V ET\ VOLG

ol' DU

N A I. K / I N G

'IDT 1)K

Verzameling van Stukken

van 1388 tot 1598,

hctrokkelijk li«t llo(tg-lloeiiiriunlscliiii) vua don

HONDSBOSSCHE EN DUINEN TOT PETTEN,

bijccugolu'iicht door don Dijkgraaf

Mr. J. A. KLUPPEL.

Alkmaar, 1IERM». COSTER amp; ZOON. 1881.

{Niet in ileu handel.)

^y//^C^^X ^tL-zz^ -y éc-^c^i/--tyamp;t^i^xyc/ïasvn..' cfl^{JSL^ CJZ^-Z^

cSs, * c^ioc^^--éza^/^ ^/^e^e^-t^tJZ-

£A~e^-Z Cü-C^C, lt;7-Z—Z'T/ c/a-*

£ -^cU/ '££jLti^C- ^XJL^ £^e--f -^sr z^i-'Samp;^ls c^r^tf--^

T^é-quot;^- , lt;t^t, ^zjz- J? c^i^i/

Cr/ü t./L/(, ^ ^ 4,-/Z-l .^,. -t.--*^ -

^^ff^r-rylt;1^ y^ -T^-cJiy Zn ■amp;c .r£^.c^^ ^ i^f fC^

(^y^w' ^^i- z^ Os S-£,.G^\ -t^l^-y -fL^gt; O/iL-f -isty

/ * / ^

s-cn--' lt;- rZd^'

V £ S, s* - -''^ ' '^-^y l. J '*'' S'S' ^ ^

sT-L-ue^-i^-i/ /0^ - -^i2CL£, 'i^.'ty{'3~(^r^amp;C'i £■ )* • '/ %

tsC - -ej^-1 -f ^quot;-^c. „T^I (/

u ^r2^£-'C amp;—-^ c X^l- rjO

^Slt;^-*■-/£- C.^ r^7 ï-^U

^CZ),

C y^y ly' 6^.,? v*--~t?^ y - amp;f- t r(Lt^ - _x_ _r..

^//ir . -A A R ^ ' V-^-^-T^ /e^zgt; «^tX

/F , y. S , yi-'-i^i ^ ^ , t.s^c^*y -C^ie^^. j£~0—

1-e f- fé-v lt;1 O ^1$

/ f /*( YEKYOLG

OP DE

X A I. E Z I N c

TOT DE

Verzameling vau Stukken

van 1388 tot 1598,

betrekkelijk het Hoog-Heemraadschap van den

HONDSBOSSCHE EN DUINEN TOT PETTEN

bijeengebracht door den Dijkgraaf

Mr. J. A. KLUPPEL.

Alkmaar,

HERM⁹. COSTER amp; ZOON.

1881.

(Niet in den handel.)

' .^A ' ''C-\

i' \

Av --'S

■ v- *

V!. .

VOORWOOED.

------

Nadat op last van het bestuur des hoogheeraraadschaps van den Hondsbossche en Duinen tot Petten in 1862 eene Nalezing gedrukt was tot de Verzameling van stukken van 1388 tot 1598, vroeger bijeengebracht, zijn ten gevolge van verdere nasporingen nog eenige bescheiden aan het licht gekomen, die alleszins verdienen aan die Verzameling te worden toegevoegd.

Over de beteekenis dier stukkon en luinne waarde voor de kennis der geschiedenis van het hoogheemraadschap is indertijd gesproken door den Jleer M^r. G. de Vries Az. in eene openbare zitting dor Koninklijke Akademio van Wetenschappen te Amsterdam. Zijne verhandeling is opgenomen in do Verslagen en Mededeelingen dier Akademie, afdeeling Letterkunde, d. XII.

Met enkele woorden zij hier opgemerkt, dat do drie eerste stukken dezer nieuwe verzameling (van 1458, 1459 en 1463) hierom belangrijk zijn, omdat zij op vrij voldoende wijze den staat van zaken doen kennen, zooals die vóór 1466 geweest is. Toen was er van geen zeedijk, veelmin van een dijksbestuur spraak. De verdediging tegen de zee bestond in het bepoten en beplanten der duinen en het dicht en gesloten houden van den duinregel. Het onderhoud geschiedde door den Graaf of van zijnentwege, want do duinen waren domeinen. Uit de omliggende dorpen werden de arbeiders verstrekt, die van den Graaf hun loon ontvingen, terwijl bjj noodzakelijkheid van buitengewone voorzieningen de Graaf de hulp van zijne steden en dorpen in engeren of wijderen kring placht in te roepen.

De beide volgende stukken (van 1480 en 1482) zijn vooral opmerkelijk, omdat zij tot nog toe de eenige bekende zijn, die melding maken van het oorspronkelijk octrooi van het hoogheemraadschap. Het octrooi toch daarin vermeld, door Haarlem, hoofdstad van Kennemerland, van Maximiliaan ea Maria verkregen, ten einde het onderhoud van de dijkage van Petten en het

Hondsbosch te brengen ten laste van hot gemeene land, dat bij inbraak zou overstroomd worden,_

zal wel het oorspronkelijk octrooi tot vestiging van het heemraadschap geweest zijn. Jammer maar, dat alle pogingen om een afschrift van dat octrooi te vinden, tot nog toe steeds vruchteloos zijn gebleven.

De meeste andere stukken dezer nieuwe verzameling leveren bijdragen tot de geschiedenis van de regeling der schuldplichtigheid; zij bctrelfeii de gedingen daarover gevoerd, de accoorden daarover gesloten. W⁰⁹. 8, 9, 10 en 11 betreffen de rekening en verantwoording van de pen-

ningen door enkele der vroegste omslagen geïnd. N⁰⁹. 10 en 12 houden berichten in omtrent den toestand der zeewering bij den aanvang der zestiende eeuw. N^os. 18 cn 25 raken de samenstelling van het bestuur.

N⁰. 19 eindelijk is opgenomen, omdat men daaruit het feit leert kennen, dat de landen, die aan het llondsboscli schuldpliehtig waren, maar wier grootte slechts zeer onnauwkeurig bekend was, in 1534 en 1535 zijn gemeten met een raex of landmetersketting: een feit, hetwelk de beteekenis van den naam Raaksmaat in het licht heeft gestold. Wenschelijk ware het de verdere sporen van het gebruik van den landmetersketting, die in bescheiden van de zestiende eeuw mochten worden aangetroffen, op te teekenen. Als een voorbeeld zij vermeld eeu post uit de rekening der kosten van do bedijking van de Diepsmeer, 1595, luidende: „Betaald aan Jacob „Jansz. dat hij den keten van den landmeter eon dag gevolgd heeftquot; enz.

De kennis zoo van het bestaan als van den inhoud dier stukken dankt het Bestuur aan de ijverige nasporingen en do voortdurende belangstelling in de geschiedenis des Hoogheemraadschaps, van den Heer Mr. G. de Vries Az., door wiens welwillende tusschenkomst bovendien naauwkeurigo afschriften daarvan werden ontvangen.

Tot hot afdrukken van die stukken, als een vervolg op de nalezing in 1862 gedrukt, word bosloton in de Algemeeno Vergadering van het HoOglieeinraadschap van den 10 Mei 1881.

ALKMAAR, den 1 December 1881.

De Dijkgraaf van den Hondshossche en Duinen tot Petten, Mr. D. F. VAN LEEUWEN.

EEGI8TEE.

1. 1458. 12 October. Philips voreenigt het Zuiderambacht van Petten met het Schoutambacht

van Groede.

2. 1459. 1 December. Philips beveelt zjjn deurwaarder Schout en Schepenen van Groede te

gebieden niet te keuren of te schouwen op de duinen van het Hondsbosch. „ 4 December. Bevel door den deurwaarder dientengevolge gedaan.

3. 1463. 18 October. Philips draagt aan Jacob van Poelgeest, abt van Egmond, het regiment

en de bewaring op van do duinen geheeten Ilondsbosch, en dat daaraan kleeft.

4. 1480. 18 December. Conclusie voor de stad Hoorn genomen tegen de stad Haarlem in het

geding over het door laatstgenoemde verkregen octrooi betreffende de dijkage van de duinen te Petten.

5. 1482. 20 Maart. Incidenteele uitspraak in het geding betreffende het door Haarlem van

Maximiliaan en Maria verkregen octrooi tot herstel cn onderhoud van de dijkage van Petten en het Hondsbosch op kosten van al de landen, die bij het inbreken zouden onderloopen.

6. 1498. 22 October. De schotvangers van Heemskerk ontheven van de aansprakelijkheid

voor de voldoening der contributie van den heer van Assendelft wegens zjjne onder Heemskerk gelegen gronden.

7. J501. 14 Augustus. Uitspraak omtrent de schuldplichtigheid van het eiland de Hoorn in

het IJ.

8. 1501. 8 December. Uittreksel uit do rekening door Dirk Potter gedaan wegens don omslag

24 October 1497 toegestaan.

9. 1503. 3 November. Interlocutoire uitspraak van don Hoogen Raad van Mecholen, in de

zaak van Drechterland, app., togen de luiden v. d. Camore van den Rade in Holland, geapp., en den Graaf van Egmond en Klaas Corff, gointimcerden.

10. 1504. Mei en Juni. Verslag van P. Wiolant en J. Roussel, als commissarissen, van hunne verrichtingen bij gelegenheid van een plaatselijk onderzoek op het Hondsbosch, de duinen te Petten en de Zijp.

11. 1504. 4 Juni. Antwoord van Klaas Coiff op de aanmerkingen tegen zijne rekening en

verantwoording, overgegeven aan den commissaris P. Wielant.

12. ... Torklaring van gecommitteerden, door het Hof benoemd, omtrent de nieuwe dijkage,

de bedijking van de Zijpe, den zeedijk bij Medemblik enz.

13. 1521. 2 December. Uitspraak van commissarissen uit den Hove, handhavende de vrijstelling

van Waterland en Zeevang van de Hondsboschcontributio.

14. 1525. 31 Juli. Sententie van het Hof, dat do gomeeno buren van Ursem do landen van

Misercogge niet hooger in het Hondsboschgeld mogen aanslaan dan die onder Ursem.

15. 1529. a. h. 21 en 28 Juni. Sententiën van hot Hof, bevestigende de uitspraak van Schout

en Schepenen van Oostzaan, waarbij buitendijksche landen aldaar veroordeeld waren het ongeld van het Hondsbosch to betalen.

c. Verzoek van hen, die tegen die sententiën op den Hoogen Raad van Mcchelon hadden geappeleerd om toegelaten te worden tot het bewijs van eenige door hen gestelde feiten.

(1. 6 November 1529. Verklaring van den dijkgraaf van Medemblik, dat buitengedijkt land niet verder dijkgeld betaalt.

e. 7 November 1529. Verklaring van Burgemoostoren en Raden van Enkhuizen, dat buitendijksch land geen Hondsbosch- of ander zeedijksgeld betaalt.

/'. 8 Januari 1530. Verklaring van heemraden van een buitonpolder onder Hoorn, in gelijken zin.

(J. 16 Mei 1530. Verklaring van den rentmeester van het Hondsbosch, dat het land tusschen het Hondsboseh en den Slaperdijk in de kosten van laatstgenoemden niet heeft betaald.

Do verklaringen d—y hebben gediend in het onder c gemeld beroep voor den Hoogen Raad van Mecholen.

16. 1541. 9 April. Sententie van het Hof, dat die van Ursem en die van Misercogge, niet

tegenstaande vroeger accoord, zich ten aanzien van do Ilondsboschcontributie te houden hebben aan de meting op 's Keizers last gedaan.

17. 1550. 22 December. Sententie van het Hof tusschen Hensbroek en Obdam over do onder

linge vordeeling o. a. van de Hondsboschcontributio, waarvoor zij to zamen waren aangeslagen.

18. 1552. 22 Augustus. Aanstelling van een vijfden heemraad.

19. 1557. 16 Juli. Machtiging om den ban van Niedorp opnieuw te doen meten, nadat do

landen onder het Hondsbosch met een raex waren gemeten.

20. 1570. 15 Maart. Vereeniging van het Zuiderambacht van Petten, genaamd Nolmerban,

met het Schoutambacht van het dorp Petten.

21. 1620. 30 Maart. Uitspraak omtrent de verplichting van de bedijkte Egmonder- en Berger-

meron tot betaling van Hondsboschcontributie.

22. 1620. 10 Juli. Accoord tusschen hoofdingelanden van het Hondsboseh en molenmeesteren

van de Bergermeer, dat de nieuw aangemaakte landen aan het Hondsboseh zullen contribueeren voor 450 M.

23. 1620. 2G Juli. Bevel van hoofdingelanden van het Ilondsboseh, dat de Egmondermeer zal

worden hermeten op kosten van ongeljjk.

24. 1G21. 22 Maart. Accoord, waarbij de contributie van de Egmondermeer aan het Ilondsboseh

wordt bepaald op 350 M.

25. 1738. 18 Augustus. Regeling der toerbeurten van de dorpen van Duinkavel voor het stellen

van Warsmannen en Hoofdingelanden.

12 October 1458. Philips veroenigt hot Zuiderambacht van Petten met het Soboutambacht van Groede.

Roerende tsuyderambocht van Potten ondo golieeten is die Nolle.

Philips etc. doen oond allen luyden, alzo die huysen ende woningen van dat zuy-dciMniboclit van Potten ondo golieeten is die Nolle eon doel jaeren bi den groten vloodo ondo onwodor met alien woolulreven ondo bovloyden, zoodat datzelve zuydorambocht mitten lando dairinne gelegen onbewoent ondo zonder recht gestaen hoeft, dat welke ons ondo medo nllen onzen ondersaten die daerinne gelant zijn zoor qualick dienende geweest ia in voel manieren, want die duynen ondo dijeken aldair loggende zwaren laste van der zee dagelix lijdende zjjn bij gobreko dat die nyet gekuyrt, bepotot, ge-seouwet, noch geregiort en worden als dat bohoirt, onbehoert blijven leggende endo dnt diczolvo verwayen, zoe als die niet mit helm ende anders bepotot en worden. Oic worden die medo verdorven bij don beesten die daer dagolicx innogaen ondo don holm opoiten ondo die duynen vertreden. Endo daortoe soe blijven die wateren ende watorijngen onbescouwot endo ongerogiert loggende tot verderfnisso ons gemeens lands, ondo dat meer is, zoo wanneer onzo voirs: ondersaten gelandt int voors: zuyderamboeht die eon don andoren yet to oyssclion hebben, roerondo boeren landen ondo erven aldaer loggende, soe on bobben zij tot haortoo geen recht of rechters connen vinden, dat-wolko zij ons geclaocht hebben, ons als prinoe ondo hoere oetmoedelicken biddende ondo versouckonde hiorinno te willen voirsicn. Ende want die zaicken voirs: ons, onzo landen endo onderzaten gecommen zijn tot grooten binder endo achterdoole ende noch moer gescepen waoren van doen en worde bij ons hiorinno niet voirsien tot onser, ons lands ondo ondersaten oorboir endo proffijt.

Soo ist dat wij dairom vuyt machte onser hooehoyt endo heerlicheyt bi rade ende goedduncken van onsen lieven ondo getruwen stedehouder ondo raido van Hollant, Zoclant ende Vrieslant, dat voirs; zuydoranibocht van Potte gevueeht ende gezet hebben, vuogon en zotten mit desen onsen brieve acn endo onder dat rechte ondo scoutainbochte van Groede. Endo hebben bevolen endo gcmachtieht, bevelen ende machtigen den scouten ondo scopenon van Groede, die nu zijn of in der tijt wezen zullen, eiken alsoo liim toebehoirt, recht te doen, to manen ondo te wijzen van don landen endo eervon int voirs: zuyderamboeht gelegen na hoeren rechten ende eoustumen; ende al

worde hoor vonnisse tot enigen tijden beroupen voir onsen bailliu ende mannen van Kennemerlant, zoe en zullen zij ons of onsen Laeliu in der tijt wesendo geen boeten gelden. Denzelven scout ende scepenen van Groede voirt macht gevende, kueren ende geboden to leggen optie wateren, duynen, dijcken, waterijngen ende vogelrien, mit boiren tocbohoeren, die te scouwen ende te regieren tot onsen ende ons lands oorboir, ende gemcyiielicken alles in don saicken ende landen voirscr: te doen ende te hantieren wel ende duechdelicken alle dat hunluyden nutte ende oorboir duncken sal, golijck ende in der manieren als in do anderen landen ende doorpen daor naost gelegen, goduyronde zoe lange ons dat believen zal, behoudelicken onse hooclieit ende beerlicheyt, ende oic die rechten ons lands van Kenemerlant. Ende ombieden daerom ende bevelen'allen onsen dionoren, officieren ende ondersaten, overal binnen onsen voirs: landen, wyen dat aengaen mach, ende zonderlinge die in don voirs, zuyderambocht gelandt zijn, als dat zij dese onse ordinancie, wille ende bovele van waerden houden, zonder daer en tegens te gaen of te doon in eniger manieren; ende den voirs: scout ende scepenen van Groede houden ende kennen voir hooro dagelixe rechters ende denzelven alle hulpe doen in saken hoeren diensten aengaende, ende des niet en late op alzo lieve wij hun zijn, want ons dat alzo belieft gedaen te wezen. In oirconde desen brieve ende onsen sogcl hier an gehangen. Gegeven opten XIIquot; dach van Octobri int jaer ons Ileeron duysent CCCC aclit ende vijftich.

Geëxtraheerd vit het Reyister der Memorialen en Senten tien, LamioiJ, 13 July 1457 tot 8 Januarij 14()), folio 73 vso.

1 December 1459. Philips beveelt ziju deurwaarder Sellout en Sehepenen van Groede te gebieden niet te keuren of te schouwen op do duinen van het Hondsbosch.

4 December 1459. Bevel door den deurwaarder dientengevolge gedaan.

Phillips bij der graden Goids licrtogo van Bourgoingne, van Lotharingen, van Brabant endo van Liniburch, grave van Vlaenderen, van Artois, van Bourgoingne, palatjjn van Henegouwen, van Hollant, van Zoelant endo van Namen, marcgravo dea heiligen njcx, heere vnn Vrieslant, van Salins ende van Mechelon, onsen duerwairder van der camere van onsen Rade in Hollant, gesworen bode ofte anderen onsen officieren, eerst hierup versocht, saluit, alzo Eerwairdige in Godo die abt van Egmonde ende die ondersaten dos heren van Egmonde, goerft ende gelant in der heorlicheit van Potten, onsen getruwen Rade van Hollant to kennen doen geven hebben, hoe dat Clais van Veen, scout van Groede, onlancx loden ende binnen siairs ene kuere ende scouwc geleit heeft up zekere duynen gelegen bij don Honfcbosch, uptio welke duynen navolgende onde nut machte van don voirs: kuere die voirs: scout naderhant gecomen is nu en Dinxdage lestleden endo heeft diesolve duynen goscouwet, om die landen ende erffenis-sen den voirs; abt onde den ondersaten des voirs: heren van Egmonde toebehorende, in brueken of in oncosten te bringen, zonder oerst ende al voeren enige ordinancien dairof gemaict te hebben mitten voirs: abt endo ingelanden, twelc ene grote nyeuwichoyt is, die nyemeer gehoirt noch gesien en is geweest, endo dairbjj zij grotelic gescepen zijn vercort ende veronrecht te wesen, indien bom bij ons dair niet inne version en worde als zij zeggen, dair zij ons oitmodclikon om geboden hebben.

So ist dat wij die nyomende ombehoirlic, noch boven recht vercort, noch ver-onrecht en willen hebben, u dairom ombieden endo bevolen, dat gij ten vorsoeke van dio voirs: supplianten terstont trect an don persoon van den voirs: Clais van Veen, scout, endo an die sceponon van Groede voirs: endo hunluiden van onser wogen zeer scerpelic gobiet ende hevelt, dat zij torstunt die voirs: nyeuwichoyt van kueren ende van scouwen uptio voirs: duynen oflaton, ende tsolve dat zij airede dairinne godaen mogen hebben, vorder noch meer, niet en achtervolgen, mor den voirs: abt ende den anderen ingelanden aldair dair gehelikon endo al of ongemoyet laten, so dat die voirs: abt endo ingelande des te vreden zijn. Olf dachto die voirs: acout ende scepenen dat dat alzo niet en behoirde ende dair enige redenen up te seggen hadden, hunluiden

dan van onser wegen tenon zekeren endo redeliken dage, die gij hem beteykenen zult, vevdachvaert to eomon ende te zijn in den Ilage voir onsen voirs: Rade te seggen ende bij to bringen die redone haere weygeringo ondo opposieie, om die gehoirt ende partijen daerentegens, dan vorder hiorinne gedaen te mogen worden alst van reden wegen be-hoeron sal, dcnselven scout ende seepenon voirs: gebiedende, dat zij in desen salie niet en procederen, noch nyeus en beginnen in geenre manieren eer zij om dezer sake wille bij onsen voirs: Rade gewest sullen hebben ondo dair anders up gcappointiert sal wesen, certifieronde denselven onsen Rade wes gij hier toe gedaen suit hebben endo u wedervaren sal wesen ondo des oio niet en laet. Gegeven onder onso signet hierup gedruct upten eersten dach van Decembri uit jair ons Heren duisent viei hondeit negen ende vijftich.

(Onderstond:)

Bij mijnen lieero den hortoge ter relacie van zijnen Rade van Hollandt.

(geteekend) G. NIJE.

(Daarnevens) Het opgedrukt zegel.

(Buitenop stond:)

Bij machte van desen brieve heb ick 'Willem van Noirtich, geswoeron secretaris mijns ghenaden horen van Bourgoignen, tor versoeke van den Eerwairdighen abt van Egmondt mincn heren van den Raede ondcrdaonich wesen willende scarpelic gebooden ende bevolen Claes van Veen, scout ende den seepenon van Grocde, dat zij terstont die nijwicheit van kueren endo van seouwon van homluyden begonnen up die duynen bij den Ilontbosch af laten, ende don voirgon: abt endo inghelanden aldair als dair uff geheeliken ongemoeyt laten. Endo hebbo oick denselven scout ende scepenen off hem doclito dat dit aldus niet en behoirdo ende zij dair enige roden up te seggen hadden, ter solver tijt verdachvairt te eomon ondo to zijn in don Haege iegons den voirgon: abt ende zine mede-ingelanden voirs: voir don hoeren van den Raido upten Xi'quot; dach van December, ghebiodendo voirtmeer don voirs: scout ondo scepenen in alremanieren als desen after scroven brief inhout. Ghedaen up die voirs: duyn bij don Ilontbosch upten IIir'^cn dach van December, dairbij waeron Hughe van Borghe, rentmeyster. Jan Boudiinz, hofmeystor des voirs: abts van Egmondt, Ysbrant Jacobz., Ilarman Hilboufz. ondo Pieter Amelsz. ende voel ander gueder mannen. Des tonen oirkundo heb ick W'quot;. secretaris voirgon: doso relacie hieroff buten up desen aftorscrevon brief mit miins aolfs bant goscrevcn endo onderghoteykent.

(gotookend) W. v. NOIRTWIICK.

Naar het origineel op papier, bernslende in 's Rijks Archief, colleclie Eymovd.

18 October 14G3. Philips drang't aan Jacob van Poelgeest, abt vnn Egmond, hot regiment en de bewaring- op van de duinen, gelieeten IIondBboseh, en dat daaraan kleeft.

Phillips bij dor gracien Ooids hortogo van Bourgoingne, van Lotharingen, van Brabant endo van Lijmborch, grave van Vlaendron, van Ai'tois, van Bourgoingne, palatin Henegouwen, van Ilollant, van Zeelant ende van Namen, maregrave des Iley-ligen Rijcx, heere van Vrieslant, van Salins endo van Mechelen etc. doen cond allen luyden want tusschen Campe ende Petten een eynde duynen gelogen is gohooton tllonds-boseh, dat een dool jairen zeere verstoven endo verderfiic geworden ia, ondo dat wij allo jair tot onsen groiten costo om behoudenisse van onsen lande, hebben doon onderhouden ende planten mit helm, ende hoe wael het aldus geschiet is, soe wordt nochtans die voirs: duyne alle jair verderft van dengenen die dairbij wonachtich zijn, die hair beesten in dioselve duyno laten gaen ende plucken endo eten don holm dier go-plant wort ende treden die wereken neder, ende oick die luyden daarbij geseten den helm nut den duynen voirs: plucken ende bernen, endo anders hoir profijt dairmede doen, soedat die voirs; duyno mit allen verderfiic dairbij wort ende den costo die wij dairan doen leggen jairlicx te nyeto gemaict wort, twelke ons ijmmor te verhoeden staet om behoudenisse van onsen lande oude oick om onsen costo te spairen, endo is dairom van noode dit te bevelen endo te doon bowairen bjj oenen dio niet verre van dor voirs: duynen woonachtich en is, endo die sijn goede daironder gelegen sijn, ende dairom wille ende begeerte hebben mach den oirbair in der saicke to doon. Endo want dio Eerwairdige vader in Gode heere Jacob van Poelgeest up dese tjjt abt van Egmondo, een bequaem onde notabel persoon is, om die voirs: duyno te rogieren van planton, van poten ende alle nootsaicken dairin to besorgen, soo wael omdat hij dairbij woonachtich is als dat hij aire moest daironder golant is, soe hebben onse stedehouder ende Rade van Hollant in onsen name, denselven abt bij hun ontboden ende soeveel mit beden ende begeerten van onser wegen an him gedaen, dat hij die bowairinge endo onderhoudingo van der voirs: duyno angenoinen hoeft.

Ende hebben den voirn: Eorwairdigen vader hoeren Jacob van Poelgeest, abt van Egmondo, gemachticht onde bevolen, machtigen ende bevolen mit deson brieve dat regiment ende bewairingo van der voirs: duyne geheeton Hondsboscli endo dat dairan

eleoft, om bij him of bij dengenen die hij dat voirt machtigen endo bevolen sal van aijnre wegen, dio voirs: duyne tot onsen coste te doen bepoten endo beplanten mithelm of anders overal dairs van noode wesen sal, durende alsoe lange als ons gelieven, of dat hij ons of onsen Stedehouder endo Rade van Ilollant dat wedersoggen sal. Ende updat die voirs: duynen onderhouden ende die wereken dairan bestaedt niet weder vor-derflic gemaict en worden, soe hebben wij geordineert, verboden ende gekuert, ordineren, verbieden endo kueren tgeent dat hierna volcht. Eerst dat nyemant wie hij sjj, helm en maye, en snijde, noch en plucke in der duyne tusschcn Camp endo der duyne dair dio kereke van Petten plach to staen, up oen boete van oenen pondo van viertich groit tiegons ons te verbueren, soe wie dat dodo ende soe dicko als hjj dairaf bovonden of mit wittachtigen tuygen betuycht sal worden dat gedaen te hebben. Voirt soe verbieden wij mit desen selven brieve, dat nyement wie hij sjj beesten, oudt noch jonck, en late gaen in der voirs: duyne. Ende wairt dat enige beesten in dor duyne voirs: bevonden worden, die sal men scutton, ende wat beeste alsoe gescut sal worden, diegene die dat toebolioirt sal dairan verbueren tiegens ons vijf scollinge Ilollants, endo dat sal men dairmedc mogen lossen binnen vijf dagen na dattet geschut sal wesen, endo wordet dairenbinnen niet golosset van dengenen diet tocbehoirde, soe salt mit allen tiegens ons verbuert wesen. Ende om dit vast endo volcomelic onderhouden te worden, soe hebben wij gemachticht endo machtigen mit desen selven brieve den Ecrwairdigcn abt voirn: dat hij hiertoe setten mach oenen, twee, drie of meer of min schutters ende dienres om diegene dio boven onse voirs: gebot helm gemayet, gepluoket of gesneden sullen hebben in der voirs: duyne, die voirs: boeten af te nemen, ende oick dio beesten in der voirs: duyne te schutten, ende geschut weesonde te leeden tot hoiren huysen of anders dair sjj scker wesen sullen, om die te laten lossen mit den boeten golijc voirs: staet. Ende wij geven oick die voirs: schutters geset bij den abt voirs: ende elc van him machte die verbuerdc boeten in te hailen van dengenen die se verbuert sullen hebben van hoiren goreotston goeden. Ende wair yement die die voirs: scutters wederstonde dat hjj die verbuerdc boeten niet geenjgen en koude, of dat ycmant sijn booste uuter scuttingo name, tiegens der scutters wille, soe machtigen wij dieselve scutters endo elc van dien, dat sij dio onerhoirige van onser wegen dagen to gijsel te trecken in den Hago, up eenon genoemden dach up die verbuernisso van hoiren lijve ende goedo. Ende omdat wij dese onse ordinancio van eenon ijgelickon achtervolget willen hebben, soe ist dat wij ombieden ende bevelen allen onsen ondersaten van wat state dat sij sijn, endo eiken van dien, dat sjj se onderhouden ende volcomen, sender in enigerwijs dairtiegens tc doen. Bevelen voirt allen onsen dienaren, dat sij den Ecrwairdigcn vader in Gode heeren Jacob van Poelgeest, abt van Egmonde, endo sijnen dienres, die hjj voirt van sjjnre wegen in dese saicke machtigen sal, hierin doen alle hulpe ende bijstant tot aire tijt als sjj dos versocht ende vormaent sullen worden. Ende updat een ijgelio dese onse ordinancio condicli wesen mach ende him wachten van mis-

Joon, soe is onso willo dat dosen onsen brief tot Petton, tot Camp cndo andorswair dairt noodt is, in don korclcen geleson worde. Ende des to oirconde aoo hebben wij onse signet iiier an doen hangen, gegeven up den XVIIIquot; dacli van Octrobri int jair ons Heren MCCCG drie ende tsestich.

(Onderstond:)

Bij mijnen heere don hertogo, ter relacie van zijnen stedehoudero ende Rade van Hüllant, Zeelant etc.

(geteekend)

D. J. DE CLENE.

Naar het oriyineel opperlament_} gezegeld, in 's Rijks Archief, collectie Egmond.

18 Docembor 1480. Conclusio voor de stad Hoorn genomon togen de stad Haarlem in hot geding over het door laatstgenoemde verkregen octrooi betreffende do dijkage van do duinen tö Petten.

Roereudo der stede van Hoorn contra de atedo van Hairlem.

• 18 DeoombiT Hso Vpten voirs: dach * soe compareerde voir den voirs: Hove meester Melis Zael als procureur van der stede van Hoorn ende dede bij monde van sijnen advocaet seggen onde proponeren, hoe dat die voirs: stede geprevilegicert is van veele ende diversche previlegien, ende onder andoren in eenen punte inhoudende, dat die poirters van der-se loer stede, die nu zijn of namaels wesen sullen, noch (jeen van hueren ondersalen enie/erhande schot, noch ongelt rekenen, (jaderen, betalen, noch geloven en stillen in (jeenre manieren, ten zij hij consente van den hurgermeesteren van der voirs: stede of dengeenen die zij dairtoe setten, Ende hoewel dat hun nyemande schuldich en waere to constringeren ofte bedwingen tot betalinge van enige ongolden, hunl: ongeroepen ende ongehoirt, dat nochtans niet tcgenstaende hnt heeft onlanx belieft der stede van Harlem op hour scriftelijclc te kennen geven te vercrijgen van mijnen genaden heere ende vrouwe van Gistenrijck ende van Bourgoignen zekere brieve van octroije ende executorial uut crachte van denwelckon dat die voirs: van Harlem hunluyden vervorderen to willen bedwingen die poirters ende ommesaters der voirs: stede van Hoorn omme mit hunluyden te contribueren in die dijckaidze van den duynen tot Petten, dair zij niet onder geseton en zijn. Wairomme dat die voirs: van Hoorn an den voirs: Hove clachtich gecomen zijn en hebben vercregen zeker brieve van commissie, uut crachte van denwelcken dat hun dach beteikent ende die up huyden onderhouden is. Ende concludeerde dairomme dio voirs: meester Melis ende zeide dat angaende die voirs: stede van Hoorn die voirs: brieve van octroye ende van exocutorie schuldich sullen wesen verclairt te zijn subreptijs ende ijmmer ten minsten niet prejudiciabel der voirs; stede van Hoorn, ende mitsdien de voirs: stede van Harlem te condempneren in do coston van dese instantie. Ende dieselve van Hoorn versochten dat hangende desen procease die cxecutio van dien gosuspondeert soudo wesen. Omme op welcken eysch ende provisye te antwoorden Willem de Later als procureur van der voirs: stede dach beteikent is den eersten rechtdach na den hoyligen XIIIquot;quot; dach naistcomende. Ende is geappointeert dat dieselve partien malcanderen copie geven sullen van de brieven van octroye, executorie ende previlegien dair zij hun elcx besonder up fonderen. Present utsupra.

Geëxtraheerd uit het Register der Dingtalen 's Hofs van Holland 14 Julij tof 20 December 1480.

20 Maart U82. Inoidonteolo uitspraak in het geding betreffende hot door Ilaarlom van Maximiliaan en Maria verkregen octrooi tot herstel en onderhoud van do dijkage van Potten ou het llondsbosoh op kosten van al do landen, diu bij het inbreken zouden onderlgopeu.

Roerende die burgemeesters van Harlem contra die vier coggen van Vrieslant.

Gehoort bij den Hove van Hollant die geschillen vuytstaande ende hangende tua-schen die burgermeesters der stede van Harlem, versouckende sekere provisie, eysscher an die een zijde, ende die vier coggen van den lande van Vrieslant, verwerers an dandere, seggende ende proponerende de voors: eysschers hoedat overmits die groote laste die bij storm ende onweder van der zee in den djjckaedse van Petten ende van don Hontbosch in Vrieslant in sekere jaeren gecoomen ende gebeurt zijn ende noch dageljjcx coomen ende gebeuren, dieselve djjekaetse gescepen is te bevloyen, te beaou-ten ende te bedunen ende bij dien verdcrffelicken te blijven, geljjck dat den voors: Hove tot veel stonden gebleken is geweest. Nu is waer dat de voors; stede van Haerlem aensiende dat de voors: dijekaedtse van Petten ende Hontbosch bij den ghemeenen landen, die bij den inbreke van dien bevloyen souden sclmldich was onderhouden te wesen, heeft tot onderhoudenisse der voors: landen van mijn genaden Heere ende Vrouwe vercregen sekere brieven van octroye, vuyt crachto van dewelcke bevolen, gelast ende geordonneert is, die wereken van don voors: dijekaedtse te docne maken ende oock sekere ommeslach te doene uptie landen die bevloyen mogen, navolgende welck octroy sekere brieven van executorio gediscornoert sijn geweest, vuyt crachte van dewelcke eenige geexecuteert sijn geweest ende eenigo sijn onwillig ende desobcdient te willen voldoen van hoeren tauxe, zoedat voor den voors: Hove sekere questie tusschon den voors: eysscher ende eenige geerfde van den voors: lande geresen is. Hangende welcken tijt die laste van den voors: dijck soe vermeerdert ende beswaert sijn dat men onlancx weder sekere wereken heeft moeten besteden ende noch tusschen dit ende Paeschen doen sal moeten, of anders deselve landen waeren gescepen in groot swaer last ende verdriet te coomen, indien bij onderhoudenisse ende notelicke wereken daerinne niet voorsien en waere, ende welcke wereken alsnu besteet ende die men noch besteden sal terstont mit gerede penningen betaelt moeten wesen, ende dewelcke na de instructie van den voors: Hove mit alle eernsticheyt beboeren volbrocht ende geexecuteert omme gheene sake verachtert te werden. Waeromme dat de voors: eysscher» an den voors:

Hove claclitich gecoomen sijn dat to kennen gevende ende hebben vercregen aekero appointement vuyt craclitc van donwelcken dat meester Melis Sael, als procureur vau de vier coggen verdachvaert is geweest omme to antwoorden op dat inhouden van den Bupplicatie bij den voors: oysschors overgegeven. Ende tot dien dage oft andere van dien onderhouden, concludeerden de voors: eysschers ende seyden dat bij sententie van den voors: Hove ende bij provisie tot preservacie ende onderhoudenisse van de voors: landen ende ten eynde dat die wercken besteet ende die men noch besteden sal, be-taelt moogen worden gediscerneort sal wesen sekere brieven van executorie, vuyt crachte van dewelcke die settinge ende ommeslach voor tijts gedaan ter cause van don voors: djjokaetso ende die men noch doen sal moeten, roalicken geinnet ende geexecu-teert mogen werden uptie landen, die bij inbrekinge van don voors: dijckaedtse bevloyen souden moogen, omme die ponningen daervan coomende terstont in de wercken bestoet ende die men noch besteden sal, goleyt ende gedistribueert te wesen, ende dat ijmmer ten minsten up caucye, omme die penningen weder te restitueren indien hij yemando des beclagen souden willen ende partien gehoort, bevonden sij mit onrecht doselvo penningen gonoomen ende geexecuteert te wesen, ende de voors: verwerers te con-dempneren in don costen die zij tot dese instantie gedaen hebben.

Daerjegons meester Melis Sael ende Jan Meynertsz. als procureurs van de voors: vier coggen antworden ende seyden, hoedat de voors: vier coggen liggende sijn up hun eelven bedjjet, ende nye gehouden, noch gecontribueert en hebben in dese endegelijcko ongelden, ende dat zij mit dat inbreken van den dijckaedtse van Petten yan^den Hont-bosch niet bevloyen en souden moogen, ende concludeerden daeromme de voors: verwerers ende seyden dat do voors: eysschers niet ontfangelick en waeren omme eenigo provisie up hunluyden te eysschon, makende eysch van coaten.

ïegens welcko antwoorde dat de voors: eysschers repliceerden ende seyden, dat de voors: verwerers in aldustanige ende gelijcke ongelden voortijts gehouden hebben omme die onderhoudenisse van den voors: dijekaedse van Petten endo van don Ilont-bosch, gelijck men dat bij do rekeningen daervan gedaen dat wel sonde doceren ende waeren daeromme persevererende bij hoeren eysch ende conclusie aldaer genoomon. Op ende tegens welcko replijcke de voors: verwerers dupliceeren persevereren bij hoere voors: andtwoorde ende conclusie aldaer gonoomen, mit meer middelen ende redenen bij beyde do voors: partien voorgestelt endo geproponeert, endo daerup dat zij ver-sochton te hebben recht.

Tvoors: Hoff mit rijpe doliberacio van Rade overgewogen alle tguent dat tot dese materie dienende was, ende sonderlingo gemerct die rekeningen van dese ende gelijcke ongelden tot anderen tijden gedaen van den voors: dijckaedtse van den voors: Hont-bosoh, ende ansiendo den groeten ende merckelicken noot derselver dijckaedtse ex oficio geseyt ende verclaert heeft, seyt ende verclaert dat de voors: vier coggen gedurende dat principaol proces dat de voors: partien jegens malcander voor den voors: Ilove

hangende hebben, orame die onderhoudonisae van don voors: dijekaedtso gelden endo contribueren zullen in die oncoston endo ongelden, die men binnen middelen tijden van dien behouven sal, ommo die onderhoudenisse van don voors: djjekaedse van Petton ende van den Hontbosch, mitten anderen landen onder dersolver dijekaedtse gelegen ende tot anderstont dat bij don voors: Ilove anders daerup goappointoort sal wesen. Ende van weleke penningen dan do voors: eysschers caucye ende borchtochte stellen sullen, ommo dio weder te restitueren endo te wederkeeren indien mit recht also bevende.? w^tc, appointoert endo verelaert voort dat de voors: eysschers up overmorgen overbrengen zullen den staot van de sottingo van don voors: dijekaedtse gedaen endo daerinne mede verclaeren alle die landen die in dersolver dijekaetso mede gehouden aijn te contribueren, ommo die gesien voort daerinne gedaen te wesou also daertoe beboeren sal, reserverende die costen van dese instancie ten eynde toe van de principale sake. Actum 20 dagen in Maerte anno XIIIIquot; LXXXl sec. curs, curiae. Present: Stedehouder, Zevenbergen, Assendelft etc.

Geëxtraheerd uit het Register der Civiele Sententien 'sHofs ran Holland, No. 17, Folio 208, No. 104.

22 Octobdr 1498. De schotvangers vftn Heemskerk ontheven van do aanspra • kelijkheid voor de voldoening der contributie van den lieer van Assendelft wegens zijne onder Heemskerk gelegen gronden.

Roerende don scotvangers van Heemskercke contra Mr. Dirck Potter.

Vptie provisie geeyscht voir den IIovo van Hollant bij die scotvangers van Jleoma-kerck omme ontslagen te zjjn van den ghijselinge hcml: angedaen ten versouoke van Mr. Dirck Potter, als ontfanger van den ommeslach van dat Ilonsbos ende dairof die solve pachters pretendeerden voir hoir paert betalinge gedaen te hebben, onde dat zij niet sculdich cn waeren te betalen voir heoro Clais van Assendelf die onwillich was te willen contribueren ende him oick niet dwingen en mogen. Ende dairup gehoirt tgnnt dat die procureur van den voirs: Mr. Dirck dairup heeft willen seggen, heeft tvoirs: Hof geseyt ende verclairt, soyfc onde verclairt mits dosen, dat dio voirs: scotvangers volstaon sullen, mits uploggeudo ende betalende luiere porcie nae groithoyt van de landen die zij hebben. Ende mits dat doende ontslaet tHof denselven scotvangers van den ghijselinge hunl: aengedaen, welvcrstaendo dat zij den ontfanger bjj ge-scrifte overleveren sullen die groithoyt van don landen toebehoorendo heeron Clais van Assendelf, omme dairup geprocedeert te werden bij donselven ontfanger als dat behoirt. Actum utsupra. (22 Octobcr 1498).

Geëxtraheerd uit het Register der Dingtalen 's Jlo/U van Holland van 22 October 1408 tot den 8quot; Fébruarij daaraanvolgende.

14 Augustus 1501. Uitspraak omtrent de schuldplichtigheid van het eiland de Hoorn in het IJ.

Die Katuysers buyten Amsterdam contra die van Westzanen.

Oesien bij den ITove van Ilollant dat proces vuytstaendo ende hangende tuschen de Katuysers buyten Amsterdam, eysschers, ter eenre zijde, ende die scout ende scepcnen van Westzanen, over ende in den name van denzelven dorpe, verweerers, ter andere, seggende ende proponerende die voors: eysschers, hoe dat die voorsaten van mijnen genaden Heere als grave van Hollant tot fondacie van der voors: Katusers ende hueren convente gegont ende gegeven hadde een sekere stucke lants gelegen in der Zuyrzee, mit vriheyt ende exempcie van alle scattinge die in deso landen van Ilollant upgestelt zouden mogen worden, in weleke ghijfte wort bevolen alle bailliuwon, scouten, rechters ende dienacren dat zij den voors: Katusers doester ter cause van de voors: landen als vrij zonder eenige scattinge bescermen zouden ende denzelven in hoeren vriheyt houden zonder enige moynisse van rechte ofte anders daerup te plegen. Ende achtervolgende desen zoe hadden die voors: eysschers ter cause van de voors: landen altoes vrij ende exempt geweest, zonder dat dieselfde eenige scattinge ofte ongelden betaelt ofte gegeven hadden, dan onlancs een zekeren tijt geleden dat die voors: verweerers mit groiten ongelijck hun gepoocht hadden margcngelt te setten uptie voors: landen, twelck gaen zoude tot onderhoudenisse van den Honsbosche, contrarie die vriheyt ende previlegie voors:, wairomme die voors: eysschers clachtich gecommen waeren geweest an den voors: Hove, ende was proces geresen tusschen den voors: eysschers ende verweerers. Ende overmits dat diezelve verweerers hangende ende boven die litispendentie attempterende belieft hadde van nyeus te stellen zekere margengelt upten landen van den voors: eysschers, zoe hadde denzelven eysschers van noode geweest to verwerven zekere mandement, vuyt crachte van denwelcken die voors: verweerers ver-dachvaert hadden gewest alhier te compareren. Ende ten dage dairvan dienende concludeerden die voors: eysschers dat bij sententie diffinitive van den voors: Hove dio voors: verweerers gecondempneert zouden wesen hun te verdragen eenige margengelt of scattinge te setten uptie landen van de voors: eysschers , achtervolgende die brieven van denzelven eysschers, ende dat die voors: verweerers voordan den voorn: eysschers ende hueren pachtenaeren in vreden laeten zouden, eenige molestatie meer te doen ter

cause van denzelven landen cnde oic te restitueren al tguent dat zij gehadt ende ontfangen hadden van den voors: pachters of andere die in den name van den voors; cysschers, eenigc ongelden betaelt of gegeven mochten hebben ter cause van huere voois; landen, makende voort eysch van costen.

Dairtegcns dat die voois: verweerers antwoirdon ondo zeyden Iioedat in den lande van Westvrioslant eenen zeeburch ondo lastigon zwaeren dijck is, daironder zij, geljjck meer andere dorpen, gelegen waeron, genoemt die zeedijck, dewelcko zeedjjck lacli tot hosoermenisse, onderhoudonisse oude bewaernisse vant geheel lant van Westvrioslant endo meer andere landen daironder gelegen, ende mosto dagehjcs mit groiten cost, last cnde arbeyt bewaort cnde onderhouden worden, of anders tgeheel lant van Westvries-lant endo andoren landen dairomme gelogen, zouden innegaen ende mitten water gemeen leggen van Medemblijck tot bijnnen der stede van Leyden toe. Ende overmits deso grooten lasten, cost, anxt ende arbeyt nae bescreven recht ende oic nae gowoente, coustume ende usance van den landen, bijsonder van Westvrioslant, alle landen gelegen onder den voors: djjck of dairomtrent, zoewel toebehoerende gheestelick als waerlijck schuldich waeren cnde behoorden te gelden endo te contribueren int maken ende onderhouden van denzelven dijck, ende navolgende dien hadden dijckgrave, heemraden ende andere bewint dairof hebbende altijt gcstelt, gelast ende ommegeslagen bij margentale alle die landen onder den voors: dijck ende dairomtrent gelegen, alsoe wel den gheeste-licke als den waerlicke toebehoerende, ende dio gedaen contribueren ende gelden margens margens gelijck, int maken ende onderhouden van denzelven dijck, van alzoe lange jaeren, dat ghoen memorie van menschen ter contrarie en was, ende worden in allen plaetse ende dorpe ontfangers ende garders gostelt omme up alle die landen in haeren bedrjjvo leggende te ontfangen, te gaderen ende te leveren die penningen alsoe ommegeslagen in handen van den gheene die dairtoe gestelt wordt, omme gedistribueert te worden tot makinge, reparacie ende onderhoudonisse van den voors: dijck als dat be-hoordt, welke ontfangers ende gaders in elx dorpe ende quartier niet en hadden dan naict ontfang, zonder scttinge ofte ommeslach te mogen doen, die te vermeerderen, of die penningen alsoe gogadert te mogen eenichsins distribueren, anders dan die te leveren in handen van den ontfanger dairtoe gecommitteert gelijck voors: es, twelck oic alsoe oiulerhouden wort van alsoe lange jaeren, dat ghcen memorie van menschen ter contrarie en was. Ende navolgende desen waeren bijnnen den dorpe van Westzanen gestelt geweest ontfangers ofte gaders van den voors: margengclt, omme tselve margengelt to gaderen van allo den landen aldair gelegen, alsoewel den gheestelicke als den waerlicke toebehoerende margens margens gelijck nae ouden haercommen ende die penningen te berde te bringen, ende hadden diezclve ontfangers naevolgende haere last endo commissie dio penningen gogadert, ontfangen ende to berde gebrocht, daerinne dat dio voors: eysschers van liaeren landen gelogen onder den ban van Westzanen altijt mede geeontribuoert hadden nae liaere margentale endo haere penningen sponte gebrocht ende

golevert in handen van denzelven ontfangers zekere lange jaeren, dairan dat die voors: \erweerers den eijsschers gheen injurie of ongelijck gedaen en hadden; zeyden voort die voors; verweerors dat zij ontkenden dat tlant den voors: eyssohers gegeven bij den voorsaten van mijnen genaden Heere gelegen was in de Zuyrzee ende dattet altjjt vrij was geweest, mair dat tselve lant gelegen was in den ban van Weatznnen ende onder t bewint ende jurisdictie aldaer ende was altijt contribuabel gewest ende hadde geeon-tribueert mitten verweerers int margengelt margens margens gelijek. Ende hadden diezelve verweerers juste ijgnorancie dat den eyssohers tselve lant vrij gegeven zoude wesen ende en dode tselve alhier niet to proposte gemerct dat alhier gheen contencio en was van den gront ofte eygendom, mair was alleen om of zij verweerers terecht ontfangen hadden tmargengelt van den eysschers van dien landen dan niet, ende oie en waeren die voors. verweerers gheen setters, noch ommoslagers van den penningen, maer alleenlicken naicte ontfangers, zonder eenige administracie vuyt last ende onthiet van dijckgrave ende heemraden, ende anderen, die dat schuldich waeren te verantwor-den, gemerct dat zij diegheenen waeren die settinge endo ommeslach deden ende die geheele administracie daervan hadden, ende waeren die verweerers wel tevreden dat geroepen die behoorden geroepen te zijn, indien den voors: Hove verclairde den eyschers ende haeren landen exempt te zijn van den voors: contribucie, dat zij heure exemptie ende vriheyt gebruycken zouden, Avelverstaende dat hunluyden zoeveel mar-gentale gecort worde an t getal van haere margentale dairof zij mosten contribueren; ontkennende dat zij verweerers geset hadden upten landen van den eysschers margengelt gaende totten Honsbosch, of dat zij verweerers last, macht of auctoriteyt hadden omme settinge ofte ommeslach van penningen te mogen doen, mair ter contrarie hadden dairof macht ende auctoriteyt dijckgrave, heemraden, waersmannen ende anderen dairtoo gestelt bij mijnen genaden Heere, ende den gemeen landen die dat deden ende doen mochten ende nyemende anders, ende die penningen ommegeslagen alsoe bij hunluyden worde gelast den dorpen elck int sijne te gaderon ende te bringen in handen van den gecommitteerden dairtoe gestelt. Ende mochte wel zijn dat die eysschers zekere jaeren geleden proces geintenteert hadden vuyt sake van desen tegens den verweerers, maer tselve proces bij insuffisant vervolch was gevallen interrupt ende alsoe mit alle zijnen gevolge toe niete, twelck blijcken mochte bijdien dat die voors: eysschers, die actie •die zij pretendeerden van nyeus wederomme tegens don verweerers alhier geinstitueert hadden. Ende concludeerden mits desen dat bij sentencie diffinitivo van den voors: Ilove verclairt zoude zijn dat die gaderinge ende ontfanginge van den margengelde in desen sake bij den verweerers gehantiert, mitgaders alle tguent dat vuyt sake van dien bij hunluyden gedaen ende geexploitiert wns, als wel ende recht gedaen stadthouden ende zijn volcommen effect zoude sorteren, ende voort ten fijne van absolucie ende oosten.

Tegens welcke antwoirde die voors: eyschers repliceerden, nemende tot huoren voor-deele die confessie van don voors: verweerers, aldaer zij bekennende waeren dat allen

dieghenen die gelegen zouden wesen onder den voors: zeedijck gehouden zouden wegert te contribueren margen margens gelijck, want dairbij wan wel te verstaen, dat die onder den zeedijck niet gelegen en waeren, en waeren niet gehouden te contribueren of te gelden, ende aldus zoo en waeren die eyschers ter cause van hueren landen die buyten den zeedijck gelegen waeren, niet gehouden. Bade omme tselve te verclae-ren zoe was waer, dat die landen van den voors: eysschers ter cause van denwelcken alhier questie was, een eylant was, twelck zij eysschers mit dijekaige van noode was tonderhouden tot hueren eygon costeu zonder assistentien ofte hulpo van yemende, gelegen in die Zuyrzee, buyten allen dijeken, ende hebben die voors: eysschers octroy van den voovsaten van mijnen genaden Ileere die selfde landen te mogen bedijeken, ende dijckgrave te stellen ende setten, gelijck als zij eysschers deden ende gedaen hadden en nietjegenstaende alle die zij eysschers gedaen hadden tot conservatie van den voors: landen, tvoors: lant dat hier voortijts te gelden plach zes hondert Rijnsgulden tsiaers, alsnu zoe zeer afgeslagen, innegegeten ende vermindert was, also noch dageljjcs dede, dat tselve lant den voors; eysschers niet meer en renteerde dan vierdalf hondert Rijnsgulden. Ontkennende dat die voors: eysschers van huere voors: landen altijt int maken van den voors: zeedijck botaelt zouden hebben gehadt ende en zoude tzelve mitter waerheyt nijmmermeer bevonden worden, maer ter contrarie waeren die voors: eysschers altjjt vrij ende ongemoeyt geweest ter cause van hueren voors: landen van allen set-tingen ende scattingen die in desen voors: landen cours ende loop hadden, dan alleen-lijck tot een zekeren tijt geleden, dat die voors: verweerers hun vervordert hadden mil groiten ongehjeke te setten ende of te nemen den pachters van den eysschers zekere margengelt contrarie hueren voors: previlegien ende vriheyt, ende al en hadden zjj eysschers gheen previlego van vriheyt, nochtans zoe en waeren, noch en mochten die verweerers up hun eysschers gheen settinge doen ter cause van den voors: zeedjjck, gemerct dat des voors: eysschers landen niet gelegen en waeren onder denzelven zeedijck, maer loggen up hun zeiven in den zee, hebbende hoeren dijck ende die zij eysschers alleenlijck onderhielden, ende en was tprevilege van den eysschers niet in prejudicie van den gemeen oorboor, noch partien, gemerct dat tlant van den eysschers voors: niet gelegen en was onder den zeedijck, noch dairbij bescermt gelijck voors: es. Ontkennende oic dat die voors: eysschers ter cause van hoeren landen gecontribueert hadden, gelijck zjj baptiseerden, dan bij afdruyekinge, dregemente ende vuyt vreese gedaen aen den pachtenaeren van den voors. eysschers, ende indien bij denzelven pachters of den prior doe wesende yet gedaen was dat tselve geschiet was buyten weten, wille ende consente van den voors: convente ende conventualen. Ontkennende voort die andere fayten van den voors: verweerers, persevererende bij hueren eysch ende die conclusie aldaer genomen.

Tegens welke repljjcke die voors: verweerers duppliceerden, zeggende dat die landen van don eysscher loggende waeren bijnnen ende onder den bedrijve van Westzanen,

encle zulck dat die ende alle andere gelijoke landen mede geldende ende contribuerende waeren in den voors: margengelde, gelijck allo andere landen daer omtrent ende als sulck mede geset ende ommegeslaegen waeren. Ontkennende dat diezelve landen vrij ende exempt waeren of dat die verweerers die pachters van den eysschers ofgedruct zouden hebben die penningen van den margengeld voors: maer ter contrarie hadden die eysschers dicwijl haer porcie van haer contribucie den verweerers zeiver gesonden mit hoeren boden ende leeken broederen, ende als zij dat niet en hadden willen doen, zoo hadden die verweerers die geinnet mit rechte, alsoe men aldair gewoenlicken was te doen in gelijcke zaken zonder hunluyden of hoere pachters te injurieren of te drucken, ende al wairt zoo dat die eysschers bevonden mochten worden exempt te wesen, twelck neen, nochtans en zouden die verweerers niet gehouden wesen tot restitutie, gemerct dat zij die penningen vuyt laste ende commissie gegadert ende voert gedelivreert hadden den gecommitteerde , zonder eenich proffijt of bate dairof gehadt te hebben. Ontkennende voort die fayten van den voors: eysschers ende persevereerde bij huere antwoorde ende die conclusie aldaer genomen met meer fayten, middelen ende redenen bij elcs van den voors: partien in dese sake voortgestelt ende geproponeert, begrepen in hueren principalen scrijftueren ende anders, daerup dat zij tot hueren proeve geadmitteert ende toogelaeten hadden geweest.

Oosien voort bjj den voors: Ilove alle alsulcke informacien, brieven ende munimenten als elcs van den voors: partien in dese sake hadden willen doen beleeden, produceren, exhiberen ende overgeven, ende die acte dairmede zij gerenuncheert hadden van meer te produceeren, mitgaders die reprochen ende salvacicn tegens malcanderen producten godaen ende overgegeven ende daertoe die acte daermede zij in rechte geconcludeert hadden endo recht begheert. Ende dairup dat hunluyden op huyden dach beteyekent was omrae recht te hoeren.

Tvoors: Hoft' deurgezion ende overgewogen hebbende alle tguent dat tor materie dienende was, in den name ende van wegen mijns genaden Hoeren Ertsliertoge van Ostenrijck, Hertoge van Bourgoigne, Grave van Hollant, heoft don voors: verweerers gecondempneert ende condempneert mits descn hunluyden te verdragen ter cause van de oncosten van den Honsbosche yet te setten ende te gaderen uptie margentalen ende landen den eysschers toebehoerende genaemt Saondorhorn, vorclaerende mits deson dezelve eysschers ter cause van den voors: landen vrij te zijn van de voors: contribucie, con-dempnerende voort den verweerers te restitueren den eysschers tguent dat zij van don-zelvcn eysschers ofte van hueren pachters van den voors: landen ontfangen hebben ter cause van tguent dat voors: es hangende deson processo, ende condempneert dcnzelven verweerers in de oosten bij den eysschers tot deson instantie godaen ter tauxatie ende moderatie van den voors: Hove. Actum XHII in Augusto anno XV^C ende een, present: Ruyach, Dorp, Almonde, Schonhoven, Boudinsz. Berendrecht, Zwieten, Duvenvoordo.

Geëxtraheerd uit het Reyisfer der Civiele Sentenfien 's Hof a van Holland, No. 03.

«Pil

8 December 1501. Uittreksel uit de rekening door Dirk Potter gedaan wegens den omslag, 24 October 1497 toegestaan.

CO PIK d'un compfe concernant Ja dune, et les digues de Petten et du Ilond-thosch, conservée en copie ciutlieniigtie dam les archives du grand conseil de MaJIues. {Procés de Tlollande jucjés en appel au dit conseil).

Rekoningo Dirck Potters als gccommittocrt ton ontfange van don margnn gelde ommegoslaogon totten onderhoudo ende roparooron van dio duyn endo dijokon van Potten mit dat Ilondsbossfih ondo daeran elooft, endo dit navolgende zekere brieven van ootroyo, acton van den settingen, mandimenten daerop goexpodiort in daten XXIIIIquot;quot; octobris a⁰ XIIIIc zevon ondo tnegontich, daor inno die eerste ondo meest geldende margon-taolen geset zijn, dio margen op oen grooton vlaems, dio andere drie donijts ondo dio loste ondo derde oen oert stuvors, alhier ontfangon endo weder vuyt gegeven an ponden, scollingen endo penningen, tot voerticli grooton vlaems olck pondt gorekent, als hier naor volelit.

Eerst ontfanck van don margontaolon staendo ondo geldende oenen grooton

vlaems.

Eerst Vol zon voor elff hondert vijf endo tnogentioli margen op

oen groot vlaems als voeren, beloipt........XXIX /.XVHs/. Yt J.

Boverwijck mit Wijck an dnyn ondo opt zoo, voor vier hondert

vier ondo vijftieh margen boloipt..........XI /. VI1 sL

Ileomskorek voor IX« LI margen boloopendo.......XXHI/. XV.s/. YI lt;/.

Vuytgeest voor XVIIcLXH margen bolocpende...... XLIJH List.

Akersloot voor IX^ margen beloependo.........XXII I. X st.

Lijmmen voor Vic L margen beloopende........XVI/. Y.9/.

Castercom voor X^XYII margen 1 viorondool beloopende . . XXY 1. Ylll si. YI1 lt;1.

Egmondt voor IIIIcLXXX margen beloopt.......XII/,

Backom voor Ut XXVI margen beloopt........Ylll/. UI */.

lleylegeloo ende Oesdoem voor X[I« XCVII margon bel. . . XXXIt/. Ylll s/. YI (/.

Alckmaer voor VI^CLXIII margen boloopendo......XVI /. XI ,s7. VI d.

Wjjnmon voor 11« XXVII margen beloopende......Y/. Xllls/, YI lt;/.

Bergen voor VIIlcXO margen beloopende........XXII/. V.s7.

Scoerle voor IX^C margen beloopende..........XXII /. X st.

Groede voor 11« margen beloopt...........Y /.

Westzaenden Crommenye ende Crommcnyerdijok tsamen voor

XVIIIe LX margen beloopende...........XXXIIII I. XVII st. VI d.

Oostzaenden voor XIII» XX margen beloopende......XXIIII I. XV st.

Oosthuysen voor VIIIc margen beloopende.......XV l.

1I'gt; ts XIX'quot; 1111« LXHII margen van den margen drie dents P IIIcLXIIIU. XIX si. II rf. fo.

Andere margentaelen geldende opto margen I oert

stuvers.

Eerat Medenwijck voor XVIII' L margen beloop.....XXIII I. II st. VI d.

Ilauwerden ende Oudebincxwoud voor V^CI margen beloopende I /. V st. IIII d. oh.

Sjjbekerspel voor VI^C LXXII margen beloopende.....VIII/.VIII s/.

Benninckbrouck voor VIc XXXIIII margen beloop.....VII I. XVIII st. VI d.

Nubuexwoude voor IIII^C margen beloopende.......V l.

Twisch ende Midwoud voor YlIIc X X XV margen beloopenden X I. VIII ut. IX (/.

Abbenkerek ende Lambertshage voor Y^c LXV margen beloopende VII 1.1 st. III d.

Upmeer voor V^ margen beloopt...........VI I. V st.

Woggenom ende Wadwey voor XV^CLXX margen beloopende XIX/. XII s/ VI t7.

Spanbrouek voor XoLXX margen beloopende......XIII /. VIIst. VI d.

Updam ende Hemsbrouck voor II⁰LXXX margen beloopende . III/. Xs/.

Grotebrouck ende Luttebrouck voor X VII^U X margen beloopende XXI /. VII st. VI d.

Oosterblocker voor VI^C XII margen beloopende ......VII /.XIIIst.

Westwoude voor XIcXV mergon beloopende.......XIII /. XVIII st. IX d.

AVervertslioof voor IIIcXXX margen beloopende.....IIII/. II s/. VI (/.

Iloochkerspel voor Xe XXX margen beloopende......XII /. XVII st. VI d.

Eynehuys voor VL' LXX margen beloopende.......VIII/. VII s/. VI tZ.

lionuekerspel voor VIII^CXXV margen beloopende.....X I. VI st. II I d.

Tenhuysen voor VIIL'XCI margen beloopende......XI/. TI s/. IX rf.

Hem voor VIII⁰ XIII margen beloopende........X/. Ills/.III (/.

Itoomo voor 11quot; XX margen beloopende........II /• XV st.

Dampte voor 11« margen beloopt...........II /. X st.

Scarwoud voor CLIII margen beloopt.........XXXVIII st. III d.

Grosthuysen voor VI^B XLIII margen beloopt.......VIII/. IX c/.

Lutkedreeht oft Avenliorn voor C margen beloopt.....XXV st.

JVIijserkoeg voor CL margen beloopt..........XXXVII st. VI d.

Eerckhout voor II^m II⁰ LX XX VIII margen beloopt.....XXVIII/. XII s/.

Zvvaecb voor Vllo XXXII margen beloopende.......IX /. III st.

quot;Westerblocker voor VI^C LXX XVI margen beloopende .... VIII /. XI st. \'ld. Wijdenesse ende Leeck voor lllI^i;L\X margen beloop. . . . V t. XVII st. VI d. Scellincbout voor VIquot; margen beloopende........VII/. Xs/.

Oudondijck ondo do Beets voor Vil⁰ margen beloopende . . . VIII I. XV st.

Illquot; is. XXlIIm VIlIc XV margen van don margen eon oertgon f lie XCV1I I, XIII st. X d. oh.

Gecollationneort logons do originale rekenjjngo rustende int elooster van don predi-caolen, in don Ilage, ondo is gosloeton bij M^r. Jan Van Sclioonhoven, M' . FlorisOem, raedon van Hollandt, ondo Mr. Jan Stalpant, als commissarissen dair toe goordonnoort opten XI11Iquot; in Decombri XV^oen. Endo is do solve rekoninge groot XLVI blaodoren papiers onde tgnen dat hier voeren staet zijn de eerste drie blaodoren in don ontfanck endo accordeert tegens de solve eerste drio blaodoren ende is gedaen opten II^U dach van decombri XV^C XXIX bij ons.

Signé CORNELIS amp; DE JONGE.

En tête do co compte on lit co qui suit:

Overgegeven don gecommitteerden optstuck dose rokoninghe als Philips Ruychroch, meesters Jan Van Scoonhovon, Ploris Oom, raidon ende Jan Stalpant van wogen der stede van Haorlem, Gerit Visscher, Jan Van Berckonrode, Claes Corff als heemraot van wegen van mjjnen heere den abdt ende van der stode van Aicmaer opten VIII¹quot; dach in docembri Aquot;. XVc ondo een.

3 Novcrabor 1503. Interlocutoire uitspraak van den Hoogon Raad van Meehelen, in de zaak van Dreehter-land, app., tegen de lulden v. d. Camere v. d. Rade van Holland, genpp. en den Graaf van Egraond en Klaas Corff, geintimeerden.

In der sake gerosen onde hangende in den Grooten Raid van onsnn genadigen heere mijnon lieere dio Ertshortoge van Oistrjjek, hortogo van Bourgoingno oto. tusseliou burgmeesters ende scopenon van don steden van Hoorne onde van Enchnyson, alsno-wol voor homliodon als over endo in don name van den poortoren ondo gemeen inne-woenonde van denselvon steden ondo van don platten lande van Drocliland in AVoat-vriesland appellanten tor condor zijde, onde die luyden van der camere van don Rade in ITollant geappelleerde, de grave van Egmond onde Claois Corf gointimoorde ter andere zijde.

Gezien do brieven, acten ondo andoren dinglien ovorgoloit to IIovo bij don voorn: partion, ondo geconsidoreert endo overgowegon tgeno dat tot doso materie dienende was, mijn voirs: genadicli hoero houdt in scorssinglio ondo surccanco tprincipaol van deser materie ter tijdt endo wijlen toe dat Clais Corf ondo anderen, die ziclitont Dioric Potter, die handelingo ondo tbowint gchadt hebben van der zettinge van den ITondbosch endo dunen van Potten, huerlieder rekeninge gegeven zullen hobbon, ondo dat deselve rekeningen gezien, mitgaders trapport van don commissarijsen gelioort, anders dairup geordonneert sal wesen, bohoudolickon dat do voors: appellanten betalen zullen tgeno daerup zij gezet zijn geweest in doso jogowordigo jaerschare, omme die onderhoudonesse ende reparacie van den voors: Ilondbosch onde dunen togens de toocommendo winter, indien zij dat niet betaelt en hebben. Ende voort ordonneert dat de voors: Clais Corf endo anderen dio de voors: handolingho ondo bewint goliadt hobbon huere rekeningho overgeven zullen binnen zes weken naestcommende, nyetjegonstaonde dat hangende dit proces zjj mogen desolve rekeninge goheelicken ofte eensdeels elders gegeven hebben ofte begonnen geven voor meesters Philips Wieland onde Jan Sacket, Raden ende meesters van den requesten ordinanjs van den huyse van onsen voors: genadigen liocre, meesters Jacob Ruysch, doken van der eapelle in den Ilnglio ondo moester Jacob van Alcmonde, oic raidsluyden van denselven onsen genadigen heere in zijne raidcamoro van Holland die de voors: onse genadicli heere daortoo committeert. Daerovor geroupen de voors: appellanten ende allen andoren wien dit nngaen mach, ende zullen boghiiinen

hucre voors: rokcninglio over to goven in den TTaghc oflc cldora claer den voors: com-miasarijscn liest duncken snl van liuydeu in condor niaond, weieken commissarison ofte hacrlicdor gesubrogoorden mijn voors: genadioh heore glioeft vulcommcn maclit, last endo commissie sptciale te sluyteno ende cyndenc do voors: rckcuinghcn, endo daerinno lijden endo royeren tgene dat van rcchtswegcn bclioorcn sal, oftc rapport doon van don difficulteitcn endo ooc medc voorsicn up do eminent perikel van den voors: Ilondbosch ende dunen, endo up do ondorhoudencsso van dien ende contribucie jegens don toocom-mendon tijd alsoot uacr rocbto endo redenen bclioorcn sal, nyctjogenstaendo opposicie oft appollacie gedacn of to docne. Aldus vuytgesproken te Mechlen den dorden dach van Novembro int jaer duusent vjjf hondert ende drie. (getcckend) J. PETTIUS.

Naar hot origivcel op perhnmcnt in 's Jiijks archief, collect ie Grafelijkheid.

Mei en Juni 1504. Verslag van P. AVielant en J. Roussol, ais commissarissen, van hunne verrichtingen by gelegenheid van een plaatselijk onderzoek op het Hondsbusch, de duinen to Petton en do Zyp,

CO PIE cCun procès-verhal conserve en minute dans les cwcliives (hi yvand conseil de Malines (appels de UoUande),

Proces-verbal do ee quo nous, Philippe Wiolant amp; Jehnn Rousscl, conaeillers, amp;«., commissaires cn ceato partio, nvons bcsoingné en ITollando par ordonnanclie do monscigr. et par sos lettres et instructions, datéea de la veillo do pasques VoIIII, après lo cierge bénit; et premiers touehant lo llontsbosch, dunes do Petten, amp; le Zjjp.

Et premiers, nous, parti de la villo do Malines, arrivasmes a La Ilayo lo sein-medy IITP du mois de may oudit an VOIIII.

Le dimence, V^e do may, pour entrer en matiore et commoncbier lo fait du llontsbosch, nous despescbasmes lettres a Claos Corff et son filz, roceveurs dudict llontsbosch , affin quo incontinent ilz vonissont devers nous a La Ilayo, pour rondre leurs comptes en onsieuvant racto du grant conseil, datéo du IIP do novombre anno Yc trois, icy attachóe.

Mais le lundi sieuvant, après avoir parló amp; fait la révérence h messieurs lo lieutenant amp; gens du conseil do men diet Seigneur k La Ilayo, le diet Corff amp; sou fliz fusrent contremandez amp;, d'ung eommun accord, fu prins jour d'ostro lo lundi sieuvant, Xlilquot; dudict mois, en la ville de Alcnmr, tant pour oyr les diets comptes que pour proeéder a la provision dudict llontsbosch; amp; fasrent par mes diets seigneurs despesehiez lettres a ceulx de Ilaerlem, d'Amsterdam, de Aleinair, do Hoirne, d'Eynebuyso, a messieurs de Brederode, do Scagen, u monss''. 1'abbé d'Egmonde, amp; a plusieurs aultros, affin que, oudict jour, ilz se trouvassent devers nous oudiet Alcmair; fusrent aussy mande/. Adrien Corneliszone, bailly de la Erielie, amp; Claes Arendszone de Ziericxeo, gons expers en matière do dieage, ainsy que ordonné nous estoit par nostre dicte instruction.

Ad ee faire fusrent présens: mons¹'. d'Egmonde, lieutenant, maistre Jacques d'Al-momlo, m^c. Jehan Boudins, mquot;. Guiilaumo de Berondrecht, mquot;. Oeryt van den Myde, m^p. Eloris Oom van den Wijngaorde, Floris van den Wjjugaorde, jadis greffier, et m^c'. .Tehan van Duvoirde; et fu par eul,N. amp; par nous, d'ung eommun accord, mquot;. Floris Oom ou lieu de maistre Jacques Ivuyseh, lors malado, subrognié, pour oyr los diets comptes et proeéder oultre en nostre dicte commission, comma de raison.

Et audict Inncli, XlII⁰ do may, iiou.9, Wiclant, Roussel, Almoiulo amp; Fiom Ooiri, arrivasmes oudit Alomair, et s'y comparuront avec noua, par ordonnance do mon dit Sr. lo lieutenant, encores deux do messieurs dudit eonseil, est assavoir: maistro Ouillaumo do Berendreoht amp; Floris Oom, jadis greiKcr.

Fit lo londemain, qui fu lo XÜIIquot; dudit mois, nous, assemblez sur Tostel do la

villo diulict Alcmair, et en la próaenco des deputez des villos amp; lioux dont les noms

s'ensieuvont, assavoir: Alaort van Wael, dijegrave do Vianc, Olivier van Buedighom,

Vranc, bastart do Alckoma, rocoveur de Brodorodc, amp; Geryt Coevoet, bourgmaistro do

Viano, dóputoz do inonscig^r. do Brodorodc; Dioric van Bekestoin amp; Jacop do Walo, f

dóputoz de la villo de Ilaorlein; Jelian Bonninc, Claisscns, amp; Goryt Willemszone, députez de la ville d'Amsterdam; Jehan Oorytszono, bailly van Nieubourg, Suel Claossens amp; Bertout Qcrytszono, députez do lu mIIo do Alcmair; Jehan Aolbrcchazone, Dioric Andrieszono, députez do la villo de Hoirne; Symon Ysbrantszono, Vent Diericx-zono amp; Vülkaert Simonszone, députez do la villo do Eynckhuyse; Varent Jacopszonc amp; Jacop Janssens, députez de la villo do Medemblyc; Dicric Janssens amp; de Jehan Jacopszonc, députez de Grootobrouc; Floris Olaissons, député de Wyeuesse; Pieter Claisscns, député de Hom amp; Venhuysen; Clais Wiggerszone amp; Geryt Pietcrszono, députez de Westwoude; amp; Claes Jacopszone amp; Jacop Ysbrantszono, députez do Borc-houd; ledit maistro Floris Oom mist amp; oxliiba cu noz mains, en la présence de Clais Corff, deux comptes cloz et affinés par aueuns députez du eonseil on Hollando dos lo XXI^C do soptembro dernier passé, pour par nous les recoler selon ledit acte, 1'un do }(XV mois do la manianco que Dioric Symonszone, filz du diet Claes, avoit euc dudict ïïontboscli, finissant le XXIX¹' d'aoust anno V» trois, par loquol il restoit VIll'- LXXII livros XIIII sols I denier; et l'aultro, d'ung an, sans datto, de la manianco quo mesmes avoit cue dudit llondsbosch ledict Claes, par loquol il restoit XVUquot; XXXIII livros XI sols I denier obolo do XL gros la livre, fait ensemble XXVI^VII livros V sols II deniers obolo.

Lesquolz comptos veus amp; visitez en ladite assemblee, ensemble les doscliargos et acquitz y sorvans, les dits députez en requisrent avoir copie amp; jour pour les contrcdire, co que lour fu accordé au tiers jour onsiouvant; et pour cc quo nous contredismes a faire employer a diligence, amp; par protestation ot sans prejudice, le cler des dits comptes, portant ladito sommo do XXVI'-VII livros A^r sols II deniers obolo, a la provision des dunes dudit Ilontsboscli, en demandant oudit Corf se 1'argent estoit prest, il respondi qu'ii avoit encoires, depuis la cloture des dicits comptos, fait au tros mises qu'il falloit déduyro des ditos restes, dont il présentoit faire estat et compto. Et nous luy ordon-nasmes do nusy lo fairo.

Et lo londemain, qui fu le XVquot; dudit mois do may, nous, commissairea dossua dits, ensemble lea dicta maistros: Guillaume do Borendroolit amp; Floris Oom, amp; tons los dits députez, et aussy aueuns autres qui y survindrent, si corame: Josse van Wimnen,

l'ung des heemrades dudit Iloutsboscli, et autres, nous nous transportasmcs sur le lieu diullt Iloutsboscli et do Potten, visitasmes les lloux on le plus grant dangier estoit, ot trouvasmes les dunos illcc fort rompucs, dirainuées amp; emportóes de la mer, mesmes depnis uiig an encha quo nous, Wiolant amp; Roussol, los avions vous et dulaissez. Et co fait, tirasmes eu nostro logis, ouquol lieu et, aprcs plusieurs devises, argumens et longues parolles, fmablcmeut les diets députez, par nous interroguiez de lour advis do cequ'il seroit de faire des trois ouvertures que Ton y avoit faictos, est assavoir: de diguer lo Zijp, do mectre uno inlage derrière les dunes dudit Hondsbosch, ou d'entro-tenir les dunes ou l'estat qu'ollcs sont, nous respondirent d'ung commuu accord, par la boucho dudit Dieric van Bokostoin, soubz la protestacion toutesfois quo fisront coulx de Iloirn, d'Eynchuysen, amp; autres de Drechtorland, amp; autres, do nou eulx assorvir par coste délibéraciou iï la contribucion dudict Ilontsboscli, en laquolle ilz n'estoientdo riens tonus, si qu'ilz disoient; qu'il no leur sembla point que co seroit prouffict de diguier lo Zijp, aussy quo c'ostoit trop tart do on cesto annóo faire aucune inlage, mais estoient d'advis que Ton ontretonist, fortiffiast, liaulebast, amp; oslargist los dimes, qui y sont encoirQS domouroz, a la discrécion, ordonnance, amp; kuoro des dijegravo amp; heemrades quo Ton y fcra, disans quo, pour l'ouro, ilz n'y vooyont point d'autro meilleur romede.

Ce fait, nous tons ensemble nous transportasmes do rechief sur les dictos dunes, ot y mandasmos venir Ysbrant Walicbszono, escouttèto. Jan Janssons, Dieric Bartcl-meuxzoon, Dieric Clacsscns amp; Lau Willoniszono, cschevins dudit Petten, et los intor-roguasmes de leur advis dudict romèdo; ot ilz nous rospondisrent, par la bouco dudict Dieric Bertelmeuxzono, quo, pour preserver lo pays centre les tempostos de la grant-mer iiloc, n'avoit que ung senl romede, est assavoir, de haulchier, amplyer, amp; eslar-gier les ditos dunos, taut de Petten que du Ilontsboscli, ès licux oü ilz sont lo jjlus diminuoz, et d'y faire une digue par dedens lo pays, distant do VI ou Vlll verges des dites dunes, ot emplir l'entredcux de sablon, amp; par icello manioro amplyer los dictes dunos; amp; quant a 1'inlage, disrent que 1'inlage seroit bon assouroment pour lo pays, se daventure les dunes rompoiont, mais il leur sembla quo, pour ce commeuchement et pour cesto annóo, il souffira de furnir ee quo dessus; car, les dites dunos róparóes, ilz esporont que lo pays n'aura nul dangior pour cesto annóo; ot nóantmoins l'on pourra cepondant adviser comment l'on fora ladite inlage; et du Zijp disoient quo s'il estoit diguié, ledit village de Petten en seroit mieulx asseuró, mais il coustoroit beaucop.

Et pour ce que aucuns disoient quo 1'inlage, dont l'on parloit, auroit beaucop a soufTrir^ et ne pourroit résister se les dunes rompoiont; par co quo la terre dedens pays est plus basse que la mor, nous fismes par Martin Janssons, demourant a Alcmair, amp; par Willem Oerytszone, demourant au ban de Oudorp, illee venuz, avec nous compasser par waterpas ladite terre ot mor, et fu trouvé quo la mor, a ia plus basse gotido ou marée, est plus haulte quo la terro dehors los sablons ou dunes de lill a V pietz.

Co fait, au mesnio instant nous transportasinos sur lo Zjjp, y fisinos fossov on iloux ou trois lioux do III a IIII piotz dn pavfont, qui ostoit lo plus bas quo 1'on povoit bonnemont fosscr obstant 1'oauo sourdant d'en bas, pour savoir quollo torro 11 y avoit dossoubz lo sablon; mais nous no tvouvasraos autre torro quo sablon, amp; intorogasmes les paysane s'il n'y avoit point de moilleure torro amp; plus haulte sur lodit Sjjp; ct ilz nous rospondirent que oy, en plusieurs licux, bion long^- de la, amp; mosmement enirai lo Kille dudit Zijp.

Et co fait, nous rotournasmos a Alcmair, ouquel lieu trouvasmos Adrion Cornolis-zono, bailly do la Bridle, qui s'exeusa quo n'estQit peu vonir plus tost, ouquel eoni-muulquasinos ce que avions bosoingnó sur ledit Ilontsboseli. Mais Clais Arontszone, qui avoit osté mandó par deux lettres, n'y est poinet venu.

Et lo iondomain, jour do rAseonoion XVquot; dudit mois, nous tons dossus nommi's, asseinbloz tl l'apros disnor sur l'ostel de la villo, apros plusieurs devises, ordonnasmos oiulit Adrion d'aller lo Iondomain sur ledit Hontsbosoh amp; Potten, avoc aucuns dos dits députez, aflin de aussy vóoir lo lieu, et nous rapportor do sou advis amp;, pour mieulx rentondrc, mener aveo luy ung pointro pour nous faire line description amp; figure; et il rospondy qu'il lo feroit; et fisront ordonnor d'aller avoc luy Bertout Gorytszone do Alcmair, Geryt Willemszone do Amsterdam, FJoris Claissens de Wyonesse, amp; Vont Dioricxzone d'Encliuysen. Ce fait, pour proc'der oultro amp; tousiours gaingnier temps, demandasmos aus dits députez pour savoir s'ilz avoiont fait contreditz aux comptes de Claos Corf amp; son filz, et ilz rospondirent quo non, mais los feroientquant ieollny Claoa auroit fait l'estat do sa reste, pour les faire tout par ung volume; sur quoy ledit Claes dit qu'il en soroit prest le Iondomain pour tout lo jour.

Et pour ce qu'il ostoit besoing a maistre Jaques de Almondo de partir lo jour sieuvant et aller a la Leydo en une commission pour monsoig¹'. do Culenburch contro 1(* chapitre d'Utrecht, Floris Oom, dit le greffior, fu du consontement de tous subrognié en son Hou, pour avoc nous parfaire nostredito commission.

Le venredi, XVII^C dudit mois de may, le dit Adrion Corneliszone, accompagnié d'ung pointro amp; des quattre députez dessusdits, amp; aussi de Jacop Jacopszone, rentmeester do monseig¹'. ou quarticr de Kormorlant, se transportérent sur le lieu dudit Ilontsboseli, ainsi que ordonnó leur avoit esté.

Et lo lendemain, semmedi, XVIIP dudit mois, rapportorent de leur bosoingné, ost assavoir: quo, pour preserver lo pays de inunclacion et totalle pordicion, force ostoit do faire une inlage do VII a VIIIlt;' verges de long derrière lodit Ilontsboseli, on lieu par eulx désigné et mis par figure, amp; néantmoins do pourvéoir oudit Ilontsboseli et lo ontretonir t róparor lo plus longuement quo 1'on ponrra: car, apros avoir bion veu et oxaminé los dits licux, il no leur somble point qu'il sera possible de, a, la longue, povoir tonir lodit Ilontsboseli, quplque réparacion que on y face, et so d'avonture il rompoit, la mor passoroit fort avant on pays; et no veoient point los dessusdits que.

ae la rompture se faisoit quo Dien no vcullo, oü no en quel lieu Fon pourroit adviser de rósister a la mor, par co que ren no pout savoir quel cours olioprendroit, otdouh-toiont qn'ollo passeroit partout amp; foroit dommage inextimablo ou pays, car los terros do co quartior sont partout fort bassos, amp; do si trés mauvais fons 011 plusiours lioux qu'il soroit impossible d'y povoir assooir digue: par quoy estoiout d'advis do a diligence amp; de bonne heure faire faire ladito inlage oudit lieu par eulx désigné, commo au lieu ad co le plus propico amp; moins dommageable ; amp; néantmoins de pourveoir aussy aus ditos dunes.

Et los autres deputez, par nous interroguiez qu'il lour en sombloit, respondiront, est assavoir: les députez do Brederodo, en tant que touche 1'inlago quo, en ayant semblable figuoro, ilz on feroient rapport au seigneur, lour maistro, pour, ioollo voue, sur oe bailler son advis; mais en tant qu'il touche 1'autre point dos dunes, estoient d'advis que 1'on procedast tousiours £i la réparacion et fnrtiffication d'icollos a diligence, Claoa Corflf, au nom amp; commo rocevour amp; procureur do monsoig¹'. Ie conto d'Egmonde amp; do monseig¹'. 1'abbé d'Egmonde, respondy qu'il n'avoit point charge, do par sos maistros, de rions concluire touchant ladite Inlage, mais trop bion de la reparation dudit Honts-bosch amp; dunes de Petton, et estoit d'advis que 1'on devoit renioctre a point los ditos dunes tout d'une tire, dopuis l'óglise do Petton jusques a Cupersdunon, qui sont environ XIo verges; Coulx de Horlom estoient d'advis que ladite inlage se face par succosaion do temps, et que copendant amp; incontinent l'on pourvoyo aus ditos dunes; de pareil advis estoient tons les autres dóputez illee présens, si commo: Hoirne, Eyncliuysen, Grootebrouc, c», saulf a cliascun sos excopcions pour la non contribucion; amp; coulx de Alcmair estoient aussy de semblable advis, et oultro co qu'on diguast lo Zijp, s'il est possible.

Co fait, nous misines en délibéracion comment, en executant ladite conclusion, l'on pourroit réparer les dites dunes et les asseurer du moins pour ungtemps; etaprès que ledit Adrien Corneliszone amp; les autres on ousrent longuoment amp; diverssement parlé, finablement il fu dit par tons qu'il ostoit impossible de bion en ordonncr se l'on n'estoit sur lo lieu, par quoy la délibéracion porta quo ledit Adrien se transporteroit derechief soul sur ledit Hontsbosch, amp; foroit ung pourject do toutos les réparacions que on y auroit nécossairement a faire, affin do tant mieulx povoir adviser dos deniers qui faul-droient pour icello reparation: cc que fist ledit Adrien le meisme jour, amp; nous apporta le soir ledit pourject, dont la copie est icy attachié.

Ledit jour de semmedi, XVIIP do may, ledit Claes Corf bailla en noz mains ung papier contenant plusieurs mises par luy faictos dopuis la reddicion et affinement desdits comptes, contondant icelles estre déduytes do la roste par ly done; et lesdits députez, après 1'avoiroy lire, protostèrent do 1'inpugner amp; contredire avec les comptcs précédena tout par ung volume. Et a l'après disner lesdits députez, ayans ou en lours mains ledit papier, le rapportèrent et aervironl de leurs contredilz aur tous leadita comptes et mises,

heemiade a Iloirn, car c'cst trop hors du chemin, aussy ilz sc tienent exemps diulit dicage et ont asscz a faire a dicquer Ie leur, comrac dit est. Et tous les autres députez fusrent de l'advis desdits de Drecliterland.

Le lendemain, qui fu lo dimence XIX^e dudit mois, nous quattre visitasmes les comptes amp; papiers dudit Claes Corff sans riens y passer ne riens clore «e affiner obstante los dits eontreditz et lo delay prins par lodit Clais Corff de servir de ses salvaeions; et iceulx veus, pour co qu'il nous sembla lo cler d'icelluy bien povoir monter a la sonime do XT1I^CXXI1II livrcs III sols obole prctz, ordonnasmes oudit Claos la desboursser et délivrer ou receveur quoi so fait pour a toutte diligence estrj employez a la réparacion dudit Ilontsbosch et dunes de Petton: a quoy depuis il con-descendy, saulf touteffoiz son bon droit.

Et pour savoir combien de deniers fauldroient pour iccllo reparation parfaire amp;■ asseureniont do dunes pour ceste anuéc nous interrogasmes ledit Adrien Corneliszono sur soudit concept, et il nous respomly que, pour deuenient le faire, il n'y fauldroit guores moins do trois mille livres: parquoy nous conceupmos que encores d'abondant assiete seroit faicto; sur tous ceulx qui, jusques ad ce jour, ont contribué ès dictes refections, la moitió de leur derniere taxe, est assavoir: sur ceulx qui ont payé IIII gros deux gros, III gros une blanck, et II gros ung gros_; pour, avec lesdits XIII« XXIIII livres III sols oboles pretz, estro employez oudit ouvraige sclon ledit concept et non ailleurs, quelque ordonnance que noa dit Squot;. du conseil en Ilollande facent ou contraire, affin quo, par faulte d'argent, lodit ouvraige ne cesse ne ne demeure imparfait, lo tout par provision et sans prejudice do nulle des parties ne de leur bon droit.

Et sur ee lesdits députez départirent en nous délaissant d'ordonner des dits dicgrave, lioemrades et receveur, disans qu'ilz n'y avoient plus que faire, et (pie tout 1c surplus so pourroit faciloment conduyre par iceulx dicgravo amp; lioemrades.

Et tantost après, en dóbatant cntro nous quattre ladito matière, pour ce qu'il nous sombla chose mal prense de trover lesdits dicgravo amp; heemrados ydoines pour cou luyre losdits ouvrages si subit qu'il estoit besoing, nous nous approchasmes dudit Adrien ('orneliszone, et eusmes le meysme jour plusienrs communicacions avec luy sur sondit concopt, meisme pour savoir se luy meismes no vouldroit point emprendre do faire et furnir a icelluy concept pour uuo somme do deniers dont serious d'accord ensemble; et fismes tant quo finalloment il nous prósenta do, en dedens le mardy après la trinité, faire réparer l'uno dos VI vallées dont parlo ledit concept, pour la livrei' parfaite oudit mardi, do parfairo a tout ledit concept solon son contenu pour la somme de 11 f^m livres, et so c'estoit trop, soy modórer a l'arbitrage de boines gens do XXVIc a XXXquot;, ou, en cas de reffus, soy contonter de payement amp; sollucion raisonnables do co qu'il aura fait de l'une dos vallées, au dit des meismes boines gons.

Lequel offre, quant a ladite vallée, nous aooeptasmos, affin que l'ouvrage se commenchast amp; fenst mis en train; et quant au restant, pour ce quo la somme estoit

pour saulver lcsquelz Claea Corff detnanda délay amp;. XV jours, qui par nous luy fu accorde, amp; ordounó d'cn scrvir des salvacions on deduns losdits XV jours, on tol lion on Ilollande que deux jours auparavant ly soroit par nous signiffic; et noantmoins quo les comptcs seroient par nous veus amp; visités pour adviser d'une aonime que pourra des-bourser ledit Claes par provision en deduction de sa rosto, pour eoramencher la róparacion dudit Ilontsboscli, von qu'il est fort amp; plus quo nécessaire d'y procéder a diligence.

Ce fait, pour procéder a faire nouveaulx officiers pour ledit ouvrage, nous inter-rogasmes lesdits députcz du nombre amp; dos personnaiges que l'on y pourra commettre; et ilz nous respondiront qu'il en fauldra VI pour le moins, est assavoir: ung dicgrave amp; V heemrades dont 1'ung sera recoveur, aux gages, est assavoir; lo dicgrave doXXX livres par an, par dessus les amendes accoustumées en fait do dicage qu'il appliqueroit a son prouffit, amp; chascun des V heemrades aussy XXX livres sans plus, saulf lo recoveur qui, pour sos paines, auroit pardessus sesdits gages ce que par los commissaires, oyant son compte, luy seroit taxé amp; ordonnó.

Et pour trouver et clioisir bons personnaiges, riclics amp; diligens, les aucuns desdits dóputez nous baillèrent plusieurs ngms par escript, est assavoir: los députez do llrede-rode, Vranck van Alckemade pour estre recoveur, Joost van Minnen, Aront van Audri-chem, Wouter van dor Horst, amp; Dieric de Weert, ot pour clero amp; solliciteur Cornillo rieterszone, domourant sur Cleyburch; les députez de llaorlem nous baillèrent deux billets, pour heemrades et receveur, en délaissant la nominacion des diecgravo a mon-seigr. le lieutenant, est assavoir: on l'ung l'oscoutète de Stedmii pour Bredorodo, Staes Claessens pour Amsterdam, Dierick Sinionszono pour Alcmair, Jacop van Noortwijc pour Iloirn, et pour recoveur Jacop Egbertszono do Haerlem; et on Tautro, roscouteto do Stedum pour Bredorodo, Jaques Egbertszono ou Dieric van Bekostoin pour Haerlem, Staoa Claessens pour Amsterdam, amp; Oeryt Pieterszone pour Alcmair; coulx d'Amstor-dam en délaissant pareillement la nominacion do dicgrave a monscig''. d Egmondo, amp; le premier lioemraet h la nomination do monseigr. Josse de Bredorodo, misrent pour Haerlem Jaques do Wael, pour Amsterdam Staes Claessens, pour Alcmair Pieter Claessens, amp; pour Iloirn Jan Alaertszono; Ceulx de Alcmair baillèrent oultro VI noms, pour d'iceulx faire dicgrave, heemrades amp; receveur, ainsy que bon sembleroit, est assavoir: maistrc Dieric Potter, Dieric van Bckesteiu, Joost van Minnen, Jacob do Wael, Jacob van Egmond it Geryt Willemszone d'Amsterdam; Cculx do lloirne, d'Enchuysen, amp; autres de Drechterland, délaissèrent a inesaeig¹'³. d'Egmonde amp; de Bredorodo la nomination du dicgrave amp; du premier lieeinraet, ot pour los autres heemrades amp; recovour nominèrent, par oscript, par proteslacion de par co ny eulx non submettro oudit dicage ni a la contribucion d icelluy, Jaques do Wael ou Jacjues Egbertszono pour Haerlem, Staes Claessens pour Amsterdam, Pieter Claessens pour Alcmair, amp; Bertol-meeux Floer, A disrent de bouciio qu i! est impertinent de parlor do mettro aucun

i'ort grande (it que losdits députcz, ii qui la (ïhose touche, estoient pour la pluspart partis, aussv considerans que, se nous no besognions u temp avee lo.lit Adrion, ledit ouvrage se pourroit grandement retarder, et tellement que pout estre il no seroit fait (üi ceste année veu que le temps est fort avancé, sachant aussy d'aultro costé quo icellii}- Adrien, qui a ses gens jusqnes a 11 li ou V^u hommes, ouvrans u Husdyne tout prestz pour les mettre on euvre, sur ledit ouvrage quant ilz auront fini ou lieu oil ilz besognent, qui sera dodens la fin de ceste sepmaine et devant la pentecouste, amp; que s'il no pout incontinent employer losdits ouvriers sur lesdits llondsbosch, il soroit taillió de los faire departir ou moncr avec luy en Oostfrise, oil il est mandi' do par monseig¹'. de Saxen nous contendisraes A tonir la chose on train, sans la rompre no sans I'accepter ou refuser, et fismes tant que ledit Adrien fu content de différer nostrcdito acceptacion du rostant jusqnes oudit mardi après la Trinitu, pendant lequol tcnijis nous mandorions lesdits deputez pour eulx on parlor it savoir de leur voulenté, ainsy que toutos ces closes mienlx apperent par I'accord sigm'' de la main dudit Adrien icy attachié.

Et depuis nous avons fait advertir ceulx a qui la matière touche, ot qui y ont accoustume do contribuer oudit Hondsbosch, do ce que die est, et les admener i\ cstro dovers nous, a Alcmair, lo lundi aprcs la Trinité, pour le lendomain nous trouver sur ledit llondsbosch, et par ensemble visuer Touviage que ledit Adrien y aura fait, pour selon ce nous condnyre, d'acceptor ou refuser lo surplus dudit accord, ot on oultre proe'dor a la provision do la tuycion amp; defl'ence dudit Hondsbosch ot créacion do nou-veaux officiers, ainsy qu'il appartiendra. Et ce fait, sommes nous, commissaires, lo lendomain, XX^e do may, partis de Alcmair amp; alloz en autres affaires.

Le pónultiesme de may anno V'¹ 11II nous, cstans a Modenbliec, oscripvismos amp; mandasmos a Claes Corff par propre messager, a la réquisicion do partie, qu'il fist ses salvacions prestos, pour en servir lo lundi siouvant, IIP dojuiug, ca la villo de Alcmair.

Le lundi après la Trinité, I lie Jo juing, anno V^cllll, se trouvcront a Alcmair, dovers nous, Philippe Wielant, Jehan lloussel, Jacques d'Almonde ct Fioris Oom, fils Jehan, les députez qui s'ensieuvent, est assavoir: pour Haerlem, Dioric van Bekestein ot Jacop de Wale; pour Hoirno, Jehan Allaertszone, bourgmaistro; pour Eynchuyse, Simon Isbrantszone amp; Volkaort Simonszono; pour Scagen, Hendric Janssons amp; Simon Claessens; pour Grootebrouc, Dieric Janssens; et pour Wyenesse, Eloris Claessens; avec lesquelz nous allasmes le lendomain, llil⁰ dudit mois, sur lo llondsbosch amp; dunes do Potten, pour veoir ce que avoit faict ledit Adrien Corneliszone, amp; en oultre pro-códer a la reparation amp; seurtó desdites dunes amp; llondsbosch, ainsy qu'il appartiendroit. Et pour ce que nous n'y trouvasmes riens de fait sur quoy penssions prendre pris, et que la chose requéroit haste, aussy que ledit Adrien Corneliszone n'estoit pas la pour plus avant on communicquier a luy, nous délibérasmes de faire faire par bestedinge la dito réparacion selon le pourject amp; concept dudit Adrion Corneliszone, ot fisinos lire tout hault icolluy concept devant les paysans, qui estoient illec asseinblcz en grant

nombro, en offrant a cliaseun par basteclingo une porcion do X ou do XTI verges qui-conque lo foroit pour lo moindre pris a le livrei' lo jour do seint Laurens prouohaino-ment venant tout parfait; et pub! y asm es ladito bestedinglio solon ledit pourject, saulf seuliement do la bestokinge do roseaux amp; do glay, laquello Ton foroit faire par autres amp;■ en autre temps j ot proordasmes si avant que ieelle bestodinge domouroit aux porsonnos, amp; pour lo pris di'clairés en ung papier icy attachió.

Et le londomain, quo fu le V^e dudit mois do juing, vindrent dovers nous, a Alctnair, los députez de monseig^r. de Brederodo, est assavoir: Alaert van Walo, die-grave do Yyano, maistre Beiioult van Duren amp; Joost van Minnen, faisans leur excuse do ce qu'ilz n'estoient venus le jour dovant sur lodit Ilondsboscli. Et tantost après nous fismes assembler tous lesdits deputez sur Tostel de la villo dudit Alcmair, et lour deinandasmos s'il y avoit encores plus riens a fairo. El lodit Claes Corff, ou nom do monseig¹'. d'Egmonde, répondy qu'il n'avoit point charge do riens assontir ot concluro eu coste matiore, car ledit S¹'. luy avoit escript qu'il dósiroit quo Ton venst concluro toutes choses devers luy amp; dedons lo conseil a La Ilaye; n'antmoins il vouloit bion diro, ou nom d'icelluy S^r. et aussy de monseig^r. l'abbé d'Egmonde, ses maistres, qu'il luy semblc quo Touvrago coneou par Adrien Corneliszone n'ostoit point souffisant assoz pour r,'sister a la mer, amp; qu'il soroit bion bosoing de plus efforcliior icelluy ouvrago et fuiro les dunes beaucoup plus largos et plus haultos (pie no disoit lodit concept, ot aussy d'entendre a fairo a la saison advenue I'inlage dont avoit esté pari.', amp; do asseoir et taillior des maintenant uno bonne sommo pour fairo icelle inlago;

Et lesdits deputez de Brederodo disrent que le pourject de Adrion lour sembla bon, ensemble tout ce qu'il avoit fait en ceste matiore, que la lettre du lieutenant venoit trop tart, que non obstant icelle devans proe'der a fairo dicgrave, hoemrades amp; rece-veur pour conduyre ledit ouvrago ot lour baillier charge de efforcliior icelluy, so bosoing lour sembloit, disans que lodit concept no enipeschera riens que Ton no puisso tousiours bion eslargir et estendro los dites dunes amp; los faire aussy liaultes amp; aussy largos quo Ton vouldra. Et quant a I'inlage disoient quo pour maintenant il souiïisoit dudit ouvrago, amp; que en cost yvor Ton verra comment il se portera pour selon ce ivgler a la prou-ciiaino saison ou fait do l'aultre inlage, ainsy qu'il appartiondra.

Tons les autres deputez fusrent du meisine advis, ot qu'il souffisoit pour oesto aiui'o de I'ouvrage qui a estj advise par lodit Adrien Corneliszone.

Co fait, lesdits deputez requisrent que Ciais Corff servyc do ses salvaeions comnie il fist; et icelles salvaeions leutes en publiquo, lesdits députez disrent qu'ilz no vouloient plus riens dire no escripro fors soullement oxliibor ung acte do la cour do Holland;;, daté du XVIII⁰ de mars Fan V^c ec deux, par laquello appert que los deniers par eulx accordoz pour le Ilondsboscli fusrent accordez par protestacion expresse qu'ilz no savoient oonvertir aillours que oudit Ilondsboscli, eulx rapportans de surplus en nous eomniissaires. Et ledit Claes demanda copie dudit acte pour lo d battro, ce qu'on luy accordo a huit jours.

Depuis losclits d.'putcz do lirodorode rcqnisrent que Ton voulust deniander mix autros dópntez, illcc présons, s'ilz no seroiont point contnns quo Ton pnssnst osdiets comptos au S^r. de Broderodo les journéca et vaoacions qui luy avoiont ostquot; rayoz; Et les députoz sar co intorroguoz rospondiront, par la bouco do Diorio van Bekestein, qu'ilz en avoiont délibéró et respondu en la dernière assemblee, est assavoir, que cbasoun dovoit vonir a touttes journécs sur so propre boursse, et rions a la charge du pays; ot que maintonant ilz estoient encoiros de costo oppinion amp; n'y vouloiont riens ehangier. Et ledit Claos CorfF, ou novn de monsoig^r. lo lientonant d'Egmondo, dit qu'il estoitbien content quo Ton passast oudit S¹'. sesdites vacations pour cesto fois et sans prejudice, pourveu quo on face aussy le paroil oudit abbé d'Egmondo.

Ces clioses ainsy faitos, nous advisasmos de ordonnor deux gens de bien pour avoir le reguart sur ledit ouvrage et faire chachior avant losdits paysans, tant que les dicgrave, heemrados ot rocevour, feussent faits ot en'ez; et ordonnasmes Jan van der Horst, demourant u Camp, et Zeger, demourant a l'etten, ausquelz escripvismos lettres pour ainsy lo faire; et promismes do les bion faire payer de lour labeur en rondant le compte.

4 Juni 1504. Antwoord vnn Klaas Corff op do aanmerkingen togen zijne rekening en verantwoording, overgegeven aan den comnussarls P. Wielant.

COPIE d'une piece de procédure intilntée „Antworde „ende salvdtie c/edaen cude overgegeven hij Claes Corff „ Dienjcx zonne inden mme van hem selven ende van Dien/ck, „zijnen zoone, als ontfangers van den Jlontbosch, up den _Keijsch die bij eenige vande gedeputteerde als vanden heere „van Br ederode andere steden ende Ingelanden gedaen ende „ overgegeven is geweest np die rekengnge overgegeven bij „den mrschreven Claes Corff alson tvel die geslooten zijn „als noch ongcslooten is.quot; Gonservée en copie dans les archives du grand conseil de Malines {appels de Hollande).

Eerst ende ton goono daer zij zeggende zjjn int eerste article dat die pennijngen die uitgegeven zouden wesen ter sómme van X^h- LXI p- XIX s. van XL g. zonde alleenljjc roeren-de Zijp ende Vriesendijc ende niot t'vorsclirevene llontsbosclie, zoe dat niet en belioirt gostelt te zijne int nutgeven vandor rekenijnge vanden Hontsbosche etc., andwort ende salvcort liier op de selve Claes Corff inde name als boven angaende dattet roeren mach den Vriesendijck, hoe dat waer is dat'die bevloeide coggen na oude costumen ende usancie overmits die bevloeynge vande watere, sustineron ende zoydon vrij te wesen van allen contribucien ende lasten diemen up de zelve zoude hebbe moegen stellen, dat nyetemin zoe heeft mijn heere de stadhouder ende mijn lieereu vanden raide van Hollant, omme dat men voirde solve coggen eenige pennijngen zoude moeten uutgeven, zoe veel gedaen gehadt, dat zij up clc morgen gelegen inde selve vier coggen, inde ommeslach vanden Hontsbosche mede hebben doen ommeslaen eene stuiver, beloipende den selven ommeslach up te vornoemde vier coggen ter somme van V⁰ h. LXIII p. van XL g., welcke penmjnge ende ommeslach niet gedaen en zoude hebben geweest, ten hadde gedaen die oncosten ende anders diemen doen moste voirde vorsclirevene Vriesendijck ende hebben dairomme mijnen heere de stadhouder ende raede den vorsclirevene rentmeester belast gehadt ende gepasseert bij zekere actes, dat uutgeven alsoe te doen als gestelt ende gepasseert is inde vorsclirevene rekeninge, soo dat met goede redene dese vorsclirevene pennijnge int uutgeven gestelt ende gepasseert zijn geweest ende sculdich zijn gepasseert te blijven.

Item, angaende dat uutgeven vande penmjnge gegaen totter Zijp, salveert dairop de voirnoemde rentmeester hoe dat waer is dat mijnen heere de stadhouder ende zekere vanden raede, om die groote crancheit vanden Hontsbosche ende perijckel datter gesce-

pen was te commen tot diversche stonden, ontboden hebben gehadt diversche persooneti, zoe uut Zeeland, nuten lande van Putte ende elders, ende hebben aldaer inde tegen-■wordicheit van do voirschreveno gedeputteerde doen qndervraegen ende ondersoucken, hoe datmen best zoude onderhouden t'vorschrevene Hontsbossche ende bij watmaniere, eyntljjek zoe is bij t'meestendeel geraemt ende gezeit geweest, indien datmen de Zijp mochte toeslaen endo bedjjcken, dat alsdan t'Hontsbosche ende perijckel van dien bescut ende gëeviteerd zoude wesen, soo dat uut dien om te hebben experiencie wattet zoude comen of moegen profijteren endo dat met een cleynen penninghe dat prouven zoude moegen, soe dat bevolen is geweest dat men uute penninghe vanden vorschrevene Hontsbosche t'zelfde werek beginnen ende boprouven zoude, in zulck scijn dat allen den geenen diet saegen vande gedeputteerde en anderen die dairtoe geroupen waeren t'selve laudeerd, ende is dairomme bij mijnen heere de stadhouder ende raede van Hollant den selven rentmeester bel st geweest bij acte dat alsoo te doene welvorstaende indien de Zijp hier namaels bodijct worde dat do ingelanden vander selve Zijp sculdich zoude zjjn de selve pennijnge weder te restitueren totto onderhoudenesse vandon Hontsbosche, als dit altesamen blijeken mach bij der acte daer van wesende, zoe dat de voirnoemde rentmeester doende t'gunt dat hij in rekeninge gestelt ende hem gepassoort is, sculdich is gepasseert te blijven.

Item, angaende dat IP article van de vorschrevene gedeputteerde, salveert dairop de vorschrevene rentmeester, hoe dat waer is dat mijnen heere de stadhouder ende mijn hoeren vanden raede, considererende de groote perijckel vande vorschrevene Hontsbosche , ende omme daer inne te remedieren, hebben dair omme gedeputteert gohadt principalijck eenige gedeputteerde, die daer wesende om t' welvaeren vande selfde Honta-bosche, gereist ende oic duergesien hebben de Zijp duer middel van dien geljjck die gemeensaem was zoude moegen bescutten ende eviteren die perijckel van t'Hontsbosche ende hebben voert de selfde gedeputteerde uut bevele als boven, om dat die vorschrevene vier bevlooyde coggen mitten watere bevloeit waeren, om die wederomme in state te bringhen ende die nochtans contribuerde in t'Hontsbosche als verschreven is, gereist gehadt up den vorschrevenen Vriesendjjck, daer zjj alleenljjc twee daegen inne gevaceert hebben ende niet meer, ende dairof ende van als haor advis gereporteert gehadt mijnen heere de stadhouder endo raidt verschreven, zoe dat den selven bij acte gepasseert is geweest liuere dachgelden uute pennijngen vanden vorschrevenen Hontsbosch ende is bevolen geweest den rentmeester die pennijngen alsoo te betalen, als hij sculdich was van doen, zoo dat t' selve uutgeven sculdich is gepasseert te blijven.

Item, angaende dat derde article salveert de vernoemde rentmeester nlsoe up die landen vande vorschreven bevloide coggen, op elck morgen eene stuiver mede omme-geslagen is geweest mitto pennijngen vande Hontsbosche diemen niet ommegeslagen zoude hebben ten hadde gedaen geweest om dese ende geljjc oneosten vanden Vriesendijc te vervallen, alsoo zij bevloeit waren mitten watere ende perconsequensjj vrij ende exemt

■waren van oneosten, zoo heeft mijnen heere de stadhouder mitten Raide van Hollant dese vorschrevene oneosten geordonneert ende gepasaeert gehadt bjj haer acte upte vor-schreven rentmeester om die te betalen .als hij navolgende dien sculdich was van doen imter ommeslach vande vorschrevene stuiver upto morgen, zoo dat t'gunt dat hem gepasseert is in zijne rekeninge sculdich is gepassoert te blijven, als voeren.

Item, angaende t'vierde article van de vorschrevene gedeputteerde, salveert ende andwort dairop de vorschrevene rentmeester dat hjj voer die vacatie oude reyse vanden heere van Bréderode ende andere gedeputteerde die zij zeidon gedaen te hebben up den vorschrevenen Hontsbosche, Zijp ende elders, gestelt heeft gehadt in zijne rekeninge, meenende daermede indien hem t'selve gepasseert worde heinluyden te contenteren ende alsoe hem dat al geroyert is geweest bij de geenen die dairover geweest hebben, zoo stelt hij dat ter declaratie van mijnen heere de commissaris onde nyetemin is de selve rentmeester wel te vreden indien ghij, mijn hoeren, goedunct dattet belioirt betor to wesen ende u belieft hem dat te ordonneren ende te passeren in zjjno rekeninge upto leggen ende te betalen uuten pennijnge, noch up dese tijd wesendo in zijnen bande.

Item, angaende t' V^c article aengegeven bij de vorsclirevene gedeputteerde, salveert ende andwort dairop de voirschrevene rentmeester dat hjj den vorschrevene djjegrave ende heemraeden alsulckc dachgeld gegeven en betaelt heeft gehadt als zijn voirsaito don selven plegen te doen ende niet meer, ende heeft voirt de selfde rentmeester als die dijegrave ende heemraeden yet besteedt hadden te maickon die ponnjjnge om bota-linge dair van te doen eenige van heinluyden gegeven gehadt ende daer van certificatie van hemluyden genomen, als Dieryc Potter zijn voirsaet plach te doen ende hebben voert die dijegrave ende heemraeden die pennjjngen niet wel betaelt ende uitgegeven gehadt, als z|j sculdich waren van doen, als de vernoemde rentmeester wel vermoet dat se gedaen hebben, dat en kan men don rentmeester niet imputteren, want hij geen comptie daer van genomen en heeft, maer men mach daer van aenspreken die dat alsoe gedaen moegen hebben ende alsoe dan de vornoemde rentmeester genomen hoeft gehadt sulc certificatie verificatie als hem inogelijo was van doen ende van ouds alsoe geplogen heeft, is dairomme t'selve int uitgeven van zijne rekeninge gepasseert ende sculdich alsoe gepasseert te blijven onde t'gunt dat dairof noch niet gepasseert cu is sculdich is gepasseert te worden.

Item, angaende t' A^rI'^: article aengegeven bij de voirschrevene gedeputteerde, salveert ende andwort dair op de vornoemde rentmeester als hij voren up dat eerste tweede derde ende vierde article geaeit ende geantwort heeft gehadt, twolc hij hier laet overhaelt om de cortheits wille, endo zeit up die andworde up do solve articlen verclaert dat men sculdich is hem t'geen dat hij in zijne leste rekeninge gostelt heeft gehadt te passeren.

Item, angaende t' VII^e article daer de vorschrevene gedeputteerde beletten willen dat men den vornoemden rentmeester niet passeren en zoude voor zijne wedde, den

XX^e penuinck van zijnen ontfanck, navolgende zijne commissie, gelije zijne voirsaeten gehadt hebben, voer hem nemende dat hij zoe veel gehadt zoude hebben in drie jaeren als sijn voorsaet in XVII jaeren etc., salveert ende andwort dairop die vorschrevene rentmeester dattet voirnemen ende t' vorstel van de vorschrevene gedeputteerde onduech-delijck is want den rentmeester heeft overmits die grotheid van zijnen ontfanc meer sorg ende arbeits moeten doen, dan indien t' ontfanck clein geweest hadde, heeft oick overmits die onwillicheit vande geene die deze penningen betalen zouden meer costen ende moeyenisse gehadt dan zijne voorsaeten in twee jaeren gehad mochten hebben, als men dat wel bevoelen ende weten mach, zoe dat dairomme de selve rentmeester men sculdich is navolgende zjjne commissie hom te passeren alsnlcke wedde als men dien selfden belooft heeft gehadt inde selve commissie, te weten: den XXquot; pennijnek, als Dienjc Potter, zijn voirsaet, gehad ende hem gepasseert zijn in zjjne rekeninge.

Ende salveert ende concludeert met dese voirsclirevene redene de vorschrevene rentmeester dat t'gunt dat hem gepasseert is in zijne vornoemdo twee rekeningen, ge-passeert zal blijven ende dat noch niet gepasseert en is in zjjne leste derde rekeninge, oic mede behoirt gepasseert te worden.

Overbrocht don IIII¹quot; van Junio, anno V' IIII t'Alcmeir voor ons.

(signé) P. quot;NVIELANÏ.

Vermoedelijk 1504. Verklaring van gecommitteerden, door het Hof benoemd, omtrent de nieuwe dijkage, de bedyking- van de Zijpe, deu zeedyk by Medemblik enz.

CUPIE cVune pièce conservée en copie clans les archives du grand conseil de Malines (appels de Hollande).

Ordonnancion ende verclaringe alzoo die gecommittoerde geordonnoert bij mijne heeren deu stadthouder ende racden van Hollant, Zeelant ende Vrieslant getogen zijn geweest op te nyeuwe dijekagen ende meer andere dij eken, als op ton Vriesendijek ende anders daer die gecommitteerde, te weten: Adriaen Cornelis, als rentmeester van Zuyt Hollant, Adriaen Ewoutsz., Willem Willemsz., dijekgrave van den Nyeuwenlande, Meeus Iladdez., van den Goereede, Jan Waddez. ende Huge Pietersz., sputen (?) gemeender hant stellen alhier op correctie voor haor advijs ende goetdunckon tot proffijte van den lande gelijck hier naer sal volgen.

Eerst ende alvoeron, zoo is waer dat die gecommitteerde voornoempt zoggen dat die Zijpe daer zij geweest hebben, is wel doenlick om te bedijeken ende bjj alzoe dat die bedijct waeren, zoo is waer dat de voorschreve Zijpe zoude wesen eene grooto be-scermenesso ende zeer tot lichtenesse van den Hontsbosch, want tsolve Hontsbosch grooten last lijdende is van den noortwesten storme, commende vuyter zee ende den treek ende loop van den water die om den houck van Petten passeert, vallende dweers over die Zijpe groote interest endo scade doet an tselve Hontsbosch, meer bij alzoe dat die voor-noomdé Zijpe bedijct waer, alsdan zee zoude den storm commende vuyten noortwesten gheenen ganok noch cours meer hebben varder dan totton nyeuwen djjck die leggen zoude op te voornoemde Zijpe, twelck bij desen redenen een groot bescut ende bcscer-menesse wesen zoude voer tvoerschreve Hontsbosch.

Item, noch is waer indien dat die Zijpe bedijct waere, dattet water commende op ten noort westen wijnden vuyter zee vallende dwars over die Zijpe, zoude moeten passeren varre teynden d'Oogo omme, eere dattet zoude mogen commen an den Vrieschen dijck, twelck ten aider minsten later zoude commen, meer dan een ghetijdo eer dattet an den Vriesendijek commen zouden mogen dant al te hans op dese tijt doet.

Item, noch is waer dat alle de ghuene die mits der nyeuwer dijckaege bevrjjt zouden worden en zouden nyet meer dan eens cost helpen dragen, ende mids eens cost geleyt wesende, zouden daer bij behouden zijn als een vast ende sterek lant.

Item, zoe is waer dat alle die ghene die binnen desen nyeuwer dijckaegen nyet vallen en zouden als die van Mcdemblieckj 'twater als nu eommende bij eene getijde vuyter zee, op eene noortwesten wijnde, twelck bij desen dijckage verloopen zoude een getijde oft meer ten alder minsten, ende die van Medemblieek, naer haer confessie ende oeck naer onsen verstant, zoude belecten twee voetten waters recht op staende ende dat bij der nyeuwer dijckaege van den zeiven Zijpe.

Item, zoe is waer dat zommige van den gedeputeerden voeren verclaort geweest zijn opt Maersdiep omme aldaer te anscouwen ende te bezien den cours van den watere, ende dat overmits of die sommige zeggen zouden willen dattet Ooge, toebehoerende mijn heer van Breederoode, daerof scade ende interrest zoude mogen lijden, twelck die voornoemden commissarissen nyet en zouden connen bevinden dat mijnen voornoemden beere van Breederoode daer bij eenich interrest oft scade zoude mogen hebben bij den voornoemden dijckaegen van den Zijpe.

Item, noch is waer dat den zeedijck van Medemblieek zeer quaet is ende vele te laege nae beloept des waters toegeleyt is, daer op dat die voornoemde commissarissen dunct voer haer advijs dat men aldaer hoefden zouden moeten vuytsteken, mits der diepte ende stroom vast an den dijck loopende bij twee vademen, diep wesende ten leechsten wateren of daer omtrent, ende dat van Sinte Pancras kereke af streckende voor bjj der stede van Medemblieek voorscreven totten hoefde toe, ende die selve hoefden aldaer geordonneert wesende gesteken te zijn alzoe wel van don vloet, als van der ebben, ende die hoefden an beyden zijden ende oeck teynden mit goeden eyeken baleken, wel gegordt ende gebonden, ende binnen mit eisen palen wel gevult ende doerbonden, alst beheert, ende dat na den heysch van den wereke, die meeste hoefden boven breet wesende acht voeten ende an weerzijden, ende teynden wel ghe-sloten mit ijspalen, ende die vlack ende djjekstaefs opgaende ende boven wel gesloten, twelck bij deser redenen sal zijn tot bescermenesse van den hoefden ende ganck van den ijse. Ende angaende van anderen cleyne hoefdekens van eisen, die men liggen moet tusschen die groote hoofden, die beheerden boven wel te wesen gegordt ende gesloten, naer den eysch van den wereke, die cleine hoefden breet wesende boven op zijn Ijjff vier voeten ende lange acht roeden, ende die voornoemde groote hoefden lanck te wesen thien roeden.

In den eersten, zoe zijn die kuer van den dijcke die tegens der zee zoude wesen, negen roede breet, beneden toeleggens, XII lanc voeten hoech, op teflfen stacl tpeil te haelen hemel hoechte, dat is te verstaen van Putte af touter Ooch toe, ende dat naer twaeter pas ende boeven breet blijvende op zijn canten een roede breedt van XII voeten van binnen ingaende een derdendeel ende van buyten de twee deel inkant ende vuytkant, heven hoegen scaft recht onder de lijne, den barm binnen tween roeden breet blivende ende den zeedjjck buyten al te stekent ende de crammen met goeden gleuwe, te wetene, tarwe, rogge oft hevene beneden van den thee van den dijcke tot boven

an de crune van den dijclc toe, te weten, drie crammen op den voot van elck gleu een erammo.

Item, den medijck moet zjjn vijff roeden toe geleyt ende sal zjjn eenen voet hoegor dan den Vriesendjjck, daer de medijek an common, sal hemel hoochte duergaens ende zal boven breot blive XII voeten, van binnen ingaende, een dcrdendeel ende van buyton een twee deel den barm buyten endo binnen twee roeden breot scaft recht onder de bjne.

2 December 1521. Uitspraak van commissarissen uit den Hove, haml-havende de vrijstelling' van Waterland en Zeevang- van dellondsbosch-contrlbutio.

COPIFj (Vune sentence reposant en copie authentique aux archives du grand conseil de Malines. (Procés de Hol-lande jug és en appel audit conseil.)

Indo saicko hanghende voor ons Glicrit, hoer van Assendelft, ridder, ondo Vroderick van Rones, hoor van Malle, raiden van don hove van Hollant, als commis-sarijzen bij denselven hove daertoc gcordennoort, bljjckende bjj acte in dato don vcorthionsten dach in moyc lestlodon, tussohen Jan van Scliaigon, rentmeester van Duynen van Petton ende van den Ilontsbossche, als procuracio hebbende van de pro-laet van Egmondt, van heer Joost van Borsselen, heere van Sohagen, ridder, in don name van hem zeiven ondo vervanghondo xijn ondersaton onclo ingelanden van Scliagor ooggo, van dio stede van Harlem ende van Alcmaer, in den name van hueren poirteren alle contribuerende tot reparacie ende onderiioudonisso van 't voerscreven Hontsbossoho, oysacliers ter eender zijde, ende die van don steden van Edam ondo Monickdamme, inden name van hueren poirteren, mitsgaeders die van Watorlant, vorweerers, ter andore zijde, allegerende den voerscreven oysscher dat die ingelanden contribuerende onder 't Hontsbosch zoo langer zoo meer belast worden in donderhoudenisse van 't voerscreven Ilontsbossche, Duynen van Petten ende Nolmerduyn, ende dat nochtans indien 't voerscreven Ilontsbossche inbrake ondo inondeerde, dat Godt verhoeden wil, dio voerscreven van Eedam, Monickedam ende Watorlant mede bovloeyon souden, concluderende dat die voerscreven van Eedam, Moniokdam ende Watorlant gecondempnoert zullen weezen tot reparacie van de duynen Potten, Ilontsbossche ondo Nolmerduyn, mit dat dacr an eleven zall mogen, nao advenant van hueremargentalon to contribueren, margen margens gelijck, maickendo in cas van proces eysch van costen.

Tegliens welcken eysch die voerscreve verweorers hebben doen antwoorden, sng-gliende dat al waert zoo dat 't voerscreven llontsbossclio, duynen van Potttn ofte Nolmerduyn inbrake, dat die landen van hem vorweerers nochtans dacr bij niet bovlooyen en sonde, gemeret dat zij bij den rinck van Waterkant ofgodijct zijn op hen zeiven ondo den voerscreven rinck van Watorlant zoo verre gelegen is van 't voerscreven Ilontsbossche dat zjj duer den inbrecxem van dien gheen last en moglion lijden. Segghendo voirts dat dio zelve vorweerers zoo zeer onde grootelicken belast zjjn mit grote zwaire lastige dijekaige tot veel plaetsen alle andere indijekon voorde moeren onde andere

inweegen dio zij al tot liuoro costo mootcn onderhouden dair doer zij zoe zeer belast ziju dat lienluydon niet mogelick en is meer lasten te draigen, bijzonder gemerct die snoetheit ende cleyne waerde van don lande onder Zeevanok ende Waterlant gelegen. Seggende voerts dat wijlen liertooge Aelbreeht van Boyeren, grave van Hollant, int bedijeken van do Purmera henluyden gegonilt, gegeven ende verleent heeft bij expresse previlegio dat zij van don landen in Waterlant ondo Zeevanck ghelegen nargens geen djjck ghevon noch houden en zullen dan op ten dijck van den Purmera voerscreven, mit meer andore middelen bij don verweerers in haor anlwoorde endo duplicke gealle-geert, concluderende tot absolucio van den eysch ende conclusie bijden eysscher zoe hij procedeert op hen genomen, maickende eysch van oosten.

Togons welcke antwoirde is bij den eysscher zoe hij procedeert, gerepliceert, ont-konnende dat dio verweerers offgedijct zijnde zulcx dat zij niet en zouden mogen be-vloeycn bjj den inbrekinge van don Ilontsbosscho, duynen van Petten oude Nolmerduyn, seggende dat die contrarie van dien expresselick blijeken zal bij inspectie oculaer, ontkennende oick 't inhouden van den voorscreve previlegien, ijmmers zulcxs te luyden als dat bij de verweerers voert gestelt wordt, seggende dat al waert zoo dat die zelve verweerers 't zelfde previlegie hadden dat die zei ven henluyden nochtans niet en zoude prouïïltoren, gemerct dat die van Noerderlandt, Drechterlant, van Oheestmorsambacht endo moer andore gelijcke previlegien hebben, ende nochtans die niet jegenstaende moeten contribueren inde onderhoudenisso ende roparacie vande voorscreve duynen van Potten, Ilontsbossche endo Nolmorduyn; seggondo voirts dat die lasten bij don verweerers goallegeert hem luyden oick niet en bohoeyren te prouffiteren, gemerct dat die voerscreven van Noordelant, Drechterlant endo Gheestmerambacht, gelijcke endo meerdere lasten hebben to draigen ende nochtans on wordden dair omme niet gesupporteert inde contributie van den voerscreven Ilontsbossche mit zijnen anclevon, persisterende mits desen bjj sijnen eysch ende conclusie hier voiren genomen.

Togens welcke replicke es bjj die verweerers gedupliceert, elcx vanden voerscreven partjjen, allogorendo meer redenen endo middelen, dair op bij ons, commissarijzen voorscroven, tot verzouck van boydo de partion gehoirt siju diverse getuyghen ende oock genomen inspectie oculaer ende sijn oick in onsen handen gelevert diveerse copien van brieven in onsen voerscreven proces-verbael geinsereert, mitsgaders procuracien alzoo veel van d'een zijde als van d'ander. Ende dair nao hebben die voerscreven partion gcrenuncheert van yet moor te willen produceren, hebben oick gereniinoheort van reprochen ondo salvacion, in rechte geconcludeort ende recht begheert, blijekende bi acte in date don yersten dach december lestleden.

Soo ist dat wij commissarijzen voerscreven, duerghosien ende overgewaigen hebbende al dat toe materiën dienende is hebben, uut craehte van onze voerscreven commissie do voorseyde verweerers gcabsolvcort endo absolveren mits desou van den eysscho endo conclusie bidon voerscreven .Tan van Schaigen, zoo hij procedeert, op henluyden geno-

men, endo compenserende de oosten. Des t'orconden zoo hebben wij Ocrit, heer van Assendelft, ridder, ende Frederick van Rnnes, heore van Malle, raideu ende connnis-sarijzen voerscreven, elcx onse gewoenljjeke handteyckenen ondo zeghclon hier onder glieatelt, opten tweeden dach van december, anno vijftienhondort oenen 'twinch.

Dese copie accordeert van woerden tot woerden mitten principael brief wel bezeghelt. Wij Picter Jan Hcckisz ende Pietor Claessone als schotvanghers van Randorp nu tor tijt sijn kennende alsoe als wij gbeen besweren scriver en hebben, soe liebben wij elx onsen ghe-woenhjek hanteiken hier onder glicteikent int jaer van XV^C ende XXX.

Signó

31 Juli 1525. Sententie v. h. Hof, dat de gemeone buren van Ursem de landen van Miserco^g-e niot hooger in het Hondsbosohgeld mogen aanslaan dan die onder Ursem.

Die van Miscrcogge contra die gemeen buyeren van Ursem.

In der sake hangende voii- don Hove van Hollandt tussclien die gemeen buyeren ende ingesetenen van Misereoggo, impotranten van zekere mandemente penael ondo van relief ter eenre zijde, ende die gemeen buyeren ondo ingeaetenen van Ursem, gedaioli-den ter andere,

allegerende die voirs: impotranten hoe dat huero landen ondo der gedaiciiden landen leggende zijn bij malcanderen ende jairlicx gemeenlieken zekere oncost ende last liobbon van tHontbossche bij hemluyden gelogen omme tsolvo te onderhouden, ende hoewel die impotranten nyet moor verbonden of'to vorobligoert en staon in do lasten van tHontbossche voirs: dan die voirs: godaichdens, mair behoiron mit malcanderen in dezelve lasten to contribueren morgen morgens golijck, desnyetjegonstaendo die gedaichdon vervoirderen hem dagoliox der impotranten meer te belasten dan hoer eygen landen in de contributie van do lasten van tHontbosch voirn: hoewel nochtans dos gedaichdons landen ongolijck meerder ondo grootor zijn ende naorder gelegen don Hontbossche, ende bij gebreke van der reparatie van dion moor belast zouden weson dan dor impotranten landen, ondo daorenboven zoo minderen der impotranten landen dagolicx ende worden afgespoelt van den binnenwateren, ende nochtans maken die gedaichdon die ommeslagen zoo onredelicken dat in elckcn ommeslach dimpetranten wel moeten betaelen dio drie doelen van der goheelder portie van tlant van Ursem ende die gedaichdon dio veel meerder van lande zijn maar een vierendeel. Bij welcke ommeslagen dimpetranten hem bevoelende grootolicke bozwairt, sonder recht omle redone, hebben clachtich gevallen aan do K: M¹: ende geobtineert zekere opene brieven van mandemente penael, vuyt erachte van dewolcke don voirs: gedaichdon op een peyne van hondort morek silvers bevolen is geweest, dat zij den impotranten landen nyet voerder en stollen, noch en belasten in de contributie van den lasten van tHontbossche dan dandere landen van Ursem ende dat zij mit malcanderon gelden souden morgen morgens golijck; ondo overmits huerluydor oppositie ende woygeringc zijn zij voer den Hove gedachvaort go-woest tot zekeren dage. Ton welcken dage off andere onderhouden, zoo concludoorden die voirs: impotranten dat de voirs: bevolen als wel gedaen verclairt souden zijn stadt

to houden cntle hoer voleomen effect te sorteren, ende dienachtervolgende verclairt dimpetranten landen nyet voirder gehouden in de contributie van den lasten van den Hontbosscho dan die landen van den godaichden morgen morgens geljjck, makende eysch van costen, scadcn endo interesten, off tot anderen fijnen hemluyden oirboirlicste wesendo.

Tegens wclcken eysch die voirs: godaichden deden antwoirden ende zeggen dat huere landen veel snocder van pnjse endo wairdo is dan die landen in Misorcoggo gelegen, gemorct dat die landen in Ursem gelegen zijn leenon zeer laech daer men geen groete beesten op slaen en mach, endo ter contrarie zijn dor impetranten zeer hoech ende mogen deurgaende wel den derden ponninck meer in coope gelden, mits twelcken die godaichden ende dimpetranten van oenen geheolon anderen natuere sijn endo nyet gemeens en hebben mit malcanderen dan naectelicken in de contributie van tHontbossche, in welcko contributie dimpetranten over die hondert ende twee hondert jaeren, ijmmers zoo lange tdorp van Ursom in wesen ia geweest endo geregiert mit waterleydinge ende dijekon, dimpetranten gegeven hebben den derden penninck moer ofte daaromtrent, als van vijftich , zoo hebben die godaichden gegeven XX ende dimpetranten dertich ende alsulcx altjjts nae advenant, achtervolgende zekere contract endo voirwairden tusachen partion dairop gemaict ende zekere previlegie den godaichden dairop verleent. Ende hoewel mits deson die voirs: impetranten geen redenen cn hebben hemluyden te becla-gon, dosnochtans nyetjegenstaende thadde hemluyden belieft te verwerven tvoirs: onre-delicke mandement penaal. Ende ontkennende die voirs: godaichden alle die feyton van de impetranten hemluyden prejudiciabel wesende, concludeerden ten fijne van nyet ont-fanckelicken endo voirts bij oerdene tot absolutie, makende eysch van costen, of tot andere fijnen hemluyden oirboirlicke wesende.

ïegens welcko antwoirde is bij den voirs: impetranten gerepliceert ende dairtogens bij don gedaichde gedupliceert geweest, elcs van de voirs: partyen allegerende diversche middelen, daerop zij goordonneert zijn gowoost te scrjjven bij feyton contrarie endo ge-admitteert tot hoere proeve; in welcko sake dio voirs: partyen over beyden zijden enqueste ende productie gedaon hebben met tuygen ende munimenten, gcrenunchieerd van moer te produceren, gedient van reprochon endo salvation, in rechte geconcludeert ende recht begeert.

Tvoirs: Iloft' mit rijpe doliboraoie van Raede doergesien ende ovorgomerct al dat tor materie dienende is, bevindt dat men tproces torminoren mach sonder enqueste te doen optie feyton begrepen in do voirs: reprochon ende salvation, ende doende rechtop tzelve proces in den name endo van wogen des Keysers van Roomon, Coninck van Germanion van Spaengnen etc., Grave van Hollant, Zeelant ende Vrieslant, verclairt dat die voirs: bevelen den godaichden gedaon als wel godaen, stadthoudon endo huer volcommen effect sorteren zullen, ende achtervolgende dien dor impetranten landen nyet voerder gehouden in do contributie van den lasten van don Ilontsboasche dan die

landen van den gedaichden morgen morgen geljjek, endo condcnipneert den voirs: ge-daiehden in do oosten van desen procosao ter taxatie onde moderatie van den voirs: JTove. Gedaeu in den Ilage bij president Asseudelft, IJsselmonde, Duvenvoirde, Jasper Sasbout, lingo Souck, Bailiu, procureur, ende gepronuneliieert upten lesten daeh van Julio anno XXV.

Grè'xtraheenl uil het Register der Civiele Sententien 'a llofs van Holland 13 December 1524 tot 22 December 1525, Nd. 5L

21 Juni 1529. Sententie v. h. Hof, bevestigende de uitspraak van Schout en Scheponen van Oost/aan , waarbjj buitendyksehe landen aldaar veroordeeld waren het ongeld van het Hondsbosch te betalen.

Gorijt Baert endo Aernt Clacsz. contra die vnn Oostzancn.

In der sake hangende voor den llove van Ilollant tusschen Gcrijt Baert ende Aernt Claesz. impetranten in cas van refotmacie an deen zijde, ende scopenon van Oostzaneu in den name Van den schotgaerdors aldacr, gedaichden an dandere,

allegeronde die voirs: impetranten voor een presuppost, dat nae rechte gheen landen, liefsteden off erven schuldich on waeren te gelden ende te contribueren in eonigo ommeslagen van djjekaigen, hoofden, sluyson of diergelijcke ongelden, ten waere dat sulcke landen, hofsteden of erven daerbij bewaert, beschut endo beschermt worden, dat oick nyemant en behoorde rechter te wesen in zjjns selfs sake, noch daer him proffijt off wintsol mochte conaequcron, maor waeren sontontien daernae govolcht nul ende van onwaerden; twelck gepresupponeert zeyden dimpotranten dat zij hadden zekere parceelen van landen ontrent Oostzanon leggende buyton sdjjcs, subiect alle tempeesten van water ende vloede, zonder eenich beschut off beschormenisse van djjeken ofte hoofden van tHontbosch of eenige andere dijeken of sluyson, ende mitsdien waeren dieselvo landen vrij endo exempt, ende en behoorden nyet getraivilloert te worden van de ommeslagen ende lasten van tllontsbosch voirs: ofte andere dijekaige, endo sulcs waeren dimpotranten in possessie van nyet te contribueren ten ansien ende weten van eenon yogelickon van soe lange als die zelve landen buytondjjcx gelegen hadden. Endo hoewel zij dienachtervolgende behoorden ongemolosteort te blijven, thadde nochtans belieft den schotvangcrs van Oostzanon in wyens name die gedaichden alhier procedeerden, dimpotranten renfen ende vruchten te becommeren onder hoorl: pachceron hunluy-den turberende in hoere doechdelicke possessie, zoedat dimpetranten vercregen hadden mandement, ende waeren vuyt crachte van dien gemainteneert in luiere voors: possessie. Ter cause van denwelcken procos gerescn was voer desen ITove in cas van maintenue tusschen dimpetranten ende die voirs: scliotvangors als gedaichden, ende hangende tsolve proces haddon diezelve schotvangers ofte waorscapen bij arrest goprocedeert up dimpetranten renten ende vruchten voirs: zoedatter contencie viel tusschen diezelvo partijen voer schout ende scopenen van Oostzaneu aldaer dimpotranten bij excepcie allegeerdon die litispendentie voer desen llove voors: int possessor, ende dat die voirs: schout ende scopenen gheen competente rechters en waeren mair partije forme alsoo hunluydon in der sake mochte proffijt ende lichtenisse consequeren. Nietemin zonder daerup te letten hadden bij hoere abuselicke vonniase dimpetranten gecondempneert in den eysch van

don voirs: wairscippen. Welck vonnisso diozelve impetranton betogen hadden voer dosen Hove endc conclusio genomen in reformacio onde ten fijne van nyet ontfanekelick ter eerster instaneio upton irapetranten, endc bij ocrdene .tot absolucie van den eysch ende eonclusio ter eerster instaneio upton impetranton endo bjj oerdone tot absolutie van den eysch endo conclusie ter eerster instancie voirs; up hunluyden gedaen endo genomen, makende eysch van oosten, schaden endo interessen.

Wairtegens die gcdaichden sustinerende de contrarie, zeyden dat alle landen binnen den bedrijvo van Oostzanen zoowel binnen als buyten dijes gelogen contribueerden int onderhouden van tllontsboscli, ende sulcs hadden dimpetranten tor cause van luiere landen, zoowel binnen als buyten dijes leggende, alle jaer als noot endo van doen was geeontribueort int maken, repareren endo onderhouden van dor voirs: djjekaige van tllontsboscli, sender eenige contradictie, weerspanniohoyt of opposicie. Ende alsoo int jaer voer tinstcllon van dit proces binnen den dorpe van Oostzanen vierdalve stuvors ommogeslagon wacron tot reparacie van don Ilontsboscli ofte djjck aldaer, ende dimpetranten onwillich worden hoere porcio op to bringen gelijck andere luiere gebueren, zoo haddon die schotgaerdors geprocedeert bij pandinge voer schout ende sceponen van Oostzanen up tlant van do impetranton, contcnderende wel gepant te hebben twee schat an gelde ende vier schat an pandc. Endo hoewel tselve gheen turbel, noch storinge en was, thadde nochtans belieft dimpetranten subrepticelicken to vercrigen mandement in cas van maintenue, oude was in der zake zooverre geprocedeert dat partijen gediont hadden van scriftueren, addicien endo solucien, zonder dat dimpotran-ton eenige provisie verleent was, nyotjegenstaende hoorluyder versouck in judicio ende anders gedaen, endc mitsdien was zoevorro geprocedeert in der sake van pandinge dat d'impetranten bij vonnisse waeren gecondempnecrt tongelt van tHontsbosch te betalen bjjnnen dat jaer gevallen, Endo ontkenden die gedaichden dat dimpetranten vrij ende oxempt wacron van den voirs: ongclden, maer hadden altijts daortoe gecontribuoert van hueren landen voirs: die naoste acht, negen, thion, XX, XXX, XL jaeren endo zoolange dat gheen memorie van mensohen en heuclide tor contrarie ende stonden sulcs goteykent in do contribuciebouckcn van tllontsboscli. Ontkennende oick dat dimpetranten gemaintoneert waeren in possessie van eenige vrihoyt van der contribucie voors: ijmmers zij en hadden de clauscl uyet vercregen in cas van opposicie dimpetranten go-maintencert blijvende dach ctc. Zeggende voirts dat nao oude haircommen binnen Oostzanen gow oenlick was dio behouflicko endo nootlicko penningen tot reparacie van tllontsboscli up to bringen bij leeninge endo dairnae te gadcron up tlant deygenaors van dien of luiere nootors endo plooters vuyt haerluyder name, oude omme dieselve penningen ten minsten quetse naderhandt te gaderen, zoo worde bij schout endo sceponen int openbaer vercondicht wye te last wil anvaerden ten minsten prijse endo ten minsten quetse, endo sulcke personen nnnemende taelvo last worden gecommitteert ten ontfange van den voirs: Hontsboschgelt of mergengelt up zijn bevoirwaerden loon ende in dier

maniere was in dit stuck goscliiot. Ontkonncndo dnt dimpotranten geproponeert hadden oenige oxcoptio declinator of van snspicie ruair was bij liunlnyden pereinptoirliekcn ge-antwoirt, zoedat schout ende sccpcncn waeron ordinarijs jugen ondo in possessie, nemende dageljjcs kenniase over sulcko saken, ende was notor dat allo landen wacren goypothe-keert voor hoer ordinarijs lasten, als dijckgelt, mergengolt, schot ondo lot, waorbjj in dorzolvor sake ghecn plaetse van renvoy on behoorde te sorteren. Ontkonnonde voorts die andere fcyten don gedaichden prcjudiciabel wesonde, concludorendo ton fijne dat dimpetranten verclaort zouden zijn nyet ontfanckolijck ende bij oordone tot npprobacie van tvoors: vonnisso, mit condompnacio van cos ten, of tot andere sulcko fijnen als tlloff bevinden zoude don voirs: godaicitdcn oirboirlicste te wesen.

Wairup bij den impetranten geropliceert is geweest ende bij don gedaichden dair-tegens gedupliceert, clcs van den voirs: partijen allogerondo diversche middelen. Tn welcke sake diezelvo partijen int lange gehoort, zoowel in eyscb ende antwoirdo, als bij replijcke ende duplijcke, zoo zijn zij goordonneert geweest te senjvon bij foyton contrarie ende geadmitteert tot enquesto ende proeve. Ende is in dorzolvor sake hino inde productie gedaon mit tuygon ende mimi menton, ghoronunchicort van moer te pro-duceoren, geroprocheort, gesalvoert, geconcludeort in rechte ende recht begeert. Rndo tprocos bij den IIovo gesion zijnde, zijn diozolvo partijen goordonneert geweest te gnon ondo compareren voer zekere commissarijs van dcnsolven IIovo daortoe goordonneert omme hunluydon te vorconigon indien hij kondo, ondo indien nyot rechten zekere gebroken ende maken proces vorbael. Voor welcke commissarijs partijen comparerendo en hebben nyet konncn accorderen, zoodat do commissaris hunluydon geopent hooft die gebreken ondo difficulteyton int proces bevonden, diozolvo gerecht ondo onder andere alsoe do voirs: Aornt Clacsz. een van don impetranten hangende tprocos overleden was, zoo hooft Jan Bonninck him sterek gcmaickt voer derfgonamon van den zeiven Aornt ende in hoerl: name tprocos angevaert oiulo gecavoort do rato, omme 't gewijsde vnn don IIovo te voldoen. Van al twoloko dat voor ondo bij don commissarijs geschiet is, dezelve commissarijs gemaect hoeft procos vorbael ondo gevoucht bij tprincipael proces van reformacio ommo recht ondo justieie godacn te wosen.

Tvoirs: Iloff mit njpo doliboracie van Raede doorgosion ondo overgewogen hebbende al tguent dat tor materie dienende is, in den name ende van wogen des gokoeren Keysers van do Romeynen, Coninck van Gernmnien, van Castillien etc., Grave van Ilollant, Zeelant ende Vrioslant, verclaort rlimpctranton bij tvonnisso daer quostio om is nyet bezwaert ende condempneort hunluydon in don oosten van desen processo tot taxatie ondo moderatie van den voirs: IIovo. Gedaon in don Ilago bij Assen dol ft, Warmont, Colster, Cohol, Zasbout, Hugo, procureur Zegors ondo gopronunchieert don XXIquot; dach in Junio anno XV^C XXIX.

Geëxtraheerd uit hei Hec/lftter der Civiele Seufentien 's Ho/a van Holland, Nn. 5G.

28 Juni 1529. Sententie v. li. Hof, bevestigende de uitspraak van Schout en Schepenen van Oostzaan, waarbjj buitend yksche landen aldaar veroordeeld waren het ongeld van het Ilonds-bosch te betalen.

Jan Benninck, raedt, cum sociis contra dio van Oostzanon.

Jn der sake hangende voor don Hove van Hollant tussclion Jan Benninck, raodt etc. Genjt Baert, Pieter Gerijtsz. ende derfgonamen van Aornt Claesz. eyscliers in cas van maintenuo an deen zijde, ende don scopenen van Oostzanon verweerors, an dandoro,

seggende ende allogoronde die voirs: eyschers dat nao allo rechten glioen landen, hofsteden of erven schuldich en waoren te golden ende to contribueren in eonigo omme-slagon van dijekaige, hoofden, sluysen off diergelijcko ongelden, ton waero dat sulcke hinden, hoffsteden off erven daorbij bewaert, hescermt ende beschut worden. Twelck gopresupponeert zeyden die zelve eyschers dat zij haddon loggende zekere parceelen van landen ontrent Oostzanon buytensdijcs, die in geenssins boscliemenisse, beschut noch bewaernisse en haddon van djjekon ofte hoofden van t Ilontsbosch of van eonigo andere dijcken of sluyson, maer waoron subiect allo vlooden ende tompoesten van watoren ondo winden, zoedat mitsdien dieselve landen van den impetranten nao rechte ondo reden vrij ende exempt waren ondo nyet en behoorden getraivilloert ofte gemolestoert te worden tot contribucio van den lasten ende ommeslagen der voirn: djjekon of andere diergelijcko ongelden, ondo sulcs waoron dimpetranton daerof in possessie vel quasi geweest X, XX, XXV jaeron ende meer, ijmmers zoolange als die voirs: landen buytendijcs gelegen haddon, ten anzien ende gedooge van oenen yegelicken van nyet te contribueren in den lasten van t Ilontsbosch, noch andere van golijeken nature mitten anoleven van dien. Ende hoewel nyemant behoort en hadde dimpetranton te turboren in huore voirs: possessie vel quasi van huere vriheyt, want men nyet bevinden en zoude dat luiere landen buyten dijcx gelogen in don lasten van oenigen dijekaigen gecontribueert hadden , thadde nochtans belieft don gedaichdon dimpetranton te turboren in huero voers: dcuchdelicke possessie vel quasi, settendo ende stellende huero ondeuchdelicke ommeslagen op den impetranten landen, procedecrendo eensdeels bij arrest ondo up huere pachtenaers. Twelck gecommen wesendo tot kennisso van den impetranten hadden tsolve desen Hove to kennen gegeven ende vercregen mandement in cas van maintenuo, vuyt erachte van denwelcken die gedaichdon godachvaert hadden geweest. Ende ton dage daervan dienende concludeerden die voirs: impetranten ten fijne dat zjj gemainteneert

wouden wcsen in huero voirs: doechdolicke possessie vel quasi van huere vriheyt van nyet te contribueren van hueren landen gelegen buyten dijex ende die gedaichden ge-eondempneert alle hinder, turbel ende nyeuwicheyt costeloes ende scliadeloes of te doen, ende geinterdicoert van gelijckeu meer te doen, ende oick af te doen costeloes ende schadeloos alsulcko arresten, als üijluydcu opton impetranten renten gedaen hadden, ende te restitueren alsulcke penningen, als zij van denzelven impetranten off huere pachters genomen ende ontfangen hadden of zouden mogen ontfangen hangende desen processe, ende dat bij provisie hunluyden toegewijst zoude zijn die recreantie, makende eysch van costen.

Walrtegens die gedaichden do contrarie sustinerende, zeyden dat alle landen binnen den bodrijve van Oostzanen, zoewel biniKin als buytensdijcs gelegen, waeren contribuerende int onderhouden van t llontsboscli als tselve van doen ende nootlick was ende hadden dimpetranton van hoere landen, zoowel buyten als binnen djjcx gelegen altijts daertoe gecontribueert sonder contradictie, vortreck, weerspannigheyt of opposicie totdat dit proces begonnen worde. Ten welcken tijde bijnnen Oostzanen oimnegeslaegen waeren tot reparacie van den dijck ofte llontsboscli vierdalve stuvers opto morgen, ende hoewel dimpetranton schuldich hadden geweest de penningen ter cause van hoere landen te borde gebrocht te hebben, gelijck hoere gebueren, eygenaers ende geerfde, nochtans waeren zij van des te doen onwillich geweest, turberende in effect den gedaichden in huere possessie die zij hadden van sulcke ongelden tontfangen, mits twelcken eenen Claes Janss: wairscap ende gaerder van don voirs: ongelden ende penningen geproce-deert haddo bij pandingo voer schout ende scepenen van Oostzanen up tlandt dimpetranton toebehoerende contonderende tot twee scat an gelde ende vier schat an pande, woleke pandingen twee rechtdagen gestaen hebben hoewel diezelve waeren rechtelicke procedueren, die gheen turbel, storinge of specie van dien en smaicten, thadde belieft dimpetranton up huere sinister te kennen geven te vercrigen mandement in cas van maintenue in forma inhoudende de clausel van blijeken, waervuyt dit proces geresen was. Ende binnen middelen tijden hadde de wairscap voorts rechtelicken geprocedeert ende gerapporteert vonnisse tot zijnen voirdeele die gegaen was in crachte van gewijsder dinck. Ende ontkenden die gedaichden die possessie ende andere feyten bij den impetranten goallegeert ende denselven gedaichden wesende prejudiciabel, concluderende tot subrepcie, obrepcie ende nullite van tvolrs: mandement, ende dat dimpetranton verclairt zouden zijn nyet ontfanckelijck, ende bij oerdenc tot absolucie van hoeren eysch ende conclusie ende ten fijne van condompnacie van costen.

Wairup bij den impetranten gerepliceert is geweest ende bij den gedaichden gedu-plicoert, elcs allegerende diversche middelen; in welcke sake partijen int lange gehoort zoowel in haeren eysch ende antwoirde, als bij rophjcke ende duphjeke zijn dieselve partijen geordonneert geweest te scrijvon bij feyten contrarie ende geadmitteert tot enqueste ende productie. Ende is hinc inde enquoste gedaen onde geproduceert diversche

munimenten, glierenunchieert van meer te produeeeren, gereprodieert, gesalveert, go-concludeert in roclite ende recht begeert. Nae welcko conclusie in rechte tproces gezien we«ende zijn die voirs: partijen achtervolgende zekere appoiutement gecompareert geweest voer een commissarijs bjj den Ilove dairtoe geordonneert, dewelke zekere gebreken int proces wesende gerecht heeft ende van al tguent dat bij ende voer hun gedaen ende geschiet is gemaict proces verbael bjj gescrifte ende gevoucht bij desen omme recht ende justitie gedaen te wesen.

Tvoirs: HolT mit rijpe doliboracie van Raede doergesiea ende overgowegen iiebben-de al tguent dat ter materie dienende is, in den name ende van wegen des gekoeren Keysers van den Romeynen, Coniuck van Oermanien, van Castillien etc., Grave van Ilollant, Zeelant ende Vrieslant, absolveert den gedaichden van der conclusie bjj den impetranten op hunluyden genomen, ende compenseert die costen van desen processc omme redenen den Hove daertoe porrende. Oedaen in den ITage bij Assendelft, War-mont, Colster, Cobel, Zasbout, Hugo, procureur Zegers, ende gepronuncliieert den XXVIIIquot; in Juno anno XVquot; XXIX.

Geëxtraheerd uil hef Rec/isfer der Civiele Sen ten tien 's Hofs van Holland, No, 57.

Verzoek van hen, die tegon Je sententiën v. h. Hof v. 21 on 28 Juni 1529 op den Jf..og^,en Raad van Mochelen hadden geappeleerd, om toegelaten te worden tot het bewijs van eenige door hen gestélde feiten.

CO PTE iVune rccjuêle prfoentéo. u Vempereur Charles-Qitiut, ei (hut la m inn te est conserve dans les archives dn (/rand eonseil de Malines {appels de HoUande),

Den Keyser,

Vertlioenon endo go ven in alder ootmoedt te kennen Gerjjt Baort oude zjjn consorten dat, al eest zo dat naer alle rechten ende redenen , zonderlijnge naer den gemeyne dijcrechte des landts van Hollandt, nyemant bedwingelije en es tor contribution van enige djjekon ende ander lasten dor djjckagon aengaendo, tensjj dat sjj bij de zelve dijc-ken beseut, bescermpt ende gebaet worden, ondo noch zoveel te min die goono dio tot liuor-liedon grote scado ende commeren buyten dijcx goleyt worden; dos al nyotjegenstaende 't heeft belieft den scotgarders van Oestzaenen, door bevel endo onthiet vanden scout endo sceponen der zeiver plaetsen, te beginnen zjjne procoduren bij aroste onde pan-dijnglien up die pachten vander supplianten landen ende goeden, gelegen buyten nllo djjcken gemeyn motter zee, subject alle vloeyeden, stormen, et zoute upwateren: al onder 't doxel vande contribution, tot hot hontboschgolt alleenlijc, ende nyet totten eygendjjc van Oesaenen daer inne zij gehauden waeren voor dat huore landen buyten gedjjct waeren; tor cause vande welcke questie endo geschil gereson es geweest voor de voorscreven schoudt ende scepenen van Oostzaen, alwaere naerdion dat de supplianten den zeiven schoudt ende scepenen formeljjc gesuspecteert hadden als formele partie proponerende exceptie déclinatoire amp;^a; de zelve schout ende scepenen, zonder up do voornoemde exceptie ierst endcalvooren te disponeren, bij hueren nullen ende abuseljjcke vonnisso den supplianten gecondempnoert hebben in den heysch ende conclusion van de voornoemde waerschap; van welcken vonnisse de supplianten, hemlieden bevindende zeer gegraveert, gecommen zjjn in reformatie voor die van uwen rade in Hollant, alwaer zo verde geprocedeert is geweest dat nyet jegenstaende hemlieden opebje endo dueeh-delije gebleken es vanden goede rechte der supplianten, zij luyden nochtans groteljjc verabuserende verclaert hebben die supplianten bij den voorscreven vonnisse nyet be-zwaert te zijne: condempnerende hemlieden inde costen vanden processe, des die sup-' plianten, hemlieden bevindende noch meer bezwaert, hebben vander zeiver sentoncien geappelleert aen die van uwen groten rade. Ende 't zelve appel verheven hebbende, es dat bij zekeren duerwaerder ter execution gestelt geweest, na zijn vorme endo in behoorljjcko maniere. Ende es zedert voor die voorscreven van uwen groten rade zo

verde gopropedocrt, dat die supplianten hebben dach om te repliceren; nu eist zoe dat de zelve supplianten hebben, bij die van luieren rade, 't proces in Hollant beleyt doen visiteoren; endo hoewel zij luyden bevinden, bjj de deductie ende productie aldaer ge-daon, genoech gefondeert te zijne om te obtineren in huerlieder fijne appellatien, nyete-min om sekerlijcker te procedeeren, ende voor zo verde het noot waer, zouden gaerno noch enigo feyten poseren ondo de selve, midsgaeders die van huerlieder wegen in Hollant geposeert sjjn, breder verifieeren, ende tot dien fijne te exhibeeren sekere caerte, midsgaeders sekere brieven van octroy vcrleendt tot behulp vanden Hontbosch, ende andere brieven, daer doer die voorscreven van uwen groten rado claerhjc mogen bevinden 't goedt recht vanden supplianten, om waertoe bet te geraeken te noteren staat, boven dat van wegen der supplianten inde voorscreven raet van Hollandt geseyt es geweest, dat dor supplianten landen, leggende gemeyn metter zee, dagelijcx metten zouten waetoren voel of luttel bevloeyt weiden ende grote scade daerdoer lijden, als vanden slijcke ende ander vulicheyt bij der zee up 't land geworpen, bij den woleken die beesten daerup woyondc sioe worden ende sterven; dat meer es, de supplianten lijden bij den voorsoyden bevloeyen groeten scade, oude zonderhjnge als die hoge zijn: midts dat 't goedt, up huerlieder lande gewassen, ende zonderlijngo thoy wech gedreven wordt ende bedorven, zonder enicii bescermen of bijstandt van 't voorscrev Hontbosch.

Item, dat die natuere vande contribution dos selfs Hontbosch sulex es dat, naer advenante die landen daer bij bescermt zijnde proffijteron, naer advenante van dien zo contribueren zij meer oft min: sulx dattor zijn wel drie diverssche sorten van contribueren, d'cen mjjndcr dan d'ander, zodatter wol landen zijn bescermt met 't voorscreven JTontbosch die luttel of nyet met allen contribueren; waerom die supplianten landen, die nyet mot allen mot den Hontbosch boscermpt ofte gebaet en sjjn, egeensins contri-buabcl en zijn ten onderhoudenesso van dien.

Itoni, dat alzo die voorscreven van Oestzaenen, om huerlieder gepretendeerde intentie te fonderen, ende ander inde XV ende XVI article van luieren solution in Hollant gedient, zoggen willen dat, bjj faulte der contriluiticn die do supplianten geweygert zoude hebben te doen totten watorlansschon dijc, zjjluyden daartoe bedwongen zoude geweest zjjn ende in boeten gecondempnocrt: zo es die contrarie van dien waer, emmers ende in allen gevalle genoemen men bevondo yet van dien voorstello gebuert te zjjne, 't zelve zoude geschiet zjjn over XXVIII jaren of daeromtront, dat dor supplianten landen noch hjjn-nen dijcx lagen niette voorscreven van Oestzaemen, dacrvan nu geen questio en valt.

Item, insgeljjcx dat alzo die voornoemde van Oestzaemen willen homluyden behelpen met een generaol posuyf, seggendc dat die supplianten betaelt zoude hebben Hont-boschgeldt zowel van luieren buyten- als binnenlanden, amp;^a; 't wolc onwarachtich es; dat nochtans in allen gevalle die pachters vanden supplianten noyt en hebben verstaen enich Hontboschgelt gocontribueert t'hebbene vanden buytenlanden, maer verstonden quot;t golt dat men hem heyschte te wesen vanden binnenlande. Ende liever dan do pach-

tors vanden supplianten hadden willen enieli proces aenveorden jegens don voernoenulon van Oestzaem tot iiuerlioder groto eoste, scade ondo mooyte, zo inncli zijn dat zijhiydon zonder veel ondersoecks liever van den hueron gegeven hebben dat men heyaehte dan voorder inoeyte te maeken, zonder nochtans 't zelve oyt den supplianten, huorlieder meesters, gerekent 't hebben ofte hemlieden daervan enich vermaen godaon t'hebbene. Oec medo dat alzo die voornoemde van Oestzaemen debateeren willen 't exempel ondo reden bij don supplianten in llollant geallegeert, te weten dat der Cathuseron landen van Amsterdam, leggondo bij der supplianten landt ondo wesende vando gnlijcko natuoro, nyet en contribueert tot 't voorscreven Hontboschgelt, amp;ⁿ. ende waerjegons die van Oestzaem seggen dat sjj bevrijt zouden wesen met eenen dijc; willende infereren, dat 't zekro en doet egeensins ter intentie vanden zeiven van Oestzaemen, gemerct dat die voornoemde Cathusers selve huor bescermsel gemaect hebben: 't welc do supplianten oec zouden mogen doen; nochtans als 't zoor grote waeteren zijn, zoo bovloeyen de Cathusers niette zoute waeteren, ende daerom zoe hobbense, bij sententie vanden voorscreven hove van llollant, verclaert geweest exempt te zijne. 'Tscijnt oce dat de selve van llollant gemoveort zoude geweest zijn huorlieder voorscreven sententie sulex te pronuchieren, midts dat genoemende supplianten, buyton 's djjcx geleyt zijnde, exempt geworden zoude zijn vande voorscreven contribution, dat zjjluyden dnerop behoort zoude hebben te versoecken ondo vercrijgen declaratie; al 't welc in desen van geenen noede en es, gemerct die notonjteit van buyten djjcx geleyt te zijne, ende alredo geleden over de XXYII oft XXVIII jaeren, binnen welcken tijt zjjluyden ten luieren weten noyt om Hontboschgelt geinaent zijn geweest of yet daeraf gegeven hebben; maer luiere pacht oft huyre van landen vol ende zuver ontfaen hebben gchadt; dat nioei es, zo hebben die voornoemde van Oestzaemen, om huorlieder landen te maeken ende die binne-lande te bescernien, de supplianten landen, leggende buyten djjcx, met groten hopen vuytgedolven, ondo noch dngeljjcx doen nl t'hueren groten voordele ondo grote scado vanden supplianten, midts dat huorlieder goedt landt, vuytgodolven zijnde, maer riet-landt en os. Souden oec den supplianten, zoo verde het noot wacro, breder reproche-ren die getuygen van wegen der voornoemde van Oestzaemen in llollandt boloyt, ende zunderljjnge betoegen die winnjjngc ende verlies dat zij consequoron nioogen duer huorlieder depositie; ondo uterlijc zo bevinden die supplianten dat van luieren twegen in llollant, door groot erreur van luieren advocaet up d'ierste II ende III articlen vande seriftueren der voornoemde van Oestzaemen, poserende huerliedor principael foyt ende intentie, geandtwordt zoude geweest zijn per credit: alwaer die gedaochde behoorde geandtwordt t'hcbben per verbum nou credit, gcljje oec in andere passaigen, a Ida or diezclve foyton goropeteert zijn geweest, hun geandtwoordt hooft por verbum non credit; ende in oen toeken dat 't zelve gebuert es bij erreure ende siiupelthede vandon scrijver, zoe aal bljjcken dat de supplianten bij luier scrifturen ende addition, nyet alleenljjc ontkendt en hebben bjj expresse article, maer oec geposeert foyte contrarie ende

destructive, on do daerup informatie gedaen; ter cause van al 't welc dat voorscreveri es, endo zunderlijnge considererende don staet vander saekon, de supplianten hemlieden zeer ootmoedclijc t'uwaerts koeren, versoockende uwe brieven van requeste caude addres-scherende non do president ende luydon van uwen voorscreven groten rade, bij welcken hemlieden bevoelen worde dat zjj parthion , oft luiere procureurs voor hemlieden ge-voepen, zij admitteren den supplianten te poseren ondo vorifioeeren, voor zo verde het noot zjj, die voorscrovon foyten, endo die in Ilolland't van huerliederwegen geposeert zijn, ondo parthien te poseoren endo verifioren foyten contrarien indien 't hemlieden belieft, al nyetjegonstaendo den staot vando saekon, zulcx als boven; vanden welcken midgaders don voornoemden manifeste erreur dor supplianten advoeaet, ende dat't zelve nyot gorovocoort ofto goeorrigoert on es geweest binnen don dorden dage achtervolgende don ordonnantiën, u boliovo hemluyden to releveren vuyt zunderlijnge gratiën, midga-dors van allen andoren simpelheden ondo negligontion bij hemluyden ofto van luieren twogon gobesirht, nyetjegenstaendo ooc enige, rigueren van rechte, stjjl, uzofte usantien ter contrarien.

6 November 1529. Verklaring van den dykgraaf van Medeinblik dat bu'.-tengcdijkt land niet verder djjkgeld betaalt.

COPIE (Fwie (IMarntinn consrrvfe 01 original duns lus archives du grand conseil dr Mal in es [appels de Holland e).

Wij burgermeysteren der stede van Medemblic doen condt ondo certificieren voir gerechte waerlieyt dat voir ons gecomen zijn Rjjkairt Mathijss, dijekgrave van Medemblic, meyster Jan Alberts, schout van onsen stede voirsehreve, ende Arijs Meerts, Ileemrait van der vier noorder cogge rechteliok dair toe gebracht ende omdaecht tot versoeke ende van wegen Jan Banning raedt der K. M. in Hollant, endo hebben ge-tuycht ende gesnyt bij affirmatie van hair cede, die sij den hoeve godaen hebben, dat in den vier noorder coggen costume ende gewoonte is ende in geon memorie van nienschen anders geuseert is, dan als dair een inlage geleyt wordt, dat dan dair nae alle dat lant dat bnyten die inlage geworpen wordt nyet meer geit noch contribueert totten Hontsbosche, noch tot die principael hooftdjjeken, noch tot shiysen, noch sluys-tochten, want dairmede nyet gebaet is, noch geen proffijt aff mach hebben, ende des gelijcs alle lant dat totten inlage verdolven wordt. In kennisso der waerheyt zoe hebben wij burgermeysteren voorschreven onsen stcdezegel hier beneden gedruct op ten zesten dach van november anno XV⁰ negen ende twintich.

—BB

WmlÊÊMÊmSmSmÊ

mÊÊSÊÊÊfflÊÊÊm.

7 November 1529. Verklnring van Burgenieesteren en Rnden van Enk-huizen, dat buitemlijksch land geen Uundsboseh- of ander zecdijksgeld betaalt.

COPIE crune déclaraiion c.onservêe en oriyinal t/nv.-t /cs archives du grand con sell de Mal'mes {appels de. Hollande).

Wij, burghermeesteren endo raide der stede van Enchuysen, oirkonden ende certificeren eenen yegehjeken mits desen onsen tegenwoordige opene letteren voor die gerechte waerheyt dat wij int zeker weten ende voer ons gecompareert zijn Buytgcn Matbijss ende Jan Gerjjtss, onsen Vrodemaickers, die oict bjj hoeren code verclaert hebben, rechtelijcken daertoe verdaecht wesende, ten versoucko van JanBenninck raidt in Ilollant, hoe waerachtich es dat alle die buytendijcxe landen, gelegen in de jurisdictie ende vrjjhedo der voirschreve steden van Enchuysen, goenre bande lasten noch ongolden in eniger manieren geven, gelden noch en contribueren, al eer dat die oick bedijet zijn mit buyten dijeken tot het Honsbosch, sluysgelden, sluystochten oft tot enige zeedijeken, hoedanich die zijn of gonoempt mogen wesen, anders dan die voir-schreven buytendijcxe landen dragen, alleenlijcken hoere eygon lasten, sender arch ende list. In konnesse der waerheyts hebben wij, burgermeesteren voirschreve, tzegel van saickon der voirschreve stede hyer onder op gedruct. Oedaeu int jaer XV^C negen ende twintich op ten zevenden dach in november.

(Signé) B. ALCMAER.

8 Januari 1530. Verklaring van hoem-raden van een buitenpolder onder Hoorn, dat buitendijksoh land geen Hondaboaoh- of ander zeedjjksgeld betaalt.

COP TE d'une attestation conservée en original dans les archives du grand conseil de Malines {appel de Hollande).

Allen den ghenen die dese letteren zullen zien saluyt. Doen wij, burgemeesteren, scepenen ondo rade der stede van Hoerno te woteno endo certificeron, met kennesso der waerheyt, dat op huyden voir ons gocompareert endo gecoemen zijn deerzame ende besceiden Simon Heynrieszone, Claes Jacobszone, Tox Meynerszono ende Cornelis Peterszone, onse medepoirteren, ub tor tijt hemraden vanden Utterdjjck ofte landt leggende buyten dijck ander zee, bjj oosten desor stede, rechtelijeken dair toe verdaecht zijnde ten versoucko vanden oersamen ende wisen heero Jan Banning, raedt van Itol-lant, ondo hebben zij, comparanten, bjj behoirlijcken ede hemluydon afgenomen voir ons gedeposeert ende vorclaert , dat t'lant gelegen indo voirschroven Uttcrdijck, buyten die booftzeedjjck, noyt zijn dagen geeontribueert en hoft totton Honsbosch, duyncn van Petton noch die slaper van dien, ende dat tselvo lant vrij is van alle contributie ende lasten die ande hooft zeedijck coemen mogen, alsoe t' voirschrevene landt mitten Ilonts-bosch ende anders noch die zeedijck bescarmt is, dan is mitter zoo gemeen, soo waer-Ijjcken moste hem deposanten God helpen. Des toircoindo hebben wij, burgemeesters, scepenen ende rade voirschroven 't segel ten saokon der voirschrevene stodo hier beneden upt spatium van dose doen drucken. Gegeven upteu achtsten dach van januario anno XV^C dartich, stilo communi.

(Signe) P. JONGE.

16 Moi 1530. Verklaring- v. lt;1, renl-tneester v. h. Hondabosoh, dat hot land tusschen het Ilondsbosch en den Slaperdijk in do koaten van laatstgo-noeraden niet heeft betaald.

COPIE cVme attestation conservêe en original dans les archives du grand conseil de Malines (appels de Rollande).

Jan van Schagen, hecre Borchhoorno, rentmeester vant Hontbosch, doe kont ende certificier mits desen, dat dlant Iheggende tusschen 't Hontbos ende den nieuwe slap-dijck ende van allen ouden tijden gegouden heeft toto reparatie van den Hontbos endo Pettemerdune, tot het maeken van den niewen slapdijck niet gegouden noch gegeven en heeft als daer bij niet geprofiteert oft bescheermpt zjjnde. Ton oorconde van desen mijn banteyeken hier onder aen geset ende mijnen zegel opgedruckt. Actum den XVIquot;quot; may aquot;. XV' XXX.

(Signé) DE SCHAGE.

9 April 1541. Sententie v. h. Hof, dat die van Ursom on die van Miaer-coggo, niettegenstaande vroeger ac-coord, zich ten aanzien van de llond»-boschoontributie te houden hebben aan d» metiug oi» 's Keizer» last gedaan.

Simon Dircxz. van Ursum cura suis contra Qovevt Pietersz. van Misercogge cum suis.

In der saicken hangendo voer den Hove van Ilollant tusschen Simon Dircxz. van Ursem, voer hem selven ende vervangende dandere seepenen ende gedeputeerden aldaer, eyschers in conventie ende verweerers in reconventie ende gerequireerden ter eenre, ende Oovert Pietersz. van Misercogge voer hem selven onde vervangende die gemeen buyeren aldaer, verweerers ende eyschers respective ende impetranten van requeste civile ter andere zijden, die voirs: eyschers in conventie allegereude dat zij ende die verweerers int selve cas te samen ende met malcanderen conjunctim als geunicert in den dijekaige gecontribueert hadden in de onderhoudenisse vant Ilontbosch ende duynen van Petten, ende sulcs hadden te samen ter cause van deselve contributie ende saecken daervuyt gesproeten diverssche questien gehadt, soewel voer desen llove als in den Grooten Rade tot Mechelen, alle welcke questien ende processen zij gekeert ende geaubmitteert hadden int seggen ende arbitraigen van don Heer van Assendelft, Ridder, eerste Raedt presiderende, dewelcke bij zijne sententie arbitrale verclaert haddo dat alle de processen off, doot ende te nyete wesen soudon, ende dat deysschers die verweerers souden laten ongemolesteert ende quytscelden die costen bij den llove onlanex voor date van der sententie arbitrale gepronunchiert, bedragende tor somme toe van omtrent twintich ponden grooten Vlaams. Dat insgelijcx die costen die naderhandt gevallen waeren bij ghijselinge omme te common totter executie van de gotauxeerdo costen daarvan voor desen llove proces hangende was souden blijven goeoinpenseert, onde angaende die costen gevallen soewel voor desen Hove als voer den Grooten Rade tot Mechelen, was verclaert dat die van Ursem gehouden souden wesen te betalen tot tauxacie van elcs van den hoven daervoer die gevallen waeren. Was voert verclaert dat die voors: partijen met malcanderen souden blijven contribuerende tot onderhoudenisse onde reparacie van den voors: duynen van Petten ende van den Ilondtbossche, sulcs als zij tot noch toe gedaen hebben sonder meer questien daervan te maicken, ende dat alle sententien diffinitjjff ende interlocutoer tusschen die voors: partien gepronunchiert onde gewesen off, doot ende te niette wesen sonde, ende dat mits tselve doende partien geaccordeert ende vereenicht souden wesen van allen hueren differenten ende gescillen. Alle welcke

sententie arbitrale gecmologeert was geweest bij den voors: partijen emle hadden die verweerers in conventie dio penningen van de gemeen contributie vuyt handen van don eyschers jaerlicx ontfangon. Hiernae was seekere metingo gedaen van den landen contribuerende motton Hontbossche voors: ende dieselve metinge gedaen zijnde hadden die verweerers den Ilove sekere reqncste overgegeven ende begeert verclaringe lioe ende in wat manieren zjj contribueren souden, sustinerende bij do voors; metinge de voors: sententie arbitrale gedoot te wesen, daerup geappointeert was dat tlloff niet on verstont dat bij do voors: metinge eenige contracten oft sententicn arbitrale gedoot ot' gesplist souden wesen. Ende hoewel die verweerers in conventie schuldich hadden geweest hemluyden gereguleert te hebben naer ouden hercommen ende naer inhouden van de voors: sententie arbitrale, see waeren zjjluyden dies onwillich ende in gebreke gebleven, soedat ter cause van dien tusschen dese partijen wederomme questie gcrescn was voer desen Hove, die voors: eyschers in conventie concluderende dat die vo'ors: verweerers in conventie geeondempneert souden worden int inhouden van den voors: vuytspraicke in date don XIIIquot; Augusti anno XXVI omme dieselve ter executie gcstelt te worden nae heure vorme ende inhouden, maickende eysch van costen, oft tot anderen fijnen ende conclusion den verweerers in conventie ende in reconventie oorbaerlioxsto wesende.

Wacrjegens die verweerers in conventie doende sekere reconventie deden proponeren ende seggen, dat den ban van Misercogge gelegen was op die Scermer ende sulx dage-licx zeer van den Scermer Vernyelt worde soedat zij binnen cortte jaeren herwaerts meer dan hondort morgens verlooren hadden, ende hoewel sekere lange jaeren met omtrent vier hondert morgens gecontribuecrt hadden in de oncosten van don Ilondt-bossche, nochtans waeren zij bij de laeste metinge gedaen van den landen onder tHont-bosscho ghelegen bevonden niet meer morgen te hebben dan drie hondort salvo justo calculo. Ende hoewel die van Ursem eyschers in conventie niet en behoerden het polderken van den verweerers hooger om te slaen ende in de contribucie van den Hontbossche te brengen dan zij geinergentaelt en waeren, doende nochtans ter contrarien poechdon weynich min over dos verweerers landen om te slaen ende in de contributie van den Hontbossche te brengen dan over heurluyder eigen ban, hoewel die landen van den eyschers bevonden waeren bij de laeste metinge gedaen van den landen onder tllontbosch ghelegen groot te wesen omtrent IX^C mergen twelck immers geen apparentie en was, sulcs dat te dier cause dese questie geresen was, concludeerden daeromme die voors: verweerers bij reconventie, nopende tvoors. poinct oft clausule dat zij met maleanderen in de oncosten van den Hontbossche contribueren souden als zij nae ouden horcommen gedaen hadden, pertinentelickcn in cas van reductie tot nullite ofte correctie van der vuytspraicke in questie zijnde, oft dat dieselfde gereduceert souden worden ad arbitrium boni viri, ende dat voorts bjj nyeuwe sententie vorclaert sonde worden die verweerers te moegen volstaen, mits contribuerende metten eyschers oft homaelven in de oncosten van den Hondtboasche met drie hondert mergens, min oft meer, als tregister

van den rentmeester van don ITontbosschc inhoudt. Ende angaendo die conventie, mits dat die verwcerers te vreden zijn to gheldon in den oncoston van den Ilontsboscho navolgende dio losto metinge, coneludcerden dieselvo verweerers dat doyschers bij refuys van dosen verclaert souden worden tot huerl: eyscli ende conclusie nyot ontfano-kelick oude indien zij ontfanekelick mochten worden dat hemluyden heuren eysch ende conclusie ontsoit soude sjjn, maeckende eysch van oosten oft tot anderen fijnen ende conclusion hemluyden oerbaorlicxsto wesende.

Tegens welckcn eysch in reconventie is bjj don verweerers in reconventie geant-woerdt geweest ende geconcludoert ton fijne van nyet ontfanekelick ende bij oirdine tot absolutie, maeckende eysch van costen. Ende alsoe dio verweerers in conventie be-duchtende waeron oft hemluyden eonichsins hinderlick «oude woescn dat zij dio voors: vuytspraicke binnen sjaers als binnen behocrlicken tijde niet in reductie betoegen en hadden, soe hadden zijluyden ommo daervan omlc allen anderen faulton daorinne ge-besicht gereleveert te wesen van de K. M'. geimpetreert requeste civile, diesolve desen llove gepresenteert ende geconcludoert ten intoriiionionte van dier. Waorjegens debat ende alteroatio gevallen is, dio gerequireerdons concludeerden dat die voors: requosto als incivil gerejectoert soude worden ende verclaert niet interinabel. Eyntelieken de saieken opto conventie, reconventie ende requosto civile bij eysch, andwoorde, roplijcke ende duplijcke voldingt zijnde, met veel moer rodenon ende middellon te boy den/.ij don gealligoert, hebben die voors: partijen navolgende tappointomont dispositijff op als bij een volumen gescroven bij memorien ondo advertissenionton van recht ende daervan met sulcke brieven ende munimenton als hemluyden gelieft heeft texlüberon gedient onder den Hove ende rechts begeert.

Tvoors: Hoff mit rijpe deliberacie van Rade dourgosien ende overgewogen bobbende allo tgunt dat ter materie dienende is, in don naom ende van wegen des Keysers van den Eomeynon, Coninok van Germ an ion, van Castillen etc.. Grave van Hollant, Zeelandt ende Vrieslant interineert die requeste civile bij den eyschers in reconventie vercregen, doet te nyeto dio vuytspraicke ofte aecordt daer quostio om os alsoo verre alst roert die contributie van don Ilontbossche gevallen zedort date van der loster meetinge vuyt ordonnancio van den Koyser gedacn, ontsoit don eyschers in conventie haere conclusie soe zij diesolve gonoomen bobben, vorclarende dat dieselve partien hem sedert die metinge ende oick in toecommonden tjjden reguleren sullen in doselvo contributie na do voors: metinge, ondo compenseert die coston van desen processe om redenen don Hove daertoe porrende. Actum bij Warmont, Hogelande, Pijnssen, Suys procureur en gepronunchiert ut supra, (IX⁰quot; April anno XL stilo curie).

Geëxtraheerd uit het Register der Civiele Sen ten tien 's Hofs van Holland, 7 April 1540 stilo curie tot den 9quot; April 1540 stilo curie, No. 276,

22 December 1550. Sententie van het Hof tussehen Ilensbroek en Obdam over de onderlinge verdeeling o. a. van de Uondsbosehcontributie, waarvoor zij te zamen waren aangeslagen.

EXTRACT vit het register der Sententien 's Hofs van Holland, van 20 November 1550 tot 18 September 1551.

No. 180. Die van Ileynsbrouok contra die van Opdam,

In der saicke hangende voor den iiove van Hollant tuaschen den schout, burgermeesters ende scepenen van Hoynsbrouck voer hen zelven ende in den name van don gemeen buyren aldaer, eyschers in conventie ende verweerders in reconventie an deen zijde, ende den schout, scepenen ende gemeen buyeren van Opdam, verweerders ende eyschers respective an dandere.

Proponerende de voorsz: eyschers in conventie dat den ban van Heynsbrouck ende den ban van Opdam boven alle memorie van menschen tot den jare XLV toe lestleden altijts waren geweest één schoutambocht onder één gerechte ende hebbende één pastoer, ende alsoo liet lant binnen den zelfden twee bannen gelegen plach te wesen seer snoode ende onvruchtbaer leggende jaerlicx tot bijna Sint Jansmisse toe geheel onder water zoo waren de zelfde landen tot den jaere van XXXV toe incluys int mergcnbouck vant Ilontsbosch tsamen nyet liooger gestelt geweest dan up twe hondert ende tachtig margen ende int morgenbouck van den dijckaige ende verstoelinge van den zeedijck van Aerts-woude, Lammerscagen ende Werwershove waren die voorsz: twee dorpen tsamen gestelt op acht hondert ende tachtig margen, welcke lasten zoo vant Ilontsbosch als van de voirsz: dijckaige zijluyden halff ende halff gedragen hadden gaderende elcxs in den zijnen de helft van de oncosten naer advenant van de voorsz: margentalen, dat alle die landen leggende onder tllontsbosch ende daer inne contribuabol bij ordonnantie van don heemraden van Petten in don jare XXXV lestleden gemeten zijnde, was den ban van Opdam voorsz: bevonden groot te wesen zeven hondert ende dertich margen goot landts ende twaelff margen hemlants, ende don ban van Honsbrouck nyet grooter dan vjjff hondert vier ende voertich margen goet lants, ende derdalven margen hemlants, makende tsamen XII«LXXXVIlIj[ margen, nyetemin overmits de snootheyt van de voorsz: landen in beyde de bannen gelegen, soo en haddon de zelfde twee bannen volgende dordonnantie daer aff gemaect zodert den voorsz: jaere XXXV tot noch toe in de lasten vant Ilontsbosch nyet hooger gegouden dan met zes hondert margen halff ende halff; dat de voorsz; verweerders in conventie henluyden onlancx van de eyschers gesepareert ende geobüneert

hadden binnen heurluyden ban mede oen schout endo vjjff scepenen apart doende daer mede over hueren buyeren recht endo justitie contrarie alle oude gewoente ende distin-guerendo alsoo die jurisdictie van de voorsz: twee bannen, hadden noch do voorsz: verweerders vercregen divisie van de cure pastoriael endo sulcxs een pastoer ofte vice-cureyt apart, mitsgaders hen zelvcn van de oyschers becaet ende oick een watermoelen up haer lant geset gehadt, zoo dat do landen van Opdam daordour alsnu soe goot waren als do landen van Hensbrouck, mits twelck doyschors bomerekondo dat do voorsz: ver-weerers henluyden in jurisdictie geschoyden ende moer margentalen ende oock soe goot landt hadden als die van Hensbrouck, hadden zijluyden tot divorschen stonden an den zelfden verweerders versocht gehadt hen te willen verlichten naer advenant van heurluyden meerder margentalen in de lasten ende costen van den Ilontsbossche, van do djjekaigo onde vcrstoolinge van don zecdijck voorsz:, twelck sulcxs na allo redenen endo goede equitee oock wel bohoordo te geschieden, vnaer alsoo de verweerders daertoe nyet en hadden willen verstaen, waren do voorsz: oyschers benoodicht geweest tzelvo doson hove to kennen te geven, te obtineren behoirlicko provisie endo don voorsz: verweerders vuyt craehte van dien doen dachvacrdon voor don voorsz: hovo, concluderende ten daghe dienende bij de voorsz: endo meer andere middelen dat do voorsz: verweerders gocoudemneert zouden werden hen oyschers te verlichten in de oncosten van de Ilontsbossche, van de djjekaigo ende vcrstoolingo van den dijck van Aertswoude, Lam-merscagen endo Worworshove, naer advenant dat heurluyden landen boter ende grooter waren dan der oyschers landen, ende voorts heurluyden landen daer na te verpachten endo vorponden, versouekende dat bjj provisie zeeckere Commissaris geordonneert soudo worden te trocken tor plaetsen eontoneiculx, partijen aldaer te hooren, maken proees-verbaol, hem daer op te informeren endo den hovo rapport te doen, makende in cas van proces oysch van costen, scadon endo interesten, ofte tot andoren alsulcken fijnen ende conclusion als tvoorsz: lioff bevinden soudo den voorsz: oyschers in conventio oerbaer-lieste te wesen.

Waerjegons van wegen den voorsz: vcrweerers in conventio ende oyschers in reconventie onder andere voer reconventie endo antwoirde rospoctivelicken goallegoert es geweest, dat dio landen van Opdam endo Hensbrouck van ouden haorcomen zeer snoode, lage endo onvruchtbarighe landen ende bjj den dijeken gelegen onder den rinck van do vior noorder coggen van do zee altijts gepreserveert waren geweest endo mitsdien in de generale vorstoelingo over veel hondert jaren gedaen tsamen gestoolt endo gedjjekt-slaecht gemeen endo onverscheyden met acht hondert roeden loggende tot Aertswoude, Lammerscagen endo Worworshove, maor alsoo naderhant deso partjjon gedocht hadde bequamelicker ende tot minder costo van den eygenaers van de landen te moghen geschieden dat elck dorp voorsz: zjjnen dijck apart up hom zeiven endo nyet int gemeen mot maleandoren moor soudon maken, hadden zij de voorsz: VIIIc roeden ende do roste van dien golijekoiijeken gedeelt gehadt onnno de roetalen bij elcxs in den zijnen gemaect

enJe onderhouden te werden, na welcke verseheydinge, hadden elck van den voorsz; twee bannen heurluyden roetalen int particulier onder alle heure ingelanden gesmael-doelt gehadt ton eynde een yegehjek eygenaer hooft voer hooft zijnen eygen dijck soude maken onde repareren, zoodat die voorsz: eysohers in conventie mitsdien hebbende smal-deelingc van djjcken tot heurluyder fijnen ende conclusion nyet gefundeert en mochten wesen, endo angaende de costen van den Ilontsbossche, hadden de voorsz; twee dorpen de zelfde van zoo langen tijt dat gheen memorie van menschcn ter contrarie en was altijt gelijckolicken halff ende halfï over heurluyden morgentalon gedragen gehadt, endo alsoo den laetsten ommoslach van de voorsz: Ilontsbossche over de voorsz: twee bannen gemonteert haddon tor sommo van tnegcntich karolus gulden, zoo hadden die voorsz: eyschers in reconventie voor hare portie upgobracht vijffenvoertich der zelfder gulden zonder dat de verweerders in reconventie heuro goljjcke portie hadden willen furneren, mits twelck beyde do voorsz: partijen ter instantie van don rentmeester van den Hont-bossche gegjjselt onde die verweerders in conventie in gijselinge gecomparcert zjjnde was in contumatio van de eysschers deffault gegeven endo oen ander gijselinge up meerder peynon verleent geweest, tot welcke portie nochtans de voorsz: eyschers in conventie gehouden waren alsoo, nyetjegonstaende do voirsz: metinge ende navolgende die ordonnantie gomaoct upto contributie van den Ilontbossche in den jare XXXV lest-leden, de voirsz: twee bannen gelijckelijcken endo eenpaorlicken gestelt waren in de voorsz: contributie met de voorsz: zes hondort morgens, ende dat vuyt consideratie dat die landen van Opdam morckelicken snooder onde onvruchtbaerdor waren dan van Ilensbrouck, endo alsoo mitsdien de verweerders in conventie ongehouden waren vorder lasten zoo van den voorsz: dijckaigo als van de Ilontsbossche up henluyden te nemen, zoo concludeerden zijluyden bij de voorsz: ende meer andere middelen ten fijne van nyet ontfanckoliekon, tot absolutie van den voorsz: cysch ende dat do verweerders in reconventie gocondomneert zouden worden do voorsz: gijselinge bij den rentmeester van den Ilontsbossche godaen an den persoenen van den eyschers in reconventie costeloes endo scadeloos aff te doen, ende bij provisie don zelfden rentmeester up te leggen de penningen daer vuyt de zelfde gijselinge gesproton was, makende mede eysch van costen ofte tot anderen alsulcken fijnen ende conclusion als tvoorsz: hoff bevinden soude hen verweerders in conventie ende eyschers in reconventie oerboerlicste te wesen.

Jegens welcke reconventie van wegen den verweerders int zelfde caa geconcludeert zijnde ten fijne van nyet ontfanckeljjck ende dat den voorsz: eyschers de voorsz: cysch ende conclusie ontseyt sonde zijn onder geljjcken cysch van costen, waren de voorsz: partijen bij den voorsz: hove geappoinctcert geweest op als te senjven bij feyten contrarie ende geadmitteert tot prouve van dien, volgende wekken appoinetemente hadden zijluyden ten weder zijden die materie volscrevon godaen doen zeeckcre ordinaris enc-questo, geproducoort diversche munimenten, gerenunchieert van meer te produceren, gere-procheert, gesalveert, in rechte geconcludeert endo rechts begeert.

Tvooi'screven hoff mot rijpe deliberatie van rade, deurgesien ende overgewegen hebbende alle tgundt dat tor materie dienende is, bevindt dat men tprocea termineren mach zonder oncqueste te doen opto feytcn begrepen in do voorsz; roproclien ende salvation, ende doende recht in don name onde van wegen dos Keysors van do Romeynen, Coninck van Germanien, van Castillien etc. als grave van Hollant, Zoellant ende Vrioslant, absolveert don voorsz: verweerders in conventie van den eysch ende conclusie bij den eyschers int zelfde cas alhier op hen gedaon onde genomen, onde doende recht in do reconventie, condomneert den verweerders int solve cas do gijselinge bij den rentmeester van den Ilontsbosscho an don eyschers in reconventie gedaon costcloes ende schadoloes aff te doen, mitsgaders in de costen van desen processo al tot tauxatie onde moderatie van den voorsz: hove. Actum bij Asscndelft, Zeeghers, Sasbout, Weldam, Nijdtsen, do Waevt ende Boot, raidtsluydon van Hollandt ende gepronunchieert den XXIIquot;' Decembris anno XVc ondo vijfticli.

22 Augustus 1552. Atiuatollmg vau een vijfden heemraad.

Commissie provisionalle van een vijfFste lieemraot van den Hontbossche ende duynen van Petten op Floris van Theylinglien.

Kaerle bij der gracien Godta Roomscli Keyser etc. Allen denglieenen die dose onsen letteren ghethoont zullen werden, saluyt, Alsoo wij verstaen dat dageliex hoe langher hoe moer wercken vallen upten Hontbosch ende duynen van Petten, ende datter tot noch tno maor vier heemraden geweest en zijn die do wercken nyet wel machtich en zijn, ende ommo daerinno te voorzien hebben wij omme tgoode rapport ons godaen van den persoon van Floris van Teylinghen, betrouwende van zijndor wijs-lioyt ende oxperiontie, bij advise van den stadthouder generael van Hollant, Zeolandt ende Vrieslant, denzelvon Floris onthouden ende onthouden bjj desen bij maniere van provisie tot een vjjffsto hoemraet van don voors: Hontsbossclie ende duynen van Petten, hem ghevonde macht ondo auotoriteyt metten dijekgrave ende heemraden keuren ende ordonnantiën upten zolvon Hontsbossclie te maken ende die wercken to doen maken ende onderhouden, ende allo te doono dat ghelijcke heemraden doen ondo ghodaenhebben, tot alsulekon wedden, proffijton ende vrijheden daertoo staendo ende behoorende, midts dat hij den behoorlicken eedt doen zal, omme tselve officie wel ende ghotrouwe-lick te bodionen, in handen hoor Geenjts, heero tot Assendelft, Eemskereke, Ridder, etc. onsen eersten Raedt presiderende, die wij daertoo committeren bij desen. Ontbieden daeromme ende bevelen onsen voorn; stadthouder, deerste ende anderen van onsen Raden, dat den voorn: eedt gedaen zijnde, zij ondo allo onse rechteren ondo ondersaten ons landts van Hollandt den voorn: Floris van Teylinghen doen laten rustelick ende vrede-lick ghenyeton ende ghobruyeken tvoors: officie, mitsgaders oick van den wedden, proffijton ende vervallen daertoo staendo, zonder hem daerinno oenich letsel to doene, want ons alsoe gelieft. Dos toircondo bobben wij onsen zeghel van den Loenhovo bioran doen hanghen upten XXIIquot; Augusti anno XV'- twee en vijftich, van onsen Keysorrjjcke tXXXIII⁰ ende anderen onsen Coninckrijcken XXXVIII. Onder upte plijeke stondt goscroven: Bij den Keyser tor relatie van den stadthouder van Hollant, ende geteyekent: Saudelin. Ende upto rugghe: Up huydon den XXVIIquot; Augusti anno XV'- twee ende

vijftich heeft Floris van Teylinghen int witte van desen ghenomineert gedaen den be-hoorlicken eedt, naevolgende die dispositie van de commissie in handen van heeren Geeraerdt heere van Assendelft, Eemskercke etc., Riddere, eerste Raedt presiderende in den Hove van Hollandt. Present mij, ende geteyckent J. VAN DAM.

i

Geëxtraheerd uit het Derde Memoriaal 's Hofs van Hollavd van J. van Dam, folio 250.

1G Juli 1557. Machtiging om don ban van Niodorp opnieuw to doon melen, nadat de landen ondor het Ifondfl-bosch met oen raex waren gemeten.

Acte van auctorisatio voor seepcns oiulo regierders van Nyerop uiuine heurlieder ban bij een gezwoeren lantmoter te mogen laeten meten.

Alsoe die scepens ende regierders van den dorpe van Nyerop don TIovc van IIol-landt bij requeste verthoont hebben dat zij supplianten van ouder iiaercoomen altijt in allo oncosten van djjck ende dijckaigo, sluysen, sluystocbten, Ilontsbosch ende anders gecontribueort Lebben mit XIII^XXIII morgens, maer int jaer van XXXIII. oft XXXV lest geleden, als allo de landen onder don Ilontsbosch ofte Petmeerduyn gelegen bij Sijmon Bertholmeesz., gezwooren landtmeter, mit een raex gemeten wordden, soe is den ban van die supplianten groot gemeten dan XIII⁰ XXIII morgens, als naor ouder haercommen bondert ende thien morgens dat zij grooter gemeten zijn contribueien doen int Hontsbosch, thiende ponn:, zeven grooten up de morgens endo anders, sonder dat die supplianten weten, waer zij die hondert ende thyen morgens sullen vinden, want nyemant meer betaelen en wil dan nae oudo gewoonte up de groote van XIII^i! endo XXIII morgens, waerdoer die supplianten coomen in groot verloop. Endo alsoe nyet mogelick is over dio eygenaers van de bondert ende thien morgens dat den ban grooter gemeten is dan nae ouder gewoonten colloctacien te doon sonder metingo van den ban ende te weten ijgelick den anganck, offganck ondo groote van zijn landt, versouckende mitsdien die voors; supplianten deso jegenwoirdigo acte van auctorisatio hen bij den voors: Hove verleendt te worden, soe eest dat tvoors: Iloff don voors: supplianten ge-consenteert ende geauctoriseert heeft, consenteert oude auctoriseort hon tselvo Iloff midts desen heurl; ban bjj een ofte meer gezworen landtmeters te moogen doen moeten, daervan een caerte doen protraheren ende bouck te houden. Gedaon in den Ilage den XYIquot; .Tulij anno 1557. In kennisse van mij.

Geëxtraheerd uit het Zesde Memoriaal 's Ho/a van Holland van J. van Dam, folio 89 vso.

15 Maart 1570, Verooniglng van hot Zuiderarabacht van Petten, genaamd Nolmerban, met hot Schoutambacht van het dorp Petten.

Acte omme de regiorders van Petten, beroerende die applicatie van don schoutambachte van Nollemerban aen don schoutambaohte van Petten.

Alsoo do schepenen ondo regiorders van den dorpe van Petton opton Ilonsbossclio den Coninck onsen aldergonadiehsten Iloero bij roquosto to kennen gegeven hebben, hoo dat in den jaere Xlllllt;= LVIII tvoors: dorp dour inundatie alsdoon genoocli drijvende ende metter zee gemeen wesendo, belieft hooft gehadt wijlen hoogor momorien hartogo Philips van Bourgoingnon, grave van Hollant etc. het zuyderambacht van Petton go-naompt Nollemerban te annexeren aen den schoutambachte vnn Groot, omme bij den achoudt ondo schepenen van Groet mode berecht te werden ondo dat zoo lange alst Zijnre Genade believen zoude, volgende don brieven van dato den Xllⁿ OctoberXI111« LVIII daervan zijnde. Ende want tvoors: dorp van Potten tzodort weder volcomolick bedijckt os, sulex dat do djjekaigo genaempt het Ilontbossclio aldaer gehouden wordt ondo dat haere gemeente ende inwoonders zeer moeyelick valt te Groedo te rechte to loopon; dat oyck Zijne Ma*, weynich proffijts treekende es van tgohool schoutambacht van Groede, als geldende jairlicx zeven ponden thien schellingen van XL grooten, iiot-welck boleendt es bij wijlen Pouwols van dor Laen, ende nu beseten ende gebruyekt wert bij zijne wodue ende erfifgenamon voor de somme van hondert zeven ende tachticii pondon thien schellingen van XL grooten, soo zouden zjj supplianten to vreden weaen omme gericffs wille van haere voers: gemeente tot heuro laste buyton costo van Zijne Ma', de lossinge der voers: pantschap te doen, midts dat hot voers: zuyderambacht oft Nollemerban van Petten mode goannexeert ondo geapplicoert worde aen don dorpe ondo schoutambacht van Petten, gelijck tzelvo geweest es voer dato van den annexe an Groede, versouckende oitmoedelick do voors: supplianten dat Zjjne Ma', believen wilde de voers: haere presentatie over dankelick te nemen. Wolcke requeste gesien zijnde bij mijnen hoeren den hoofden, tresorier gonorael ende gecommittoorde van Zijno Ma^ls. demeynen ende financien, hebben bij Haere Mo: brieven van den XIXquot; Julij XV« negonontzestich onder thanteeckon van den groffior J. Gillis, geordonneert ende bevolen den luyden van Zijne Ma¹', rekeningen in Ilollandt do penningen van don boleeninge van tvoors: schoutambacht van Groede te doen ontfangen vuyt handen van don voers: regiorders van Petten ende daermede te doen do lossinge ende annexio voers: etc.

Soo eest dat die luyden van der rekeningen voirn: volgende den voors: laat ende bevel, in den name ende van wegen onsen ITeere des Coninex geordonneert hebben dat die voers: regierders van Petten supplianten opbrengen ende betaelen zullen in handen van den rentmeester generael van Kennemerlandt ende Vrieslandt Cornelis van der Wiele de sonnne der voers: beleeninge, beloopende hondert ze venent ach tick ponden tl den schellingen alsvoren, dio henluyden daervan geven zal zijne brieven vanontfange, omme daarmede terstont te doene de lossinge ende quytinge van den pantschappe van den voers: schoutambachte van Groede, twelck voirtaen blijven zal aen de demeynen verpacht ende gebruyekt zal werden ton proffijte van Zjjne Mnjestoyt. Ende alzoe den brieff van pantscliap den voers: van der Laen gegeven meerder partien inhoudende es, zoe zal tot verzekerheyt van Zijne Ma⁴, dose lossinge van den schoudtambachte van Groede opten rugge van dien geteeckent worden, blijvende denzelven brieff voirder in haer geheel. Ende mits den redenen voers: hebben die voors: van der rekeningen, volgende don laat hen in deaen gegeven, in den name ende van wegen Zijne Ma⁴, het voers; zuydorambacht van Petton genaempt Nollemorban weder goannexeert ende annexeren bij deson aen den schoutambachte ende dorpo van Petton voers: omme voirtaen berecht to werden metten schoudt ende schepenen van Potten zulx ende in alremaniereu zoo dat geweest is voer den voers: jaere XIIIl¹' LVIII, dattat geannexoort is geweest aen den schoudtambachte van Groede voers: Ontbieden daeromme allen officieren ende ondorsaten van Zijne Majesteyt ende allen anderen dien dit aengaon mach dat zij hen daernaer reguleren. Oedaon in der camero van der rekeningen in den llaege voers: opten XVquot; Martij anno XV« ende negcnentzostich naor senjvon van don Ilove van Ilollandt, onder liet signet derzelver camero hierop gedruckt. Onderteeckent J. Godin. Ende opten rugge stondt gescreven: Upton XVII¹'quot; Martij anno XV^C tzeventich naer gemeen scrjjvens, aoe hebben die regierders van Petten in dor Rekencamor van Hól-landt betaelt ende gelcvort de somme van hondert zeven ende tachtich ponden thien schellingen van XL groeten in desen geroert, daermede het schoudtambachte van Groede weder affgeloat os, volgende don inhouden derzelver acte. In kennisse van mij, onderteeckent; J. GODIN.

Geëxtraheerd uit hef „ Vierde. Gelutve Registerquot; folio 211, in 's Rijks Archief.

30 Maart 1G2(). Uitflprnak omtrent de verplichting vnn de bedijkto Eg-monder- en Bergenneren tot betaling* van Ilondsbosch contributie.

EXTRA CT uit een register van Icopien vnn oude resolutie)!. van den jare 1G12 tot 1644 hermfende in het archief van den polder de Eymondenneer, waarin op hl. 77 en 78 het volgende gevonden wordt.

Copie.

Aclitervolgendo den appoinctemente van do Ed. mquot;. Ileeren Staten van IIolF. en Westvrioslant van den XXVIIPquot; November sestien hondert ende negenthien sjjn voor ons ondergeschr: gedeputeerden van do steden van Ilaerlem, Amsterdam en Alkmner als spetialicken bij don voorscli^r. appoinct¹'. gecommitteerd op don XXX Martij 1620 op den Eaedhuyse binnen de stadt Alemaer verschenen do gecommitteerden van do Iloofd-Ingelanden van den Hontsbossche tor eenre, onde gecommitteerden van do ingelanden van de Egmonder en Bergormeoren ter andere sijden, endo nae dat wij d'selvo partlijjen op hare verschil beroerende de contribution van de Ilonsbossche, waorinno de voorsz: meerlanden tot noch toe niet hebben gocontribueort, volcomenlick haddon gohoort, ende geleth op 't gene ter wedersijden goallogeert en goverifieert is geweest, hebben wij in conformite van do last en anthorisatio ons bij de voorsz: appoinctemente gegeven voor nytspraeke verclaert en verclaren mits dezen dat van nu voortaen de lande in de voorsz; Egmonder en Bergermeeren gelegen, voor zoo veele de nieuwe en aangemaekte landen aangaet, in alle de omschlagen van de Hontsbossche zullen golden en contribueren, voor de eerste vijf en twintich aenstaende jaren in de laechste contributie van de solve Hontsbossche, ende nae de expiratie van doselve vijt' en twintich jaren in de middelste contributie, mits dat hen van nu aft in de begrootingo van hare morgentalen, dio in allen gevalle gerekent zullen worden op Ilontsbosscho maete, te goede gerekent en afgecort zal worden op ijder thien morgens nienwlant een morgen, blijvende do contri-bntien over d'oude morgentalen, in deselvo Meeren gelegen ongeroert, ende sonder daerinne hierdoor eenige veranderinge te doen, ordonneren do partijen hinc inde nae desen in conformite van de voorsz; appointemente te reguleren.

Godaen ton dage als vooren, ende in kennisse der waerheyt dese bij ons onder-teykend.

Onderstont getoekend Pieter Jacobsz. Olycan, J. V. Napels, B. Cromholt, J. Boelensz., J. van der Nijcnbnrch, J. van Teylingen.

Naar collatie gedaen jegens de principale acte ondergetekent als boven, ia desen daermede accorderende bevonden bij mij ondergeschreven not⁸ publijeq binnen Alcmaer residerende desen III novenber anno XYIc een ende twintich bij mij (geteekend) C. J. BAERT Nots PI.

1G21.

10 Juli 1620. Accoord tusschen Iloofd-ingelaiulen v. h. Hondsbosch en Mo-lenraeestereu van de Berg-ermeer, dat de nieuw aangemaakte landen aan het Hondsbosch zullen contribueeren voor 450 M.

EXTRACT uit een register berustende hij de. Berger-meer handende gecollationeerde kopien van diverse contracten en neten belangende de genoemde Meer meerendeels voor afschrift geteekend door den Notaris A. J. van der Lijn dd. 1030, henevens diverse resolutien van de gemeene ingelanden der Meer.

Copie.

Op huyden den X Julij XVI⁰ onde twintich,

Soe sijn Andries Jacobsz Cloeck, Dijkgrave van de Iloutbossche ende duynen tot Petten, mitsgaders Ewont Pietersz Waerschap, ende Pieter Sijmonsz Ileemraet van doselvo Hontbossclie, als gccommitteerdens van de Heeren Hoofdingelanden van do voorsz: Hontbossclie ter eenre, ende IJft'Maertensz Laeckencooper, Jan Cornelisz Nierop, Jacob Willemsz ende Dirck Jansz Celen, molenmeesteren van do Bergermeer, mitsgaders Cornelis Pietersz Snijder, Eoycr Willemsz Kuyper, ende Nan Aalbertsz van Schilperoort, alsmede ingelanden van de voorsz: Meere ter andere sijde. Int vrunte verdragen, overgecomen ende geaccordeert in vougen ende manieren naer verelaert. Teweten dat de nieuwe ende aengemaecte landen, in de voorschreven Meer geleegen, in conformite ende naer inliouden van de uytspraeke van de gedeputeerden van de Ed. Mog. Heeren Staten van Hollandt ende West vriesland, van date den XXX^stu Marti i lestleden, van nu voortaen, in alle die ommeslagen van den Ilonsbossche, sullen gelden ende contribueren, tegens ende met vier hondert vjjftich morgens, Ilonsbossche mate, te weeten voor de eerste vijfentwinticli jaeren in do laecliste contributie, van den selvcu Ilonsbossche;

Ende nae die expiratie van doselvo vijfentwinticli jaren in de middelste contributie, welcke voorsz: accoort d' voorn: partijen ten wedersjjden in qualité als voor, nu ende ten eeuwigen dagen hebben geratificeerd, geapprobeert ende in volcomen waerden gehouden , sulx sij doen bij desen, belovende voor hen ende hunne nacomelingen in offitio 'tselve sulx onverbreeckelijcken naertecomcn, ende t achtervolgen, onder den verbande naer rechte daertoe staende. Alles ter goedertrouwen ende sonder bedroch.

Des t oirconde sijn hiervan gemaackt twee alleens luydende accoort-eedulien, die beyde bij voorsz: parteyen ondergeteekent sijn, ten dage ende jaere voorsz.

Onderstont geteekent A. Clouck, bij mij Ewout Pietersz, Pieter Sijmonsz IJff, Maertensz Lackencoper, Jan Cornelis, 't merek I van Jacob quot;Willemsz, 'tMerck 4 van Dirck Jansz. Celen, 't merck X van Cornelis Pieters Snijder, Reyer Willemsz, Nan Albertsz van Schijlperoort.

Lager stond geschreven: In kennisse van mijn ondergeschreven notaris binnen Alcmaer residerende, ende was (ondert.) A. L. VAN DER LIJN Not.

NB. Op het beklag van ingelanden van de Bergermeer, dat molenmeesters zonder last en consent van ingelanden hot accoord hadden gesloten om voor 450 M. te contribueeren; dat die meer te hoog belast was en in evenredigheid van andere meren haar toeslag moest hebben, is 6 Maart 1G22 door het bestuur van den Hondsbossche besloten, dat de Bergermeer met niet meer dan 350 M. voortaan zou contribueeren.

26 Juli 1620. Bevel van IToufdlngeland on v, h. llondflbosch, dat do Eg¹-mondernieer zal worden hermeten op kosten van ongel yk.

EXTRACT uit een register van Icopien ran oude reso-lutien van den jure 1G12 tot 1644 berustende in het archief van den polder de Eymondermeer, waarin op hl, 79 het volgende gevonden wordt.

Copic.

EXTRACTE uyt het resolutiehoech van de Heer en hoofl-ingelanden van den Hontshossche ende duynen tot Petten gevallen opte Comparitie op te visitatie Jacob ij Aquot; XVI^C twintich.

Nopende de dolijantie van de ingelanden van do Egmondermeer op hare gesusti-neerde difl'ei'entio van do metinge in de Egmondermeer gedaen, is bij do hooftingelan-den van den llontsbossche geresolveert, dat do selvige Egmondermeer, wederomme snl werden hermeten, en dat do hormotinge gedaen sal worden bjj twee lantmotoren do oeno bij de llontsbossche en do andere bij de ingelanden van do voors¹'. moor daor toe te stellen ende d'hermetinge te doen bij de ringe ommo in forme d'solvigo gemeten is geweest, ende soo d'selvige metinge voor desen gedaen, te groot is gemeten geweest, als belioorljjcko is, soo sal de voors''. hormetingo van dion comon tot lasto van 't gemene lant, ende soo de metingo voor desen godaen, te rechte is gemeten, soo sal dese hermetinge comen tot laste van de voors¹'. meerlanden, ende is van wegen den llontsbossche, als landmeter geordonneert M¹'. Ileyor Cornelisz en dat do metinge gedaen sal werden binnen een maont endo d'aft'wjjsingo van do oude landen binne drie maenden, en de betalinge van de bevonden groote te doen op letare naest koniende.

Onderstont geschreven Collatie bij mij Casteleyn ende was ondergoteeckend Geldolft van Herlaer.

Gecoll¹. jegens gelijck extract ondergeschreven en geteeckend als boven, ende is desen daermede accorderende bevonden den 111 November anno XVI^C een en twintich bij mij (geteekend) C. J. BAERT Nota. Pi.

1621.

22 Maart 1G21. Accoord, waarbij do contributie van do Ëgmondermeer aan het Hondsbosch wordt bepaald op 350 M.

EXTRACT uit een Register van kopien van oude reso-lutien van den jare 1012 tot 1G44 berustende in het archief van den polder de Ëgmondermeer, waarin op hl. 80 en 81 het volgende gevonden wordt :

Copie.

EXTRACTE uyf het resolutiehoeck van de Tl eer en hoofl-ingelanden van den Hontsbossche en duynen tot Petten gevallen op de comparitie letare, op den XXII Martius aquot;. X yi^c een en tivintich.

Is geresolvcert ende dienvolgeudc d'ingelandon van do Ëgmondermeer aangosoyt ondo gepresontoert to sulion mogen volstaon, in do contributie van den Hontsbossche te contribuoore mot hare niewe ende aengomaeckto landen in den goheelen ringe van don Ëgmondermeer gelogen, met drie hondert oude vjjftigh morgens, sonder alsdan eenigo hermotingo ofte vorder ondorsoock op do grooto van de niowo landen van dien meer te doen, oft anders bij haerder woygeringe van dien, alsdan te sullen als nu betalen bij provisie voor drie hondert tien morgens, mits dat do solvigo niowo landen in de voors': mocre woderomme sullen werden hermeten, ende sulex bjj do hermotingo bevonden zal werden alsdan opto gedane hermotingo naer do groote van dien, de betalinge van do contributie te sullen doen.

Op welke resolutie ende presentatie do ingelanden van do voors'': moero hebben gesoght haer beraet, ommo binnen oen dach ofte twee, een van beyde de gerosolveer-den conditiën aen te nemen, 't welck .haor is gogunt.

Opten selvigen dage van do voors¹': resolutie ende presentatie, cort na 'fc schaydon van de E: hoeren hooftingelanden van do Hontsbossche, soo hebben do voorn¹': ingelanden van de voors'': Egmondormeere, mijn Castoloyn van de voors¹': llontsbosscho aengeseyt dat sij luydon ommo alle verdere lasten ondo moeyto te schouwen aennemen do gedaone resolutie ende presentatie van do E: Heere hooftingelanden van den Ilontsbosse hierboven geroert omtne motte voorsn drie hondert en vijftigh morgens te sullen contribueeren.

Onder het Extract atont geschreven: geextraheerd uyten voorsquot;: resolutieboecke ert bevonden daermedo t' accordeeren desen XXIIIPquot; martius aquot; XVt een en twintich bij mijn Castelijn ende secretaris van den Ilontsbossche, ende was onderteekent Geldolff van Herlaer.

Naer gedacno collatie jegens gelijck extract ondergeschreven geteeckent als boven, ia desen daarmede accordeerende bevonden den IX November anno XVI een en twintich

bij mij (geteekend) C. BAERT Nota. PI.

1621.

18 Augustus 1738. Regeling der toerbeurten van de dorpen van Duinkavel voor hot stellen van Warsmannen en hoofdingelanden.

Op liuyden den 18 Augusti 1738 zijn ingevolge van de uyt- onde aansclmjvinge door do Hoeren Hoofdingelanden, Hoogheemraad ende Warsman van don Honlabossclie ende Duyneu tot Petten over 't kavel Duyncant van dato den ll^cn Augusti 1738 onde over de zaken daarinne vervat gedaan,

ten huyse van Maarten Hoek, in de herberg de Prins in de stede Beverwijk, go-compareert ende vergadert geweest, de Hoeren Godoputeerdons van de sestien dorpen onder den Duyncavel behorende zodanigh deselve in rangh, plaatsen ondo namen hier-naer volgende zijn:

Uytgeest: Don officier Dirk Aemilius, Jan Vroon en Aamke Cornelisz Oorver, Burge-meesteren.

Bergen: Den officier Gerrit Sumori, Cornolis Jansz Kluft, Schepen, en Claas Zuydsclier-woude, Secretaris.

Volsen: Den officier Abraham van Kalker en Jan Woonbergh, Schepen.

Heyloo: Den officier Pieter van dor Horst, Pieter Bommor en Albert Groot, Schepenen. Heemskerk: Schout Johannes van Coevenhoven, Dirk Laurisz, Jan Bosch en Jan Pietersz, Schepenen.

Limmen: Schout Abraham van Kalker en Cornolis Lamburgh, Schepen.

Schoorl: Den officier Lambertus Heuvels en Jan Staringh, Schepen.

Akersloot: Schout Willem Schermeer en Jan Backer, Schepen.

Castricum: Schout Leonardt Tempelaer, Oornelis Hogebregh en Cornells Aamse, Schepen. Egmond: Schout Jan van Wol.

Claas Willemsz Schuyt, Burgermeester tot Egmond binnen en Justinus van Wel, Burgermeester tot Egmond op den Hoef.

Wijk aan Duyn: Schout Gijsbert van Bergen en Lauris Jacobsz, Schepen.

Baccum: Den Bailliuw Jan Barrevelt, Pieter Jansz Dood en Jan Cornelisz, Schepenen. Groedt: Schout Johannes Roos, JanHoetjes, Praesident Schepen, en Pieter Kay, Schepen. Wummenum: Cornolis Wittebroot en Maarten Aariensz, Schepenen.

Do landen van Petten: Den Bailliuw Jacob Mooyman, Jan Adriaonsz Windigh, Burgermeester, en Oornelis Schagen Schepen.

Beverwijk: Jan Schaap, Oudt Burgermeester, Willem de Vries en Gerrit van Egmond, vroedschappen.

Ende hebben genomen de naervolgendc resolution :

Pat op desolve voet ende manieren als bij do resolution van den G^llcn December 1074 en ICquot;quot; December 170G is vastgestoldt, te weten bij lotinge ende wederom voor 2 jaaren, tot het maken van een plan der te eligeron warsmannen zal werden geprocedeerd, alsmede dat yder dorp een warsman stellende voor do t'ontfangen penningen zal moeten instaan en caveren.

Nopende d'oncosten van verteeringhen so op dese comparitie als anderen vallende, alsmede wegens vertecringen, vacatiën en anders van de Ileeren Hoofdingelanden, Iloogheemraadt, Warsman, Secretaris ende bodo, Is geresolveert dat alles bij 't Cavel in 't gemeen zal werden betaalt, dat hetsclve in de Ilontsbosch ommeslagh, gelijk voor descn verhoogt, bjj den Warsman ontfangen endo betaalt, endo in zijne reokeningh gebragt zal werden.

Do voorrangh van üytgecst voor Bergen is sondor prejuditio geschiet.

Ende zijn voor do naastvolgonde 32 jaaren met lotinge de tourbeurten gevallen als volgt:

Den Secretaris is geordonneerd allo de leden van dose vergaderinge toe to sonde copie ven do namen der comparanten ende liet geresolveerde aldaar.

(Onderstondt) Ter ordonnantie van de leden van den Duyncavel, bij mij Secretaris (en was getekent) A. BULL.

Lijst van do tourbeurten van 't Iloofdingolandschap van den Hontsbossclie wegens den Duyncavel, volgens resolutie van den 19 .Tunjj 1730.

1736 Egmond on Limmen.

1737 Limmen en Baceum.

1738 Baceum on Beverwijk.

1739 Beverwijk en Bergen.

1740 Bergen en Castricum.

1741 Castricum en Ileyloo.

1742 Heyloo en Uytgoost.

1743 Uytgoost en Wummenum.

1744 Wummenum on Volsen.

1745 Volsen en de landen van Petten.

1746 Do landen van Petton on Heemskerk.

1747 Heemskerk en Groedt.

1748 Groedt on Wijk aan Duyn.

1749 Wijk aan Duyn on Sohoorl.

1750 Schoorl on Akersloot.

1751 Akersloot en Egmond.

1752 Egmond en Limmen

Nmr een afschrift indertijd in het bezit ran nu wijlen Jh^r. M^r. C. van Foreest.

■

_______________________

t ^e ' ¹ HHH ï¹ iawiaM ^ 3.} 'r^ï ¹ ■ U^JÏ S t'ï. '.t, , msllmm®. iMÊm ••:?, ./'.M IMi quot;.amp; gt; iliiaiW mmW ^irag^MÜiM -j

^^MBi -i

—

• ■ . i

pffï ^iU

tmÊÊiSiÊÊmmmmt

^i^mi Ui '*i~{-m

i i Hl V* Hj