SPECIMEN LITTEEAEIÜM INAUGURALE

XEN0PH01NTI8 LIBRÜM EE VECTIGALIBUS

CUM COMMENTARIO.

m f Jf- ; T Ä -,

lt; Jt

'm

//

specimen liïterarium inaugurale

EXIIIBKKS

XENOPHONTIS LIBRÜM

DE VECTIGALIBUS

cüm commentario,

QÜOU,

annuente summo nümine,

EX AUCTOBITATE RBCTORIS MAGNIFICI

CORNELII GUILIELMI OPZOOMER,

rHIt. IHEOH. JliB. LITT. HUM. KT JBB. UTE. llOCT. ET FHOF. EITEAOllD.,

NEC SOS

amplissimi SENATUS ACADEMICI consensu

ET

itissiMAE FACÜLÏATIS LITTERARIAE DECKETO,

SDMMISQUE IN

■'quot;quot;-OSOPHIA THEöRETICA et LITIERIsnOIANIOillBliSHOSORlBlIS ACPRmiiGIIS
ACADEMIA RHENO-TRAJECTINA

RITE ET LEGITIME CONSEQDENDIS ,
ERUDITORUM EXAMINI SUBMITTIT

j- c. VAN DEVENTER,

Amisfurtensis ■

A. D. xxni JÜNII A. MDCCCLI, HORA H.

trajecti ad rhenüm,
APUD W. f. dannenfelser.

MDCCCLI.

TTPIS K. J. OIHEEK.

MATRl.

'ir- th Z

lit,. ^nbsp;'jti^'Vi^Uf ^ 433^1

. V. - ■ .

----

aV - 'tv- ^ ^^

jDisputationem ham ex lege academica ad summos
htteris humanioribus honores consequmdos editu-
^us, de ejus argumenta et raPione nihil est quod in aditu
''^neam; illud unum lectorem rogo ut libellum hunc
^ficipiat ea benevolentia et aequitate, quam juvenilis
^^fiptio sibi ßagitat. Plane enim sentio quam longe
^^sit ab ea perfectione, quam a maturiore aetate et
^quot;^^ditione exspectare licet ; quin ipse fartasse plurcT
^^^'uratius et limatius explicare potuissem, nisi res et
^^''^pus poposcissent nt studia academica quam primum

■^ntequam autem huic praefationi finem imponam

^P^rest ut dulcissimum qrati animi officium exsol-
Vatn nnbsp;■ ■

• \gt;uamquam Trajectinae academiae per bien-

tantum, neque illud integrum^ alumno mihi esse
^nbsp;tnnumera tarnen per breve illud tempus ibi

^ Partus sum henevolentiae documenta, quorum recor-
^ ^^one commotus non possum quin paucis at sinceris
gratias dicam.

TUI

Primo loco Tu mihi es nominandus, clarissime Kar-
sten, qui qua humanitate omnes discipulos proseqV'^
soles et me excepisti, recens advenam in tuorum
novum numerum recipere non duhilasti, et tam publio^^
lectionibus quam privatis consiliis moniiisque studio''
mea adjuvisti: quibus quantum deheam Ms praeseftt^^
diehus penitus cognovi.

Neque minus Tibi, vir dar. van goudoever
rima me dehere luhentissime fateor: insignis tuae
me benevolentiae documentum praeter alia hoc
fuit, quod tua commendatione mihi oblatum fuii ^^^
nus honorificum aeque atque utile^ pro quo ut debi^^^
tibi ago gratias, ita per totum vitae cursum conob^^
juventuti atque patriae sic prodesse ut non verbis soh^^
sed ipsa re tibi probem, quali erga te animo sim affec^'^^'
Fos denique, caeterarum disciplinarum professof^^^^
quos non minus optimos praeceptores quam ^ene«''^,
amicos semper expertus sum; item vos, Gy^^^^^^
Rheno-Trajectini doctores, pro dato mihi auociho^
Candida qua me prosecuti estis amicitia, accipite
ceram grati animi testificationem. Diu patriae, ^^^^
amicis, diu bonis artibus sospites et incohmes
servet Deus!

C O N s P E C T ü S.

OPHONTIS LIBER DE VECTIGALIBUS................ 1.

^^Ï'ÜT primum.

HDJUS LTBRI CONSILIO.......................... 29.

'^ï'tJT ALTERÜM.

XENOPHONTIS AKTATE EEBUSQUE EO TKMPOICE
^CTIS.

® De XENOPHONTIS AETATE...................... 35.

^ 2. UEKüM IN GRAEOIA XENOPHONTIS AÏÏTATli ACTAIurM

Exposmo................................... 43.

§ 3

DE SCRIPTIONIS TEMPOEE...................... 53.

COMMENTARIÜS.

.^^I'RIMÜM.............

. ..............................

'^'ï'ia 'nbsp;familiaris e Xemphoniis sen-

.......................................... 72.

Xnbsp;COKSrEGTUS.

P»g

CAPUT SECUNDUM.................................

CAPUT .........................................

1 nrt •

Excursus. De commercii jure apud Athenienses..........

CAPUT QUARTUM..................................

CAPUT QUINTUM..................................

CAPUT SEXTUM....................................

..f\ CSV

..V

iiopoi H nEPi npoj:o/ifîN.

Cap. I. Eyco f^r^v tovto an note vojui^ù)}
ônoîoi rives àv ol nqooTârai àai, rotuvrag y.ai
'^^g nokiTuas yîyvBGamp;ai. 'EtisI Se ràv
'quot;il'^i nçoeaTïjxÔTCov sksyovrô i) Ttvsg as yiyvùi-
/usv rb dixaiov ovdsvbg iqttov râv ccXXav
^vamp;çâncjv, dià §s rrjV rov nlriamp;ovs nsviav
^vayxâ^sGamp;ai è'q)aGav àèiy.ùreqot dvat, nsçl
'quot;«S nolsis, dx rovTOV sns;(6iQr]ffa axonsiV se
SvvaiVT àv o£ nolZrai SmrqécpeGamp;ai èx
^^S iavTcûV, oamp;ev nsç xai SiMaiàrarov, vo-
t^'-^cav, et TOVTO yavoiTO, afuc rf) rs mvtçc
'^^rùv ércixexovç^Gamp;ai àv xai rà vnônrovs

') Portasse iXtrov, ut placet Schneidero. NB. quae [ ] inclusi
habeo.

TOig quot;Ekkïiaiv dvai. %. Sxonovvn Si} f^oi «

insvór)(^ci tovto /lisv svâvs dveq^aivsto oti 'quot;l

/

XÔi^a nécpvxev oîa nhéarag nQOSÓdovg TtccQ^'

Xmdai. onag Se yvaoâfj ort dXrjamp;èg rovto

Af/«, TiQcarov Siriyrjaouai rrjV q)vaiv rî^g ^^

rix^g. 3 Ovxovv to fièv ràg ûçag

TTçaoTCCTag ûvcci- xcù avrà rà yiy^o^^^^

iua()TV()sr à yovv noUa^ov ovSs ßlafffCii^^'^^

Svvair' àv ivdàSn y.aQnocpoQti. quot;liansQ ^^ ^

j/jj, ovra '/.ai n mqi rijv /ß()av dàlo.'C^'^

naucpoQararri èarî. Kai ftiiv baa nsQ ol

tv raïg açaig dyadà nc(Qé;(Ovai, y.ai r«^^^

quot;nbsp;OlP'''

navra ivravda TtQCJÏairara fttv

airaia Se Xrjyet. 4 Ov jnóvov Sk x^arst
STi' iviavTOV amp;àllovaî t£ /.ai yrjQ^O'/.ov'}'''*'''
dllà y.ai àiSia dyaamp;à ë/ei rj
/uèv yàq liamp;og tv avrfj à(pdovog , £§ ov ^
Kiarot jusv vaoi, xàXXiOTOi Se ßojfioi
rai, svnçméaTara 8h deoig dyàXfiara'
S' avTOv y.ai quot;EXXrjveg y.ai ßaQßaQOt
SéovTai. 5 quot;E0TI Sh y.ai fn v
/Liev ov q)fQti xagnov, oqvaaof^evn ot

nXaaiovg tqécpei rj gItov ecfeqf

vnâçyvQÔg ion aacpcog duu uoi'Q(f

YOVV TióhoiV TiaQOiy.ovffcoV y.ai y.aTd yw y.ai
y-arà amp;â^aTrav etg ovdejutav tovtcov oilâs
MiXQà cpUip dçyvQirido£ ôirjxu. 6 Ovy. àv
dXôycog dé rig oirjâeiri rrjg 'EUâdog y.ai nâ~
f^ns Si Tijg oixovjuévïjgnbsp;rd fxéaa èy.îa-

«5af 1) Trivnóhv. öaeo ydq dv rivtg nUiov dnt/a-
^iv avrrig, TOOOVTIÙ ;}(ah7iùyTt()oig rj ipé^eaiv
V amp;dX7ieaiv ivTvyxàvovaiv. 'Onóaoi t' dv
^v ßovlnamp;üaiv dn iöxdTav Trjg 'EXXddog
è'axara dffiyjßamp;ai, rtdvrsg oîiTOt ûaneç
^y-hiv TÓQVOV rdg 'Adr^vag rj nccçaTtXéovaiv ij
^yéqxovrai. 7 Kai fiijv ov nsçiçqvTÔg y'
'^^Gcc oficog tùOnsQ vfjsog nâaiv dvéf^oig nçog-
^ï^rat TÉ av deîrai y.ai anoné/unerai. à ßov-
^jKi- df^tptamp;dXaaaog ydç êari. Kai y.ard yijr
' JioAÂà âé^eTai é/uicÓQia- 2) rjnuçog yd() ea-
^tv. 8 quot;Eri ^aïg fihv nhiaraig nohai ßd()ßa-
^Qogoiy.ovVTsg nqdyf^ara naQe^ovatv 'Adri-
, èh yuTovwovGiv ai y.ai avrai nhiOTOv
'^'^^Xovai TCÓV ßaQßdqcov.

^ textum recepi conjecturam Diiidorfii pro vulpita
Schneiderus conjecit

Vejskii emendationc, pro vnlgata

Cap. II. Tovrav /nèv ovv ànàvrav, üvnsQ
dnov, vofii^a avrrjv TrjV ;(ÓQav atriav sivai-
El ôk nçbg toîç avTOcpvéaiv àyaamp;oîg nQÜroV
/Lièv rü)V /iiBTOÎxcov iniftéhia yévoiro- ccvtt] yccQ
f) TcçôgoSog râv '/.aXkiöTutv efwiys doxeî ùvai,
msiTTSQ avTOvg rqétjiovreg xai noKKà àcçuïmV-
rsg ràg nôlsig ov ka/ußavovai fiiGamp;bv, dXXa
fzeTOixiov nQ0gq)€Q0vaiV. ênifithià ye fiijV
àv dqxtiv fioi doXËi- % si àcpéloiftev ^lef,
06a ftridkv èfpskwvra rijV nokiv driftîag dorM
Toïg fieroixoig naqéxeiv^ acpéloifm) xai to
GvoTçarsvBGamp;ai [bnliTag] furoixovg roïg aaroïS'
(J'éyag (mv yàq b xivSvvog avräv fitya 8s
xai rb dnb rmv re;(vS)V xai râv otxiâv dniS-
vai. 3 'JlXXà firpf xai r} nôlig y àv è(fsKn-
amp;eîn, et ol noUrai fier dllrilav arQarevoU'f^*^
juâllov ï) ei avvràrroivro avroîg üamq f^
AvSoi xai fpQvyeg xai SvQOi xai âXXoi
rodanoi ßÜQßaQOf nolloi ydç) roiovroi
[leroîxav. 4 Jlqbg 8e râ dyaamp;à rip rovrovg
rov GVVrdrreGamp;ai dtpeamp;ijvai xai xÓGfiog '
nôUi eïn, el Soxotev 'Jamp;rj^aioi etg ràg

») Vulgata woTTfç.

avTOÏg fx.ûlXov nianveiv rj àXXoôanoîg. 5 Kal
jueradiSóvreg 8' àv fxoi Soxm/nsv roïg fiSTOi-
xoig Tcov èciJkcov oiv xaXbv jueraôtâôvai xac
rov înniy.ov, evvovaréçovg àv Jioteiffdcei nal
«jua iaxvQoréçaV àv xai f^ti^a tï]V noktv
dnodeixvùvai. 6 Eira t'neiötj xai noXkà ot-
XUÓV e()ï}/uâ éoTiv evróg tmv Teij^ùv [xat otxó-
SI rj Tvôktg âiôoirj otxoäo/ii]ßa^£VOig éy-
XBXTfjaamp;av oï àv airov^vot à^toi doxâaiv
sivai, no%v àv oïo/uat xai ôià rama nit^iws
!■« xai ßskiCmg oçéyeaamp;ai rijg 'AdtijV^Giv oèr-
^^Geejg. 7 Kai si (x^xoixocfv'kctxàg y«, üamQ
oçtpavocpvlaxag, àçxriv xad^iaraiftsv xai rav-
'^otç Ttjtó^ Ttg sTcsirj ohiveg nhîovg jusrotxovç
^noôeî^siav, xai tovto swovarsQovg àv rovg
^^Toixovg Tfoioi'ïj, xai ùg ro sixbg Ttàvreg àv
drwXiSsg Tîjg 'Jamp;^Vïjai i) /utroixiag ÔQé-
Yoivto xai ràg nçogôdovg àv av^onv.

Cap, III. ''S2g ye fii)V xai s/unoçsveaamp;ai ^di-
rs xai xs^dahorâTï) ri nokig, vîiv ravta
^^èo). llQôtrov fxsv yÙQ âr/Ttov vavoi xaXXiatag

Vuigatumnbsp;sic correxit Tortus.

I

y.ai a6(faÏ£6TaT:as vnodoxas è'xet, önov y' h'óri^
eigoQjuiöamp;i'vrag rjdéag i) svsxa x^i/^covog dva-
navmdai. % 'JXld fi^v xai toïg ijhttóqoig iv fi^
raig nhiGratg ramp;v itóleav dvTKpoqti'Qmdai ^^^
dvdyxn V0fA.iGfia6i ydq ov x^n^if^oig êico
rai' êv Ss raig 'Jamp;nvaig nleiara f^èv éotiV
dwe^dyuv av dv déavrai dvamp;Qconoi, n^ Ss fin
ftovXaVrat dvTilt;poQTtZs0amp;ai, xal [ai] dqyvQioV
éèdyoVTsg xaXijV êf^noQiav i^dyovaiv. quot;Onov yccQ
dv nalamp;öiv avTÓ, navraxov nleiov tov dqxcci'^^
7M/u/3dvov0iv. 3 EtSs xai rf) Toi s/utioqiov
aamp;la nqoxiamp;un rig 2) oarig dixaiórara xai tc^'
Xiöta diaiqoin td df-Kfiloya, èg f^V dnoxeoXve'
aamp;ai èmnUïV tov ftovlóf^evov, nolv dv. xai
ravra nhiovg ts xai nSiov i/unoqsvoiVro. 4 'Jy^'
amp;bv 3s xai xalov xai nqosöqiaig riftdöamp;ai
nóqovg xai vavxknqovg, xai êni ^eVia y'
brs xaUiaamp;ai, 01 dv Soxamp;aiv d^ioUyoig
nloioig xai iftnoqwf^aoiv ècpsleiV inV noh^-
Tavra ydq tijj^üfisvoi ov /uóvov tov xéqSo^^
dXXd xai Tijg Ti/n^g svsxsv èg nqbg cpiXovg

1)nbsp;Practulerim drffcóq, quod magia congruit addito fVfx« /ff'®

2)nbsp;Fortasse legciulum est ^QOveO-iiii deloto rt?.

3)nbsp;Libri tni Uyla y'. llcindorf iitl ifviav Icgemui»

Gjisvâoisv àv. s quot;Ogm ys fiîi^tv nhiovg i) sigotxi-
Qoivtô tc y.ai dfpiy.voivro, SfjXov on togovtm
àv nhîov y.ai eigàyotro y.ai ê^àyoïro [y.ai iy-
néfXTiono] y.ai naXoiro y.ai /LiiôôocpOQOiTO y.ai
TshGcpoQoi'r) 2). 6 Eig /nkv ovv ràg roiavrag
ccv'irjGEig ràv ntjogôôcov ovdé ncog ôanavrjGai
âei ovdhv àll' rj iprjtpiGfiaTà rs qnlàvamp;qana
y.ai miiMkuag. quot;Ocai S' àv allai Sokovgî
f^oi TiQogodoL yiyveoamp;ai, yiyvèGxw oti dcpoq-
f^ng §sï}gsi £ig avràg. 1 Ov ^évtoi 8vgû.nCg
^tf^t ro ^r/ ovxi n^oamp;vfj,ag àv rovg nolirag
rd Toiavra eigqifQuv, êvamp;v/novjusvog èg
Police fÏHV £îgr)vayy.ev ?j nôlig orf 'jQxàaiv
^ftor/dei ini AvGiGTqàrov r)yov/uévov, nolld
^ STti 'HyriGilea. 8 'EniGrafiai 8k y.ai tqiï]-
^^^S nollày.ig ixTiefino^évag avv nollfj 8anà-
^Jl, xai ravrag yevo/usvag 3), tovtov juèv dS^lov
^^^og ftélriov sire y.ày.iov earat exsivov
® 8r)lov on ovSeTtOTS dnolriipovrai [à àv sîg-

ro vnlgata nXtiovtç nbivis formam Atticam rcstitni.
I-emicl. correxit TfAfffçpoçorro. Potius legam ; ytaï /ttaamp;a-

lai tfXtatfoqolri.
^^hneidorus conjecit xal Tavra 'yivôiifva. Potins fortasse

Ic:

noXXaXq duTTtti'ttiç, xal rniraç yero^iiviti;.

svéyyMöm ovds ueamp;t^ovotv mv àv stgiVfyy-^'^^^-
9 Kr^ßiv S' dn ovSivbg àv ovtoj xceXrjV
(jaiVTO üansQ dlt;p' ov av nQOTskéaaöiv slç ^^^
d(pO()ju^v' 0} /uÈv Y«^ àv 8éxa uvaï stSgX^
yévqiai, üaneq vavrixov a^eSov sniTieu^^
ttvTÎù yiyvETat, r^iäßolov t^Q Vf^fQ^S
ßdvovTi tó Sé y' àv tis'vts fivaî, nhïov
ènh^trov. iO 01 Ss ya nhiaroi 'Jlamp;rjvcci^^
Tihibva XrjiffOVTai xkt' dviavrov n oaa àv
svéyxmsiv oi yàq fivav n^rü-éaaVTsg eff^^
ôvoiv fivuïv n^ógoSov t^ovoi, xai ravra ^^
nàhi, b ôamp;xsi rcâv dvamp;Q(ontvcov dölt;pa'ké6ra'roV
T£ xai noh)XQ0Vi0TaTOV sîvai. 11
è'ymye, u fulloiav dvayQatprjasaamp;ac svtç'/^''^^*
eîg rbv ànavtanbsp;, §fVOvg àv

hgt;vg elgsveyxstv, sgti 8k àg àv xai ^to^*^
TTig dvayqacpfig bqtyoaévag- eXniZo) 8't quot;/a'' ^^
Giléag on/ rtvag xai rvQâvvovg xai ear^^^'
émamp;VjU^aai /usraGX^^^ ravrrtg r^g
\% 'onóts ye ftr)v àcpoçf^i] vnàçxot,nbsp;^

xai dvaamp;bv vavxXrjooig oixo8o/ueiv xccrccy^Y''

. ,nbsp;yaXày

^SQi Xifiévag nçbg roîg vnaQX^vf^'^ ' ' ^

S's xai ijLiTiÓQOig [«ti«] nqogiixovrag tóitwS^ ^^^

TS xai nimasi, xai roig tlga^iy-VO^^'^

Se dïj^óoia xaTayèyia. 13 Et öè zal roig
ccyoQaioig oiy.^Gsig -re xai TiaXrjTrjQia /mtu-
^y.waadnri y.ai êv Ueiqaiel y.ai èv ra ccGTei,
r dv y.ÓGfiog sïri rf) nóhi y.ai noXlai
av dnb tovtcov nQÓgodoi yiyvoivro. l4 'Aya-
^bv 3é fiot doyei dvai nuqaamp;fivai u y.ai,
^GnsQ TQiriQEtg 8ri/uoaiag ^ jióXig y.sy.rï]Tac,
ovToj y.ai bXxddag SrjfioGiag dvvarbv dv ya-
voixo y.Tr)GaGamp;ai y.ai tavrag éy.fziGamp;ovv in'
^yyvïjTcóv, coGneQ y.ai rdXXa drjfiÓGia. Et ydq
^■cci tovto oióv t' ov (pavstri, noXXr/ dv xai
quot;Jió TOVTOiv nQÓgoöog yiyvoiTO.

Gap. IV. 1 Td ye fiijv dqyvQeia i) ei xaTuGxev-
'^^eirj èg §61, ndjunoXXa dv [vo/uiZoj ^QV'
f^T^cc sS avTamp;v xai dvev rav aXXow nQogódav
quot;^(fogtévai. BovXo/uat Se y.ai roTg /uri eiSÓGt
'^^V TOVTCOV Svvafitv SrjXcÓGaf TavrrjV ydq
y^ovT^S, y.ai bnag x^Gamp;at Set avToïg dfiei-
^^^ dv ftovXevoiGde. % Ovxovv öti fièv
^^ naXatd rd eqya 2) éGTi, ndot aacpég- ov~

^ ^ ^ulg. ègyvQia. Anctore Dindorfio hanc formam ubiqne in
^y^'QfZa mntavi.

^ E Sehneideri emendatione pro vuig. irnAaia ra ivfgyd.

2

Ssig yoùv ovSh nuQâTUL Xéyuv, ânb noîov
Xtiómu èna/siQnamp;n- Oi'Tio 8è TiâXcci- d(w660-

utvriS TÊnbsp;ixcp0(J0Vfiévrjg rfiS aQyvQhiôog,

xaravonoare, rc /ué(iog oi sy.ßeßkvf^ivoi ôaiçol
Tcôr avrocpvcov t« y.ai vnaQfVQcov Xócpav. 3
Ovds luriv Ó d^Y^çœÔrig rómg eig f^sióv n

övareXXÓ/uevog, àW dsi êni nhwv ixTuvà-
^^vog cpavsQÓg éariv. 'Ev h ys fivv
o£ nUtGxov ccPamp;Qcojioi tyévovro év avrotg, ov-
Ssig Ttènors êçyov 7j7tó(Jï}Gev, all' dei rd è(jya
rcbv è^yat^ofxevav neQtfjV. 4 Kai vvv 8è oi
ysxTrif^tvoi èv Tolg fteTalloig dvÔQànoda, ov-
dsig rov nlnamp;ovg dcpaïQeZ, dlX dei nQog-
xrarai bnóöa àv nXeZora dvvnrai. Kai yaQ
8n brav f^ev ôXiyoi o^vaaaai, yMi 'Qn^àôi'^^
bUya, oînac, xai rd XQnf^ara evQioxetai'
brav de noXXoi, noDMTtXaßia n dQyvQÎ^''S
àvacpaîverai. quot;Slare ev /uôv^o rovrto iov èy^
oïda eqyav ovâè çpâoveï ovâeig roïg èni-
axevaloiiévoig. 5 quot;En 8è ol fiev dyQOvS
xexrnfiévoi nàvreg e/oiev àv sineîv, oTto^^
■Qevyn dqxel eig rb x^'K^^^v xai bnößoi «C
' ydTai vv d' ini nhtov râv txavàv if^ß'*^
Ir) rtg, ZWav Xoyt^ovrar iv Se raïg

çsioig sQYoïg nâvTsg i) dt) cpaatv évôuaamp;ai sQya-
Tâv. 6 Kai yàç ovâ' 2), âarnQ brav nolloi ^aX-
y.orvnot yévojvrai, cèiiav yevofitvav rcóv
xevTixcbv è'çyav, y-aralvovrai o£ x^XyoTvuoi,
y.ai oi aiôrjÇEig ye ógavrag- y.ai brav ys noXiig
Glrog y.ai oivog yévïjrat, d'gCcov ovtcùv töüv
y.aqnôiv, dXvaiTsXetg al ysaqyiai yiyvovrai, àOTè
noXXoi dqiiéfievoi tov t^v yi^v t()ydü,mamp;at sn
èfinoqCag y.ai y.anr]hiag y.ai Toxwftovg rqé-
novTai dqyvqiTig ôè baco dv uXsiav cpaivr]-
Tai y.ai dqyvqiov nXeiov yiyvr}Tai^ togovtcù
nXeiovg ini rb è'qyov tovto ëq^oVTai. 7 Kai
ydq ôr/ è'jiiTtXa jukv eneiddv iy.avd ng y.r,)-
lt;^rirai, tf) oiy.ia, ov fidXa hi nqogwvovVTar
àqyiqiov â' ovôsig na ovra noXv tXTrjaaTO
f^ore fiij 6Ti nqogdeiaamp;ai- dXX' riv riai ytvn-
TtafiTiXïjâèg, TO nsqiTTSvov xaToqvTTOVTeg
ovdèv ^TTOV rjdovrai rj xQ^/uerot avTâ. 8 Kai
Mv brav yi ev nqdn;coaiv ai nôUig^ iaxv-
(^(og Ol avâqamot dqyvqiov deovrat. Oc jutv
dvôqsg dfilt;fi bnXa ts xaXd xai înnovg

') Ita corrcxi vulg. irctTraç.
) Leund. ot'lt;f,', Stephanus ai-/,.

âyadovg y.ai oty.îag xai xaraaxsvàg fisya-
XoTTÇSTieig ßovloVTai banavàv ai §è yvmt-'
xsg sig iaamp;iira nolvrsXfj xai ^çvaovr xôôfiov
TQSTtovrai. 9 quot;Orav t av voöriaaöt, nóUiS
rj d(poQtaig xaQuüv i] jtoXéfMo, en xai noXv
juâXXov, dçYoîgt; quot;^ne yfjg yiyvofxévng-, xai eig
iniT'^Seia xai eig ênixovçovg vo/niOfiaTog déoV-
Tai. 10 El dé rig cfTjßeie xai x^aîov fift
dèv ^Txovnbsp;eïvai n dqyvqiov, tovi^

fxev ovx dvTiXéyco, ixeïvo fiévroL oiSa brt
xainbsp;orav noXv naqaqjavfj, avrb fisV

dTifióteqov yiyverai, to Se dqyvqiov tifiK^'
reçov noiei. 11 Tavza fiev ovv eSrjXaôCt
romov êvexa, bnag amp;aQGOvvreg fièv ort nXei-
GTOvg dvamp;QÓnovg ini rd dqyvçeia dyafMV gt;
ßaqöovvreg §è xaraaxeva^ó/ueamp;a èv avTOiSgt;
èg ovrs imleiipomrig nore dqyvqhidog oërs
rov dqyvqiov driftov noxe eoofiévov.
xeï dé fioi xai î? nóXig nqoréqa t'/uov ravtd
eyvaxévat. Jlaqéxet yovv en laoreXeia 'Z-^''
ràv ^évarv râ ßovXo/ueva eqyd^eGamp;ai év '^oiS
fierdXXoig.

13 quot;Iva ô'e xai aarpéareqov neqi r^g rQO(pnS
etno), VVV ôor/^oojuai,

rà dqyvqtia ècpehfiéraT àv sïr} -v^ nóhi.
'An avTâv fih OVV eyays dtp' üv /néXla
léyuv ovMv rt dliä amp;av^àlwamp;at as dvg-
WQsróv Tl s§svQrjxès. Td fitv ydç av Xé^a
xal VVV èrt nàvrsg ogä/nsv, rd dk naçoi^ô-
mva Tcóv nqayfidTcov xard ravrd av dxovo-
mv. 14 Trig /uévToi nóhag jtdw a^iov âav-
Hdaai TO aiadavof^évnv noXXmg nXovn^ofié-
vovg avTfjg tdièrag (xy fiifusïaamp;ai rovTovg.
HdXai f^y ydq brjnov olg fis^éXyixsv dxïj-
y.óa^v, ÖTi Nixidg norh o NixrjQdrov sxt^-
ouTO êv Toïg dçyvQsibig x^Xiovg dvdqónovg,
ovg èxuvog ^aaia tÜ Oqaxi i^s/uiaamp;aaav,
à oßoXbv fûv drsXri èxdarov rijg rifxéqag
dnodidóvai, TÓv d' dqiamp;fxov ïaovg dal Ttaqé-
^f^vi). 15 'Eyavaro §a xal 'Innovixco ê^axóaia
^vÔQàTioda xard tov avróv rçonov rovrov
^^Seêof^eva, à nQogsfpaqs /Ltväv draXfj rrjg ■^f^é-
^^S' 'Ïgt;iXïjfiovidri da Tqiaxóoia, rifiifxvaïov
Se' ye èg, oïo^ai, dvva/uig exdaroig
'^'^nqxsv. 16 'Ardq ta rd naXaid bei Xéyaiv;
^■Kinbsp;TioXXot eioiv av roïg dqyvqaiotg

') Ita

corroxit Leundav. vuig. aa^ei^f^'.

avdqconoi ovrag ixSedo/uivoi. JTeQaiVOfis-
varv ys. finv av liya, tout' dv fiovov y.aivbv
yivoiro, si aansQ oi idiarai XTriadfievoi dvdqd-
noda TTQogoSov divvaov xaTsaxsvaOf^ivoi stoiv^
ovTCj xai ri nolig xraro driftoGia dvdqdnoda,
i'ag yiyvoiro rqia Ixdaroi 'Adiqvamv. 18
§e Sward Uyofisv ^ xaamp;' ev exaarov avraV
Gxonav b ftovlofMVog XQiVera. Ovxovv xrf^aiv^)
^eV dvamp;qdincov evdrjh)v on /udXXov dv rb
drjjuoGiov Svvair' rj oi iSiarai naqaoxevdaa-
gamp;ai. Tfj ye f^nv ftovlfj qdSiov xai xriQviai
dyeiv rbv ftovXofievov dvSqdnoSa xai rd nqog-
axamp;evra nqiaaamp;ai. 19 'EneiSdv S' (ovridfj,
rC av ^rrov ftiGamp;oirb ng naqd rov Sr\^oGiov
^ naqd rov 2) iSiarov, eni roig avroig f^eXXcoV
eieiv; Miaamp;ovvrai yovv xai re/ue'vrj xai
xai otxi'ag, xai reXn] covovvrai naqd rrig no-
Xeojg. 20 quot;Onag ye rd covrjamp;svra aco^Vr
rai, rio Sri^oaia» eGri Xajulidveiv eyyvovg
rav (i,iad0v^eV(0V, 6igt;aneq xai naqd raV (bvov-
fxevcov rd re'Xri. 'AXXd (A.i]V xai dSixnoai

1)nbsp;Ita conjeci pro vulg. n/x.ij)'.

2)nbsp;Melius fortasso rov.

Q^ov ra Tékog nqm[Méva ij rü ccvSqaTtoda
f^taamp;ovfiévco. 'Aqyvqwv fikv ydq nüg y.ai
(pcoqdasisv dv Tig tÓ drjfiÓGwv iSayófievov,
O/uoiov TOV ld tov övTog avTamp;j dvdqdTioda dè
Gsffrjfzaa^éVa tamp; êrj/uoam arj/udvTqcp y.ai nqog-
y-uf^évrig Zvjuiag tm ts nalovvri y.ai ra s§d~
yovTi, ncbg dv Tig TavTa y.Xéipsisv; OvxavV
t^sxqi fiïv TOVTOV dvvaTÓv (pavsirai tJ) „ó-
sivai tó dvdqènovg y.ai XTriaaadai y.ai
fpvhxiai. %% El d' aê Tig tovt damp;vfisi,
^(og 1), ênsibdv nolloi sqydrai yévavrai, nolloi
^avovvTui xai oi f^iaamp;aaófisvoi, sxsivo xara-
vor)aag amp;aqqsiT(o, oti nolloi fi 'sv tav xarsaxsv-
f^Gfiévcov nqogfziadèaovTai [toï)^] Sri/uoGiovg 2)
{nolld ydq êoTi Td vndqxovTa), nolloi 8'
xai avTagt;v tcóv sv roig è'qyoig ytiqaay.óv-
-''^v, noUoi Se xai dlloi 'Aamp;nvaioi ts xai
^fvoi oï tcü aüfiaTi fxsv ovts ^ovIoivt' dv
^TS dvvaivr' dv sqyd^sGamp;ai, rf, 8s yvajiiy
^quot;t^f^slovfzsvoi ijdscjg dv Td snir^dsia noqi-
^oivto. 23 quot;Hv ys fiévroi t6 nqcorov avarfi

Ita cODjeci pro vuig. iva-v/ietTa, éf.

Aiit rovg deel. aat legendum tÜ» ^niioaim.

ôiaxèaia xai Ata dvdqànoda, uxbç V^l
du' avTïjg t^s nçogôdov êv irsai névre rj
/u^ fisïov avrfj é^axioxiXtav yevéaamp;ac. 'Arto
ys. firjV rovTOv rov dqiamp;fiov rjv oßoXbv éxa-
örog draXfi rr^g rifj.sQagnbsp;î? fàv TiQÓgodog

ê^ijXOVra rdXavra rov êviavtov.nbsp;Ano 8k

TOvrav r]V etg dXXa dvSqdnoSa rtamp;ïjrai eïxoGi,
roîg reGßaqdxovra r^Sr] d^éGtai rfj nóXei
Gôai eig dXXo ö ri dv 8érj. quot;Orav 8é ye
ftvçia dvanXr}Qaamp;fj, éxarbv rdXavra rj jiçôg-
o8og eGrai. quot;Ore 8è 8é§erat TioXXanXdGia
rovrœv, fiaçrvçrjGetev dv /uoi et rtveg ert
eiGi râtv /ue/uvrjfievcov, oGov rb réXog evçtG'/e
rMV dv8Qanô8ù}V nqb rœv ev JexeXsia. MaQ-
rvQet 8e xdxeivo, on, etfiyaGfiévcov dvamp;qànaaf
èv roïg dqyvQeioig èv râ navri XQÔVco dvw
Qtamp;firjtcov, vvv ov8eV Stacpéqet rd dqyvqeïa V
oi TiQÓyovot ijjiiüv ovra èfj.vrjfj,óvevov avrt*
26 Kai rd vvv 8h yiyvbfMva ndvra^)
qet ort ovx dv nore nXeico dv8()dno8a exe''
yévotro fj 6gav dv rd ëqya Sérjraf of''^^

') Pro à conj. legendum ota.
Fortasse legendnm 7r«a».

ydq ßäamp;ovg néQag ovté vnovójuav oi o^r-
rovreg eÙQiay.ovGi. 27 Kal ju^v xaivorofxùv
y ovdev riTTOv è'^mn vvv rj TtçôrtQov. Ov
Toivvv ovô' siTtsiv âv è'xot, siôàg ovdelg, nô-
rsçov £V TOig xararETf^rjfzévoig nlei'av dçyv-
dirig ij iv Toig arju^TOig iari. %% T£ Srira,
lt;pain dv Tig, ov y.ai vvv üajieQ s/nnQOöamp;ev
noXXoi y.aiVoro^ovGiv; quot;Ort, mviareçot i) /uiv
eiGiv ol neçi rd fiéraXXa' vmari ydq ndXiv
y-araGxevd^ovTao- y.îvBvvog ôè /uéyag râ y.ai-
voTo^ovVTi. 29 '0 JUSV ydç svgàv dyaamp;ijv
içyaaidv nXovGiog yi'yvsTai- 6 Sè /u^ evçèv
ndvra dnóXXvöiV oaa dv SanavrjGri. Eig
TOVTOV oî)V Tov y.cvdvvov ov ^dXa nag samp;É-
^ovGiv oi vvv iévai. 30 'Eyùgt; t^évroi e^siv
f^oi, §oxâ y_ai nsql tovtov 6v/ußovXsvöai âg
«f döcpaXsaTUTa xaivorOfioiTO. Eiai fihv
ydqnbsp;'^^rivaiav dsy.a qwXaû si de rj nó-

^'S âoi'ïj êxdGTfi avTàv ïaa dvSgdnoôa, ai dè
quot;^-OiVcjGdfievai Tijv rv^W xaivoro^oisv, ovrojg
SI fiia svQoi^ ndaaig dv XvGiTsXsg dnoôsi-
^^^^ 31 El âè âéo rj TQsig rj TsrraQsg ij al

) Leg^ndum conj. ào(faXéa-i:iQoi. (cautiores) vel OTCaviÜTSQoi,.

Sic corrcxi pro vulg. ànoâHlf.f-,.

rinLöuat svQOisv, drjlov ort XvßiTslsarsQa äv
rd eQya ravra yiyvoiro. Tö ys /^rjv ndßag
dnorv^siv ovdsvi rav TtaqsXrikvamp;öroiV ioixos-
32 Oiov rs drj ovrag ymI idiarag ßvviöra-
ftsvovg y.ai xoivovfievovg rijV rv^V^ döq)a-
XsGTSQOV xivSvvsvsiv. Mtjdsig (i.sVroi rovro
qgt;oßsiada i), ag t} rb drjfiöaiov ovra xaraGKsva-
^o/usvov 7iaQaXv7tT]Gr] rovg IBiärag rj ol 18tü-
rai rb 8r)fiÖGiov' dXk' ÜGnsQ GVfifiaxot bG(o
' dv nksiQvg avvicöGiv, iGxvQOTsqovg dXXijXovg
noiovGiv, ovrco xai sv roig dqyvQSi'oig bGägt;
TtsQ dv TtXsiovg sqyd^covrai, rÖGa nk^ta rd-
yaamp;d svQTjGOVGi rs xai (poqtjGOVGi. 33 Kcit
sjuoi fjkv 8rj siqrjrai (äg dv ijyovfMci xarcc-
Gxevaaamp;siGrjg r^g TibXscog txavrjv dv ndöif
'j4amp;rjvaiotg rQO(pr)V dnb xoivov ysvsGamp;at.

34 Ei 8s rivsg Xoyi^bftsvoi nafniöXXy\g dv
8siv d(poqfifjg etg ravra ndvra ovx riyovvra''
Ixavd dv noTSnbsp;sigsvsx^Vai,

ovrag damp;vftovvrav. 35 Ov ydq ovrag
o)g dvdyxrj d/na ndvra ravra yiyvsGOcci V

') Sic ex Orelliiemendatioaescripsi, vulg./in;tff» — (po/S''quot;^'quot;'
Schneider ftijdey — foßiXad-t.

jurjâèv oçieXos avxôiv elvai' àXK' onôaa av i}
oixoôofiriamp;fl V VavTinynamp;fi V dvôçàjioda èvtj-
svamp;vg rama êv àcpehia eoraïf 36 'AXXà
fiTjV xai rfjdé ye GVfMpoqâreqov ro xard f^éqog
i) rb à/xa ndvra nqdrrsGamp;ai. Olxodofx-ovvrsg
fiev ydq damp;qóoi nolvreleareqav àv xai xdxiov
rj xard f^éqog dnoreloi/uev' dvôqdnoàa de
Tiafinly\amp;fi ^rßovvreg dvayxa^oifxed' av xai
XsCqm xai rifxiâreqa coveiaâai. 37 Kara ye
mv rb ôvvarbv Jteqaivovreg, rd /uev xaXœg
yvaßamp;e'vra xai avamp;cg dv dvvoifxev et 8é rb
à^qrrjamp;eit], dnexoCfteamp;a dv avrov. 38 quot;Ert
Sè, nàvrav àfia yiyvof^évayv, ri/udg dv dnavra
béoi exTioqiZeaâai et êè rd ftev neqaivotroy
8e fiéXloi,, ri vndq'govöa nqógoSog rb eni-
^öeiov Gvyxaraaxevd^oi dv. 39 quot;0 âè Ï6ag
'foßeqürarov Soxei ndöiv eïvai, fuii, et dyav
noXkà xrriaairo ri nólig dvdqduoôa, vneqye-
^^ladfi rd è'qya, xai rovrov rov (fbßov dnrik-
^Yftévot àv 1) eiïj^v, et fiij nhiovg dvamp;qâ-
^^S i) oGOvg avrd rd eqya nqogatroin

^ E Schneiden conjectura av vulgo post i7teçytiA,(.oamp;^ posi-

'am ad

ia epfinei, retraxi.

mr' iviavrhv ifißdUtfiev. 40 Omas

fiTtsQ Qàarov, rairp xac aQtorov dvat
rama nqàtruv. El d' av dm râg iv rcb VvV
noUfMù Yeyevvf^évag sîgcpoqàg vofiiZer' av find
briovv dvvaoamp;ai sigsveyxsiv, vfutg d\ osa
fitv 7TQÓ rng dqnvng XQijfiara svqioxe rà ré-
Xrj, duo rooovrcov liai rb énibv è'rog dtoixeirs
rijV TtôXiV baa d' dv èfftvqîoxri did re rb u-
q^jvnv sîvai xai did rb amp;eqansvsaamp;ai fieroi-
xovg xai ifinóqovg xai did rb nlsiôvcoV
Gvvaysiqofiévav dvamp;qânav nXeico sigdyeöamp;at
xaiê%àyeaamp;ai xai did rb èv hfiévi xai darsi^)
rdg dyoqdg avldvmamp;ai, ravra lafißdvovreg
xaraöxsvd^söamp;e èg dv nUiarai nqôgodoi yî-
yvoivro. 41 El dé rivsg av cpoßovvrai f^n
fiaraia av yévoiro avrrj n xaraaxsvij, si no-
h/uog iysqamp;siï}, tVVorjGdvrcov, on rovrco^
yiyvofiévav nolv (poßsqönsqog b nóhfiog toiS
enicpsqovßiV n W nôlsi. 42 Tl ydq dn ^Is
nôlsfiov xrnfianbsp;dvamp;qóncov; ^ol-

Idg 2) fisv ydq vavg nlnQOvv ixavoi av siev Sr

1)nbsp;E conjectura inserui offrjt.

2)nbsp;Fortasse legendum nraAÀot.

fiOGia- nollol d' äv xai ns^oi dnfiOGia dv-
VaiVT dv ßaqsis dvai roig noXe/uwig, si rig
avTOvg amp;sQajievoi.

43 AoyiZo/^ai S' sycoye xai noUjuov yi-
yvof^svov olöv T elvai f^ij ixlsmsaamp;at, rd
dqyvqsm. quot;EGTt fisv ydq d^nov nsqi rd fit-
ralXa dv r^ nqbg /usGrjfißqtav ^aXarrrj rsi^og
iv 'JvacplvGra, k'Grt d' dv rf, nqbg dqxrov
rei^og ev Ooqix^- dnexei de ravra an dXXij-
lav dfzcpi rd e^tjxovra Grddia. 44 Et ovv
y-ai dv fieGco rovrav yevoiro dni rä viprjXordrio
Bi^GTjg rqirov sqvf^a, Gwfjxoc r dv rd e'qya
«4: .ev ei dndvrav rux^v^), xai el ri aiGamp;d-
'VoiTÖrig'i) noXsfiixbv, ßqaxv dv el'fj exaGrco eig
'^o dücpaXeg dnox^qrjGai. 45 Ei de xai eXamp;oiev
^Wovg noXs/uioi, dijXov bri et fiev Glrov tj
oivov rj nqößara i^G) evqoiev, dcpaXoivr' dv
'quot;«tira- dqyvqiridog de xqarrjoavreg ri dv fidX-
n Xiamp;oig e'xoievnbsp;46 Jlag de xai

^Qf^rjGeiav dv^) nore noXefiioi nqbg rd fteraXXa; quot;

^ ) Verba haec vitiosa judico, pro e| äitavTiav legendnm conjeci
* ^'■fXovTmv/ rei^äv pro glossemate habendum.

) Pogtulante sensu Tt; in textum recepi.
ßindorfio auetore, inserui äv.

'Anéxsi fikv Y^Q drjnov tüv aqyvQuav tj éy-
yvTara nóXtg Méyaça nolv nh.iav rwv nav-
Tay-oatav aradicov djtsxei de j? /usrà ravra
nlriaiairara Ofißat, noXv nhiov râv é^axo-
aîav. 47 quot;HV ovv noQsvcovrai êvrsvamp;év noamp;av
ini Taqyvqala, nceqiévai avTOvg derjaet rtjV
jtôXiv xav fxkv wGiv oXiyoi, sixbg avrovg
dnoXXvßamp;ai xai vnb inniav xai VJtb neçinô-
kav. JloXXfj ys /uijv dvvd/usi noQsvsûamp;ai i^sqrj-
juovvrag rd savrüv xc^^^^bv nolv ydq iyyv-
rsçov dv sïï} raig nbXsaiV avrcbv rb râv 'Aamp;r]-
vatcov darv ^ avrol nqbg roîg jusTdlloig
bvrsg. 48 Ei Se xai elamp;oisv, nâg àv xai
SvVaiVro /uévatv fiij è'xovreg rd snirïjSsia ;
'Eniöin�dai ye /nijV fisQsi fûv xivSvvog xai
nsqt ràv ftsrióvrav xai nsqi àv dyavi^ovraf
ndvrsg Se dsi f^srwvrsg noXcoqxotvr àv ^âA-
hjv rj noXioqxoïsV. 49 Ov roîvw ftôvov V
djtb Tamp;v dvSqanàScov eigtpoqd rrjV SiargocpijV
rfj nbXsi avioi àv, dXXd, noXvavamp;qaniag nsqi
rd /uéraXXa damp;qoi^ofisvrjg, xai dn dyoqäs
rfjg ixst ovörig i) xai dn otxiâgt;v nsqi rdqyvqsicc

gt;) Sic e Lcunclavii emendatione scripsi pro vulgato irnivon

drifMOGicov xai dno xafiivcffv xai àno räv
àllav ànàvrav nçôsodoi àv nolXai yîyvoiVTO.
50 'löxvqüs yàq xai avTïi i) noXvavdqconog yé-
VOITO nóXig, ei ovrto xaraaxevaaamp;etri- ^ai oïye
Xàqoi ovdèv àv eîev fuiovog àliot rotg xexrr)-
fiévoig ivTavamp;a rj roTg neqi rb äörv. S I Jlqa-
Xamp;évTcov ye fir,v àv eïqnxa lvftcprifi,v èyà ov
HÓVOV àv XQflf^ocv evjtoqtoTs'qav rr^v nóXiv
eivat., àllà xai evneiamp;earéqav xai evraxToré-
Çav xai evjioXe/uareqav yevéaamp;ai. S2l Ot re
Vàq raxamp;evreg yvfivà^eaamp;at noXv àv ent^us-
^fareqov nqàrroiev rd ev roig yvf^vaaîoig,
^vrqocprjv dmlafißdvoVTeg^), nhi'a rj sv ratg
quot;tccXaiarquig^) yvftvaaiaqxmfxevot, ol relt;pq(yv-
^iv eV TOig (pqmjqioig, oï re TtsXrà^eiv xal
''^QnioXeiv rr)vx(óqav, ndvra rama /udllov av
^Qccrroiev, eqi' éxdaroig rcôv eqyav rrjg rqotp^g
'^'^oâtdofievrig.

Cap. V. i Ec de aacpeg doxet eivai âg, et

Schneider conjecit «^tç.
^^ Ita e conjectura edidi pro vuig. h razg xa^^ttéa,.

Interpunctionem mntavi. Vulg. rço^^, äTtoXa^^ßäyoyTi^

fitXkovai nàaai al nqogodoi êx nóhag nqog-
lÉvai, on eiçrjvrjv Sei vTtaq^siV, àç ovx
à'^iov xai ei(}r]Voq)vXaxag xaamp;iffràvai; JJoXv
yàq àv xai avrrj aiqedsïöa î? àqx^j jiQogfp''-
'kaöréqaV xai nvxvorsqav eigacpixvsiGamp;ai näöiV
dvamp;QÓnoig noirjoeie rrjv nokiV. 2 Et Sé nveg
ovra yiyvÔGxovGiv ag, êdv ï? nóXtg EiqrjVr\V
dyovaa SiareXfj, dSwararéqa rs xai dSo^o-
réqa xai rjrrov ovofiaGrrj èv rfj 'EXXdSi sar ai y
xai ovroL ys àg èfxfj Só^rj naqaXóyag axo-
novGiv. EvSaifxovéerarac fûv ydq Srjnov nó~
ï^ig quot;ksyovrai aï dv nksïarov xi'óvov sv siqrjViß
SiarsXaat' naoâv Ss nôXsav 'Aamp;fjvai fidï,i6ra
nscpvxaaiv sv siqrjvy av^soamp;ai. 3 Tivsg ydq,
rjov^tav dyovffïjg rïjg TióXsag, ov nqogSéoiVf
dv avrfjg, dq^d/iisvot dnb vavxlrjqav xai sfi'
nóqav; ov^ ol noXvairoi; ov/ ol noXvoiVOi;
ovx rjSvotVOL ; rî Ss ol noXvéXaiot ; ri Ss
ol noXvnqößaroi; rî Ss ol yvâ/uïj xai dqyvqîlt;^
SvvdfMvovnbsp;4 xai (xrjV

rsxvat ys xai öocpiarai xai cpù.6ao(pof ol Ss
noirjrai, ol Ss rd rovrav fisraxsiqi^àfisVOt'^
ol Ss d^ioamp;sdrav rj d^iaxovorav Isqàv rj baiaquot;^
sniamp;v/Lcovvrsg, dlXd urjv xai ol Ssó/lisVOi tioX)^quot;^

ra^v dnobîèoadat t) nqi'aGamp;ai, nov tovtcov
lUâXkov àv tv^oiev n 'Aamp;rjvrigiv; 5 El ôk
nçog Tavra fihv ovdelg avriMysi, rip^ dh tjye-
fioviav ^ovXôfiEVOi Tivsg dvaXaj^stv Tf, nôhi-,
Tavrrjv âid noXt^ov fiâXXov rj Si siq/jvïjg ^yovv-
lai dv xarajiqaxdnvat., iworjadvrav nçmov
mv rd Mï]Stxd, tiôtsqov ftia^ô/nevoi ^ svsç-
yerovvTsg tov g quot;EkXïjvag rjysuoviag ts tov vav-
Tixov y.ai 'EXXrivoxafiîag stv^o/usv. 6 quot;En
à, snsi aficag dyav Só^aoa nçoGTaTsvsiv r,
^óxig sgtsçijdri tr,g dç^^g, ov xal tót', suei
^ov dSixsïv dnsGxôfisamp;a, ndXiv vnó rtov vrj-
°iatü)v txóvTav nqogtdrat tov vavTiy.ov sys~
'^'ófj^amp;a; 7 Ovy.ovv y.ai Qnftaïoi svsqysTOVfis-
tjysfiovsvsiv avTCûv eScoxav 'Aamp;^vai'oig;
■4XXd juïjv y.ai Aay.sSai/uóviot ov ftiaoamp;sVTsg
rifjMV dXX' sv ndG/ovTsg s'ntTçsipav 'Aâr]-
'^quot;toig „gçl jjysjuoviag amp;e'Gamp;ai onag (iov-.
^'VTo. 8 Nvv Ss ys Sid Tr,v sv Tfj 'EXXdSi
^^qccxvv TiaqansTtTay.svai /uoi Soxsi rfj nóXsi,
iiai dvsv nóvav xai dvsv xivSvvav y.ai
^^^^ Sajtdvïjg dvaxTÛGamp;ai Tovg quot;EXXrjvag.

conjectura Dindorfii sic scripsi pro ruig. avrwv.

quot;Eöri /uhv ydq nuQàaamp;at diaXkccrrsiV -rdg no-
Xsjuovaas nQog dXXrjXag nóhig, sari ôh ôWaX-
Xdrreiv, £Ï riveg iv avralg araGid^ovaiV- 9
El 8s xai bnag to èv Jehpoig kçov avrôvofiQV
coGTTsq nçôffâev yévoiro cpaveQoi sïrjTS ini-
/iieXov/uBVOi, f^n avfinoltfiovVTsg, dlld nqeo-
ßsvovTsg dvd rrjV 'EXXdda, «y« f^'ev ovSèv
dv oifiai amp;av(xaGTOV dvai, ei xai ndvrag
Tovg quot;EXXïjvag o/uoyvóf^ovdg re xai ovvÓQXOvg
xai Gvfi^dxovg Xdßoirs in' ixsivovg, oïtivsQ
ixXinóvTwv lt;fgt;ù}X£av to Isqbv xaraXaf^ßdvsiV
imiQÜVTO. 10 El dè xai bnag dvd ndGaV
yfjV xai amp;dXaTTav siQïjVr} BGTai cpaveqoi
ini/nèXb/uevoi, iyà ^èv oîfiai ndVTag dv ev-
XtGamp;ai iMTd Tdg èavràv naTÇidag 'Jamp;ijVciÇ
fidXiara GÙ^eoamp;ai. ^ 1 Ei dé Tig av eig XQ^'
IxaTU xeQÔaXeèTSQOV vo/nî^si eivai tï) nóXet'
nóXsfiov rj eiç^vïiv, iyà /uèv ovx oï8a nâg ^V
d/Lieivov Tavra xQiamp;Bin ij ei Tig ra nçoyey^'
vrif^éva en dvaGXonoirj rij nbXei nag dnoß^'
ßnxev. 12 EvçrjGsi ydç tó ts naXaibv
eiQrjVïj /uèv ndvv noXXd xQi^fxara etg TrjV no-
Xiv dvevexamp;éVTa, iv noXe'/uco 8è Tavra nai^^^
xaraSanavridévra yvÓGtTai 8è, tjv oxonfj, ^^^

eV TÜ VVV XQ^^^nbsp;^ôj/ nôhfiov xai

Tâv nçogôdojv noXkàg sxXeinovaag, xai rag
sigeXamp;ovaag eig navTodand noKKà xaradana-
VïjâeiGag- enei S' siqtjVï] xarà daXarrav ya-
yévriTai, rjv^rjfiévag re ràg nqogôdovg, xai
ravraig é^ov rotg noXiraignbsp;6 ri

ßovXoivro. 13 El dé rig /ue eTteçcorâr], rj xai,
àv rig àdixfi i) ri^v tióXiv, Xéyeig âg xQn ^««î
nqbg rovrov eiQ^vrjV àyeivj ovx àv (pairjv dXXà
fiàXXov Xéycù on %oXv d^àrrov àv rifimqoîfieamp;a
ccvroiig, eî /urjôéra naqéxoijuev dSixovvrag' 2)
ovdéva ydq àv è'xoiev GVf^fiaxov.

Cap. VI. 1 'AXX' eï ye ^r)V rwv eiqrijxévav
^dvvarov fi'ev /urjdév ißri jurjde xfxXenóv, nqar-
'^Ofiévcov 8' avrâv, nqogcpiXéareqoi fiev roïg
^XXriGi yevï}aó/Lieamp;a, dacpaXéöreqov 8' oixijao-
^^ 5 svxXeéareqoi 8' e'oó/ueamp;a, xai ó /uèv 8rj-
rqocprjg evnoqtjaei, oi 8è ttXovgioi rrjg eïg
^^v TtóXejuov 8andvr}g dnaXXayrjGovrai, neqtov-
'^^d.g 8e noXXfjg yevofxévng, (MyaXonqenéoreqoV

IC e Schneiileri emendatione scripsi pro vuig. àâiHoiij.
) Correxi àâmovvrni pro vuig. àâixov-rxn.

làm

/nhV èri ^ VVV ioQxàg a^o/nev, ieçà S êni-
ôxwàGOfieV, TsCxn lt;5« '^Mi' Vtàqia dvoqamp;Ó60fiev,
ieçsvGi de xai ßovXfj xainbsp;y-ac tnneiiöi

T« nârçia âno§(ùaofj.ev, nàg ovx a^iov ùg rà-
X^ora TOVTOtg eyx^t^Q^^v, îva eri êcp' ij/uSfP
e'rcidùjjusv ri/v nóXiv fier dacpaXeiag evôaifio-
vovaav ; % Et ye fi^v rama Sô^eiev Vfj-iV
TCQÛTTHV, GvfzßovXevaaifz àv éycy/e néfzipav-
rag xai eîg Jcodóvrjv xai eig JeXcpovg enéQs-
6dai TOvg amp;eovg et Xâov ■ xai dfieivov ecrj aV
rfj nóXet ovra yMraoxeva^o^évr} xai avTixcc
xai etg rbv eneira XQ^'^^OV. 3 Ei 8e Tavra
Gvvaivoîev, TOT àv av cpaCrjv XQV^^^ eneça-
ràv rtvag amp;eS)v itQognoiovfievot ravra 'xàX'
XiGra xai àqiGra nçàrroijuev àv ovg 8' àvé-
Xoiev amp;eovg, rovroig etxbg xaXXieQrjGavtccÇ
àqx^^amp;cf''' T^ov SQyov. 2vv yàç amp;scó nqarrof^é-
v(av etxbg xai ràg nçà^eig nqoïévai êni
Xâov y-ai àfieivov àei rfj nôXei.

gt;) Heindorf correxit '^/mv. Eestitui vulgatam lectionem-

CAPUT PEIMUM.

DE HUJUS LIBRI CONSILIO.

Consilium, quod in libello mqi nqogódcov sibi
Proposuit Xenophon, et tempus, quo eum conscripsit,
tarn arete cohaerent, ut, altero validis argumentis
constitute, alteram inde necessario sequatur. Quod
Gütern ad consilium attinet, nullis opus est conjec-
^quot;fis, ut id plane perspiciamus; ipse enim scriptor
^iversis locis luculenter suam sententiam significavit,
cap. I, § i : éx TOVTOV ênsxBtQïjGa ay.onuv
dvvaivr av oi mXirat dtaTQscpeaamp;at ex
^quot;IS eavrmv, Samp;evneq Sixawrarov, vofi/^cov, si
^OüTo yévoiTO, äfut Tf] re nsvia avxamp;v smxe-
quot;^^QnaOai dv xai rä vnónrovg rolg quot;Ellrjoiv

dvai. Porro cap, II in fine, de reditibus augendis lo-
quens, et passim per totum libellum partes agit viri
patriae amantis, qui nulla alia caussa ad eum conscri-
bendum adductus sit, nisi ut sine ullo sociorum detri-
mente et aequissima ratione Athenarum reditus au-
geat, ipsam civitatem validiorem atque imprimis omni-
bus Graecis quam amicissimam reddat; haec autem ut
efBci possint, pacem stabilem servandam esse Athe-
niensibus persuadere conatui ^j.

Yidetur mihi libellus ex eo esse scriptorum ge-
nere, quibus homines tioIitixoi suas de rebus pu-
blicis opiniones exponere, atque praecepta et con-
silia praesentibus temporibus accommodata proferre
aliisque commendare solebant. Ipsa libri forma et co-
lor orationis in eo conspicuus hanc opinionem proba-
bilem mihi reddunt. Totam enim ejus dispositionem
diligenter inspicientibus e tribus partibus constare
videbitur, exordio, argument! expositione, epilogo-
Exordium et epilogus hanc inter se habent necessi-
tudinem, ut dicendi ratio in utroque sit elatior;
verba colorem rhetoricum, immo fere poeticum pra®
seferunt; res aliquatenus exaggeratae sunt, epitheta

)) Caput V.

pleraque in superlativo aut comparativo gradu po-
sita; quod nemini, opinor, mirum videbitur repu-
tanti, scriptorem id unice studere ut consilia at-
que monita sua Atheniensibus accepta reddat, con-
fidentem fore ut, effectis iis quae suadebat, révéra
patriae gloria atque auctoritas crescerent. Ideo At-
ticae opportunitates tarn vividis coloribus descri-
bit eamque cum mari adjacente ut naf^cpoqaxà-
laudat; inde etiam explicandum, quomodo de
Athenis loquens dicat nâorjg de Trjg otxovfiévrjg
'^ßcpl rd ftéaa axiaamp;at tt^v nokiv eamque cjßneQ
^vxXov rÔQVov medium circuli obtinere, quae si pro-
prio sensu acciperentur, propter inanem, ne dicam
'balsam jactationem rejicienda censerem. Sed talem
esse oratorum consuetudinem, ut florido et fucato
^Uodam orationis splendore consilia exhortationes-
commendent atque exornent, satis superque pa-
ex Isocratis orationibus, imprimis Panegyrica et
'iratione de Pace; quarum in priore idem fere dic-
reperimus, pag. 58 i), èfinôqiov ydq iv

t^tG(onbsp;JJsifjaTd yMTearrjaaTO

'^^Gavrrjv vmqßoXrjv è'^ov, Sgts d naqd rcov «A-

'' isocratis Orationes et Epistolae. Tomus I. Ed. ster.

lav SV naq' sxäörav xlt;^Xsjtóv s'ßri kaßsiV, ravr
ÜTiavta nuQ avrfis Qccèiov sïvai noqiöciGamp;ai.

Lucidus ille ordo, in reliquis Xenophontis scriptis
conspicuus et argumentandi simplicitas atque per-
spicuitas in hoe libello etiam apparent. Primo ca-
pita caussam indicat, cur eum conscribere aggressus
sit et consilium quod sibi proposuit; deinde, me-
moratis Attici soli commodis, rationes a se propo-
sitas efBci posse ostendit; quibus dilucide enarratis,
ad primarium argumentum transit et tribus deinceps
capitibus singula vectigalium genera quibus Athe-
niensium reditus augeri possint tractat, vectigalia dico
inquilinorum, mercium, metallorum; capite quinto
porro quid maxime opus sit, ut emolumentis om-
nibus et commodis, quae e consiliis suis proven-
tura sint, frui queant diserte ostendit; tandem operi
finem imponit epilogo, in quo commoda illa atque
emolumenta summatim comprehendit ac summa pi^'
täte cum erga Deos tum erga patriam Athenienses
hortatur, ut Deorum oracula consulant atque eoruin
cognita voluntate operi manus admoveant.

Schneiden opinio quam et alii secuti sunt, sta-
tuentis Xenophontem hunc libellum Eubuli in gratiam
scripsisse, propterea mihi minus probanda videtur

quod unice conjectura eaque baud admodum firma
nititur. Nempe Xenophontem Eubuli psephismate
ab.exsilio revocatum, huic gratificaturum, novam
hanc vectigalium percipiendorum rationem propo-
suisse litterisque consignasse contendit. Unica igitur
caussa quae Schneiderum ad hanc sententiam duxit
est grati animi sensus scriptoris; huic argumente si
externa accederent, fidem denegare nollem ; ut tamen
nunc res se habet, non mihi videtur probabile hanc
scnptionem alicujus in gratiam esse editam, sed
potius Xenophontem publico Graeciae statu adduc-
tum rationes suas ac consilia, quibus civitati pristina
potentia atque auctoritas qua quondam apud omnes
Graecos floruerat reddi posset, protulisse.

Quaenam igitur tempora ilia fuerint, quibus Xeno-
Phon, qui saepe in reliquis operibus ostendit a re-
^us novis plane se abhorrere, quique Spartanos
laudibus extollit i) quod antiquorum institutorum
observantissimi essent, ad talem libellum, quo om-
'^em vectigalium percipiendorum modum mutare

') De Rep. Laced. Cap. I, § 2. Av^ovçyov i^hro, róv »ii^ra
^ ^O'Ç rovq rô/totjç, o?ç TTfiô-ô^ifi/ot tiidai,fióv?iaav, tovtov xai
quot;/««if«, ». r. X. Cap. XV, g 1.nbsp;yàç ^ V à^xv

quot;'«ïf-l^î:,

. o.ß.TTfp ii aç/^ç xttTfBvàamp;y coll. Agosil. Cap. I, §4.

5

novaquc omnia instituere suadet, scribendum
actus sit, ex accurata rerum temporumque cog»''
tione explicandum mihi videtur; quare paucis atteO'
dere lubet, qualis fuerit Graeciae status publicus qquot;'
in auctore tantam habere vim potuerit; quo exposi'quot;'
lectori dijudicandum erit, num opinio mea, qua huquot;quot;
libellum brevi post pugnam Mantineensem conscnF
tum esse a Xenophonte arbitror, sententiis in libel'quot;
latis argumentisque a me expositis firmetur.

CAPUT ALTERUM.

de xenophontis AETATE rebüsque
eo tempore actis.

§ 1.

De Xenophontis aetate.

Antequam ad rerum Xenophontis aetate actarum
^'^positionem aggredior, paucis praemonendum quinam
temporis termini quibus haec narratio circum-
^'^nbatur; quod haud facile esse confiteor, quando-
^üidem Xenophontis vitae fines, natales dico atque
'^lortera, nullo loco diserte ac manifesto indicati repe-
quot;■quot;^ntur, ut jam Casaubonus in Ann. ad Athenaeum p.
^^^ animadvertit: »Quod autem de Xenophontis
'quot;aialibus dubitanter loquatur (Alhenaeus) neniini

»videri mirurn debet. Nam et Diogenes Laertius,
»qui ex professo quaesivit, et alii veteres annum,
»quo natus ille disertissimus scriptor, ignorarunt.
Quod autem ad mortis annum attinet, de ea varia
atque sibi invicem repugnantia exstant testimonia.

Et primum quidem quod Xenophon Heil.
VI, Gap. 4, §quot;36, Alexandri Pherarum tyranm
caedem refert, id etsi ad aetatem ejus definiendam no»
magni mihi videtur esse ponderis, illud tamen ind®
elEci potest, Xenophontem non ante 01. 105,2,^'
G. 359, quo probabile est Alexandrum interfectum
esse, diem obiisse.

Alexandri caedem archonte Agathocle, 01. lOö»
3, a. G. 358, patratam esse a Diodoro i) tradi-
tur; mors ejus memoratur a Xenophonte et nibilo'
minus ipsum Xenophontem diem obiisse supremequot;'
01. 105, 1. a. C. 360, a Stesiclide apud Diogenei«
Laertium 2) narratur. Jam Wesselingius ad Diod. tquot;''quot;
1. 1. haec sibi invicem repugnare notavit : »Veruö^
»esse non potest, Xenophontem 01. 105,
» 360, mortem cum vita commutasse.quot; Et revera

1)nbsp;Diod. Sic. XVI, C. 14.

2)nbsp;Lib. n. C. 56.

eum ad provectiorem aetatem pervenisse, ex aliorum
•■estimoniis, quae infra commemorabimus, omnino
probabile. At si paullo accuratius ipsius Dio-
dori verba attenderimus, fortasse inde elicere pote-
rimus, Alexandri mortem aliquanto prius ponendam
®sse quam archontis magistratum gessit Agathocles.

Diodorus enim 1. 1. haec tradit: ini ccQ^ovrog
•^Yaamp;oxléovg xard rijv 'EXXââa 'Jlé^avÔQog,
° quot;i^eQàv TÙQavvog, vnb r^g ididg yvpaixbg
y.ai râv ravrrjg ddsXqgt;cbv Avy.6q)qovog
TiGKfôvov idoXocpovrjamp;r)- ovroi de rb /usv
^Qânov èg Tvçavvoxrbvoi fisyiarrig irvyxavov
^noSoxijg- vGTsçov ôè /ueravo^Gavreg y.ai jui-
^^Ofpôqovg nsi'aavTsg dvédsi^av avrovg rvqdv-
^^pg, y.ai noXXovg fièv twv dvTmqaTrbvTayv
^^siXov, y.aTaGy.6vaadjU£Voi ôè ôvvafziv d^tb-
^yov ftia y-arùxov rriv dqxnv oi ô' 'AXevdôai
''■^^VfxevoL naqd rolg OarraXoig., ôt evysvsiav
®nbsp;s^ovreg nsqiftorfcov, dvrénqarrov

Tvqdvvoig, ovy. bvreg ôè y.aamp;' êavrovg
^^»^Of^axot nqogû-afiftdvoVTO lt;fiiXinnov av/n-
^^y.ov, rbv Maxsôbvcov paaiXéa' ovrog ô' ina-
rrjV OsTTaXi'av yaTSTToXijurjos rovg

^quot;ixivvovs.

Res diversis temporibus gestas hoc loco una enu-
merat Diod. i), partim anno, quo Agathocles archon
erat, antiquiores, partim recentiores. Tyranni enim
Thessaliae quinto demum anno a Philippo expulsi
sunt, ut ipse alio loco memorat 2). Eo anno (Ol.
4. a. C. 353) 'PtXinnos éorçàTevasv ini Jv'/-0'

(pQOVa rbv lt;PeQ(óv rvçawov ejecitque Lycophrona
atque Pitholaum, alium Alexandri fratrem, cujus
non meniinit c. 37. Alexandrum, qui summain
rerum per undecim annos tenuit 3), duobus annib
ante archontem Agathoclem interfectum esse ex toto
rerum actarum ordine eflicitur ; imperio enim potitus
est auctumno a 369, quum archontis munere funge-
retur Lysistratus; hoc ita sese habere probat quo-
que Xenophontis testimonium 4). Ab hoc auteffl
tempore ad annum Agathoclis spatium est tredecun

1)nbsp;Id autem ab hujus historici consuetudine nequaquam abhor
rere patet ex. gr. e lib. XI, Cap. 43, ubi ad annum 4 ol. 75, The
mistoclis rogationem, qua quotannis viginti triremes aedificarentquot;
refert, quae rogatio tameu manifesto ad remotiora pertinet tei»
pora, ea scilicet, qulbus effecit Themistocles ut argentifodm»'quot;®
proventus ad naves exstruendas adhiberentur.

2)nbsp;0. 35.

3)nbsp;Diod. XV, 71.

i) Xen. Hell. 1. 1.

annorum, quod répugnât Diodori notationi. Si igitur
ponimus, undecim illos annos, quos regnavit Alex-
ander, fuisse decern annos absolutes, sive undecim cur-
rentes, mors ejus procul dubio in initium anni 2 01.
105, a. C. 359 incidit.

Quae quum ita smt, omnibus probatum erit, ex
Alexandri morte certi quidquam ad Xenophontis
vitae finem statuendum colligi non posse, sed, ut
supra jam dixi, alia exstant argumenta quibus aetas
ejus propemodum certis terminis definiri queat.

Primum videamus, quantum ex ipsius Xenophon-
tis operibus proficere possimus; quae quamquam
jam antea a viris doctissimis saepius tractata esse
compertum habeo, paucis repetere liceat, ut inde quae
poscit mihi sumam.

In opere ejus quod inscribitur 'Aväßaais Kv-
^ov permulta reperiuntur indicia, eum illo tempore
ad aetatem quadraginta annorum et amplius per-
venisse: quam sententiam nequaquam infirmant quae
leguntur lib. 11, Cap. I, § 13; àXU cpdoaocpa
f^^v eoiy.ag, a veavißxe. lib. Ill, Cap. I, $ 25:
^vdhv nQ0cpaöiü,0juai Tfjv rjliyuav, dlXà xai dx-
f^a^uv riyovfiat sçvxsiv an s/uavrav rd xaxd.
quandoquidem ut jam animadvertit Zeunius, Age-

silaus a Xenophonte quoque dicitur imperium adep-
tus esse ë%t Vtog cov i), h. e. annos tres et qua-
draginta natus, ut tradit Plufarchus 2) ; eodem mo-
do etiam quadragenarius a Corn. Nepote m vita T.
Pomp. Attici c. 8 dicitur adolescens 3); dxfià^siv
autem neque juveniles neque seniles indicat annos,
sed virum potius aetate végéta.

Duo autem praesertim sunt loci qui maxime valent
ad nostram sententiam_ probandam; alter est lib. VI,
c. 1, § 25 sqq. ubi narratur, exercitum Xenophonti
voluisse committere imperium; ille vero prudenter

Lacedaemoniorum invidiam metuens honorem reçu-
*

sat; quodsi tune adolescens fuisset, procul dubio
ejus rei mentionem fecisset; alter est hb. VII, c. 2,
§ 38, ubi Seuthes sic eum alloquitur: ooi §\ à

gt;) Xenoph. Agesil. Cap. I. § 36..

2)nbsp;Plut. Ages. e. 40.

3)nbsp;Plura apud scriptores latinos exstant exempla, ubi adolescens
de viro usurpatur. Nep. Paus. Cap. IV. Argilius quidam adoles-
centulus quem Thucyd. I, c. 132 vocat àviiQ quot;Aqv'i-h.oi; , 7tai.ât*à
norè êiv avTov.

Livius lib. U, Cap. III. Tarquinios , qui uxores jam duxerant,
adolescentes nominat. Cf. lib. XXX, Cap. 30. Salust. Bell. Cat.
c. 49 Caesarem sex et triginta annos natum adolescentulum vocat-
Cf. Cic. Epist.' ad fam. II, 1.

SavocpmV, y.ai dvyariqa óóaa, xai ei rig
GoC êoTt ^vyatiiq, covfjoofiai amp;Qay.C(ù VOfJ-Cù.
cf. VII, c. 6, § 34: unde sequitur Xenophontem turn
ea fuisse aetate ut filiam jam puberem habere posset.

Initio Symposii testatur Xenophon se ei sermoni
interfuisse i). Convivium autem illud Panathenaeis
magnis, 01. 89, 3. a. C. 422, apud Galham celebratum
esse luculentur ostendit Herbst in Proll. ad Xeno-
phontis Convivjum 2). Habitum est igitur duobus
annis post pugnam apud Delium, in quo proelio
Xenophontem a èocrate servatum esse memoriae
traditum est a Strabone lib. IX, cap. 2; haec si
fuerit prima expeditio, cujus particeps fuit Xeno-
phon, inde sequatur necesse est, eum ante annum
01- 84, 1. a. C. 444, natum esse, quandoquidem se-
cundum legem, quam memorat Petitus Legg. Att.
'ib. VIII, Tit. II, adolescentibus a vicesimo de-
quot;^Um anno licebat peregre militatum exire , quum
a duodevicesimo usque ad vigesimum nsqmoXsiv

) Symp. Cap. Ii S. 1. oiç (fè traçayttôfievoq lavra ytynàaxo)

Xenophontis Symposium recognovit et illnstravit Georg,
^»gust Herbst, HalisSax., a 1830.

lege cogerentur, i. e. circuitorum munere in Attica
fungi 1).

Annum ilium 444, quo argumentis his adducti
natales Xenophontis posuimus, si cum Luciano aliisque
qui de morte ejus pauca tradiderunt conferimus, totus
vitae cursus certis finibus circumscriplus erit nobis-
que nihil Alexandri Pherarum tyranni morte opus
erit ut de Xenophontis morte probabiliter statuamus.
Lucianus enim in opere Macrob. c. de Xeno-
phonte loquens dicit: iftiaasv vnsQ ra evverrj-
y.ovra err]. Diog. Laert. 11, Cap. 56: réamp;vrjxeV
év Koqîvamp;(ô {üg (pvt^i Jrj/utjtçiog o Mdyvïjg) ijôn
ôriXadr) yrjQcciog ixavamp;g. et tandem a Diodoro
Siculo Xenophon dicitur èöxaróyriqag àv condi-
disse historiam graecam. E nostra igitur sententia,
quae diversis his nititur testimoniis, hand sine veri
specie contendere posse nobis videmur, Xenophon-
tem inde ab 01. 81, i. usque ad 01. 106, 3. a. C-
444—354 vixisse.

Hac de re quum ob gravitatem argumenti copio-

1) Petit. Leg. Att. VIII, Tit. I, toZ? 'Aa-iji'aloK ia.ÎxQquot; 'tquot;quot;quot;''
qaxovra ïioiv argaTevtaS-ai,, ègia/^ivoiq àn'o ôxrioxaiamp;fxa gt;
/tf'/çt iiîvxoi fïxoBi sramp;Jaç ovTttç rémç TCfQinaXeZv Ta Trfçi
TtôXtv giçovçia' tîç VTTeQoçiovç àè TToXfiiovç diTO eXxoatv.

si us egenmus, altera propositae quaestionis pars
paucis tractanda nobis est, scilicet ut summatim res
illo temporis spatio gestas exponamus; quibus enar-
ratis ad ipsum libellum considerandum accedemus
ex eoque argumenta ad scriptionis tempus defmien-

dum colligere conabimur.

$

Rerum in Graecia Xenophontis aetate actarum
expositio.

Mortuo Cimone, 01. 82, 4. a. C. 449, princeps in
Atheniensium civitate vir evasit Pericles qui a» 446
insulam Euboeam et Megaridem, quae ab Athenien-
sibus defecerant, sub eorum dominationem redegit; a
quo tempore ipse magis magisque potentia crevit.
Novis subinde cum Lacedaemoniis ortis dissensioni-
bus, anno sequente inducias in triginta annos cum
lis fecit, quae tamen per quatuordeoim tantum va-
luere annos; tandem Athenis summa rerum potitus est,
postquam ejus opera Thucydides, qui optimatium
partibus praeerat, civitate est ejectus, anno 444.

Per quindecim annorum spatium revera Athena-
quot;quot;Uin princeps fuit Pericles, sed potentia sua non
ïiisi ad civitatis gloriam et incrementum usus est;

fastigmm autem illud splendoris ad quod Athenas
perduxit, Lacedaemoniorum movit invidiam et prae-
cipua fuit causa belli universae Graeciae exitio-
sissimi.

Discordiae jam dudum latentis scintillae vetere Go-
rinthiorum et Corcyraeorum inimicitia atque dissidiis
de Corinthiorum colonia Potidaea, quae ut reliquae
urbes ad mare sitae in Atheniensium venerat potesta-
tem, motis exarserunt. Bello inde orto, dum Atticam
populabantur Lacedaemonii, Athenienses classe ma-
ris principatum tuebantur et Peloponnesi oras vasta-
bant; interea autem saevissima invasit Athenas pesti-
lentia, quae ingentem civium numerum abstulit inque
his Periclem. Post hujus prudentissimi gubernatoris
obitum plebis licentia nimis crevit omniaque a pes-
simis demagogis misceri coepta sunt; inter quos no-
minasse satis est Gleontem, quem Atheniensibus, ut
pacem acquis conditionibus a Lacedaemoniis obla-
tam recusarent, suasisse constat; quum vero in
Thraciam missus prope Amphipolini Brasidam,
Lacedaemoniorum ducem, aggressus proelio victus
cecidisset, Niciae auctoritate tandem pax in quin-
quaginta annos facta est a. 421 , cujus conditio-
nibus tamen numquam prorsus salisfactum est

qiiaeque, eatenus tantum sçrvata est, ut.Athenae et
Sparta non palam bellum sibi invicem inferrent.
Brevi post auctore Alcibiade Atlienienses consi-
lium ceperunt auxilia mittendi in Siciliam, ut Se-
gestanos Leontinosque adjuvarent contra Syracu-
sanos; quae expeditio Athenis tam fuit exitiosa, ut
numquam inde se reficere potuerint. Post varios
enim .casus, quum aliquamdiu aequo Marte pugna-
tum esset, Athenienses tandem cum ducibus Nicia
Lamacho et Demosthene ad internecionem deleti sunt.
Lamachus in proelio cecidit ; Nicias et Demosthe-
nes capti interfeclique sunt (a. C. 413). In Graecia
interea res non magis prospéré iis cesserunt; Alcibia-
des enim, ab Atheniensibus, dum in Sicilia aberat,
exsilio mulctatus, Lacedaemoniorum partes ample-
xus civibus suis plurima intulit damma ; ejus auc-
toritate Deceliam, in Boeotiae ünibus sitam, com-
mumverunt Lacedaemonii praesidiumque ibi colloca-
runt, quod teste Thucydide i), Atheniensibus quam
maxime fuit noxium. In ipsa autem urbe reipublicae
forma commutata et democratiae loco oiigarchia est
instituta; quod quum exercitui displiceret, opera

M Thuc. VII, Cap. 27; Isocrat. Or. do liigis, Cap. IV.

Thrasybuli, praefecti classis, Alcibiades revocatus
et dux electus est; qua re Athenas nuntiata, auctore
praesertim Theramene, abrogatus est senatus quadria-
gentorum ac restituta pristina reipublicae administran-
dae forma (a. C. 411 ). Ab eo inde tempore usque ad
captas Athenas varia fortuna pugnarunt Athenienses :
proelio navali apud Cyzicum gravi clade aifecerunt
Mindarum, Lacedaemoniorum classis praefectun^ sub-
jecerunt sibi plurimas Thraciae urbes, nonnullas insu-
las recuperarunt; anno vero sequente, apudEphesum
Antiochi imprudentia devicti sunt, quam calami-
tatem summa injustitia Alcibiadi tribuerunt, quae
causa fuit, ut denuo imperium ei ädimeretur. Pos-
tremo illustrem reportarunt victoriam apud insulas
Arginusas duce Conone; cujus tamen rei prospère
gestae fructus non fuit diuturnus. Lysander enim
a Lacedaemoniis classi iterum praepositus Athenien-
ses imprudentes apud Aegospotamon adortus tam
gravi affecit clade, ut ipse Conon de patriae salute
desperans cum septem navibus in Cyprum fugeret.

Atheniensibus devictis, statim omnes Propontidis
et Hellesponti urbes vi cepit Lysander, deinde
insulas maris Aegaei subegit, hinc magna cum

r

classe Athenas profectus ipse urbem mari ab omn^

commeatu interclusit, dum reges Spartanorum terra
eam obsidebant. Fame coacti Athenienses-Therame-
nem cum novem aliis legatis, qui de pace agerent.
Spartam miserunt; conditiones ab Ephoris propositae,
quamquam durissimae, ab Atheniensibus tamen, quum
jam ad extrema ventum esset, acceptae sunt.

Urbe tradita moenibusque dirutis, reipublicae for-
ma a Lysandro est mutata et triginta viri constituti
qui leges, secundum quas civitas regeretur, con-
scriberent; hos autem, vulgo triginta tyrannorum
nomine notatos, brevi post ejecit Thrasybulus cum
ceteris exsulibus veteremque instauravit reipublicae
formam (a. C. 404). Ex eo tempore paullatim res
collapsas restituere conati sunt Athenienses, in quo
plurimum adjuvabantur ab ipsis Lacedaemoniis, qui
nimis crudehter imperio exercendo et ubique invisa
paucorumlJominatione instituenda omnium fere socio-
rum animos a se abalienarunt. Brevi post (a. C. 395)
Thebani, Corinthii et Argivi, quibuscum societatem
quot;lierunt Athenienses, vires suas contra Lacedaemonios
^onjunxerunt et exortum est bellum quod dicitur
ßoeoticum sive Corinthium. Initio jam belli cecidit
Lysander in proelio apud Haliartum; anno sequente
®agnam victoriam navalem reportarunt Athenienses

duce Conone apud Cnidum, quo factum est, ut im-
perium mTaritimum denuo adepti sint sociosque muitos
sibi conciliarint. Paucis vero diebus post clade ingenti
affecti sunt socii ab Agesilao apud Coroneam; quae
calamitas tamen Atheniensibus quodammodo fuit
lucro, quum insulae et Asiae urbes a Lacedaemoniis
defecerint ipsorumque amplexae sint partes. Jam
magna igitur incrementa acceperant Athenienses at-
que a recentibus malis se refecerant, quum pax
iniquissima, Antalcida auctore i), conjposita est; qua
regis Persarum auctoritate omnibus Graecis indictum
est, ut urbes Graecae in Asia insulaeque Clazomenae
et Cyprus imperio Persico essent subjectae, reliquae
omnes Graeciae civitates liberae essent et avT:ovofti(i
fruerentur, exceptis Lemno, Imbro et Scyro, quae Athe-
niensibus parerent; hanc pacem si qui non acciperent,
eos rex Persarum cum Spartanis ceterisque, qui earn
amplecterentur, terra marique bello persequeretur 2).

1)nbsp;Quid de pace Autalcidea senserit Plutarchus, patet c cap. 23
Vitae Agesil. êlt;foSe toZ^ Aaxsäatiiovioit; elQy-vtjv Trotttaamp;ai, Tfgoi
fiaatXéa- xai niiinovoiv 'Avxalxl^av nqbq T^^i/ïctfor , alaxfS'quot;^
xai ttaqavofjiwtata rovg tijv 'AgCkv xarot/xovvraq 'EXX^iva^
imèg amp;v iicoXfutiatv 'AytialXaoq, ßaa^Xit naQaitäovie^.

2)nbsp;Pacis conditiones legnntur apud Xenoph. Heil. lib. V, cap-
I, 5 31, his verbis conscriptae.

Statim post hanc pacem Spartani rebus prosperis
elati plurima injuste agere coeperunt: Mantineen-
ses dejicere muros coegerunt ipsiusque urbis incolas
in quatuor vicos distribuerunt ; Phliasiorum civilibus
turbis se immiscuerunt utque exsules in urbem re-
ciperentur poposcerunt ; Olynthum, magnam floren-
temque Macedoniae civitatem post longam obsidionem
expugnarunt; praeterea per summam injuriam dolo
occuparunt Thebarum arcem. Haec intolerabilis
eorum dominatio praecipua fuit causa belli Thebani
omniumque fere sociorum transmarinorum defectionis;
quorum plerique ad Athenienses se converterunt, qui
eo tempore communem illum sociorum conventum,
quem memorat Diodor. Sic. lib. XV. c. 28, Athe-
nis habuerunt atque ita revera, volentibus ipsis in-
sulanis, rei maritimae principes facti sunt i). Ab

'Açraifçitjç finaii-tvç vojiit^ti, (fixator ràç /liv fr rf 'Aaia nó-

^quot;■ç {«vroi/nbsp;*«i râvvi^amv KXal^oiJ,ivn(; xaï Kin^ov xàlt;; cTf

ItoXiit; , xai /AtH^àq vtal jwfycxAaç , ftvrovófiovq

^VfZvai,, ni.ijv Arjuvov «alquot;fyfiçov xal 2^xvçoVravraç tfi, aoTtfç

quot;Ç/Woy , tivat Aamp;fjuaimv àniriQoi, rairijv Ttjv flçyvtjr fii}
ft '

^X°i'rtti, , TOVTOiq iyà noXf jirjda fifrà râr ravra ßovi.o/^h'o)v
'^'s.î *«« xarà B-âlarzav, xai rayai xal XÇVI*'quot;'''^'

Xenophon , de Vect. cap. V, § 6 : Ttdhv vn'o rär »^OtoiTÓir
^quot;ovrmv fTfoOTÓT«! xov vavrixôv èyetó^teO^a;

— ;io —

hoc inde tempore sine ulla intercapedine maris
principatum obtinuerunt et in socios imperium ex-
ercuerunt. Et initio quidem humaniter et aeque eos
habuerunt : foederatae enim civitates synedrium Athe-
nis habebant, in quo suum quaeque ferebat suffra-
gium; xXïjçovxicci abrogatae sunt et lege sanci-
tum, ne quis Atheniensis extra Atticam agrum
coleret; cpÓQOug, quorum ipsum nomen sociis erat
invisum, alio nomine minus ingrato Gvvrà^mv com-
mutarunt. Non autem per longum tempus hac usi sunt
moderatione, sed brevi post in pristinam injustitiam
et acerbitatem sunt relapsi.

Pecuniis sociorum magna classe instructa, plures de
Lacedaemoniis reportarunt victorias, quarum impri-
mis memorandae sunt Ghabriae victoria apud Naxum,
(a. C. 377) et Timothei, Cononis filii, apud Promonto-
rium Leucadem. Neque magis prospéré Lacedaemoniis
terra res procedebant ; saepius victi tandem ingenti
ilia, e qua numquam prorsus se recreare potuerunt,
clade apud Leuctra afFecti sunt. Athenienses autem
potentiae Thebanorum magis magisque crescenti
invidentes ac veriti, ne hi aliquando riysjuoviav sib'
vindicarent, foedus cum Lacedaemoniis inierunt, cu-
jus conditiones erant, ut hi terra, ipsi mari prm'

cipatum tenerent. Vario inde marte cum Thebanis
pugnatum est, donee a. C. 362 pugna apud Mantme-
am finis impositus est bello et secuta pax i), cui, ex-
ceptis Lacedaemoniis, cunctae civitates accesserunt.

Hoc fere tempore librum de Vectigalibus Xeno-
phontem ab exsilio Athenas revocatum ibique jam
ahquamdiu moratum 2) conscripsisse persuasum mi hi

1) Pint, in Ages. C. 35: /^fza lt;fé rijv iiayjjv xal t'ov »ccvutov
tov 'Ena^iivmvtfav ytvoitiv-^q il^'^rtj!; roZf quot;EU^ai, tiqó^ av-
■coi? aaTilavitov ol iTfgi riv 'Ayijailaov tov oqxov roi; M^a-
aijviovq, la? Tcohv oiix i'xovcag- iael rf' ol IoItcou ndvteq i^i-
xovto xal Tois oQxoiii ikafifiaroy naQ aixm-v , èitiox'riaar oi
AaxeSai,x,óviou xal fióvoiq «^toï? TtóXi/iog ^v , nrri^ovai.-y dva-
A^ifrfOÖ-Kt ttiv Miaaijviav.

Polyb. lib. IV, c. 33: xa»' ovg yap xatpoie T^g jiegl Mav-
Theiav /idxiiq — ixaXvov Aaxedai/ióvioi. iifxiyjn rüj. owoi-rfw»
meaaiiviovq — inl tooovtov sumfvoav mfyaunolxta,. — warf
Mfoa^yiovg nh TlQogamp;tx^V-^«^quot; -nbsp;/j^óvovq

fxoTrovdovq yevi'aamp;ai tÜv 'ElUjvrnv.

Quamquam enim demonstrari nequit, quo tempoce Xenophon
Athenas revocatus sit, probabilibns tamen conjecturis id quo-
dammodo definiri potest, a. C. 369 eum adhuc Corinthi fuisse verisi-
mile videtur ex iis quae tradit Diogenes Laertius: rovTm di
'Aa-fjvaiav fiojjamp;tZv Aaxt^aifiovio^g iTifn^e (Ó
roiiq Tratdag dg rag 'Aamp;ijvag atQarivOoptlvovg vtsiq

AaxidatnQviiDv. Nam hoc dcmum anno Athenienses auxilia

habeo. Quae igitur irtde ab hoc praeho usque ad
Xenophontis mortem facta sunt, quum ad argumentum
meum minus pertineant, strictim tetigisse sufficiat.

Athenienses, vix stabihto imperio suo, denuo duri-
ter atque injuste, ut supra monuimus, socios habere
coeperunt, qui eorum dominationem aegre ferentes
facile ad defectionem adducti sunt; unde ortum est
bellum sociale, quo ad finem perducto, Athenienses
omnibus sociis eorumque tributis privati sunt, excep-
tis insulis Lemno, Imbro et Scyro. Neque multo post
Xenophon diem obiit, exorto bello sacro et Philippo
jam apertius omnia machinante ut maris imperium
obtineret et viam ad Graeciae principatum sibi mu-
niret i).

misisse Lacedaemoniis, auctor est ipse -Xenoplion. Hell. VI, cap.
5, § 49 sqq. ante annum 365 autem eum rediisse Athenas e li-
bello nostro exemplisque quae attulit Xenophon conjicere non
videtur absurdum.

I) In hac rerum expositione fontes non indicavi, partim qui»
neminem latet, accuratiorem earum cognltionem e Thucydide , Xe-
nonhonte, Isocrate, Diodoro, Plutarcho, Nepote atque Justino
esse petendam, partim vero etiam quod in ipso commentario sae-
pius sese offeret occasio nominandi qnos in his conscribendis con-
sului scriptores.

$ 3.

De scriplionis tempore.

Absoluta rerum Xenophontis aetate actarum enar-
ratione, jam ad propositum nostrum, ut annum statua-
mus quo hunc libellum conscriptum esse opinamur,
progredimur.

Variae et inter se discrepantes sententiae hac
de re sunt prolatae a Weiskio, Schneidero, Boeckhio,
quarum nulla probabilis mihi visa est. E nostro
quidem judicio hoc opusculum confecit Xenophon
circiter a. a. C. 361, brevi post pugnam Mantineën-
sem; is enim Athenarum eo tempore fuit status publi-
cus, ut redituum percipiendorum mutationem majo-
remque erga socios aequitatem summopere postularet.
Singulis autem, quae in hoc libello occurrunt, indi-
ciis historicis illustrandis sententiam nostram pro-
bare conabimur.

Argumenta quibus in hac disquisitione usuri su-
mus, duplicis sunt generis: primo afferemus locos,
qui certum quendam annum significare nobis viden-
tur; demde eos qui, etiamsi tempus non indicent
certum, Xenophontem tamen provectiore aetate haec
conscripsisse demonstrant.

— ü4 —

His denique adjungemus ea testimonia, quae, licet
nostram opinionem debilitare videantur, propter can-
didi atque ingenui interpretis officium , quo omnia,
tam, quae pro re sua quam quae contra eam fa-
ciunt, commemorare debet, omittere noluimus. Lec-
tori autem integrum ut sit judicium, prius paucis
indicabo, quaenam sint Schneiden atque Boeckhii sen-
tentiae. Weiskianam opinionem afferre supervaca-
neum duxi, quippe satis superque jam a Schneidere
aliisque improbatam.

Ut a Boeckhii sententia, quamquam recentiore
initium faciam, hic post bellum sociale, quod finitum
est Ol. 106, 1, a. C. 356, libelli scriptionem po-
nit, duobus adductus locis, cap. IV, 40 et cap. V. \%
ubi pax memoratur, quam ille nullam aham nisi eam,
quae bello sociali finem imposuit, esse censet; illo
enim bello reditus Atheniensium admodum esse mi-
nutes tutumque redditum mare. Porro libelli consi-
lium eo imprimis tendere arbitratur, ut Athenarum con-
ditio sine sociorum detrimento melior reddatur; quod
ex ejus sententia optime illis temporibus convenit.

lisdem fere argumentis usus aliquanto prius
Schneiderus hbellum Ol. 106, 2, a. C. 355 scrip-
tum esse conlendit: qui tamen in tempore defin'quot;

endo parum sibi constitit, ut infra ostendam, et
argumenta sua minus dilucide quam Boeckhius ex-
posuit. Boeckhii vero judicio quominus assentiar
plura obstant argumenta:

1°. Ea quae leguntur cap. V, § 12: inei d' UQtjvn
y.ara amp;alaTTav yeyévrrrai, rjv^rjfiévag rs rdg
TtQogódovg; his enim verbis post bellum sociale tum
quum omnibus sociis ac reditibus privati essent Athe-
nienses, uti non potuit Xenophon. Testis Isocrates in
Orat. de Pace, cap. IX: ó /nhv roivvv nóksf.iog dndv-
rcoV nfidg läv siQriftévcov dnsarsqnxs y.ai ydq roi
TtsVSörfQovg nsTtoirjy.e.

2quot;. Si hoe tempore libellum scripsisset, auctor sine
dubio mentionem fecisset Philippi, Macedoniae regis,
qui tunc quam maxime Graecorum rebus sese im-
miscere studebat. Neque vero viri patriae saluti con-
sulentis fuisset omni modo civibus suis pacem suadere
tum, quum multo magis eos ad vires suas contra
communem hostem conjungendas exhortari debuisset.

3°. Non semel sie loquitur scriptor, tanquam Athe-
niensibus prorsus integrum sit, utrum liberalitate
atque humanitate socios sibi devincirent an injuste
oppnmendo a se abalienarent: quod in tempus a
Boeckhio constitutum non quadrat.

4°. Tandem, si finito hello sociali haec scripsisset,
summo jure ei objici possent haec Isocratis verba in
oratione Panegyrica i) :nbsp;-roJ^^^Voj^^quot;«,

örav rd ngdyfiara Idßr) rélog '/.al fin^éri dep
ßovhvsödav nsQi avTÜv.

Haec sunt, quae contra Boeckhii sententiam af-
ferenda habeo ; nunc ad rationes, quibus mea sen-
tentia nitatur, exponendas accedo. Jam statim pro me
facere videntur haec verba quae initio cap. I- § I le-
guntur : ènixexovQïjaamp;ai dv^ — rto vnonrovg roig
quot;EXXrjOiv sluai, quae maxime adaptata esse censeo ad
tempora, quae bellum praecesserant, quum Athenien-
sium crudelitate ac superbia jam paullatim discordia
exoriretur eaque abalienarentur sociorum animi, ut
Atheniensibus, si a belli defectionisque calamitate
cavere sibi vellent, tota redituum percipiendorum
ratio mutanda et omnibus modis paci atque concor-
diae inserviendum esset 2).

1)nbsp;Isocrates, Tom. I. p. 49, Ed. ster.

2)nbsp;Invidiam et suspicionem, qua premebantur Athenienses obli-
que tangit Isocrates in Orat. de Pace, quam adhuc durante bello
sociali eum scripsisse constat. Cap. 9. xal Jiçiç roiiq quot;EUfivaf

cap. 37. airol â' oiâiv ß^nov Tovq avix^^àxovt
äiotxovv-ctq. cap. 40. dAJ.' vTto/iivo/ifV ri/r ItóUx. rfta/SoAàç «Z««quot;
cav, lt;5ç XvfiaCverai xal daOftoXoyeZ Tovq quot;Elt-ijvaq.

Porro cap. III: § 7 haec leguntur, evamp;vjuov/ue-
vog âg nollà fikv eigrjvsyxev rt nólig ore quot;'Aq-
xaaiv eßofiamp;ei, eni Avöiarqarov rjyov/nsvov, noX-
Xd d' mi 'Ilyi^aiXsa, Duas res gestas hoe loco com-
mémorât Xenophon easque tanquam omnibus notas
affert : auxilium nempe ab Atheniensibus Arcadibus
missum, quod non nisi ad annum a. C. 365 re-
ferri potest; quandoquidem Xenophon i) tradit
01. 103, 3, a. C. 366, foedus esse initum inter
Athenienses atque Arcades, et Diodorus hb. XV,
cap. 77 j illius auxihi ab Atheniensibus lati men-
tionem facit, 01. 103, 4. a. C. 365. Lysistratum,
fjui hoe loco dux nominatur, nusquam alibi memora-
^^um reperi ; eum a. a. G. 367 fuisse archontem notât
Clinton, in Fastis. Hellenicis.

Voeabulis autem noXXà d' éni ^HyrjßiXea procul
^ubio ipsa pugna apud Mantineam (a. a. C. 362) signi-
ficatur; in Hellenicis Hegesileus non memoratur; at

Hell. lib. VII, cap. IV, § 2. fîTfi âè Xoyt^o/jitvou evQtoxov
fifZov Aaxeâatitoviotq y OfCotv àyaOôv, to 'Agxadat fiij
^Çoçtferaô^ai. amp;fjßaio)v, ovTia dy Trçoqeâé^ovTO ryv iStv 'A^xa-

at'i^fcux^av.

Diod. XV. Cap. 77. mg âè ovâflç avzoZç x^oqitjC!, nezf-
l*'^ttvTo Tiaq' 'AO-rjvaiiav avuftaxlav xal ttfrà TavTijq Sotqu-
fVJ TÓV AuaCoiva.

nomen ejus litteris consignatum est in vita Xenophon-
tis a Diogene Laertio descripta, lib. H, cap. 54:
ó Se r(wXh)g Tsrayfitvog xard rovg innéag [^f
dè ri fiaxn mqi Mavrivsiav) h/vq^g dycoyi-
ad/usvog êreXevrriatV, üg cpriaiv quot;EcfOQog êv rf)
TiSjUTtTrj xal slxoarfj, Kr}(piaodÓQOV InnaQ^ovr-
rog, 'Hyrjfftksco dè GTQaTï/yoüvrog,

Eadem fere ad hunc locum adnotavit Schneiderus;
quum autem ex his argumentum ducere conatur ut
suam sententiam firmet, his usus verbis: » Par enim est
»in ejusmodi causa et occasione non vetustissima sed
» recentissima quaeque exempla commemorare, quae
» plus valent ad animos audientium commovendos:quot; aut
in errorem incidit aut parum sibi constitit; agitur enim
hoe loco de collationibus in aerarium factis itaque si
Xenophon hunc libellum e Schneideri sententia circa
01. \ 06, 2 scripsisset, potius mentionem fecisset colla-
tionum atque trierarchiarum quas primum bello Eu-
boico 1) praestiterant Athenienses. Ex eo igitur quod
scriptor has non memorat effici posse arbitror, ante
illud tempus scriptum esse libellum.

ïj Demosth. Pro corona, p. 259. 12. de bello Euboico (01. 105- 3)
rmv iamp;iXóvxmv tQiijqaQx^v róit nqÜTov yfvonhoiv rij 'itoXnquot;
in Mid. p. 566. lyivovro ilq Evßotar fVirfófffte Ttag' v/iTr

Cap. IV. § 40: eî S' av did rdg «V tw vvv
noXéfia ysyevrjfiévag eigq}ÓQag — dioiy.eire rijv
nóXiv x. t. é. Haec quoque si recte interpreter,
pro mea sententia facere existimo. Verba sv töj
Vvv TioXéfia non bellum adhuc durans, sed po-
tius nuperrime gestum significare indicant verba
proxima nqb rfjg eiQrjvrjg; idem probant dicta illa
§ sequente, si nóXe/uog s'ysQamp;sirj, et paullo infra, xal
noXsfiov yiyvofisvov, i. e. etiamsi helium exoriatur.
Verbis autem n()ó T^g siQ^Vïjg e mea sententia pax
Mantineensis, de qua supra mentionem feci, indi-
catur. Neque Iiis repugnant quae cap. V, §
leguntur ; ibi enim verba sv to) vvv xqóvto non ad
eum tantum annum, quo Xenophon haec scripsit,
referenda sunt, sed latiore sensu accipienda, quippe
quae verbis rbndXaiov opponuntur. Sic igitur hujus
Paragraphi sententiam interpretandam arbitror : » His-
»toria temporum tam antiquiorum quam recentiorum
» edocti sumus, bella praesertim navaha semper dam-
»nosa fuisse Athenarum reditibus, pace vero sem-
®per eos augeriquot; quae explicatie ipsis Xenophontis
dictis superioris § sese commendat : » Si quis autem
^^ad opes augendas bellum pace utilius esse existi-
»met, nescio quomodo hoc melius dijudicaturus sit

»quam accurate secum reputando, quomodp res
»antea gestae civitati processerint.quot; Tali verborum
interpretatione unicum argumentum, quo Boeckhius
adductus est ut scriptionis tempus post belli so-
cialis finem poneret, removetur.

Gap. V. $ 8. vvv §é ys Sicc ttjv ev 'EUccdt ra-
qaxtjv. Gum his cf. descriptio status Graeciae statim
post pugnam apud Mantineam in fine Hellenicorum,
lib. VII, cap. V, $ Tl: veviy.ny.évai 8è cpaffy.ovrsg
exäreqoi ovre x'^q'ft noket ovx dqXJ! ovdére-
qoi ovSkv TiXeov è'xovteg scpavrjaav rj
fmxnv yevéaamp;ai, dxqißi'a 8e y.ai xaq^xh £xc
nleïav fMxd rrjV fidx^^ êyévexo rj itqóadev ev
xfl 'EXXd8i. quibuscum egregie conveniunt quae
deinceps in hac sectione leguntur.

Ibid. § 9. exlmóvxav lt;Pü)xécoV xxé. Ad bellum
sacrum haec referenda esse arbitratur Schneiderus, im-
merito. Delphico enim templo potiti per totum bellum,
quod gestum est inde ab 01. 105, 4, usque ad 01.108,
3 1) illud tenuere Phocenses, ut patet e Diodori re-

gt;■) Pausan. lib. X. cap. 21. 'AyaO-oxXiovq 'A^'^vi^atv iiqxov
roq, Téróqim (fi erft fC{fi.7Cv^q 'OAiYiTTicctfo; i7tl raVq ïxnrof-
Aeschin. Falsa, log. p. 45 , 26. TÓr dexaer^ nóUiiov. In Ctos-

rum enarratione i). Post pacem igitur cum Phi-
lippe factam Xenophontem diem supremum jam ob-
iisse persuasum mihi habeo. Potius ea tempora
mihi videntur significari, quum Thebani potentia sua
et auctoritate nimis freti, subjectis Boeotiae oppidis,
Phocenses quoque aggressi sunt, quos sibi subjecissent
nisi in tempore auxilia his misissent Lacedaemonii.
Cf. Heil. lib. VI, cap. I, § 1: o/ âà Onftatoi, inû
xareGrQiipavro làg iv ifi Boicoriu nóXeig, iar^à-
rsvov y.ai eig rîjv fpcoxida' àg 8' av y.ai ol
^coxeig in()ia(iavov eig rrjV Aay.tSalfiova xal
eXeyov 0gt;g, ei firj ftoriamp;rioaiev {ie^e (3oridijaeiev)^
ov 8vvi]OOLVTO /UTj neiamp;eödai roig Or/jiaioig, ix-
tovTOv ol Aaxe8aifi6vlOb Siaftiftà^ovai xard
*^dhxrrav eig fpaxiag KXeóftftQorov.

Haec sunt praecipua indicia quae me moverunt ut
scriptionis hujus tempus paullo post pugnam Man-
tineensem ponerem; nunc nonnulla afferam e qui-
tus colligi possit, jam provectiore aetate fuisse
Xenophontem quum haec scriberet.

P' 37. âexaerijg yf/oi/w«. Diod. XVI. cap. 59. âta/icivaq
'fixa.

') Diodor. lib. XVI. cap. 14, 23, 59, 60.

Cap. IV. § 16. draQ ri rd nalacd ösi Xs'ysiv;
Hie Niciam ejusque aequales tanquam exempla ex
antiquis temporibus petita memorat, quos tamen
sub finem seculi quinti ante Christum demum mor-
tuos esse ex historia cognitum habemus i).

Ibid. § 25. ei rivsg è'rc sißl tüv fxèfivnH-évow-
7TQÓ TCüV ev JexeXeia. Servorum ad hostes defeetio
post munitam Deceliam facta est, a. C. 413 2).

Tandem nobis eommemoranda sunt, ut supra mo-
nui, ea scriptoris dicta quae cum nostra sententia
parum convenire videntur. Talia praesertim sunt
ea quae leguntur cap. V, § 5: ei 8e 7i()bg ravra
fiev ovdelg dvriXsyei, Trjv 8e riye^ioviav ßovXo-
fievoi riveg dvaXaßeiV rf] noXet. et § 8: dvaxräa-
amp;ai Tovg quot;EXXr]Vccg. Horum locorum prior indicare
videtur, Athenienses tum, quum haec scribebat Xeno-
phon, principatu privates esse; quod secus fuit. At
quamquam Athenienses eo tempore non plane prin-
cipatum amiserant, tamen hie principatus multum

I) De Niciae morte cf. introd. historica. Hipponicus, Calliae
pater, maxime fama celebratus est propter divitias suas; socer fuK
Alcibiadis, testibus Isocrate in Orat. do bigis cap. 13. et Nepote
in vita Alcib. cap. II. Cecidit in pugna apud Delium.
i) Cf. Thuc. lib. VII. cap. 27.

distabat ab eo potentiae et auctoritatis gradu, quem
olim Athenae tenuerant. Nunc enim non solum Sparta,
sed etiam Thebae cum Atheniensibus de principatu
contendebant et multae civitates minores ab illorum
auctoritate immunes se reddiderant. Jure igitur non-
nulli cives suos hortari potuerunt, sicut Demosthenes
fecit, ut omni ope recuperare conarentur veterem
illam riys/Lioviav. Ad hanc autem recuperandam
magis conducere iis ostendit aequitatem et pacem
quam violentiam et bellum. Quod deinde suadet
dvaxräödat rovg quot;EXkrjvag optime respondet ei
quod dictum est cap. I, § 1 rä vnomovg TOig
quot;EXXrjGiv sïvat. Etsi bellum adversus socios tum
quidem non dum exarserat, talis tamen erat rerum
Status ut id facile praevideri posset.

Ibid. § 10. el 8h y.ai oitcog àvà nàaav yijv xal
^akaTTUV eiQïjVri ëarai cpaveQoi eïrjre snifxekó-
f^voi, éyù) fûv oifxai navrag av ev^sßamp;ai /uerà
^«S éavrœv navQidag 'Aamp;rjVag /naXiara aü^e-
Gamp;ac. Ne fortasse haec etiam parum apte convenire
quot;Videantur in illud tempus, quo pax inter Graeciae
civitates facta erat, animadvertendum pacem illam
parum fidam et minus sinceram fuisse. Plena
erant omnia tumultibus et turbis et belli incendium

oppressum potius quam exstinctum; quarc jure cives
suos liortari poterat, ut firmo focdere inito, per
totam Graeciam terra marique pacem stabilire stu-
derent i).

His in utramque partem disputatis, spero fore ut
sententia mea aequo judici probetur nec mihi ob-
jiciatur, me in indiciis explorandis nimis subtihter
vel parum juste versatum esse, studiose conqui-
rendo ea quae pro me facerent, neghgendo autem
vel minus accurate exponendo ea quibus argu-
menta mea refellere possent.

1) Cf. Isocrat. Orat. de pace. cap. 10. rjyavjiai Si SfZv ^fiäq
ov fiovov \l)ijqii,aaiiivovç rijv tlqrjuriv, Ix rfç tjoeA^oiaç è'ncti.S-fty,
dAAà xal fiovXcvaa/jiévovç, ottwç aio/itv avryv, xal itij nov-^ao-
Ikfv oTCeq tlâamp;a/tfv, dlùyov -/QÔvov âtaXiTCovrei xàXiv tlç ràç
«vroç xaraartjaôi^tamp;a Taga^àq, /*'?]amp;' àvafioXyv àkV ànallayijv
svqyao/iiv nva râv xaxâp lâv naqovTtav.

COMMENTARIUS.

CAPUT PRIMUM.

De fide hujus hbri quum jam copiosiusegerit Alex.
Bake vir doctissimus in Commentatione critica de li-
bellis qui Xenophontis nomine feruntur de Repuhlica
■A-theniensium et de Vectigalibus i), qui, accurate in-
stituta comparatione hujus libelli cum ceteris Xeno-
phontis scriptis, eum omni modo ipsi vindicandum
®sse contendit, satius mihi visum est, ne dicta ab
^'iis iterarem, talem omittere indagationem. Quae
^utem ab interpretibus minus recte explicata aut

Edita in JVovis Aciis Litterariis Societatis Rheno-Trajcctinae.
P- ÏV. A. 1831.

parum accurate tractata reperisse mihi visus sum,
ea pro viribus corrigere atque illustrare conabor.

§ 1. 'EXéyovró rtvsg — etpaaav. Bakius om-
nino tuendam esse lectionem vulgatam nee pos-
tulari emendationem a Schneidero aliisque proposi-
tam contendit; pervulgarem enim esse attractionis
formam. Non autem vidit, Sehneiderum êXtyovro
non damnasse quia constructie ei videretur vitiosa,
sed quia àg yiyvóaxovai fikv — et Sià 8t —
sunt duo membra unius sententiae ; itaque quum in
altero ponatur è'cpaaav, etiam in priore eXsyov esse
ponendum : nam inconsentaneum esse, ejusdem sen-
tentiae prius membrum tribui alii personae quam
membrum posterius.

Sensui tamen aptius esse arbitror retineri verbum
passivum skéyovro, deleri autem sequens ëcpaoav,
quippe quod facile ob mutatam verborum structu-
ram, éXéyovró rivsg èg yiyvóxovai, sequente m
altero membro infinitivo àvayxaÇtaamp;cti, additum
esse potuit.

§ quot;A enevorjßa. Usum hunc verbi emroety
damnat Schneiderus ideoque verba ista ab aliéna
manu inserta esse contendit. Verbo éncvosîv vim
tantum tribuit excogitandi, in quo erravit. Ex ipsä

t

- 67 -

enim verbi oompositione statim apparet enivoeiv ni-
hil aliud esse nisi ammum advertere ad aliquid; èni-
vosiv igitur est agitatie mentis quae to gxotieiV
praecedit, quare rectissime hoe loco ambo haec
verba copulantur; prius enim animum ad rem
advertimus, ita demum eam considerare possumus.
Exempli gratia nonnullos afferam locos. Anab.
lib. II, cap. V, § 6: Clearehus Tissaphernem sic

alloquitur: ênsl se g}c07lü)v ovbsv 8vvccfx(xl ovts
crè aiöamp;taamp;ai neiQÓjUsvov rifiag xaxcog noisiv,
«/öj re öaqjüjg oida öri rifielg ye ov3' ènivo-
ovfxev roiovrov ovökv xaxbv, è'öo^é fiot, eig Xó-
yovg GOL êXamp;eiv. Quum autem ohservans nulla in
»quot;e te deprehendere potuerim malum nobis molientem,
quumque probe sciam nos nihil tale ne meditari qui-
dem, placuit mihi ad colloquium tecum convenire.
Anab. lib. Ill, cap. I, $ [6: b Aevocpäv ènngero
^ov 'AiióXXa, rivi av amp;e(óv amp;vav xal ev/ófxtvog
^'CcXXiar dv xal dqiGra eXamp;oi r^v bdbv, rjV eni-
voet. Quomodo optime iter faceret, quod suscipere in
^nim habebat. Cf. Anab. VI, cap. IV, § 9. Agesil.
^^P- I, $ 36: Tigbg 3s rovroig rb fisyiGrov,
^nivomv xal sXni^cov xaraXvGsiv rijv — dq^W-
H'eron. cap. II, § 2: ore jUeydXa /usv inivoslrt,

taxv Se y.atsiiyaÇaGamp;e, hic quidem verti potest
excogitare, quamquam mihi tamen magis placet
animo concipere, mente agitare. Eodem fere sensu
occurrit Cyrop. lib. VI, cap. II, § 4. Latiorem igitur
huic verbo inesse notionem quam ei tribuit Schnei-
derus , exempla ex ipso Xenophonte deprompta
probant.

§ 3. '''J. yovv noXhxxov ovôs ßXaöTCcvsiv dv-
vaL%' av, è'vamp;aôe yMqnocpoçst. Cf. Herod. lib. V, cap.
82 : léyetai 8's y.ai âg èlalai rjaav akXoamp;b yfjg
ovdajuov y.ax sxsivov rbv XQÔVOV ^ 'Jamp;^vrjSi.

Ibid. 'H Tteçt rrjV /ôçaV dakarra Ttafzcpoga-
rärrj èöxL Hujus loci duplex est interpretandi ratio,
utraque dubitationi obnoxia: altera eorum qui ^akar-
raV TtafKpoQCiTaTïjv tantum referri volunt ad ipsos
maris proventus, varia piscium et concharum genera,
quae mihi propterea videtur laudanda, quod magis
Xenophontis consuetudini est consentanea, secundum
quam omnia deinceps justo ordine i) memorantur.
Singula enim Atticae commoda enumerans, hac $
maris proventus terrae reditibus opponit; emolu-

1) Cff. e. g. Initia singulorum Anabasoos librorum, ubi psiquot;^'®
repetit superioris libri argumentum.

— 69 —

menta autem ex opportuno urbis ad mare situ ma-
nantia infra demum § 6 sqq. memorat. Quominus
tamen huic explication! calculum adjiciam retinet me
vocabulum Tza/uqjOQaTaTïj, quod tam ex ipsa com-
positione, quam e sensu, quo a Xenophonte i) aliis-
que usurpatur, latius patere mihi videtur quam ut
tantum de piscium et concharum proventu accipi
possit. Hanc ob causam magis mihi placet altera ratio,
qua latiore sensu accipiatur de variis maris et mer-
caturae commodis. Idem sentit Bakius, qui etiamsi
hunc loquendi usum inusitatum dicit, eum per bre-
viloquentiam explicat ad quam illustrandam appo-
nit locum hunc e Cyrop. lib. VI, cap. II, §
^dXarra dè TigogxXv^ei, y.aamp;' rjV tiXeico eq^^rat

De re equestri consilium ac libelli rationem dilucide cap. I.
®Xponit. Hipparch. summatim cap. I. perstringuntur officia ma-
gistri equitum. In Cyropaed. post episodia atque digressiones utitur
fornmlis iitaviijM,; inravigxofiai.

Imprimis autem videatur ratio qua Oec. cap. VI, § 4 sqq. stric-
tim repetantur quae ante de oeconomia et de natura atque
Praestantia agriculturae disputaverat Socrates.

Hell. lib. Ill, cap. II, § 10. Chersonnesum Thracicam Ttafi-
•cogwrdri;» dicit. Mem. lib. II, cap. IV, § 7. amicus vocatur
najiifoQmTaxov. Oec. cap. XX, § 23. srct^npopos dicitur de
®gro inculto, qui cura ac diligentia fertilis factus est.

fi baa Tig mqaxev dyaamp;à i). Ceterum non pos-
sum diffiteri, verba haec üansQ ds i] yfj, ovi^a
xal — na/u(p0Q0}Tarrj iari si abessent, neminem ea
desideraturum.

§ 6. ovx av dXôyag dé ng otïjamp;sirj Tfjg
Mdog xai Jidarjg öt -r^g oixovf^évrjg dfiq)l rd
/Liéaa (ùxiadai rrjV nôKiv. Legendum esse eenset
Dindorf ùxîaamp;av recte addens. »Stabant, opiner,
Athenae etiam tum quum ista scribebat Xenophon.quot;
Eodem modo, legimus apud Eurip. Hecub. initio:
rixa vexçâv xsvamp;fioiva xai axorov nvhxg
Xntév, ÏV quot;Aidrjgnbsp;àxiarai amp;Echv.

Ibid. 6. Udarig dh rrigoixovfiévrig. 'H oixovfiévrj
seil. YVf terra hominibus habitata, modo opponitur ter-
rae desertae. Cyrop. lib. IV. Cap. IV. § 5: otxovfzévn
(itv ydq x^Qci itoXloD d^iov xvijjua' éçrj/urj d' dv-
amp;()CÔ7TC0V ovaa sq^/urj xai dyaamp;âv yiyvsTat. Modo
est terra Graecis habitata. Demosth. Orat. de Halonn.
p. 85 Ed. Reisk. obre rd vfiéreqa vfiîv dnoSä-
asi, éavTOv ydq (prjßiv sivat: ovr' év rfi oixov-
fiévri al dcoqsai eaovrai, tva fitj dtaßX^amp;rj nqbg

1) Conf. de singulis his yocahnlisTra/Kpoçonâri;, xvxXoviôg*«^
(quibus addo «/jiÇiamp;âXaaaof) quae supra monui, p. 31.

'^ovg quot;EXXïjvag, dXX' dXXrj ng xat dXXog,
(ag i'oexs, rónog q)avr]OeTai, ov v/xlv al doiQsal
Sodr/Govrai. Ibi totam esse intelligendam Graeciam
quam late pateret, manifestum est i). Cf. Herod.
IV. cap. 110. Demosth. de Corona, p. näaa
n oixovf^évri /ueGTfj yéyovs ngoSoraV. Aeschin. p.
77, 19: è'io} tijg ccqxtov xai rijg oixov/uévrjg
oXiyovdstv itéarig. Cf. Plut. de Alexandre. His locis
significatur totus terrarum orbis, quo sensu post Ro-
manorum dominationem usurpatur in formulis 6 xv-
qiog sive b XTiarrjg Tijg oixov/uévrjg.

Inde a $ 6 usque ad finem, ut modo jam monui,
peropportunum Athenarum situm describit osten-quot;
ditque quantum ceteris civitatibus hac parte praestet
iJrbs ad mercaturam faciendam; hoe commodum
laudat imprimis etiam Heil. lib. VII, cap. I, $ 2,
übi Proclem Phliasiorum legatum sic loquentem
'nducit: ï)t(x /tiev ovv aXXa G^^Söv ti è/noXóyrj-
nsQi dè Tijg ijys/uoviag vvv r) Gxéipig' Tfj
OVV ßovXfj TCQoßEßovXsvrai vjusxtQav /uèv
^i-vai rijV xard ^dXarrav, yïaxsdai/uoviav dè
''Vv xard yijv é/uoi dè xai avTÜ doxsi ravra ovx

Verba sunt Schaeferi in Ed. Demosthenis.

dvamp;Q(oniVri fiixllov rj amp;ua cpvaet re y.ai rv^jj
8iaQi6amp;ai. ÜQarov fiev ydq rónov e^tre y.dïha-
rov Ttecpvxóra nqbg rovro xrè. Cff. praeterea hujus
libelli cap. I, § 1- De Republ. Athen., cap. H-

'Eftnóqia- Vocabulum dna'è l^YOfiei/oVj
AKoqtiitiaHis utitur vocabulisad merces significandas
cap. 3, § 2: J? êfinoqi'a. § 4. ef^noqev/nata. Heil. V,
cap. I, $ 23.nbsp;r

$ 8. 'Jamp;rjvaig dè ysirovevovoiv. In textum re-
cepi Weiskii conjecturam, 'Aamp;watg, pro vulgata
lectione 'Adnvatotg, tam propter antecedentia raïe
juèv nh/araig nóXeöi, quam propter sequentia a't
y.ai avrai.

li

Excursus.

De oeconomia rei familiaris e sententia Xenophontis.^^

Mirum procul dubio unicuique videbitur , Xen«^'
phontem, quum hoe in capite omnia Atticae enum^
ret commoda in iisque soli quoque feracitatem, ne
verbo quidem Atheniensibus suadere, ut agro summa
diligentia excolendo populi paupertatem minuere stu-
deant; eoque magis, quod eum hujus artis quam
maxime studiosum fuisse modo viderimus. Hujus rei
causam quaerenti non contigit mihi reperire, nisi

foptasse hanc, quod scriptor, qui in aho opere hac
de re egisset, nunc quaestione illa supersedendum pu-
tarit. Itaque a re non alienum judicavi huic capiti adjun-
gere quaestionem, quaenam ejus hac de re fuerit sen-
tentia, atque ita doctrinam scriptoris de oeconomia pau-
cis exponere. Oeconomiam privatam et publicam quam
arctissimo inter se esse conjunctas vinculo, nemo ne-
gaverit et ipse Xenophon haud obscure significat, Me-
mor. lib. III, cap. IV, § \ % Mr) y.aTa(pQÓvet, è'gjrj (seil,
ó ScoxQarrig), ó Nixofiaxidr], râv oixovojULXatv
dvdqâv' J? yccQ tmv idicov ini^éXsia nXrjamp;si fióvov
àiacpéqei, %fis râv xoiväv, rd §h dXka naçanXr)-
Gta è'^si. Oecon. cap. IX, § 14 sqq. ubi ancillae
penariae officia cum civium magistratuumque compa-
rât muneribus. Hoe loco autem oeconomiam privatam
tantum tangere constitui, ut postea, occasione data,
^bi de mercatura, argentifodinis ceterisque rebus publi-
c's agetur, partem publicam exponamus. Xenophon-
tis liber a Cicerone saepius laudatus i), qui inscribi-
'■ür Oeconomicus, in hac disquisitione nobis erit dux.

') Cicero de Sencctute c. 17. »Multas ad res perutiles Xeno-
quot;Phontis libri sunt, quos legite, quaeso, studiose ut facitis, quam
'copiose ab eo agricultura laudatur in eo libro, qui est de tuenda
foailiari, qui oeconomicus inscribitur.quot;

Pingitur ibi Socrates perquam grata venustate
et elegantia de variis ad domus administrationem
spectantibus rebus cum Critobulo disputans: eum
«empe docet, qua ratione optime rem familiärem tuen
atque augere possit; porro exemplo ab Ischomacho,
viro xaXoxdyaamp;ä, egregio patrefamilias, petito osten-
dit, quo vinculo conjunct! esse debeant conjuges
quotque e tali conjunctione oriantur bona. Consilium
libelli videtur fuisse duplex: alterum, ut hominum
inertiae vitaeque in rebus publicis peragendae studio,
quod omnibus Atheniensibus illius praesertim aetatis
tanquam innatum erat, resisteret melioremque iis tem-
poris transigendi monstraret viam; alterum, ut mulie-
rum eonditionem aliquante hberiorem honestioremque
redderet, quippe quae demi in parentum custodia
educatae nullum haberent magistrum nisi matrem, nee
ullas discerent artes nisi lanifieium aliaque opera mU'

De ofF. lib. II. c. 24. ubi de augenda re familiari loquitur »bas
res commodissime Xenophon Soeratieus persecutus est in eo libro,
qui Oeconomicus inscribitur, quem nos a Graeco in Latinum con-
vertimus.quot;

Cf. etiam Servius ad Virgilium, Georg, lib. I. vs. 42. Scien-
dum, inquit, Xenophontem scripsisse unum librum Oeconomic®'
cujus pars ultima agriculturam continet, de qua parte multa a''
suura hoc opus Virgilius transtulit.

liebna; praeterea nunaquam fere in publicum prodirent
et tenera i) plerumque aetate viro collocarentur;
quo fiebat ut rerum fere omnium insciae nuptias
inirent nec unquam verum mutuae caritatis oriretur
vinculum.

Fuere, qui putarent, hunc librum proprie quintum
esse Memorabilium, quam opinionem etsi non pror-
sus rejiciendam esse censeam, sunt tamen rationes
quae me ut diversam amplectar sententiam movent.
Primo euim loco, secus atque in Memorabilibus fit,
dialogus hice certo ordine et via procedit ita, ut
singulae partes justo modo conipositae unam ef-
ficiant argumentationem; deinde duae de eadem re
sententiae sibi invicem contrariae in Memorabilibus
et Oeconomico prolatae sunt. In dialogo, quem ha-
buit Socrates cum Aristarcho ostendit opinionem
»opificia non nisi servis esse exercendaquot; temere esse
conceptam. Queritur nempe Aristarchus quod oh
temporum difficultatem coactus sit majorem alere
propinquorum numerum, quam res familiaris sup-
petat. Ad quod Socrates quaerit, num putet, quia

') Cf. Oecon. cap. VIl, § 4. sqq.
Mem. lib, II, cnp. VU.

hi homines hberi sint ipsique cognati, ideo otiosos
et inertes esse alendos, nee quidquam iis esse facien-
dum, nisi ut edant et dormiant? Num qui tali modo
vitam transigunt tibi, inquit, videntur feliciores quam
qui res ad vitam utiles sciunt easque exercent? aut
animadvertisti inertiam atque socordiam hominibus
prodesse ad discenda quae scire oportet, ad remini-
scenda quae didicerunt, ad valetudinem ac robur
corporum augendum et ad acquirenda et tuenda ea
quae ad vitam sunt utilia, laborem vero ac deli-
gentiam nihil prodesse?quot; Denique eum docet indus-
tria sedulaque cura haec omnia posse comparari com-
moda ac praeterea ex iis nasci mutuum amorem.
His rationibus Aristarchus ad sententiam mutandam
adductus homines quatuordecim liberos, qui in domo
ejus versabantur, variis artibus, quibus vitam sustenta--
rent operam dare jubet.nbsp;iu'

Huic autem sententiae plane repugnant quae le-
guntur in Oeconomico i), ubi artes sellularias («'-
XVag ßavavöixäg) non um nomine damnat Socra-
tes: locum ipsum Latine versum hie apponere übet:
»Etenim artes quae dicuntur sellulariae vitupe-

gt;) Oec. cap. IV, § 2 sq.

randae sunt, et merito profecto in civitatibus pror-
sus inhonestae putantur: corrumpunt enim corpora
eorum, quiieas exercent et curant, dum eos sedere
et in umbra vivere, partim etiam ad ignem totos
dies versari cogunt; emollitis autem corporibus animi
multo debiliores redduntur. Praeterea maxime artibus
illis impediuntur, quominus amicorum aut reipublicae
res attendant, quo fit, ut taies homines inepti videantur
ad amicorum usum malique patriae defensores, ac non-
nullis in civitatibus, praesertim quae bellicosae ha-
bentur, nulli licet civi artes sellularias exercere.quot;

Has igitur sententias tam longe a se invicem diver-
sas uni eidemque homini adscribendas esse non puto,
sed potius probabile mihi videtur, in Commentariis
veram Socratis mentem esse descriptam, quippe qui
alia quoque occasione his Hesiodi verbis usus sit
quae ei ab inimicis crimini data sunt i):
» èqyov 3' ov3kv oveiSog, dsqyeiTi 3s r ovsi3osquot;

In Oeconomico contra Xenophontem Socrati tribuis-
se suum hac de re judicium, qui scilicet Graeco-
rum indoli prorsus addictus eadem opera homini-
bus liberis ac servis digna censere non potuit.

Mem. lib. I, cap. II, 5 52.

E Xenophontis jigitur sententia non omnes artes
eodem in numero esse habendas vidimus Oec. 1- 1.

ubi artes,sellularias damnat, mihtarem autem scien-
tiam» atque agriculturam summis laudibus eifert; il-
lam ut a re nestra alienam mittimus, de hac paullo
accuratius videamus.

Multis nominibus inter caetera negotia excellit
agricultura, primo quod ad rem familiarem augendam
et ad corpus exercendum quam maxime estefficax i);
deinde quod aliarum artium est mater atque nutrix 2),
agricultura enim prospéré succedente florent caeterae
artes omnes; tandem quod non ut reliquae discipli-
nae hominem multa discere eogit 3) antequam ei
necessaria ad victum suppeditet sed contra perfa-
cilis est cognitu 4), quandoquidem ipsa natura mul-
tas indicat vias quomodo ager sit colendus. Praeter
haec maximi momenti commoda agricultura homi-
nes justitiam quoque docet; iis enim, qui maxima

1) Oecon. cap. V, 5 1. cap. XX, $ 22.
î) Ib. cap. V, § 17.

3)nbsp;Ib. cap. XV. 5 10.

4)nbsp;Ib. cap. XX, § 13 sqq.

5)nbsp;Ib. cap. V, § 12. Cf. Arist. Üoc. ÎI. 7 éî yioigy^^'V
Atirr« xaxà ifvai,v èaxh'■ ovi, lt;hxnia.

earn exercent cura, uberrimos -etiam largitur fruc-
tus: non igitur agriculturae est tribuendum*, si qui
rem rusticam tractantes detrimentum capiunt, at
potius ipsorum negligentiae atque socordiae; terra
enim eos culpae arguit i); denique civibus pluri-
mum praebet otium, quo amicorum civitatisque res
curare possint.nbsp;J.'

Expositis agriculturae commodis, qua ratione quaes-
tus ex ea percipiatur, nunc est videndum. Quatuor
imprimis sunt rationes, quibus elTicitur, ut ager di-
ligenter excultus largiter labores impenses remu-
neretur: quaestus ex agro perceptus ut sumtus in
eo positos excedat, requiritur fertilis soli natura
accurataque ejus cognitio quod tam est mani-
festum, ut amplius explicare supervacaneum sit;
secunda causa in eo posita est, ut ipsa opera
rustica justo atque apto tempore perficiantur
quae ubi 1. 1. copiose exposuit, operum peragendo-
rum instituit distinctionem partim enim jumen-
torum auxilio utuntur homines, boum, mulorum,

') Ib. cap. xx. § 15.
Ib. cap. XVI. § 2 sqq.
Oec. cap. XVI.
lb. cap XVIir. J 4 sqq.

equorum, ut e. g. in triturando, ut autem calcan-
do non amplius quam necesse est terant animalia
spicaeque in area aequaliter tundantur, hujus rei
cura servis est committenda; deinde dominus ipse
agricultarae studiosus ac peritus sit oportet sum-
mamque adhibeat dihgentiam in officiis omnibus ob-
eundis, in servis segnibus excitandis, seduhs prae-
miis atque honoribus ornandis i) : cui argumente
majorem ut addat vim, barbari cujusdam memorat
dictum, qui régi roganti, quid equum quam brevis-
sime redderet pinguem, respondit »domini oculus 2);quot;
Porro domini loco vilhcos suffici posse ostendit
eosque esse docendos quid, quando et quomodo
singula sint expedienda, insuper ceteris servis impe-
randi artem his esse impertiendam. Tertio ad lu-
crum ex agris colendis percipiendam necesse est, ut

1)nbsp;Cap. XII. § 16.

2)nbsp;Ib. cap. XII. § 20. Aristoteles Oec. Cap. 6. eandem traiW
fabulam. Kai to tov Jligaov »al to tov Alßvolt;i aKÖipamp;fYlt'¹
tv av Xiyo!.- 6 fiiv yÖQ iQaTtjamp;ilq ri ftäXtarti quot;nnov niaivttgt;, quot;
tov äionötov 'itn' ° Aißvg Igoniiamp;eig, ■rcoi»
xoqltoq äqiaTtj, to, tov äcavtotov

Simile dictum Catonls invenitur apud Plin. Hist. Nat. lib-»
XVIII. cap. V: »frontem domini plus prodesse quam occipitiuai-

3)nbsp;Oec. cap. XIII.

vires quae adhibentur soli naturae accommodatae
sint, tandem ut fructus ex agro provenientes mo-
dum non excédant ; de quibus copiose egit in libello
de Vectigalibus cap. IV, § 5 sqq.

CAPUT SECUNDUM.

§ 1. atvneq sînov. Ita usitatissimaattractionis figura
legendum pro ügneq, quod ad sensum minus est
accommodatum ; non enim dixit terram Atticam ha-
rum rerum esse causam, sed tantum superiore capite
terrae ejus enumeravit commoda.

Ibid. tSjV fiSTOiyMV êni/uéhta. Harpocr. p. 197 :
ftétoixós èöTiv b e| iréçag nbhag juerorxâv iv
éréça, xai /ui] nçbg bXiyov èg ^évog inidi^/Liióv,
dXXà rrjV oïxriGiv avrbamp;i xaraaTrjaa^svog. De
inquilinorum conditione juribusque copiose egerunt
quicunque antiquitates Graecas illustrarunt : Schoe-
quot;lann, Hermann, Boeckh, alii. Plurirnos fuisse
Athenis inquilinos constat i), vel urbis amoenitate
voluptatumque omnis generis affluentia vel quaestus

aut lucri faciendi opportunitate adductos. Cf. hujus
hbri cap. I passim, cap. III, § cap. V, $ 3, 4.

InUlibro de Repubhca Atheniensium'-''-scriptor de

utilitate, quam urbs ex inquihnis capiebatj haec dicit
cap.^^I, § 12; dtÓTi dsiTcct iq Ttokis fieroiy.av, 8ict
re TO TtXijamp;og röv raxvcav y.ai Sia^^rb vavrixóv
lidem merite hic dicuntur nolXd acptXovvrsg tag
nóhig. Praeter tributum enim fzaroixiov dictum,
quod erat patrifamihas duodenum drachmum, vi-
duae senum annuarum, tributa pendebant extraor-
dinaria [eigq)OQag); tum voluntariae in aerarium col-
lationes [inidóosig) senatus popuUque decreto ns
imperabantur; praeterea etiam ea munera, quae
communi nomine Xuxovqyiai vocabantur, praestare
debebant 2).

§ 2. drmiag — naqéxfiv. Meo judicio liülla

1)nbsp;Cf.'etiam Diod. lib. XI. Cap. 43.nbsp;(seil. 5 estii^ato'

Jf TÓV ätjfiav xaamp;' ïxaarov ènavrbv itqoq raïg riT«?/quot;*quot;
amq vavolv ttxoa^ TtQoqxaraaxivü^xal Toix; utroixovq
Toiiq vf/^vl-vai; cntlttq noiijaui, óVo)? o/Aoe nolini ifavrajco^^''
ftq^rriv móh,v »«TfAÖ-i/.nbsp;lt;j(tl

2)nbsp;De niTOixCm vid. Harpocr. in voce. Lex. Seg. p- 280. H®
sych. sub /liTo^xoi. Poll. lib. III. segm. 55. De reliquis BoccUb-
Staatshaushaltung der Athener, Vol. 11, p. 75 sq.

— sa-
in hoc loco inest difficultas, modo drifiiag plurali
numero accipiamus; rationibus vero Bakii senten-
tiam Weiskii, impugnantis assentiri non possum ;
nullibi enim naqs^eiv, sensu communicandi aliquid
cum aliquo, genitivo junctum invenitur; drif^ûxù
sunt diversa dri/uias genera vel modi; ita saepe
substantiva, in quibus notio inest abstracta, plu-
rali numero obtinent notionem concretam. Herod,
hb. VH, cap. 158 : v/ua^ /neydXai (ocpeXiao ts y.ai
inavQéöus ysyóvaai. Xen. Oec. cap. I, § ^ll : xai
dfirixaviaig avvéxovrai. Vect. cap. HI, § 6:
8st ovdev dXX' rj iprjcpiojuard re cpiXdvamp;Qcoua y.ai
inifieXeiag. Plato de Rep. p. 611 C. : y.ai noXv
ye xdlXiov avrb evqrjoei y.ai ivaQytareqov 8i-
y.aioGvvag re y.ai ddiy.i'ag dióiperat, ndvra. Iso-
crat. in Archid. cap. 38. noXv ydq y.qeirrov, e'v
raig óó§aig aig exo/nev, relevTrjaai rbv ftiov
f^àXXov, i] ZfjV ev ndaaig drijuiaig. Arist. Pol.
hb. VII, cap. 15. dri/Liiat dvsXevamp;eqoc.

Ibid. TO GvGTqareveoamp;at bnXhag fieroiy.ovg roig
^Groig. Initio inquilini tantum in praesidiis et ad
fines tuendos militabant, teste Thuc. lib. II, cap. 13 :
onXirag dè rqtgxiXiovg y.ai fivqi'ovg eivai, dvev
rö»v év TOig cpqovqioig y.ai rüv rcaq' enaX§iv

t^ay.Laxilîav zal /livquoV [toöovtoi yàq sqgt;v-
Xccaöov rb nqärov, ojiore oi noléftioi sgßä-
loisv, anó rs rcbv nQsößvTccrav xai râv veoj^^«-
rcov, xai /uszoi'xav böoi bnklrai rjoav. Brevi
post autem eos etiam peregre militantes offendimus;
Thuc. lib. IV, cap. 90. Idem nobis tradit, eos in
bello navali quoque operam praestitisse, lib. I, c.
U3, lib. Ill, c. 16; numquam autem in equitum
numerum fuisse receptos, ipse docet Xenophon hoc
capite $ 5, et Hipparch. cap. IX, § 6. Quaeret for-
tasse aliquis num inquilini lege inter cives merere
cogerentur, quod mihi e Thucydide, Diodoro et Am-
monio negandum videtur i) ; quod autem nonnul-
lis dubium visum est, num, si ordine et lege non
tenebantur, hoc tamquam Athenis usitatum his ver-
bis scribere potuerit Xenophon, ex ipsis temporibus
interpretandum esse arbitrer. Modo e Thucydide
vidimus initio inquilinos urgente tantum necessitate
ad praesidia finesque tuendos militasse, mox auteffl

1) Ammon. in fine de inquilinis: noUaMi äi avveerçâtf*quot;*
Tofçnbsp;Diod. lib. XIII. Cap. 97. Ol. 93, 3. a. C. 406.

AS-ijvaZoi. âc xarà to avre/h iXarriifiaai' 7iiçi7ii7iTomlt;;
yaawo jroA/taç rorç fifToixovç xal tamp;v a)M'gt;v lovq /ÏotMo/tt»quot;''
avvayoiviottoamp;ai'.

partem effecisse exercitus ; post bellum Peloponne-
siacum, quum continuis bellis vexabatur Graecia,
non mirum, si anno 361 (quo librum hunc scrip-
tum fuisse arbitror) toties jam ac tot in bellis
militaverint inquilini, ut scriptor de re tamquam
usu recepta loqui possetnbsp;a

Quicunque attente banc de inquilinorum mili-
tandi officio disquisitionem legerit, sine dubio ani-
madvertet, hoc in capite quaedam inveniri sibi in-
vicem repugnantia; Xenophon nempe suis civibus
suadet, ut inquilini reddantur militiae immunes;
hujus rei duas affert causas, unam quod militiae
onus peregrinis valde molestum, alteram quod ci-
vium Atheniensium honore ac virtute indignum eos
cum peregrinis et barbaris commixtos in acie stare.
Post haec vero statim idem suadet, quo magis inqui-
linorum animi Atheniensibus concilientur eorumque
studia reddantur alacriora, cum aliis eos ornandos
esse honoribus, tum etiam in equitum ordinem
recipiendos. Haec omnino videntur parum inter
se congruere. Quid enim? Si scriptori indigni

Cf. Isocrates de Pace cap. 16. vvv âè roZg i^èv ihotg ottXi-
^'«eç xçâneamp;a, Toiç àè Ttolirag (Xavviiv orByxófo/tév.

viderentur oi fûroixoi, qui inter pedestres Athe-
niensium copias militarent, eosdemne dignos censuit
qui equitibus, quos ex honestioribus çt, ditionbus
tantum civibus captes esse constat, adscriberentur?
Aut si putaret, terrestrem militiam peregrinis moles-
ta m esse, num minus gravem iis putavit equestrem
militiam fore, ad quam saepe adeo cives inviti co-
gendi erant, ut Xenophon in Hipparcho tradit?

Fatendum profecto, haec videri parum inter se
concinere, nec, meo quidem judicio, verba illa ex-
pediri possunt, nisi instituendo discrimine inter ip-
SOS inquilinos; eorum nimirum varia fuisse genera
apertum est: alios ditiores honestioresque, qui mer-
caturam aliasque ejusmodi exercebant artes, alios
autem ignobiliores e. g. unguentarios, tabernarios,
caupones, ceteros. Hoc posito discrimine,, Xepo-
phontis consilia rationesque ita explicare possumus:
inquilinos, nempe ignobiliores, indignos habet, qui
una cum civibus mihtarent, iisdemque militiae
munus molestum et dammosum fuisse nemo non
intelligit; ditiores vero honestioresque, laudis et
honoris cupidos, libenter sumtus factures fuisse, quos
requirebat dignitas equestris non improbabile est,
iidemque haud erant indigni, qui Athenienses ad-

juvarent eorumque munera sublevarent. Dolendum,
scriptorem brevitatis tam fuisse studiosum, ut sen-
tentiam suam non aperte elocutus sit, atque sic nobis
ad conjecturas recurrendum esse, ut locum explice-
mus; quum autem hoe nostrum esse officium ducam,
ut difficultates, quibus persaepe laborant veterum
scripta, recte distinguendo atque accurate interpre-
tando removeamus, confido fore, ut proposita ratio
loco nostro lucis aliquid attulerit. Si haec explicatio
non probetur, unica medela in hoc posita est, ut § 2
vocabulum onXirag tamquam glossema deleamus;
quo deleto, scriptor hoc suadet, ut inquilini omni
militia hberentur; quod autem deinceps § 5 monet
lisdem jueradidóvat tov innixov, ibi to Inni-
y.óv non sic interpretandum, quasi equestris militia
intélHgatur, sed tamquam Tifif, est accipiendum,
qua'quot;inquilini, qui tali honore digni censerentur,
cum equitibus ad pompas et decursiones festas ad-
mitterentur.

$ 3. nóXig y' àv û)q)sXrjâsirj, si oi noXirai
f^T aXkrikav öTqarevoiVTO, fiàXXov rj si Gvv-
'^ocrroivto x. t. i. Pravam distinctionem emen-
davi, ponendo commate post gtqutsvoivto; /uüX-
^ov enim ad ècpsXrjamp;sirj pertinet et admodum fre-

quens haec Graecorum est constructie, qua naXkov
ad vim augendam in fine ponitur. Herod. lib. I,
cap. 31. dfiuvov ür\dvamp;QÓinm xaamp;vdvav
lov rj ^ósiv. Thuc. lib. HI, cap. 36. èfiov ro
ftavhvfia y.ai fiéya sYVcböamp;ai, nóXiv öXïjv Si«'
(famp;Btqai, ftaXlov rj ov rovg airiovg. Plat. Pbaed.
cap. XXVH, p. 79 E. brv óAw ymv narri bfioio-
rsQÓv sart ipv^Vnbsp;èaavrag s'xovri fxaUoV

rj ra fjir]. Cf. Hipp. Maj. p. 285 A.

Ibid, st oi %ollrai - ftdqftaQov. De copiis mer-
cenariis loquitur Isocrates de Pace cap. 16; ifQoS
dk rovTOV ovxnbsp;avrovg daxovf^v dXkd af-

amp;QÓ7iovg, rovg /usy dnólidag, rovg d' avrofJ-ó-
Xovg, rovg 8' ix ramp;v dllav y-axovgyiav Gvve^
^rjxórag, olg bnórav rtg nlsiova fiiödbv 8i8ü,
fier' sxsivov tcp' ri^idg dxolovamp;riGOvGtv. Cfo De-
mosth. Phil. I, p. 45, 47, 53 eosque summo jure hac
de re questos esse effici potest ex iis, quae nobis
tradunt Xenophon et Plutarchus. Xen. Heil. hb-
I, cap. V, § 4: Oi Sh ravr inyvovv xai ixéXevoy
avrov rdlat ra vavrri Sqaxf^W 'ArrtxnV, ^^
8dGxovTsg, ört, dv ovrog b /uiaamp;bg yévrrtah
oi rav Aamp;nvoctav vavrat dTiohiipovöt rdg rccvg-
Plut. Lysand. cap. IV. «g av em/uérqrioag

oßolbv rots ravratg y.ai lafinqvvà^evog ôXtya
XQÓVia tag vavg tcûV nole/nicov xevdg eTiOirjaev
dnsq)0trc3V ydq ol nol%oi nqbg rovg nXsov di-
Sóvrag' oi de fiévovreg dnqbamp;vfioi xai öraaió-
deig êyiyvovro xai xaxd naqeïxov barif^éqai roig
GrqarriyoTg.

§ 6. eqrifid èariv — xai oixóneSa. Particulam
xai delendam esse oonjicit Dindorf, quod tamen
parum ad sententiam illustrandam sufficere arbi-
trer, potius xai oixôneôa rejicienda esse censeo
tamquam grammatici cujusdam glossema. Nam oi-
xÓTteda ea significant loca, in quibus domus exstrui
possint; vulgatam igitur si servemus lectionem, in-
gratam atque frigidam habebimus tautologiam.

Ibid. ei îj nôlig dtSoir] oixodojutiffa/u-éroig iyxe-
xr^aamp;ai. Inter alia quae inquilinis denegabantur jura
hoc etiam fuit, ut iis praedia et fundos in Attica habere
non liceret; jus illud ëyxrrjöig dicebatur. Specie
quidem haec verba alienum scriptorem indicare vi-
dentur, auctorem saltem admodum rudem patriae
suae institutorum ; satis enim notum est, inqui-
linis, qui de civitate bene promeriti essent conces-
sum fuisse jus iooreXeiag, unde etiam fiéroixot,

looTeïjeig dicebantur, quibus praeter alias immu-

12

nitates etiam aedificia exstruendi jus erat. Al quum
lioc capite disertis verbis ostendat auctor, se omm
modo inquilinis favendum esse Cénserè, ihstitütum
illud non satis late patuisse arbitror; omnés etnm
inquilinos, modo digni tali bctieficio esseftt, jure sy-
y.T^Gscog ornandos esse censet; nam rectê Valcke-'
naerius in Ann. ad Ammon p. 112 animadvertit, Athe-
nienses non facile quemquam taU iGotsleïag honófé
dignatos fuisse. Suidas etiam s. v. in fine scribit
vero ds TOvto (seil, psephisma, quo laOTske/as jU^
inquilinis conCedèbatur) tofg fistoixoig ênè tfjS
nóhas, ore idó'/.ovv tv »snoirjxémt rb xoiVÓV-
Nisi igitur sese olFèrret opportunitas rempublicaTn
beneficiis afficiendi, inquilini semper manebant juris
illius expertes.

§ 7. fisTOiXocpvXaxâç yï wçmq è^avolt;póM'
xas. Nullibi memorantur oQcparotpvXaxeS et
sum vocabulum aü-a^ Xsfó/uevov est. Heïir. va-
tesius jam aftnotavit : » Scholmstes 'Ari^pbAnis et èX
'nbsp;go Saidas è()(pavilt;yrag Athenis fuisse soriiunt mag'tS'

fraPas, qui pufillornm luüionem haberent, sed
vtörai («teres muit apud Schol. Eurip. in Ahe,^^'*^^
p. 547 et Eustath Iliad. E. p. 533.quot; Non igit«»quot;
definiri potest, quiöam hi fuerint magistratus ; con-

jicias, eps ad certum quoddam tempus Athenis con-
stitutOS, mox vero abrogatos fuisse ; ahaquin vo-
cabula tamquam cujusdam seriorum temporum gram-
matici glossema uncis includere praestat.

Ibid. àqxriV xaOïçraîfUv; ex hi§ce verbis çmnes
fçre interprétés efticiendum esse arbitrati sunt, Xeno-
phontem eo tempore Atbenas revocatum ibique ver-
satum fuisse: quamquam hanc opinionem refytare
nequaquam mihi proposui, imprimis post ea quae
hac de rç diserte disseruit Bakius, negare tamen debeo,
earn ex his vocabulis neçessario sequi. Priijio enim in
tali scriptionis genere quod dicitur protreptiçum, per-
sonaruni mutatio admodum est frequens nec idço nimi-
Um premenda ; inveniuntur pluriini loci in hoc libello
ubi modo prima persona utitur scriptor, modo sçcundanï
pQÇiit 2) ; deinde potpit librum non suo nomine insçrip-
tum edçre et, si, tamquant oratio ad populum essef
habenda, in alius cujusdam gratiam e. g. Eubuh,
Uti Athenis saepe fiebat, forsan eum cojiscripserat.

gt;) Cap. II, 5 2, 5. cap. III, § 8. cap. IV, § 13, cap. VI, § t.
Cap. IV, § 32, 40. Et alibi.

Quam opinionem, ut supra monui p. 32, Schneiderus aliique
amplexi junt.

Varias igitur rationes, quas Xenophon ad inqui-
linorum numerum adque vectigalium inde capien-
dorum fructus augendos proposuit, aequo judicio si
ponderemus, fateamur profecto, nos ubique summam
ejus erga homines benevolentiam agnoscere, pru-
dentiam vero ac sapientiam quae in unoquoque, qui
civitatis instituta commutare melioraque iis substi-
tuere studet, postulentur, prorsus deesse neque
alienum a proposito mihi visum est huic capiti ad-
jungere sententiam viri cl. Boeckhii, quam impugna-
tam a viro. doct. Delbruckio cognitum habeo, refu-
tatam vero esse idoneis validisque argumentis quaffl

maxime nego.

»Unsgemahnt dies, inquit Boeckhius i), beinahe als
»hätte einer vor der Erhebung der Israëhten'zu
»Staatsbürgern also zu den Deutschen gesprochen:
»Die Schutzjuden sind nützliche Einwohner, denn
»sie geben Schutzgeld, nähren sich selber und emp-
»fangen keinen Sold vom Staate: man musz sie daher
»vermehren und begünstigen, indem man sie von al-
»lem Ehrenrührigen und vom Kriegsdienst befreit,
»da es ohnehin besser ist, dasz die Deutschen allem

I) Böckh. Die Staatshanshaltung der Athener, Vol. II, P-

»als mit den Juden untermischt zu Felde ziehn, und
»es dem Deutschen zur Ehre gereichen würde im
»Kriege mehr auf sich selbst als auf den Juden zu
»vertrauen; auch müssen sie zu ritterlichen Ehren
»zugelassen und das Recht des Grundeigenthums
»ihnen ertheilt werden; man setze Judenbeschützer
»an, und überhäufe die mit Ehrenbelohnungen
» welche recht viele Juden ins Land ziehen; hierdurch
»werden sie wohlgesinnter werden und alle Juden
»sich um die Schutzgenossenschaft bemühen.quot;

Quot mala et calamitates Atheniensibus, si Xeno-
phontis consilia probassent, minarentur deinde co-
piose exposuit, ne autem omnibus ejus verbis alfe-
rendis longiores simus, lectorem ad ipsum Boeckhii
opus remittimus.

fl9d0!

tiao)

CAPUT TERTIUM.

§ 1. s/uTtoQsvsßamp;ai rjdißrri sie Thueydides quo-
que narrat ex omnibus terrae regionibus in Atti-
cam importari merces, hb. II, cap. 38. ênsigsQX^-
TUL Sé Sid fiéyeamp;og Ttjg nóXscog ix ndßrjg rfjg yfjg
ndvra. Isocrat. Paneg. p. 58, é/LmÓQiov ydq èv

iL.

f^éöCi r^g 'EMcdog tov ihiqaiu xaf^ejnaato,
fOtawnv VTUQftolrjV è'^ov, è^rs a naqd rtav aK-
X(ov iv Ttag' éxéaravnbsp;èö%i laftèlVi

anavra naq arnng Q^dwv sïvai jWQLoaaamp;ec^-

§ 2. vo/uiGfucoi yaq ov xQnotfMig
■vai. Caeteri enim Graeci nummis suis metalla viliora
immiscendo eos adulterabant, inde parvum vel nuW
lum iis apud peregrinos erat pretium; Atheniensiu»
argentum contra maxime omnibus erat expetitum.
quippe quod ob praestantiam omnes populi nec no»
extraneï etiam accipere volebant. Classicus hac de
re est locus: Aristoph. Ran. vs. 671—79 Ed-
. Bothe.

nolldxig y' i]fxïv èdoisv r) nokig nmovdévai
ravrbv eg re tcóv Ttolirwv TOvg xaXovg rs xd'^/a^^^^^
eg renbsp;xai ró xaivov

ovre ydq rovroiaiv, omiv ov xexi(S8rihvfiévoiS'
dlhx xalUaroig dndvrcav, èg Soxei, vofiiöfi^'^^^'
xai /uóvoig óqdèg xonelöi xai xexco8(ovilt;Jfiévoi'9 ^
ev re roïg quot;EXlrjOi xai roig ftaq(Sdqoig dnaVCdX^^'
Xqèfied-' ov8ev, dXKd rohroig roïg novnqoZg
Xd^ég re xai TTqèrjV xoneiöi rè xaxiarto xófificc'''''

Hi versus impriinis digni sunt, quos hoe loco af-

feramus, in nullo enim vetere scriptore Attico tam
disertis verbis magnum indicatur discrimen, quod
inter nummos Atticos, veteres praesertim, atque
reliquarum civitatum fuit. Serioribus quoque tem-
poribus eandem de argento Attico viguisse opinio-
nem probant haec Polybii verba lib. XXII, cap. 15:
dórcoaav 8' jilrmXoi dçyvçîov fdi x^tqovoff 'At-

TlXOV X. T. L

$ 3. roi) é/LinoQiov dQxn- Operae pretium est
animadvertere magistratum hoe nomine nusquam
memorari apud veteres: quare dubium videri po-
test, utrum de magistratu constitute an constitu-
endo scriptor loquatur. Magistratus constituti me-
morantur vavTohmai a Lysia p. 593, quorum lo-
cum deinceps tenliisse videntur oi èmfisXrjrïxi rov
ifi^qiov quibuB -cum alia negotia mandata sunt,
tum etiam lites nauticae, quas introducebant {sistiyov)
thesmothetae. Hos mtfieXrirds a Xenophonte in-
telligi arbitratur Schneiderus, idque non improba-
bile, nam vocabulum dq^V late patuisse constat.
Fieri quoque potest scriptorem generali hoc voca-
bulo usum esse, ut quemcunque magistratum, cui
vel tum vel in posterum hoe munus' mandaretur,
significaret. De incommodis e lenta caussas asendi

td

ratione fluentibus summo jure quentur Xenophon
et consilium quo lis subvenire conatur, laude esse
dignum, nemo erit qui negabit. Ex historia com-
pertum habemus paullo post, tempore philipp'»
Macedoniae regis, institutas esse dixag tfifir/VOVS,
quae hieme tantum agebantur. Caeterum de hac
qnaestione cff. Petit, leg. Att. lib. V, Tit. 5, locosque
ibi allatos. Schömann und Meier, Att. Proc. Boeck-
hius Staatshaushaltung der Athener, Th. I.

§ 4. ini Itvïa y è'öTiv. Heindorfius conjecit
legendum esse ini lavïav, quam emendationem ht'
terarum v el y simulitudo facile admisit. At i»
Anab. lib. VII, cap. VI, § 3. legitur zaXsî: re av-
rovg èni hvLa y.ai i'èivi^s ^syalonQsnamp;g, hoc
loco non eodem jure addi potest httera v, prae-
stat igitur legere et in libello nostro et in Anabàsi
ini lévia. De his formulis, quae in aliis scriptoribus
etiam saepissime variant, haec annotata legimus apud
Stephanum. Thes. ling. Graec. vol. V, p. 1643 : »Sic
»igitur statuendum de his formulis, ini
»minimum habere fidei, apud veteres certe, pli^®
■oini Isvia, plurimum ini ItVia, quod loci, q»'
» TÓ articulum habent adjectum, quales nulh sunt
»in ceterarum formarum exemplis, omnem pr®'^'

» béant mutationem, iisque insuper Inscriptionum i)
» accedat (,auGtoritas.quot;

$ i-i vavxa yàq sniGnsvSouv «V. Haec verba
nullo j laborarenyitio jam monuit Bakius; exempla
au tam * non attulit ad probandum ènianEvdeiv etiam
alibi usurpatum esse notione intransitiva quam huic
verbo abjudicat Schneiderus. Inesse ei posseovim in-
transitivam'ex ipsa compositione apertlim est, tam-
quam Gnsvôeiv ini Tl, properare ad aliquid. Apud
Xenophontem ipsum in Symp. cap. VH, § 4, le-
ginius: dXkà ydq xai Tavra {rb ëXaiov xai rb
vêaq) juèv ovx sig Tavrbv tü oïv(o émamvSei.
quod sic optime erit vertendum : at ne haec quidem
eodem tendunt quo vinum. Quae vocabula eundem
fere habent sensum atque haec Cyrop. lib. I, cap.
111,; $ v/uets Ss sg rb avrb rifiïv Gnevdsre.
Plat. de Legg. lib. VII, p. 810 B: nqbg rdxog
Se rj xdXKog dnrjxqißaGamp;ai riGiv olg /ni) q)VGig
infGnsvGEV, «V roig reray/uévoig è'reGixcciqeiv
iäv.^ i. e. ut exacta celeritate et pulcritudine id faciant
(to yqdqisiv xai dvayvâvai) pueri, quibus na-

») Boeckhius Corp. Inscript. Vol. I, p. 123,- 84, 17: «aXéaai.
«^TÔ» itrl Î^OTK. p. 126, 87, 26: xaXfOai. âè jtoi èn-l Una..

13

iura non ultra subveniat, illa aetate nondum est curan-
dmn. Polyb. lib. XXVII, cap. 14: ê'Yçalt;pov ràneQOu
gvvsx^S, éniamvdsiv.nbsp;^

§ b- iixai sigtxyoero y.ai ê^âyotTO y-cti èxnéfi-
Tioiro.' Dindorfio delenda visa sunt verba xai i^à-
yoiTO, ut glossema; et sane fatendum nullum fere
esse discrimen inter è^àysGamp;ai et ixnéfinsaamp;ai^ Cf-
cap. I, § 7: nQosâyeTat dè av Secrai y-cti âno-
m finer at a ßovXsrat.

§ 8. xai ravras {rçiriQsig) ytvofiévag. Schnei-
derus, qui hanc dictionem merite ut duram atque inu-
sitatam damnavit, locum emendandum censuit repo-
nendo xai ravra yevôfieva. Bakius sic legendum
esse judical : èniarafiat de xai rQinqeig noXXâxiS
èxnefinofiévag, avv nollf) danâvr) xareaxeva-
ofiévag. Verbum xaraaxsvâ^eiv eodem sensu usur-
patur Hell. lib. III, cap. IV, § i. Demosth. p-
293: xai naai xaraoxevàaavra rb nXoiov. Diod-
lib. XI, c. 43: eneiae §è rbv dnfiov - eïxoâ^
rçi^Qeig nçogxaraaxevâ^eiv. De aedibus exstruen-
dislegitur hoc hbro, § 13. At fatendum tamen,
hanc mutationem nimis esse audacem: quare a^t
Sehneideri emendatie amplectenda, aul pro vocabuhs
avv nollri danàvri legendum ovv noXXaïg da^^'

vais, notum enim est in codicibus litteras r^ et ai
saepissime commutari.

§ 9. Rationes hucusque a Xenophonte ad mer-
caturam augendam propositas sine ullis sumtibus a
civibus posse efHci contendit; quas vero deinceps pro-
positurus est, imprimis ut mercatoribus commoda
praebeatur facultas in hospitia devertendi merces-
que tuto loco deponendi, collationes requirere fate-
tur. Has autem taies fore e quibus Atheniensibus
reditus certissimi atque uberrimi proventura sint
affirmat; quam suam sententiam his paragraphis ex-
ponit. Principium tamen, a quo profeet us est, falso
nititur fundamento; inopibus nempe subvenire studet
ideoque proponit ut sortes, quas in aerarium con-
férant i cives, impares sint, reditus vero pares;
quod sanae rationi non minus quam rectae oecono-
miae répugnât. Locum de foenere nautico dudum
ab*^ interpretibus variis modis exphcatum, rectissime
illustrarunt Schneiderus in Annotatione et Epimetro
ad h. 1. pag. 179 sqq. et Boeckhius in opere laudato
Th. I, p. U9, Th. H, p. 149.

§ \ % y.albv Sè -/.ai ifxnÔQOig [oixoSofieiv) êni
^Qog^xovrag rónovg. Recte animadvertit Schnei-
«ierus locum hunc esse vitiatum. Nam cum desi-

— too —

deratur objectum verbi oîxoôoftsiv, tum graecum
non est oixodofiHV ênl rónovg pro iv rónoig.
Dissimile enim ex. gr. quod legitur in Xenophon-
tis Cyrop. hb. VIII, cap. VII, $ 15, eadem con-
structioneii âïlcc êni rama svamp;vg oi/MÖo^eize
älht (pikixà s'oya. his superstruite veluH • fundm-
mento alia henevolentiae opera. Et Schneider us qui-
dem conjecit post snl lacunam esse, sic supplen-
dam: sul râ Jety/uart, quo accusativus rónovg
a verbo otxoèofiùv pendeat. Aùyfia fuit locus
m Piraeo mercibus exponendis destinatus. Proba-
bilis sane est haec conjectura, probabihus tarnen,
credo, praepositionem ini esse delendam, quo facto
sententia optime procedit. Tria facienda proponit:
ut naucleris aedificentur deversoria, ut niercatori-
bus exstruantur loca exponendis mercibus idonea
utque iisdem eigacpixvov/u-évoig h. e. si in urbem
vel portum ingrederentur, item deversoria aedifir-
centur.

Excursus.

De commercii jure apud Atlienienses.

Inter varias, quas ad mercaturam latius extendendai»
reditusque augendos hoc capite proponit, rationes

nullam mentionem facit scriptor emolumentorum e
libéra mercatura fluentium ; unde efficere possumus,
aut notionem ejus rei ab antiquis non esse perspec-
tam aut mercaturam apud eos nullis vinculis impe-
ditam libéré exerceri solitam fuisse. Hanc senten-
tiam amplectitur vir cl. Heeren i) cujus verba hic
apponemus: »Man waszte nichts, inquit, voii einer
» Handelsbilanz und alle die darausflieszenden gewalt-
» samen Maszregeln blieben daher natürlich unbekannt
»Man hatte Zölle so gut wie wir, aber sie hatten
»nur die Bestimmung die Staatseinkünfte zu vermeh-
»ren, nicht wie bei den Neuern durch Entfernung
»dieser oder jener Waaren die Erwerbthätigkeit zu
»lenken. Man findet keine Ausführverbote der rohen
» Producte, keine Begünstigung der Manufakturen auf
» Kosten der ackerbauenden Classe. In diesem Sinn
» also war Freiheit der Gewerbe des Handels und des
» Verkehrs. Und dies war Regel. Wohl mag man
» indesz da, wo alles durch die Umstände, nicht nach
»einer Theorie sich bestimmte, einzelne Ausnahmen,
»vielleicht einige Beispiele finden, dass der Staat sich

Ideen über die Politik, den Verkehr und den Handel der
Kölker der alten Welt. III Band, S. 283.

»auf einige Zeit ein Monopol anmaszte. Aber wie
»weit ist es noch von da bis zu unserem Mercantil-
»und Zwangsystem.quot; Hactenus Heerenus. Quae ut
universe vera sunt, ne tamen nimis liberales fuisse
existimemus veteres, pauca animadvertenda sunt. Ex
ipsa necessitudine^ quae civitatem inter atque cives
intercedebat, qua privatorum opes quodammodo civi-
tatis bona censebantur, atque adeo cives divitias
suas, quibus ad vitam sustentandam non indigerent,
ad rempublicam sublevandam atque augendam adhi-
bere debebant i), sequitur ut civitas, cogente ne-
cessitate 2), jure mercaturae impedimenta imponere

1) Exemplo sint quae leguntur Oec. cap. II, § 5, 6. äiettf^-
varo 6 2m*Qamp;Tiiq- oti. tcqamp;tov nh ógó Ooi avdyxijv ovaav
amp;ve„v JfokKa re xal /teydXa ij ovTt ^eov? ovrt ävamp;Qamp;novq ol-
/tai ae am avaaxéoS-aif' tKura èévovg itQoqrjXit (Tot noXXovq rfi-
Xtaä-at, xal TOVTovq lieyalonqfTcZx;- cTCeuTa dè TToXirug dft-
Ttvi^tiv xal tv itottZv, ij iQij/tov avjiiidxov etvat. Eti, dè *«*
Tyv üóhv alaa-dvoftai, ra niv ooi, srepogTaTTOvaav /teydXa
reXêïv, iTtTtoTqotpiag tc kuI xoQijyiaq xal yviivanaQxlaq xat
•jiqootatciag- ^v dk drj TtóXenog yivfitui, otdquot; oit xal rgtijgag-
Xiag, liioS-oig xal tlggiogag roaavrag aot 7tQogrdiovai.v, Saai
ov O)) grtdiiag vTroiattg. quot;Otcov d' av ivdeäg dói^g ti, rovroiv
iTToKZv, old' ori, as rtiMiQyaovTOi, ot 'Aamp;ijvaZoi, ovdèv yrrov ij
ti Tamp; avTÜv Xdßoitv xXfjtTovTa. Cf. Symp. cap. IV, 5 30 sq.
ï) Arist. Polit. lib. I, cap. XI: ïan dè, SoTreg tUo/iev, x«'

posset: et révéra plurima exstant documenta quibus
probatur, interdum vetitum fuisse merces quasdam
exportari vel importari. Plutarchus in vita Solonis
narrat i), hunc olei tantum exportationem admisisse,
qui autem alias exportasset merces, hic ut ab archonte
diris devoveretur, vel centum drachmarum multam
penderet, lege sanxisse ; etiamsi autem hanc legem
non tam late patuisse ex iis quae tradit idem in libello
de Curiositate extr. colligi possit, principium tamen,
quo ea nititur, hberae mercaturae est contrarium.
Notissimum quoque est edictum, quo olim ficus ex-
portari Atheniensibus non licebat, unde avzocpav-
rai nomen accepisse feruntur 2). Porro frumen-

amp;óx0v tô roitovtov tó xqyiji.anati.xbv iàv rtq âvvtita^ fiovolta-

Xittv avrâ KaTccaxevâ^etv. eftô xai lûv itiXtav ewai, rovrov

lotovvrm ràv nô^ov, Szav àTCOQÔtOi,nbsp;novoTtaXiav fàQ

tâv àvifov nouovohv.

1) Plut. Sol. cap. 24.

Cf. Plut, in vita Solonis cap. 24, or* av ovv wç yy^aano

'^«vrelâq àtriamp;avov? roiig Xiyovrag ort xal avxav ê^ayoïyî/ to

faXaiiv àitilQyTo xal r'o q,alv ttv ivâfixvvuevov roiiq Hâyovrag

xXtiamp;yvao avxogiavrelv. Ister. ap. Athen. III, p. 74 D. quot;larçoç

iv TOÎÇ 'ArrtxaZq ovâ'.èiàyiaamp;ai (ptjOi rfç 'Arnxy'; räq Atv'

quot;■VTbiv ytvoiiivaq laxàâaç , quot;va nôvok àTTolavotfV oî xaroixovv-

quot;^^r xai iTtfl noXXol ivegidvi^ovro tTiaxXiTtTovTa, ol rovrovg

tum ex Attica exportare ab antiquissimis temponbus
vetitum erat i) ; praeterea aliae quaedam erant
merces quas belli tempore civibus exportare non
licebat, quae dnoQ^rira dicebantur, ut lignum,
lintea, pix, cera aliaque praesertim quae ad naves
aedificandas valebant 2). Haec de exportatione suf-
ficiant; quod autem ad importationem attinet, pere-
grinis interdum propter odium vel bellum mterdic-
tum fuisse merces Athenas advehi e Megarensium
exemplo apparet. Thuc. lib. I, cap. 139: ev rù
[iptjcpiG/Liari) eiQïjTO avrovç {rovg Meyctqéag) fzij

fitivvovriq Tttïq Stxaara^g exX-^S-ijoav róve TtQaxov OvxóipovTaL.
Cf. Lex. Seguer. p. 304.

ï) Cf. ülpian ad Demosth in Timocrat. p. 822. Operae pre-
tium est huic loco adscribere quae ab Harpocr. nobis traduntur
sub voce èa-ififijyr^s f/two^iov 'AgirGroréi-tji;. i/iXoQiov d' iJTt-
HfljjTOi lt;féxa xXtjqovmr, TovTOig amp;è nqoqrixaxTau tav rf èit-
Ttogimv imiifXsZaamp;ai,, xal rov aixov tov xaxanXiovtoq ilq ro
évvixèv Ijt'/IÓQI.OV, ra lt;fvo néqrj rovq êiiTtéqovg èvayxa^ftv flq
To aoTV xo/ii^tiv. Cf. Lex. Seguer. p. 255.

1) Schol, ad Aristoph. Ran. vs. 348 Ed. Bothe. xamp;ité^Qfira. ènó^
^fixa ïltyov xa aTteiQtinéva i^dyfaamp;ai.- êv yovv xoixoiq dno'
qgt;éQei daxéjiaxa , xal Xlva xal vcixxav. — öxf ovv ^ghq xovi
IltXoTCovvTiaiovq 17» ó miXejioq, auti^qiixa xa nq'oq vavJfl'
jfiav iidytiv.

XÇriGamp;ai TOiçnbsp;Toîg sv rfj '.Aamp;rjvaîtov dç^P

firjdk tfi 'AvTixfj dyoqà. Cf. Plut. Per. cap. 30.
Diod. lib. . XII, cap. 39.

Denique mercaturam cauponariam i) peregrinis in
foro exercere non licebat, nisi solvissent tributum
quoddam a /usroixîa diversum; idque mercaturae
genus aeque atque artes sellulariae inhonestum et
homine ingenuo indignum habebatur.

Accurate de Graecorum mercatura, deque diversis
mercibus et emporiis agit Wachsmuth, Hellenische
Altherthumskunde, H Theil., I Abth. $ 88.

Quod ad ipsam Xenophontis de njercatura sen-
tentiam attinet, hanc scriptor nec in hoc hbello nec
in reliquis operibus diserte exposuit; e rationibus
vero, quibus hoc capite Atheniensibus suadet ut mer-
caturam quam maxime augeant, quo populi pauper-
tati subveniatur , civi tas incolis frequentior redda-
tur reditusque sine ullo sociorum detrimento accres-
cant, ex his satis effici potest artibus opificiisque eum

Quomodo f/inoQov et xâTCfjkoi, a se invicem distent, cognosci
licet e Plat, de Eep. lib. II. p. 371 D. : v oi xaatyiovq xaXov-

f'fv Toiiç îTçôç àvi^v T6 xal TrgaOiv âiaxovovvrai lâçv/ifnovq
«âyoçâ, Toiç dè nlavrixaq inl mq TtoXtiq lixitogovq;

14

favisse nee Arislotelis assensisse sententiae, qui mer-
caturam homine honesto ac libero indignam eamque
ad viliores artes referendam esse censuit. •

CAPUT I y.

§ 1. m y« ßnv àqyvQsïa. Priusquam ad singula
animadvertenda aggrediar, non supervacaneum ent
de metallis eorumque reditibus et administratione
universe quaedam monere, quo melius ea, quae Xeno-
phon in hoc Ubri capite ea de re dicit, judicentur.

Etiamsi Xenophon ab antiquissimis inde tempo-
ribus metalla exercita esse affirmat, tamen quae nobis
de argenti caritate Solonis aetate traduntur satis su-
perque indicant, argentifodinas eo tempore non summa
saltem dihgentia scrutatos esse Athenienses; inde
autem a Themistoclis tempore reditus ex iis provenisse
uberiores videntur. Hujus enim rogatione i) reditus
illi, quum antea omnibus civibus viritim dividerentur,
exorto bello Aeginetico ad classem aedificandam adhi-
biti sunt, magnusque per multos deinceps annos
navium numerus inde comparatae sunt. Socratis

1) Ilerod. lib. Xn,cap. 144. Pint. Nepos in vita Them. cap.

vero aetate ex ipsius Xenophontis testimonio apparet
argentifodinarum proventus valde esse minutos i),
(oot' s'xsiv ujisiv, §ióti vüv èlaxtco ^ nqóadsv
7TQogé()xs'rae. avróamp;ev {t'y. ramp;v jusrâlXoJv) ; tandem
hujus capitis initium iterataque ad opera instauranda
monita et consilia cuique ostendunt, eo tempore plu-
rima deserta esse metalla neque ex iis multum per-
ceptum esse lucri. Causae autem cur ab iis exercendis
aliquoties abstinuerint Athenienses variae fuere. Ne
memorem ipsam locorum naturam, quam valde
insalubrem fuisse refert Plutarchus Paral. Niciae et
Crassi cap. I: e'v dè rfj avyy.Qiöei tiqütov b Ni-
y.iov TM Kçàaaov naça(3a}lôfis.Vos, dfiefinroré-
Qav È'x^'' y.rnöiv aïlmg juèv yàç ovx dv xig
§oy.ifj,douE TïjV dnb fistdllav i^yaoïav, ns i^d
TihicfTa nsQaiVsrai did xaxovçyav rj [SaQ/Sdçav,
évîav ds dsdsfisvcov xai cpamp;siQOfisvav sv tónoig
vnovloig xai voGSQoïg. (Cf. Xenoph. Mem. lib. Ill,
cap. VI,§ 12). Praeter hanc aliae erant causae: bella
enim continua, quibus vexabantur Athenienses, in-
gentem numerum servorum, quorum opera in me-
tallis utebantur, absumebant; deinde, incidente an-

Xen, Mom. iib. III, cap. 6, § 12.

nonae caritate, ii qui argentifodinas scrutabantur,
magnum capiebant detrimentum, quum tantam ser-
vorum familiam alere deberent; denique una e cau-
sis procul dubio haec quoque habenda est, quod
ipsum argentum, quo altius e terrae visceribus
effoderetur, deterius fiebat i) ideoque pretium ejus
minuebatur; denique ipsa metallorum exploratie cum
magno conjuncta erat periculo 2).

Metallorum autem dominium erat penes rempubh-
cam, quae privatis ea vendebat ea lege ut semel emtio-
nis pretium, quotannis autem tributum, pars reditus
vigesima quarta, solveretur, quam non ipsa civitas
accipiebat sed publicanis elocabat. Privatis, qui
metalla emerant, omnia dominii erant jura; condi-
tionibus autem si non satisfacerent, hcebat civi-
tati argentifodinas iis adimere. Variis modis fave-
bat respublica metalla effodientibus: peregrini atque
inquilini ut ad ea exercenda invitarentur, ioorshta
a civitate donabantur; praeterea liberi erant a tn-

1)nbsp;Cf. imprimis Böckb. über die Laurischen Silberbergwerke
in Attika, quae commentatio exstat in opere cui titulus: Abhand-
lungen der historisch-philologischen Klasse der königlich Preussi-
schen Akademie der Wissenschaften aus den Jahren 1814—1815'

2)nbsp;Cf. hujus cap. § 29.

butis ac liturglis, quod tamen non eidem causae
tribuendum videtur, sed potius inde ortum esse
verisimile est, quod metalla praeter emtionis preti-
um, ut modo dixi, quotannis civitati redituum partem
pendebant, quum tributa et liturgiae tantum exigi
possent a bonis, quae omni vectigali libera erant.

§ 2. Ttakaià rd sqya. 'Eqyd de metallis dicitur
etiam infra § 5 et alibi in Demosthenis oratione
contra Pantaen. p. 967. sdavsiaa/uev — ITavrai-
TSTCo TOVT(ù én iqyaöTriQia ts ev TOig ë^yotg.
Cf. Orat. contra Phaenip. p. 1-039.

§ 4. TOig éniGneva^o/uévotg. Schneiderus sni-
axevd^sGamp;at intelligit de operibus quae reßciuntur
in argentifodinis desertis; significatio haec quam-
quam in verbo iniaxevd^eiv inest, tamen h. 1.
sensui minus convenire videtur. Potius interpreter
secundum propriam vim praepositionis êni inswper
opus facere, ut sensus sit: nemo invidet iis qui
Vel novi accédant metallorum redemtores vel ope-
ribus jam instructis nova addant; congruit hoe
praegressis: ovdelg rov nXrjamp;ovg rcov dvÓQanó-
Scov dq)aiQet, dXV del JiQogxTÜrai.

§ 5. In hac et sequentibus §§ rei metallicae cu-
''am hoe nomine agriculturae praestare contendit

Xenophon, quod metalla augeri semper atque extendi
possint neque in argentifodinis exercendis accidat
quod saepe in agris evenit, ut aucta proventuum copia
pretium eorum minuatur; argenti contra materiem,
quo inveniatur copiosior, eo magis ad vitae vo-
luptates atque commoda ab omnibus expeti civibus.
Praeterea diligenti metallorum exploratione merca-
tura augebitur, reditus accrescent, majusque pre-
tium fundi habebunt, cf. § 49 sq.

§ 6. -/.ai yàq ovd' ügtcsq brav nolXoi
XOTVTTOI yévcovTac,nbsp;ysvofisvav twv ^«A-

xsvrixcbv sçyav y.ara'kvovrav olnbsp;?

xai ol 0i8riçsig ys èaavrag — rqénoVTaf ccQ-
yvqiTig 8a ögca àv nXeiav etc. Recte vidit Ste-
phanus pro ov8' rescribendum esse ovx- Sed idem
in totius loei ratione explicanda falsus est, quum
post ÜGnsQ nescio quae excidisse putaret.

Minus accurate Schneiderus post rçanovrai pOquot;
suit colon quo verba sequentia, dçyvqîrig 8à b0(0
àv Tikaîbyv (paivrjtai, roaavTco nUiovg ènl
sqyov rovTO sqxovtai, ab antecedentibus prorsus
dirimantur; quae nisi illis junxeris artissime, num-
quam erit ut recte procédât sententia. Nam verba
àqyvqing 8è xrê. efficiunt alterum sententiae mem-

brum, oppositum praegresso ûaneç mav nolXoi
'''■tX. Ceterum est structura dvaxóXovamp;os; nam
quum incepit a sententia negante xai ydq ov^ hanc
niutavit in ajentem, aqyvqtTis pro quibus
proprie sic dici debuisset : ovx ovrag rj aQfvqt-
quot;^t-g, dXX' ÖGa dv nXeiav etc. Constructionem hanc
JUvat illustrare duobus e Cyropaedia exemphs. Lib. IV,
•^ap. III, § 12 : dXX' ovds /uijv aamq roïg dXXoig
^'i^dqdai, roïg /usv ymqyïai, daxoXiav naqéxovöi,
'^oïg §s réxvai, roïg dt dXXa oixsïa' rjfzïv Sh
^T^qareveoamp;ai ov juóvov GxoXij., aXXd xai dvd-
Ibidem paullo post: dXXd /nijv ovx, üßneq
^XXa TcoXXd rav noXsuixävnbsp;fx'ev,

^f-ßd §é- innixf) de ovx ev oôâ /uèv ndiov, rj
^fJToïv roïv nodoïv noqeveaamp;ai.

Ibid. d^icov yevofiévav. seil. oXiyov vel /uixqov.
^onnunquarn enim ubi e verborum nexu sensus est
Perspicuus, pretium omittitur.

^^ïav ysvojuévav Suidas : ct^iog- 6 evavog. ad-
dito Pherecratis loco corrupte. Aristophan. Equitt.

668: ^Gamp;ovro rdg dcpvag naq' vfxïv d^iag.
^^hol. d^iag dè, evavovg. Dindorf : d^iat sunt viles,
vili pretio veneunt. Cf. vs. 890. His alia ex-
®®pla e Lysia addit Stephanus in Thes. s. v.

§ 1 in iaoTshia. Dubitat Schneiderus utrum hoe
loco significetur, jus illud quo peregrinus ad loora-
lovg dignitatem evehebatur, cujus supra mentio
facta i), an hoe tantum velit scriptor ut peregri-
nus metalla explorans aequale solveret tributum at-
que eivis; meo quidem judieio illud magis est pro-
babile , quum enim, ut supra loco laudato vidimus,
inquilinis et peregrinis non esset jus fundos et prae-
dia in Attica possidendi, argentifodinae autem ^ ut
hujus capitis initio animadvertimus a civitate privatis
non elocarentur sed venderentur, necesse erat ut, si
peregrinorum auxilio metalla exerceri vellent Athe-
nienses, iGOTtXaia iis concederetur.

§ 14. nalat (ûv yàq dïjnov, oig fia/uskrj^-^Pgt;
ày.ïi'/.ôafiav on Nixiag etc. Weiskius olg ^af^^
Irixav refert ad subjectum verbi axrjxóafxav, hoc
sensu: Uli de nobis, qui ista curarunt. Bakius hane
explicationem improbat et sie legit nâkat /usv yàq
dr^nov oig fM{A,élnxav, àxnxôafiav ut sensus sit:
quod ad eos attinet. qui priscis jam temporibus
gentifodinas exercuerunt, audivimus Niciam etc. Sed
praeterquam quod haec dietio satis obseura foret,

1) Cf. cap. Il, § 10.

pro f4Mfiéhqy.e, quod significat: cordt est, ita dici
oportuerat, ni fallor, é^ceXe, curae fuit. Contra al-
tera structura oig /us/utXrjxsv dxrjxôocjusv perspicua
aeque ac sensui conveniens est: ii nostrum, quibus
haec curae sunt, audivimus sive audire nos memini-
mus. Quod Bakio videtur id parum modeste dic-
tum esse, quasi ipsi tantum haec curae essent, non
item caeteris, vana est reprehensio. Quid enim in
hoc arrogantiae est, si scriptor profitetur se rem, de
qua agit, accuratius considérasse?

Ibid. naçsixsv. Recipiendam esse censeo Leun-
clavu emendationem nagé^Biv ; duas nempe fuisse
conditiones quibus Nicias metalla sua Sosiae eloca-
ret: alteram ut pro unoquoque servo obolon quo-
tidie solveret «reA^, i. e. integrum, de quo nihil
neque in publicum neque in servos alendos Niciae
esset numerandum, alteram ut numerum semper
eundem servaret; hanc interpretationem suadere mihi
Videtur verborum structura : i(p' a oßoXbv juhv —
§' àçiamp;fiov.
$ 18. rtfiijV — dvdQ07tci}v — na^aaxwdoa-
quot;^^ai. Conjeci pro rififjv esse legendum xrîjôiv,
quod sententia postulat : ostendit enim scriptor dv-
»'«ï-a esse ea quae suadet, ac primum quidem hoc

15

ut tantus servorum numerus a cmtate comparetur.
Statim deinceps rationem addit: facile esse senatui
edicere, ayeiv rbv ßavlb^svov àvSqànoda. Con-
tra lectio Vulgata, totius sententiae ratione babita,

idoneum sensum non praebet.

§ 19. rs^iévn y.ai ieçà. rsfiévn et Itqà sae-
pius copulantur. Pausan. lib. V, cap. VI, 5. ré-
fisvos xai isQbv xai vabv 'JçTéfiidi èxodo-
firjaare. Theopomp. ap. Athen. XIU, pag. 595, C :
isqbv xai réfievos iS^aaadai xai nqogayoqev-
aav rbv vabv xai rbv ßafibv JIvamp;iov£xnS 'Jtpqo-
Scrrig. Manifestum est in tali verborum structura
utrumque vocabulum propria significatione poni;
igitur rs^évn esse agros vulgari usui exemtos, deo
dicatos, quorum reditus sacris essent destinati, leqcc
autem templa. Boeckhius conjicit vocabulo ieqa hic
umverse designari sacra, sive templa sive hostias,
quod minus probabile puto. Ita ex inscriptione i)
videmus Piraei incolas elocasse littora {naqahav),
saUnas {al^éqia) templum Theseo dicatum (0^-
ßsiov) et agros sacros {rsfiévn navra).

Ibid. rélï] àvovvrai naqd rfjg nblmg. Vectiga-

J) Vid. Boeckh. Inscript. XVII. Tab. VII.

— 115

tium elocandorum munus decern commissum erat po-
letis. Harpocration s. v. naX^TUi dioixovai ds rd
nmqaaxófMva vno Tïjg nôleag ndvra réXr) y.ai
fiéralXa y.ai fiiaamp;âasig y.ai rd 8ri^iev/Mva i).
Hi praeterea jurisdictionem aliquam habebant m eos,
qm débita vectigahä non persolverent, procul dubio
etiam m inquilinos ró /ueroixiov non pendentes,
ut tradit Poll. lib. VHI, segm. 99, cujus posteriora
tantum afferam verba: dn^yovro de nqóg rovrovg
y.ai oi (to) /ueroiy.iov fit) ridévreg.

§ el 8' av rig rovr' èvdvfj.etrai, ag etc.
Illud evamp;v^ïrai (àg non praebet idoneum sen-
sum. Ponit enim scriptor aliquem dubitare, num id
quod suadet elSci queat, eamque dubitationem dein-
ceps solvit verbis : exeivo xaravorjaag amp;aQqelro}.
Heindorfius medelam attulit pro èg scribendo nèg,
in qua particula duhitandi significatie inest. Prae-
terea vero pro e'vamp;vfieirai scripsi damp;v/uei, cui

') Cf. Lex. Seguer. in Bekkeri anecdotis Graecis p. 291. ttoj-
^Tttl Tireg tïalv: àç^V f» AO-^vfjaCv êorw ij tÜv TtoiXyvUv
àTco âexà àvdçâv, ol xal rà 7Ci,7t:çaaxô/i(va vtió Tijg nóXeoig
^arra rfXy xal fitraUa xal /noS-éang xal xriiinaxa dij/ifvó-
7to)Xovai,v, xal ifQovTlï;ov(Si,r onotç y ri.^^ rrór TCiTtQaoxa-
l^ifmv à7Codoamp;^ Ty nóXd,.

plane respondet oppositum amp;aQQeiTa, ut sensus sit:
si quis forte difßdat, quomodo satis multi futun stnt
qui bona publica conducant, — bono animo sit. Quam
facile autem dvamp;v/usïTai ég ex àamp;vfteï näg oasci
potuerit, quisque videt. dâv/Mïv recte cum accu-
sative jungitur: Xen. Mem. lib. IV, cap. III, §
txsPvo dir. aamp;vfici, bxt, ftoi öoxsï ràg rêôv amp;smV
sveQysaiag ovd' àv slg nors àvamp;QÔnatv datais
Xdçiôiv afisifisödai. Thucyd. hb. V, cap. 91 :
'H/usig de rijg ?ijUsre'Qag aQxfjS, nv y-cct
Gamp;f], ovx damp;vfiavfiev rrjv reXevr^v. Caeterum
plerumque construitur cum dativo vel cum praep.
nQÓg. Xen. Anab. VI, cap. II, § 14 : xai XecQißo-
q)og äfta /nsv damp;v/uäv roïg yeysvrjusvoig Ibid,
lib. VII, cap. I, § 19: did rovro dâvfiovoi nqbg
rrjV è'iodov. Cf. hujus capitis § 34.

§ 24. brav de ye juvqia dvanXrjçaamp;fj. In tota
hujus. rei expositione scriptor consilio quod fovebat
deceptus in errorem incidisse mihi videtur. Prae-
ter servos enim privates decem millia servorum pu-
blicorum umquam metallis exercendis potuisse ad-
hiberi non est credibile, nec argenti materies, si
consilium Xenophontis secuti essent Athenienses, diu
suflecisset. Quam brevi enim tempore post Xeno-

phontem jam defecerint argentifodinae, supra mo-
nuimus.

§ 25. ögov to TéXog evQiöxs tcóv dvd^anódav.
Recte Schneiderus: quanti vendebantur vectigalia
e servis locatis. Tali sensu £V(Ji6xeiv saepe de re-
bus venalibus usurpatur. Herod. lib. I, cap. 496:
öxag 7ià(jâ6vog evfjovaa noXkbv x^öiov uQrjamp;eii].
Xen. Heil. lib. HI, cap. V, § 24: x^^ij/uaTa svqs
nXéov rj ißöojurjxovra räXavTu. Idem. Mem. lib.
II, cap. V, § 5 : orav rig otxérrjv novrjQÓv naX^
xai dnodîdcorai rov evçôvrog. i. e. quovis pretio.

De ipso autem reditu paucis videamus; quum
ante res ad Deceliam actas servorum numerus ma-
jor et emolumenta inde percepta uberiora quoque
essent, conjicere nobis licet, civibus servorum nomine
impositum fuisse quoddam tributum; accedit ad hanc
opinionem firmandam, quod libertinis praeter inqui-
linorum tributum triobolon solvendum erat; quod
inde repetendum esse probabile est, quia civitas
non ferret servorum manumissione reditus publi-
ées detrimentum capere. Harpocr. on dè xai oi
dovloi dcpedévTsg vno rcov ôsajiorâv srekovv
'^o fieroixiov, dXXot re râv xofiixcbv dsôîjXô)-
'''■aav, xai 'AqiarofA.évï\g. MévavÔQog ô' tv 'Ava-

riamp;sftév^ xccl tv Jiövfiats nçbg raiç dóósxa
dqaxfMÎg xai xqiüßoUv cpmi- rovrovg relsiv,
ïöcog t5) rekävTß i).

'nbsp;r

Ibid. ovdhv diacpeqei ra dqyvQua n à x. r.
usitate tall modo cum particula fj construitur diacpé-
qtiv. Xen. Anab. lib. IIL cap. IV, § 35: nolv yàq
diécpsQOV - ÓQucoVTsg dXsgaadai rj nogsvófU'
voi - fidxsoamp;aL. Mem. lib. III, cap. VII, § 7:
ri ÖS oUt diacpsQSiv b av noitig rj rœv daxïj-
râv. Cf. ib. cap. XI, § 14. Plat. Phaedr. p. 228
D. olg £(pri diacptqeiv rd rov içœvrog rj rov fin-
Ceterum pro d sensus hic postulat ola; non enim
dicit, metalla eadem esse quae majores ipsis tradi-
dissent, sed etiam nunc esse talia qualia a majo-

ribus accepissent.

§ 28. TtsvéatsQoi. Ex tota argumentandi ratione
manifesto patet vocabulum hoc sensui non esse con-
veniens; ratio enim, quam statim deinceps addit,
quod nuperrime demum metallorum opera instau-
rata sint et quod magnum periculum sit râ xai-

») Cf. Poll. lib. III, cap. 4. Hesych. sub voce lafroix«.»quot;-
Boeckhius I, p. 355 sq. Hermann, Lehrbuch der griechischen
Staatsalterthiimer, J 162, 14.

voTOfiovVTi, non magis ad pauperes quam ad di-
vites spectat. Praeterea si paupertas impedimento
fuisset, qnomodo dicere potuit $ bro noUol
f^ev Tóóv xarsaxsvaGjuevcov nQog/uiaamp;óaovTai
-rovs drjjuogiovs. Emendationem indicant verba eyè
ftévtoi è'xsiv fxoi doxca xai nsgi tovtov avfiftw-
Xevoac èg dv dacpalsGTara xaivoroftoiro.
Itaque pro nsvéarsQoi reposui aGcpaXéffTeQoi, h. e.
cautiores; eodem modo Latini homines cautos vocant
tutos, qui non facile in mercatura aliisve artibus
exercendis magnis periculis se offerunt. Cf. Xen.
Mem. lib. Ill, cap. I, § 6: ydq naQaaxwaa-
Tixbv rèv sig rbv nóXsjuov rbv GTqa%ï]ybv sïvac
XQn — y-cci dacpalfj xai iniamp;e,Tixóv.

§ 28. xivdvvog 8s fiéyag rè xaivoTOfiovvri.
Diod. hb. V, cap. 37: fieydlnv d' „aqaX-
layi/v ta fzsTaXXa Td ovyxQivó/lieva to tg xard
rtp/ 'Attixtjv, êxuva fisv ydq ol fieraXXsvovTag
y-cci nqbg raïg iqyaöiaig /nsydXag nqoïf/uevoi
^cindvag, a fthv ijXniaav sviotb Xa/3eïv ovx
^la/Sov, a 3a si^ov dnsftaXov. èars êoxsïv av-
quot;^o^g èansq aivïyfxaTog Tqónov aTv^elv. Cf
Strabo, Ed. Siebenkees, Vol. I, p. 392 sqq., Vol.
p. 624 sqq.

m —

§ 30. kvaireXès à^ods.xamp;scv. Sic pro vulgato
Miès^er legendum censm; subjectum e prae^
gressonbsp;tacite eliciendum est, netnpe

TO tvQsdév.

§ 32. o/ó^'nbsp;^-ba haec varus

modis explicare tentarunt interprétés, plenque ta-
men vitiosa judicarunt. Stephanus conjecit oïofiat
ovrcos quod placet Bakio. Non tamen mihi sa-
tisfacit, nam hujusmodi societates inter pnvatos
iniri, nequaquam ignota res erat, ut e Demosth.
Oratt. in Pantaen., in Phorm. et aliunde novimus;
Itaque de tali re meptum foret dicere: optmor taie
quid fieri posse. Potius pro oiór re âi} sensus pos-
tulare mihi videturnbsp;Sn; nempe his verbis

declarare studet, id quod modo dixit non metuen-
dum esse, ne, si diversae populi tribus conjunct,m
rem metallicam penclitentur, cunctae successu ca-
reant. Ad id probandum addit hoc argumentum;
Videtis nempe etiam privatos, si communiomm inter

se ineant, tutius periclitari.

Ibid. lt;poßerßamp;ac àg. Nonnumquam sic verba
metuendi a Xenophonte aliisque Atticis scriptoribus

struuntur. Xen. Cyr. lib. V, cap. II, §

ecpri, rrj dvyarQi m ^oßov àg ano-

(trjaug àlim ravTijs. Ibid. VI, cap. Il, 30, gt^co-
fiàxav d' êv8eï}amp;évT£s f^i) âsiGfjre àg ov^
xaamp;sv§^0srs. Soph. Electr. vs. 1291 sq.
îjv Gv f^ij dêiarjs nod-', èg
yéXant (paidçbv rovfibv bipsTai
Coll. vs. 1404.

$ 40. si vofii^er' àv /Uï)d' briovv ôvvctGamp;at
sigsvsyxsîv. Particula àv ad infinitivum dvvaaamp;at
est referenda, quemadmodum saepius transponitur,
imprimis post verba êoxü, oïofiai et similia. Xen.
Anab. lib. III, cap. I, § 38: y.ai vvv tiqcotov
fièv oïo/uai àv vf^àg ftéya ovijGai rb GrqÛTsv-
fia. Ibid. lib. VII, cap. VII, § 14: oi'ouai àv
ovv, è'(pri, Vjuâg ànoXaftslv rfj arqaTià rbv
olt;peikó/UEVov /utaamp;bv. Cf. lib. II, cap. I, $ 12, 13.

§ 40. xal dià to sv hjuévt- xal cîgtsi. E con-
jectura inserui aWêi, omnino enim abundat xal, nisi
aliquod vocabulum addatur ; sensui accommodatissi-
mum est àarsi, quia non minus in urbe quam in
portu erant fora mercibus vendendis et emendis
idonea.

$ 42. noXXol fièv yàq — ttoàAoî 8' àv. Mem-

brorum oppositio conjecturam quam proposui com-

«lendat, hoc enim dicit scriptor: nihil in bello esse

16

utilius multitudine hominum, quia sic multi erunt
tum ad naves implendas tum ad pedestrem miUtiam
idonei.

§ 44. avvvyMi t' av rà sqya sig sv ànàv-
rav rsixöiV. Locus est corruptus. Tà sqya castella
interpreter; nam de metallis accipienda esse, ut
contendit Schneiderus, non credo, quandoquidem
argentifodinae, natura a se invicem separatae inque
contrarias partes tendentes, non possunt dici in
unum conjungi, quando novum castellum exstruitur.
Sensus, ut opinor, hic est: castella antea a se in-
vicem distantia suadet, ut conjungantur tertio muni-
mento aedificando, quod m medio positum ambo
illa quasi contineret. Sed de duobus castellis dici
non potest si ànàvrav; pro hoc legendum con-
jicio die/ovrav et rsi/äv ut glossema delen-
dum: Jfo, inquit, munimenta antehac distantia

unum coirent.

§ 50. y.ai avrr) nolvàvamp;Qanog yévoiro nàhS

Schneiderus legendum censet avrn, ut ipsaurbs Athe-
narum significetur; magis mihi placet lectio vulgata,
quae indicat, fieri posse, ut tah modo etiam prope
metalla exsistat urbs magna atque opibus pollens, qua-
lis e. g. fuit Piraeus.

ïj sv raig TiaXaiGrqaig yv/LivciGiaQx^v/Lis-
voi. Vulgatam lectionem ut ineptam repudiandam
putavi. la^nadas quidem interpretantur htfina-
dïidqo^iuv, notum certaminis genus. Plura Schneide-
rus ad hunc locum. Ita la/Linàdi ysYVftvaGiaqxny-s
dicit Isaeus pro Philoctem. cap. 60 pro t^ lafx-
Jiaârjdqofiia. Sed primum sv raig Xa^maGt. h. 1.
dictum foret pro loco sive gymnasio in quo ad Xafi-
Tiaôïjâqofiiav exercerentur, quo sensu vocabulum
Xuftnâôsg, etsi dici potuerit, tamen quantum scimus,
usurpatum non est. Deinde, quod gravius, non loqui-
tur scriptor de uno et singulari exercitationis genere,
sed universe de omnibus gymnastices exercitationibus ;
quare sensus postulat pro XafinaGc scribi naXat-
GTQaig, quae vocabula non tantum distant, quin, si
per compendium scriberentur, confundi potuerint.
Ita plane sibi invicem respondent ol yvf.ivaQsGamp;at
taxamp;sVTsg atque sv ratg naXahrqaig, quemad-
modum in sequente membro oï ts (pçovQsiv (nempe
raxamp;évTsg) sv roig fpqovqioig.

CAPUT V.
§ 4 nqosrftUaréQav xai nvxvoréqav

Weiskms

explicat: in quam majori frequenHa commigrent; sed
recte Schneiderus hanc explicationem damnavit, quod
nec sensui conveniens nec Graecum sit uóXis
y.vn scgacptxVHßdne; addo Ttvxuóg pro Ttolvâv-
Graece non usurpari. Elegans est con-
jectura Schneider., pro vuig. legendum opinantis
noamp;ecvôreçav. Cf. Xen. Oec. cap. V, § 40: ó^è
olzératg nQogqgt;deoréça, vnbsp;n^lcov, v

noduvoréqa, vnbsp;evxccQ^ßroreQcc.quot;

Praeterea pro elgalt;pcxvsioamp;at sensus videtur postu-
lare elgoiyuZsßamp;at,optahilioremin quam commigrerU.

§ x«^ ohroé ys, COS èm
arbitratur Schneiderus; causam equidem non video;
nam et antea jam i) Xenophon dubitationes, quae
contra consilia sua possent affern, refutare conatus
est; ideo particula xai omnino mihi tuenda videtur.

Loquendi formulam, «s Wnbsp;Graecam esse

negat Schneiderus; est sane inusitata: nam vulgo di-

1) Cf. hujus libri cap. IV. § 22' 34, 40, 41.

citur xut' êfir]V Ulav, interdum etiam Wg^ éfiij,
Ut apud Soph. Trach. vs. 709, vel y' éfiol Ô0-
xeiv. Forsitan tamen explicari potest ex usu particu-
lae ès cum dativo participii vel nominis, quo utun-
tur Graeci, si quis opinionem suam vult significare.
Soph. Oed. Col. vs. 75 sq.

stlsmsq si

ysvvaiog ag idóvri.
Plato de Rep. lib. Vil, p. 536 C. dyavay.Tr,aag
fiot Sozü xai üansQ âvjuaamp;sig roig akCoig,
anovèaiotsqov smslv, à sïnov' ov fid tov
scpri, ovxovv, ag y sfioi dxQoarfi. 'AXX' cog s/uoi,
è'(fgt;rrv d' syè, qijroçi Cf. Plat. Sophist, p. 234 E.

§ 3. dqidfisvot dnb vavxlrjQcov h. e. initio facto
anaucleris, sive primo loco naucleri, Plat. de Rep.
lib. VI, p. 498. C. oïjuai TOvg TioXXoùg rüv
dxovóvTcjv Tcqoamp;vfiVTSQov èrt dvTirsivsiv, ovS'
oncogriovv nstöOjLiévovg dnb Oqaövfidxov dq§a-
mvovg. Plat. Gorg. p. 471 C. xai ïaag sötiv

Crnbsp;y

ogtig Jamp;rivaicov dnb gov dq^d/usvog dégait
av dXXog bgrigovv Maxsöbvav ysvsaamp;ao /udl-
^ov rj 'JqxéXaog,

§ 12. srg naVTodand noXkd. Orell. ad Isocrat.
Orat. nsqi dvriSÓGsxog p. 244, inserendum con-

jecit y.ai, quam conjecturam laudat Schneiderus vo-
cabulis ita transpositis sîs noUà xai navrodana.
Et revera fatendum est, nullo modo ferri posse
lectionem vulgatam , quum neque Graece neque m
ulla lingua haec navwdand nolld tali modo con-
jungi possint; quare Orellii emendatio valde est pro-
babilis; nisi fortasse etiam probabilius, noXkd m
nolldxig esse mutandum, quae ambo non semel

permutata sunt.

§ 13, st fiti^éva naqéxoiiMV ddixovVra. Gorrexi
ddixovvrag; Ttaçsxeiv nempe h. l. ponitur pro na-
qé/siv éavTÓv quod saepe omittitur; ordo igitur
est d naqéxoifiev {v/udg) dSixoÛVrag firjSéva.
Xen. Mem. lib. I, cap. II, 52 toig larqoig naq-
SXOVÖI furd nóvav rs xai dlynUvav xai dno-
rsfivsiv xai dnoxaisiv. Plat. Gorg. p. 480 C.
dlld naqsx^iv juvffavra xai dvSqsiag asnsq
rsfwsvv xai xaisiv ra iarqcp. Gf. Prot. 348 A.
Plato de Republ. lib. Ill, cap. 18, pag. 411 A.
ouxovv örav fiév rtg /uovacxt} naqs^n xaravhiV-

CAPUT VI.

$ 1. ßsyalonqentGTeQov /nhv srt rj vvv eoqràg
àlofMv. En iterum exemplum quantopere Xeno-
phon in hoc hbello conscribendo deorum pietate ho-
mmumque benevolentia a recta via abduci se passus
sit. Quum enim hoc capite breviter enumeret emo-
lumenta quae e consiliis suis oritura esse credit, in
his etiam illud ponit quod festa Deorum majore
cum magnificentia celebrabuntur ; quum contra om-
ni modo Athenienses admonere debuerat ut in Deo-
rum cultu essent ■ parciores rebusque suis melius
consulerent. Optime hoc vidit Aristoteles i) qui om-
nes liturgias, quae magnos requirunt sumtus, civi-
tati vero nihil prosunt, vetandas atque eos, qui sua
sponte ad has obeundas sese offerant, omni studio
arcendos esse censet.

§ %. st — el'ï] av. Particulam av delendam esse
censet Schneiderus quod ei insolenter cum d con-

') Arist. Polit, lib. V, cap. S. ßilnov äinbsp;fiovlLo/iirovi;

quot;fUf.v XtiTOVçyeZr ràç daTravyçàq /ihnbsp;rfj Af».

qIov y.0Qiiyiaq *ai Xa^irrarfapxîaçnbsp;xaï oa«t aUat

■^quot;'«vi«».

juncta videatur, me judice vero, immerito, in obliqua
interrogatione enim saepius sic usurpatur. Xen. Anab.
lib. IV, cap. VIII, $ 7 rjQèroiV ezBivoi, et doiev
av TOVTOJV rà Tttarà Xen. Memor. lib. IV, cap. II,
§ 30 : romo nqós oe ànofSXéTiù), et fioi êdeXrjaais
àv è^rjyrjaaodat.

THESES.

I.

Nulla est causa idonea cur libellus de Vectigali-
bus Xenophonti abjudicetur.

II.

E Xenophontis operibus effici potest veteres non
ignares fuisse disciplinae quae dicitur oeconomia
politica.

m.

Sanum est oeconomiae politicae praeceptum, quod
dicit Xenophon de Vectigalibus, cap. I, § 1 : oxonnp,
ft ITT] ôv vocivT hv ot TtoXiTCti SiarQtlt;ft(i9cKi ix riji
^«VTWV, Oamp;ivnfq nccl Sl'KUlÓTKTOV.

IV.

Rationes in hoc libello propositae ad reditus Athe-
narum äugendes pleraeque sunt improbandae.

V.

Errorem admisit Xenophon aut quisquis est scriptor
libelli de Republica Lacedaemoniorum quuro cap. X,
§ 8, Lycurgum aequalem facit Heraclidarum-

VI.

Erravit idem 1. 1. cap. VIII, § 3, Lycurgo Epho-
rorum institutionera tribuens.

VII.

Quod Pythagoreorum alii statuisse dicuntur navru
tlvai tf dqiamp;nov, alii navru Y.ar' uQiiS'jjiov , his
magis verborum quam rerum differentia est.

VIII.

Salubre et nostrae etiam aetatis poetis et fabularum
scriptoribus commendandum est quod praecipit Ari-
stoph. Ran. vs. 992 sq.:

dnoxQVTTTeiv XQV novtjQOv T6V •/( 'n^onjrijv,

xal fiTj nuQaytiv, fiijSt Sidccmfiv.

IX.

Laudandum Socratis dictum in Plat. Phaed. p. 97.
D: ovSèv «Hó (SKOitiiv Tr^ogijxeiv reu «yö'^iwTrtü xat
TtfQi CCVTOV xai TTiQl Tftif äXktov dXX' rj tÓ aQtaroi'
xal TÓ ßiXriaTop.

X.

Non assentior viro eruditissimo Le Clerc (Des
Journaux chez fe i^o«) contendenti vetustissimam
Komanorum lustoriam monumentornm et litterarum
testimoniis niti.

XI.

In contentione illa quae fuit inter M. Porcintn
Catonem et L. Valerius de tenenda vel abroganda
iege Oppia (Liv. lib. XXXIV, cap. 1-8) nobis
quiclem probabilius videtur causam dixisse Valerius.

XII.

^ure ab adulationis crimine defendi potest Velleius
Paterculus.

XIII.

Probabilis est conjectura viri doct. R. B. Hirscliio-

qua Aristophanis Ran. vss. 1346 sq. sic leaendis
esse censet :

ànÔTiQOi ovv àv rfj nàlu ncKQuiviari
fiàUôv Ti iQrilt;,róv, TOVTOV à^iiv f,ot

XIV.

Improbanda est Welckeri interpretatio qui Sophoclis
Philoci. vs. 81 fi sqq.:

quot;Tttv' odthag dSa'^ç, quot;Tnvt 8' âlyimv,

fva-ijg ififCiv ilamp;oiq, —

ogt;f««(Ti dvriioiq Tâvd' ui-Auv,

a TtTUTCCl TKVVV.

ràvde uiyluv fasciam interpretatur.

XV.

Probanda mihi videtur cl. Peerlkampü eniendatio
ad Virgil. Aen. lib. VI, vs. 743 legentis pro :
quisque suos patimur Manes,

quisque suum patimur Manes.

XVI.

In Juvenalis Satira I, vs. 52:

Sed quid magis Heracleas
Aut Diomedeas aut mugitum Labyrinthi?
sensus postulare videtur.

Sed quid gemis Heracleas etc.

XVII.

In adolescentum institutione improbanda est ratio
eorum qui praemiis excitandos esse discipulos negant.

Jl