Vi?

sümmisqtje in disciplina PHILOSOPHIAE THEOEETICAE et
LITTEBAEUM HüMANIORUM honoribus ac pkivilegiis

-..•-il'.t^

Ne fOf tame mirere, dilecte Frater! Ubi potissi-
mum, qui in artem w.eis studiis prorsus dissimilem
operam tuam et laborem cor,ferre soleas, quique in
antiquitatis disciplina plane Jiospitem te profiteare,
hanc Academicam scriptionem offerri : quis est, nui
modo cum Musis, id est cum hnmanitate et cum
doctnna, Jiaheat aliquod commercium, quin Cicero-
nianum illud : nOmnes artes, quae ad humanita-
tem pertinent, habent quoddam commune vinculum
et quasi cognatione quadam inier se contineniur
laudei et amplectatur?

Sed accedit, quod Tu in primis. Frater! ut Ut-
teris me dederem diUgenterque in iis elaborarem,
auctor mihi exstitisti et adhortatione non minus
quam exew.plo tuo semper me ad lauäaUlia quaeque
incitasti!

Quodsi quis miretur, quae ratio fuent, cur tarn
dißcilem materiem tractandam mihi elegerim, in qua
illustranda tot tamque eruditi viri desudarint : non
tdeo equidem illud onus humeris imposui, quod quae
ego allaturus essem, ea magnopere comprobatmn iri
exspectarem, verum ut, quum legibus Academicis sa-
tisfacerem, simul aliqtdd saltern conferre tentarem ad

illudrmänm scriptorem, quem duäum in deliciis haquot;
here coepi. Illud vero, quod quam exiguum sit sentio,
quamvis variis muneris negotiis ac cutis distractus
sim, tamen auctius et politius in Tmcem prof erre opt as-
sem, nisi xpauph im'xetTO avayity], quae mihi, ut sum-
mos in Philosophia Theoretica et Litteris Humanio-
ribus honores consequerer, certum temporis terminum
constituit, extra quem egredi non licebat.

A vohis autem, Viri Clarissimi, Litterarum Hu-
maniorum Professores! quorum institutione in hisce
litteris usus sum, discedere non possum, quin gratias
quam maximas vobis ex animo agam. Tos enim me
adolescentem benigne inter discipulos receptum liberali
institutione vestra tam publica quam privata viam ad
altiora studia egregie patefecistis. Neque eo con-
tenti frnstis : optimis semper consiliis monitisque me
adjuvistis; commendatione vestra quam maxime mihi
profuistis. Quidquid denique sum , id vobis m,e de-
bere pio ac grato animo palam profiteor. Vos ut
D. O. M. diu incolumes servet, enixe precor !

Nee minus vobis, Juris Professores, Viri Claris^
simi ! quos aliquamdiu audire mihi contigit, pro col-
lata in m,e benevolentia gratiam laetus persolvo.

Vos item, Gymnasii Rheno-Trajectini doctores,
persuasum vobis habete, me egregiae, qua in gymna-
sia vestro usus sum, disciplinae nunquam oblitmum.
Vestrum, memoriam in mente mea insculptam nulla
aetas delebit!

Si qua fabula, profecto Philocteta in Lemno (1)
virorum doctorum ingénia exercuit, tum si totam
dramatis compositionem spectes, tum si de singulis
quaeraspartibus. In tanta opinionum diveisitate haud
inutile duximus fabulam fusius enarrare, quo simul
idoneam nanciscemur opportunitatem inquirendi in

' quot; pawvjpîotç. Sed hoe drama ex Her-
-- sententia satyricis annumerandnm. Aehaei tamen

exB^nt, habent satyrici. Cfr. Suvernius in libre, qui in-
-.bUnr : üeher den historischen Charakter des Dral, p
41 seq.

varias iaterpretum sententias et meum qualecunque
de iis judicium, ubi copia exit, coiiferendi.

Quae veteres ipsi de PMlocteta alius aliter tradi-
dexunt, ea Wunderus diligenter retulit et via atque
oïdiue explicavit (1), quamobrem bis euarraudis
nunc quidem supersedere licet.

Scena repxaesentat locum ad littus maris in insu-
la Lemmo situm, lupibns impletum, inter quas emi-
net spelunca iUa pexvia, bifoxis, ubi Philocteta pex

quem moxem pximus Sophocles induxexat (2), hoxum
^po^rccy^narr^ç Philoctetae,nbsp;Neopto-

lemi, zpnxycomrr^^ denique, mutatis vicibus, Ulys-
sis, nautae, Hexculis paxtes agunt. His nautaxmn
Gxaecoxum choxus additus est.

(1)nbsp;Cfamp;. Dicaearchus Messenius in vita Aeschyli apud Eo-
bortellumi Arist. Poet. IV. 16; vita Soph.; Diog. Laert.
m 56- Suidas, V. Xofo-Afiç et TptT«7MvicrT«ç; schol, ad De-
^o^th. de falsa leg. e .od. Bavar. II. p. 74. Ed. BeisUe.

mum, quem docet, insulam ad quam appulerunt
esse Lemnum, desertam atque incultam; hicseregum
jussu exposuisse quondam Philoctetam, Poeantis
filium, Maliensem, qui, liorrendo aecepto vulnere,
ex quo foeda sanies manaret, sacroium particeps esse
non posset, quum diris clamoribus totum exercitum
turbaret. Jam Neoptolemo mandat, ut, ubi sit spe-
lunca illa et juxta eam fons, inquirat ac sibi re-
nunciet, num hunc locum adhuc habitet Philocteta.
Neoptolemo rem mandat, ne ipse, si perscrutetur
loca, a Philocteta conspiciatur et ita omnis dolus,
quo eum se capturum sperat, irritus fiat.

Statim Neoptolemus antrum se conspicere ait, ad-
ditque vacuum esse, foliis stratum, nec quidquam
amplius ibi inveniri nisivasculum rudi ligno factum,
igniaria (1), pannos denique, gravis morbi indicia
ostendentes.

Jam Ulysses certus hanc Philoctetae esse habita-
tionem, Neoptolemum jubet aliquem speculatmn emit-
tere, ne ille colloquentibus ipsis superveniat; deinde
eum hortatur, ut fortis sit non solum ad agendum,
sed etiam ad audiendum quae prius numquam

(1) Graece Trupsla, h. e. secundum Hem. ad h. 1., sili-
ces ad ignem eliciendum et aceensi ignis reliquiae, ut carbones,
silices.

audiverit. Mirantem Neoptolemum, quid illud sit,Ulys-
ses, missis ambagibus, necessarium esse monet, ut
Philoctetam dolosis verbis decipiat : Achillis filium se
profiteatur, et relicto exercitu Graecorum, domum se
navigaie fingat, quoniam sibi precibus arcessito ad
Ilium oppugnandum arma Achillis denegata sint et
Ulyssi data. ïalibus dolis docet efficiendum esse, ut
Philoctetae telis potiatur, sine quibus Trojam capi
ab ipso non posse. Neoptolemo autem Philoctetam
facile fidem habiturum esse, quia neque jurejurando
adstrictus neque vi coactus militaret neque priori
expeditioni, in qua expositus erat Philocteta, inter-
fuisset. Itaque caUide id agendum esse, ut invictis
Philoctetae telis clam potiatur. Ceterum non ignorare
se fatetur, Neoptolemum ad ejusmodi malas fraudes
natura non esse aptum, at suavem esse partam vic-
toriam. Nunc audendum esse, postea justitiam co-
lendam. Itaque paullisper tantum se ipsi dedat; in
posterum faciat, ut mortalium honestissimus prae-
dicetur.

Ad haec Neoptolemus indignatus, ut par est, re-
spondet, se dolere, quod talia verba ex Ulyssis ore
audiverit, quae exsequi sibi ducat religioni; neque
se neque patrem suum talibus perpetrandis natura
aptos esse; veile se vi hominem abducere, non

dolo. Quamvis autem metuat, ne negate auxilio
proditor habeatur, tamen malle se lioneste agentem
excidere voto, quam per dedecus eo potiri. Prae-
clara verba, generosi bereis filio dignissima (1) !

Ad liaec Ulysses se quoquejuvenem lingua tardum,
promtum manu fuisse afBrmat, nunc veio usu edoc-
tum esse, verbis, non factis moitales regi. Ostendit
per vim non posse capi Philoctetam ob sagittas quas
habeat inevitabiles ; quod si lucrum ostendatur, ni-
hil esse recusandum. Interroganti Neoptolemo, quid
sibi lucri, abducto ad Trojam Philocteta, futurum
sit, respondet, his tantum armis Trojam captum
iri, sine his Neoptolemum nihil profectuium.

Jam adolescens, gloriae cupidine abreptus, spe-
ciosis illius rationibus cedere incipit; mox ubi Ulys-
ses et sapientem et fortem eum praedicatum iri, si
ea exsecutus fuerit, asseveravit, exclamat se, pudore
deposito, facturum quae Ulysses praeceperit. Ulysses,
voti compos factus, ad navem se reverti dicit; si au-
tem longior sibi esse videatur lei mora, speculatorem

(1) Consentanea haec sunt Achillis verbis, quae apposite
laudat scholiasta; Iliad. X. 312, seq. :

ix^pbg yap pot xsivo; bpioj; 'AWao TtuUmv,
k x'sTepov (ih zev^yj i^l ypscrlv , Sk ^x^n.

remissurum simulato naucleri habitu, qui sermone suo
Neoptolemi consiliis inserviat. Hinc, invocatis Mer-
curic AoXi'w (1) et Victrice Minerva, Ulysses abit,
Neoptolemo difficile munus peragendum relinquens.

Egregia arte totus hic prologus a poeta composi-
tus est. Exemple Homeri statim in médias res
spectatores rapit, nec, quemadmodum Euripides so-
let, longioie prooemio fabulae argumentum edocet.
Inducuntur autem duo viri, ambo nobilissimi, sed
aetate, indole, moribus plane dissimiles; alter aetate
matuius, imprimis autem Sokéi^yizig et 'Kolixponoç,
qui, ut noXküv avS-pwTiMV Uev aaxea. Y,ai vóov lyvw,
ita mature intellexit, non armorum vi, sed lingua,
dolo, fraude facillime superari homines et proposita
effici posse; alter juvenis, nulla dum experientia
edoctus, generosa indole, qui fraudem abhorret, ad
vim et arma paratus.

Haud facile sane negotium erat ferocem juvenem
ad fraudem pellicere. Yidimus tamen, quomodo
Ulysses, partim gloriae partim necessitatis specie
praetexta, pervicacem Neoptolemi animum vicerit.

(1) Callidurn, quidquid placuit, Jocoso conderefiirto vocaXeam
Horat. Carm. I. 1, 18.

Hoc tamen mirum videri possit, consilium, quo
iter in Lemnum susceptum est, post adventum de-
mum in hanc insulam ab Ulysse cum Neoptolemo
communicari. At si hic piius omnia cognita ha-
buisset, profecto Philoctetam dolo aggredi recusasset.

Hic autem commemoranda est opinio viri eruditi,
quocum nonnullos etiam recentiorum consentientes
video. Scriptorem dico Prancogallum, Brumoy (1),
qui visit Ludovici XIV temporibus. Hic in Ulysse
eam sibi peritiam agnoscere visus est, qua insignes
sunt homines 7iogt;.iTtgt;tot', qui nullis parcentes fallaciis
et fraudibus, populorum res ad suam voluntatem
suumque commodum administrant {politiques jusqu'
à la fraude). Jam in prima scena cernitur, judice
illo, sollertia talis hominis, qui omnibus modis ju-
venem regio sanguine ortum {un jeune grince) ad
suam perducere tentât sententiam. ,/En,quot; inquit,
//praeclaram illam regum artem et ingenui pectoris
//magnanimitatem secum luctantes.quot; {Oest le grand

(1) Theatre des Grecs, traduit par le père Brumoy. 2' edit,
revue par Eaoul-Eochette, Tom. 4. Paris 1826.

agentem fingit, talem artem ei tribui posse. Nus-
quam ejus astutia cernitur in regendis popilis, qui-
bus praeest. Nusquam vel praesentem vei futurum
populorum statum et conditionem dirigit ad suum
nutmn vel mutât. Illo vero saeculo, quo ipse Eex
Ludovicus XIV perfidiae subditis suis exemplum
erat, ante quem jam Eichelieu et Mazarinus per-
niciosam illam artem {le grand art des princes, ut
appellat Brumoy) ad perfectionem adduxerant, tali-
bus, inqnam, temporibus facile quis falsam speciem
pro vera virtute amplecti potuit. Nec mirum
piofecto, siquidem nostra etiam aetate Talleyran-
dos, Metternichios, Palmerstonos smnmis laudibus a
multis ornari videmus. At non debebat vir, anti-
quarmn litterarum succo nutritus, praejudicata opi-
nione abripi se pati. Eecentiore tamen tempore
BemhardiTis (1) sententiam illam e tenebris, in qui-
bus jacebat, eruit et commendavit. Hic enim censet,
Ulyssi in toto Philoctetae dramate eam tribui indolem,
quam in prima scena fabulae Ajacis ostendisset, viri
TToXtTHtoü [die des Staatsmannes).

(1) üeber den Philoctet des Sophoclcs. Von F. A. Bern-
hardi. 2 Aufl. Berlin 1825.

Deinde rogat eum, quid velit; huic ille nocturnam
ovium trucidationem narrat; addit omnes Graecos
culpam conferre in Ajacem, nihil tamen certi esse ; se
Igitur, hominis cujusdam narratione adductum, qui
Ajacem cum cruento gladio circumvagantem vidisset,
nunc ipsum speculatum exiisse. Tum Minerva eum
docet, quid Ajaci propositum fuerit; se vero visu eum
orbasse, quo furor ejus in greges verteretur. Jam Dea
ostendere Ajacem vultUlyssi, ut omnes Graecos ejus
rei certiores faciat; sed iUe récusât; urgente tamen
Dea et dicente, se nubem Ajacis ocuHs objecturam,
tandem cedit. Postquam autem Ajacem, misera in-
sania correptnm, scelere suo gestientem videt, inter-
rogatus a Minerva, intelligatne, quanta sit immor-

(1) Stracturam horum verborum contra Lobeckium recte ex-
phcavit E. Wunderus, qnem cfr. ad h. 1. (v. 1.) etin Censura
Edit. Lobcckii sec. pag. 2 seqq.

Quid nokmyMV in his omnibus inveniri potest? Nul-
lum publicum gerens munus, a nuUo rege vel duce
missus, Ulysses exit, ut suae ipsius saluti consulat
et contra vim inimicissimi hominis se ipsum tuea-
tur. Num illo loco Ulysses diversus est ab eo, quem
aliunde cognovimus?

Deinde timiditas, quam Minerva Ulyssi expro-
brat, vix conciliari potest cum persona viri mhTinoH
(die Seite eines Staatsmannes). Quam tamen fortis-
simo heroi non probro vertendam esse jam animadver-
tit Scholiasta ad v. 75 et 82, ostendens, non sane
ignaviam ejus perstringere voluisse poetam, id quod
parum conveniens fuisset tragoediae dignitati, sed
Ulyssem cautum se gerere, quum prudentis sit in-
sane inimici furori non temere se objicere. Talis
autem prudentia in naturam Ulyssis optime videtur
quadrare, nec minus bene cum fortitudine, qua alias
insignis fuit, conciliari. Ipsum audiamus, quae
dicat Phil. vs. 1031 seqq. :

Ou yàp totoûtwv Sei, toioùto; lyw'
yamp;Tim SuoLioyj xàyaS-côu dvSpüv y,piaiç,

OW ocv XctjSotç igt;.o\i iixlloy oliSév Euae^yj'
vixàv ye [iévTOi navTxy^oü XPV^'^^ sfvv.
Vs. 109, non tnrpe putat mentiri, si

Postrema haec miriflce confirmant, qnae de Ulysse
diximns. Quidquid facit, suae facit utilitatis canssa,
quam etiam tum non negligit, ubi omnium Grae-
corum causam tueri conatur.

Ulyssem igitur callidmn, versutum, providum ho-
minem eundemque foitem bellatorem jure dixeris; at
artem illam, qualis cernitur in recentioribus civita-
tum rectoribus, e nullo antiquorum testimonio ei
tribui, imo ne potuisse quidem tribui certum est.

Postquam abiit Ulysses, accedit chorus, quem ab
initio fabulae Ulyssis Neoptolemique colloquio non
interfuisse probant ejus verba, vs. 105 sq. :

CTTs'yav, v.. T. X. (1) ;
Quum vero cliori introïtus nulla vestigia appareant,
chorus putandus est ab initio adfuisse i{uidem in
scena, ita tamen ut ab actoribus remotus staret.

Quaerit autem chorus e Neoptolemo, duce suo,
quid sibi peregrine in peregrina terra faciendum quid-
ve dicendum sit viro suspicaci, Philoctetam intelli-
gens. Neoptolemus eos, si forte velint speluncam
Philoctetae inspicere, jnbet introire, modo sibi ad
maniun sint, quum ille redierit; dein quaerenti,
ubi locus ille sit, monstrat antrum, addens, Philo-
ctetam fortasse ad victum quaerendnm exiisse, quippe
qui feras venando miseram vitam degat nec quem-
quam malorum suorum medicum reperire possit.

His auditis, chorus commiseratur hominem, qui,
nullo adjuvante, omni convictu mortalium carens,
solus, miser saevo morbo laboret; miratur, eumtan-
tas miserias durare posse; hunc, nullo certe nobilium
minorem, ita omnium rerum expertem jacere, remo-
tum ab omnibus, exceptis feris, fame et doloribus
cruciatum, mala non ferenda patientem, dum echo
e longinquo lamenta ei remittat.

(1) Quomodo Wunderus id vel e Neoptolemi verbis vss,
144 seqq. intelligi dicat, non assequor.

Ad haec Neoptolemus mala illa divinitus ei im-
inissa sibi videri dicit : morbo eum hoe laborare
Providentia Deorum, ne prius invictis suis sagittis
utatur adversus Trojanos, quam destinatum urbis
excidio tempus advenerit (1).

Hinc chorus significat se audire gemitum hominis
aegn advenientis, jamque manifesto ejus vocem a.-
noscere; mox jubet Neoptolemum cavere, quum Phi-
locteta appropinquet, non ut pastor fistulae cantu
gaudens, sed gravem clamorem tollens

Praeclare totum hoe carmen a poeta compositum
es • Etemm ne Philocteta in scenam proditurus
tetro haWtu horrorem incut^ret. primum ipse Neo-

'luod Sophocles non in Tcnedo vel iJb o „t ,
tnr.sedin parva insula Chrysenbsp;«'/ulgo tradeba-

quot;.»PW sacra, ,„alis f^'J^X™ p'^r^quot;^
vulneratum finxit. Tum etiam nnnbsp;PWoctetam

ptolemus, ab Ulysse jussus, miseram ejus habitatio-
nem exploravit; deinde ipsum monstrat choro, qui,
ut eum adspexit, gravi afficitur misericordia. Ita tit, ut
animi spectatorum pedetentim ad triste spectaculum
praeparentur.

Prodit in scenam Philoctetes. Peregrinos homines
conspicatus, statim exclamat; quaerit, qui et unde
sint; videtur sibi Graecum agnoscerehabitum; orat,
ne se, fero adspectu perterriti, aversantes réfugiant;
respond^ere cunctantibus instat, ut loquantur. Grae-
cos esse ut e Neoptolemo comperit, exclamat, taie
alloquium post tam longum tempus magno sibi esse
gaudio.

Deinde Neoptolemus eum docet, se Scyro oriun-
dum pâtre natum Achille, a Troja hue esse delatum.
Miratus Philoctetes, quod eum in prima expeditione
pon viderit, quaerit, an se non noverit. Quod ut
negavit Neoptolemus, multa lamentatur senex, quod
ne fama quidem sui infortunii in Graeciam pervenerit.
Odio Atridarum et Ulyssis incensus, narrat, se esse
Pqeantis illum filium Philoctetam,^ quem ambo reges

et Ulysses saevo morbo e serpentis morsu contracto
laborantem in hac insula solum reliquerint; narrat,
ut sagittarum ope aves occiderit et humi repens ci-
bum et potum sibi quaesiverit; Heme autem multo
cum labore lignum conquisiverit et scintilla e silice
excussa ignem sibi paraverit. Insulam autem prorsus
esse desertam, et si qui forte eo appulissent, hos
abducere se noluisse. Postremo, ut simili aliquando
poena Atridae et Ulysses a Diis Olympiis affician-
tur, orat.

Jam Neoptolemus, difiaciliorem mandati partem
exsecuturus, se quoque ab Atridis et Ulysse contu-
melia affectum narrat. Ubi vero Achillem patrem
periisse memorat, interpellât eum PMlocteta, quasi
auribus suis credere nequeat; quumque Neoptolemus
id afSrmasset, dubius haeret, utrum Neoptolemi fata
porro sciscitaturus an prius patrem illius deplora-
turus sit. En imago animi magni et generosi, qui
snas aerumnas oblitus, amicorum malis contem-
plandis plorandisqne detinetur!

Pergit Neoptolemus sollerti ratione jussis Ulyssis
obsequi. Narrat, se ab Ulysse et Phoenice, AchilHs
educatore (1), ex insula Scyro Trojam arcessitum

esse, dictitantibus, mortuo patre Achille, nonnisi ab
ipso Trojam capi posse. Quo quum advenisset, a
toto Graecorum exercitu circumfuso amantissime esse
exceptum, jurantibus mortuum Achillem in filio re-
vixisse (1). Quum autem, illacrymato patre, arma
et quae praeterea reliquisset, ab Atridis poposcisset,
arma Ulyssi esse data se cogne visse; quo au dito gravi
ira commotum universis Graecis mala esse impreca-
tum; ad haec Ulyssem respondisse, id justum esse,
quia Neoptolemus non cum ceteris Graecis ad Trojam
pugnasset, et, quoniam ignaviae adderet audaciam,
nunquam eum arma Scyrum reportaturnm. Talibus
conviciis lacessitumsedomumreverti, spoliatum suis
rebus a pessimo omnium Graecorum, Ulysse ; maximam
tamen culpae partem imperatoribus tribnendam esse;

cendum memorat Philostr. Jun. Imag. I. : Ao'/ïou èc tou;
quot;EXXviva; IpTrsaróvTo;, w; oüit alia TW aXeoTO? etrotTO Tpota
TT^ïlv Tot; AlaxtiJat;, nréllEzoct '0 ifotvt? I; zhv Ixvpov ava|-
wv TOV noüSx, quam rem Philostratus Sophoclis tragoediae
Ao)iÓ7rMV argumentum fuisse tradit.

(1) Pulchre et naturae conTenienter hoe versu pingi mortui
Achillis desiderium conspectu fllii patris simillimi excitatum,
recte animadvertit Gedikius, qui confert versum a Plutarcho
servatum : oü 'itoüg'A-/illéo}t;, all' kxüvog aÜTÓs si. Philostra-
tus Heroic, c. 19. p. 865. Ed. 01. pingit Neoptolemum za),()v
xat Tzpoi^iot-Mxa. -nazpi. Vid. etiam Philostr. Jun. Imag. I.
Tryphiod. v. 53 seq. Q. Smyrnaeus (Calaber) passim.

populos enim a regum arbitrio pendere. Postremo,
quo magis sibi conciliet Philoctetae animimi, affir-
mai et sibi et Diis amicum fore quicunque oderit
Atridas.

In priore carminis parte, (cui respondet altera v.
502-510) chorus invocat Eheam, Jovis matrem,
olim quoque a se invocatam, quum Neoptolemo in-
juria inferretur ab Atridis paterna illius arma ut
virtutis praemium Ulyssi tradentibus.

Haec autem r^i^L^oplou verba eo valent, ut Philo-
ctetae magis etiam persnadeatur, Neoptolemum vera
ip- narrasse Atridasque magno odio prosequi; id
qnod confirmant ea, qnae Philocteta deinceps dicit
Testatur enim, Neoptolemum cum sociis mamfestum
-b. doloris indicium exhibuisse et ju.e arbitrari,

ab Ulysse et Atridis hanc injuriam esse profectam.
Qui tamen id praesente Ajace, Telamonis filio, fieri po-
tuerit, miratur. Mox ut hunc etiam mortuum esse

audivit, acerbe exclamat : //At non mortui sunt nimi-
//rum Tydei filius neque a Sisypho ortus Laertiades !
,/Hos sane vivere non oportebat.quot; Affirmante Neo-
ptolemo, vivere eos et magna gratia in exercitu Grae-
corum florere, quaerit porro, quomodo Nestor seha-
beat; Neoptolemus respondet, eum Antilocho filio

Tristes illi nuncii animum Philoctetae exacerbant
et odium ejus in Atridas et Ulyssem irritant. Post-
quam autem Patroclum quoque interfectum, Thersi-
ten vero, vilissimum hominem, in vivis esse cognovit,
vehementer queritur de injustitia Deorum, qui malos
et versutos homines in vita retineant, probos ac jus-
tos ocius ad inferos mittant.

His auditis, Neoptolemus dicit se Scyrum velle
discedere, ubi in reliquum tempus mansurus sit, jam-
que abire parat ac Philoctetae valedicit, precatus,

Gallide nimirum id simulât, ne, si ultro Philoctetae
secum abeundi potestatem offerret, hic in suspicionem
aliquam fraudis veniret. Immo Philoctetae exorandus
erat Neoptolemus, ut eo majore beneficium ejus ha-

beret pretio. Nee eventus opinionem ejus fefellit.
Philoctetes enim, cui haec occasio salutis peten-
dae exoptatissima videri debebat, supplicat Neopto-
lemo per patrem ac matrem et quodcumque ipsi
carum sit, ne se solum his miseriis, quas videt
et audit, eonflictatum deserat; non ignorare qui-
dem se, quam grave sit illud onus, at- generosi esse
viri quod- turpe est odisse, quod honestum sequi;
imius tantum diei esse molestiam; audeat hanc
suscipere Neoptolemus; conjiciat ipsum in navis
partem quamcunque velit, ubi reliquis nou futurus
sit oneri. Orat, ut se vel domum vel in Euboeam
vehat, unde non longum ad Oetam iter; reddat se
patri, quem dudum, ne mortuus sit, metuit; nam saepe
jam peradvenas, quiadLemnum appulissent, nunci-
os patri misisse, ut se domum reduceret, sed aut mor-
tuum eum esse aut nuncios illos, ut solet, spreto
ipsius mandate, domum properasse. Nunc Neopto-
lemo supplicare, ut se servet, sai misereatur, xepu-
taus, quam mcerta sit fortuna, et quam pericuiosae
res mortahum, quum modo secundis rebus floreant
modo adversis affligantur.

sive Neoptolemo inserviens sive, quod mihi potius
videtur, immemor fraudis, quam parum accurate

meditatus erat, sincera fide eum ad miserationem hor-
tatur propter mala, quibus conflictatur Philoctetes.
Si Neoptolemus Atridas odio habeat, nunc iUorum
ultionem in hujus lucrum convertat eumque do-
mum reducat : ita efiugiant Deorum vindictam,
quae eos manet, qui supplicis preces repudiaverint.

Ad haec Neoptolemus, quasi precibus illis gra-
vatus et haesitans, monet chorum cavere, ne, si
nunc justo facilius concesserit, postea ipsos taedio
morbi affectos facti poeniteat. Quum chorus nun-
quam id fore asseveratione affirmasset, victus tan-
dem Neoptolemus ad proficiscendum paratum se di-
cit et Philoctetam reducturum. Quo ille audito lae-
titia exsultat, quod post tot annorum labores inex-
spectato liberabitur eo malo, quo maxime cruciari

Carissimum vocat hunc diem, dulcissimum morta-
liumNeoptolemum, amices ejus comités; nescit, quo-
modo gratum iis animum sit testaturus. //Eamus,quot; in-
,/quit, O fili 1 quum prius tecum salutavero domum in-
vhabitabilem, ut, quam fortiter istam vitam tolerave-
vrim, cognoscas. Puto enim, ne adspectum quidem hu-
//jus loei quemqtiam praeter me facile sustinere posse.quot;

Ita, imllo obstante impedimento, tota res ex seu-
tentia snccedit; sed Ulysses, festinandi ardore abrep-
tus, quum tempus longius ei teri videretur et Ne-
optolemi consilia maturare vellet, eo ipso rem per-
dit. Namque, quum jam in eo est, ut abeant,
subito chorus subsistere jubet; quippe appropinquare
duos homines, alterum e'ixnopov sive Neoptolemi nau-
tam, peregrinum alterum.

quot;E^mpog ille est idem minister, qui antespecula-
toris partes egerat, vs. 127, sq., quem nunc nau-
cleri habitu mittit Ulysses, tanquam fortuito ad
Lemni oras delatum. Fingit se esse e numero eo-
rum hominum, qui Graecis frumentum et vina ex
insulis vicinis subvectare solerent; verisimilitudinis
caussa unum e sociis Neoptolemi, qui custodiendae
uavis caussa ad littus remanserant, tanquam viae
indicem secum ducit (1).

üle personatus nauclerus l'p.opo, vnlgata mercatoris significa-
tione vocatur, non ipsius poetae verbis, sed in dramatis
Bchematismo. Haec a Buttmanno monita praecipienda esse
existimavi, ut ne sequentia essent obscuriora.

quaerere dicit; iiavigantem enim ab Ilio in patriam
Peparethum, quum ad Lemnum appulisset ibique a
nautis audiisset comités esse Neoptolemi, visum esse
sibi non ante discedere, quam cum eo communicas-
set, quae de eo nuper Graeci inieiant consilia, nec
consilia tantum, sed etiam incepta, etsi nondum ef-
fectum assecuta.

Promisse ei praemio, narrat, Phoenicem et Tliesei
filios (1) profectos esse cum navibus, ut Neoptolemum
persequantur. Interrogatus autem, quidni Ulysses ad
id paratum se ostendisset, respondet, hunc una cum
Diomede ad alium quendam quaerendum iter parasse,
quum ipse jam vela veutis daret. Neoptolemo percon-
tanti, quis ille sit, mercator, simulans se coram pluribus
id eloqui non andere, petit, ut Neoptolemus submissa
voce sibi indicet, quis sit qui cum eo est. Ubi Philoc-
tetam esse cognovit, ad maturandam fugam hortatur
Neoptolemum. Jam Philocteta, qui ultima verba audi-
visse putandus est, suspicatur, ut fert rei natura, nau-

(1) Schol. quot;Ay.ixiia.ç Kat Aïiptoyüv, wv où 'OfiipvïiTat ppoç
iv TM y.a-'Aóyca. Utriusque mentio fit a Tryphiod. v. 176;
Q. Calab. XIII, 536; Acamantis a Virg. Aen. II, 263 et
Q. Calaq. IV. 431. Homerus Menestheum ducem Athenien-
sium ad Trojam facit. Memorati sunt etiam ab Arctino Mi-
lesio in 'Utou iripsu. De Sophocle Cyclicos poetas secuto vid.
Lobeck. ad Ajac. v. 70.

clerum mali quid adversus se struere; itaque quaerit
a Neoptolemo, quid sibi velit is, qui ita obscure cum
ipso loquatur. Tum Neoptolemus nauclerum clare rem
dicere jubel Hic autem, praecepta Ulyssis optime se-
cutus, magnum periculum a Graecis timere se fingit,
nec prius proloquitur, quam Neoptolemus, Atridis se
inimicum, Pliiloctetam autem sibi amicissimum esse
affirmans,iterum eum adliortatus sit. Ita tandem ape-
nt, Ulyssem et Diomedem navi profectos esse, juratos,
seautvi-aut persuasione Philoctetam reducturos, id-
que Ulyssem, andiente toto exercitu, pollicitum esse.

Miratur Neoptolemus, quid sit quod Atridae,
quem olim ejecerint, eum nunc arcessi jubeant.
Jam nauclerus uberius enarrat, qua caussa Grae-
ci ad id faciendum adducti sint. Fuisse nobilem
vatem, Priami filium, Helenum nomine, quem ver-
sutus ille et merito omnibus exsecrandus Ulysses,
nocte solus e castris egressus, ceperit vinctumque exer-
citui ostenderit. Hunc praeter alia etiam hoc Graecis
esse vaticinatum, nunquam fore, ut Iliumexpugnari
posset, nisi prius Philoctetae persuasissent (1), ut
ad exercitum reverteretur. Ad haec Ulyssem statim

(1) Helem vaticinium jusserat Ulyssem '^quot;^ra, Philoc-
tetam, quod magni videtur esse momenti; sanationis nulla fit

pollicitum esse, se hominem reducturum sive vo-
lentem sive coactum, atque vel caput suum abscin-
dendum permisisse, si promissa non perfecisset. Hanc
ob rem suadet iis, ut festinent.

Agnoscimus, quam artificiose et adventus naucleri
et simulata ejus narratio ita comparata sint, ut
Philocteta fidem ei negare non possit. Itaque ve-
hement! indignatione commotus exclamat : //Me mi-
serum! Mene ab Ulysse ad revisenda Giaecorum
//castra abductum iri ? aeque id futurum credo, at-
//que ab inferis me post; mortem rediturum, quem-
//admodum patrem illius (1).quot;

Deinde, postquam mercator, fausta iis^precatus,
ad navem suam discessit, Philocteta rursus odio in
Ulyssem indulget : potius se detestandae viperae,
quae tam foede se vulnerasset, obtemperaturum,
quam Ulyssi obsequatur. Hortatur igitur Neopto-
lemum ad proficiscendum, ut longo maris tractu

mentio. Ulysses tamen ad fraudem confugit, imo vel ad vim re-
currere audet ; eam ab oaussam male rem gereret, necesse erat.

(1) Fabnlam spectat poeta, Sisyphum morientem uxori man-
dasse , ut se ne sepeliret ; id deinde questum apud inferos, quum
impetrasset, ut sibi vindictam sumere liceret, in terram re-
diisse; deinde nonnisi vi in Orcum esse reductum. Cfr. Schol,
ad h. 1. Theogn. v. 521. Ed. Brunck. ; Schol, ad Iliad. VI,
153; Pherec. fr. 41 (p. 178 Bd. II. Sturz.).

ab Ulysse sejungantur; opportunam enim festina-
tionem, exacte labore, requiem afierre. Neoptolemus
eum monet, ventum esse contrarium. Niliilo secius
Philocteta . proficisci urget; secundam esse quamlibet
navigationem, qua quis mala effugiat. Talibus ra-
tionibus cedens Neoptolemus ire decernit, si Phi-
locteta prius res suas ex antro abstulerit. Hic esse
ibi dicit folia quaedam, quorum ope vulneris dolo-
rem mitigaret; item si quid, quod ad arcum pertineat
relictum sit, id asportare velle. Quod hic de arcu
mentionem injicit, attentum facit Neoptolemum, da-
taque ita opportuuitate quaerit, num hic sit in-
clytus ille arcus, quem manu tenet, petitque ut sibi
eum in manus sumere et venerari tanquam deum
liceat. Libenter hoc iUi concedit Philocteta, quippe
cui uni hoc debeat, ut Oetaeam terram patremque
senem et amicos sit revisuru. et ab inimicorum odio
^Bcolumis futurus. Licere ergo Neoptolemo arcum
quot; ™ —e atque gloriari, quod solus om-

nt. Orante deinde Philocteta, ut in antrum se comi-
tetur, paratumse ostendit Neoptolemus : amici enim
esse beneficium pro beneficio reddere. Hinc ambo
aiitrum introeunt.

Chorus ex iis, quae audivit et vidit, miseri-
cordia motus, aerumnosam Philoctetae sortem dé-
plorât. //ïando quidem,quot; inquit, //audivi, quo cru-
//deli supplicio Ixionem ad Jovis thalamum accede-
,/re ausum Saturnins affecerit, quum eum circum-
//actae rotae illigarit; praeter ilium vero neminem
//nec audivi nec adspexi mortalium, cui durius fa-
r/turn evenerit quam Philoctetae, qui, nulla cuiquam
//illata injuria, immeritus cruciatur.quot; Miratur, quo-
modo tristem illam solitudinem et lacrymosum vic-
tum tolerare potuerit.

Solus quippe erat insulae incola, incedendi facultate
destitutus neque vicini cujusquam gaudens societate,
apud quem miserias suas conquereretur vel qui diros
vulnerati pedis dolores et sanguinis fluxum, si inci-

(1) Vulgatani scripturam, quamvis aperte vitiosam, in enar-
rando, sicut potui, exprimere studui; certa medela nulla in
promptu est.

deret, salutaribus herbis sedaret. Quando autem do-
lor remisisset, oberrabat ut infans nutrice destitutus,
undique malorum levamen quaerens.

rens,volucres tantum sagittarum ope venando famem
sedare, et sitim levare non dulci vino , sed stagnantis
aquae haustu per decennium debuit.

His miseriis chorus opponit lactam sortis commu-
tationem, quod nunc, magnanimum juvenem nactus
amicum, felix et potens e malis illis emersurus sit,
Philocteta postquam ah eo in patriara fuerit red uctus
Hd Sperchei ripas, unde Hercules, quondam ad Deos
sublatus, coelesti luce splendet (1).

Jam Neoptolemus et Philoctetes in scenam redeunt
Hortante ülo, ut ad navem tendant, hic, quumjam

eo est, ut votorum compos fiat, subito vulneris
dolore afRci se sentit, sed vel sic tarnen nihil quere-

(1) Videtur poeta hoe loco mentioue Herculis inferenda inter
ventum ejus, qui in extrema fabula locun. habet, praeparare.

larum edit. Non tamen potest lepentinam oiishabi-
tusque mntationem occultaie; quam animadvertens
Neoptolemus miratur, quid ita attonitus stupeat. Phi-
locteta nihil nisi gemitus edit; ille instat; quid tan-
dem sit,rogitat; alter morbum dissimulans, nil mali
sibi esse dicit, metuens nempe, ne Neoptolemus atro-
cium vulneris dolorum horrore percussus, ipsum se-
cum abducexe gravetur.

Ingxavescentem tamen doloxis vim dissimulaxe om-
plius^'nequit; perire se exclamat, orat Neoptolemum,
ut, si gladius ad manum sit, pedem abscindere sibi
velit; subinde in horrendos ejulatus, vulneris cruci-

Interroganti Neoptolemo, numquid sublevare eum
possit, arcum suum custodiendum tradit; solereenim
se, morbo remisso, salutari somno corripi; simul
mlndat ei, ne Ulyssi vel Diomedi, si forte interea
superveniant, vel sponte vel coactus eum tradat.

Usitata Tragicis ambiguitate — Philoctetes enim
putat haec dici ab amico, qui axcum pro secustodi-
turus esset; spectatores vero ovantem vident Neo-

(1) De orebra illa, qua utitnr, exclamatlone, a7ra;r7ra7raT
etc. Hermannus, „aptlssime,quot; inquit, „illa erebra repetitio
litterae tt palpitatiouem oris et maxillarum, qiiae hujusmodi
dolorum propria est, exprimit.quot;

ptolemum, quod areu sit potitus — ambiguis igitur
verbis jSTeoptolemus eum jubet bono esse animo : nulli
praeterquam sibi et Philoctetae arcum traditum iri
affirmat. Ita accepto aren, Neoptolemus a Philo-
cteta admonitus Deos precatur, ut secuudam sibi
praebeant navigationem eo, quo Dii velint ipsique

Sed jam Philoctetes morbi vim ingravescere sen-
tit; sanguis ex imo pede prorumpit; hinc iterumite-
rumque gemitibus omnia miscet; imprecatur Ulys-
si (1), ut similis dolor pectus ejus perfodiat; mortem
denique invocat, querens eam, quamvis quotidievo-
catam, nondum adesse; tandem Neoptolemum jubet
se flammis comburere, cunctantemque sciscitatur,
quid taceat? quid moliatur?

Breves hae et abruptae exclamationes egregie com-
positae sunt, ut vehemens, quo ille cruciatur, dolor

O Non sme convicio Ulysses hic et vs. 264, Cephallen
ta a Phüocteta; CepUllenes enim antiquissimis temporibns

spectatoribus repraesentetur. Respondente illo, do-
lere se ejus aerumnas, Philoctetes itérât, quod modo
dixerat, morbam violenter quidem ingruere, sed cito
abire solere; orat igitur eum, ne se solum relinquat;
cui liic ambigue respondet, sine illo abire sibinefas
esse, et dextra data fidem praestat, quam ille satis ha-
bet. Mox tantis aifligitur cruciatibus, utadinsaniam
adigi videatur, verbaque edat abrupta et brevia, quae
a Neoptolemo non intelliguntur, putante, eum revera
insanire. Cupere videtur, ut in antrum suumintro-
ducatur; quod tamen ex ejus verbis vix divinareilli
licet. Dum autem Philoctetam rogantem dextra
prehendit. ducturus, quo ille vellet, morbi vis au-
getur adeo, ut ne tangi quidem se sinat; deinde
humi se projicit Terraeque supplicet, utsemoribun-
dum excipiat. Dum sudor de corpore ejus destil-
lat et sanies e venis effluit, mox somno sopitur
exoptato; quare tranquillum eum sinere Neoptole-
mus comités suos jubet.

Vehementissima haec Philoctetae lamenta et Üetus
tribus eruditissimis viris ansam dederunt, ut sua
quisque ratione de ea re animadversiones in medium
proferrent, dignasillas, quas commemoremus, \A'in-
ckelmannum dico, Lessingium, Herderum.

Horum primus, de imitandis Graecorum picturae
et sculpturae operibus disserens (1), quum insignem
et propriam illorum laudem posuisset in ingenua
honestaque simplicitate ac placida majestate, quot;cujus
exemplum proponebat Laocoontis statuam, haec ad-
dit : .Laocoon dolorem patitur, at patitur sicut
quot;(Sophoclis) Philoctetes, h. e. sicut vir fortissimus,
//qui vincere dolorem conatur.quot;

Haec Winckelmanni verba offenderunt Lessin-
gium (2), cui primum illud quaerendum visum est,
quomodo Philocteta miserias suas pati dicendus sit!

//Lameuta,quot; inquit, '/damores, imprecationes, quibus
//Olim exercitum impleverat et sacra turbaverat, nunc
//non mmus atrociter per insulam desertam persona-
quot;bant. Horum magnam partem poeta in scena reprae-
-entavit. Tociferando corporis dolores mauifestare
quot;proprium ac naturale est hominibus. Apud Homerum
//fortissimi duces, vulnerati, saepe vociferantes humi
//procidunt. Yenus levi vulnere tacta inducitur magna

//Dea nobis pingatur, sed potius, ut naturae malo
//afiectae indulgeatur. Quin ipse Mars, ubi Diome-
//dis basta percussum se sentit, exclamat tam bor-
//rendo modo, quasi decem millia militum simul vo-
//ciferentur, adeo ut ambo exercitus eo percellantur.

//Quamquam autem Homerus heroas suos supra
//bumanam evexit naturam, iidem tamen in sentiendis
//doloribus iisque querela et clamore exprimendis
//bumanam naturam referont. In rebus agendis bomi-
//nibus celsiores, cetera vero sunt similes. Nonignoro
//quidem,quot; sic pergit Lessingius, //nos Europaeos, ut
//ingeniis cultiores, ita oris et vultus magis esse com-
//potes. Non ita Graeci ! Hi dolores et sollicitudi-
//nes actione et voce manifestabant ; baud pudebat eos
//bumanae infirmitatis, ita tamen, ut propterea ab
//honestate et ofacio non abducerentur.quot;

Haec Lessingius, cui Winckelmannum respondis-
se non reperio; sed bujus sententiam mox persequi
instituit Herderus (1). Hic e Graecorum senten-
tia licitum quidem esse forti viro plorare concessit
Lessingio, attamen de Philocteta Winckelmanni ju-
dicio assensus est. Primum ostendere studet, Phi-

(1) J. G. von Herder's Kritische Wälder. Oder Betrachtun-
gen über die Wissenschaft und Kunst des Schönen. Herausg.
durch Hevne. 1quot; Wäldchen, Tübingen 1806.

loctetam dici non posse vociferatione dolores suos
aperire; delude heroes Homericos nou prae dolore
exclamasse nec lacrimasse docet. Et hac quidem
in re Herderus non immerito ohloqui Lessingio mihi
videtur, etsi non omnia, quae attulit, exempla pro
ip-s sententia faciunt. Argumente enim utitur
ii-d. IV, 148 sqq., uhi proponitur Menelaus gra-
fter vulneratus; hunc aeque ac Agamemnonem

^^endum.ero, ne talis horror clamore sit multo
-Wntmr, quum ita affecti clamorem edere vix

tem, sinon exclamat, saltern ß.pO ..v.',.,
?orro IHad. XIV, .o. .qq. Hector, saxo hum,

pxostratus, non exclamat sane, sed qui id facere
potuisset? anima viresque eum deficiunt, ut patet e

eumque ßapi« axeva^vm (v. 432) amici asportant
ad Xanthi lipas, ubi aqua conspexsas oculos apeiit,
sed statim sanguinem evomens in humum xecidit.

Multa pom luculenter disputât vii acutissimus, ut
Giaecoxum non proprium fuisse clamoiem ad dolores
corporis exprimendos ostendat, sicut dixerat Les-
singius, quem hac in re justo longius processisse,
Herdero adstipulamur. Hic tamen in eo falsus
est, quod Lessingii sententiam non juste est inter-
pretatus, talem in modum explicans : in SophocHs
Philocteta clamore praesertim dolorem exprimi;
clamorem igitur esse primarium adjumentum ad

doloris imaginem esse praecipuum hujus drama-
tis argumentum (die Hauptidee). At Lessingius
tantum memorabile esse dixerat, quod in paucis, quae
nobis servatae sunt, tragoediis duae exstant, in qui-
bus corporis dolores non minimam contineant
partem laboium, quibus primaria dramatis
persona conflictatur.

hoc statuit Lessingius. Jam initio fabulae Philocte-
tae vociferationes caussam fuisse memorat Ulysses,
ob quam ille olim in Lemno esset relictus. Herderus
antem,ut suamtueatur sententiam, Ulyssem rem exag-
gerasse judieat. At ipse Philoctetes v. 276 Neopto-
lemo dicit, quales putet se lacrimasfudisse, quales
gemitus edidisse; et v. 1430 seqq. valedicit
monti, qui toties suos afflicti clamores reddidisset
Quid quod ipsum audimus ejulantem, quo tempore
sohtanum se esse putat. Chorus v. 200 seqq au-
diri ait sonitum ut hominis graviter laborantis ac
difficür ingressu aegre incedentis; percipi e longinquo
vocem lamentantis, v. 205 seqq.:

Ab altera tarnen parte recte contenditur, Philo-
ctetam sic proponi, ut qui dolorem suum comprimât
neque ei indulgeat. Quaeritur igitur, utrum poeta in-
formare eum voluerit ut virum magnum, magno
animo maximas tolerantem miserias, quae Winckel-
manni est sententia, vel, ut Herdero illius opinio-
nem amplificanti et paullum immutanti visum est,
ut heroem, dolores quibus affligitur reprimentem,
an, quae Lessingii sententia est, tanquam virum
robustissimae quidem constantiae, qui in maximis
malis animi altitudinem non amittat, nec tamen
erubescat ut homo querelas effundere, dissimilis
hac in re Herculi in Trachiniis, v. 1049—1054,
dicenti :

Omnibus perpensis, videtur nobis Philoctetes non
proponi tanquam exemplum, quomodo corporis dolor
sit tolerandus : reprimere quidem conatur dolorem,
at propterea tantum, quia veretur ne, si indulgeat
ei, quod alias facere solebat, molestus et odiosus sit

Neoptolemo ejusque comitibus, eoque futurum esset,
ut hi quoque ipsum tanquam hominem non feren-
dum derelinquerent. Nam saepius jam, ut ipse
queritur v. 303 sqq., nautae, qui forte ad insulam
appulissent, verbis quidem ei misericordiam testati
erant, etiam cibo et vestitu miseriam ejus levaverant;
at domum reducere eum nemo voluerat; immo ne
mandata quidem iis a Philocteta ad patrem data
unquam ad hunc pervenerant. Non mir um igitur,
si tot annorum experientia edoctus diligenter sum-
maque virium intentions omnia vitare studet, qui-
bus horrorem novis possit injicere advenis. Hinc
quaelibet facit, ut vim morbi minuat et dissimulet,
■nec niä acerbissimis cruciatibus victus, lamenta-
tioni indulget. Et postquam e somno expergefac-
tus, remissis doloribus, Neoptolemum sibi adesse
neque refugisse videt, generosum juvenis animum
prae Atndarum immanitate extollit. Orat, ut sul
masereatur nec malorum horrore oommotus se de-
serat; solere enim malum nonnisi post longum in-
tervaUum .ngruere ac cito remitti. Postremo quum,
^Fo jam ad proficiscendum cum amicis parato, Neo-
Ptolemus .ubito subsistit, ille anxius sciscitatur,

Ex his omnibus manifestum est, summa quidem
ope eniti Philoctetam, ut dolorem reprimat, qui ta-
men major est, quam ut omnino vinci a se possit.
Ergo mala quibus afftigitur tolérât, non tam ut he-
ros, non ut heroicae virtutis exemplum, sed ut ne
novos advenas horrore deterreat. Neque igitur Phi-
loctetam laborantem ita proponi a poeta putamus,
ut gemitu ejus et clamore summa cruciatuum vehe-
mentia xepraesentetur, quemadmodum Herderus Les-
singii sententiam paullulum distortam interpretatus
est, neque, ut ille Winckekianno patronus accedens
censuit, talem, qui heroica animi fortitudine dolores
reprimat et vincat, sed talem potins, qui, ut homo
Graecus, doloribus percitus non erubescat querelas
et clamores edere, quamquam omnibus viribus dolo-
rem superare enititur, ne advenarum animos a se
ab alienet.

Pulcherrimo hoc carmine chorus, quum Philocte-
tam consopitum videt, implorât Somnum, ut propi-
tius adsit et tenebras illius oculis obducat. Deinde
Neoptolemum allocutus hortatur, ut quid agendum

sit consulat : quaexit, quomodo sibi quae restent
curanda sint; cujus rei caussa remorentur; opportu-
nitate enim celeriter utendum esse, si voti compos
fieri quis velit.

Ex bis apparet, choxum hoitari Neoptolemum, ut,
relicto Philocteta, abeat axcumque asportet. Yidentur
igitur nautae brevi obliti esse eorum, quae modopol-
liciti erant, quum Neoptolemum orantes, ut Philocte-
tam secum abduceret, asseveraverant, nunquam fore,
ut propter foedum vulneris foetorem facti se poeniteret.

Ad haec Neoptolemus hexametris dactylicis re-
spondet talia, quae juvenem prudentem ac fortem de-
cent. Pacili utique negotio se nunc auferre posse

se, frustra arcu se potitos fore, si sine domino eum
asportent : jussisse enim Deum ipsum Philoctetam
abduei; addit, gloxiaxi re imperfecta et, quatenus
effecta sit, mendaciis parta, probxosum esse.

'AvTl(7Tp09gt;5. ('HfJlt)/óptoy ß'.)
Nihilominus chorus non desistit a proposito, illud
quidem diis curae fore dicens. Veritus autem, ne
Philoctetes audiat se Iqquentes, monet Neoptolemum

ut, quae responsurus sit, paucis et summisse dicat,
quandoquidem aegrotantium somnus levis et vigil
esse soleat. //Illud vero,quot; inquit, //quam maxime
//cura, ut clanculum rem agas : nam si in sen-
//tentia perstes (np. ut Philoctetam tecum avehas),
//ineluctabilia ex ea re mala tibi prospicienda sunt.quot;

Contra manifestam Neoptolemi voluntatem chorus
perseverans in sua sententia ostendere ei conatur,
quam opportune nunc liceat cum arcu discedere dam
Philocteta, cui nunc nec oculorum sensus neque
manuum pedumve usus adsit, mortui instar humi
porrecto.

Vix elocutum chorum Neoptolemus silere jubet
nec animo conturbari; virum quippe movere oculos
et caput allevare. Eevera mox Philoctetes e salutari
somno expergefactus oculos aperit, neque tamen mali
levamine gaudet, sed illico circumspicit, quod maxi-
me cordi ei erat, num adsint Graeci. Quos ut
videt, magnopere laetatur et luce, quae somni tene-
bras excepit, et Neoptolemi ejusque comitum tutela,
quam sperare vix ausus erat.

Mirum quantum illius verba e grato animo pro-
fecta discrepant a perfidis chori consiliis, quibus
modo Neoptolemum ad fugam adducere conatus
erat. Laudat et admiratur juvenem, qui tam mi-
sericorditer aerumnas suas praesentia et auxilio sus-
tiuuisset; non taies se fortissimos Atridas olim
praestitisse; at Neoptolemum pro generosa indole
nec vociferatione sua nec vulneris foetore ab officio
esse deterritum. Jam, quum requies aliqua mali
adesse videtur, a Neoptolemo allevari erigique cu-
pit, ut, quoniam languore se liberatum sentit, ad
navem festinent nec ullam amplius faciant navigandi
moram.

Gaudet Neoptolemus, quod illum praeter spem do-
loribus liberatmn et viventem adspiciat; jubet eum
erigi, aut, si hoc malit, auxiHum ei offert comitmn
suorum, qui eum portent. Probata ejus voluntate,
Philocteta se a Neoptolemo attolli vult; socios autem
dimitti jubet, ne foedo odore ante quam necesse sit
graventur : satis molestum iis esse onus, secum una
^^ Bavi commorari. Q„o inipetrato, tandem aegre

Jam illad quam maxime inexspectatum et spectatori-
bus et magis etiam Phüoctetae accidere debuit, quod

mox Neoptolemus, mutata animi sententia, quid rei
agatur, ei patefacit. Alti enim animi juvenem, quem
jam statim initio fabulae fallacibus Ulyssis consiliis
indignatum, nec nisi pulcherrimis gloriae sapientiae-
que praetentis pxaemiis victum tandem cessisse vi-
dimus, pudet vehementer tam turpis fraudis fuisse
adjutorem. Non tantum horrenda Philoctetae mala
animum ejus ad misericordiam flexerant, sed maximam
vim in ingenuo juvene habuerat senis candor et sim-
plicitas. Tantam ingenio suo vim facere non potest,
ut senem, cujus fidem dolo sibi conciliarat, prorsus
prodat; hominem, cui arcum, unicum vitae praesi-
dium, surripuerat, non amplius celare potest, quod-
nam revera sit consilium, quo iter in Lemnum
susceperit. Ne tamen credas, Neoptolemum ideo
Philoctetae abducendi consilium missum facere.
Praudem ei aperit, quia sperat et confidit, fore ut
Philocteta, cognitis Graecorum rebus, eo adduci
se patiatur, ut sponte ipsum ad Trojam sequi para-
tus sit.

Hoc igitur loco ponenda est dramatis mptTTctrsicc (1)
quam adesse in hac fabula fuerunt qui negarent,
mirifice falsi illi quidem. Etenim ut hactenus omnia

His monitis, revertimur ad ipsam fabulam.
Brevi exclamatione Neoptolemus animi dubitatio-
nem, quid dehinc facturus sit, siguificat. Miratus
Philocteta quaerit statim, quid hoc sibi velit. Ille
nescit, quid respondeat. Anxius jam Philocteta, qua
de re tandem haesitet, seiscitatur. Suspicatur, Ne-
optolemum taedio afiectum jam poenitere promissi.
Quum alter respondisset, omnia esse difficüia, si
qnis invita natura fecerit, quae non oportuerat,
magis etiam miratus reponit, ilkm tarnen nihil pâ-
tre indignum nec fecisse nec locutmn esse, quum bono
viro subveniret. lUe autem animo giavius commo-
to : ^/O Jupiter,quot; inquit, .quid faciam? Itermnne
'-alus deprehendar vera celando et turpe menda-
.cmm dicendo?quot; Ja^,nbsp;^^^^ ^^^^^^^

ligere se exclamat, veile emn, se prodito relicto-
que, abire; id negat alter, hoe potius metuere se
dicens, ne sua comitatio ipsi potius dolorem pariat.
Tandem vero sui non amplius compos, nihil Ce-
lan dum exclamat; navigandum esse Trojam ad Grae-
cos et ad Atridas. Hoe quantopere necopinantem
Philoctetam percellere debeat, non opus est dictu :
obstupefactus exclamat : //Vae mihi, quid dixisti !quot;
Sed lugere eum vetat Neoptolemus, antequam totam
rem cognoverit. Veile se primum liberare illum
morbo, deinde una cum eo Trojam diruere. Quam-
vis utique clare hoe elocutus sit, tamen Philocteta,
quasi auribus suis dilEdens, eum interrogat, num
revera hoe facere statuerit.

Animadverte autem ingenuam hominis simplicita-
tem, qui generosi juvenis, cui maximam bahuerat
fidem, tantae improbitati credere non ausus, ite-
rum iterumque rem sciscitatur et tum demum, ubi
fraudis certus est, prodi se et periisse dolet; simul
arcum sibi reddi jubet. Ubi vero hoe quoque spo-
liari se cognovit (Neoptolemus enim arcum reddere
illicitum sibi dicit; obediendum esse regibus ; id et
justitiam jubere et utilitatem), tandem dolorem in
lamenta et exprobrationes eifundit.

«lium (1), me affecisti! quantopere me decepisti!
//Nonne pndet te snpplicem tmim adspiceie? Aren
//ablato vitam mihi abstulisti. Redde, snpplico,
//redde aremn, mi tili! Pei Deos patries, vitam
//ne mihi eripe misero!quot;

Tibi nullam verborum ejus rationem habere videtur
Neoptolemus, ad res inanimes conversus pergit ://At
'/ne alloquitur quidem me amplius, sed vultum aver-
quot;tit, ut qui numquam tela mihi redditurus sit. O
//portus, o Httora, o convietus ferarum, o praecipites
'/rupes, vos, vos audire me solitos, tester, quibus
//me malis Aehillis filins aiRciat !quot; — Acerbe hic
et cum singulari vi inscrit hoc verbum //Aehillis
fiUus,quot; hoe est, talis a quo ejusmodi fraudem
nemo exspectasset.-Deinceps pergit: //Juratus sci-
'/licet domum me ducturum, Trojam abducit, da-
//taque dextra sacrum meum arcum acceptum re-
//tinet meque Argivis vult ostendere, quasi per vim
quot;a se devietum, me mortuo similem, inanem um-

Hinc rursus Neoptolemum alloquitur : //Quid mihi
//faciendum? At redde tela, redde, quaeso! Tandem
//aliquando ad sanam mentem revertere! Quiddicis?
//Taces. Perii infelix! O hiforis rupes, rursus te
//introeo spoliatus, victu carens, ut consumar hoc in
//antro solus, non avem neque feram montanam arcu
//meo interfecturus, sed ipse miser dapes praebiturus
//iis quihus pascebar, et quos antea ego venabar,
//ii nunc me venabuntur, necemque necepiaho miser
//fraude ejus, qui omnis malitiae ignarus videbatur.
//Pereas, atnonprius, quam audi vero, an sententiam
//sis mutaturus; sin minus, male pereas!quot; Vide-
mus ex his, quomodo Philoctetes inter spem et me-
tum, inter iram et preces, inter angorem et querelas
quasi fluctuans hue illuc agitetur (1).

Talibus obtestationibus etiam chorus commotus,
ad misericordiam flecti coepit. Nescit, quid suadeat ;
penes Neoptolemum esse dicit, utrum navi abeant,
an Philoctetae precibus pareant. Atque Neoptole-
mus ipse, quem modo jam fraudem abhorrere vide-

bamus, fatetur, non nunc primum, sed jam dudum
misericordia viri se tactum esse. Quod ut audivit
Philoctetes, nova, ut parest, eoncepta spe, fore
ut suis precibus obsequatur, iterum eum ad miseri-
cordiam impellit; simulque monet, ne nomen suum
ignominia inter mortales dedecoret. Ille vero incer-
tus haeret, optans, ne unquam patriam Scyrmn re-
quisset; adeo se bas res aegre ferre.

Philoctetes, perspecta jam juvenis indole, pergit
talia loqui, quae quam maxime animum illius percutere
debebant; affirmat, eum non natura esse pravum,
sed a malis viris edoctum videri. Indulgeat bis
quodcumque lubeat, modo sua sibi reddat tela. Jam
in eo est, ut Neoptolemus ad Philoctetae preces ac-
cedens arcum ei reddat; percunctatur chorum, quid
sibi suadeat. In summo hoe rerum discrimine ap-
tissime intervenit Ulysses, qui e latebris jam dudum
speculatus quid agatur, subito prosilit, Neopto-
lemum increpat, sibi arcum tradi jubet. Audita
Ulyssis voce, Philoctetes statim eum agnoseit, quip-
pe quem e mercatore resciverat mox esse adven-
turum. .Tae mihi!quot; inquit, .quis ille est? Ulys-
sem audio?quot; Q^oa ut affirmavit Ulysses, Philo-
cteta periisse se exclamat; illum igitur fuisse,
qui armis se spoliaverit. Etiam hoe Ulysses affir-

mat. Tum Philocteta Neoptolemum jubet arcum
sibi reddere. Ulysses vero id se passurum uegat
et Philoctetam coacturum, ut voleus nolens se se-
quatur.

Ille indignatione elatus, Lemni numina iuvocans,
clamat, an haec ferenda sint, ut Ulysses se vi abduc-
turus sit. Ulysses, ut certus victoriae, Jovem dicit
esse Lemno imperantem eundemque, qui ista jus-
serit; hujus se administrum esse. Ad haec magis
etiam irascitur Philocteta, quod, praetexto deorum
nomine, decs fingat mendaces. Alter autem, eum
minis vicfcum iri credens, iterate progredijubet; sed
quum hic récusât et minitatur prius se de rupe,
quae in scena conspicitur, dejecturum, ille veritus, ne
ita omnis spes se frustretur, a pedisequis suis eum
comprehendi jubet; quo facto Philoctetes in acerbis-
sima lamenta erumpit, quod manus suae arcu desti-
tutae tam indigna pati cogantur tanquam constric-
tae (1) ; circumveniri se ab eo, qui ipse nihil genero-
sum, nihil liberale sentiens, ingenuum hunc juvenem
tanquam clypeum sceleribus suis praetendat, manifesto

(1) Hoc non proprie intelligendum, quasi vincnla ei injecta
sint : nam nec avjS-iirraç ts. 998 eo spectat, et vs. 1036, ayjts
dicit Ulysses, non Wrars. Indignum hoc futurum fuisse Phi-
locteta et vero etiam Ulysse, recte docuit Buttmannus.

declarantem, tam suo se peccato quam alieua mise-
ria dolere. Ulyssi exprobrat, quod iusidias sempei
rimaus (1) juvenem simplicem nolentem edocuerit'
in mala re prudentiam exercere. Seelestum eum di-
cit, qui nunc velit vinctum se abducere ab eo
littore, ubi quondam amicis orbatum, solitarium,
extorrem exposuerit. Perniciem ei imprecans, queri-
tur, quod dii illum spirare et luce fruisinant, dum
sibi nihil nisi dolorem et dedecus impertiaut (2).
Se ludibrio esse Ulyssi, qui tamen per vim et dolum
cogi quondam debuisset ad militandum (3), dum ip-

ti) TravS' ópwv, ajrivTwv t isi
xcc^M-j opyavov, rsxvoi AapTÏou,
JtaxoTTivsVraTÓK T ilrjfi« (TTpaToD,
Tl TTOU TTO^ÜV yilt^ä' üy' Uo^n; Syst;:

se sponte cum septem navibus (1) ad Trojam esset
profectus. Quaerit ex Ulysse, cujus rei gratia se

mortuum; quidni nunc quoque ut claudus et foeti-
dus spernatur? quomodo nunc, se praesente, diis
litari possit? — In toto hoe loco inest amarairoma
et acerba prioris injuriae exprobratio. — Pergit
deinceps, hanc addens exsecrationem : //Male pere-
//atis! peribitis autem qui injuriam mihi intulistis,
//siquidem diis justitia curae est; esse autem certo
//scio, quandoquidem nunquam hoe iter instituissetis,
//nisi divinitus immissum mei desiderium vos eo ade-
//gisset.quot;

Duo in his verbis animadvertenda sunt : primum
quod nunc deorum justitiam agnoscit Philoctetes,
quo facto reprehendit atque expiât, quae vs. 441 seqq.
et vs. 1022 seqq. impie in Deos locutus erat; deinde

voce ftavvov. Cff. Proclus apud Photium, qui eam fabulam
inter Cypria carmina hatet. Hyginus, fab. 95. Horn. Odyss.
XXIV. 115_119- Ovid. Metam. XII. 34 sqq. Cic. de Offic.

Ot Soipa. M»i5wvy)v zat ©aupazwv evepovTO,
Kai Ms^tPotxv 'iio-j xat 'oXi?lt;uvanbsp;.

quod nunc demum id quod saepius monitus eratin-
telligit, deorum numine impulses Graecos ad se ar-
cessendum venisse.

Jam in spem erectus fore, ut non semper divina
negligatur justitia, apposite transit ad obsecrandam
patriam deosque injuriarum vindices, orans ut, si
misereantur, ulciscantur illos. Denique iracun-
dia et ulciscendi cupiditate iniiammatus, acerbis-
simum hoe dictum addit: .Si illos mortuos adspi-
quot;cerem, liberatus mihi morbo viderer!quot;

Vehementer haec omnia ehori animos commovenf
gravem virum Philoctetam praed.cat gravemque ejus
orationem, non cedentem malis.

Ad ea omnia Ulysses respondet tali oratione, quae
Propriam ipsius naturam et indolem declarat. Est
lue locus unus ex iis, unde, qualis sit persona Ulys-
sis, optime cognosei potest, idemque cum iis, quae
Homerus de illo canit, egregie conspirât. Respondet
nimirum, se ad Philoctetae verba multa quidem
1-bere dicenda, si sibi opportunum esset; nunc
t-en nnum tantum proferre argumentum. Ubi
e-m calUdis et versutis hominibus opus sit, talem
«e esse; ubi autem justorum et bonorum homi-
num sit contentio, nuUo .tem se inferiorem esse
Vineendi vero studium natura sibi esse iu-

Simulate haec ah eo dici, quum Philoctetae prae-
sentia non minus quam sagittis egeret, vix opus
est monere. Juhet ergo Philoctetam dimitti; ip-
so jam non opus esse sibi arma ejus habentibus,
quum Teucer adsit, sagittandi peritissimus, nec mi-
nus dextre ipse arcum se tendere confidat. quot;Va-
lere ergo jubet Philoctetam, his additis, illius do-
num jam sibi pariturum esse gloriam, qua illi £rui
licuisset.

Nihil aptius excogitari poterat ad obstinatum Phi-
loctetae animum permovendum, ut ad Trojam profi-
cisci quam capiendae urbis gloriam homini invisissimo
permittere maUet. Incertus quid agat, indignatar;
quaerit, num suis ille armis ornatus Graecis se os-
tensurus sit. At' Ulysses, inanem verborum con-
tentionem evitans, plura loqui eum vetat.

Interim Neoptolemus tacitus toti huic scenae in-
terest, ad quem con versus Philoctetes Achillis filium
orat, ut ne se deserat. Ulysses vero, cavensne Neo-
ptolemus dementia sua abripi se patiatur, inter-
pellans eum, Neoptolemum jubet abscedere, ne
suam fortunam perdat. Ille tacitus obtemperat-
Ab hoc quoque repulsus, postremo Philoctetes con-

figit ad nautarum chorum, quos miserahili voce
rogat, num hi quoque solum se relicturi sint, nec
Ulla misericordia moveantur. Sed hi, quum et Ulys-
sem prorsus negasse et Neoptolemum silentio ei as-
sensum esse iutellexerunt, intercedere non audent;
respondent, Neoptolemum esse navis dominum, cu-
jus voluntati ohsequendum sit.

Attamen Neoptolemus, generosi animi adolescens,
misericordem sc, ut est, ita a Philocteta nosci
cupit; juhet igitur chorum, si lubeat, apud eum
manere tamdiu, donee omnia ad iter parata diisque
preces factae sint. Sperat nimirum, Philoctetam
eo temporis spatio mutaturum sententiam; denique,
ut vocati praesto sint, imperat.

Philoctetes, Ulyssis et Neoptolemi discessu omni
jam spe destitutus, vehementissime queri lamentarique
i^cipit, atque in suae calamitatis cogitatione ita de-
fixus haeiet, ut, quae chorus eum admonet, prorsus
non animadvertat.

' ^-it-iamat, //haue cavae rupis con-
'^vaUem relinquere mihi destinatum est, sed idem

//antrum, quod vivum me recepit, etiam morienti
//aptum erit?quot; Locum ipsum, gemitus sui plenum,
compellans quaerit, quae sibi sit vel unde victus pa-
randi spes, quum arcus sit ablatus (i).

Chorus docere studet Philoctetam, nemini nisi
ipsi culpam tribuendam esse, quandoquidem, quum
ei optare liceret, meliori fortunae antetulerit pejorem.

Philocteta queri pergit, quod miser, laboribus
confectus, mox etiam omni hominum consuetudine
privatus, hic periturus sit, nullum amplius cibum
sagittarum ope adepturus; occultis dolosi hominis
verbis se deceptum queritur, optatque, ut contingat
sibi eum, qui talia consilia inierit, similibus ali-
quando cruciatibus affectum adspicere.

(1) Est hic unus e difficillimis locis ab omnibus criticis varie
tentatus. Hermannus tamen leviore correctione adhibita com-
modum sensum restituisse visus est, licetSchneidewini quoque
sententia haud omnino sit rcpudianda.

tam, divinitus immissa calamitate, non suo dolo eum
ad hanc necessitatem adductum esse; odiosas igitur
diras in alios vertat; sibi cordi esse, ut Philoctetae

Philoctetae vero luctui accedit indignatio cogitanti,
Ulyssem nunc fortasse in littore maris considentem
sibi irridere, dum arcum manu quatiat, quem ne-
mo unquem attrectasset. Nesciebat enim, Neop-
tolemum arcum illi haud tradidisse. //O dilecte
//arcus,quot; exclamat, //manibus meis extorte! si quo
//sensu praeditus es, vides me, Herculis socium,non
//amplius te usurum; sed in alterius es possessione
//domini, vafri hominis, cujus turpes fraudes et in-
//numera mala inde orientia adspicis.quot;

Chorus, non desistens a conatu Philoctetam ad
meliorem mentem revocandi, oportere ait, id quod
ntüe est justum dicere, neque invidiose ealumniari;
quibus verbis signifieat, non oportere Philoctetam
maledictis invehi in Ulyssem, ut qui utilia feeerit;
quippe qui unus e multis ad hoe negotium electus]

Philoctetes, suis in rebus abditus, feras infortu-
nii sui testes facit. //Vos,quot; inquit, //quas liaec terra
//montana alit, non amplius me fugiatis necesse est;
//careo enim pristino telorum auxilio, infelix. Libere
//hue accedite, nunc vobis vicissim licet meissatiari
//visceribus, quippe qui mox inedia et fame sim
//periturus.quot;

Chorus veritus, ne Philoctetes animi desperatione
adductus finem vitae imponat, quo facto omnis
Graecorum spes irrita foret, eum per Deos obsecrat,
ut iram mitiget, idque sua ipsius caussa, ut libere-
tur a morbo, tam per se quam propter magnum
malorum comitatum intolerabili.

(1) Jure Lachmannus in libro de Cboricis systematis tragi-
corum Graecorum, p. 258, baec ad id carminum genus refert,
quod nulla antistrophicorum lege constrictum est; quem secu-
tus Hermannus, quum in priore editione totum carmen in
Trpo^^ov, quinque (rrpooâç et à-jTi(Trpofâç cum sttw^ü distinxis-
set, in altera ed. inscripsit nomine avopoioffTpófsau.

Philoctetes quaerit, cur tandem se enecent suaden-
do, ut in invisam Trojanam terram se duci sinat;
quod postquam chorus dixit optimum sibi videri^
aspere ille jubet eum discedere. Hoc jussu irritatus]
laetari se simulât chorus. Quo ille audito, quum
novo morbi impetu cruciari incipit, per Jovem sup-
plicat, ne abeant; mox abeuutes jam orat, ut rever-
tautur; respondeutibus autem, se nihil aliud facere
nisi quod modo ab ipso jussi essent, reponit sibi
non esse succensendum, si quid dolore abreptus de-
liret. Jam in spem venit chorus, Philoctetam sibi
obsecuturum, eumque progredi jubet. At statim
iUe denuo iturum se negat, etiamsi Jupiter ipse
fulmine se exurat. Perire jubet Ilium et quicun-
que Graecorum ipsum ob pedis vulnus destituis-
-nt. Unum autem hospites rogat, ut aliquod te-
lum sibi praebeant, quo sua se manu jugulet ■
-ortem se oppetere, ut patrem in inferos sequa-
tur. .Quibus enim oculis,quot; inquit, .patriam re-
--urus sum miser, qui, delicto sacro ejus flumi-
-e, perMis Graecis opem tuli? Perii funditus!quot;

^Pe reponit, se jamdudum ad navem abiturum fuis-
se, uis: Ulyssem et Neoptolemum advenientes con-
spexisset.

Nunc vero nova et inexspectata fit rerum com-
mutatio. Diversa a parte accedunt Ulysses et Ne-
optolemus : alter sedate Ingrediens, alter propere
currens; diverse uterque consilio, Ulysses, ut in-
cepta properet, Neoptolemus vero, fallaciarum qui-
bus Philoctetam circumvenerat pertaesus, ut tela
illi reddat, quamvis hoc facto Graecis irreparahile
damnum esset iUaturus. Ut ambo sibi obviam vene-
re, Ulysses a Neoptolemo sciscitatur, quid tam fes-
tinanter hue currat? Eespondet, se venire ad culpam
expiandam, quam antea commisisset. His dictis sol-
licitatus Ulysses, jam suspicans quid agitet, quod-
nam sit illud peccatum scire cupit. Ille aperto ani-
mo et intrepido deliquisse se fatetur, quod Ulyssi
cunctoque exercitui morigeratus, turpi fraude ac per-
fidia fefellerit Philoctetam, afamp;rmatque se arcum ei,
cui detraxerit, redditurum.

Multae inde altercationes. Ulysses minatur Neo-
ptolemo ultionem Graecorum; hic reponit se parum
eam curare; ille neque sollerter neque sapienter fa-
cere Neoptolemum arguit; hic sapientiae praeferre
se justitiam dicit. Vi se arcum erepturum Ulys-

Tanta pertinacia victus, tandem, re desperata,
cedit Ulysses, cujus animi tranquillitas paullisper
tantum turbata fuit; ceterum cunctis Graecis rem
evulgaturum se asseverat. Dum abit (abit tamen ita,
ut paullum subsistens observet, quid agat Neoptole-
mus), hic deridens eum tandem ad sauam mentem
rediisse dicit, atque, si in posterum similiter se gerat,
fore ut eum factorum non poeniteat. Tum ad an-
trum procedens evocat Philoctetam, qui clamore tur-
batus, ambos adesse putans, quaerit, quid sibi velint;
num prioribus malis aliud malum addituri sint. Bono
animo eum esse jubet Neoptolemus; nihilo minus Phi-
locteta metuit, quippe quum antea quoque Neoptole-
mus speciosis verbis male ipsum decepisset. Ille non
statim arcum ei reddit, extremum sciscitaturus
utrum remanere deereverit an secum proficisci veUt'
At spes, si quam fovit, eum frustratur; finem lo-
quendi facere eum jubet Philoctetes. Iterum persua-

quot; ---ti eadem fere reponit, affirmans frustra
eum plura dicturum; nunquam se benevolum fore

magisque excandescens, optât, ut pereant, primum
Atridae, deinde etiam Ulysses et Neoptolemus. Hic
vero diras eum retinere et simul arcum dextra ac-
cipere jubet, addens se per summi Jovis numen ju-
ravisse.

Eepente autem, dum Neoptolemus arcum tradit,
intervenit Ulysses, eumque id facere vetat; cujus
voce audita, quaerit Philoctetes, Ulyssisne vocem
agnoscat. At hic audacter in medium procedit, adesse
sese afilrmans, qui illum, sive velit sive nolit Neopto-
lemus, vi abducturus sit ad Ilium. Parum vero abe-
rat, quin male cessisset Ulyssi haec insolentia. Nam-
que Philoctetes, arcus compos, telum in illum dirigit,
nec nisi a Neoptolemo retentus, quominus sagittam
arcu emittat, a proposito desistit. Interim Ulysses
ocius seproripit, latebris se abditurus, utreieventum
speculetur. Dolet autem Philoctetes prohibitum se
a Neoptolemo, quominus invisum hominem occide-
ret; quumque ille tale facinus nec sibi neque ipsi
decorum dixisset, acerbe reponit Philoctetes, tamen
primaries illos Achivorum viros, mendaciorum machi-
natores, lingua fortes, manu vero ignavos esse. Con-
cedit hoe Neoptolemo, sed rem, quam cogitat, aggredi
studens, Philoctetae, quum arma recepisset, nullam
jam caussam esse dicit, cur sibi succenseat. Quod

ille ex animo assensus laudare incipit Neoptole-
mum, qui manifestaverit se non Sisyplio patre,
verum Achille natum, qui et olim viventium et
nunc mortuorum unus optime audiat. Hac volun-
tatis inclinatione usus Neoptolemus prudenter Phi-
loctetam patefaciendo totam rem permovere studet,
ut sua sponte ad Trojam revertatur. Itaque gratias
ei agit pro laudibus patri sihique impertitis; quae
autem ah eo cupiat, haec esse : mortalibus cala-
mitates divinitus immissas necessario ferendas esse;
qui vero, sicut nunc ille, in voluntarium incide-

rint damnum, his neque ignoscendmn neque mise-
ricordiam praestandam esse. Philoctetam, ira effera-
tum, neque consilia accipere et si quis benevole
moneat, hunc ut inimicum et malevolum odisse.
Se tamen, invocato Jove jurisjurandi vindice, aper-
te locuturum. Laborare Philoctetam illo morbo ex
voluntate deorum, quia quondam propius acces-
sisset ad serpentem, qui Chryses Nymphae cellam
custodiebat; hoe autem probe sciendum ei esse, nun-
quam fore ut finem morbi inveniat, nisi ipse sua
sponte ad Trojam profectus ah Aesculapii filiis in
Graecorum exercitu curetur, atque telorum suorum
ope secum vastet IHum.

quid relinquatur, refert, unde haec ipse resciverit.
Captivum Trojanum, Helenum vatem, praedixisse
id ita fore ac praeterea in fatis esse, ut currente
hac aestate Troja expugnaretur; si falsus reperia-
tur, eum nitro sese morti obtulisse. Hortatur igi-
tur Philoctetam ad voluntariam profectionem. Pul-
chrum enim fore, si contingat ut Graecorum unus
omnium fortissimus vir non solum sanetur, sed
etiam expugnata Troja maximam sibi paret gloriam.

Vel sic tamen non conciliatur animus Philocte-
tae; no vus eum subit metus, ne ille, sponte tradito
arcu, aliam machinetur fraudem, aut ne violentiam
irritam fore intelligens, blandis verbis idem sibi
persuadere tentet. Certissimo igitur non cedendi,
quidquid eventurum esset, consilio capto, nunc quo-
que ei obsequi récusât.

Hanc orationem legentes subeat fortasse dubitatio,
num Sophocles Neoptolemum hic finxerit prudentio-
rem et eloquentiorem, quam a juvenili aetate ac
bellicosa ejus indole exspectari licebat.

Eesponsum in promptu est. Neoptolemus per to-
tam fabulam patris Achillis simillimum se gerit,
■nisi quod gioriae studio et patriae amore ductus
speciosis Ulyssis verbis aliquantisper abripi se passus
est. Mox tamen ingenua commissae fraudis indig-

natione coxnmotus resipiscit. Per totum Ulyssis et
Philoctetae colloquium altum ipse servavit silen-
tium; interim cum animo meditatus est, qua ratio-
ne posset et culpam expiare et simul Philoctetae
obstmatum consilium vincere. Unam tantum succes-
sus viam esse intelligit, veritatis. Itaque regressus,
intrepido animo, nullis concusso minis, et summo
candore narrat omnia, quae ansam sibi dedissent, ut
cum Ulysse in Lemnum proficisceretur. Haec narra-
tio geuerosi juvenis e pectore profecta, quum veritatis
notam prae se ferat, eloquens sit necesse est. Itaque
in hac Neoptolemi oratione reprehendi non potest
quod Euripidi vitio vertitur, cujus longiores ^ovo-
loylcti nimis saepe artem sapiunt rhetoricam.

Audiamus jam, quae reponat Philocteta. Detes-
tatur vitae sortem, quae ipsum in terris retineat
neque potius jam pridem in orcum demiserit. Quid
autem faciat, dubius est : fidem neget verbis Neo-
ptolemi, qui benevolus ei consiliorum auctor exstitit?
an cedat ejus voluntati? quomodo porro in homi-
num lucem prodibit? quomodo oculi sui, qui tot
in se commissas injurias adspexerant, contubernium
Atridarum et Ulyssis sustinebunt? Non modo su-
periorum malorum dolor eum cruciat, sed quae
sibi deinceps ah illis metuenda sint, providet; nam

quibus mala est mens, ab bis nil nisi mala con-
silia proficiscuntur. Quin immo ipsum miratur
Neoptolemum, quomodo hortari se possit ad opitu-
landum iis, qui paterna arma ei abstulissent. Ipse
enim sibi repugnet, si et suo auxilio Atridas ad-
juvaturus et Philoctetam ad id faciendum adacturus
sit (1).

Denique orat eum, ne hoc facere velit; sed, sicut
juravisset, domum se reducat et ipse Scjrum habi-
tatum concedens illos male malos perire sinat. Ita
duplicem et a se et a patre suo (2) gratiam initu-
rum, neque malis hominibus opitulando malorum
similem se praestiturum.

Neoptolemus, quamquam justa dicere Philoctetam
fatetur, tamen cupit eum dato jurejurando conflsum
adducere, ut secum abeat. Quaerenti: //Quorsum?quot;
ille tecte respondet, profecturos seadeos, qui morbo

(1)nbsp;Animadvertendum, ipsa ea, quae Neoptolemum mo-
nuerat Ulysses, ut armis pateruis orbatum se fingeret, jam in
caussis esse, ob quas Philoctetes Atridis et Ulyssi reconciliari
abnuit, quum illos, qui Neoptolemo injuriam injunxissent,
aversetur. Hoc etiam probat, quam sincere Neoptolemi cau-
sam amplexus esset Philoctetes. Prudenter autem Neoptolemus
non opus esse censet, ut quid ejus rci sit, nunc Philoctetam
cdoccat, quoniam ejus animum, hac quoque fraude cognita,
minus etiam flecti necesse erat.

ipsum liberaturi sint. Quo audito Philoctetes in-
dignatus quaerit, an talia dicentem non pudeat deo-
rum, per quos juraverit? Eespondet alter, non pu-
dere rei quae utilis sit. — //Mihine utilis,quot; scisci-
tatur ille, //an Atridis?quot; — Prustra Neoptolemus
declarat, ipsius Philoctetae conmiodis se consulere;
ille perstat in proposito: non vult inimicis tradi et
ad Trojam reverti. Tandem Neoptolemus victus tam
sua ingenii liberalitate quam illius pertinacia, para-
tum se dicit, ut eum ad patrem in Thessaliam re-
ducat; quum autem declarat metum suum, ne hoc
sibi crimini detur regnumque suum dévastent Achivi,
Philoctetes ei pollicetur se Herculis sagittis hostes
repulsurum; quo facto Neoptolemus eum, salutata
terra, progredi jubet.

Atque ita jam fabulae finis esset impositus, sed
talis, qui nec rei historiae nec expressae deorum
voluntati nec vero consilio, quo poeta composnisse
fabulam videtur, congrueret.

Si unquam, hic sane dignus vindice nodus inci-
dit, ut mirere fuisse, qui hunc dramatis exitum inep-
tum judicarent. In his fuit Greverus (1), qui to-

(1) In Programmate inscripto : Würdigung der Tragödie Phi-
loktet des Sophokles in ästhetischer Hinsichte etc. von J. P. C.
Greverus, Eeetor und Prof. des Gymnasiums zu Oldenburg, 1840.

tam hujus tragoediae compositionem descriptionem-
que Tituperans, poetam ideo ad deum, ex machina
quem vocant, confugisse contendit, quod inops con-
silii intelligeret quidem, parum procedere actionem,
non autem videret aliam viam, qua drama apte fini-
retur.

De hoe autem primum animadvertendum est, non
omni quidem loco neque omni tempore talem divini
numinis interventum rei convenientem esse, sed ibi
demum adhiberi posse, ubi fidem ei adjunctum iri
verisimile sit. Permultum porro refert, qua ratione
id fiat, quale sit fabulae argumentum, et quomodo res
tractetur. Poësis, quae vere poësis dicenda est, incredi-
bilem in hominum animis exercet vim, quia animos
et sensus movet motusque dirigit quocumque velit.
Pingendi autem vis, quam çavTOfftai/ Graeci dicunt,
latissime patet, nec veretur subinde miraculaproferre
fidem excedentia, quae tamen lectores spectatoresve
minime aversentur, immo amplectantur atque ament.
Deorum interventus procul dubio pulcher est et ido-
neus, si locum habet in eo quod homini sanctum
est, quodve melius divinae auctoritati quam levi et
inconstanti mortalium judicio decernendum com-
mittatur. Divinitus immisso mandate homo libenter
obsequitur, et, quamdiu vigent deorum pietas ac

fides, id quod a deo sancitum est, non temere
mortales subvertere conantur. Itaque ubi opiuionum
bumanarum discrepantia tolli nullo alio modo po-
test, ibi nihil restât nisi ad deum provocare, idque
inevitabile adeo ac necessarium est. Ante omnia
autem divina illa vis poesi est utilissima, quia
auimum excitât et sensus commovet et elatum ani-
mum ad agendum impellit. Ita Philoctetes, post-
quam odio irritatus omnibus placandi modis perti-
naciter restitit, longe praeclarius ac gravius, dei
jussu audito, rej)ente ab odio desistit et popularibus
suis ad violatam hospitii sanctitatem et scelestum
adulterium ulcisceudum auxilio proficiscitur, quam
si, reputatis commodis inde ad se redundaturis, ra-
tiocinando eo esset adductus (1).

Nullus autem deorum hcroumve aptior erat, quem
hic induceret poeta, quam Hercules : hunc enim
maxime colebat et admirabatur Philoctetes ob vir-
tutem, qua etiam ad deos erat evectus; ab hoc
jamjam rogum conscensaro auxilii praemium acce-
l^erat sagittas illas, quibus solis Troja capi posset;

(1) Cfr • praestans liber, qui inscribitur : Die sieben Tragödien
des Sophokles Erklärungen von Konrad Schwenck. Frankf. a.
M. 1846. Cf. etiam doctissimi et acutissimi viri Schöllii opus
cui titulus est : Sophokles. Sein Leben und Wirken. Wach
den Quellen dargestellt von xidolf Schöll. Prankf. a. M. 1842.

idem denique hic ut Graecis eximie earns erat, ita
Trojanos maximo odio habebat; quare par erat,
hunc heroem et Trojae excidium maxime cordi ha-
buisse eundemque apud Philoctetam summa valuisse
auctoritate.

Hercules igitur ex aethere apparens Philoctetam
domum navigare vetat, priusquam sua audiverit
verba. //Scito autem,quot; inquit, //te Herculis vocem
//audire faciemque adspicere.quot; Aflirmat se Philoctetae
gratia coelestium sedes reliquisse, arcana Jovis consi-
Iii ei aperturum et dissuasurum profectionem, quam
paret. Ac primum quidem suae ipsius eum commone-
facit fortunae, quot laboribus exantlatis immortalium
deorum honores sit adeptus. Ita ilium quoque aerum-
nas pati oportere, si immortalem aliquando gloriam
adipisci velit. Jubet autem eum cum Neoptolemo ad
Trojam proficisci, ut primum ipse liberetur morbo,
deinde Parim, horum malorum auctorem, suis telis
interimat et Trojam exscindat spolietque; virtutis
praemia a Graecis accepta domum mittat ad pa-
trem; quae vero spolia suis sagittis de Trojanis cepe-
rit, ea sibi ut monumentum in fano (quod in monte
Oeta Ilerculi sacratum erat) dedicet. Tum utrique
commendat, ut, quoniam neuter eorum sine alterius
ope Trojam capere posset, ambo tanquam leonum

par (1) sibi invicem auxilientur. Addit se Aescula-
pium ad Ilium missurum, qui Philoctetae vulneri
medeatur (2). Nunc enim iterum suis telis Trojam
capi in fatis esse. Postremo eos commonefacit, ut
capta vastataque Troja pietatem erga deos servent,
qua Jupiter cetera omnia ducat inferiora.

Divi Herculis monitu, ut par est, permotus, Phi-
loctetes respondet se illi dicto audientes fore, cui
assentitur Neoptolemus.

Ad haec Hercules eos hortatur, ne diutius cunc-
tentur; opportunam enim esse navigationem. Huic

(2)nbsp;2Sre hoc pugnare putes cum iis, quae supra pag. 23. De
Heleno narrata sunt, quo auctore ab Aesculapii filiis sanatuiu
iri Philoctetam retulit Neoptolemus. Nam illud non sic dictum
est, quasi Heleuus diserte Aesculapii filios significaret, sed
quum ille sanatum iri a medico Philoctetam dixisset, Neopto-
lemus id de claris illis, qui in exercitu eraut, Asclepiadis in-
terpretatus erat. Nunc autem Hercules, quo certius illi de resti-
tuenda valetudine persuadeat , ipsum a se Aeseulapium missum
in significat; divina euiin arte opus esse ad expugnandum vi-
rus hydrae. Machaoïiis cura restitutum esse Philoctetam Le-
sches in Iliade parva narraverat. Cfr. Buttmann. ad h. 1.
(v. 1437).

quoque monito obsecutus Philoctetes postremo vale-
dicit antro, in quo tot annos moratuserat, etNym-
phis irrigua prata incolentibus, et alluentis maris
undis, quibus toties caput suum irrigaverat austri
flatus. Salutat et Hermeam montem, qui saepe
gemitus suos reddiderat; valedicit fontibus, qui sitim
suam levaverant, Lemniae denique terrae, quae ut
se incolumem ire sinat eo, quo Patum et amicorum
sententia et dei numen vocent, optat.

Postremo chorus : //Cuncti igiturquot;, inquit, //una
//abeamus, Nymphas marinas, ut itineris comités
//nobis servatrices adsint, precati.quot;

His expositis, si jam quaeritur, quodnam sit
fabulae primarium argumentum sive quam
sententiam poeta ea exprimere sibi propo-
situm habuerit, id cum e totius dramatis con-
textu, tum etiam apparere mihi videtur e vss.
1412—1415, quibus Hercules Philoctetam Neopto-
lemumque graviter hortatur, ut, postquam ditionem
Trojanam devastaverint, deos colant et revereantur:
patrem enim Jovem cetera omnia posthabere pietati,
quae non pereat cum mortalibus, sed maneat, sive
moriantur homines sive vivant. Talis adhortatio utri-
que, et Philoctetae et Neoptolemo, admodum saluta-
ris erat : uterque enim divinis rebus bumanas an-

tetulerat; quippe qui humaiiis afiectibus commoti,
suam uuice voluntatem, suum commodum, suum
studium odiumve spectantes, id quod a diis prae-
ceptum erat neglexissent. Nunc vero moniti discent
in posterum deos vereri iisque debitum lionorem
tribuere, agnoscentes, deorum numen omni in re
dominari et homines servire deorum consiliis, ita
ut per illorum ministerium deorum voluntas et con-
silium perficiatur (1).

Itaque sententiam, quam poeta nostro dramate
exposuerit, hanc fuisse existimo : humanam men-
tem, quamvis ex hominum judicio pura at-
que intégra in eo, quod jus et officium prae-
scribit, exsequendo esse videatur, tamen vi-
tiosam esse et ad delicta pronam, nisi mor-
tales deorum voluntatem agnoscant eique ob-
sequantur; sive : pietatem erga deos omni

(1) Scholiasta ad vs. 1413 : „AtvtTT£Tat toüto si; NeotttÓ-
isfiov' sv yap rS iXt'ou a).M(7£i aKSxrsivs rov Ilptaftov Tzpo;-
yuyóïta twnbsp;toü Epxsïov Acóg. Praeter Neoptolemum,

qui caedis Priami expiandae caussa postea ipse ad aram Apol-
linis Delphici necatus est. Hercules etiam Ajacem Oilei filium
spectat, qui Cassandrae virgiui in templo Minervae stuprum
intulit. Ceterum Neoptolemi scelus poenaque insecuta adeo
inter Graecos percrebruerant, ut auctore PausanialV, 173. inde
ductum sit proverbium : NsoKzolépisio; rcai; , h. e. mSsTi/
'oTTocóv zi; xxi eSpacrsv.

humanae virtuti et prudentiae anteponen-
dam esse. Pertinet hoe non tantum ad Neopto-
lemum, sed etiam ad Ulyssem, qui mentis judicio
fretus mandatum sibi negotium suo arbitrio exsequi
maluisset quam deorum monito, ut persuasione rem
perficeret, (vs. 604; cf. supra pag. 23) obtemperare.

Haec verba bifariam explicant interpretes. Quae-
ritur enim, utrum y.acxccard^eiv mSa. intransitive ac-
cipiendum sit, ita ut ttó«?« tanquam accusativus
partis sit additus, hoc sensu: stillare sanie quod
ad pedem, an vero transitive explicandum sit ita :
pedem facere ut stillet, sive pedem habere
stillantem. Priorem explicationem seqaitur Scho-
liasta interpretans : y.amarac^ovxa., oïov xamppéovxc.,
XT^KÓp-ivov, Ivófj-evov. Wunderus contra transitive sensu
accipit : habere pedem stillantem sanie, com-

parans Soph. Ajac. 10 : nâpa azdÇm tS'pmi. et Eurip.
Suppl. 586 : fcù.apx — arof-ta aypw y.xTixaroc(^ovxcc.
Similiter fere Ellendtius, Lex. Sophocl. s. v. : //Per-
facile,quot; inquit, //xaraarä^av m^a. voffco dici potuit,
cum hypallage pro voaEÎv có;te tov 7io(îa $idßopov
(exesum) yMmaxac^siv ^ seil. ttÛw y.ai ctipati.quot; Citât
Soph. Laoc. fragm. ,342. (Dindorf. = 1.38 Ahrens.) :
mtépa — vwToy namaxdl^ovTct. ßvaaivov cpccpo^.

Loci tamen allati non valent ad prohandum id
quod volunt. In Ajacis versu certe verhum azdl^eiv
intransitive positum est, addito accusative partis
za'pa; et simili plane modo hic construitur compo-
situm yjxTmud^eiv. Universe verbum axd^eiv ad-
junctum tantum habet accusativum similis signi-
ficationis sive ejus rei, quae sèillando, fluendo
emiUitur. Sic dicitur ex. gr. ctto'^w alpta, Sdv.pv,
sanguinem, lacrimas, stillare vel fluere facio ;
ex gr. Hom. Iliad. XIX. S8 : IlaTpdicÀw
apißpofftyiv -ml vix.zap èpvS'pov azd^e zaT« ptvwy.
Aesch. Choeph. 1054 : optpiaiMv ard^ovaiv aîpnx.
Pind. Nem. X. 82 : zôâs amppLa S'vûcrèv (idzpl zsd
azd^vj. KaraffTa'iJeiv etiam subinde accusativum vel
genitivum adjunctum habet, qui suspensus est a
praepositione, ut v. 806 : iàpmç — t:£v xazaard-

Séixxç, ; Eur. Herc. fur. 634 : àtppov xaTÉam^'
evzpi'Xov ysmâ^Qç. Suppl. 587 : h' atfxotTo; poxl
Ta'oou zaraffTa^wffiv. In fr. 342 modo sitato : vmou
zaxaffta'^ovta ^ûaumv ifacpoç, genit vwtou pendet a xazx,
accusativus autem fdpog suspensus a v. fftafeiv, hoe
sensu : pallium fluere fado de tergo. Sed transitive
significatu cum accusativo objecti, ut hoe loco po-
situm foret, usurpatum non videtur. Itaque scho-
liastae interpretationem praeferendam arbitrer, quam
etiam Hermannus probasse videtur, qui confert
tantum Ajac. v. 10 : y.dpa. triai^wv l§pmi.

Praeterea animadvertendum Scholiastam junxisse
videri accusativum m^a cum âiaj^opto ; explicat enim
Trj zov i:6$a otS-iowv? , ay]nziy.v, z^ (JtajSi/SpwTOoûw,
quae explicatie, quamquam similibus poetarum dic-
tionibus quodammodo comprobari possit, (subinde
enim, etsi raro, adjectiva verbalia construuntur cum
casu verbi, ex. gr. Soph. Ant. 787 : xat' a' out'
a^aya'TMV 9 u 11 p, o ç ov^siç- Eur. Iph. A. 1265 : éyw
za z'oiy,zpx avvszôç £i[xl y.cd zà [/.yj.) tamen sim-
plicitate prae altera haud sane praestat. Animad-
vertendum tantum, Sophoelem vocem (S'tajSopto ita
collocasse, ut hujus cum nomine m^ix necessitudo
eluceret.

Matthaeius in Edit. Philoctetae ad hunc locum ne-
scire se dicit an aïya. rectius jungatur imperative ay-Jfxaivs,
quam participio xpoielBév. Sed non opus erat, ut
Neoptolemus tacite Ulyssi rem renuntiaret, verum
ut locum indicatum tacite adiret, ne sentiret Phi-
loctetes. Junge igitur cum r.poçtlSrwv. Neque hoc
monitum supervacaneum erat : etenim Ulysses, homo
callidissimus, nullam rem, nullum consilium praeter-
mittit, quo, ut inceptum bene succederet, opus esse
poterat. — Ceterum de verborum junctura adhuc
sub judice Iis est. Multi editores verbum l'^si pro
MToinsï dictum putant, verba sie jungentes : amp; ea'
g/Et k'zt GT^fJLaive, Tvpoçeis-Mv atytx npig xamp;jpoy zàv
avzov zóv^s. Aliis vero hoc durius visum est, ex. ot.

Buttmanno, qui recte statuit Brunckium l^st male
interpretatum esse habet, habitat, e mss. afferentem
glossam, xaxoiy.er, cujus nulla auctoritas contra con-
stantem Atticorum scriptormn usum, apud quos
nullum, credo, reperiri poterit exemplum, ubi hac
significatione l'xeiv absolute ponitur. Praeterea Ttpo;-
£gt;,3-a)v absolute poni potest, ut infra V. 42 : Trpocßai'y;.
Errat autem Buttm. in eo, quod Philoctetam facit
subjectum verbi ïyti^ quia sic e^ei, quoquo modo

vertas, habet, tenet, possidet, ineptum praebet sen-
sum, qui profecto eodem redit atque vmxomzï. —
Cum Wundero vero subjectum statuo esseprouomen
amp;, ita tamen, ut ïjzi Ttpov yßpov etc. significet :
utrum ea (spelunca et fons modo descripta) spec-
tent ad Jmne ipsum locum. Hic usus verbi e^eiy
quamvis rarus probatur bis exemplis: Herod. I. 180.
sTTuapaicci èSo'jg int rèv Ttorcf.p.iv i)(^o{)(Taq. II. 17 : ri
§£. képri x(Lv qSmv tu pos iaTiipriv s^si. IV. 42 : xhv
Siépv^x xh-J ex TO'j NêAoü sy^omav èg xov 'Apäßiov
xóItiov. Xen. Anab. VIL 8. 21 : 'O Sè 'AmSdxy^g —
igoculitsxixi siq yMpLO-q hno xo ilccpBéthov Tióhap-a èypiaac,.
Hinc etiam ponitur pro attinere ad Herod. 11.53:
xi èg 'Op-ripov 'éy^ovxa. Pausan. I. 20. 4 : cctov zlg
XTTiV xk(xgt;t;iv A^yjvatwv 'éysinbsp;Palluntur autem

Mattbaeius Tipog yßpov explicans in loco, et Ellend-
tius, 11. sub voce Trpög, qui ï-yzi rrpog yüipov de statu
in loco accipit. Ceterum Hermannus, quum antea
é/Ei ad Philoctetam retulisset et participium Trpog-
eXS-wv cum verbis Trpo; yamp;pov xov mxov xóvê'e jun-
xisset, postea ad conjecturam confugere maluit, pro-
posuitque pro sysi legendum esse ixsï. Hanc emenda-
tionem,qua recepta omnia expedita sunt, Scbneidewi-
nusetHartungiusamplexi sunt. Portasse justo facilius.

V. 33. (jTtTTTJj yt yuXXctç. Pro atetTiT»? Wunderus
restituit a-mr/î, ut v. 2. äazinzoi pro «(tteittto;.
Ita enim corrigendum fuit ex La. Lb. B. T. et Suida
sub voce CTTtTTTOi'. Irmxôç consentientibus libris mss.
legitur apud Aristoph. Acliarn. v. 130 et apud Hesy-
cliium. Minus recte Dindorfius illud a perf lc7Ti'ß-/]fiott
duci vult; ita enim adj. verbale foret ffiiß/ito'?. Nu-
perrime vero Hartungius in Edit. Philoct. scripsit
(jTpMTgt;j, quod ex Scholiastae explicatione :
az paya t'a ix (fîiklm efFecit, contendens vel sine
hujus testimonio azpaxyî scribendum fuisse, quoniam
hoc loco agatur de lecto («r-pwpiy/;) vel cubili, quod
tamen pedibus teri non soleat. Dativum porro s'yau-
lîi^ovxi TM significationem commodi, qui dicitur, ob-
tinere hoc sensu : voor iemand, die er in overnacht.
Sed quamvis elegans sit haec conjectura, tamen co-
dicum lectio, quam etiam Eustathius refert pag. 778.
54 (689. 15), non spernenda est. Itittto; notât
non solum id, quod pedibus tritum est, sed etiam
quod arcte compressum et stipatum est, testibus Hesy-
chio et Suida; itaque folia ilia jam a Philocteta non
pedibus, sed corporis pondéré pressa et stipata a Neo-
ptolemo conspiciuntur. Dativus autem, quod Herman-
nus jam docuit, pendet ab adjectivo axiv:\r,.

Bnttmannus, quum iiexum verborum non perspi-
ceret, pro toûtuv legit toÛtw, eumque secutus est
Wunderus in Philoctetae edit. 3», quamvis et in
Adversariis et in prioribus editt. vulgatam praetulis-
set. Dindorfius ex conjectura scripsit aXyuvet, ut
ol^kv ejus verbi subjectum sit. Librorum vero lectio
optime se habet: toûtwv pendet ab ov^iv, quod
cum xlyvmg conjungendum esse recte defendit Her-
mannus. Cfr. Oed. Tyr. 3403 :

Ti's yip roixvz ocv ovy. amp;v èpyt^oiz' enn
xlmv, amp; vjv aù v/iv^' àTi/xàfetç mhv-

Buttmannus ßxleTi pro ii^ßochTi dictum putans
comparat Eur. Phoen. 1530 : dépiov axórov ä^ixoc-
ai mhi ßaUv, ad quem locum tamen Geelius
requirit verbum inißaXhty, quod tenebrae non in-
jidantm, sed oèjidantur, et nuper Hartungius scri-
bendum esse judicavit : rà' oppaat mîai ßaXcov. Simi-
lis verbi constructie, sed dissimili sensu est Tra-
chin. v. 901: (Jepi'oiç zoïç 'Epaxhioig azpmà ßocl-
lovaxv fixpy,. Schneidewinus pro insolenti hac locu-
tione legendum suspicatur esse dperg, quum Sophocles

alias TLcuoiV (^dziv zivi, èy^Srpoïi mvouc, aipeiv vel
cupsaBai dicere soleat. Contra Hartungius recte qui-
dem non opus esse emendatione illa dicit, sed quum
ßahig hic idem significare vult, quod S-wetç ut in
locutionibus xprinh^x, dp^r^v, eipr,vYiv , auvBedi'txt;,
ipóvov ßxlüv, i. e. condere {gründen), non animad-
vertit, has dictiones nostrae non esse similes. Hic
ßxlhiv eodem sensu accipiendum quo Latinum ƒ-
gere pro infigere, defigere, ut poëtae dicunt: figere
aliquid animo, figere alicui maculam.

Cum optimis libris, ut La. Lb. Lc. E. V. B. T.
T. pro vulgata (jtoAetv scribendum laßdv, cui frustra
obnititur Hermannus ad h. 1. Portasse illud jj-ohiv
natum est ex (ioXslv, quod tanquam interpretatie
verborum jx'—laßeiv in margine notatnm, inde in
textum irrepserit.

V. 81. àlX Y-iSb ydp TOI zzTiixx xriç vum 7.a^£Tv.
Maie Wakefieldius conjunxit : rijç vixrig la^sTv,
qualis constructio ferri non potest. Buttmanno struc-
tura ita instituenda videbatur : Yi^ù 5CTgt;5pia tgt;5? vmtiÇ,
Ix^eîv, qui infinitivus foret talis qualis in xxloi

iSsIv et similibus; neque reformidanda tautologia in
bis xTfiiia. et laßsiv, quae celeriter pronuntiando mi-
nuatur. Wunderus zzrji^x vixrig Iccßsiv dictum vult
pro y.TOffS-at vtzr,v. At tum in Butmanni turn in
Wunderi ratione desideratur articulus tó, qui abes-
se vix potest. Praeterea in omnibus, quae hic ci-
tavit, exemplis abest genitivus, quem hoc loco ad-
ditum invenimus. Itaque vereor, ut horum inter-
pretatio comprobari possit. Hermannus, quem se-
quitur Schneidewinus, junxit vocabula r;$v zxr,im,
ut iiaec sint praedicati loco, intellecto verbo eVu'
ex quo elici debeat subjectum to zr/î/xa, quasi ita
dictum sit: y dep TOt 7.Tnp.x kazi to Y.xf,p.a. zrtg
vixYii. Additum autem esse verbum la.ßziv, eodem
modo ut (Jo'jvat v. 62 seq. oÙh r^ÏMoav rojv 'Kyßlsim
ó'ttXcüv èlBóvri S ovvai xvpiug ahovpiévM. Exempla
tamen ab Hermanno ad hanc explicationem probandam
ex Eurij)ide citata (Phoen. 200 ed. Geel. Androm. 181)
eorrupta esse contendit Hartungius ad Phoen. 195 ; sed
praeterea Hermanni sententia improbanda est, quia sic
verbum iari, ï'p aut simile quid deesse non poterat,
quod adest etiam in exemplis ab eo citatis. Plana
foret lectio, si Tot, pro quo multi codices, ut La.
Lb. R. T. Por. Ven. praebent ti, quod nullius est

utilitatis, mutaretur in ro- quae correctio mihi pla-
ceret, nisi altera magis arrideret, ab Erfurdtio pro-
posita , pro la^sïv legenti la^eiv. Haec emendatio
simplicitate aeque ac elegantia adeo se commendat,
ut jure ab Hartungio recepta mihi videatur.

Q-fipaxia La. Lb. E. A. B. Harl. Ven. et Aldina;
B'/ipaxéx yo'jv V. et Paris. Solus T. Sf/ipaxé' ovv. Pro
hac lectione, quam hodie omnes editores recepe-
runt, Hermannus, quod OVV ei a Triclinio insertum
videbatur, av ponendum duxit, id ita recte dici ratus,
si posterius av ad eam referatur sententiam, quae est
in verbis ehep M'sxsh quod idem aliis verbis dix-
eris : lm xoîqâ' amp;v 3-npcczé' av ylyvoao. Immerito
vero illud oùv Triclinii correctionem esse opina-
tus est Hermannus. Constat enim hodie lectio-
nes plurimas, quas Brunckius aliique Triclinio
tribuerunt, non ab illo inventas, sed e codicibus,
quibus usus est pluribus, repetitas esse. Triclinii
recensionem, quam expressit editio Adriani Turnebi
(Paris. 1553) duo exhibent codices. Parisinus 2711
(littera T notatus) et Dresden sis; tertium ISTeapoli
tractavit Elmsleius. Sed praeterea emendatione Her-

manni non opus est, quum oüv optime sententiae qua-
dret et codicum (nam etiam T. et Paris, habent youv,
quod librariorum tantum mendum est) auctoritate fir-
metur.

Triclinii correctionem aoî ob vitiosam versus an-
tistropMci lectionem, v. 156,recepit Wunderus, illud
ae negans Graecorum loquendi consuetudini accom-
modatum esse. //Convenit enim,quot; inquit, //locis
omnibus, in quibus illa (»vAS'ov äväpwmv, i:ó7m'
vmoç, yy^pccç ps Ixxvsi) legimus, significatio ea ver-
bi veniendi, quae fecit, ut nudus accusativus ad-
deretur, assequendi dico vel occupandi. Longe
alia ratio hujus loci est; neque enim sceptrum asse-
qui aut occupare regem potest.quot; Postremum hoc
dici non posse facile concedo; quid vero, si non
opus est, ut ita vertamus? Sol ekiQ^vSi^J significa-
ret : tibi contigit, ad te pervenit, ita ut esset
vel dativus commodi, vel finalis, quem dicunt^
Grammatici, quo simul aliquis fortunae casus in-
dicaretur. Exemplorum ejus generis permagna est
copia tam apud poetas quam apud prosae orationis
scriptores, v. c. Pind. Olymp. 1.100. Aesch. Prom.

158 et 666. Soph. Phil. 811 : vr.ve evarjq yifiTv g7.3:0£?.
Oed. Col. 1378 : av[J.[i(xy_ougnbsp;èpi. Antig.

197 : « xoig àpiaxoiç ïpyzzc/.i /.aTw vexpoïç. Herod. I.
83. Thucyd. VHI. 19 et 96. Plato Phaedr. 250 D.
Idem autem verbum cum accusative junctum non
habet semper eam assequendi vel occupandi si-
gnificationem, quam ei tribuit quot;Wunderus, sed subin-
de simpliciter venire significat, ut Iliad. I. 322,
ubi Agamemnon praecones jubet ad Achillem ire,
ut Briseidem abducant :

k'p^saB'ov xhaiYiv Yi^lriicc^Erj) 'KyJ.\riog,
meram habet eundi vim. Eodem modo XII. 483 :
VÜV fJè av [ih 'A'tSao âô^j-ovg — sp^eai. Soph. Trach.
258 : epy^ezM mliv xr,v EipuTeiav. Pind. Isthm. II.
48 : oiav ^emv i[xov D^-çg. Itaque h. 1. apte dicitur
aïnbsp;zpccxog. regnum enim non fortunae

aliquo casu illi obtingebat, sed quasi recta via, i.e.
hereditate a Peleo et Achille ad Neoptolemum veniebat.

Ssvjog oSixrii, xchvS' ex fielccS^pav
■Kpog £ixr,v del y^ùpa. Trpo^wpfSv x. x. X.

Primus Wunderus ejecit verba xmà' h, pteXa'S-ptav,
in libris omnibus post é^iivi? addita. Nempe con-

tendit, ea cum sequentibus conjungi non posse, quod
neque antea Neoptolemus choragum ingredi jusserit
antrum Philoctetae, et multo minus jubere cum po-
tuerit man ere in antro, donec Philoctetes accessisset.
Si autem ad praecedentia referantur, cum verbo [jlóI-^
jungenda non esse, propterea quod non solum sciret
Neoptolemus, id quod e prologo et sequentibus vss.
constat, Philoctetam nunc non esse in antro, sed etiam
sperare ei non liceret fore ut, si accederet, ex autro
adveniret. Multo minus autem ea verba ex substan-
tive ótJiTï); apta posse existimari; primum enim isto
sensu hoc quidem loco articulum additum esse de-
bere; deinde vero Sophoclem non dicturum fuisse
Ssivèi éSizYig é züvS' éx ixslaS-pm : horribilis vi-
ator, qui hoc antrum habitat. Si enim ita in-
dicare Philoctetam voluisset, ut antri habitatorem
diceret, non nomen ó^itw?, sed dvyjp vel avBpauog
vel solum articulum positurum fuisse. Ceterum verba
Seivoq oShnq appositionis loco dicta accipit Wunde-
rus, ita ut significarent : als ein schrecklicher
Pussgänger.

Hermannus, praeeunte Wakefieldio, verba zM'
è'K peXaS-pwv non cumnbsp;sed cumnbsp;con-

struenda censet, hoc sensu : quum autem veniet
metuendus vir, qui ex hoc antro abiit.

Ac primum quidem recte Wunderus verba illa
neque cum p-óAj^ neque cum é^hriç jungenda esse
ostendisse mihi vïdetur; quod ad Hermanni explica-
tionem attinet, demonstrari oportebat Graecum esse
6$iTr,(; iz xwv [xeldB^pm pro antri incola, qui ex eo
ahiit; ne si articulus quidem addatur, tale quid
recte dici posse videtur. Deinde vero, sinoningredi
antrum jussit Neoptolemus choreutas, saltem ut vise-
rent, eos in vita vit, V. 144: : vJv p.èv i(j(ü;yxp tottov —
Tl poçi^ SLV è^ù.zii ôv~im xcimi, ^épy.ou S'aptjtüy.
Num hoe eo tantum spectasset, ut choreutis antrum
fori s adspicere licuisset? Immo spectandi, itaque
introeundi venia datur, simul vero monentur, ne
diutius in eo commorentur, quia periculum erat,
ne subito adveniret Philoctetes.

His monitis Scholiastae praeferenda est interpre-
tatie : v'jv ^h, fr,aiv, slçsXSrùtv Spx zov zótïoV i-dv
âè É'XS-^^ zózs av twv [isldBp^y à-oazàç vT^Yjpézec
Tvpii TW napovaccv /petav. Tum : w^Tisp èyà Trpo-
^wpw, ovzaç ày.olovSrMv Tzeipû) pis B^spxmvevj àd.
HpoxMpwv hic proprio usurpatum significatu pro-
cedendi, uti Herod. VIL 50. 2. Thuc. IIL 111.
Eur. Phoen. 1272. Gffr. Bäumlein in diario, quod
inscribitur : Zeitschrift £ d. Alterthumsw. 1845.
Suppl. p. 15. et Hartungius ad. h. 1.

Irräli
il

i'ii
ë

! l!

Hermannus ^vt zov xr,^. ßpozäv negat esse geniti-
ves absolutes jungitque cum substantivo ófz/zct, hoc
sensu : miseret me ejus, quomodo nullius qui eum
curet ne adspeetum quidem vicinum habens saevo isto
morbo laboret. Sed praetermisso, quod ea explicatie
duri habet, demonstrandum erat, eo sensu aivxpo(fo-j
o/xa' é'xMy Graece dici posse. Eecte vero Scholiasta
avvzp. o^n' ex^^v interpretatur : XY,^sfLÓva zivx l^wv.
Cfr. Electr. 902 seq. è[j.T:ou'Ei zl pot '^v/^fi aw/jS-kç oixpta.
Ceterum ne quem conjuncta duo participia, alteram in
genitivo, alterum in nominative posita, offendant,
Wunderus conferri jubet Track 291 seq. v'jv ptot zépipiç

i[j.favr,ç xvpsï, zùiv jj.h -Kapóvzav, zâ ^s 'nenva^évr]
Xo'ytj), locumque a ISTeuio citatum Thucyd. I. 2. zr,ç
kp-T.opUç, om ova-rii, oùo'' eTTipiyvme;nbsp;Plura

Pro codicum scriptura ßatper« Boeckhius, Demetris
Pindari pag. 323, legendum putavit ßaps? x, — Her-

mannus ßocpri' à — Neutram probari conjecturam pos-
se, Wunderus in annotatione ad h. 1. (Edit. Ilä^e)
docuit, neque quae ad ea respondit Hermannus Wun-
deri argumenta redarguerunt. Quum tamen longa syllaba
ante à^vpôazoïxo; necessaria sit et adjectivum ßxpsix
vix addi posse videatur substantive àx^i l^od jam
duobus attributis, quae vocantur, instructum est,Gern-
hardus, in Observv. in Sophoclis Philoctetam, scri-
bendum conjecit ßoLozlac, S'àS-vp.} sed vereor, ne
ßxpEix et mzpx eodem redeant, quare talis ad-
junctio sit supervacanea. Magis probanda mihi vi-
detur Schneidewini emendatie legentis ßaceaquot; à S'à^.,
laudata illa ab Hartungio ad h. 1., quamvis negare
non possim, ßapla post cxv/iXEdza. additum languere
quodammodo, certe vocabuli vim non augere. Por-
tasse pro ßxpsix legendum ßox' cui optime congruunt
quae sequuntur : à â'à%péazop.oi x.z.e.

Porro illud vtïÔxslzm ^ quod spurium esse e scho-
liis appareret, etiamsi sensui non contrarium esset,
criticorum curas exercuit. Brunckii emendatie uira-
Mvei non satis fortis est neque scholiastae interpre-
tationi convenit : ccBupvazop.oc,' t.olvltxirizog, pLri
slpyspLSV/i zou (jgt;Bsyysa5'a.i' aBupéazop-ov Se Éïr.e zvv
^X^) '^po? Tïdvzxg dvzif^éyyszat. O Ss vo'Jg'

m 'T
i

àel (?£ 6Supop.ivou aùtov, Yjy^à Trpàs zov oSvp[xov exvn-
(pBiyysmi. TyjXeyav/j;' jj.yjxoS'sv (pxmnevri Six zvç
OMVfji' àvà Tcv oi'[xó^st xal tgt;îv mpßcü^sv dvs-
yeipei.

Hermanni conjecturam : un oy^sÎTxi cum Wundero
ideo probare non possum, quia si repercussio-
nem soni significat, neque àxsïaSrxL potuit dici, ne-
que, quod multo minus ferendum, ù-nô nr/.pxg oi/JLu-
yxç ôxeîaS-xi-, sin sonitus significatum habere puta-
tur, recte quidem is vehi, i. e. ferri, diffundi dici
potest, sed parum apte vehi dicitur î/nà mxpôcg oî-
fXMyàg. Nam. sonitum non posse dici a gemitu ali-
cujus ferri, nemo non intelligit.

E tribus reliquis, quod sciam, propositis emenda-
tionibus, Emperii mxpxig 0Lp.wyaîaiv bnx^sr, Schnei-
dewini mxpig olfjiayxg vmxlxàt-, Hartungii t:i-
xpxïg oii^Myxig imoxpovsi, postremam haue, in quam ip-
se quoque incideram, praeferendam duco. Verbum utîo-
xpovEiv de auditoribus malevolis usurpabatur,qui reci-
tanti obstrepunt; hinc etiam significat ai/Ttgt;iy£[V, teste
Scholiasta ad Aristoph. Acharn. v. 38. Jure haec
imago Hartungio huic loco aptissima videtur. Nam
Philoctetae maie affecto redditae suae querelae quasi
ludibrium videri debebant. Eeputa Andromachen

V. 204. außou kocz' àvayitav spTïovzoç. Minus
recte Hermannus et hujus exemplo Wunderus et
Schneidewinus interpretantur : cujuspiam gravi
laboriosoque incessu ingredientis. Primum
Gzi'ßov non incessum,sed semitam, deinde avayxyiy
non gravitatem et laborem, verum necessita-
tem et vim significare recte monuit Hartungius.
Neque quod sequitur v. 213, ut:' avdyxot-i ßox pro-
prie notât: clamat prae dolore, sed necessitate
coactus quam dolor ei imponit; eodem modo Tra-
chin. v. 822 : Ksvxmpov fovi'a. àvdym est mor-
tifera necessitas a Centauro Nesso profecta,
quod recte explicat Scholiasta ^avdaiy-ov aa^La.^
quoniam in illo sanguine fatalis vis, inevitahilis
leti necessitas (àvaygt;cgt;j) inerat. Praeterea haud sa-
ne verisimile infirme atque aegro pede Philocte-
tam adeo fortiter terram pulsare potuisse, ut so-
nitus procul audiretur. Et chorus non loquitur
de talibus vestigiis, sed de sonis, quos Philoctetes
prae dolore mittebat. Bene Scholiasta : ToîJto
rpnatv 6 xopôç, xtutow àxovuaç inep^ofJ-svov zoü $(Xo-

stTWTou xcù axévovzoç jtaxà zriv mpsixv ^id z6 aXyo;.
Legendum igitur czt^ov vertendumque : //Périt aures
gemitus hominis, qui necessitate coactus per
semitam repens procedere debetquot;. Cfr. Ellendtius,
Lexic. sub voce an^og.

V. 207. Sidamiux. y dp Bpoei.
Ita omnes libri. L. Dindorfius e conjectura scripsit :
y. 3-privsï, quem secutus quot;Wunderus in antistropha v.
216 pro ydp n legit xi ydp, collate Eurip. Iph.Taur. v.
1036: uTTOKxeûw xt ydp. Sed vulgata,modo ydp trans-
ponatur, sicut fecit Triclinius, retineri potest. Hesy-
chius : Bpozï' laleï^ ^ofsï, ^opvßsi,nbsp;exTtX^x-

xexai. In antistropha autem recte Hermannus scripsit :
npoßod ^é XI âsivôv. Nisi quis cum Hartungio 3-psî
ydp, et in antistrophe Ttpoßod xt 'â'etvov (vel meli-
us fortasse : xà t^eivóv, in quo emphasin habet arti-
culus) legere malit. Hesychius : 3-pésiv' S^poeîv. In
antistrophe autem illud ydp procul dubio ab emen-
dantibus metricis profectum est; nam non novit illud
Scholiasta et sensus répudiât.

V. 226. 'épyiixoii w^e jcâyiXov JcaXoûpeyov cpMvnaaz' ît. x. X.
Participium xalov^evov, quod codices habent om-

nes, plerisque viris doctis displicuit. Itaque alius
aliam medicinam adhibere conatus est. Brunckius,
praeeuntibus Morellio et Gedikio, za/oupavov posuit
Wakefieldius ;)(;(aXoû|:i£Voy, Heathius, y'altópisvov pro-
posuit, Gernhardus e conjectura Hermanni z'àlwpiEvov
quod recepit Erfurdtius; Bergkius icwXoupsvoy.
Scbaeferus denique Brunckii lectionem retinuit, eum-
que secuti sunt Buttmannus, L. Dindorfius, Her-
mannus (Ed. IIa), Wunderus, Hartungius. Soli e
recentioribus, quos novi, Blomüeldius ad Aesch.
Agam. V. 1194 (Edit. Klausen), Mattbaeius, Schnei-
derus vulgatae patrocinium susceperunt. Attameu
si vi activo sensu in vocant em, sive pas-
sive vocat um interpretere, plane friget.

Quod attinet ad propositas lectiones; si ita scri-
batur vjxv.o{)jxzwv vel xo^oûptsvov, Erfurdtius animad-
vertit, desiderari copulam, quum particula zat in
KstipiXov Seriem adjectivorum ad ocvSpa. pertinentium
finire videatur. Buttmanno judice defectus copulae to-
lerari potest. 'AXw/iJisvoç vereor, ut apte dici possit Phi-
locteta, qui propter pedem vulneratum xlda^M i. e. cir-
cumvagari nequeat. Participium öXoüfzsvov.quaeBergkii
est conjectura,

in fine sic nude positum ferri non po-
test. Hermaimus veroillud ^xmvhsvov neque a Brunckio

llfquot;

neque a Wundero recte intellectum esse vult;
nimirum id cum praecedentibus vocabulis ita con-
jungi oportere, ut sententia sit: zmovfj-svov zm epripiov
xal ix(fiXov efvai. Ac recte quidem ille. Saepius ita ver-
bis adduntur adjectiva modum significantia. In
junctura autem nihil est quod offendat: primum di-
cit : //miserescite hominis infortunati, solitarii,quot; dein-
de addit majore cum vi: êpr,[j.ov Ms xxfilov xaxov-

Forsitan tamen Schneidewini conjectura praeferen-
da est, leni mutatione legentis xvx.lovij.ivov, quam
correctionem suadere ei videtur addita particula
praesertim quum alioquin Philoctetes hic nullam morbi
sui mentionem esset facturus; hoc sensu: qui cor-
pus ita traho pedetentim. Confert Antig. 226:
óiJors xml^v ipiavzov etg dvaazpof/^v. Ajac. 19:
enmSpi Suai^svst ßdmv xvxlovvza. Utraque haec
emendatio valde est probabilis; utri palma danda
sit, videant doctiores.

quot;Vquot;. 228. ou yxp eixoQ ovz èpik vjj.ü)v lt;xp.oLpzÉïv
■CO'JTÓ y , o'J3-' V[J.(xq e'pü.

Gloriatur quodammodo Wunderus, primum se re-
stiluisse toü^s ys, quamquam scribendum ita esse

olim jam Matthaeius suspicatus esset. Omnino Scho-
liasta interpretatus est ryjç Trpoçyjyopiai; ; verumta-
men hoe sutScere nequit, ut consentientibus libris
vis inferatur. Non opus erat Wundero , ut Hesychi-
um et Euripidem citaret, quo ostenderet, aptapia-
mv etiam eo quo vult sensu cum genitivo jungi
solere : hoe quidem nemo negabit. Sed cum accus,
junctum invenitur etiam apud Herodotum VII. 139.
6 : QÙZ hj apLaptavoi rdM^êg, ad quem locum Schweig-
hauserus contra Valckenaerium et Eeiskium, qui
z'àlYi^oHç scribi jubent, recte monet in consensione
librorum nihil tale debere ab editoribus mutari.
Vide Matthiaei Gr. Gr. §. 332, coll. §. 421. A. 2.
Kühneri Gr. Gr. ampl. §. 513. 3 et A. 2.

Librorum scripturam ^rizct vüv Buttmannus, prae-
eunte Burgessio in Commentariis qui inscribuntur :
Classical Journal, fase. II. p. 330, recte emendavit
legendo zavvv, quia particula ^viza. fortiorem,
quam hic ferri potest, asseverationem notât.

Non autem video, quo jure Hermannus, eodem
Burgessio auctore, zoi ab hoe loco alienum et
pro hoe 'ytó scribendum censeat, quod hic minus

,1 :
i.' :

■i i '

!i|

partt. Vol. II. Sect. IL Conjunctis his particulis
TOt Sh indicatur quaedam morositas, quam Neop-
tolemus simulât. Belgice dicas : Wei, zoo gij dit
dan weten wilt, ik kom thans van Troje.

La. E. fih S'- de reliquis libris silent. Aid.
fxjjS-'. Turnebus (Triclinii recensio) nriâ'. Sed
iteratum ^rtSh ineptam praebet sententiam, nempe
talem //de quo ne fama quidem domum, ne in Grae-
ciae quidem locum aliquem pervenit.quot; Dicere debuit:
de quo ne fama quidem vel domum vel sal-
tern in Graeciae aliam quandam partem per-
venit. Merito igitur Hermanno editt. vett. scriptura
servanda visa est, hoe sensu : oït i^riSè xl-fSchv [jlt/z'
oixctssnbsp;quot;exkocsoi yrilt;; [/.risociioü ttov sirjlsrev.

V. 276. mï' èxSpaKpüaM, ttoj' xmipiüScu xaxac-,
Pallitur Hartungius ad h. 1.nbsp;significare

tuens. Vulgo, sicut xno-zxakiv, xnoâvpea^cci, xtzo-
komueiv, nil nisi deflere, illacrymare, conque-
ri notât, ut fere constans est Tragicorum consuetu-
de, ex. c. Antig. 1167 (Ed. Bockh.) : tov(?' —
ehvfii xTioiy-'^^ovxa. zf,ç zarwnbsp;Aesch. Agam.

304 : oùxeV if eXsvSrépov Sspvc, àîjotpcoi^ouffi ytXTarwy
fiopov. Choeph. 958 (Ed. IGausen) : v'jv xvxov al-
vWj «TOtucofw Trapooy. Eur. Med. 31 : y;v pin
TTOTE — TiaTsp'nbsp;fO.ov %cù ycùctv ohovg Sr'

It. T. 1. Aristoph. Eccles. 391 : 'anikox «Trotptw-
^o'y pt£. y.. T. X.; quae verba ex Aeschyli Myrmi-
donibus (de qua fabula vid. Ahrens in Edit. Ae-
schyli et Sophoclis. Paris, ap. Didot) desumta esse
tradit Scholiasta ad Arist. 1.1. Apud reliques poetas
et apud prosae orationes scriptores rarissime tantum
invenitur, ut Antiph. V. 41 (pag. Steph. 724 extr.
Baiteri et Sauppii 20) : owéri sfr, pLS rovrwv sip-
yccaS'ai oîiâsv, xllx zo zelcvzixwv xriMpLM^sv èpLS zs
Y.al xbzov WÇ a^titw? xTzollvp-svovg.

Sublata igitur ratione, ob quam Hartungius
pro Tto?'«TTotpiw^at scribendum proposuit noiaS'oi-
ptw^ai, non est cur a libris mss. recedamus. So-
lus Yen. mioc ftoip-w^ai.

Avarrivoi libri omnes; Scholiasta; Suidas, s. v.
arpaicTog. Canteri emendationem Svavrivov omnes
recentioris aevi interpretes probarunt. Schaeferus
vulgatam tueri conatus est hujus fab. v. 728 :
(5'ij{7Ty;vo?, w zdlctg èylt;X). Eur. Orest. 1564 (Ed. Th.
Fix.) : Kal Tr,v zcxkxivccv àS'Kixv Sxiicupz' l/jtw Ix-
ßufjiev, quibus Schneiderus addidit hujus fab. 699
seq. e^ oj-zcu^óAmv — tó^wv izzxmv (quo tamen
loco auctore Brunckio pro Ttzxvoov recte emendatum
videtur toïg nzxvoîg). v. 1115 : azvyvóv ze çwt
Somv. Trach. 865 : zc£kxiv oks^pîx. Verum exempla a
Schaefero allata Buttmannus recte monuit nihil ha-
bere ofTensionis, quia proxime se contingant Synony-
ma, sed quando, ut h. 1., interposito aliquo verbo
distineantur eadem, tum demum molestam esse
tautologiam. Idem de Schneideri valet exemplis.
Versu autem 1115, ytós kyPoSozóg est vir hosti-
lis, hostis, cui additur azuyvóg invisus; in qui-
bus nulla est tautologia. Praeterea vero languet
vocabulum r.oSx ita nude positum; scribendum
igitur omnino §{iavr,wv. Cfr. hujus fab. v. 1349 :
TW(Î£ (ïufTTTivw mSL Eur. Phoen. 1541 seq. (Ed.
Geel.) yspaiov noSa Sep-VLOig Svaravov I'avuv. Soph.

Trach. 641 : icckaimv (îuCTtaXaiva zapîtaw ■rtay-
îcXauTo; at'Èv wXXuto, ubi a G. Dindorfio -cockanccv
restitutum est.

V. 309. (TWffai' (I èç ohovç. Notandus videtur
hic usus verbi adi^siv, quo jungitur cum praeposi-

tione, motum in locum quendam significante. So-
lus hic, quod sciam, in Sophocle locus est, ubi
(TwÇsiu ita usurpetur. Simili modo Ajac. 641 ; «XX'aùxô
vù^ 'Aiàm TE fftoÇôvTMV 3C3£T(u. ct Elcctr. 431 :
avzyj mûzx acü^éaS'üt xarw. Earus quoque hic usus
apud Aeschylum, ex. gr. Pers. 737. (ed. Ahrens.) :

xal npiç yj'mipoy asawS'ai zrjvSe, toùr èxinzu^ov-
Ex Euripide nullus locus mihi cognitus. Saepius
Homerus ita locutus est; ex. gr. H. V. 224; XVH.
692; Od. V. 452. Longe tamen frequentius ita le-
gitur apud prosae orationis scriptores, e. c. apud
Herod. IV. 77; Xen. Anab. VL 2. 8; VL 3. 20; Cyr.
V. 4. 16. Polyb. III. 117. 2.

Porsonus in Adversariis p. 199. duorum prono-
minum conjunctione olg et a.vxoïç ofiensus, oT scri-
bendum putabat, quod non opus est. Hermanne,

ad Vigerum ada. 28. p. 709 et 808, et iu ed. IK
ad h. 1. anacoluthi genus esse videtur, positum
in eo, quod oratio abrupta denuo inehoatur, quod
fiat vel negligentia quadam, ut in epicorum illo
wv ó i^iv avzüiv, vel rei explicandae caussa, ut wv 6
ixev vnamp;v, vel quum in medio positum est, ut in
Oed. R. 246., vel denique propter commotionem mi-
mi, quum quis aliquantisper dubitans quibus verbis
utatur, dein expleat ea, quae dicere exorsus erat.

Quamvis sp'eciosa sit haec explicatie, tamen
ejusmodi dicendi negligentiam poetae obtrudere mihi
non necessarium videtur, maloque cum Buttmanno,
Matthaeio, Schneidewino, Hartungio mzoti interpre-
tari ipsis, ut hoe periodi membrum magna cum vi
priori opponatur, hoc quidem sensu : TJtinam iis
DU ea quihus me affecemnt mala, aliquando ipsis
rependenda trihuant. Quod autem ad conjecturam
of attinet, certissimam eam a G. Dindorfio et Wun-
dere judicatam, eam ab hoc loco alienam esse videbit,
qui reputaverit, poetam, si hoc scripsisset, profecto
illud avxmoiv è(j.oü non additurum fuissa. Quod si
ad emendationem confugiendum esset, probabilius
foret alSfiç, quod saepe in libris scribitur «utiç,
unde facile avToîç nasci potuit.

E Sophoclis Philocteta certa clarorum hominum
vel rerum insignium significatio peti nulla potest.

ópwv n'ev alaxpxç aTraraç,
aruyvóv ts ywT èx^o^omv,
ixvpi'ûi T alaxpûiv dva-zêXlovS-', óa' èy' yj-
ylv mxnbsp;xv^p.

Maie Musgravius et Johnsonus ^ai'jxovon in Sopho-
clis fabulis genios intelligi voluerunt.

Narratio, quae fertur de Sophocle, quod octoge-
narius a filiis dementiae accusatus se coram judici-
bus defendisset recitando Oedipo Coloneo, videtur e
fabula in historiam migrasse.

In Suidae verbis s. v. 'Aphzxpxoç : o5to; Sk 6
'Aphzapxoi aûyxpovoi h 'EbpmlS-ç, oç npmog dç z6
vjv xùzm [j.yiy.Oi zx Spdigt;.xzx Kxzéazriasv, vocabulum
TÔ v'jv (imo; non de numero versuum cujusque tra-
goediae, sed de temporis spatio, quo res in scena
acta comprehenderetur, accipiendum est.

Canon Dawesianus qui dicitur, (Misc. Crit. p.
221.), quod ad où fiv cum fut. indie, junctum at-
tinet, falsus est.

Probanda Madvigii emendatio in Cic. Phil. II.
c. 21 : »Accipite nunc, quaeso, non ea, quae ipse
in se atque in domesticum dedecus impure atque
intemperanterquot; ^c. pro dedecus legentis decus.

In Corn. Nepotis Vita Alcib. II. 3, pro : »quoad
licitum est, odiosa multa delicate jocoseque fecit,quot;
scribendum videtur : »quoad licitum est otio-
so, multaquot; etc.

Horatius Carm. I. 22. vs. 13 seq. militarisDau-
nias non de regione, sed de incolis interpretandum.

Non assentior Mitscherlichio statuenti, Horatii
codices, quos .hodie habemus, omnes e recensione
Mavortii et Felicis fluxisse.

Mufata a Clisthene tfvlüv descriptio et numerus
plurimum valuerunt ad democratiam Athenis au-
gendam.

Platonis Pliaedonem non brevi post Socratis
mortem tempore, sed post confectum demum iter
in Italiam ab ipso conscriptum esse probabile est.

Quod Plutarcbus de Lacedaemoniis dicit Vit. Ly-
curgi, c. 30 : ws dpyeaS'xi riàeaav, apyeiv S'om
■rmÎGiavxo, boe eorum bistoria post bellum Pelopon-
nesiacum, quum Graeciae principatum adepti essent,
comprobavit.

Fallitur Perizonius Animadvv. bist. c. VII, p.
236 seqq. spolia opima non modo ea fuisse con ten-
dens, quae dux Eomanus de duce bostium recepis-
set, sed etiam quae miles gregarius, dummodo de
duce bostili, reportasset.

populo in comitiis centuriatis jussum esset, id ante
legem Publiliam et legem Maeniam tum demum
ratum fuisse, si patrieii in comitiis curiatis aucto-
res facti essent.

Fabius Pictor, primus Eomanorum historicus,
plurima e Graecis logographis hausit.

Cetera quae propter loci distantiam et temporis angustias re-
manserunt typothetarum menda ipse corrigat benevoius lector.