ffm

Pi

O

i

DISSERTATIO lïïAÜGURALlS MYÏHOLOGICA

J O V E H O M E R 1 C O.

I ) 1

RIJKSUNIVERSITEIT UTRECHT

1417 4795

/

])ISSEP.TATK) lïTATTGüRALIS MYTIIOLOOICA

JOVE HOMERIC O,

QUül) DEUS BENE VEKTAT,

KX AUCTOBITATE KECTOKIS MAGNIFICI,

BAllTHOLDI JACOBl LINTELO DE GEER,

I-ITT. UUM. , JUB. BOM. BT EOD. ÜOCT. ET PllOP. BXTBAOBD.,

AMPLissiMiQDE SENATUS ACADEMICI consensu

kt

nobilissimae facultatis PHILOSOPHIAE THEOEETICAE
et LITTERARUM IIUMANIORÜM decketo,

SHIHISÖIIE IN riilLOSOrillA ÏIIEORETICA ET IITTERISIIOXORIBUS AC 1'RIVILECIIS
IN ACADEMIA RHENO-THAJECTINA,

KITE ET LEOITIMIä CONSEQÜENDIS,
ERUDITORUM JiXAMINI SÜBMITÏIT

JOANNES WAGENEE,

Stcriienicliensis.

ÏKAJECTI AD RHENUM,
APUD VAN HEIJNINGEN amp; POST UITEKWEER

TYl'IS K. J. aiEBBN.

PROOEMIUM.

De Jove Homerico me disputaturum quum profes-
sus ero, permulti me inutilem snscepisse operam
putabunt, quippe quum de illo jam tot et tanti viri
dixerint, ut fere nihil videatur superesse de quo
cum fructu disseri possit. Scio equidem ea de re
plurima esse scripta vel in Homericis commentariis,
vel in compendiis mythologiae, vel eis in libris quo-
rum auctores data opera in homericam religionem
inquisiverunt 1), vel etiam in peculiaribus quibusdam
dissertationibus 2); sed nulla tamen scriptio mihi
innotuit, in qua ratio habita sit locorum omnium ad
Jovem apud Homerum spectantium: quod quidem in

1)nbsp;Qualis est nakgelseachh : Mythologia Eommca.

2)nbsp;E. g. eciibkbeecheei: de Jove Hmneri dissertatio. Berolini
1833.

tali argumento exprimendo milii visum est omnino
necessarium. Talis autem scriptio si jam exstet,
meque fugerit, quod non mirandum esset in tanta
librorum copia qui liodie ubiquo eduntur, meum erit
detrimentum, non litterarum, quibus non potest non
prodesse ut res tarn gravis tamque difficilis a pluri-
bus tractetur. Nec meam operam prorsus inutilem
foi-e credo, quum pro certo habeam nova quaedam
eaque vera in ea inesse.

Quod autem dixi, me omnium locorum, in qui-
bus Homerus de Jove locutus sit, rationem hibatu-
rum, non ita intelligi velim quasi eos omnes lau-
daturus sim. Quod profecto putidae diligentiae foret,
praesertim quum in Seheri Argo Homerico accurate
confectus illorum locorum index reperiatur.

DE GEMINA JOVIS APÜD HOMERÜM NATURA.

Quicunque Homerum non obiter tantum perlege-
rit , sed aliqua cum diligentia ad singula attenderit,
eum fugisse non potest geminum in ejus carminibus
Jovem inveniri, alterum hominibus admodum similem,
vi tantum et sapientia ab eis diversum, alterum
auterti dmm naturalem sen physicum, qui pluit et nin-
git, qui tonat et fulgurat, qui terrae fructus alit,
nubes colligit et imperat ventis.

Primum igitur quaeritur quomodo differentia ilia

sit explicanda, i. e. utrum duo prorsus inter se di-

versa numina coaluerint (quod ex. g. in Herculis

evenit cuitu, quem partim ex fortissimo Graecorum

heroë, partim ex effeminato Hercule Lydorum, ad

Ompbalae pedes jacente, originem duxisse persuasum

est harum rerum peritis), an alter Jupiter prior,

1*

primam linguae formam servasse, diu duas habet si-
gnificationes : et lumen indicat et coelum. Quarum
utra sit potior statim apparebit, modo Iliadislib, 15
versum 192 tibi in mentem revocaveris:
Zevg d' tXax' ovquvov ivqvv iv «lamp;ïqt. ^ctï vicftljioi.
Atque haec vis uno saltern loco adhuc apud Home-
rum servata est. Sermo ibi est de belli tumultu:

(11. 13, 837)

ijf^i) 5' dfnqiotéQav txir' ald-éç«, xai Jt,à? av/àg.
Nam quid aliud, quaeso, J tog hoc loco significare
potest quam coelif Atque alibi quoque mihi quidem
videtur Jióg vocabulum ad coelum esse referendum :
(II. 19, 357)

(05 8' ots tcc()lt;pecai vifpàdeg Aiùg txnoTÎovTai,
quo in versu tx conjungendum esse credo cum /hog;
quod si admiseris, necessario Jiôg spectat ad coelum.
Apud Latinos etiam, quorum linguam graecae arete
cognatam esse nemo ignorât, Jupüer, quod idem esse
videtur ac Zev nécriQ, persaepe pro coelo usurpatur.
Vide Ciceronem de Nat B. II, 25, ubi dicit Ennius:
Adspice hoc sublime candens, quem invocant Jovem.
Cf. Horat. Od. I, 1,' 25: manet sub jove frigido ve-
nator; Ovid. fast. II, 299 : Sub Jove durabant et cor-
pora nuda gerebant. Jupiter igitur est coelum, sive
Coeli deus.

Jam ad epitheta nos convertamus, quae plei'umque

optime deorum naturam ostendunt, ad eaque, quae
Jupiter agere dlcatur. Haec autem iios ad eundem
ducunt finem. JVKpiXijyfgtT'tji; vocatur, h. e. qui mi-
biia colligit. Coelum nubibus implet, vicpéfaai niQi-
lt;5Ttq)ii, Od. 5, 303; nargog Jióg ix ve(pi7.cco)v, H. 2,
146. Tempestates movet, Od. 9, 67:

vijvai 3' fTTtógff' avifiov SoQirjv vicpiXTjyfQtra Ztvg
XaiXani ^icsmaif], lt;svv Sè vtcfteaai xalvijiav
/(xTav ófiov xoci nóvrov'
Od. 24, 42: tl fiij Ztvg XaiXani navaev. Od. 5, 176 :
Jióg oijQw.d. II. 1, 511; 2, 412; Od. 9, 552; 11,
405; 13, 45. KtXaivtcpijg appellatur i. e. qui nigris
nubibus est obvolutus, Od. 10, 552.
Pluviam demittit:

OT ini^Qlarj Aiog ö/x^Qog. II.- 5, 90

èga Ztvg Ttavvviog. Od. 14, 458; II. 12, 25.
ilfiUT ónoDQivü), ore Icc^górctTOV %iti vda)(gt;
Zev'g, (II. 16, 385).
Nivis et grandinis dicitur auctor:
óg d' ot' ap dargccnTfi nóaig quot;Hgijg tjvxófioio,
itvitav ii noXvv öfi^QOV, damp;tacpuTov tjè %aXat,av,
rlvi(ftrov,OTt ntQTtiiwv inaXvvevdQOtJQag.l\.10,5.
II. 12, 278 sqq.

. . . wart viqiamp;dtg ^lóvog ninrovai amp;u(itiai
OTt r' wQtTO (itjTiétu Ztvg
vifffniV dpamp;QO}noiai, nilt;pavaxófitvog rd d xijXa ,

{,xpi]lwv oqimv xoQvqiäg ifccl nQwovag ÜXQOvg,

neSia Iwvevvra,nbsp;«J^öewf niova eQ/a, xvL

In fine hujus descriptionis, quae adhuc per ali-
quot versus deducitur, poeta addit: ot' inißglaj} Jiog
ofißQog.

Jupiter etiam dat coelum serenum:
nolijaov d' aXamp;QTjv, inquit Ajax II. 17, 646.
Haec igitur omnia Jovi tribuuntur; quae adeo sunt
perspicua ut putes neminem, qui accuratius ea per-
penderit, negaturum talibus in locis, quales attuli-
mus, Jovem esse deum physicum sive naturalem. Et
negavit tarnen praefracte Niebuhrius, vir acutissimi
ingenii, in recensione Idearum Heereni, quae repetita
est in secundo opusculorum volumine p. 128. Sed
quod jam alii dixerunt, et mihi quoque omnino per-
suasum est, Niebuhrius hoc loco prorsus erravit. Ha-
bet autem ejus error quo excusetur. Etenim jure
quidem, sed, quo erat fervore, nimis infestus fuit sym-
bolico illi interpretandi generi, quod tunc temporis
philologiam invadere minabatur. Et sane perversa
fuit ilia mythologiae tractandae ratio, qua ex. gr. usus
est Creuzerus, qua veterum populorum simplici reli-
gioni nescio quae obtruduntur obscura et mystica

dolt;rmata. Sed non mvsticam esse oportuit religionem

Ö quot;

naturalem; quid enim simplicius quam ut homines

pluviae, grandinis, fulriiinis deum aliquem auctorem
esse credant et hunc deum coelum incolere sibi per-
suadeant ?

Homerus quidem quoties xfkaivtq)iig vocabulum vel
simile epitheton usurpât, non semper Jovem cogi-
tât nubibus obvolutum ; sed nonne haec epitheta pro-
bant, talia vocabula antiquitus apprime fuisse Jovi
propria? Quae, inquam, causa Homerum movisset
ut Jovi xiXcKivecptog epitheton daret, nisi hoc ad phy-
sicum Jovem, quamquam tunc jam obsoletum, spec-
tasset. Itali vel hodie dicunt : per Bacco ; inde
profecto non concludere possumus Bacchi cultum
apud eos adhuc vigere; sed nonne ilia verba, si
omnia veterum scripta interiissent, per se proba-
rent antiquitus Baccham aliquem tanto apud eos
viguisse honore, ut in jurisjurandi formulam adscis-
ceretur ?

Dicenda nobis haec fuerunt, ne quis sententiam
nostram prave interpretaretur. »Esto, inquit nie-
» büheius 1. 1., queis talia placent, illi Homerum ad
»suum arbitrium deforment!quot; At de hoc non agitur,
nolumus poetae obtrudere aliéna ; sed nolumus altera
ex parte confundere quae sunt distinguenda.

Sed jam pergamus examinando qualis fuerit Jupi-
ter ille naturalis. Non modo pluvia, nix, grando

et venti ad eum referebantur, sed reliqua etiam me-

teora, veluti: II. 11, 27

1) Iris: ..Aqigoiv loixóng, «s n KQovlmv
y vilt;ftinbsp;ré^agnbsp;dyamp;Qéncov-

II. 17, 547

noQqgt;VQér,v Ïq^v ^«/^roTat raviSaart
Zevg t? ovQUVÓamp;tv, régag fgt;ftff«t.
Iris etiam banc ob causam semper Jovis nuncia est.
2) Pluvia sanguinis:

...... KQOvlSijg, x«Ta ixpóamp;evnbsp;tfgt;«S

«?ft«Tt (ivnaliag £? alQaQog. H- H, 53.

II. 16, 460

atiKXToéaaccg Si xjjilt;xSag xaréttviv tQcc^e.
3) Fulmen: Jióg Ktquvvog. Od. 12, 416.
Qaare vocatur riQitixkqavvog, H. 1, 410.

ibid. 580. v^^e^f^ér^^' ^^
deyixégcv^og, II. 19, 121. is'^s^/^errjg, H- 1-3. 624.
igiydov^og nóaig quot;Hqv?gt; 15, 112.
Cf. Od. 12, 415: Zevg uiivSig ^QÓPTTjae;
Od. 20, 103: i§Q6vr7}lt;SiV — vrpoamp;e» ix relt;péa,r ;
ibid. 113: i, ^leyaVnbsp;dn' Oigccvov dare-

QÓivrog; Od. 21, 403, Zevg SI i^eydl' exrvne ogt;;,a«r«

cpceimv; II. 10, 5:

^g S' 'ÓT hv d^TQdnrn nósig quot;HQTjg rjïrAÓiiOLO.

11. 11, 182: exe 8è 6reQoni)V (letd y^egdv.

ibid. 66: rnh Sè ^«Ixóg Uftff' lt;^Teconr, naxqog

Jlóg. II- 13, 243: dattQonfi èvaXiyuiog ^vre Kqo-
vioav — iviva^s — diixvvg ff^ftct ßgoroTaiv.
4) Turbines: II. 13, 795,

ot 8' ïsav «qyaXimv dvéfimv draXavTOi. dé2,Xr)
Tj Qci r' vno ßQOvrfjg narqog Jiog eiai nédovSt.
Omnia igitur Coeli phaenomena a Jove proficis-
cuntur. Sed idem est cujus ope uvae crescunt:
Od. 24, 343: evamp;a d' dvd araqivXcKi nuvTOiui taaiv,
ónnÓTe dij Jióg WQCti tTrißgicSHav vnegamp;tp.
Et ßores gignuntur. Vide enim pulchrum illum lo-
cum in quo Juno ut Jovem decipiat a Venere cin-
gulum petit, quo induta Jovem amore percellat.
Nube circumdantur, atque:

Toïffi 8'vnónbsp;óTa (ftjiv véOamp;tjXicc itoirjv,

'ktaróv iga^evTce, idè xgóxov , vdxivamp;ov,
nvxvèv xal /Jialaxóv, og dnó xamp;ovóg vipóa tiQye.
Tm i'vi Xi^äad-ijv, ini Si vicpi^-ijv iOmvTO
««Kriv, yQvaiitjV' (STii.Tival d' dnéninrov éfgtf«i.

Hunc locum qui leger it nee tamen agnoverit Jo-
vem esse deum naturae , qui terram imbre fecundat,
illum contendo apertis oculis caecutire. Nam quot;Hq^
eadem est ac terra ïga, quod multis explicare posse-
mus, nisi longior evasura esset demonstratio. — Ne-
que etIam probanda est sententia illorum qui dicunt
et alias terram gaudere quum adveniat deus aliquis,

quique Iliad, lib. 13 versum 27 et sqq. coiiferre ju-
bent, quibus adumbratur adventus Neptuni, quern
laete excipiunt monstra marina. Sed quid inde con-
cludas sententiae nostrae contrarium? Hoc ipsum
nimirum depingit gaudiuni quod deus diffundit.
Gaudent milites quum Martern vident aut Minervam.
Similiter gaudet terra et flores gignit quum descen-
dit Jupiter, quia Jupiter florum est auctor, ut for-
titudinis Mars aut Minerva. Nec dicas flores exortos
esse ut suaviter Jupiter et Juno cubarent; etenim
quid tum erit splendidum ros? Melius bunc locum
intellexit Virgilius, qui versus Homeri manifesto imi-
tatus est Georgicorum libro 2, 325:

,gt;Vere tument terrae et genitalia semina poscunt.
»Tum pater omnipotens fecundis imbribus Aether
»Conjugis in gremium laetae descendit et omnes
»Magnus alit, magno commixtus corpore, foetus.quot;
Eadem res significatur quum Tat« Coeli uxor vo-
catur aut quum secundum antiquam quamdam fabu-
1am Jupiter cuculi forma indutus in Junonis gremium
refugium quaesiisse narratur. Cuculus enim veris
indicium est, ut haec narratio prorsus cum Virgiliana
conveniat. Eadem porro res indicatur quum narrant
Jovem, in axaream pluviam mutatum, ad Danaëii
venisse. Jc^osa enim aut, si serio profertur, inepta
eorum explicatio est, qui dicunt Jovem Danaës custo-

des auro corrupisse et sic ad eam aditum obtinuisse.
Danaë est terra quae Danaos genuit h. e. Argos,
quod Danaï urbem Pindarus vocat. Ideo Danaë ap-
pellatur Argiva, cfr. Pind. 1) Nem. 10, 10. B. Ideo
etiam filius Danaës Perseus nominatur. Nam Per-
seus nihil est nisi (piçaiv'g, ut UfQaeqióvij proprie
est (PeQStfóv^. Is igitur est qui fructus terrae af-
fert, quemadmodum apud Latinos Feronia (a ferendo)
agrorum dea est.

Eadem deinde res significatur quum Jupiter ex
Semela Bacchum procréasse dicitur. Nam Semela
idem est ac 6efiéi.7] (quod quidem non exstat, sed cu-
jus similes formae inveniuntur : ■Q-ifitXtov, ^ifxijlov]
i. e. fandarnentum, terra. Jovis autem fiijQÔg ut cl.
WELCKEEO videtur, nihil aliud est quam coeli fictiQa;
-Coeli enim colore crescunt uvae.

Idem denique indicatur quum Jupiter Cererem
adaraasse dicitur ; /lijfirjTTjQ baud dubie est terra ma-
ter. Hujus autem filia est IleQaeqiópt; aut lt;I)fQaîqgt;aaacc
i. e. (wELKEKO interprete) ea quae terrae fructibus
splendet. fpeQfjetJg jam supra explicuimus, cpàaaa
autem idem est ac qiàtcsa a, splendida. Eandem
deam Romani Proserpinam appellabant i. e. eam quae

i) viöq Juvâaç' t'ov à-rtà x^vaov fiafièv avroQVTov ïfiiterat ;

Pind. Isthm. 12, 17. B.

pro-serpit, aut Ferordam. Intelligitur hac ratione cui-
sex menses in inferis sit Proserpina apud Plutonem,
sex reliquos vero apud matrem degat.

Nimis late fortasse divagatus sum; sed non possunt
res mythologicae alia via tractari. Omnia enim prae-
sertim apud Graecos sibi invicem respondent, ita ut,
nisi omnia simul aliqua saltem ex parte consideres,
verendum sit ne perperam singula explices. Etenim,
ut exemplum afiferam, ad intelligendum cur Minerva
ex Jovis capite prognata esse dicatur, videndum erit,
quid proprio de hac dea sit judicandum. Nam Ho-
mero illam de Minervae natalibus narrationem, quae
jam apud Hesiodum invenitur, non fuisse ignotam,
ex epitheto SßQiiionätQfi (H. 5. 747) apparet. Putant
plerique hunc mythum facilem habere explicationem:
Jovis nimirum ingenium esse maximum, Minervam
autem esse deam prudentiae; ideo igitur Minervam
ex Jovis cerebro esse ortam. Sed yoog, ßovhj,
(pQsytg ab Homero non capiti tribuuntur sed arijamp;eoi
et ■O-v/^w. Cui accedit quod, si illam interpretationem
admittas, plurima carent explicatione. Etenim cur
armata est Minerva? Exspectares potius pacis deam.
Cur aegida movet? cur Tgtroyévna dicitur? Ety-
mologia non adjuvamur; nam quod dicunt 'Aamp;fjvijv
earn deam significare, quae nutricem non habuerit
{d-amp;rjvi]) vix refutatione indiget. Dicunt alii 'Aamp;rjv^v

esse idem atque Alamp;'^vtjv (ab aïamp;m) i. e. lucidam;
sed et hoc dubitationi admodum obnoxium est. Fa-
ciliorem explicationem habet Tgiroyiviiu epitheton;
nam ''Aiiffirgirri Neptuni est uxor, TqLtodv ejusdem
filius; lacus quidam Libyae item Tq'itwv vocatur.
Tq'itwv igitur spectat ad aquam et Minerva est aquae
filia. Sed simul Jovis filia appellatur, Jiog rtyiog,
oßQtfioTiäTQ^. Quomodo haec possunt conciliari? Nata
nimirum est Minerva ex aqua coelesti. At porro
quaenam est ilia dea lucidis gaudens oculis, rXuvxö)-
iTig, ex nube prognata? Jam ipse respondeas: Minerva
est fulmen. Et jam antiquitus prolata est ilia expli-
catio, quarn nescio qua de causa recentiores fere om-
nes praetermiserint. Ideo igitur Minerva nata est
e capite jovis. Ideo igneum habet currum, quo ca-
rent reliqui dii. Cfr. II. 5, 745:

ia d' 03(6« qiXoyecc noal ßtjaccTO' Xdi^ero d' (y%og.
Ideo hasta armata est. Ideo astro comparatur: II. 5, 78.
oiov 8' dartQOc ^xe Kqovov naig dyxvloiiiiTtm,
ij v«i)Tfj(si Ttgccg, iji OTQUtm fVQtC ï-uêv,
XcK/inQov rov 8t re itoXT^oi dito airivd-rjgfg quot;ivraf
tc5 iixvT' ij'C^iv ini i^ovu Tlal^ldg 'Ad-ijvt]-
nam Homerus dariga qirjai rov daTtgondwg dxovri-
'Qonivov- Ideo oculi ejus adeo splendent: 8eivw St
01 boat cfdccvamp;tv. II. 1, 200. Quo loco non sane
irata est Achilli, immo dulcibus verbis eum mulcet.

Hoc quoinodo esplicabunt qui Minervam nihil esse
nisi prudentiam putant? Oculi enim illi lucidi irae
proprii sunt (cf. II. 1, 104 daae §ï ot uvqI lafint-
romvTi itxTijv, de Agamemnone irate) non sapientiae.
Hue quoque spectat quod II. 2, 450 Minerva nai-
(fäoGovaa dicitur. Ob eandem caussam riaUa? Mi-
nerva appellatur; nam ejus est fulmen quasi hastam
vibrare {namp;XXeiv). Ideo etiam aegida tenet, quam prae-
ter eam et Jovem nullus deorum torquet. Nam quod
dicunt Apollinem quoque aegida manibus tenere II. 15,
308, id nihil est, quum Jupiter banc dederit (II. 15,
229). Versus autem Iliadis lib. 24, 20-21 in quibus
Apollo dicitur Hectorem ab interitu servasse, aegide
eum circumdans, jam a veteribus criticis rejecti sunt.
Nusquam, enim praeterquam hoc loco aegis
■ vocatur, eademque non a malis tuetur et servat, sed
terrorem incutit: Stivij r ig (foßov dv§QS)v ïjv
negl i^év nävTv cfoßog iarecpärcozccc. In ea Gorgonis
caput inest öeipoTo ihUqov H. 5, 741. Minerva
autem ipsa aegidem sum it sine Jovis mandato.

Quid autem est illa alyig? Homerus ipse expli-
cat, II. 17, 593:

xal TÓT uQa KnoviSijg eXtr aiyida ■»vaaavóeaaai',

^lUQfJiaQtijV quot;iStjv 8t xard veqiéeaai xdlvyjev,

d(iTQ«ipcKg§t,fxälccfieyal'tXTVnt, Tijv d' irivaUv-

Eadem tQtfivi] vocatur II. 4, 167. Aiyig igitur est

idem ac «ï| (ab aïaao}) li. e. turbo et aegidem vi-
brare idem est ac superiores aëris partes commovere. ^

Sed aliam quoque vocabulum habct significa-
tionem. Artemidorus enim nos docet (II. 12) ar/ag
esse Jiuctus, confirmaturque haec ilUus vocabuli vis
eo quod Aiyai appellati erant loci nonnulli Neptuno
sacri. Explicatur autem hac via cur Alyu'icav ab
Hesiodo in Titanomachia (vid. schol. Apoll. Rhod.
1167) dictus fuerit filius maris 1). Praemonenda
haec nobis erant, quum de Aegaeone apud Home-
rum legantur haec:nbsp;^

ónitÓTi iiiv {Jia) ^vi'ôfja«i 'Ohl^TTioi ijamp;tXop uXXoi
av {OtTig) TOP tXamp;ovau, amp;ià., vmXv'acco diafiœv,
wx '^Exazoyitioov xuliaaa' tg (laxgov quot;OXvunov,
Alya'nova —

xon xal vnéSditaocv (làxuQig d'ioi, ov S' i'r' tSTjaccv.
(II. 1, 399 sqq.).

Quid haec sibi volunt? Num putas ea sine caussa
esse ficta? Hoe qui statuunt parum mythologicas
rationes perspiciunt. Distinguendum quidem est :
nequc enim omnia quae de Dûs narrat Homerus ,
occultam quamdam habent rationem , et ridiculus fo-
ret qui vellet uiioquoque loco, cur de hoe illove deo

1) Didytnus eum vocat amp;a?Maai,ov âaiiiova, cfr. schol. Villois.
ad II. I, SSf- Secundum Hesioduin Kvu.o7to).ila ejus erat uxor;
quod nomen i'-d ü'V«quot;^« spectat.

origo. Nam hue quoque spoctat quod Oceanics omnium
fluviorum. -pater vocatur, quum altera ex parte fluvii
a Jove oriundi esse perhibeantur, cfr. Od. 4, 477:
AlyvnTOio Jtl'ireTtog Tcorafiolo :
I^ntQ%ttoio, /tümriog norccfioio, II. 16, 174;
II. 17, 263:

(Off Ö' or' iTtl TiQO'^ojjai JiïneTiog noTafioTo.
Od, 7, 284:

i/tb 5' dTtavivamp;t JuTciTtog nOTafioïo tx^ag.
quo loco ut et praecedenti sermo est de fluvio qua-
licunque. Ita etiam Xanthus Jovis filius vocatur :
'ÖV damp;avttzog TtKtro Ztiig, H. 14, 433.

Jam scholiastas ilia differentia offendit; quo factum
est ut torrentes tantum éünirtXg dictos esse conten-
derent. Sed si ipse Ar/vnrog sive Nilus torrens ap-
pellatur, quis fluvius non eodem poterit nomine
nuncupari? Falsa igitur haec distinctio est et fluvii
non solum Jovis sed et Oceani filii sunt; quod post
ea quae monui nullam habet difficultatem; nam eo
ros redit: Fluvii e nubibus oriuntur, nubes e mari,
ita ut et ab Oceano et a Jove fluvios originem du-
cere aequo jure contend! possit. Atque hac tantum
explicatione admissa, recte fluminum pater Oceanus
vocatur. Nam Graecos fugere non poterat fluvios
de montibus potius defluere et imbribus all, quam
ex Oceano manare.

Quum igitur mare Jovi iiubes et cum his fulgura
praebeat, deus marinus jure dici potest Jovis adjutor.
Ita autem expresserunt illam sententiam Graeci ut
Aegaeona, quem maris deum fuisse supra ostendi-
mus 1), Jovi aliquando auxiiium tulisse narrarent,
eumque a dea marina (nempe a Thetide) ad Jovem
ductum fuisse fingerent, nisi hoc ultimum Homeri
est figmentum.

Jupiter sine nubibus vinculis est impeditus e qui-
bus ab Aegaeone expeditur. Talem puto illi fabulae
sententiam subesse; quam ne quis temere a me exco-
gitatam esse sibi persuadeat, moneo eandem a cl.
Welckero in libro de Aeschyli trilogiis esse prolatam.
Doleo tantum quod illius libri mihi haec scribenti
copia non fuerit, quare e propria penu mihi fuerunt
argumenta promenda.

Satis prolixe haec a me exposita sunt, unum tamen
addo, de quo jam supra dixi, cujus autem immemo-
res esse soient, qui banc mythologiae tractandae ra-
tionem ridentes dicunt se nolle poetae ineptias obtru-
dere ; sciant, inquam, isti irrisores, se cum umbris
plerumque et vanis figmentis pugnare ; neque enim
talia Homero obtrudimus, sed censemus Aegaeonem
apud Homerum non esse mare ipsum, sed deum ali-

1) Hanc ob caussam eum ab Homero Centimanum appcUari
(quod spectat ad fluvios in mare decurrentes) apertum est.

origo. Nam hue quoque spoctat quod Oceanus omnium
fluviorum. pater vocatur, quum altera ex parte fluvii
a Jove oriundi esse perhibeantur, cfr. Od. 4, 477:
Aiyt^TTTOio idiXmrtog norcc/xo'ïo:

SntQinoio, z/fi'TTfTfO? TTOTccfiolo, II. 16, 174;
11. 17, 263:

(Sg d' or' tnl rtQOioijdi Aüntrtog noTa[to~iO.
Od. 7, 284:

t/tb Ö' (indvevd-f JimiTiog irOTa/ioTo in^dg.
quo loco ut et praecedenti sermo est de fluvio qua-
licunque. Ita etiam Xanthus Jovis filius vocatur :
ov dd-drarog réxero Znig, H. 14, 433.

Jam scholiastas ilia differentia offendit; quo factum
est ut torrentes tantum AiCntrtïg dictos esse conten-
derent. Sed si ipse Ar/vmog sive Nilus torrens ap-
pellatur, quis fluvius non eodem poterit nomine
nuncupari? Falsa igitur haec distin ctio est et fluvii
non solum Jovis sed et Oceani filii sunt; quod post
ea quae monui nullam habet difficultatem; nam eo
ros redit: Fluvii e nubibus oriuntur, nubes e mari,
ita ut et ab Oceano et a Jove, fluvios originem du-
cere aequo jure contendi possit. Atque hac tantum
explicatione admissa, recte fluminum pater Oceanus
vocatur. Nam Graecos fugere non poterat fluvios
de montibus potius defluere et imbribus ali, quam
ex Oceaiio man are.

Quum igitur mare Jovi nubes et cum his fulgura

praebeat, deus marinus jure dici potest Jovis adjutor.

Ita autem expresserunt illam sententiam Graeci ut
Aegaeona, quem maris deum fuisse supra ostendi-
mus 1), Jovi aliquando auxilium tulisse narrarent,
eumque a dea marina (nempe a Thetide) ad Jovem
ductum fuisse fingerent, nisi hoc ultimum Homeri
est figmentum.

Jupiter sine nubibus vinculis est impeditus e qui-
bus ab Aegaeone expeditur. Talem puto illi fabulae
sententiam subesse; quam ne quis temere a me exco-
gitatam esse sibi persuadeat, moneo eandem a cl.
Welckero in libro de Aeschyli trilogiis esse prolatam.
Doleo tantum quod illius libri mihi haec scribenti
copia non fuerit, quare e propria penu mihi fuerunt
argumenta promenda.

Satis prolixe haec a me exposita sunt, unum tarnen
addo, de quo jam supra dixi, cujus autem immemo-
res esse soient, qui hanc mythologiae tractaudae ra-
tionem ridentes dicunt se nolle poetae ineptias obtru-
dere ; sciant, inquam, isti irrisores, se cum umbris
plerumque et vanis figmentis pugnare ; neque enim
talia Homero obtrudimus, sed censemus Aegaeonem
apud Homerum non esse mare ipsum, sed deum ali-

1) Hanc ob caussam eum ab Homero Centimanum appcllari
(quod spectat ad fluvios in mare decurrentes) apertum est.

quem potentissimum, humana forma indutum et jure
nostro contendimus non temere a Graecis, praesertim
tunc'temporis, fabulas illas fuisse excogitatas. Aliqua
semper debet fabulae caussa subesse. Sed de illis
fabulae quasi elementis Homerum quocunque loco co-
gitasse, quis est qui dicat? Ineptire potius ii viden-
tur, qui tam perspicuam distinctioiiem sive non intel'
ligunt, sive consulto praetereunt.

Ex iis quae hujusque disputata sunt apparuit jovem
ante omnia esse Coelicolam deum. Coelum aspiciunt
qui eum invocant: II. 16, 231.

.................Itlßt âf oivov,

ovQocvov dgavidwvquot; Aia 8' ov XuO'i TfQnixénccvvov.
Procul ab hominibus habitat, rijlód-t vaiœv, in re-
gionibus coeli aethereis. Sed idem deus cunctam
terram regit. Summus Deorum est vel potius Deus
in universum. Divisus quidem est orbis universus
inter tres fratres, sed Jupiter eorum fortissimus est.
Adversatur quidem ei nonnunquam Neptunus : quot;
■xul «Qccregôg tkq ttbj/ ^livértû TQiTarfj îvl [lotgij,

II. 6, 193. At idem mox fratri se submittit. Ju-
piter omnium dominus est. Nec objiciat aliquis hoc
ad homericnim tantum jovem pertinere non item ad
ante/iomericum ; religionem eiiim Graecorum principio
fuisse stupidam quandam idolatriam; qua, proxima

quaeque, quae sub sensus caderent, diviuo cultu ve-.
nerarentur (fétichisme), sed eosdem Graecos sensim
a vili illa religione eo esse progresses ut Jovem
deorum principem fingerent. Non sine caussa haec
addo. Sunt enim nonnulli (inter quos est Naegels-,
bachius cujus librum supra laudavi), qui contendant
nondum perfectam apparere apud Homerum in cultu
unitatem 1), quamvis eam assequi Poëta conetur. At
nisi me omnia fallunt prorsus contrarium bic locum
habet. Nam jovem diu ante Homerum deorum fuisse
potentissimum vel hoe solo argumente probatur quod
magnae, qua Jupiter antehomericus colebatur, reli-
gionis eximium superest monumentum, quod Urlichsii
et Welckeri ingenio veram nactum est explicationem.
Etenim locus ille Athenarum qui recentiore tempore
^ plerisque vocatur Pnyx, nihil est nisi immensum
Jovis altare. Nam primum JJvvxós descriptie quam
nobis scriptores antiqui servarunt, in illum locum non
quadrat; deinde manifesta superest forma et species
altaris; denique tabulae aliquot ibi inventae sunt qui-
bus inscripta sunt verba : /lei vipiaroo; nec procul ab
• illo loco lapis inventus est in quo legitur : Jióg oqos
i. e. terminus agri Jovi sacri. Quae inscriptiones
licet non sint antiquissimae, quod ne verisimile qui-

1) Serioris quidem aevi vocabulum, sed hoc loco necessarium.

Ibid. 412 Ztv xtldiart fttytirrf 1); Ibid. 669
ö(TTf ü-coï(Ti xcci dvamp;Qwnoiaiy dvaaan. Od. Ij
45 Ztv— vnare XQtióvrcop. Od. 8, 289 tQiaamp;t-
véos Kgovitovog. Od. J9, '603 Ztve — amp;tu}v vnurog
Kul uQiovog. In maximis et gravissimis rebus prae
caeteris diis Jupiter invocatur. In Cyclopis antro,
inquit Ulyxes:nbsp;•gt;■ ■■nbsp;'

dvtaxéamp;ofitv Jtt liXqcxi. Od. 9, 294.
Idem Ulyxes quum filio suo salutem et felicitatem
deprecatur, Jovem tantum invocat: Ztv ava, Od.
17, 354.

Cyclopes qui jura humana et divlna contemnunt
fatentur Jovem se esse fortiore;»:

vovoov ovTiois tavi /liog fitydlov dXiaaamp;ai-
Od. 9, 411. Dixerat quidem supra v. 276 Polyphe-
mus se nullam habere Jovis rationem. Sed haec
inanis jactatio est. Neque omnia ad verbum sunt
intelligepda. Nam si ex hoc loco aliquis concludere
vellet, non esse infinitam e mente poetae Jovis po-
testatem admodum falleretur. Non magis his verbis
ejus potentia infirmatur quam quum dicit Apollo:
Tvdtidijg — VVV yt xai av Jd' nocTQi (idioiro, II.
5, 457, Exaggerat tantum poeta herois fortitudi-
nem; sed hoc ipso eximia Jovis vis optime exprimi-

1) Haec verba veterem formulam prodere videntur.

tur ; Jovi enim adversari summum esse nefas indica-
tur; cfr. II. 8, 144:

dfijQ dé y-iv ovTi Jió$ vàov figt/acfaiTO, ovdè fiâk'
ïqiamp;ifiog' ïTfi ri noXv (ftQXtQÓg iaviv- II. 15, 108:
(Jupiter) qiijaly yÙQ tv àamp;aj/àTocai d'toiatv
xdQTtt Ti (Samp;ivtf ft dlO(XQI.dÓv fiVCCl UQldTOg-

II. 18, 588:

dXX'' aiti Tt Jiog XQtiatsav vóog rjéniQ dvdçwv- m
Nam hoc loco vóog est idem ac Bovlri- Quod Ju-
piter vult id perficitur. II. 21, 193 :

oijc tOTi /lift KQOvitavi fid%flt;s9oci.
Oceanus ipse qui tamen validissimus est Jovis ful-
mina reformidat :nbsp;. ,1 V , '

dXXd xai og dtiSoixt J tog [xtydXaio xiquvvov-
Sacer Jovi est avium rex; nam aquilam Homerus
ipse vocat rtXtioTUTov ntvtijvmv, II. 8, 247. Sed
nihil clarius indicat summam Jovis potentiam quam
classicus ille locus, quem nescio. cur inepta interpre-
tatione torserint mythólogórum nonnulli. IL 8,18 seqq.:
yvwaiTt — öaov tî/il d'tccu' «dgriarog dndvrmv-
tï à' àyt, ntiQtjaaaamp;e , amp;toi, i'pcc tUtTt ndvrtg'
GtiQTiv iQvatlfjv i§ ovQavóamp;tv xQifidaavreg,
ndvrtg ö' i^dnrtaamp;t amp;t(d, iraaai rt d^iaivui'
d%V ovx av tQilauiT i§ oiiQavóamp;tv ntdiovSi
Zrjv' vTcaTOV ftî;ôTcoç' ovö' tl jidXa itoVkd xd^oirt.
dW brt Sïj xai iy^ TtçôqiQwv tamp;ékoi/ii tgtJcsaai,

uvvfi v,tv yairj tgtlaaiii, uvrfj n amp;lt;xKàa(Sij.
lt;JiiQ7]P fiiv xev tTTiiTa neyi (ilov Oi^vfinoio
öijaalfiTjV T(k St gt;e' avra fiiTijoga nàvxa ytvoiTO.
TÓaaof è'/iü ntQi t' tlfii 9iwv-, ntQi t Hjiàvamp;QÔinœv.
Hude sane symbolum, sed perspicuum et grave.
Jupiter non modo singulis fortior est, sed tuvtu cprjal
deixvvg œg ov xad-' eva, c.vll^ßSrjv navrav XQeir-
rcov èari, quae sunt verba scholiastae apud Villoiso-
nem. Omnes deos tantum superat potentia ut simul
et terram et mare a sua sede convellere possit. Videbi-
mus postea quomodo versus 25 et 26 sint explicandi;
nam prorsus miranda de illis interprétés sunt commenti.

Quae Jupiter hoc loco dicit nullus deorum negat :
scimus, inquit Minerva, 5 roi odevog ovx inieix-
xóv- — Alibi quoque idem sed non tam graviter
enuntiatum est. Jupiter Junonem alloquitur :

^ oil fie'iivfi , ore t'' ixgéfioo vi^md'ev ix ôf nodoTiv
äx^ovag nxa 8if(0, negl %eQai de SefSfiöv quot;itjlct
yiQtJaeov «QQijxrov 1); — ^^àareov ôè amp;eoi xarà fiaxQÖv
quot;OXv/a.nov' Avaai ovx i8ttvavro naçccarâsov' II. 15,
18. Vides et hic deos omnes frustra sese Jovi opponere.
Graviter quidem ferunt ; sed non possunt vel non
audent ei adversari.

1) Est hic locus quem nescias utrum allegorico cxpUces necne.
Sc.holiastarum cxplicatio profucto nulla est; sed fortasse aliquis et
hnnc nodum extrieabit.

Cfr. II. 11, 78:

nàvTig 5' jjriôcovTO xiXaiyeqiéa Kgoviava.
rwv flip aç' ovx dléyite Tarjjo.
(Juae qunm ita sint, iterum quaero num aliquis
bulam de Aegaeone temere fictam esse sive ante
Homerum sive ab eo ipso sibi persuadeat? Quomodo
narratio vulgari de Jove sententiae adeo contraria ,
alicui in mentem venire potuisset, nisi aliqua caussa
subesset, nisi eam séria quaedam meditatio ante-
cessisset.

Summum ergo Jovis est in omnes hominesque
deosque imperium. Nec dicas eum Fato esse subjec-
tum. Nam accurate locos, in quibus tioiQ« et aiaa
occurrunt, considerantibus apparebit Jovem potius
fato imperare. Cremen autem auctoritas ne te mo-
veat, lector, ut ei plus confidas quam tibimet ipsi.
Etenim quae ille dicit (Symbolik H. p. 458) : »Ueber-
»all finden wir diesen Zwiespalt; bald ist Jupiter
»allmächtig, und Nichts ist über ihm, bald steht er
»klatrend unter dem Geschick dessen
»sich unterwerfen muss, wie jeder andere Gott oder
»Menschquot;; haec, inquam, quibus argumentis nitan-
tur frustra quaeras. Laudat quidem Creuzerus qua-
tuor Iliadis versus, quibus opinionem suam compro-
bari putat: Jovis verba sunt, II. 16, 433:

quot;.Q fiot fywv, ore fioi Sannr^bov«, qpi^T«Toy dvSnwir,

Ia.oTq' vtcô üceTQÓxloio MevoiTiâSao Sajxtivai.
Sed accurate perpendas quae sequuiitur:

(hxamp;d ôi fioi XQuSiTj fiéjjiove, (pQeolv ÓQjiaivovri,
ij jjiiv ^o)ôv tóvTtt ^àyrjg äno öaxQVoéaatjg
■Oiiia àvaQTtà^ag Avxii^g ipl niovi dijftco,
rj rjSi] lino Xiqai MivoiriàSao âa/^âaffw.i,
Quos versus ne prava interpretatione . corrumpas,
dicens ^ ^dtj indicare aliquando tamen id necessario
fore. Haec verba enim non significant an jam nunc
nec vero postea, sed an nunc id facturus sim. Quod
qui fieri non posse jnitat, conférât simillimum locum
II. 5, 368,,; ubi Hector dicit: ov yag x oiS' el en
(Sffiv vnoTQonog t^ofiai rj ij8ri fi vno xeqni -9eol dct-
(làcoaiv 'Aiaiœv. Non potest Priami filius dicere se
..nescire utrum redeat an jam nunc moriatur Graeco-
rum manu confectus ; nam hoc si diceret, significaret
sibi aliquando id necessario futurum esse, quod scimus
eum minime sentire et sperare. Etenim etsi notum
ei sit aliquando Ilium esse interiturum, nondum ta-
men id fore arbitratur, quum speret Astyanactem
Troianis esse imperaturum,, quumque addat: non
móriar nisi sors jubeat :

ov '/amp;Q rig ft' vnèg uiaccv dvrjQ 'Atdi ngoiatpii.
ibid. 487. ''Hôy igitur hie simpliciter nunc est et
supra allato loco eodem modo erit intelligendum. Nam
si Jupiter Sarpedonem Lyciis restituisset nunquara

idem a Patroclo fuisset occisus. Et jam scholiasta
Venetus recte hunc locum est interpretatus : ov zovro,
inquit, axénTiTui 6 Ztvg, lî vareQov vno JTarçÔJtAco
tittfiàati, öH' ort 8ijo ßodXiTcci, ^ amaai, ij da/xaaai
VVV. Jupiter igitur si dicit : noiqa [loi dcciiijvai Huq-
nijöovce, hoc tantum vult : Ehen ! » Patroclus mihi
Sarpedonem, occidet, si pugna longius extendetur; nam
fortior est.quot;

Audi etiam Junonis responsum, 442 :
avSgcc d'VTjXÓv tàvTcc, nàXai ntnQW^îvov cciarj,
äi)J tamp;ilitg amp;avàToio övarj'^éog î^apa}.vaai;
îqS^' drÙQ ov toi tvxvtfg litaivtojitv amp;tol allot.
Non ncgat Juno Jovem id posse quod in mente ha-
beat. Vocat quidem Sarpedonem ntnQoofiévov ocïarj,
sed utpote amp;vrirov iàvTu. Hoc autem i. e. non
posse homines mortem fugere , quidni ab ipso Jove
constitutum credamus? Nam Maa Jovis esse dicitur
II. 17, 321 et 9, 618; itemque jio^Qa quae non est
alia atque aluce ad deos pertinet, vel potius ad Jo-
vem, qui omnibus diis fortior est, Od. 22, 413; 3 ,
269 1). Neqne igitur Creuzerus suam de fato sen-
tentiam quatuor illis versibus comprobavit; minus
etiam aptus ad demonstrandum est alius, quem lau-

1) Nolo urgore alium locum II. 15, 67, ubi Jupltor inter ea
quae sibi facienda, proposuerit Sarpedonis quoque mortem refert,
quum illi versus a nonnullis, jure ni fallor, pro insiticiis habeantur.

(ioTq' vnó IlaTQÔxloco Mfvoiriàdao dccfifjixxi.
Sed accurate perpendas quae sequuiitur:

(îf/î)-« ôê fioi xquÔIt] iitfiovi, (fQifslv ÓQfiaivovTi,
î/ (XIV ^oDÓv ióvTcc ixàxîjg àno daxQvoiaaijg
amp;ti(o avagnâ^ag Avxirjg tri niovi dijfiw,
fj ijbi] vnó XfQoi MevoiriàSao Safiâaaco.u
Quos versus ne prava interpretatione ; corrumpas,
dicens ^ ■^drj indicare aliquando tarnen id necessario
fore. Haec verba enim non significant an jam nunc
nec vero postea, sed an nunc id facturus sim. Quod
qui fieri non posse putat, conférât simillimum locum
II. 5, 368,,:ubi Hector dicit: ov -/àg r oïâ' tl iri
(Stftv vnoTQonog ï^ojxai tj ijdri (i vnó X^Qol amp;ioi d«-
fiócoaiv 'Axaiwv. Non potest Priami filius dicere se
nescire utrum redeat an jam nunc mpriatur Graeco-
rum manu confectus; nam hoc si diceret, significaret
sibi aliquando id necessario futurum esse, quod scimus
cum minime sentire et sperare. Etenim etsi notum
ei sit aliquando Ilium esse interiturum, nondum ta-
rnen id fore arbitratur, quum speret Astyanactem
Troianis esse imperaturum, quumque addat: non
moriar nisi sors jubeat :

ov yàg rig ft' vnig ulsuv dvr]Q ^AtSi nQoXà^tn.
ibid. 487. ''HS-tj igitur hic simpliciter nunc est et
supra allato loco eodem modo erit intelligendum. Nam
si Jupiter Sarpedonem Lyciis restituisset nunquam

idem a Patroclo fuisset occisus. Et jam scholiasta
Venetus I'ecte hunc locum est interpretatus : ov tovto,
inquit, axinTarai d Ztiig, il variQOv vno UaTQÔxXta
«fta(Tét, agt;lA' ort dv'o ßatlXtrai, aamp;Gui, ^ Safiâaai
VVV. Jupiter igitur si dicit : fioTga fioi dafiijvai Saq-
mjSova, hoc tautum vult: Eheu! »Patroclus mihi
Sarpedonem, occidet, si pugna longius extendetur; nam
fortior est.quot;

Audi etiam Junonis responsum, 442:
âvÔQCc üpTjróv èóvra, TcàXai mnQOiUiVOv ocïarj,
ä^ tamp;iXng Qavdroio SvSTjy^iog i^avaXvaixt;
Ï'qS^' dràQ ov TOI itdvxfg inaivéofiiv amp;toi aXXoi.
Non negat Juno Jovem id posse quod in mente ha-
beat. Vocat quidem Sarpedonem ntirQcofitvov ccîarj,
sed utpote amp;vgt;]tóv tóvra. Hoc autem i. e. non
posse homines mortem fugere, quidni ab ipso Jove
constitutum credamus? Nam Alaa Jovis esse dicitur
II. 17, 321 et 9, 618; itemque ftotp« quae non est
alia atque aJaa ad deos pertinet, vel potius ad Jo-
t-em, qui omnibus diis fortior est, Od. 22, 413; 3,
269 1). Neqne igitur Creuzerus suam de fato sen-
tentiam quatuor illis versibus comprobavit; minus
etiam aptus ad demonstrandum est alius, quem lau-

1) Nolo urgore alium locum II. 15, 67, ubi Jupitor inter ea
lt;iuae sibi facienda, proposuerit Sarpcdonis quoque mortem refert,
quum illi versus a nonnullis, jure ni (allor, pro insiticiis habeantur.

dat, Odysseae (1, 35) versus: mg xcù vvv Aiyifiùo;
intttiiioQov'AxQtlSao rijjA.' aloiov fivriarnv ; quo quid
sibi Creuzerus voluerit, plane non intelligo.

Itaque vides quibus argumentis Creuzeri de fato
aqud Homerum opinio nitatur, quam tamen idem
multis verbis illustrât et pro certissima habet. Paulo
longius haec persecutus sum, quia ostendere volui
quam leviter nonnunquam Creuzerus opiniones suas
proposuerit, ne quis mihi vitio vertat, pleraque quae
in ejus Mythologia de Jove leguntur a me fuisse
rejecta. Sunt tarnen loei nonnulli qui per se non
demonstrent utrum Jupiter a (ioIqu , an haec ab illo
pendeat. Sed nusquam Jupiter fato subjectus esse
dicitur, quum contra multi loci fatum Jovi vel diis
in universum parere demonstrent ; ex. gr. II. 20, 365
Achilles dicit : n^g« f/ti) xorf ôî'ioiiai onnoti xèv
Sij —Zevs iamp;nn TtXéaat; et postea Patroclus
cum Achille haec verba communicat: aol fioiqu —
Tft'x« v'^o Tqôxov tvtjytvtav dnolêaamp;at, II. 23, 80.
Quod igitur Achilles appellaverat voluntatem Jovis,
Patroclus /^oîgocv appellat. Ita etiam Ulixis reditus
/xoTga nuncupatur Od. 9, 532:

dW lï ot fioÏQ' larl (flXovg iSinv, qnum tamen
hune reditum a Jovis arbitrio pendere nos poëta do-
cuerit lib. 1, 76; dicit enim Jupiter:

aiX' a/i^', »/gt;as ollSi ntQtcpQCctmiieamp;a navrtg
voarov , ottoog eX9ri(Ji' IloafiSdaiv Si fti9f}aei
ov %6lov' ov nh yaq ri dwijatrat avria ndvrmv
ccamp;avixTCOj' dixtjTt amp;iO)v igidaivffttv oiog.
Cui accedit quod etsi Motgcc persaepe humanam sor-
tem nere dicitur (cfr. II. 20, 127: rd ntiatrai, aaau
01 Ala« ytivonivcg intvt}lt;sa livco, on fiiv rixf
(i^Ttiq) ilt;lein tamen nonnunquam de Jove perhibetur:
QtXa dqiyvtoTog yovog dvtQog, (pn KqovIcjv
quot;Oi.§ov in litX'oa i I yotfiiovrL n yitvofiivco re, Od.
4, 207; aide nov «[i^tv Ztvg tnl y t iv o i*i v o i a i v
(h. e. quo momento nascimur) llti xccx6Ti]r« ^agiTav, II.
10, 70; dWoTi Sij ivog iiXamp;i,nfQinloiiivcov iviuvramp;v,
■tm 01 inexXaacevTO d-iol olxovdi viiaamp;cci, Od.
16, 64; 1, 16.

Res summae et gravissimae ex. gr. totum Iliadis
argumentum, Jovis voluntati tribuuntur: Jiog 8'ire-
liUvo ^ovlil, II. 1, 5.

Quid autem sibi vellent verba haec: ov ydg t/xop
nali-vayqtrov , ovb' dnaTtilov , Ovb' driXev'rtiTov, o ri
Xfy vitffalfj xaruvttlsto, II. 1, 526; quid sibi vellent,
si Jupiter fato parere debuisset ? Idem de hoc versu
dicendum: Ztvg didmrstv drSgdaiv dX(pi](jT^aip, oncog
• id-ilfiaiv, ixaavm, Od. 1, 349. Quocum conferenda
sunt verba Odysseae 4, 237 : Sdvarat (Jupiter) ydo
anavTce. Neque quod aurea libra Jovi tribuitur ali-

cujus moraenti est, quum id quod lib. IL 16, 644
Jovis camp;ndlium appelletur^ postea 658 ad ülam
libmm refeïatur ^ quumque Jupiter ipse auream fati
libram inclinaire dicatur.

Nolo omnes, quibus sententia mea confirmari pos-
sit , locos coögerere ^ quum res perspicua sit. Si
quis autem haec accuratius perseqni vdit, adeat EC-
KENBKECHERI, quam supra laudavi,^ dissert.ationem.

Jutter itaqm mmmum ubique habet imperium ; licet
enim orbis in tres partes sit divisus , e quibus coe-
lum potissimum ad Jovem pertineret, nec reliquae
tarnen partes Saturni filio clausae sunt; nam et irà-
nàvrav. Od. 5, 304 1) et inferortim deus {Zivç
KUToex^'ôviog} vocatur II. 9, 457. Sed quis sit ille
Zfvg xarax^óyiog paullo accuratius examinemus. Nam
semel tantum apud Homerum mentio ejus facta est,
nec tamen ab ullo haec verba sunt addubitata. Su-
persedent quidem interpretum plerique de his verbis
disputare, dicentes Jovem xarax^ópiov esse Pluto-
nem ; sed hoc quo jure dicunt ? Uterque haud dubie
est inferorum deus ; sed quid inde consequitur? Plu-
tonem vocari hoc loco Jl« xaraiamp;oviov? Minime.
Nam Pluto , qui in triplici illa, de qua supra dixi,

1) Hoc nempc putat ülyxcs ;. sed Neptunus, non Jupiter;- mare
turbaverat

Orbis partitione, tain distinctani a fratribus hab€t
personam, quomodo possit appellari ZiHg x«tu%amp;6-
viog, equidem non video. Ne multa, si hoc loco
sermo est de Jove xuxuiamp;ovim, fuit etiam haud
dtibie Ztvg d-«Xùaaiog; ita ut tres mundi partes ipse
Jupiter regere diceretur, sive quodammodo triplex
esse fingeretur: ovqâviog, »«Xà^aiog, xotraiamp;óviog.
Quum autem hoc proprium sit mythologiae Grraeco-
rum, perinde atque aliorum populorum, ut e sin-
gulis deorum potestatibus et proprietatibus singulos
novos deos eflSingat 1), factum est ut Jovis in mare
potestas novo cuidam deo, Neptuno, tribueretur,
eodemque modo Ztvg xurax^oviog in Plutonem mu-
taretur. Confirmatur haec conjectura eo quod Pau-
sanias narrat Larissas servatam fuisse antiquissimam
Jovis imaginem trihus octdis insignitam, Larissae
Homen Pelasgicae originis indicium est; quumque
nusquam nisi hoc loco tam miri figmenti mentio fiat,
noil errare me puto, si dixero imaginem illam fuisse
vetustissimam, immo Homeri aetate antiquiorem; nam
Jovis statua, tribus oculis ornata, tam rudem prodit
artem, ut ab Homeri tempore aliéna esse videatur.
Quid autem ilia imago significet statim apparet et

1) Perspicuum exemplnm praebet quot;Ynvaç, qui quoniam deus gt;
est cujus imperio oranes paremus, n«ai,amp;ffjv uxorem habere
dicitur.

jam Pausanias recte conjecit nempe tribus illis ocu-
lis triplicem Jovis in coelum, mare et terram potesta-
tem indicari. — Antiquissimo igitur tempore Jupiter
totum mundum regere credebatur; postea singulis
orbis partibus singuli dii praepositi sunt, ita tamen
ut Jupiter summum imperium retineret.

Sed non modo maximus deus Jupiter, aeternus
quoque et immortalis est, nec natus, nec moriturus,
quique a se ipse procedit. Nam filius est Kqovov
i. e. temporis. Tempus autem non créât aut gene-
rat, sed in tempore res creantur. Qui nullum, prae-
ter tempus, patrem habet, natus non est, per se ab
aeternitate exstitit.

Consequitur ex iis quae diximus Jovem omnium
rerum esse creatorem. Hue spectant Homerica verba:
Zttjg nariiQnbsp;«nbsp;re, de quorum explica-

tione interprétés multa, mihi tamen minus probata,
commentati sunt. Eidicula enim est scholiastarum
explicatie, qui Jovem solum non modo deos quosdam,
sed etiam quosdam homines genuisse dicunt; reliquos
autem deos aut homines tantum genuisse aut deos,
ita ut jure propterea Jupiter nctriiQ dvÔQWv ra amp;tSgt;v

rt appellatus sit!

Nec illorum sententiam probare possum, qui irari^Q
vocabulum ad mansuetudinem Jovis et paternum ejus
animum referunt, laudantes verba Odysseae 2, 47 :

Ulyxes iv v/iTv ToUaStaoïv ßccaikivi, nctTTjQ â' œg
^niog n^v- Sed quid inde lucreris? Ferrem fortasse
si diceretur tantummodo Ztvg nartjQ; sed quum ad-
jiciatur dvdgióv n 9tamp;v n, non possum assentiri.
Ita etiam quum II. 1, 534 Homerus dicit, Jovi do-
mum reverso, omnes deos e sedibus suis surrexisse
acpov TTccTQÓg ivavviov, nimis artificiosum mihi videtur
de Jovis mansuetudine cogitare aut animo paterno.
Cur apud deos tantum dominus simul pater vocatur?
solemus plerumque humana ad deos transferre; sed
hunc usum apud homines exstitisse nemo dum pro-
batum ivit; nam quod Vossius (hymn, in Cererem
V. 322) illam locutionem priscis et pastoriciis tempo-
ribus vindicat, nihil est nisi mera conjectura. Si
autem ad antiquiorem aetatem regrediamur necesse
est, quidni certa incertis, simpliciora obscurioribus
praeferamus? Vidimus supra Jovem olim fuisse uni-
versi orbis dominum, non creatum, per se existentem.
Talem autem deum apparet necessario aliquando ha-
bitum fuisse pro rerum omnium Creatore. Quid jam
impedit quominus ad haue Jovis naturam epitheton
naTQog dvÖQwv re ■d'twv re referendum esse cense-
amus. Ph^s Septuaginta locis illa verba apud Ho-
merum reperiuntur; sunt igitur quasi formula conse-
crata ex antiquiore tempore nobis servata. Si igitur
vetus formula cum veteri notione convenit, quae ratio

vetat ad hanc illam referre? Jupitur igitur omnium
rerum est creator; nam vel temporum auctor est: Jtós
/ityâXov iviocvToL, II. 2, 134; Jiog wçai, Od. 23, 343.
Idem vero summa sapientia praeditus est, quod innu-
meris exemplis comprobatur: fi^riira vocatur II. 1,
508; Hector appellatur Ait fi^nv ccrâXapTog, II. 7,
47 et ülixes, omnium hominum sapientissimus, eodem
nomine insignitur II. 2, 169. Nihil Jovem fugit, nec
ea quae ipsi faciunt dii:

dXXà fiâX' ovnag i'ari Aiàg vóov alyió%oto
ovTt TictQi^iXamp;tXvàXXovamp;ióv oïid'' âXimao(i,Oà. 5,103.
Inde Jovem ut testem invocant, quippe qui omnia
sciât: Zt^g yâg nov zóyt oïöt, Od. 14, 119; Minos
ideo sapiens dicitur quod fuerit Jiog fiiyâXov oaQiaviig
(confabulator), Od. 19, 179. Cfr. Od. 20, 75: Ztvg-
o' yÜQ t' tv oiâtp anavTcc. II. 13, 631:

Ziv nârtQ, ^ ré fff ggt;«cft negl cpQtpag ïfi/Jiipai àXXtov
àpdçmp ^dè amp;imp. U. 15, 461, Jióg itvxipog vóog. —
Nolo omnia congerere exempla, quia jam ad Jovem
homericum festino. Una tamen res adhuc absolvenda
est, disquisitionem nempe de Olympo ejusque a Coeh
differentia, quae disputatio nos ad Jovem humana
specie indutum deducet.

Quum Jupiter coelum praesertim habitet et imbri-
bus terram foecundet, nubes autem in summis mon-
tibus haerere videantur, conseutaneum est Jovem

Jiraesertim in montibus cultum fuisse. Constat porro
religionis et cultus Graecorum antiquissima vestigia
nos semper ad Thessaliam relegare ad eamque regio-
nem, quae est circa Olympum. In hoe igitur Olympo
Jovem praecipue fuisse adoratum, eumque ibi secun-
dum Graecorum sententiam habitare, non est quod
niiremur. Sed et alii montes ei erant sacri, inter
quos persaepe Ida mons nominatur. Ex. gr. Agamem-
non bis verbis Jovem invocat II. 3, 275: Ziv nàrtQ,
^iStlamp;fP fitSïcop; immo et templum ibi habebat : i^pamp;u
it Ol tti^tvog ßwfiog n S-vijftg. In Greta insula eodem
nomine mons Jacri sacer apellabatur. Alio looo m
universum e summis montibus Jupiter dicitur vira suam
fixercere:

tóg 5' or' aqp' v\pi]i,ijg »oqvtffig öpeof ftfyâloto
xtpijofl nvKtvTiv Vfipeltjv ozeço^ijytQÎT« Zttig.
JVIultos alios montes, qui non ab Homero nominaßtur,
Jovi sacros enumerat OBEUZEßüS, (Symbolik II, p.
5S2 sqq.); sed idem dicere non debebat mcmtes ipsos
nonnunquam divino honore fuisse cultos. Laudat ad
sententiam suam firman dam initium vigesimi Iliadis
libri, ubi legitur:

ZiVS Sf Qsfiiera xJXmtat amp;eovg dyogrjvdf xaXtaoai
«Qurà? du' OvXtlfmoio noXvTrrv%ov.
Mira, inquit, totins loci ratio est et veteres aliqui
sub nomine xçaroî OvXtlfmoto ipsum Jovis caput la-

tere ejusque TtTv%âg ad orbis regiones spectare puta-
runt. Multa deinde congerit de Jióg uTv^atg, tum
autem addit: »Denn mit einem Worte, es gab eine
»Ansicht wonach der Olympus dem Griechen eben-
» sowohl als Gott war, wie der Berg Argaeus den
»Cappadociern.quot; Mihi quidem, ut dicam quod sen-
tiam, talia somnia refutatione non indigere videntur,
quia nullo nituntur argumente neque certo neque
probabili.

Quamvis igitur Graeci non Olympum venerati sunt
ut deum, apparet tamen ex supra allatis caussis cur
illum montem Jovis domum esse dixerint. Et quum
altera ex parte coelum proprie Jovis habitatio sit, mi-
randum non est coelum ipsum aliquando fuisse ap-
pellatum Olympum. Quo fit ut, quum de Olympo
sermo sit, non semper una eademque res sit intelli-
genda; nempe modo ad Thessaliae montem, modo ad
coelum spectat nomen Olympi. In Iliade enim Olym-
.pus nonnunquam vocatur àyàvvicfog (II. 1, 420; 18,
186) aut viffóiig, II. 18, 616; quibus locis de monte
sermonem esse apparet ; sed in Odyssea 6, 43 sqq.
prorsus aliter adumbratur Olympus:

OvXvfinóvd', oamp;i (petal d-eoip edog auqpa^fs «ifi
ififievac ovr dvé/ioiai Tivàofstrai, ovie not ofi^qm
Btvtrai, ovre iiwv inini'kvurai' akXà fiàX' dlamp;çij
ninraTui dviquXog, Xtvxfj d' intdédçofiiv aiyXi]'

Non hic de nivoso Olympo sed de coelo loqui poetam
in aprico est. Quum autem nunquam in Odyssea
àyàvvKfos epitheton Olympo tribuatur, hanc recen-
tiores finxerunt distinctionem, ut in bac Olympus sit
coelum, in Iliade mons, (vide Cammann Homerische
Vorschule p. 157). De Odyssea res fortasse vera;
de Iliade non item; nam et ibi nonnunquam Olympi
nomen ad coelum vel potius ad montem coelestem
referendum est. Etenim libro 8 vers. 25 et 26 ubi
Jupiter gloriatur se terram et mare, si velit, ad
Olympum fune alligaturum, non potest de Thessaliae
monte cogitasse Homerus, quum addat:

rà Si (i. e. terra et mare) x' uvre fiîTijoçcc nàvT«
ytvoiro. Adnotant interprétés Jovem gloriosius jactare
rem quae fieri non queat, quum ad Olympum in terra
situm non possit terra ipsa alligari ; sed id orationis
fervori esse condonandum. At quorsum hae ambages?
De coelesti enim agitur Olympo.

Hl.

DE JOVE HOMERICO.

Sed Olympus locis nonnullis ita depingitur ut
deprehendere tibi videaris regiam aulam. Sedent
cum Jove dü reliqui iguaim iv Sccnida, iL 3, 2 in
soJß aureo; tota Jovis domus splendidissima est;
lt;PQuUo, inquii Telemaehus, Od. 4, 71 i .k:

%u}iitov Tt (STiQoniiv xdd Sw(A.aT« rii^iVTa,
IQvaov r' ^XixTQOV rt »ai dgytlgov ^d' iXiipapTOt.
Z^vög 7V0V TOi^df y' 'OXvfiniov i'vdoamp;ev

avX^.

Porticibus instructa est: nam fluvii

iX9övTtg 5' tg Swfxa Jiog vtcftXijytQtTao,
ald-o^atjaiv tcpitavov. (IL 20, 10).
E ferro facta est (j^aXxojSaTfs , IL 1, 426) a Vul-
caiio fabricata, qui reliquis quoque diis palatia ibi
exstruxit (IL 1, 607). Hi quotidie veniunt ad Jovis

MP

— 43 —

mensam, ut nobilesnbsp;ad regem. Consilia

cum eo ineunt; nec desunt diis quae homines delec-
tant, H. 1, 602:

wg TOTi fitv TiQÓnccv ^ficcQ ig ^tXiov xaTudtlpta
SaivvPT' ovöé rt amp;viiàg iSfdivo dairog tiatjg,
ov fitv cpoQ/iiyyog negixaXkiog, 'ijv f jj' 'AnoXXmp ,
Movoàoav CCI àfidop , ànn^àfitpai óni kuX^.
Nectar deorum vinum est : fiexà Sé acpiai tiótviu
quot;H^ij vénraQ ècovoxóei, H. 4, 2. Jupiter non modo
est rex, sed maritus, etiam et maritorum curis vexa-
tur; nam Thetidi dicit:

ïj dij Xoiyia tQy' ore (t iy^amp;odonïj(5«i itpijaetg
quot;Hçfi, OT ap fi' tQtamp;riaiv SveiSeïoig tnsiaaiv.
^ 8è xccl «vTwg ft ccïii tv d^avaroiai, ■O'foïffi
viiKtX, II. 1, 518 sqq.

Timet igitur Junonis iram: abi, inqirit, De te vi-
deat Jano (ibid. v. 527), quae semper fiol ta^tv
tPixXap ÖTTi j'oijffo», II. 8, 408. Decipitur ^Artj —
aaccro; nam eum quot;Hçy -9'ijXvg iovact SoXocpço-
(stlptjg ditâT^at» (II. 19, 98). Non jam créât Jupi-
ter, sed générât, non ubique est nec omnia vid«fc
(tiçt/off«)» sed ut bellum Trojanum conspiciat in
Idam descendit. Somnus ei non minus quam homi-
nibus necessarius est; in lecto requiescit; sed curae
nonnunquam somnum ab ejus oculis arcent (cfr. init.
2^' II. lib.).

Possem multa adjicere; sed sententla mea jam
plana est. Quantopere enim hie Jupiter différât ab
eo quem supra adumbravimus unusquisque videt. Ex
deo homo factus est, ex orbis domino rex, Po-
tentia ejus quidem, ut antea, maxima est ; sed an-
thropomorphismus 1) eum prorsus mutavit. Hoc
autem non in graeca tantum religione, sed in pleris-
que aliis factum. A numine enim intelligibili homines
saepius ad spectabile delabuntur, quam ab hoc ad
illud ascendunt. Non hic loquor de philosophorum
contemplationibus, sed de populari religione, de cultu
communi. Ita exempli gratia apud Indos Vedae ab-
stractam quidem sed simplicem religionem ostendunt.
Quo magis autem ab antiquissimo illo cultu ad tem-
pora recentiora devenimus, eo magis etiam Coeli,
Ventorum, Ignis dii concreti fiunt et mortalibus si-
miles. Symbolicae narrationes mutantur in historias
inythologicas, e deorum qualitatibus novi dii prodeunt,
quo fit ut tandem ipsa religio abeat in immensam
fabularum saepe ineptarum saepe etiam obscoenarum
multitudinem. Hoc igitur humanae proprium vide-
tur imbecillitati, neque ideo nimis acerbe Homeri
mythologiam increpemus. Negari autem illa res mi-

1) Barbarum quidem vocabulum, sed in cnjus locum non habeo
quod substituam.

nime potest; nam hoc proprium ejus mythologiae est
ut nobis deos tanquam homines depingat, vi quidem
et sapientia praecellentes, sed humanis tamen animi
perturbationibus afFectibusque obnoxios. Quamobrem
Jovem ilium quem modo descripsi homericum, alte-
rum, de quo supra, antehomericum appellavi.

Homerici igitur Jovis vim paullo accuratius perse-
quamur et videamus quaenam ratio inter eum et res
humanas intercedat. Quod ut aliquo saltem ordine
faciamus, examinemus primum quae ad praesens tem-
pus, tum quae ad futurum spectent. Tempore prae-
senti homines potissimum deorum auxilium implorant

et exspectant:

1) In hello. Hujus arbiter summus semper Jupi-
ter est. Ei tribuitur Trojae excidium (II. 1, 128) :
«Ï «é noamp;i Zeis Swat noliv Tçoiijv evrd^tov t?«-
Xanamp;^ui. II. 2, 117 : [Zei/?] og Si] nonâmv noXiwv
naTti.vtse üäQTjvu ijd' ivl aal Maei. H- 4, 84:

Ztvg, oar' dvd-QWncov raixirjg noXtiioio rirvxxai.
Argivi victi dicuntur Aiog ftàanyl dafis vrfg, H-
12, 37. Belli eventus Jovi soli tribuitur, II. 15,

493:

çàa 3' dçiyvcoTog Jiàg dvSçàai yiyvtrai alxi),
rtfitv ôxîotoiv xvdog vnÎQTiQOV iyyvalitn,

ônvag f^^vilamp;v «nbsp;lamp;ihoiv diitfvnv.

ég vvv 'Agydm i^^vtlamp;u fihog â/ifit ô' dq^yu.

Proeto Jupiter Argeos inó (SMjnTQta idâ^maiv, II.
6, 15Ö.

Quo fit ut belli gloria ad eum sit referenda. Nam
interdum ccXxiixov avdga (po^tX, xai dcfûXtTO vixijv
'FijïSiag, ore S' aiiTog inOTQthn fiaxfoaaamp;cci. II.
17, 177; idemque dgiriiv avdgeaaip oçéXXn ra jii-
vilamp;ai ra. Cfr. IL 9, 117: dvvL vv noXXmv Xawv
eavip dvijQ, ovra Zavg xijçi qgt;iXijlt;sf].^

2) In rebus infestis et periculosis : Nam omnia bona
et mala a Jove proficiscuntur. IL 2, 111, quaeritur
Agamemnon :

Ztvs fia [léya KqaviS'^g aTr] ivîS'^aa ^cxQiiri'
Cfr. Od. 'd, 133 Zevg XvyQov tvi (pQial /^tjdfTO voarov
'AgyaLoig. Ibid, v, 160, sperabamus, inquit Nestor,
felicem reditum Zavg ovnm iitjdaro voorov aikXiog,
og eQ.Mgt; wQOf xaxijv. Od. 16, 117 :

t^i yàç ^ftareQ^v yivsijv fiov'vaaa Kqovîcov.

Od. 17, 424: Jupiter (Ulixis verba sunt) mihi omnia
abstulit,nbsp;yàç mgt;v^ Od. 18, 273 : vrjaTa (Pe-

nelopae) Zavg oX^ov dnr^^Q«. Accusât Menelaos Jo-
vem : Ztv naraç, avrig seTo d-imp oXowraçog âXXoç-
II. 3, 365.

A Jove malonim finis exspectatur: aï xâ no»i Zavg
i^oniam naQ naiJnfi óï^v'og, Od. 4, 34. Nam: amp;aàg
àXXora dXXw Zavg dyaamp;óu re xaxóv ra diSou Od.
4, 237.

Zivg d' avtóg véfiei oi.§ov 'OKt)f*nios «vamp;qi'tTcowip
isamp;loTg xaxoiaip, omog èamp;élrjdtv txacsrca.
Od, 5, 408: yaXav delitréu dmxiv idtaamp;ui Ztvg.

Jupiter domesticae felicitatis est auctor ideoque vo-
caturnbsp;Od. 22, 334.

Opportunae et infelices cogitatioues, quae vel nos
libérant, vel perdunt Jovi tribuuntur, Od. 14, 273:
ocvxàg ifioi Ziiig avrèg èvi (pgtai tovto vóij/iu quot;

nolvof- Od, 21, 102:

nÓTtot, ^ (làla ut Ztvg àqgt;çova Kqov'kov.
II. 9, 377:

tx ot cpQtrag tiXtro ftT/Tiéra Zetfg. H. 9, 377.
Jupiter est auctor prudentiae humanae, II. 13, 732:
aHm d' iv (jTtj^taat Tiamp;tï vóav evQ^ona Ztvg
iaamp;lóv.

Optime autem haec sententia, a Jove venire om-
nia bona et mala, mytho illo exprimitur quem legi-
mus, II. 24, 527:

botoi yàç Tt TTÎamp;ot xuraxtiuTai tv Jióg ovSti
8ógt;q(Ov, oXu Sidmai, xaxmv, trtgog 8t iâœv.
Quae sententia nos eo deducit ut investigemur.

3) Bes ad justitiam pertinentes. Nam justitiae mu-
nus duplex est: bonos praemiis remuneratur, malos
poenis afficit. Neque igitur est cur illis verbis of-
fendamur. Scholiastae quidem veteres nesciunt quo-
modo supra relata Achillis verba conciliari possint

cum iis, quae Jupiter dicat primo Odysseae libro
V. 32:

nónoi, oiov dij vv amp;iovg ßgoroi oùriàmvvcti.
ijfitoav ydg qiaai xdx t/i/iivcci' ot di xal avvoi
(Sffjaiv dTaafyaXijjaiv vnsQjioQov uXyi ï^ovaiv.
Proponunt itaque hanc illius difficultatis lijsiv, ut
dicant in Odyssea loqui Jovem, in Iliade autem Achil-
lem, hujus igitur verba minus esse vera quam illius.
Sed aliud latet. Dissensio enim illa quae primis aevi
Christiani saeculis orta est inter eos qui vel praede-
stinationem vel liberum arbitrium defenderent, jam hic
primis lineis adumbratur. Torsit enim et torquebit
semper illa quaestio hominum mentes. Sed palmam
fert apud Homerum libertas humana, licet obloquan-
tur nonnulli, quibus fati necessitas, jam apud Home-
rum , ut ajunt, conspicua , semper in ore est, ut
paganorum religionem accusent. Sed ii videant ne
bonam caussam pravis argumentis reddant deteriorem.
Fatalis illa et tristis necessitas quae apud Herodotum
et tragicos poetas tantum valet, quaeque habetur
quasi tragoediae fundamentum, ab Homeri carmini-
bus abest. Hominum peccata malorum quibus affi-
ciuntur sunt causa. Propter justitiam divinam et
occidit Troja et interimit procos ülyxes.

Nam quod ad Trojae excidium spectat, non prae-
tereundum est initium quarti Iliadis libri, ubi Jupi-

ter Junonis irae potius quatn justitiae Trojae occa-
sum conoedere videtur. Dicit quidem Junoni:
II. 4, 36:

eploy ônmsnbsp;(li; twtô yt vuxog oniasm

ffoi »catnbsp;i'giGfia fier dfKpoTtQOKSi yiVTjTac,

et paullo post addit. v. 43:

xal yàg tyé aoi dêxcc txâv dixovrl yt amp;vi*w.
aî yàg vn iiilim rt xai oigavâ «ançoevri
vaurâovsi noXjjeg tni%amp;ovioov âvamp;gâmwv,
Tômv ftot ntQi x^Qi TitsxiTO ''iXiog igy, '
jc«i Ugiafiog, xai Xaàg iïififiekîo} JlQiâ/iOio.
ov yàg fioi nore ^afiég idtv'ero dairèg itaijg,
loi^^g Te, xpiaaijg te.

Sed veram horum verborum rationem perspexit
scholiasta Villoisonis qui ifjeilSetui, inquit, av^mv
rnv f,àQiv. qp^ffJ yàQ UomiSamp;v (H- 20, â06): ■^Jij yàg
Tlgià^ov yeveijvnbsp;Kgovlmv. Junoni eniffi Ju-

piter persuadere vuit se Trogae «xcidiwm ei permit-
tere invitum, ut propterea gratiam sibi habeat nec
in posterum adversetur. Nam saepe, ut supra dixi-
mus, solebant Junonem et Jovem intercedere que-
relae. Verum enim vero propter duplex Laomedontis
çerjurium, qui Neptuno mereedem «t Hercoilî equos
promisses denegaverat, exitium Jupiter statuerat ejus
progeniei. Accedit quod Helenam Graiis reddere
Trojani recusant (II. H, 125)., quod iidem, quum

jurassent (lib. II. 3) se, si vinceret Paridem Mene-
laus, Helenam Graecis restituturos ; tamen jurisjurandi
nulla habita ratione 1) belli caussam rénovant ipsi.
Jupiter autem est perjurii ultor. Itaque in foederi-
bus et jurejurando prae ceteris diis invocatur. Cfr.
II. 7, 76:

œSi dè nvamp;éofiai, Ztvg 8' àj^ii èTzifiàQTVQog tOTU.
Ibid. V. 411: oqxiu dè Ztvg ïarco. Ob haec igitur
omnia Jupiter Trojam excidio tradit. Ceterum
bene hanc quaestionem exposuit, quamquam prolixius,
ECKENBKECHEKUS, p. 24 sqq.

Jupiter porro erat supplicum, hospitum pauperum-
que adjutor; hos enim laedere nefas habebatur:

TtQog Jiàg tîaiv anavreg ^tivol re nrio^oi rt, Od.
6, 207. Od. 7, 164: Acï xtqnixtQaxSvm

aTTtîaofitv, öaamp;' ixéTrjaiv otfi ceîSoioiaiv óntjStï'
Od. 9, 270:

Ztvg 5' inirti4,nragt;Q ixtràtav rt ^ttvav rt,
^tiviog.

Quia hospites devorasti, inquit Ulyxes: rió at Ztvg
rlaaro, Ibid. 479.

In universum Jupiter ea punit quae contra justi-
tiam fiunt et religionem: Ztvg — rivvrai, oartg
aiiaQrfj, Od. 13, 213.

____ .:)■

1) Ideo quartus Iliadis liber ÓQxiiov avyjcvaiq appellatur.

Od. 14, 283:

[Ztvg] lAaltorcc v([ita(samp;tai xaxà tgya.

Lycurgus diis adversatus fuerat, xai fiiv rvcfXav

iamp;i]xt Kqóvov nccTg, II. 6, 139. Aegisthus poenas

luet, inquit Jupiter, Od. 1, 40 :

lx yàg 'Ogtarao rloig eaatTui 'ArgtiSuo.

Quia proci in Ulyxis domo injuste agunt, a Jove

eorum exitium exspectatur, Od. 1, 379:

«ï jtt noamp;i Ztvg Swat naXlvTiTU tQyct ytvtaamp;ai.

Telemachus orat, Od. 2, 69:

X'KSGOfiKi ii^tv Zi]vog 'Olvfiitiov '^St Qé/iiarog.

quo loco justitia profecto non sine caussa cum-Jove

conjungitur. Tovg Ztvg t^oXtatit de procis dicit

Eumaeus Od. 17, 597. Si autem minerva ait (II. 15,

137) : quando redibit Jupiter nÜQipti i^titjg, 017-

X aÏriog, oart xai oi/xi; timoris tantum haec est exag-

geratio ; nusquam enim id facere Jovem videmus.

Animadvertendum tamen est justitiam divinam ' sae-

pius et gravius in Odyssea notari quam in Iliade.

Jupiter ut justjssimus ita etiam juris est princi-

pium et fons, quo fit ut ei sacri sint reges, jndices,

praecones et caduceatores. Ideo reges vocantur Jio-

TQtiftXg et JioytvtTg (II. 1, 176; Od. 2, 352). Cfr.

II. 2, 204 : iig xolçavog tara), w tdtoxt Kgóvov nuTg.

Ibid. V. 197 : rijifi (regius honor) lx Jióg tartv- H-

9gt; 96 : ^ArQtidrj — xol Ztvg tyyvéXi^tp axrjnTQÓv

4*

rrjdè OéfiiaTccg. H- 1. 238: di)taanó7.ot otn ^cfnarag
TiQÓg Jióg eiQvetrai- H- 8, 517: «ijQVXig Ji'i cfiiloi.

Haec fere sunt quae spectant ad tempus praesens.
Ad futurum quod attinet rursus Jupiter est omnium
princeps; divinatio omnis eo tendit ut Jovis voluntas
exquiratur. Nemo signa prodit praeter Jovem. Som-
nia, fiilgura, aves, arbores fatidicae et quae sunt
plura ejus generis, omnia ad Jovem referuntur, qui
hac de caussa appellatur navàfKpaiog (II. 8, 250) i. e.
fis ov namp;acc ofiqirj dvafpégatcu- Nam ovccq tx Jtos
èariv (II- 63) et somnium ipsum dicit lib. II. 2,
26: Jiàg àyyii,ôg tlfit.

Serpentem, qui passeris pullos vprat, ut belli Tro-
jani finem indicet, aiiTÔg ^OXv/xmog rixi çàcogâi (II.
2, 309). — Eandem rem Jupiter patefecerat àarçân-
xav tniôé^ia (II. 2, 353). Iris, riçug ijugonav dv-
amp;Q(onmv (II. 11, 27) Jovis nuncia est. Fama, cui
divinum aJiquid tribuebatur, a Jove mittitur: quot;Odffa
tx Jiàg (Od. 1, 282). Ulyxes Dodonam adierat wfQcc
amp;io1o tx ÔQVog vtptxôfioio Jio; ßovX'^v ènaxotJaai
(Od. t4, 327). Dodonae quoque sunt Jovis inter-
prétés, Jióg vnocprjrai (II. 16, 235). Sanguinis plu-
via, cruentae caedis indicium, a Jove demittitur (II.
11, 53).

Et ita quidem absolvimus quod nobis propositum
erat, ostendendo, Jovem omnium rerum esse prin-

clpiura et gubernatorem {v\pl^vyov, II. 4, 166). Bre-
vius fortasse tractata multis videbitur altera hujus
disputationis pars, quae est de homerico Jove. Sed
animadvertendum est in hac parte pleraque esse plana
atque perspicua, quum in iis, quae spectent ad ante-
homericum Jovem, plerumque conjecturis plus minusve
certis esset utendum.

Ceterum nonnulla, quae ad primam partem rele-
gavimus, fortasse aequo jure potuissent in alteram
assumi; sed quis in re tam ambigua certos velitsta-
tuere fines? Aliqua etiam omisimus, quippe quae
nobis adhuc essent obscura, veluti ex. gr. ea quae
narrantur Od. 12, 65 sqq. de columbis Jovi sacris.

Sed haec tam parvi sunt momenti, ut ea vix pu-
tem quemquam esse desideraturum.

FINIS.

.ff/'.: Oquot;;. -
.. ■ ! quot; : - ■

THESES.

--.O't

I.

Mythologia optime discimus antiquitatis ingenium.

II.

Fabula de Martis et Veneris amoribus Homero
est indigna.

HL

Censorum institutie Romanis utilissima fuit.

IV.

Horatii de Archyta oda (lib. I, 28) non est internbsp;|

nautam et Archytam distribuenda.

i

Originum nomen quod Catonis annalibus inscriptum
erat non ad tres priores tantum libros spectat, sed
ad omnes.

VI.

Studio litterarum antiquarum ingenii vis naturalis
non, ut hodie quidam volunt, corrumpitur, sed
acuitur.

VII.

Aesopi nomen ad Aethiopum orientalium fabulas
spectat.

VIII.

In Ciceronis Bruto cap. 8 pro solebat verbis legen-
dum est solebat et verba.

IX.

In Xenophontis de Socrate commentariis lib. I, cap.
IV, 11, pro xal {jTTOv xaxonaamp;iZp' xal oxpiv xai
dxoijp xal aró/xa tvtnoltjaap. Legendum est: xai ^t-
Tov xaxonaamp;tZv cß xai oxpiv xai dxotjp xai aró^a
tptnoiijoav.

X.

Apologia Socratis, quam Xenophonti vulgo tri-
buunt, ab eo scripta non est.

-.HV

«Bindnl inirilBJ-neha moqoidlsA bz asmoa iqoaaA

~ ~nbsp;t .Ißloaq«

' MyiÎKiîojj^ 'opiijiM -iii^Jj^^ .uJlKiulti^s ^ïirrffliuià.
-„o§o! asiwnbsp;m «r-qco oJuia ôicKnaoiO ni

.XI

.qED ,I .dil eiheJriotnnioo etooB ab HiJaoiiqonaX nl
is* H^yjfh

-Tvt :ï?9nbsp;.^ïin^tiOTOH^ »vs^Ï'I S«* 'tïtox»

»HO«nbsp;Hviox»nbsp;®nbsp;HOT

ïjüïium'«K-nbsp;■

•X

-hJ oplnv iJfif'ïqoquot;^^ tfißup .eiiinooS bî^oH^
r^t^ötte«nbsp;liöï-.»ra nofl fiîqnaa 09 tlß ,lnDiid

«atnbsp;«ffifnbsp;. • sp^» -éd.

•vïquot;.

Î15