SPECIMEN HISTORICO-JURIDICUM

ADVOCATORUM,

QUI IN BELGIO SEPTEMTKIONALI FLOKUEUUNT

JURIBUS AC DOCTRINA.

s«

yà

srnbsp;'nbsp;. . - . ^ . Ä. -

t gt;Öiï inbsp;JiOT

î? v^nbsp;-nbsp;-

-y.

■i K! -.■ÏOUITiiÉMMi'
Ax

r / /ff if

SPECIMEN HISTORICO-JURIDICUM,

ADVOCATORUM,

QUI IN BELGIO SEPTEMTRIONÂLI PLORUEKUNT,

JURIBUS AC DOCTRINA,

QUOD,

ÏÂVBNTÉ SUMMO NUMINE,

EX AUCTOPJTATE EECTORI8 MAGNIFIOI,

HEUM. JOH. ROYAARDS,

THEOL. JIOGT. ET PROÏ. OHB.
SEC NON

AHPHSSiMi SENATÜS ACADEMICI CONSENSU

ET

NOBILISSIMAE FACULTATIS JURIDICAE DECRETO ,

SUJIMISQUE IN

JURK ROMANO ET HODIERNO HONORIBUS AO PRIVILEGIIS,

IN ACADEMIA RHENO-TKAJECTINA.

RITE ET LEGITIME CONSEQUENDIS,

PUBLICO AC SOLEMNI EXAMINI SUBMITTIT

EDUARDUS ALEXANDER SANDBRINK,

TRIMONIEN SIS.
»d dirmXil men«!. Oclohri», .an»i MUCCCXI.IX, horn 1.

TKA JECTI AD KHENUM ,
Apud J. I»E KBCÏFF.

MDCCCXLIX.

If

EX OFFICINA TTPOGRAPHICA L. E. BOSCH ET FILII.

M A T R I.

'm

SPËCIMINIS CONSPECTUS.

........................

Capdt I. De legibus circa advocatorum ofBcia

et jura constitutis.......... •

Capüt II. De Advocatorum nonnullorum saeculi
decimi sexti atque septimi ineuntis enumeratio. •

Capüt III. De consiliis juris.......

Capüt IV. De honore, quo advocali habiti fuisse

videntur............ . . . .

Caput V. Saeculi decimi octavi clarissimi advocati. 119
Caput VI. Advocatorum Ordinis novissima fata. 157

' V.quot;

.-gt;..... id''-. • ...

v^wnbsp;«Çt. -..fl-ti^.^ - :....

INTRODUCTIO.

I)e Officio Abvocati.

Qui sancta sumis arma civilis togae,
Cui se reorum capita, fortunae, decus
Tutanda credunt, nomini praesta fidem.
Juris sacerdos, ipse die causam tibi,
Litemque durus arbiter praejudica.
Vote clientum jura metiri time,
Nec quod colorem patitur, id justum puta.
Peccet necesse est saepe, qui nunquam negat.
Hug. Grotii Poëmata omnia. Lugd. Batav.
1645. Edit. 4« p. 235.

m ■»-m--------

Omnibus, qui aliquam antiquorum populorum
historiae operam dederunt, notum est, quantopere
apud Romanos causarum patroni munus inclaruerit.
Hic enim noLilissimus ille ordo jureconsultorum ini-
tium cepit, cuius dubitare possis , num magiselo-
quentiam an scientiam, honestos mores an audaciam,
perspicacitatem an virtutem adinireris. Neque mi-
norem laudem assecutus est in Gallia, ubi, una

1

cum parlamentis sive curiis, inter primes in repu-
blica bonorum gradus locum tenebat. Hi auteni
quum multis scriptis celebrati sint, historiam con-
tra nostrorum advocatorum parum adhuc excultam
inveni, quoad mérita quibus ornati, honorem quo
habiti, auctoritatem quam in republica adepti fu-
erint. Attamen nemo, qui ex historia cum alia po-
pulorum instituta, tumjudiciaria quoque esse expli-
canda sibi persuasum babeat, negabit, inquisiti-
onem in huius instituti originem atque incrementa
multum valere ad ea penitus noscenda, quae ad
formam procedendi atque defensionis libertatem
constituta fuerint, etiamsi pedibus in eam sen-
tentiam iri non possit: »Es giebt keinen si-
» ehern Barometer der politischen Bildung, als den
»Grad der Achtung, dessen der Advocatenstand
»genieszt (1).quot;

Non vero inde a prima recentiorum populorum
Europae historia, eadem laus et admiratio atque
apud Romanos iis contigit. Barbaris enim genti-
bus, antiqui orbis victricibus, causarum patroni in
Gallia Germaniaque vehementer erant odiosi (2) ;
neque eorum tantum desiderium esse poterat prop-
ter ordinem judiciorum simpliciorem, qui magis

(1)nbsp;Von Rolteck und Welcker Staatslexikon, p. 346. in voce.

(2)nbsp;»Nihil insultatione barbarorum intolerabilius praecipue tamen
in causarum patronos : aliis manus amputabant, aliis oculos, unius
OS sutum, recisa prius lingua , quam manu tenens barbarus, tan-
dem, inquit, vipera, sibilare desine.quot; Florus, L. IV. c. 12.

requirebat ut suam quisque ageret caussam, neque
stabile tribunal postulabat, Quatenus vero defen-
sionis jus limitibus ea aetate fuerit circumscriptum,
(1) inquirere nobis non proposuimus (2). Institutis
vero saeculis duodecimo et tertio decimo commu-
nitatibus sive civitatibus liberis, tribunalia muni-
cipalia perpetua institui coepta sunt. Haec singulis
urbibus vel regionis tractibus praeposita, parvam
tantum jurisdictionem habere poterant, cum istius
aevi nondum esset in unum conjungere, concentrare
quod dicunt, sed potius a se invicem se parare (3).
Pauciores igitur erant caussae in forum deductae :
quaestiones juris fere non occurrebant ; stabat pro
jure seniorum memoria rei antea ita judicatae, cui
accedebant pauci articuli statutorum municipalium

(1)nbsp;• Ik ben overtuigd dat men ook in de stille waarbeden eene
.verdediging xal mogen aannemen, daar die zelfs in de veemge-
.rigten toegelaten werd en eene willekeurige regtspraak tegen de
.leden der Duitsche volkeren streed: maar hoever dit verdedi-
.gingsregt lich uitstrekte , laat zich bij gebrek aan de noodige be-
. scheiden tot nog toe niet bepalen.quot; Verh. over de oude wijze van
Strafv. in Gelderland, Holland en Zeeland, door Mr. L. Ph. C.
van den Bergh. Leiden 1842, p. 72. Feuerbach, Betrachtungen
ueber die Oeffentl^und Mündlichk. I p. 379. Glessen 1821.

(2)nbsp;De adïocatis ecclesiae, qui toto coelo a nostris advocatis ab.
horrent, nobis non est agendum. Qui brevem illius muneris sive
dignitatis conspectum habere velit, legat disputationem depotesta-
tis civilis episcoporum, praecipue Trajectinorum, in regno Franco-
rum iniliis atque incrementis. Cons. M. de Koek, Traj. ad Rhenum
1838, p. 109 seqq. Vel adeat The standard library encyclopaedia
of political knowledge, Tom. I. p. 43, London 1848.

(3)nbsp;Cf. Meger, Inst, judic. Tom. IV. passim.

atque consuetudinum , quae doctrina non adeo fuere
exculta. Cum vero regionum Comités vel dominos
taederet omnium harum par varum rerum-puBlica-
rnm , quae neque auctoritatem eorum agnoscere vel-
lent , remedium huius autonomiae iis videbatur fracta
urbiuni judicandi suprema potestas. Appellationem
sive provocationem scilicet ad curias cum provinci-
ales tum ipsius Principis instituerunt, quas nunc
fere ubivis erigi videmus.

In Hollandia Carolus Audax Anno 1462 a rerum
publicarum gestione separavit rem judiciariam, atque
hanc solam concilio, quod antea magis ut Comiti in
rebus administrandis auxilio esset, institutum erat,
mandavit (1). Zeelandia nullum perpetuum supre-
mum tribunal habebat ante diem 25 ni. Aprilis A.
1576, quo communionem judicii superioris, quae
facto jam per plures annos cum Hollandia obtinu-
erat, cum hac provincia pactis confirmavit.

Quamvis in provincia Trajectina tribunal, ad quod
ab inferiorum judicum sententiis provocabatur , per
breve tempns adfuisset sub nomine Schwae, erecta de-
'mum est curia Anno 1530 ab imperalore Carolo V (2)
Gelriae curia Anno 1473 a Carolo Audace est

(1)nbsp;II. S. van Son, de Uisioria et indole Curiae Hollandiae. lugd-
Batav. 1783. Thymon Boeij, substituut Griffier, Over den Hove
van Holland, Zeeland en West-Friesland, den Tlaag 1760. F. Huls-
hoff, de appellandi facuUale. Lugd. Bat. 1846, p. 190.

(2)nbsp;Vreede et Voorduin in: Aanteekeningen van hel provinciaal
Uirechlsch Genootschap van 1847, p. 93, 94.

instituta (1), Anno 1547 item confirmata a Ca-
rolo V (2).,

In Transisalania stabilis curia (3) non fuit, neque
tribunal Lotting dictum in regione Drentbina talis
dici potest: in Frisia vero Anno 1499 Albertus
Animosus Saxoniae dux curiam instituit. In Gro-
ningana autem regione saeculo tandem decimo oc-
tavo curia erecta fuit, sed ex decreto Ordinum Ge-
neralium inde ab anno 1640 ad antiquum tribunal,
fTarven dictum (4), in caussis civilibus appellari
poterat (5). Tandem instituta sunt ab Ordinibus
Generalibus in parte Brabantiae quae nostra fuit.
Anno 1598 concilium: Raad en Leenhove van Bra-
band en de Landen van Overmaze (6), ut et curia
Raad van Vlaenderen residerende tot Middelburgh

in Zeelandt over de steden en Quartieren van Vlaen-

deren (7), die 16 m. Novembris Aquot; 1599,

Eundem fmem ut attingerent Burgundiae duces

(1)nbsp;G, van Hasselt, Oorsprong van het Bof van Gelderland

Arnhem 1793.

(2)nbsp;Festal, II , 5 220. Hulshoff 1.1.

(3)nbsp;F L. SchUngemann, dissert, de pdiciis Transisalanus tem-
pore reipuUicae Pronnoiarum unitarum , Lugd. Bat, 1839. .Toannes
van Doorniock diss, continens historiam instituH cancellar^^ et con-
siliariorum in Transisalaniam a Carolo Vet Philippo JIintroduclgt;.

Lugd. Bat. Anno 1836.

(4)nbsp;Tresling de Warten en HoofdmannmMmer, Groningen 18^9.

(5)nbsp;Hulshoff I. 1.

(6)nbsp;Groot Plaeaetboek, V. p, 896. F. M. Janicon, De reprMwl
der vereenigde Nederlanden , III D. p. 16.

(7)nbsp;Instructie voor gemeiden hove, 15 Oct. 1661,

dudum longius processerant: ut nempe simul provo-
cationem ad curiam Lutetiae Parisiorum frangeret,
anno 1473 Carolus curiam supremam totius Belgii
instituit, ac tandem anno 1503 Philippus Pulcher
mandavit ut hocce illustre concilium fixum foret at-
que stabile in urbe Mechlinia (1).

Huic tamen supremae curiae , teste van Maanen
(p. 82), non subfuerunt Gelria, Trajectensis Epis-
copatus, Transisalania, Frisia. Unde quoque evenit
ut, erecto supremo in Hollandia senatu (Hooge
Raad), hic modo in Hollandia, Zeelandia et West-
Frisia vim obtineret.

Ah hac autem curiarum institutione nobis initium
capiendum videtur in investiganda advocatorum his-
toria. Ubi enim hae sunt erectae, majore semper
sunt gavisi auctoritate , major processuum numerus
eos vocabat, ibique alacrius erat studium juris
Romani, cum in minoribüs tribunalibus homines
saepe agrestes juris doctrinae expertes sederent.
»En efiet la jurisprudence ne commença a se for-
»mer et les traditions judiciaires a se perpétuer, qu'à
»partir de la formation des cours de justice (2)quot;

Quocum effato omnino consentit consultissimus de
Vries auctor commentationis de Historia introducti

(1)nbsp;G. A. G. van Maanen, de supremo Mechliniensi concilia A.
1824. Traj. ad Rhen. p. 69, 75.

(2)nbsp;Mémoire couronné en réponse à la question sur les juris-
consultes des anciens Pays-Bas. Anfrichiens par M. J. Britz, doc-
teur en droit etc. Hém. publiés par l'académie Royale des
sciences, lettres et beaux-arts en Belgique. Tom. XX p. 125.

juris Romani in provincias Belgii uniti. )gt; Eandem ob
»caussam in his judieiis, inquit, maxima erat causidico-
»rum auctoritas , quibus quippe in Academiis ju-
»risperitia instructis et longo rerum usuedoetis.
»multum judices tribuebant,,ita ut leges suo arbitrio
»interpretari, consuetudines recipere aut rejicere ,
»in ipsorum saepe esset potestate.quot;

»Hi autem causidici, quorum animos Romanorum
»jurisprudentiae elegantia et perspicua aequitas ad-
»miratione compleverat, quos certa Romani juris
»principia, acutissimae deiinitiones, subtilissimarum
»quaestionum solutiones , miro huiusstudii ardorein-
»cenderant, ab Academiis reduces jus, quod ibi di-
»dicerant, uti par erat, ubicunque possent, super-
»venientibus casibus applicabant.quot; Pag. 53. dissert,
defensae Lugd. Batav. Anno 1839.

Renovato enim juris Romani studio, patria nos-
tra vehementer eam doctrinam arripuit : primis
vero temporibus praesertim floruit in provinciis
meridionalibus, quum academia Lovaniensis ibi
eam foveret; postquam vero a Belgicâ bello
civili divulsi sunt et academiae Lugduni Batavo-
rum, Franequerae, Groningae, Trajecti ad Rhe-
num, Harderovici, florere coeperunt, pristinam Lo-
vanii gloriam non solum imitati sunt, sed etiam
superarunt nostrates. Sed de doctrina nostrorum
jureconsultorum agere demum in animo habeo,
postquam docuero quaenam constituta fuerint le-
gibus vel decretis circa officia advocatorum. Haec
enim , quippe Ordini in Belgio foederato advocato-

rum universe communia, praemittani, postea cele-
briores saeculi decimi sexti atque septimi ineuntis
advocates indicabo, capite tertio de consiliis juris
acturus, Capite quarto de honore, quo habiti
fuerint advocati inquiram , tandem postremi saeculi
nobiliores jureconsultos memorabo. Addam capite
sexto quaedam de novissimis Ordinis fatis.

------U^Jnbsp;----

CAPÜT PRIMUM.

DE ].EGIBÜS CIRCA. ADVOCATORUM OFFICIA ET
JURA CONSTITUTIS.

Ut diximus, jus imprimis Romanum in Curiis
provincialibus regnavit, neque igitur aliter fieri
potuit, quin ex eo fonte jura atque officia advo-
catorum, qui nunc praesertim majori doctrina in-

digebant, derivarentur.

Accesserunt quaedam ex formulis mandatorum
sive inslruclionibus curiarum, quae, ita cum jure
Romano conjuncta, leges effecere sub quarum
imperio noslri patroni vivebant, quasque indagare
materies huic dissertationis capiti esl constituta.

Certus erat jure Romano apud quodque tribu-
nal numerus advocatorum definitus, quem egredi

praefecto non licebat: qui supererant, siipernu-
merarli adscribebantur matriculae, quae persona
moralis erat atque, inter alia, legata accipere po-
terat. (V)

Similiter in Gallia jam dudum Ordo ille advo-
catorum aderat; (2) num ita fuerit apud nos,
dubitare possis. Neque enim initio magnus erat
eorum numerus: tempore, quo Oldenbarneveldius
causarum patronus erat, octo modo Hagae Comi-
tum aderant; postea demum, cum patria aliquan-
tulum ab hostibus libera facta esset, cumque flo-
rente mercatura, praesertim Amstelodami, multae
se quotidie obtulissent quaestiones, multiplicatis
negotiis, juribus, cautelis et fori strategematibus,
plures advocationi operam dare coeperunt, eorum-

(1)nbsp;Vid tit. C, de advoc. divers, judiciorum (2. T et 8).

(2)nbsp;Linguet, Appel à la postérité, La Haye 1780,
p. 29 , ira motus in advocatos Luteliae Parisiorum,
qui eum ex societate excluderant, ita de juribus Ordinis
dicit. »Votre Majesté voudra bien se rappeller, que tout
ce que le suppliant appelle ici assemblée, députés, déli-
bérations, jugemens des Avocats, n'est fondé que sur
une tolérance dont on ne peut pas rendre de raison, sur
une discipline très-peu ancienne même, qui a sans cesse
varié, et varie encore tous les jours.quot; Attamen Loisel
jam Ordinem memorat tanquam rem temporis tractu stabi-
litara et de eius antiquitate conferri potest : Carré Lois
de la compétence, etc. IL p. 169 seqq.

cpie numerus labenle aetate usque ad centum et
quod excurrit se extendit. (1)

Quamvis igitur illius aevi primarii in republica
viri Juris quidem doctores fuerint, advocati munus
magis erat gradus ad obeundura magistratum,
quam totius vitae occupatio: consuli vero atque
opiniones de jure emittere non desinebant, quum
summis jam honoribus funeti essent.

Magnum Mariae Burgundicae Privilegium, art. 6.
unicuique concessit causam suam agere in Hollan-
diae curia, sed in formulis curiarum nulla huius
rei vestigia supersunt. (2) Imo plane haec res
in abusum venit praeter in Transisalania, ubi,
quum curia non adesset, legimus cautum fuisse;
(Overijsselsche Landrechten Tit. H. 10.) „Voorts
„sal oock een ieder geoorioft wesen syn eigene

(1)nbsp;»Ick hadde die tydt wel soo goede pensioenen ende
»pracliquen, als Advocaat voor den Hove, dat die my
»ruym vier duysent guldens in 'tjaar konden uitbrenghen:
»wesende maar acht Advocaten in 't Hof, daarvan ick de
»minste in practique niet en was.quot; Remonstrantie van
Johan van Olden-Barnevelt aen de Hooge ende Mogende
Heeren Staten van de Landen van Hollandt en Wesl-
Vrieslant. (24 April 1618.) Waarachtige Historie van
't Geslachte, etc. van J. van Olden-Barneveldt. IIP Druk..
Rotterdam 1670, bl. 232.

(2)nbsp;Christ. Henr. Trotz, Commentarius legum funda-
ment. foederati Belgii. p. 30 et Voet ad tit. D. de postulando
(3, 1).

„saken op syn selfs ban en boete, als van outs,
„voor te stellen, te verdedigen ende tén einde
„te vervolgen: Waerin van 'tGerichte deselve
„partien alle mogelycke behulp ende vorderinge
„gedaen sal worden.quot;

Verba posteriora nobis fere in memoriam vo-
cant Germaniae processum judicialem, in quo
judex ipse auctor esl cuivis actui judiciali et ita
tola res ad finem perducitur. Quam melhodum
reprehendit Feuerbachius (1); sane inde effectum
est, ut talis universe in Germania advocatorum
status factus sit, de quo dici posset: „Kaum giebt
„es einen Stand von dem man mil mehr Recht
„sagen kann dass er keine Vergangenheit auf-
„zuweisen habe, als der Deutsche Advocaten-
„sland.quot; (2)

Jure Romano jusjurandum calumniae advocali
non minus quam litigantes praeslabant unaqua-
que in causa; (3) nostra in patria initio cum
admittantur, jurare coguntur, idque renovatur
quotannis, primo posl ferias die quo judicium
habetur. Hisce autem verbis vulgo conceptura

(1)nbsp;Feuerbach, Betracht-ueher die Oeffenllichkeit und
Mündlichkeit der Gerechliglieitspfiege. Tom. I. p. 387.

(2)nbsp;Hecker in von llotleck und Welcker, Staatslexikon,
etc., in vocc.

(3)nbsp;Inst. S l de j)ocna tem. litig. 1. § 1 C. de Ju-
diciis (3, 1).

erat: „Dat hy advocaet den Stadhouder President
„ende Raeden in alle plaetsen bewysen sal eere
„reverentie ende waardicheyt: dat hy niet dienen
„sal in eenige saecken die hy weet onrecht-
„vaerdich te syn, het sy dat hem van de voorsz.
„onrechtvaerdicheyt blycke in het beginsel van
„den processe ofte daernaer; dat hy naerstelyck
„ende getrouwelyck sal dienen zyn meesters: dat
„hy te Vreden sal wesen met den tax van den
„Hove: dat hy niet soeken sal eenige onbehoor-
„lycke omwegen ofte dilaijen: dat hy geen over-
„eenkomst maecken sal om deel ofte paert in de
„saeck te hebben, ende generalyck dat hy hem
„in ende overal dragen sal als een goed ende
„getrouw Advocaet schuldich is te doen.quot; (1)

Hujus formulae principium varium erat pro va-
riis temporibus et provineiis. (2) tbi in urbibus
tribunal erat constitutum, magistratui loci peculiari
modo se obstringebant: caeterum prior illa jurisju-
randi pars erat eadem fere, quae ab omnibus, qui
munere aliquo functuri essent, praestabatiir: posterior
pars invaluit post curiae Spirensis institutionem inde

(1)nbsp;Instructie van het Hof van Hollandt, art. 71. Over-
ijsselsche Landrechten p. 152.

(2)nbsp;Instructie van den Hove van Utrecht, van den Ad-
vocaten , art. 1. Instructie voor den Raed van Vlaenderen,
art. 154. Instructie voor den Hooghcn Raedt van Appel
in Hollandt, art. 121.

ab Anno 1495: dicebatur de caUmnia et malUia
vitanda. (1)

Romae Hortensius et Plinius causam dicebant
annum deciraura nonum agentes: Praetor prohibe!
postulare minorem annis decern et Septem, (2)
caeterum in caussis gravioribus pudor juniores re-
tinebat. (3) Apud nos certus annus conslitutus
fuisse non videtur: scimus enim Grotium et J. D.
Meyerum decimum sextum, Joannem van der Lin-
den decimum nonum annum natos, doctores juris
esse receptos. (4)

Ut quis ad jusjurandum praestandum admittere-
tur, requirebalur praeter quod ex justis nuptiis
eum procreatum esse constaret, (5) documentum
eum esse doctorem Juris. (6) Lege XL § 1. C.
de adwc. div. judie. (2. 7) statutum erat, ne quis

(1)nbsp;Pütter, Eistorische Entwickelung der heutigen Staats-
verfassung. I. T. p. 308. M'. F. van der Feen, de orde
der Advocaten, etc. 'sGrav. en Amst. 1841 p. 7.3. G. Em-
minghaus, Corpus juris Germanici. Zweite Auflage p. 123.

(2)nbsp;L. 1 § 3 D. de poslul. (3, 1.) »qua aetate aut paullo
majore fertur Nerva tilius et publice de jure responsitasse.quot;

(3)nbsp;Vid. Ciceronis oratio pro Sexto Roscio Amerino,
C. I. 1, 3, quam orationem habuit annum vicesimum
sextum agens.

(4)nbsp;V. d. Linden, Redev. over hetgeen de onderv. van eene
halve eeuw mij geleerd heeft, dal een advocaat voornamelijk
lehoort in acht te nemen of te vermijden. Amst. 1824. p. 8.

(5)nbsp;Merula, Manier van Proced. Lib. 4. Tit. 17, c. 1.

(6)nbsp;Vita Oldenbarneveldii, p. 8. Amstelodami A°. 1667.

malriculae adscriberetur, nisi de scientia atque
juris doctrina constaret, juratis doctoribus ^;esse
„eum, qui posthac surrogari voluerit, peritia juris
?5inslruclum.quot; Hoe quoque in Belgio obtinuit.
Primis autem reipublicae temporibus non intere-
rat in quanam academia quis honores illos obti-
nuisset; sic Oldenbarneveldius morera suorum
temporum secutus, primum Lovanii, demde in Gal-
liae urbe Bourges, tandem Heidelbergae studüs
incubuit. (1) Condita Academia Lugduno-Batava,
verentibus Ordinibus Belgii, ne ex universitatibus
illis extraneis opiniones de religione inveherentur,
quae cum recenti adhuc Reformatione de imperio
certare possent, raox Hollandiae magistratus de-
creverunt, neminem Lovaniura, Duacura (Douay)
vel Dolam studiorum caussa se posse conferre,
neque ibi doctorem creatum hîc advocati munere
posse fungi (2). Solebant enim tune temporis
juvenes nostrates ad exteros per aliquot annos
migrare, studüs in patria pene peractis, ut ibi

(1)nbsp;ü. Huber, Hed. Rechtsg. Boek. IV, kap. XVIII, 1.

(2)nbsp;Res. Holl. a. 1651, n. p. Plac. Holl. 12 Maart 1S91.
Confirmatura 18 Maart 1595. Nostrates usi fuisse videntur
repressaliis in Hispanos, quippe Philippus Anno 1582,
damnaverat Universitatem eredam Leidae ob publicam
Calvinismi professionera ; vetuitque, ut ne animi juniorum
reproba doctrina inficerentur, etc. Nolitia Juris Belgici
auctore Francisco Zypaeo. p. 7.

Doctores crearentur optimis in scientia principiis
imbuti. Quae res, quantum studiis faverit, quis
non videt, qui Seriem insignium virorum, qui eo
tempore maxime inclaruerunt, contempletur? Sic
praeter Oldenbarneveldium jam memoratum, Hugo
Grotius et Jacobus Catsius in Academia Aurelia-
nensi doctores juris creati sunt, (1) Joannes
van Heemskerk nobilis saeculi decimi septimi ad-
vocatus et scriptor Arcadiae Batavae, in Acade-
mia Bituricensi doctor Juris receptus est. (2)
Haec res autem studiis non solum favebat (3)
sed, cum in Gallia advocatorum ordo semper
fuerit clarissimus, inde etiam ferebant hanc digni-
tatis suae conscientiam, quae in persona publica
tantum facere solet ad honestos mores, integri-
tatemque servanda; unde in causis, ubi quaestio
aliqua esset de praerogativis vel nobiJitate advo-

(t) H. Luden, Hugo de Groot, p. 10 vers. Belgicae
Jac, Cats, Twee en tachtigjarig leven. p. 44 (mihi.)

(2)nbsp;Scheltema, Redevoering over de verdiensten van M'.
J. van Heemskerli, voornamelijk als dichter. Gesch. en
Lett. Mengelwerk, III, O. p. 55.

(3)nbsp;Auditum enim ibant vires summi ingenii, puta Cuja-
cium. »De l'année 1567 date la gloire de Cujas : on accourt
à Bourges pour entendre ses leçons: et Auguste de Thou
témoigne que l'éducation ne passe point pour terminée
sans ce voyage indispensable.quot; Chron. Litter, du Seizième
Siècle en France, pag. 40. Paris 1848, par Philarète
Chasles, Professeur au Collège de France.

catorum, perpetua erat provocatio adusum, qui in
parlamentis GaUiae vigeret, imo anno 1602 ipsa curia
Trajectina hoc fecit. (1) Sed revertamur unde
deflexit oratio. — Voetius nobis auctor est: ^.eius
„decreti, extraneos excludentis, vigore quendam
„apud HoUandiae curiam cum admitti desiderasset,
„repulsum ac repetitis demum in Academia Ultra-
„jectina bonorum titulis admissum fuisse, ipse
„cum tunc temporis huic rei in ea Universi-
„tate superstes fuerit.quot; (2) Doctissimus Swa-
nenburg professor Lugdunum Batavorum vocatus,
postquam studia Duaci peregerat, hac lege quo-
que resolvi. debuit (3).

Hoc vero unice spectasse videtur academias
Romano-Catholicae religionis: legimus enim in De-
cisionibus curiae Holiandiae p. 186. »In deliberatie
„geleyt wesende in den Raede, off men M' Josua
„de Voocht op een promotie a Comité Palatino
„hier sal admitteren ad advocaet, is verstaen by
„meerderheid van steramen, dat men hem sal
„admitteren. Te meer, omdat quot;t anderen tyde op
„gelykè promotie geadmitteerd waren M'. Johan

(1)nbsp;Aant. Prov. Ulr. Gen. Vreede et Voorduin, p 103.

(2)nbsp;Ad. tit. D. de Postul. (3, 1) J. van der Linden, in
supplemento ad Joannis foelü Commentarios, hoe locura
habuisse dicit in Davide van der Meij et Marcello de Gay.
eod. tit.

(3)nbsp;Res. Holl. 16 Sept. 1597.

O

„de Haen ende den Heer van Veenhuysen 18 Mei
„1611.quot; „Et quamvis,quot; Voelius inquit, „penes
„nos in aperlo sit, dissensum inter Christianos
„neminem a foro excludere, tamen non nisi sa-
„cramento sit solutus, quo se adstrinxerit ad reli-
„gionis pontificiae defensionem, ad postulandum
„admittendus non est.quot;

Ex constitutione quoque Leonis et Antiiemii re-
quirebatur, ut sacrosanctis Catholicae religionis
fuerit imbutus mysterils (1). Mutatis vero sacris,
reformatae Christianae religioni adscriptus ut esset,
lex postulabat (2). Eamdem ob caussam Judaei
apud nos advocati esse non poterant ex con-
stitutione Ordinum Hollandiae, ideoque curia 19
Octobri 1658 admittere noluit Moisen Israëlem
Dacosta, sed documenta ipsi reddila sunt sine in-
scriptione.

Haec distinctio mansit quamdiu Respublica Belgii
foederati stetit: sublatatandem estpostjar« hominis.,
quae vulgo dicuntur, solemniter proclamata (3). Sed
eo jam tempore, quo iis non permissum fuit pos-

(1)nbsp;L. 8, C. de postulando (2, 6).

(2)nbsp;Huber IV. 19, 6. In Gelriae curia hae de re non
inquirebatur: »ik kan ook niet vinden dat de religie van
»het Pausdom juist voor de practijcq nadeelig is.quot; Ita
J. J. van Hasselt, Verhandeling aangaande het hof van
Gelderland. Dissent. Jiirid. p. 284.

(3)nbsp;Novus-^Cudex Batavus in voce advocaat: »Bij decreet

lulare, litigantibus lamen extra judicium auxilio
atque consilio subvenire iis licuisse constat. (1)
Caeterum decretum, quo vetabatur in Academia
extranea titulum reportare, in desuefudinem abire
debuit, cum ab una parte post pacem Monasle-
riensem causa, ob quam latum esset, fere tolle-
retur, et ab altera parte non amplius opus esset,
ul extra patriam virorum clarissimorum scholas
frequentarent, sed hic praesertim viri summi
ingenii Juris doctrina Academias illustrarent.
Inter eos, qui veterem peregrinandi morem diu
servaverint, nominandus est Zeelandiae historicus
3Iatthaeus Smallegange qui, ut ipse refert, in
Academia Andegavensi studiorum curriculum ab-
solvit. (2)

Porro monendum est, in Transisalania advoca-
tes munere suo fungi non potuisse, nisi ab Ordinibus
admissi fuissent: hac enim in regione, cum curia
non adesset, tribunal prorsus ab Ordinibus pen-

» der Nationale Vergadering in dato 2 Sept. 1796, zijn de
» Joden even gelijk met de andere Burgers geadmitteerd,
»om als Advolialen te kunnen en mogen postuleren,
» waarvan de voorbeelden in Mr. Asser, Meijer, Men-
» doz, enz.quot;

(1)nbsp;Vrotnans , Tractatus de fora competenti. Lib. 11. c.
111. p. 173.

(2)nbsp;Iets over Mattheus Smallegange en zijne Kronijh van
Zeeland door Mr. S. de Wind, p. 40, 41.

debat, dum in aliis provinciis curia quidem jure
iis subjecta esse contendebalur (1), sed revera hi
rebus, quae ad ^curiam pertinerent, non nisi rarius
se iminiscebant. Fieri autem aliter non potuit, quin,
ubi tota judiciaria potestas minoris esset auctoritatis,
advocatorum ordo, tanquam pars eius, directe ma-
gis a suprema potestate constitutus haberetur.

Eius rei habemus exemplum, cum Anno 1788 in
Transisalania ab Ordinibus juberentur advocati jure-
jurando se obstringere legi imperii observandae, in
Hollandia contra a curia hoc jussum fuerit. (2)

In minoribus urbibus et oppidis plerumque non
occurrunt, sed eorum locum tenent procuratores (2),
quae vero muneris permutatio in curiis locum ha-

(1)nbsp;Grotius quoque in Cons. juris. 326. Lib. IIL Holl.

Conss. hoc docet.

(2)nbsp;Verz. van stukken betrekkelijk de gebeurtenissen van
1787, de Chalmot Verzameling van plaecaaten, resolutien.
Campen 1789, D. X p. 96, et p. 158.

(3)nbsp;Instructie van Schout, Burgemeester en Raden van
Gouda gepubliceert 18 Junij 1633. »Niemant van de
»Procureurs en sal moghen antwoorden, Repliceren oft
»Dupliceren, ten zy zake dat de Procureur van partye
»advers eerst uyt heeft, sonder in 't minste malcanderen
»in heure plcydooyen te interrumperen, maar sullen elck-
»anderen ten uyteynden toe gehoor geven op de boete van
»ses stuyvers, so menichmaal yemant daaraf bekeurt wort.quot;
Ex quibus effici mihi videtur, potuisse procuratores ibi
advocati otTiciis fungi, cum ceteroquin de causarum patronis
nihil occurrat.

here non poterat, ut infra videbimus. (1) Ma-
gistratibus interdictum erat, ne postularent propage,
vico vel tribunali, cui adscript! essent, (2) neque
advocatus esse poterat Advocatus Holiandiae (3).
Tandem non agnoscitur advocatus ab externo Prin-
cipe, ut caussas subditorum perpetuo agat, consti -
tutus, ne plus favori vel machinationibus eiusindul-
geretur, quam bonitati caussae vel patroni facun-
diae. (4) Notabile exemplum est in Gerbrando Sas

(1)nbsp;Apud tribunalia minora non semper requiri titulum
Doctoris Juris, testis nobis quoque est Zypaeus : »Advo-
»cati munus suscipere vetatur, nisi qui quinquennium ju-
»ris studio insudarit: hodie ea tempora non servantur;
„sed idonei citius laurea donantur in Universitalibus; sine
»qua apud suprema subsellia non recipiuntur, sed apud
^inferiora pleraque nec illa opus est iis, qui flduciam ha-
»bent studiorum: apud nos designali esse debent dli m
»Universitalibus Regiis.quot; Edict. 4 Martii 1369. 7 Febr.
iS87. Notitia Juris Belgici auctore Francisco Zypaeo , p. 43.

(2)nbsp;»De Staten van Overijssel vinden goet, dal van nu-
voortaen geene Gerigtscti rij vers voor de Gerichten, daarvan
zy dependeren, onder arbitrale correctie en by verlies van
hare Charge, Partien als Advocaten of Procureurs sullen
mogen dienen.quot; Deventer 21 April 1664. Schouten of Se-
cretarissen mogen geen Advocaten of Procureurs of woord-
voerders zyn voor dezelve dorpen of geregten , daar zij
dienen als Schouten of Secretarissen op pene van 100 gul-
dens telkens. Plac. Holl. 1 Aug. 1603, Huber IV. 19, gt;8.

(3)nbsp;Bes. Holl. 11 Martii 1620.

(4)nbsp;E. van Zurck, Codex Batavus in voce advocaat, Alia
suberat caussa, nimirum politica: timebal nempe Wiliius:

Ultrajectino, quem Olivarius Cromwellus Anglorum
advocalum coram Hollandiae curia elegerat.

Sin autem quis judicio quodam infamis fóctus
esset, eique munera atque honores gerere inter-
dictum esset, neque advocatus esse poterat.

Nam in formulis requiritur, ut sint probi atque
fama bene notati vii'i: ,,De advocaten sullen zyn
vrome, welgeleerde ende gegradueerde perso-
nenquot;. (1) In Frisia adimi iis munus legimus, si
in vita quotidiana ita male se gesserunt, ut nomine
advocati indigni facti sint. (2) Qui vero prae aliis
officiis susceptis per aliquot annos advocatus non
fuisset, semper iterum adscribi poterat.

Lege 7 Cod. de postulmdo, constituit Impe-

»dat hy sigh le eeniger tydt voor een publyck Minister tot
eenigh voorreght ofte exemptie soude traghten uit te geven.quot;
Brieven van de Witt, III D. p. 648. IV D. p.137. seqq.

(1)nbsp;Ita fere in omnibus etiam peregrinarum curiarum
formulis. Cammergerichts-Visitalions Abschied vom J. 1713.
»In Annehmung der Advocaten und Procuratoren hat das
Cammer-Gericht fleissig dahin zu sehen, damit darzu sol-
che subjecta, welche nicht allein mit behöriger Geschich-
üchkeit versehen seynd, sondern sich auch im Leien %md
Wandel Untadelhafft aufführen , und der Cameral-Personen
Kinder, wann sie die behörige Qualitäten haben, verän-
dern dabey bedacht werden : Falls sich aber nachgehends
äusserte, dass der Advocaten einer sein Specimen nicht selbst
ausgearbeitet, wäre derselbe alsdann vom Gericht völlig abzu-
schaffen.quot; Corpus Juris Germanici I. Lief. 2® Auflage p. 541.

(2)nbsp;Huber IV. 19, 10.

ralor ut Praetor curaret, ne omnes ab una parle
starent advocati. Eiusmodi quid invenitur in for-
mula Curiae Flandricae, ubi non pluribus quam
duobus advocatis esse utendum praecipitur, „alzoo
„voor den voorsz. Raedt geen affluentie van veele
„advocaten en isquot; Art. 166. Caeterum haec
lex ex usu recessisse videtur. Ne tarnen lites
nimis producerentur, in singulis causis plures quam
duos ab utraque parte causam dicere advocatos,
Hollandiae Curia vetuit Anno 1641. (1) Prae-
terea monet Merula (2), Praesidi esse curandum,
ne quis ex advocatis plura negotia suscipiat quam
possit peragere, ne ita et justitiae et caeteris ad-
vocatis damnum inferatur. Hodie haec penuria
advocatorum non est timenda; quantum autem dam
num afferre possit justitiae, notavit Cooper, Lei-
tres sur la Cour de la chancellerie i Angleterre,
Brüx. 1830, p. 198, seqq., p. 207, et tola
epist. 37. Caeterum rectissime constitutum est,
cuius filius vel frater, sive cognatus sive affinis,
advocatus in causa aliqua fuerit, eum in ea re
judicem sedere non posse, (3) non magis quam
in caussa, quam ipse olim susceperit. (4)

(1)nbsp;Van Leeuwen Cons. For. Tom. II 1. c. 7. 2.

(2)nbsp;Lib. IV Tit. XVII c. 5.

(3)nbsp;Peremtoire Res. Holl. 23 Martii 1669. J. J van Has-
selt Üiss. Jurid. Verh. over het Hof van Gelderland, p. 132.

(4)nbsp;Holl. Conn. D. 2. c. 209.

„De Staten van den lande van Utrecht..... ver-

„ staande..... dat sommige litiganten voor den

„Hove duchten of de natuurlyke affectie eenige
„Raden meer mochte doen inclineeren tot de zake
„ende aan de zyde, daar haar soon, swager ofte
„broeder als Consulent ofte Advocaat gebruykt
„worden ofte zyn geweest, hebben om soodani-
„gen persoon dienaangaande in securiteyt te stel-
„len, immers de oorsake van soodanige suspicie
„ende vreese sooveel mogelyk weg te nemen,
„goedgevonden... dat die Praesident en Raeden
„haar sullen hebben te onthouden.quot; caet. (1) Si-
mile quid constitutum est decreto. Kön. Würtem-
berg. Tribmals-Erlass. an die K. Gerichtshöfe,
V. 28 Jan. 1831. Corpus Juris Gemanici von
Dr. Emminghausp. 740, cf. Cammer-Gerichts-
Ordnung, v. J. 1555, Th. 1, Tit. 13, § 13.

Exstat quoque decretum Ordinum Transisalaniae,
quo velantur advocati religionis Catholicae con-
silia juris dare de rebus matrimonialibus, quod
editum est, rogantibus Deputatis Synodiillius pro-
vinciae , arguentibus: „Zy luiden deselve deduce-
„ren niet uit Gods Heilige woort ende gefundeerde
j,,redenen, maer uit hare Paepsche scribenten, die
„vele bloedschandelijke Houwelyken by dispensa-
„tie van de Paus komen 't accorderen.quot; (2)

(1)nbsp;Te Water Groot Utr. Placaeth. II. 1045.

(2)nbsp;Nadere Beglem. N°. 14. Zwolle den 22 April 1650.

Curia, cui adscripti erant advocali, in actionibus
personalibus judex eorum uti et aliorura, qui curiae
subjecti essent, ordinarius erat, sed et nonnullis
singularibus privilegiis fruebantur. (1) Haec vero
longe minoris momenti erant, quam jure Romano
fuere. Ex constitutionibus enim Imperatorum, qui
diutissime officio functi essent, primates dicebantur
et simul advocati fisci munere eranl instructi.
Magnam mercedem hi ferebant, 60 auri libras vel
600 aureos. Medio anno si moriebatur patronus
fisci, universa totius anni solatia transmittebantur.
Nexibus curiae soluti erant non solum ipsi sed
etiam eorum liberi, (2) ut et defensione civitatis,
decurionatu, hospitio militibus praebendo, aliisque
muneribus. (3) Defuncti officio in ordinem viro-
rum spectabilium atque clarissimorum recipiebantur.

In patria vero nostra advocatus fisci publica
erat persona, quales curiae adjuncti fuerunt labente
aetate duo, „quorum alter civilium causarum prae-
„fectus eas res tractabat, quae Principis dominium
„tangerent, alter criminalium rerum, Accusator
„publicus, ea procurabat, quae ad delicta et poenas
„pertinerent. (4)quot;' De his autem, quae ministerii pu-
blici historiam proprie spectant, agere nobis non

(1)nbsp;Vidd. litt. C. de adv. div. jiid. (2. 7. et 2. 8.)

(2)nbsp;L. 66 C. de decurionibus (10. 31).

(3)nbsp;L. 1 C. quib. mun. excus. (10. 55),

Van Leeuwen Cens. for. U L. 1 C. 11. 22.

proposuänus. (1) Universe vero jure Romano
advocati matriculae adscripti gaudebant quibusdam
juribus. Ips| liberi erant ab functionibus provin-
cialibus, cum nihil aliud iis mandari posset, nisi
arbitrium in loco, ubi advocationis exercebant
officium. Causam si suam agebant., sportulas ju-
dici solvere non tenebantur: ad honorarium pe-
tendum actio iis non deneg-abatur; filii eorum prae-
ferebantur extraneis, qui matriculae adscribi cu-
perent. (2)

„Le plus beau des privilèges est sans doute
„que la qualité d'avocat est un grade nécessaire
„pour parvenir à toutes les places de^magistra-

(1)nbsp;In curia Mechliniensi duo quoque aderant advocati
fisci, quorum posterior opem ferre debebat priori in con-
siliis dandis , causis dicendis et instrumeniis conQciendis ,
sed alias quoque causas suscipere poterat, modo Procu-
rator Generalis nec ipse causam ageret, nec parti alteru-
tri esset adjunctus. G. A. G. van Maanen, Dissertatio de
supremo Mechliniensi Concilio. Traj. ad Rhen. 1824.

(2)nbsp;De privilegiis amissis ita conqueritur Groenewegen
de Legibus ahrogatis ad leg. 7. Cod. de adv. div. Jud.
»Professorum avaritia, omnium malorum radice, qui in
«academiis laurea cuiuscunque gradus, qualescunque
»etiam obvios praeslitis nummis ornant, magna prodit
»doctorum indocta et tantis privilegiis indigna turba, ideo
»haec privilégia atque immunitates dignis pariler atque
»indignis promisciie fere abstulit temporum infellcilas ct
»«ccula fere Neroiiiana, ut conqueritur Bugnion, de U.
yiabrogg. elc.quot;

„ture.quot; Ita Boucher d'Argis. Quod universe de
patria nostra affirmari non licet: non ubique enim
lex illud specialiter requirebat, attamen in multis
ffravioribus muneribus consuetudo advocati titulum
postulabat, ut postea videbimus. (1)

Ab Imperatoribus nomhie clarissimormii (L. 20
C. de adv. div. /wd.) salutabantur, sed in regioni-
bus nostris nobiles strictiori sensu non fuerunt,
quod in nonnullis Galliae partibus saeculo decimo
septimo adhuc obtinebat, quin et in Episcopatu Leo-
diensi: „A Liège la profession d'avocat était
„noble, et l'avocat avait préséance sur l'anobli et
„le militaire. Dans les Pays-Bas une interpréta-
„tion royale du 25 Sept. 1631, reconnaît que la
„profession d'avocat est noble., mais elle lui ôte
„la véritable prérogative.quot; Britz Mémoire sur
randen droit Belgique, p. 517. (2)

Supra diximus, contra advocatos annexes curiae

(1)nbsp;Ordines ÜUrajeclirü constituerurit: »dat lid van het
»hof te Utrecht zal kunnen worden alleen een persoon van
»de ware Christelijke Gereformeerde Religie, hebbende den
»vollen ouderdom van 28 jaren (bij nader besluit op 26
»jaren bepaald) gerenommeert ofte gepractiseerl Advocaat of

Rechtsgeleerde.quot; Te Water, \l. 1045.

(2)nbsp;Conf. quoque Zypaeus, Notitia Juris Belgici p. 43:
»Advocatos apud summa subsellia non amittere nobilitatem
»nemo dubitat: imo nobilis eorum status est, quamvis
»sit obscura nativitas.quot;

cum quibusdam aliis personis (1), coram curia actio-
nes personales vel criminales instituendas fuisse. Non
ita semper obtinuit; nam superioribus curiae man-
datis e. g. A^ 1531 constitutum modo'erat, ut
ibi actio contra eos intendi posset, si in officio
quid neglexissent vel male gessissent; similiter ibi
actio honorarii erat intendenda. Quod si praeter-
quam de officio suo conveniebantur, (2) curiae juris-
dictionem recusare poterant. Sed lapsu temporis,
curia hoc quoque sibi adsumsit. Ideo, cum eorum
quis propter injuriam sibi illatam apud inferioris ju-
dicii tribunal querelam instituerat, Privilegium suum
in perpetuum non solum amittebaf, verum etiam
exuebatur officio, ut testis nobis est Scbrassert.
(3) Decretum exstat Senatus Supremi Hollandiae,
Zeelandiae et Westfrisiae, quo magistratus Hagae
Comitum lege Julia de majestate teneri declaratur

(1)nbsp;»'t Placaet van de vrije Suppoosten slaat geregis-
treert in 't eerste boek. Sandelijn ioMo 117, houdende vrij
»den Raad, Gritfier, Advocaat fiscaal, Procureur Generaal
»vier ordinaris Secretarissen en zes exlraordinaris, alle
•oadvocaten, acht procureurs, zas deurwaarders, die van de
Beeckenkamer, Rentmaasler van de Domijnen, Edelen,
Geestelijken, Doctoren , Licentiaten, etc. ende de interpre-
tatie staet fol. 121. Confirmatie iiquot; Ernst fol. 56. Reso-
lutien van den Hove van Holland.

(2)nbsp;Bynkarshoek Quaestiones Jur. priv. 1.

(3)nbsp;D. L c. 12 Nquot; 13 Dia 21 Jui. 1650.

propter violatutn hocce privilegium (1). Ibi quo-
que salarium, etiam non promfssum, recte exigitur,
modo petatur in tempore. Bona eorum neque per-
sonae in Hollandia arrestari possunt nisi coram curia
(2), et semper ad eam provocare possunt, exceptis iis
advocatis, qui postident pro aliis judiciis, „nam illi
„coram illo ordinario judice conveniuntur, ubi la-
„rem fovent (3).quot; Prout nobiles epislolis clausis
advocati in Gelria ad curiam cilabantur: „die het
„privilegie hebben van met besloten brieven geci-
„teert of gesommeert te worden, als daar zyn
„Edeliuyden, Hooft-Officieren van dese Provincie of
„die als zoodanige worden geconsidereert, Magis-
„traten, Gerichten, der Rechten Doctoren by dezen
„Hove geimmatriculeert't zy dat dezelve binnen
„de sleden of op het platte land respectivelijk resi-
„deren, die brieven direct ontfangen, dewijl haar
„voorregt daarin bestaat, dal haar particuliere zaaken
„en dispuiten zoo weinig publicq worden gemaakt,
„als eenigzints mogelyck is, en obtineert deze
„practyck van ouds hergebragt nog ten buidi-
ngen dagen buiten alle contest.quot; Arnhem 16

(1)nbsp;Sententien van den Hoogen raad van Holland, Zee-
land, en West-Vriesland, Vonnis 117 (A. 1590).

(2)nbsp;Schrassert, D. I c. 12 N» 10.

(3)nbsp;Vromans, de foro competenti Lit). I- 28, 29. L.
2 C, ubi Senatt. vel Clariss.

Maart 1708. Rescriptie mn het Jiof mn Gelder-
land aan de Magistraat mn Elburg (1). Pecldus
omnino eorum bona arrestari posse negat (2).
Deinde immunitas iis concessa est a nocturnis vi-
giliis (3) et ab accisis ex decreto Imperatoris Ca-
roli V diei 31 Martii 1516, confirmante antiquum
Privilegium (4). Hoc tamen in sola Hollandiae
curia obtinet (5). Praeterea inveni severius ani-
madvert! in eum, qui in urbe Culenburgo ilium advo-
catum injuria corporali alFecisset, qui caussam ad-
versarii orasset, nempe exsilio et muleta ducento-
rum florenorum (6). Tandem advocatus quamvis
curiae adscriptus, civitatem urbis natalis non amit-
tebat, quod tamen ex juris publici, tum vigentis,
principiis sequi videbatur (7).

Multo vero majoris momenti privilegio gaudebant
cum ex lege et consuetudine, tum vero ex probata eo-
rum doctrina, nempe quod saepe advocati vel in judi-
cium assumerentur, vel saltem responsajuriamp;darent,

(1)nbsp;J. J. van Hasselt, Diss. Jurid. p, 139. liO.

(2)nbsp;De jure Sistendi Cap. V. 13.

(3)nbsp;Baldus ad legem. 6 C. de adv. div. judic.
({.) Merula, Libr. IV Tit. XVII. c. 12.

(5)nbsp;Vromans, tract, de foro comp, L. II. c. 11.

(6)nbsp;Stad en Landrecht van Cuylenhorg, Nquot;. 29, c. 22.

(7)nbsp;Holl. Consult. 4. D. c. 271. Geadviseerd Aug. 1636,
door J. van Andel , Kromstrien, M. van der Goes en P.
van Gelre, De Privilegiis Gallorum vid. Boucher d'Argis,
Hist. Ahrég. de l'ordre des Avocats, Chap. XIX.

ut secundum ea judex sententiam ferret. Constilu-
tio criminalis Caroli Quinli judices Germaniae con-
sulere jurisperitos in caussis gravioribus (1) jus-
serat; in patria nostra Philippus Art. 38 Edicti de
stylo procedendi deinde idem praecepit.

Ita judices Zulphanlci (2) duos jurisconsultos
assimiere debebant (3); idem valebatjn provincia
Groningana (4) et Transisalania (5). Quod ad hanc
attinet, statutum erat tempus, sex vel quatuor nempe
mensium, intra quod advocati qui documenta, ut de
iis consUia emitterent, (quod ter beleeringe voca-
bant), acceperant (6), reddere cogebantur decreto

(1)nbsp;Constit crim. A. 105 et 119 van Leeuwen, Proces
Crimineel p. 133, 146. Ita c. g. patet ex J. Barels, Cri-
mineele Advyser^ 20, 21 ab eorum sentenliis saepe vitam

accusali pendere.

(2)nbsp;Nonne de bis assessoribus Ammianus rede dicere
potuisse credendum est : »Ad judicandum usu rerum spectati
«destinantur (apud Persas) parum alienis consiliis indigen-
»tes: unde nostram (Romanam) consuetudinem rident, quae
«interdura facundos jurisque publici peritissimos post in-
»doctorum collocat terga.quot; ? Vid. Noodt de Jurisdictione el

imperio Caput XI Lib. 1.

(3)nbsp;Groot Gelders Placaetb. Ul D. p. 601. § 24. P. 301.
monetur, ne pnlilice assumantur nisi in caussis graviori-
bus advocati.

(4)nbsp;Ommelander Landrecht, 11 B. A. 73.

(5)nbsp;Overijs. Landr. Nader Reglement I. Art. 28 L. Art. 1.

(6)nbsp;In Brabantia frequenter hoe quoque obtinuit, ut
palet e. g. ex his verbis: »Den Secretaris, als Bewaar-

die 16 Martii anni 1706, sub poena, die 12
Aprillis 1723 aucta ad summam triginta quinque
florenorum. Pro hisce consiliis solvebatur advocatis
pecunia quaedam, quam judex, intra sex dierum
hebdomades iis dare jubebatur (1). Jureconsultus
autem talia documenta accipiens jurare debebat, se
responsurum ex fide bona, neque judicem parti-
cipem facturum pecuniae, pro consilio solvendae, ne

»der der Papieren , de processen ten advise brengende by
»Advocaten, met of zonder schepenen, zal voor vacatiën
»etc. genieten ƒ3: 10: 0: Reglement voor de Secreta-
»rissen hy den Raad van Brabant gearresteert den 9 Julij
»16S9, en Uj H. H. M. R. 20 September t72i vernieuwt.quot;
»Tot meerder menagie in Criminele saken , en ontlasting
»van de gemeente, zullen de Schepenen voortaan niet
»meer zelfs in persoon ten advise gaan, maar de stuck-
»ken van het proces besegeit aan een Advocaat of Advo-
»caten toesenden, welke dezelve stucken benevens haar
»schriftelyck advies insgelycks behoorlyk gecachetteert
»weder terug zullen senden, zonder dat desvvegens eenige
»kosten tot lasten van de gemeente zullen mogen worden
»gebragt, als alleen voor het schriftelijk advies met de
»porten van het over en weer senden. Art. 31 Regle-
»ment 8 May 1732.quot; Woordenboek betrekkelijk de reke-
ningen van de Steden , Vrijheden en Dorpen in de vier
Quartieren van de Meyerye van 's Hertogenbosch door M'.
Joh. Cornelis Santvoort, 's Hertogenbosch, 1741 I p. 1
et II. p, 281.

(1) Instructie voor de Schouten en richters dezer pro-
vincie van 13 April 1713. Art. 8. Nader Regiem. 1.
Art. 30.

ila justitia ab iis pelenda, revera venalis fieret atque
de ea licilari consuescerent. Gelriae advocali post
quinquennalem fori frequenlalionem, Transisalani
post triennium ita consuli vel assumi poterant (1).

Caeterum non eadem apud curiam, quae apud in-
feriora tribunalia advocatorum auctoritas erat, neque
esse poterat; imo contra monet van Leeuwen, Cens,
for. II. L c. 29. 6: „in superioribus curiis summo
„jure introduclum est ne advocatorum consultatio-
„nibus et praejudiciis aliqua apud eas sit auctoritas,
„et praeterea constitutum, ut si causa, quae injure
„consistit, majoris sit moment! aut altioris indaginis,
„non simplici Advocatorum juris allegationi standum
„sit, sed in scriplis causa instruatur.quot;

lis quoque locis, ubi non expresse jussum erat,
solebant judices juris non perili jureconsultos consu-
lere (2), et ex hac consultatiöne decisionem ferre.
(3) Quae res nomen et nohilitalem advocatorum ad-
modum augebat iisque officium imponebat parum
dissimile veterlbus jurisprudentiae Romanae con-

(1)nbsp;Groot Gelders Placaethoek II D. p. 619, Art. 33.
Ill D. p. 610, Art. 53.

(2)nbsp;Indices Zutphanici ne imperitia litem suam facerent,
semper consulebant advocatum, quo facto de decisione sua
non tenebantur proferentes hanc jurisconsulti auctoritatem,
ut testis nobis est J. Schomaker, Selecta Consilia et res-
ponsa juris. Tom I. p. 7,

(3)nbsp;Van Leeuwen, Proces Crimineel V D. p. 140.

ditoribiis, quorum sententias et opiniones Imperato-
res vim legis habere constituerunl (1). Curia ipsa
advocatos nonnunquam consulebat, e. g. Trajectina
did)ilans, num Procuratori Generali beeret in judicio
poenam exigere facti, quod in libello accusationis non
memoratum esset, advocatos ad se vocavit et quaes-
tionem iis proposuit. Licere negarunt (2). Cum vero
Anno 1602 Ordines ejusdem regionis advocatos cu-
riae adjungerent ad sententiae latae revisionem (3),
huic rei oblocuti sunt Senatores, absurdum atque
inauditum vocantes, quod qui suaejurisdictioni sub-
jecti essent de sententiis suis disceptarent (4).

(1)nbsp;De auctoritate Jurecoiisultorum Romanorura vid.
M'. F. Frets , Verhandeling over de regten, het aanzien, enz.
der Rom. regtsgel. Amst., 182-2, p. 158.

(2)nbsp;Van de Water, II. 1057.

(3)nbsp;In caussis gravioribus curia Gelriae interdum non-
nullos jureconsultos sibi judices assumsit,ut nobis testis
est J. Scbrasserl, Codex Gelro-Zutphan. lit. adj. Regtsgel.
§ 1. J. J. van Hasselt, Dissertationes Juridicae. Verh.
aangaande het hof van Gelderland, bl. 126. »Sal den
»irapetrant versoeken... zes adjuncten, synde gepracti-
ïtseerde Rechtsgeleerden ofte Costumiers binnen dese Pro-
»vincie, off uit de nabuyrige Hoven van Justitie.quot; Groot
Gelders Placaeth. Ordonnantie op de Revisien, 11 D. p.
569 art. 5. Cf. Ibidem p. 490 Art. 5. Ampliatie van
d' Ordonnantie op de Revisien, 3. Nov. 1750. Ibi Ju-
reconsulli nominabantur vel ab Ordinibus, vel iis defi-
cientibus , a curia. Cf. Groot Gelders Placaeth. Ill D. p. 645.

(4)nbsp;Vreede et Voorduin. Prov. Utr. Gen. pag. 106, A' 1847.

Testimonium enim Jureconsulti, fama celebrati,
generaliter sufficere ad consuetudinem loci pro-
bandam, jurisprudentia illius temporis admisit (1).
Neque ignoratur vis, quae in quaestionibus juris,
praesertim mercatorii, at plurium advocatorum vel
procuratorum declarationi ante tribunal factae tribu-
ebatur (2). Imprimis vero magnam auctoritatem
sententiae Jureconsultorum habebant, quae consi-
lia juris dicebantur, de quibus vero postea dicendi
locus erit.

Ouod ad officia Advocatorum attinet, inveniun-
tur quaedam passim in formulis curiarum praecepta.

Primarium vero atque nobilissimum erat, pau-
peribus pro Deo auxilium praestare. „Opdat de-
„selve in 't ongeluck vanpleyten gevallen zynde,
„daerenboven niet overvallen en werden met groote
„onkosten van 't Proces uit te voeren (3).quot; Haec
enim fuit regula, in patria nostra summa cura ser-
vata, ne pauperibus justitia denegaretur.

In Transisalania speciatim advocatus vel procu-

(1)nbsp;Schomaker , 1. 1. ï. III c. 52 N°. 40.

(2)nbsp;Inveniuntur jam saeculo decimo sexto Amstelodami,
et. alibi in Hollandia ejusmodi declarationes turles dictae.
— vid. consult. 174 Tom. III. Holl. Cons, et passim. J.
van Hout, Dienstboek apud Simon van Leeuwen Costuymen

van Rynland, p. 270.

(3)nbsp;Merula, L. IV. c. 1 Ï. A. XV Instructie van het
hof van Holland. Art. 25, 28, Brabant Art. 292, Vlaen-
deren Art. 162, Dtrecht Art. 11. over den Advocaten.

rator ab ipsis Ordinibus constituebatur hac lege,
„ende sullen die also geordineert zyn, 't selve niet
„mogen weigeren tegen alsulcke beloninge als re-
„delyck geacht sal wordenquot; (1). Jac. Bouricius in
libro Advocatus monet (2), octo fuisse in Frisia
publico sumtu, advocatos designates, qui caussas
personarum miserabihum agerent. Hoe tamen ad
eos defendendos tantum pertinebat, qui criminis
accusati essent (3): sed generahter ibi quoque obti-
nebat, ut pauperibus advocatus daretur, qui ministe-
rium praebere debebal, nisi sonlicam excusalionem
haberet (4). '

Advocati munus maxime conspicuum in eo cer-
nitur, ut verba in judicio faciat (5). Gavent autem

(1)nbsp;Overijss. Landrecht, T. A. 11. 8. Cf. Tit. 19 § 5.
Cammer-Gerichts Ordnung von J. 1555. Quo gratis hoc
sua vice facere jnbenlur advocati.

(2)nbsp;In Capite de Officio Advocati in caussis capitaHbus
p. 299 seqq.

(3)nbsp;Conf. Ulr. Huberi Praelect. ad lit. D. de postulando:
»etsi hoc mala gratia exigere iniquum (pauperes defenders) : et
»ex publico ad eam rem salaria constituenda erant, quod apud
»nos de captivis criminum solis constitutum est, octo se-
»nioribus advocatis in illum usum honoratis.quot; De defen-
sionis eorum qui criminis accusati sunt historia, vid. Mit-
termaier, Anleitung zur Vertheidigungskunst. Regensburg
1845, p. 15 seqq. (edit, quartae).

(4)nbsp;Huber, Eed. Regtsg. IV 19. 9.

(5)nbsp;Instructie van den Hooghen Raedt van appel in Eol-
landt, Art. 123.

omnes cm-iarura formulae, ne procuratores hocce
munus sustineanl, neve se immisceant rebus, quae
advocatorum sunt (1), ut et advocatis a ministerio
procuratorum abstinendum est. Scripta conficere in
caussis, quae summam centum florenorum excede-
rent, non permissum erat procuratoribus in Trans-
isalania. Hoc enim advocatorum munus erat : cum-
que universe non exigua hujus officii pars in scrip-
tis consistât (2), jubentur nulla edere scripta, nisi
signala (3); quin etiam, si ab alio confecta sunt, manu
sua, nisi post diligentem perscrutationem omnium,
quae in iis memorantur, non approbanda (4). Bre-
vitatem autem ut et in scriptis et in orationibus non
negligant, saepius quoque admonentur, cumin le-
gibus, tum in Jureconsultorum operibus (5).

Prolixitas enim et loquacitas ab advocatis nos-

(1)nbsp;Eod. Art. 163 Inst, voor 't Hof van Vlaenderen.
Resolutie van den Hove van Holland. 4 Feb. 1368. Cam-
mer-Gerichts Ordnung. Tit. 19 § 2.

(2)nbsp;Van der Linden , Judicieele Practyck , III B 1° Hoofd-

stuk§ 1—4.

(3)nbsp;Art. 13S. Inst. v. d. Hoogen Raedt, Art. 134 eod.
Art. 165 Inst. v. d. Hove van Vlaenderen.

(4)nbsp;Art. 132. Inst. v. d. Hoog. Raedt. Art. 8 Inst, voor
't Hof van Utrecht. Art. 169 id. Vlaenderen.

(5)nbsp;Longa hac de re disputatio exstal apud Heemskerk
Batavische Arcadia p. 541 seqq. Groot Gelders Placaet
Boek III D. p. 542. Reglement \tot vcrliorlinge van dc
mondelinge Pkidoien.

tris abfuisse non videntur (1). Deinde naevi ac
vitia, quae in hisce scriptis non raro occurrebant,
peculiar! decreto curiae Hollandiae ansam praebue-
runt (3).

Indignationem advocati, si adversarius vel mori-
bus vel pravis machinationibus vituperandus videtur,
quis est qui reprobaturus sit? Attamen et in hac re
subinde peccatur; quod et juri et dignitati, tum
ipsius judicum cum advocati adversatur.

Hanc ob caussam quoque constituerunt Ordines,
ut, si advocatus conviciis uteretur, prima et secunda
vice muleta, postea suspensione vel ademtione mu-
neris puniretur (3). Si quis vero Ciceronem, in
Vatinium testera fulminantem, imitari vellet, obsta-

(1)nbsp;Art. 127. Hoog. Raedt. Utrecht. A. 5. Vlaend. A.
157, Art. 33. Ordinant. Crim. Styl. Schomaker, D. I
c. 59 N°. 19.

(2)nbsp;Op huyden is geresolveert, dat, soo wanneer de rap-
porteurs in 't visiteren van de processen bevinden eenige
fauten in de Schriftuyren van parthyen, deselve fauten
sullen annoteren en den Hove in 't visiteren van 't Proces
aandienen ; en sullen alsdan de advocaten de Schriftuyren
geteekent hebbende metterdaet ontboden en hen belast wer-
den deselve fauten te corrigeren, en ook gecondemneert
werden in een ypecras tot discretie van den Hove. Actum
26 Maart 1593.

(3)nbsp;Art. 129, Hoog. Raedt. Art. 3. Hof van Utrecht.
Huber, Hed. Rechtsg. IV. 18. 12. Cf. Cammer-Gerichts
Ordnung v. J. 1555. Tit. 23. § 2. Groot Gelders Pla-
caetboeh III D. p. 553 Art. 49. .

ret quoque curia (!)• Cogitur enim reprobationem
testis vel eorum, quae in medium allata sunt, scrip-
tam curiae tradere, quae cum adversario noncom-
municabitur.

Jure Romano a tribunali abesse Advocato nou
Ucebat; si quis cum commeatu per quinquennium,
sine commeatu per biennium abfuerat, munus ei

auferebatur (2).

Hoc vero in patria nostra obsolevit, cum nume-
rus cerlus nonesset, et igitur nemo.in eorum locum
succedere probiberetur. Si vero causa quadam sus-
cepta patronus urbem derelinquet, muleta punietur,
nisi alium in suum locum constituent (3). Neque
hoc quidem in Transisalania permissum est, nisi spe-
cialiter ei concessum fuerit abeo, cuius caussa agi-
tur. A Curia Flandriae abesse non licebat sine venia

praesidis (4).

Ne autem advocatus ignoraret, an caussa quam
suscepit, hocUlovedie, in judicio agerelur, pro-
curator tenebatur eum hujus rei cerliorem facere
ut et ipsi nuntiare, quae universe in caussa acci-
dant (5); quod an omissum sit, jusjurandum ad-
vocati probabit. Hora conslitula advocatus et pro-

(1)nbsp;Art. 130 Hoog. Raedt. Art. 7 Hof v. Utrecht.

(•2)nbsp;L. 28 c. de adv. div. jud. (2. 8.)

(3)nbsp;Art. 126 Hooge Raedt.

(4)nbsp;Art. 16. Inst, voor H hof van Vlaenderen.

(.«gt;) Ord. Hoogen Raedt. Hof v. Ylaend. Art. 163.

curator adesse debebant. (1) Advocati verba
faciebant stantes, prout Procurator Generalis vel Ad-
vocatus fisci, non antea pilo se ornantes quam hoc
a Praeside curiae vel tribunalis permissum fuerit,
toga semper induti. (2) Quum advocati Gelriae
simul procuratoris officio fungantur, pilo se ornare
iis prohibitum est. (3) Antea hic rubris palliis
induti ad curiam accedebant, ut patet ex decreto
die 21 mensis JuIii, A. 1683. Silentium ne tur-
bent dura ceteri verba facianl, Merula quoque mo-
net (4): caeterum non multa occurrunt de forma
ac modo causam orandi. Si autem quis rem aut

(1)nbsp;Eod. Art. 125 et Hof v. Utrecht.

(2)nbsp;J. J. van Hasselt, 1. I. p. 145.

(3)nbsp;»De impétrant van purge is gehouden in eygener
persoon te compareren, ende hem selven te presenteeren
om in hegtenis te gaan, ende tlootshoofds. Gelyck sulx
by 't volle Collegie van den Rade op 7 Dec. 1621 is ver-
staan in de zake van M' Marten Egmond, Impétrant van
Purge (willende gaan staan onder de andere Advocaten in
derzelver Bank) : Dat namentlijk een Advocaat, Impétrant
van Purge, niet en vermag te staan in de Banken onder de
andere Advocaten , maar gehouden is te gaan staan ter
plaatse, waar andere Impetranten gewoon zyn hun te ver-
voegen : alsoo hy in sodanigen gelegentheyt daar niet en
komt in qualité als Advocaat, maar als Impretant van
Purge, en sulcs in reatu zynde.quot; Decisien eri Observatien
door Joannes Loenius, uitgegeven door M^. Tobias Boel,
Junior, Advocaat. Rotterdam 1735, p. 7.

(4) Merula, IV. 17. 7, 10.

factum male enuntiaverat errore quodam lapsus,
ante litem contestatam eodem die etiam ultro, deinde
autem non aliter quam inpetrala restitutione in
integrum (1), res repararl potest. Errorem autem
juris constituti invocare non possunt (2), quam-
quam de juris ignorantia ipse advocatus non te-
netur; Advocatis quoque etiamsi sese ad patroci-
nium praestandum obtulerunt, propriam imperitiam
non imputari tradit Bugn. de legg. abr. 1. 1,
sat. 124, idem fere Christin. Vol. 4, dec. 95,
n. 5. Groenewegen de legg. abrog. Inst, L. IV,
Tit ni, si tamen culpa atque negligentia eius dam-
num illatum est clienti, actio huic datur. (3) Facta
inprimis advocatum animadvertere debere, recte
monet van Leeuwen (4), cura cogatur judex ex
officio jus supplere, quamvis id ignorare turpis-
simum habeatur. (5) Tandem neque testis neque

(1)nbsp;Een bekentenis, dewelke by dwalinge van den ad-
vocaat is gedaan in 't Gerechte en strekt de parthyen tot
geen nadeel by aldien suk in de eigen instantie komt
Lrroepea te worden. Tonnissen van den Hoogen Raad
van Holland, Zeeland en Westvriesland. Vonn. 121 , bl.

207 (Rotterdam 1655.)

(2)nbsp;Codex Novus Batavus. bl. 94 II D.

(3)nbsp;Ordon. H Rade. 7 Jan. 1658. art. «It. 46 et Pro-
„J 21 Oct. 1669. H. Rade. 1 May 1681. Aliter Groe-
newegen d« leg. Uhr. 3. L. IV Tit. III.

(4)nbsp;Rooms. Holl. Regt, II B. D. 0. 6.

(5)nbsp;Schrassert, HI. c. 129, 84.

fidejussor advocatus cfientis esse potest; (1) clien-
tis causam quasi suam quidem peragat ac tueatur,
adversarius vero ipse non fiat Quodsi videmus,
apud curiam Hollandiae, advocatum, si causam sus-
ceptam iniquam esse animadvertat, eam derefin-
quere debere, in jure Transisalanico contra admo-
netur potius, ne caussam susceptam derelinquat sine
gravissimis rationibus, sub poena pecuniaria et
arbitraria (2).

In Frisia vero, teste Hubero, advocatis vetitum
est ut in Hollandia, et quum nonnulli distingue-
rent, dicentes licere quidem id in judicium alFerre,
quod specialiter a cliente jussum sit, negat hoc
quoque fieri posse, cum ita advocatus injustitiam
falsis argumentis corroliorare el aflirmare leneretur,
quod probum virmn nequaquam decel.

Recte tamen van der Linden in supplemento ad
commentarios Voetii ad tit. 1, Libr. HI, Dig.
dicit, non nimis stride hoc interpretandum esse:
„Ouantus etiam non est causarum numerus, quas
„in utramque partem salvo honestatis officio, dis-
„putare licet? Nonne quotidie videmus, judices
„litis expensas compensando, declarare eum, qui
„succumbit, non fuisse temerarium litigalorem? An
„has omnes causas dubias advocatus rejiciet, si

(1)nbsp;De Haes, N. Cons. p. 426.

(2)nbsp;Overijsselsche Landrechten, IF. 14.

„fortasse tanquam judex clientis opinionem non
„esset admissurus? Hac sane ratione multi inno-
„centes manerent indefensi.quot; Vid. quoque Schulting
Thes. Contrat, dec. 9, p. 33. CammergericMs
Visitations-Abschied, § 59, v. J. 17, 3.

Antiquissimis temporibus apud Romanos (1) pe-
cunia quoque huic arti stimulo fuit. Cum vero
„vectigalis jam et stipendiaria plebs senatori esse
„coeperat, (Livius XXXIV, c. 4) lata est Anno
„550 lex Cincia, quae omne donum vetuit pro caus-
„sis orandis renitentibus vel maxime patribus.quot; (2)
Sed florentibus Scaevola, P. Crasso, Hortensio,
Cicerone et eiusmodi jureconsultis, non potuit non
lege tantum, sed et moribus et ingenio longe ab
foro pecunia non abesse. Magis vero magisque
homines pecuniae caussa verba facere inceperunt
postquam. Claudius modum usque ad dena sestertia
posuit, motus precibus eorum qui dictitarent, „Asi-
nium et Messalam inter Antonium et Augustum
bellorum praemiis refertos aut ditium familiarium
heredes Aeserninos et Arruntios magnum animum
induisse, se, modicos senatores, qui et a repu-

(1)nbsp;De honorario advocatorum Romanorum , vid. J. de Wal
in diario de Gids^ Vijfde Jaargang 4.87 ubi censura agi-
tur libelli consultissimi van der Feen, saepius laudati.

(2)nbsp;Fac. Ann. Libr. XL C. 5. »Consurgunt patres, le-
»gemque Cinciam flagitant, qua cavetur antiquitus, ne
»quis ob causam orandam pecuniam donumve accipiat.quot;

blica nulla nisi pacis emoluraenta peterenl. Cogi-
taret plebem, qua toga enitesceret, sublatis slu-
dioriun pretiis etiam studia peritura.quot; (1)

Ita igitur apud Romanos lege definitus erat mo-
dus honorarii, quod advocatis competebat, (quod
bénéficié Imperatoris peculium quasi castrense quo-
que habebatur), neque haec res nostrates fugit.
Omnibus enim in formulis curiarum salaria consti-
tuta sunt, (2) quae in Senatu Supremo curia Hol-
landiae et Ultrajectina paene eadem, in Flandriae
curia aliquantulum majora sunt definita. Inprimis
prohibitum erat, ne pars rei in judicium deductae,
quota litis, (3) iis proraitteretur,nevepaciscerentur,
ut victoria tantum reportata, sibi honorarium de-
beretur. (4) Salaria etiam non promissa recte pe-
tuntur, quum sit privilegiuni advocatorum et non-
nullarum personarum, quae indicantur 1. 1, D.
de var. cognit., quamvis alioquin ex natura con-
tractus mandatum sit gratuitum neque mercedem

(1)nbsp;Tac. inn. XI. Ulp. L. t § 12 d« cxlr. cogn. (50.
13.) Licita autem quantitas intelhgitur pro singulis caus-
sis usque ad centum aureos.

(2)nbsp;Huber, Hedend. Regtsg. IV. 18. 8.

(3)nbsp;Instructie voor den Hove van Utrecht , A. 14. Idem
Overijss. II Hall. 71. Brab. 288. Ylaend. 154.

(4)nbsp;Van Leeuwen, Rooms. Holl. R. II B. 1. 0. 6 E.
6. § 2. C. de postulando. W. de Groot, Isagoge, p. 13.
Resolutie van hel hof van Gelderland, van 29 April 1633
en 15 Januarij 1638.

recipiat, et actio contraria Impensas necessarias
et utiles tantum contineat. (1) Si quis in curia
Gelriae duos sibi assumsit advocatos, eodem modo
sunt honorario ornandi, ita tamen, ut unius modo
honorarium in impensis ab adversario solvendis sit
computandum. Num advocatus in sua caussa ho-
norarium petere possit, vid. van Hasselt, p. 138,
qui affirmat, si ideo ab aliis causis suscipiendis
abstinere debuit.

Intra biennium peti necesse erat, neque ullum
habebant jus retentionis (2) quamvis Gothofredus
de Salario., Cap. XIII, § 17, dubitatum hac de
re esse dicit: „affirmantibus, inquit, propiores su-
mus, sic tamen ut modus hac in re quidam sit.
Occurrit tamen in art. XLÏ Reglement., soo omtrent
desolate boedels, als omtrent het Recht van prae-
fer entte, mn den Rade van Gelderlandt18 Junij
1738: „Landt-schrljvers, Secretarien, Advoca-
„ten en Procureurs, hebben praeferentie op 'tgeen
„geprofiteert word van de Processen, die sy be-
„dient hebben, en gewonnen syn, mits hetselve
„binnen gelycke tyt van drie jaeren, nae dat de

(1)nbsp;Schrassert, D. I C. 12 10, D. 3 C. 129, 84.

(2)nbsp;Art. 16S Hooge Raed. 10 et 11 Utrecht 167. Vlaen-
deren, van Leeuwen, Censura Forensis 137. 11. In Corai-
tatu Zutphanico post decennium actio denegabatur. Groot
Gelders Placaeti. IL D. p. 622.

„triiimphante sententie is gepronuntieert, invorde-
„rende.quot; Groot Gelders Plaeaetboek, III D. p.
641. Cum petebatur honorarium, declaratio adde-
batur, ut de veritate constaret, et si pecunia quae-
dam erogata dicebatur ut obligatio aliqua inde
existeret, tamen causa debiti attendebatur nepe
condemnatio sequebatur. (1)

Attamen usu his legibus derogatum est, neque
hanc honorarii aestimationem advocati semper se-
cuti sunt, C2) Guil. Grotii memores, monentis;
„Het is al te vyl, dat men sal overgroote ende
(onbehoorlycke voordeden najagen; want men
,moet die ghelegenheyt niet waernemen lot een
,vuyl gewin ende oneerlyke geldtreckinge. Maar
„men moet daardoor na vermeerdering van eer
„trachten.quot; Ueidmg tot de Pradyck mn Hol-
landt, p. 13.

Quod si advocati in Transisalania decreto de
salario non obtemperabanl, in poenam incurre-
banl 70 florenorum; praeterea iis praescriptum erat
ul in taxando „niet so seer op de grootheid der
„schriftuyren, als wel op de essentie van dien
„reflexie sullen maken,quot; (3)

(1)nbsp;Res. Hoog. Raedt 27 Novb, 1S73. Apud van Alphen
Papegaaij II p. 3. Cf. Cammer-Gerichts Ordnung, v, J.
1555. Th. I Tit. 46. Th. III. Tit. 50.

(2)nbsp;Placaet 4 Octob. 1540, Regiem. 15 Feb. 1659.

(3)nbsp;Nadere Regi. N°, 1. Art. 36.

Posteriori decreto constitutum est, quantum char-
tae quaque vice scriptura implere liceret. (1) Pri-
mum decretum est Anni 1692, posterius anni 1719.

Talibus curiae decretis regi advocati Hollandiae
noluere. Anno 1659 Ordines Intelligentes non
observari praecepta in formulis curiarum, haec
renovarunt, atque addidere jusjurandum ab advo-
catis praestandum, quod nempe non amplius quam
his legibus permissum esset a cilientibus petituri
essent, omnia bene atque ordine notantes, ubi et
quo tempore honorarium meriti essent; quod jus-
jurandum praestaretur quandocumque de hono-
rario quaestio esset. Antea scilicet jurare debebant
se contentos fore taxatione curiae, quod tolerabile
videbatur; nam curia non adeo stricte praecepta
illa urffebat, nonnullis tantum in caussis honora-

O

rium, ubi aequitatem excederet, minuens. Nunc
vero jurandum erat, ut omnino, sine ullo tempe-
ramento bis legibus tenerentur.

Hoc non ferendum arbitrabantur , sed eundem qui
hactenus fuerat, computandi morem sibi petiere,
rogantes, ut qui extra modum honoraria peterent,
punirentur ex lege istiusmodi turpibus factis sta-

(1) Nadere Regi. N». 2. Art. 13, 14. De comitatu Züt-
phanico item Groot Gelders Placaetioek. 11 D. p. 620 Art.
34. III D. p. 610 Art. 56. De honorario Advocatorum
universe: IMdem II D. p. 622, 631 III D. p. 601,
617, 627.

tula, cuique enim sui facti merilam poenam esse
dandam. Qua de re nullus umquam dissensus inter
curiam et advocatos fueral; curia non erat nimis se-
vera sed justa, advocati ne cupiebant quidem, ut
impunes manerent rabulae illi forenses, „vv^elke zy
„zelve niet zouden kunnen noch willen erkennen
„voor ledematen ende consorten van zoo een tref-
„felijk collegie (t).quot;

Eiegerunl igitur ex 103 , qui tum Hagae fuere, ad-
vocatis, viros consultissimos van der Werve, van Ro-
sendael, G. Grotium, Dedel, Burgersdijck, van Lim-
berg , et quem omittere nefas sit, Casparum Fagel, fu-
turum Hollandiae Consiliarium, qui nomine omnium cu-
riam adierunt, decreto obtemperare se posse negantes
hisce allatis argumentis: advocatos injuriaaffici; hono-
rarium nusquam tam arctis limitibus esse circumscrip-
tum, magnis impensis opus esse ut quis advocatus eva-
dat , cum vulgo per sex vel septem priores annos nil
fere mererent; penes advocatos solos ex rei natura
esse aestimationem, quantum operae atque difficulta -
tis quaeque caussa secum traxerit (2): pro pauperibus
gratis, pro multis frustra esse agendum; se non in-
telligere quo jure art. 44 permissum sit, honoraria

(1)nbsp;Van der K.op , Nieuwe Consult, p. 241.

(2)nbsp;Grotius in saccum litigatorium. Poëmata p. 304.
»Sacculus hic litis discordia continet arma :
»Alter caussidicis gratior aera dabit.quot;

jam soluta repetere, cum lex ad praeterita revocari
non possit : honorarium, quod nunc soleant accipere,
non esse magnum, quod vero ex decreto curiae sol-
vendum foret, esse nimis parvum , imo toto coelo
mutata rerum conditione, auctis divitiis, cres-
cente in diesluxu, ridiculum (1); advocatos talibus
legibus a summis in republica viris adstrictos odio-
sos fore populo atque contemtui habitum iri; hoc
ipsum justitiae nocere; honorarium non idem esse
debere pro re teniii atque pro re gravi et intricata;
non idem ab homine mediocris fortunae vel divite
solvendum: praesertim vero jusjurandum esse et
turpe et inane et injustum: fMrpe, quia etiam ho-
nestissimus quisque cogeretur jurare : inam, quia,
qui plus quam par esset peteret et mendax ha-
beretur, non timeret perjurium; injustim^ quia
jusjurandum praestitum non liberaret, sed praete-
rea adhuc inquisitioni curiae locus foret, quae si
obtineret, eo ipso advocatum perjurii fieri reum.

Auditis a curia plene ils satisfactum est et re-
sponsum, decretum eatenus vim habiturum, quatenus
eo advocati non gravai! essenl; caeterum rem in
suspenso fore atque, quibus antea solebant, vivere
pergerent legibus. Hac re content! advocati iterum
officiis intermissis vacare coeperunt.

(1) Cf. G. W. Vreede, Hooge Raad van Holland, Zee-
land en West-Friesland in Jaarloekje voor de Regt. Magt,
1841, p. 45.

Anno vero 1692 denuo idem fere quod anno
1659 de honorariis cautum, et praeterea de bre-
vitate in scriplis servanda, quae trecenlos articu-
los excedere nefas erat. Secuti exemplum a su-
perioris aevi advocatis datum, iterum a curia ab-
stinebant, atque octo ex se elegerunt, qui verba
facerent. Non vero eo tempore 103 sed 77 modo
advocati aderant, vel saltem se conjunxerant. Sed
admissi non sunt; querelae a curia acceptae res-
ponsum esl, hujus rei non penes se, sed penes
Ordines esse arbitrium ; olTicia sine mora esse sus-
cipienda. Hoc vero non placuit; ad Ordines se
converterunl, interim deprecantes novae formulae
introductiouem, et provocantes ad exemplum anni
1659. Ordines curiam consuluerunt, (die 13 Mar-
tii) quae respondit : (die 19 Martii) exemplum, quod
invocarent advocati non ita se habuisse, honorarium
non tam exiguum esse; Ordinibus ab advocatis gra-
vamina esse exponenda, interea nihil sibi videri in-
novandum. Ita decrevenint Ordines; advocati li-
bellum porrexerunl, (Mense Majo) non multum
discrepantem apraecedenti, additis superiori querela
el documente, quo probarent advocatis Anno 1659
revera immunitatem esse concessam. Haec scripta
tradita sunt (die 31 Mense Majo) curiae, quae
ilerum (die 2 Octob.) respondit, gravaminum non esse
rationem habendam, advocatosque jubendos esse
causas rursus orare. Altamen postea duo adhuc li-

belli ab advocatis Ordinibus sunt oblati, quibus res-
ponsum non est, unde sensim paullatimque res ad
prislinum statum videntur reduclae, quamvis per
plures menses officiis non vacatiun * sit, ut ex li-
bello postremo patet supplice (1).

Revera tamen legibus de honorario nunquam
strictim obeditum est (2).

(1)nbsp;vid. van der Kop 11.

(2)nbsp;Quae in urbe Amstclodarao de methodo procedendi
coram scabinis constituta erant, nil de honorario statue-
bant. Advocatis ipsis hoe relinquebatur ; si vero id ab
clientibus actione persequi volebant, a scabinis minui
poterat salarium , leste van der Feen de Orde der Advo-
caten p. 18. Conveniebat hoe cum usu fori. Animadvertit
quoque Merula Prax. civ. Lib. 4 Tit. 102, aestimari
»pro ratione laboris atque itineris pro fori et judicii consue-

i tudine.quot; Et apud Groenewegen de legg. air. ad D. L. SO
tit. 13: »Hodie non pro advocati facundia, sed fori
»et judicii consuetudine advocatorum honoraria laxan-
»tur.quot; Boll. Regtsg. Woordenhoeli, getrokken uit de
werken en toegezondene geschriften van vermaarde en kun-
dige Rechtsgeleerden, elc. in een compleete orde te zamen
gesteld door een genootschap van Rechtsgeleerden en uitge-
geven onder directie en het toezigt van M'. Franciscus Lic-
vens Kersteman. Prof. honorair en practiseerend advok.
Amst. 1777 p. 8, »Dat ondertusschen practizyns niet pre-
»ciselyk aan de Instructie nog reglementen gehouden zyn,
»blykt onder anderen zeer klaar uit eene aanspraak by den
»geleerden Raadsheer M'. Anthonis Slicher aan deadvoca-
»ten cn Procureurs van den Hove op Kloppertjesmaandag
»den 7. Januarij 1737 gedaan, waar hij zegt: men moet

Sed in hisce, qui ultimo loco oblati sunt, hbellis
duo mihi praesertim animadvertenda videntur. 1°.
Quod, quum advocati 1659 passim, Gallorum mo-
rem imitati Ordinem se dixerint (1) et a curia ag-
niti sint tanquam delecti ab omnibus advocatis, con-
tra Anno 1693 omnem suspicionem conjurationis a se
avertant, et a curia non collegium dicantur, verum
magnus numerus advocatorum (2). Sic enim legi-
mus: „Zy luiden allen, ende een ieder van hun in
„'t byzonder, zulks hebben gedaan, ende noch doen,
„niet by wege van concert, min van eenig mutueel
„engagement ofte verbindtenisse, maar integendeel
„uit een eige particulier ende vrijwillig begrip, 't
„welk ieder van him voor zig zeiven daarvan heeft
„gehad, ende nog is hebbende.quot; Non ita de-
misse locuti fuissent superiores advocati, neque ta-
lis erat illis animus, qui revera imitari voluerint •
(3) factum advocatorum Galliae, quos tradil Loi-

»onderscheid maken tusschen zaken van zeer hoog belang,
»etc. De rest laten wy aan de bescheidenheid dergenen
»die lust hebben om voor genereus en bescheiden geacht
»te willen zyn.quot;

(1)nbsp;V. d. Kop, p. 25.2 »de gemeene ordre.quot; et passim.

(2)nbsp;V. d. Kop, p. 318 1. 1.

(3)nbsp;Vreede et Voorduin, Prov. ütr. Gert. 1847 p. 107.
»Wanneer onze oude regtsgeleerden, in het volle gevoel
»van hunne onafhankelijkheid, de erkenning vorderen van
»hetgeen zij achten aan hunne waardigheid of stand zon-
»der krenking van regt, niet te kunnen worden geweigerd.

sei omnes A. 1602 per tempus a curia recessisse
propter artic. 161. Edicti Blesensis (Blois) m-
troductum; sane si duo vel tres abstinuissent, ri-
diculum erat. Sed,

2quot;. Quod, quamvis semper invocaverint exem-
plum advocatorum A°. .1659. eoque se excusare
conentur, tamen eadem juniorum ratio non habita
est. An forte deerant Ordini insignes ac prae-
clari viri, quales fuerant qui saeculo XVII medio
tantum valuere et auctoritate et doctrina, van der
Werve, van der Goes, Corn. Bosch, Guilielmus
Grotius, Van Strijen, Vromans, Petrus Bort, alii? An
qui delegati fuere ad curiam spectatissimi viri erant,
quales celebrantur Burgersdijk, van Limberg et Cas-
parus Fagel?: „Mannen van eer ende conscientie
„en die ook haar eed en pligt verslaan ende be-
„tragt, alsmede in cas van salaris de redelykheid
„beoogt hebben, die ten tyde als zy pracliseerende
„Advocaten waren, zoo veel publique preuves van
„haare integriteit ende genereusheid hebben ge-

„geven.quot; (1)

His igitur legibus vivebant, quae ubi curia es-
set, Ordinis decus atque honorem tuebantur; ubi
pauciores numero et tribunali inferiori subjecti es-

»het is het gebruik der magtige regterlijke ligchamen van
»het buitenland , waarop zij zich bij voorkeur beroepen.quot;
Ha quoque apud v. d. Kop p. 245.
(1) Vreede, L 1. (1841) p. 46.

sent Advocati, mag-is imperautes fuere. Vere no •
bis affirmare posse videmur, ubi officia advocato-
rum minus circumscripta atque lege definita fuerint,
ibi majori laude et sapientiae et virtutis eos gavi-
sos esse, nimirum in curia Hollandiae, Ultrajectina ,
Frisica et Gelrica. In Transisalania vero et comi-
tatu Zutphanico, ubi minor eorum ratio habebatur,
imo contra in legibus saepe reprehenduntur, atque
tantum non manuaria opera conficientibus aequi-
parantur, minorem, ut res ipsa fert, doctrinae atque
constantiae laudem universe invenias.

Docebit ita advocatorum Belgicorum quoque his-
toria, eos, quo legibus minus teneantur, eo minus
his indigere; quo magis patria eos honoret, eo
majori eos patrifie esse ornamento. Sed ne citius ad
calcem percurramus, jam de singulis videndum erit,
qualisque fuerit eorum doctrina, in republica sta-
tus, fama posteritati relicta.

CAPUT II.

ADVOCATORUM NONNULLORUM SAECÜLl DECIMI
SEXTI ATQUE SEPTIMI ENÜMERATIO.

Saeculo decimo sexto, utjam monuimus, praeser-
tim in provinciis meridionalibus jurisprudentia flo-
ruit, multi vero in nostra quoque patria jurecon-
sulti insignes illo aevo alFuerunt. Hanc autem
materiem aggressis monendum nobis videtur, in
animo non esse, scribere historiam juris litterariam.
Eos enim viros tantum memorabo, de quibus mihi
constare videtur, revera ab iis operam esse prae-
stitam causis orandis et reis defendendis; qui vero
tanquam professores vel judices inclaruerunt, ubi
non appareat revera eos advocatos fuisse, hic in
censum venire non possunt.

Hanc ob caussam huius temporis duos eximios
Jureconsultos aegre omitto, qui ceteroquin omnium
oculos primi ad se vertissent, Viglium a Zuiche-
mo (1), atque amicum eius Hopperum (2). Sta-
tim enim post studia peracta professores creati,
advocali revera non fuerunt. Sed hos solos pro-
vincia Frisia non aluit. Advocati enim celebrandi
sunt: Sixtus a Dekama, qui jurisperitia inclytus
unus e duodeviginti viris fuit, qui Anno 1532 ab
Ordinibus agri Frisiaci (exceptis urbibus, praeter

(1)nbsp;Professor in academiis Bituricensi, Patavina et In-
golstadensi, praeses concilii intimi status, multisque aliis
muneribus ornatus. Auctor primarius fuit edicti Crimi-
neele ordonnantiën van Philips II, de quo opere ila Ampi,
van Hall. Regtsg. Yerh. p. 113. »Van hem was het, dat
»men eenen arbeid zoo wijs en menschlievend doordacht
»als met naauwkeurigheid zamengesteld kon en mogt ver-
»wachten.quot; Schiller Geschichte des Abfalls der verein.
Niederl. »Dieser verdienstvolle Greis war einer der grösz-
»len Rechtsgelchrten seiner Zeit, dabey noch Tbeolog und
»Priester. Der Iluhm seiner Gelehrsamkeit erfüllte sein gan-
»zes Jahrhundert und hat seinen Namen zur Nachwelt
»getragen.quot; Plura de Viglio dabunt R. van Ommeren, G.
de Wal, Star Numan, de Wind, alii.

(2)nbsp;Professor Lovanii, judex in curia suprema Mechli-
niensi, a Philippe Rege in Hispaniam vocatus, ibi mor-
tuus est anno 1376. De quo Gl. de Wal in oratione de
claris Frisiae jureconsultis : »Sentio quam sit difficile pau-
»ca de tantis viris dicere, quorum elogio exprimendo vix
»Integra oratio sufficeret.quot;

Franequerain) designati fuere, ut Reipublicae eius-
que Ubertati consulerent (1), et e quatuorviris
juris peritissimis , qui electi sunt ad dirimendam dis-
sensionem de recognoscendis summae curiae sen-
tentiis. Mortuus est anno 1558, cum per viginti
annos ipse senator fuisset (de Wal p. 13 Adn.)
Fecco Rhala, quem adhuc causarum patronum no-
biles Frisii, foederis adversus Hispaniae regem com-
positi auctores, ad Albani ducis tribunal evocati,
Antverpiam misere, ut ipsorum nomine respon-
deret, quique postea senator factus est (2). Mag-
nam eruditionis et jurisperitiae famam reliquit
Hesselns ab Aysma, cui magna fides a popularibus
fuit habita (de Wal Adn. p. 15): Virum incom-
parabilem eum vocat Petrus Cunaeus, antecessor Lei-
densis. Tandem advocati occurrunt: Eco Isbrandi in
foro Frisiaco, Spirae vero per triennium; Regnerus
Sixtinus, Joannes Basius industriae non vulgaris
gloriam assecutus, Fredericus ab Inthiema primum
Vorcomii, deinde Leovardiae, caussae defensor,
Comitis de Lumey saevitiae a Senatu Hollandico
accusati, Franciscus Hommius, Reynardus el Hen-
ricus Neuhusius, Rembertus Horens, Matthaeus a
Vierssen, qui inde ab anno 1611 usque ad an-
num 1625 magna cum laude advocati munere

(1)nbsp;De Wal in Adn. p. 12.

(2)nbsp;Ila de Wal, Oratio p. 11.

functus est, sed postea senator factus, ultima vitae
tempora rebus politicis consecravit. Ab anno 1585
usque ad annum 1597 causarum patronos fuisse in
curia Gellium Hillama, ut et Theodorum Scheltin-
gam (1584—1598), Marcum Lycklama a Nye-
holt (1597—1604), atque huius in munere Profes-
sons Franequerani successorem Paulum Busium,
Jacobmn, auctorem libelli supra laudati, et eius fdimn
Hectorem Bouricium (1612), aUosque testis nobis
est Vriemoet (1).

In provincia Gelria praesertim floruit (de quo,
tamen valet quod supra dictum est de Viglio et
Hoppero) Leoninus (Elbert de Leeuw van Bommel).
Studüs peraclis primum quidem in academia Lova-
niensi, ubi didicit, docuit successor Mudaei,
et edidit multa juris scripta, inter quae excellunt
Centuria consiliorumEmendaiiones sive observ-
ationes juris, Commentant ad II. Cod. et Dig. de
jure emphyteutico et usufruetu., plura. Cum vero
in diem magis se separaret Gelria ab regionibus,
quae sub ditione Philippi manebant, in patriam re-
versus est ibique fuit: „l'oracle du jour, l'agent, le
député des états généraux Belges (2).quot;

In consiliis juris Hollandicis nonnulla ab eo data
responsa occurrunt. In rebus politicis magnam quoque

(1)nbsp;E. L. Vriemoet, Athenarum Frisiacarum Lihri duo
in voc,

(2)nbsp;Britz, Mém. sur l'ancien droit Belgique p, 90. 118,

adeptus est gloriam futurus Gelriae cancellarius non
solum doctrina, sod etiam fortitudine prudentia
tempera ta.

Lucem quidem in hac provincia vidit Giphanius,
sed Germaniae iUe Cujacius AUorfi et Ingolstadii,
professor fuit. Hic igitur in censum venire non po-
test. „Nous croyons pouvoir le proclamer le pre-
„mier? du XVP siècle (1).quot;

Martinus Goris multum valuit juris doctrinae laude,
qua dignitatem judicis in curia Gelriae consecutus
est, postea cancellarü postremi munus obiit usque
ad annum 1632. Pater fuit celeberrimi Lamberti
Gorisii, qui de jure patrio colligendo optima
meruit (2).

136, 140. De Leonino Cf. Vita Elberti Leonini Gelriae
cancellarii, quam ipse scribere olim orsus (Matthaei Syl-
loge Epist. post Andreae Alciati Tractatum contra vitam
monasticam Hag. Cora. 1740) J. P. van Cappelle Lofrede
op Elbertus Leoninus in Bijdr. tot de geschiedenis der
Nederlanden, bl. 84. Bijdrage tot de geschiedenis van
Elbertus Leoninus medegedeeld door G. H. M. Delprat, in
Nijhoff, Bijdragen voor vadert. Gesch. en Oudheidk. VI.
D. III St. 1848.

(1)nbsp;Eod. p. 111 Praesertim meruit de historia juris
Romani (p. 121) bibliothecam publicam in urbe Aure-
lianensi condidit, in jure fendali Germaniae raultum prae-
stitit. (p. 127.)

(2)nbsp;Scheltema , Staalkundig Nederland , I p. 38}.. Cf.
Bonman, Geschiedenis der Geldersche Hoogeschool, I D. p. 35.

Uterque fratrum van den Sande, Fredericus et
Joannes, juris studio inclaruit. Hic imprimis illustris
praxi fuit, cuius Trajecti patrocinio inclyti, mulla
juris consilia, in collectione Hollandicorum et Ul-
trajectinorum invenies : Franequeram professor vo-
catus est alque unus fuit e Barneveldii judicibus.
Vulgo refertur inter eos, de quibus Grolius fatelur,
„eos destinatum a caeteris in reos ictum neque con-
„silüs, neque rationibus ullis avertere potuisse (1).quot;
Conferatur porro J. 0. Arntzenius in oratione de
meritis Gelrorum in jurisprudentiam (2).

Ex Zeelandia multi quoque se ad academias Bel-
gicas contulerunt jureconsulti, quorum celeberrimi
fuisse videntur professores Janus Ramus (Tack) et
Petrus Peckius; uterque non timuit regi Philippe
respondere, nihil contrarium neque illicilum in pa-
cificalione Gandavensi inesse (3). Advocatus revera
fuit Nicolaus Everardus (Nicolaes Everaerts vel
Everhardi van Grijpskerke), qui eo munere inclytus
tandem praeses in curia Mechliniensi factus est, in
quam celeberrimi quique viri tunc cooptabantur. Na-

(1)nbsp;Eo tempore fuit senator in curia Frisica : vid. Brandt,
Historie van de Rechtspleging gehouden in den jare 1618
en 1619. p. SI. M^ S. de Wind, Bibliotheek van Ne-
derlandsche Geschiedschrijvers , I. D. p. 428.

(2)nbsp;Habita die 9 Jan. 1802 cum Professons Hardero-
vici munus susciperet.

(3)nbsp;Britz, Mémoire sur l'ancien droit Relgique, p. 93.

tus anno 1473 mortuus anno 1532, talis fuit, ul
de eo dici possit : „les témoignages des contempo-
„rains el des jurisconsultes des siècles suivants sont
quot;unanimes pour proclamer le grand savoir et les
„éminentes qualités de ce juriste et magistrat (1).quot;
Fuit inter primos qui consilia sua ediderinl. Ex eadem
fertili jureconsultorum gente memoranlur: Ever-
hard Nicolai qui ante Annum 1527 advocatus fuit
Hagae Comitum, postea curiae Frisicae senator et
dein-praeses, landem praeses in curia Mechliniensi,

(1556) cuius fdiusArnoldus praeses Senatus Supremi
Batavi fuit, el Adrianus Nicolai advocatus in Senalu
Supremo Mechliniensi Anno 1534, post ibi sena-
tor, landem Gelriae cancellarius (2).

Jacobus Catsius celeberrimus quoque fuit jure-
consultus, qui caussis orandis et consiliis dandis
talem adeptus est famam, ul professor juris Lug-
dunum Batavorum vocatus sit: maluit lamen advo-
catus manere atque postea, ut salis notum est, rebus
politicis se immiscuil (3). Apollonium Scottum, ci-
vitatis Medioburgensissyndicum, multum quoque juris
studio incubuisse, patet ex epistolis Petri Cunaei (4).

^{iyBrïl^Mémoire sur Vancien droit Belgique p. 68.

(2)nbsp;J. W. C. van Hasselt, Het geslacht der Nicolai.
Gids 1839, IX. Mengelingen bl. 3S6 et seqq. usus
auctoritate doctissimi de la Rue Geletterd Zeeland.

(3)nbsp;3. Cats, Twee en tachtig jarig leven.

(4)nbsp;Petri Cunaei Epistolae editae cura Petri Burmanni
Leydae 1725. Ep. 2i, 25, 26. (1619.)

Ex Brabantis floruere jureconsuiti : Henricus
Agylaeus Sylva-Ducensis praesertim litterariira stu-
diosus, multa juris scripta e graeco in latinum ver-
tit sermonem, et anno 1579 partes provinciarum
septentrionalium secutus, scripsit Inaugurationem
Pbilippi II, quo opere ostendere conatus est Phi-
lippum indignum esse imperio. In libro Historie der
stad en Meyerije van 's Hertogenbosch viri cons. J.
H. van Heurn p. 119, T. H. memoratur tanquam
medicinae doctor („Mr. Hendrik in den Heorn
„genaamd Agileus leeraar in de Geneeskunstquot;),
apud van de Water (1586) occurrit tanquam Pro-
curator Generalis. „Quid in Justiniani et Leonis
Novellis, Photii Nomocanone cum commentario
Theod. Balsaraonis, aliisque vertendis praestiterit,
vid. Homberg in praef. novae Nwellarum Justiniani
versioni praemissa (1).quot;

Guilielmus Masius e vico Leende prope Sylvam
Ducis, mox vero Lovanium professor vocatus est
Anno 1621. Scripsit Singularium opinionum in
jure civili libros 11 Imprimis vero Diodorus tul-
denus SylvaDucensis est laudandus, qui inde ab
Anno 1615 usque ad Annum 1620 ibi advocatus
fuit, honoris caussa doctor utriuäque juris Lovanii
creatus, ibique, factus Professor Graecae linguae et

(1) Van de Water, IP D. p. 1053. Bor. L. XIII T.
II p. 73 et L. XX. p. 652

iuris civilis. Indicavit ea quae in jure exercendo
reformanda essent in Serie aphorismomm quarum
dudu quaestiones et facta disceptari possent. Im-
tiamenta Jurisprudentiae sunt orationes, quas ha-
buit lecliones suas auspicans magna eloquentm, ele-
gantia Ciceroniana, conscriptae (!)• „Tuiden eta.t
„philologue, philosophe, aweat praticien, profes-
„Lr et auteur critique, une des illustrations de

„l'époque.quot;

' Ex provincia Ultrajectina mihi innotuerunt advo-
cati: Florentius Thin, qui ter ad ducem Albanum
missus est, ut deprecaretur sententiam, qua urbs
Ultrajectina propter laesae Majestatis crimen omni-
bus erat privata privilegiis, quique appellationem
ab iniquo judicio ad regem Hispaniae conscripsit (2).
Van de Water ad annum 1630. dicit: „Mr. Ja-
cob de Wijs, Peter Dierhout en Arent van Horn-
hoen syn aile drie gecomraitteert in plaatse van
Mr. P. van Leeuwen en Dr. Otto Schrasser over-
leden, mits te samen trekkende de gagievan twee

Raadsheeren, daer de Heeren van de Ridderschap
verklaerden by meerderheid sig mede te confir-
meeren, op conditie, dat men de Advocaten van
Dalen, Weede, en Helmis van Welle voor allen

(1)nbsp;Britz, Mémoire sur l'ancien droit Belgique, p. 174,

qoq 269, 280.

(2)nbsp;scheltcma, Siaatk. Neäerl. p. 365. Bor. Tom. I p
329. Bondam, F™. .. onuitgeg. sluMen, I D. p. 33.

anderen sal houden geprefereert, soo haest weder
een plaatse ten Hove sal koomen te vaceeren.quot;
Praeterea nobis occurrunt in vita clari Theologi
Joannis Uytenbogaertii verba (1): „Joannis werd
besteld eerst by Mr. Antonis Buyser, Advocaet
voor den Hove van Utrecht, na, by Mr. Johan
Bogaert die van syn maegschap was, te gelyk
Canoniek, nae, Deecken van St. Peters te Utrecht,
ende met een, een seer trelFelick Rechtsgeleerde,
die hoewel hy selve te Hove niet en pleytede,
hadde evenwel in 't consuleren, maecken van schrif-
turen ende anders groote practycke.quot; In praxi
praesertim laudibus inclaruerunt J. Sarcerius, J.
Byridop, R. Loefiius, B. van Coesfelt, van Zijl,
B. van Zutphen, C. de Vianen, van Ewyck, ce-
leberrimus Christianus van Rodenburgh, auctor in-
signis tractatus de jure conjugum (2). Hi vero
optime cognoscentur ex consiliis juris, quae nomine
Ultrajectinorum collecta sunt, ut el ex Hollandicis,
quorum pars ab iis data est. Sed haec nunc per-
scrutari et loei dispositie el lempus vetanl.

In Transisalania nos advocatos celeberrimos non
invenisse non sane mirum videbilur iis, qui lege-
rinl art. 24 veteris Landrecht mn Averissel., van

(1)nbsp;Johannis Uytenbogaarts leven Druk, 1646, in
praef. p. 6.

(2)nbsp;Foelix Traité du droit international privé p. 24.
praef. et p. 9.

voersproken. „Item so wanneer enige parthien
an den rechte tho doen hebben, und enen voor-
spraken met sich tho dage voeren willenn, so
sal die voersprake van den parthien nicht meer
nemen, dan die frie kost, uth unde weder in syn
gewarsam, unde daer tho elkes dages eyn halftquot;
Heren punt, voer syn arbeyt. Dann als die par-
thien enen voorspraken int gerichte, offte an dat
gerichte vonden, Idt sy in ener Stadt oiïte int
kerspel daer men hem behoevet, sal die voer-
sprake beholden uunde verbunden syn, den par-
thyen tho denen, unde ere woert tho voeren,
unde sal daervan nicht meer hebbenn, dan tho
elkes ene quarte wyns uthgesundert die Hoge
Banck, by Landtdaghen unnde Claringen, waer
hie sal hebbenn van ellick parthie den hie dient
enen oert goldes. Unde wert sake, dat ennich
voersprake des weygermge dede, ofFte die par-
thien hier banen beswaren wolde, die sal na den
geen woert voer ennich gerichte meer voeren.
Und doch sollen alle parthien diet begeren unnde
hem vermeten, hoer woert selves mogenn doen
unde voeren, by hoer ban unde bote, daer inne
de Richter gene wederweygeringe, mer behulp
doen salquot; Huic articulo omnino convenit, quod
jam antea de advocatis Transisalanis Germaniae
advocatis aequiparandis in medium attuli (1).

(1) Landrecht van Avcrissel tho samen gebracht unde

5

Hollandia vero omnium hac in re quoque fera-
cissima foil. Inter primos inveniuntur advocatos:
Franciscus van den Bergh Delphis natus, senator
in curia suprema Mechliniensi Anno 1556 ut et
Guilielmus Criepius Anno 1574 ex eadem urbe
oriundus (1); Gerardus van Hoogeveen aetate
uvenili advocatus clarus, Lugduni Batavorum syn-
dicus, postea consiü, curator Academiae (1524—
1580). Agmen vero advocatorum in recenti repu-
blica ducit Oldenbarneveldius, meis laudibus non
celebrandus. Hic vero quum dicat suo tempore
octo modo Hagae Comitum foisse advocatos, tri-
ginta annis post longe aliud quid nos docet Grotius:
„Eorum qui juris scientiam profitentur, magnus in
„Batavia est numerus et Hagae major aliquante quam
„olim Romae foit : quippe ultra centum ascendit ex-
„tra eos qui in oppidis consulte de jure respondent
„et cavent clientibus. Sunt in hoc censu viri ma-
„turi Studiorum et quos cum rerum usus, tum eru-
„ditio quoque commendat (2).quot;

Sed de singulis est agendum; occurrunt: Joannes
van Treslong, nobili Stirpe oriundii^, qui advocatus

uthgelecht doer Melchior Winhoff. Tweede Druk door J.
.4. de Chalraot, Campen , 1782, p. 478, Cf. p. 441 et p. 206.

(1)nbsp;Bleiswyck, Beschrijving van Delft , p. 768, 791.

(2)nbsp;Hug. Grotii Batavi, Parallelon rerumpuhlicarum liher
terlius de moribus ingenioque populorum Atheniensium,
Romanorum, Batavorum Haarlem 1802, p. 40,

assiimtus est legation! ad fatum deprecandum , quod
odium ducis Albani Joanni van den Einde parare
videbatur, ab Ordinibus Holiandiae missae. De quo
testatur Bor, „een van de principaelste en kloekste
„advocaten van den Hove van Holland (die na-
„maels eerste President van den Hoogen Rade van
„Holland geweest is).quot; Antverpiam quumpervenis-.
set ubi tum erat Dux, „soo ist gebeurt, dat de voorsz.
„Meester van Treslong verzocht audientie van den
„voorz. Rade van trouble, welk verkregen hebbende
„heeft d' oorsake van de komste der voorz. Heeren
„Gedeputeerden verhaelt en voorts by monde wat
„te vry defenderende de sake en het goed recht
„van den voorsz. Meester Jacob van den Einde, so
„is hy aldaer alle den gantschen dag als gevangen
„man in een kamer van denselven huyse beset en
„bewaert geweest (1).quot; Sane pulcherrimum exem-
plum ilhus libertatis dicendi, quam omnes, qui de
advocatis scripserunt auctores tantopere in aliarum

(1)nbsp;Conf. eiusdem Joannis van Treslong egregius li-
bellus, quem pro vindicando jure defensionis etiam in
inquisitione praevia criminali 19 Majo 1557 Senatu Supremo
Mechliniensi porrigendum curavit. Register van Acrtvan
der Goes Anno 1557 pag. 58, 59, 60.

(2)nbsp;Bor. Nederlandsche Historien, Boek 4 p. 210 »het
eerst president van den hoogen raad.quot; Boek 17 p. 330.
Mortuus anno 1583 die 5 Jun, dicitur : »een zeer tref-
felijk geleert man.quot; B. 18 p 401.

regioimm causarum patronis, laudant! Franciscus
Francken, qui syndicus urbis Goudae creatus di-
cebatur: „Advocaet voor den Hove van Holland,
„weesende een geleerd, jong en ervaren manquot; (A°.
1583). Per aliquod tempus munere functus est
advocati Hollandiae, sed cum hoe in perpetuum ei
deferretur, precibus civium permotus, munus non
suscepit. Auctor fertur notissimi instrumenti, quo
Anno 1587 exposuere Ordines Hollandiae, quibus
fundamentis niteretur sua potestas (1). Mortuus
est anno 1617 judex in Senatu Supremo.

Nempe vetus erat mos, ex quo celeberrimi ad-
vocati syndici urbium vel regionis eligebantur,
ut patet ex multis exemplis cum Oldenbarneveldii
et Francisci Francken, tum ex iis, qui sequuntur et
innumeris aliis. Inter quos, quis non cogitat in-
clyta nomina Romualdi Hogerbeetsii, Hugonis Gro-
tii, Jacobi Catsii? Joannes Berck Dordraci syndicus
fuit, postea legatus ad regem Angliae et curiae Hol-
landiae judex adscriptus (1565—1627): Joannes de
Haen insignis advocatus Hagae Comitum et Amstelo-
dami, Harlemi syndicus creatus est, una cum 01-
denbarneveldio et Grotio condemnatus, feliciori vero
fortuna usus, patriam elfugit in ducatum Holsatiae (2).

(1)nbsp;Conf. dc co cons. Holl. 209 T. II et c. 139. T.
VI et Vreede Hooge Raad. (1839) p. 37.

(2)nbsp;De eius virtutibus et scientia vid. Grotius verant-
woording p. 292.

Joannes van Bauchem, postea Praeses Senatus
Supremi Hollandiae, teste Merula, erat: „Juris-
consultus celeberrimus olim non privatorum modo,
sed muUarum urbium et regionum oraculum: hodie
vero ad summum honoris gradum, invitus etiam, evec-
tusquot; (1). Jacobus Coren, judex in Senatu Supremo

deinde factus, cuius celebrantur observationes rerum

in supremo senatu Hollandiae, Zeelandiae, Frisiae
judicatarum. Item consilia quaedam. (2) Cornelius
Haga (1587—1654) qui adeo jurisperitia et caeteris
ingenii dotibus excelluit, ut Anno 1610 in Sueciam
mitteretur a quibusdam Hollandiae mercatoribus,
litibus nonnullis, ibi cum rege ortis, finem imposi-
turus; postea iterum legatus Byzantium missus, post
28 annos in patriara rediit, atque famam Jurecon-
sulti rursus ita sibi vindicandam curavit, ut praeses
Senatus Supremi mortuus sit. (3) ßrederodius, quem
Terrassen vocat: „le célèbre' (4), quique scripsit,
inter alia, Thesaurum sententiarum, Regularum et
Decisimum Juris Civilis, quique in rebus politicis,
legationibus obeundis, optime de patria meruisse

(1)nbsp;Vreede, Hooge Raad, 1839 p. 31.

(2)nbsp;Eod. p. 44.

(3)nbsp;Stalim Praeses creatus est teste K. J. R. van Har-
derwijk , Levensschets van M'. Cornells Haga , Schiedam ,
1848 p. 26.

(4)nbsp;Terrasson, Histoire de la jurisprudence Romaine
p. 393.

videtur. (1) Guilielmus Grotius scripsit vitas Juris-
cousultorum et Isagogen ad praxin fori Batavici
Belgice post biennium versam, ut et Enchiridion de
Principiis Juris Naturalis. De eius fatis omnino
legendus est H. Vollenhoven in opere Broeders
gevangenisse Dagboek van Willem de Oroot. Hagae
Comitum 1842. p. 47. Neque omittendi videntur,
Simon van Beaumont, senior huius nominisjurecon-
sultus saepe sententiam rogatus, ut liquet ex consiliis
Hollandicis (1574—1654), Guilielmus Boreel ad-
vocatus Societatis Indicae Orientalis, postea multis
legationibus ornatus (1590—1668). Anno 1624
nobis occurrit Nicolaus Dedel, curiae Hollandiae
advocatus, professor Leydam vocatus, num meritis
talein honorem adeptus, Petrus Cunaeus dubitat
(2) multos consanguineos et propinquos eum ex
_ consulibus aliisque magistratibus Leydensibus habere,
monens: sed eum hic aequum judicium non ferre, ex
ipsa epistola effici potest. Meliorem sententiam fert de
jureconsultis Gerardo Bronchorstio, postea profes-
sore Harderovici (Ep. 162), ut et de Joanne Cabel-
javio, quem Ultrajectinis professorem juris frustra
commendavit. Ep. 166. Inter huius temporis ad-

(1)nbsp;Pieter Corn. Brederode door M'. G. W. Vreede in
Bijdragen voor vaderlandsche geschiedenis en oudheidkunde,
Nyhoff, III. p. 266.

(2)nbsp;Petri Ciinaei Ep. 140.

vocatos fisci memorantur Theodoras (M'- Dirk)
Graswinckelius scriptis notus et Joannes Moons, de
quo Groenewegen testatur (1): „Joannem Moons
„Holiandiae, Zelandiae et Westfrisiae fisci Advoca-
„tum et Procuratorem Generalem, cuius exactum
„judicium soHdamque theoriae et praxeos scientiam
„magni facio, aUosque fori nostri coryphaeos in
„ddbiis saepe in consilium adhibui.quot;

(1) In praef. tractatus de legibus ahrogatis.

CAPUT III.

DE CONSILIIS JURIS.

t

Quanta autem doctrina universe Jureconsulti
nostri praediti, quantaque auctoritate ornati fuerint
saeculo decimo septimo, praesertim nobis apparebit
inspicientibus collectiones consiliorum, quae hoc
imprimis tempore edita sunt. Subscripta enim sunt
eorum nomina, nonnumquam addito die, quo re-
sponsa data sunt, neque tantopere aberat, quin
eadem auctoritas iis attribueretur, quanta Ro-
manorum Jureconsultorum sentenliis alque opini-
onibus. (1) Pluribus saepe una simul quaestio

(1) J. Schomaker prae/'. p. 7. »Eo magis quod eotera-
»pore vivimus ut potius credamus decisionibus, quam le-

proponebatur; saepe junioris respoBSum sententia
majoris natu confirmabatur, in arduis quaestionibus
ter vel quater confirmatio addita est. Quaedam in
eadem consiliorum collectione sibi opposita sunt,
quod tamen rarius fit. Semper memores quod falli
humanum esset, verba „dunkt onder correctie,quot;
vel „salvo aliorum judicioquot; perpetuo adjiciebant.
In majori quaestionum parte agitur de re testamen-
taria vel de communione bonorum, quae inter
conjuges locum habet, nonnullae sunt juris mer-
catorii, juris feudalis, juris criminaiis, perpaucae
juris publici, fere non adsunt juris gentium.
Rectissime de iis mihi judicare videtur Britz in
opere laudato dicens: „les précieux consilia, ouvra-
»ges de haute portée, ont le plus contribué à
„établir la réputation des auteurs et servent le
„mieux à faire connaître l'ancien droit.quot; Tom.
I. p. 126.

Prodierunt plures horum consiliorum coUectiones,
(1) quarum antiquissimae sunt HoUandicae et

»gibus, adeo ut judices hodie tam pomposi sint, ut, nisi
»videant textum ant decisionem in terminis, fidem non
»adhibeant.quot; et pag. 8 docet impensas litis compensari, si
opinio vicli firmata esset consilio duorum advocatorum
fama bene notatorum. Hoe vero tantum in Zutphania
nobis obvenit.

(1) Definitio consiliorum invenitur apud F. L, Rerste-
man, Holl. Regtsg. Woordenh. p. 9. in voce advyzen.

Ultrajectina; postea J. Schrassert et M. A. van
Lainzweerde Gelriae, J, Schomaker Zutphanicae
regionis praesertim, consilia ediderunt a singulis
vel solis vel cum aliis quibusdam Jureconsultis
data: L. C. H. Strubberg collectionem consiliorum
Transisalaniae publici juris fecit. Praeterea adsunt
Nederlandsch Advysboek, a viro cons. J. van
den Berg, Nieuw Nederlandsch Advysboek ^vaece-
dentis complementum, Vervolg op de Hollandsehe
Consultatien, congestum a viro docto G. de
Haes et van der Kop. Decision en obsermtien
mn M'' J. Loenius vermeerderd met advysen mn
Regtsgeleerden a viro cons. Tobias Boel, juniore;
Mquot;^- J. M. Barels, Practizeerend advocaet voor den
gerechte der stad Amsterdam: Advyzen over den
koophandel en zeevaart mitsgaders verscheidene
turbes memorien etc., meerendeels van Mquot;^ A.
van den Ende als ook J. Ardinois, D. Heimans,
en andere gerenommeerde Amsterdamsche advoca-
ten. Amst. 1781. Eiusdem Crimineele Adeijzen
Amst. 1778. Tandem scripsit vir. cons. J. J. van
Hasselt adnotationem et addenda ad consilia Hol-
landica.

Omnes autem has consiliorum collectiones accu-
rate perscrutari longum foret negotium; ut vero
animadvert! possit, quantopere altioribus studiis
et indagine digna sint, paululum moremur in !n-
vestigandis Hollandicis, quae vocantur, !n quibus

vero multa Ultrajectina et caeterarum provinciarum
quoque occurrunt, quaeque mihi memorabiliora vi-
dentur, tum quod in iis omnium fere advocatorum
consilia occurrant, tum quod ibi inveniamus no-
mina celeberrima, inler quae animadvertunlur:

R. van Amsterdam el Quirinus van Stryen, quo-
rum uterque plurimis subscripsit (179 et 177)
consiliis. N. van Sorgen (125^; Hugo Grolius,
(96); A. van Stryen (83), W. van Slryen (1)
et J. van Slryen per plures annos Amstelodami
celeberrimi advocati; Joannes de Witte (76), qui-
bus quantitate edilarum sententiarum proximi acce-
dunt: Cornelius Bosch, cuius ad unum e Barneveldii
judicibus nolum esl elTalum: aliquamdiu Leydae ju-
ris Professor, dein anno 1619 munere motus (2);

(1)nbsp;»Fameuse Regtsgeleerde Practisynquot;. M'. T. Boel ,
ad Loenium p. 409. Vreede, Hooge Raad, etc. 1839 p. 50.

(2)nbsp;Tydeman, Aanteek. op Bilderdijk, XI D. p. 281 ,
282. »Tegens van Santen wierdt op een tydt, door den
»Heer Corneiis Bosch vermaerdt Rechtsgeleerde, geseit. Dc
»luiden seggen drie dingen van u, die ik niet en kan
»gelooven , en daer ik u over verdeedige. Hij vraagde
»wat dat was. Het eerste, seide Bosch, dat gy niet veel
»verstandts heb: bet tweede, dat gy gierigh syl, bet
»derde is my ontgaan. Het eerste, sprak hy, geloof ik
»niet: want gy hebt in den Advocaet (Oldenbarneveltt)
»een crimen des doodts gevonden, 't welk de grootste
»Rechtsgeleerden niet moogelyk is uit te vinden. Aan 't
»tweede syt gy noch minder schuldigh, want gy hebt om

W. de Cocq; van Peene; J. van den Andel; D.
de Jonge e gente in Zeelandia clara; Guilielmus
Grotius; J. Willemsz; Paets, J. Verraeeren, P.
Buys, S. van Veen, ex gente nobili ortus, (1)
in munere advocati fisci Hugonis Grotii decessor
S. van Beaumont, Longinus, Corvinus, C. van
Cuyk, van der Muelen, B. van Culemburg, Ev.
van der Schuer, H. Roch, J. Moens (2), M. van der
Goes, Cloek, S. van Groenewegen van der Made,
urbi Delphis ab Actis et secretis, qui edidit librum
de legibus abrogatis frequentis adhuc usus; P. Bort
scriptis juridicis varii generis clarus. Unum quoque
adest Oldenbarneveldii in hac collectione, ut et
unum Hogerbeetsü consilium.

Illud agit de quaestione, num dies, culpa notarii
testamento non adjectus, postea ab eo possit adjici,
quod negatur (3) : hoc vero , dalum simul cum Icto
van der Meer, docet, quamvis peregrinus legibus
nostris non sit ligatus, tributa tamen solvenda esse,
imposita hypothecae, tanquam juri in re immobil i.

»vier en twintigh tiondert gulden sulk een vonnis helpen
»wysen, dat ik om al 't goedt van de werelt niet sou
»willen doen.quot; Brandt, Historie der Rechtspieginge,
bl. 199.

(1)nbsp;Scheltema Staatkundig Nederland, in voce.

(2)nbsp;De Joanne Mpons vid. Vreede, Hooge Raad elc.
1839 p. 45.

(3)nbsp;Cons. 328. T. III.

quae res immobilis regitur lege territorii ubi sita
est (1).

Sed inter viros, quorum immortale nomen sta-
tim nos arripit, primarium obtinet locum Hugo Gro-
tius. Quamvis major scriptorum pars Theologiae
sit sacrata, adsunt praeter scripta historica et ju-
ridica, de quibus hic non agendum, in consiliis
Hollandicis eius nonaginta sex. Quorum plurima
tempore, quo munere advocati fisci et syndici
Roterodamensis fungebatur, sunt data. Eminent prae
caeteris brevitate et perspicuitate: semel tantum
ab aliis jureconsultis sunt confirmata, quamvis hoc
saepe ita fieret; sulßciebat nomen Hugonis. Prae-
sertim consulebatur in controversiis testamentariis
et communionis inter conjuges: in paucis juris pu-
blici caussis, quae occurrunt, imprimis eius ratio
habebatur. Probitatem ab juris quaestionibus abesse
non debere docuit, cum rogatus de validitate clau-
sulae testamentariae, eam non valere respondens,
addidit „doch sullen de erfgenamen ab intestato wel
„ende eerlijk doen, soo zj aan de rechtsinnige
„armen deselve laten volgen, hoewel zy na ri-
„geur van Rechten daartoe niet en souden kon-

(1) Cornelius van Nieustad de sententia quadam locutus
vocat, Hogerbeetsium »een v\'aren overste in de Rechten.quot;
Vonnissen van Huwelyksche voorw. N». 22. Hollandsche
praktijk in Rechten p. 303.

„neu werden gecompelleert (1).quot; Injuriam monet
libello famoso non inesse nisi in specialem per-
sonam sit directa (2); testibus duobus negantibus
maleficium, magis credendum esse quam mille affir-
mantibus (3), Quaestione proposita, num assecu-
rator, qui ignarus pretium rerum, quae invehi prae
edicto non poterant, assecuravit, scientibus asse-
curatis, si confiscatae sunt, restituere debeat, ne-
gavit, quia res esset contra bonos mores; et cum
in assecuratione societas quaedam inesset, in hoc
judicium non venire, quae ex caussis prohibitis
amittantur. Affirmat praeterea, si assecuratus, ut
bona servet, impensas fecerit, eas esse restituen-
das, dummodo bona fide sint factae neque protractae ad
donationes, tunc enim reducendas esse ad illum mo-
dum, quem secutus fuisset vir diligens (4). Sed omnes
recensere, quamvis operae pretium non negabo, jam
in animo non habeo. Sufficiat animadvertere con-
silium copiosissimum sive potius dissertationem de ju-
risdictione, quae ex juris publici tum vigentis princi-
piis curiae, Ordinibus et urbibus seorsim compete
ret (5). Profecto, quamvis non dixeris hanc Grotii

(1)nbsp;Holl. Consult, m D. p. 437. c. 155.

(2)nbsp;Notissima est controversia nostra aetate de interpre-
tatione Art. 367. Codicis Poenalis agitata, vid. Pleitrede
in zake C. A. Thieme van M'. D. Donker Curtius. (1839).

(3)nbsp;Holl, consult. III. D. c. 157.

(4)nbsp;Cons. Holl. ni. 175,

(5)nbsp;Eod. III. 326.

Iheoriani liberlati favisse (1), dignissima investi-
gatu atque lectu habenda est disputatio, quippe quum
in ea tota de judicandi potestate in patria nostra
quaestio versetur. Theses principales, quas ibi pro-
pugnat , hae sunt: appenes Ordines est suprema potes-
tas : privilégia concessa sunt a Principe, contra po-
testatis suae abusum, non contra Ordines: bis igitur
evocare licet quamvis a Pliihppo Burgundo privile-
lt;num concessum sit de non evocando, quod jus

O

alioquin omni supremae potestati competit: su-
prema judicandi potestas semper apud Ordines
fuit, qui eam modo permiserunt curiis; judicium au-
tem tollitur, vetante eo, qui judicare jussit: ur-
bibus competit imperium et jurisdictio, quod imperium
iis auferri non potest et in quo comprehenditur jus
aliquem ex urbe exsulandi, nuUis Umitibus circum-
scriptum, non solum ex sententia judicis sedexple-
nitudine potestatis. Attamen magistratus tenentur
hac de re rogati Ordinibus rationes reddere, non
vero Comiü (2), quamvis ex eius nomine jus di-
catur ; sine appellatione in rebus criminalibus Sca-
binijus dicebant, atque hoc permansit, quamvis non-
nullae aliae res ad curiam delatae sint: verbo, ur-

(1)nbsp;Cf. M'. Pieter Bort, Tractaet van Crimineele Saec-
ken p. 174. et E. Luzac. Holl. Rijkdom III. 267. Qui
nostram sententiam propugnat.

(2)nbsp;De Groot... stond bij den Prins bekend als een ge-
streng verdediger van 's Lands privilegiën. Luden p. 224.

bibus esse plenam potestatem, constrictam modo uti-
h'tate publica; quod curiae minime contemnere licet.
Totum boe Consilium Juris Publici magis est tracta-
tus, quam opinio de jure emissa. (1).

Adhuc animadvertendum videtur Cons. 340. Lib.
III., ubi Grotius agit de jure, quod Principi compe-
tat tanquam Archithalasso in hostium naves, Cons.
178, de piscatu prope insulam Spitsbergen, quae
a nostratibus primum occupata fuit. Quaerebatur
autem an peregrines ab hac arcere liceret, quod
affirmat Grotius, quia ita apud Anglos et Danos
fuerit usitatum, qui, quousquetormenta exploduntur,
piscari prohibèrent; „quis enim aspernabitur idem
jus dici sibi, quod ipse aliis dixit, vel dici effecit?quot;
et quia, quod attinet ad maris sinus, possessione
decennii hoe jus excludendi acquisitum esset. Hoe
autem responsum datum est Amstelodami Anno 1632
ut et Consilia 174, 176, 177 et 179, quamvis
ipse tum latitare cogéré tur, atque in publicum prodire
propter ostracismum ipsi non liceret. (2) Exstat

(1)nbsp;De ca , quae nobis intolerabilis videretur, potestalc
magislralHura urbanorum , quaeque nilebatur decreto Or-
dinum Hollandiae A» 1391 d. 10 Sept. acerrime conque-
ritur Meijer. Inst. Judic. T. IV. p. 323 seqq. et p. 401.
Conf. F. Hulshoff Diss. De appellandi facuUale in causs.
crimin. admittenda. Amst. 1846 p. 212 seqq.

(2)nbsp;H. Luden, bl. 218, seqq. de Burigny p. 191. »pour
»s'occuper en attendant qu'il fût absolument instruit de

quoque consilium Hamburgi datum, unde effici
potest, quanta auctoritas eius decisionibus tribue-
retur. Tandem animadvertamus cons. a Grotio aetate
juvenil! datum 157, Tom. V. ubi quaestio versatur
de usu et auctoritate praescriptionis in dirimendis
controversiis juris Gentium et hic adhibendae circa
regiones, ab Episcopo Monasteriensi vi occupatas.
(1) Magnus fuit hac in re jureconsultorum dissensus,
ita ut ab una parte van Amsterdam, Vermeeren et
van Kuijk (2) ab altera G. van Strijen et Hugo
Grotius starent, qui rem in favorem Mauritii, in
detrimentum Episcopi decidunt,

Joannes de Witte multa quoque consilia juris
dedit, ex quibus observanda mihi videntur: Cons.
27 Tom. n. ubi agitur de damno navi a nave il-
lato et affirmat, nullam servatam fuisse differen-
tiam inter „binnen 's lands en buitenlandse overzey-
„linge na d'experientie en kennisse van meer dan
„veertig jaren.quot; Cons. 65 de avaria pro dimidia
parte ex jactu solvenda; 235, de obligatione in
sohdum inter mercatores; 147, Tom. IV. de pretio
locationis navis solvendo usque ad diem interitus,
quod ab undecim aliis Jureconsultis est confirmatum;

» son sort, il résolut d'exercer la profession d'avocat con-
»sultant.quot;

(1)nbsp;Cf. K. G. Günther Europ. Völkerrecht in Friedens-
zeiten II T. § 24. p. 117. Altenburg 1792.

(2)nbsp;Nomen etiam occurrit van Cuyq.

C. 85 torn V. de doinicilio non niutato, quanivis
mercalurae caussa in alio loco habitalum sit (1) ;
Tom. VI. c. 13 de impensis ab assecuratore sol-
vendis praeter summam assecuratam ad servandas
res faclis, (2) c. 85, ubi diversae quaestiones de
inslitoribus [factoors] occurrunt,

De Witte consulebatur maxime in rebus mercato-
riis, sive solus sive cum Jureconsultis van Amsterdam,
van Stryen, J. van den Andel et C. van Kuyk.
Omnia autem horum consilia recensere operae pre-
tium non esset, sufficiat memorasse Cons. 318
Tom. 1, ubi docet R van Amsterdam conatum falsi
testimonii puniendumnon esse; Cons. 76 Tom. II
ubi multorum jureconsultorum opinio invenitur detor-
menlis in caussis criminalibus adhibendis, et docetur
eorum usum quam maxime esse restringendum ; re-
quiri indicia luce meridiana clariora; confessionem
sine bis indiciis (3) in tormentis factam non nocere;
et generaliter adeo mitis et humana sententia emitti-
tur, qualerä vix eo tempore exspectares. Porro
Cons. 182 Tom II ubi non iteranda esse tormenta
explicite docetur. De publicatione bonorum condem-
nati multa quoque consilia data sunt. R. van Am-
sterdam (Cons. Holl. Tom. I 325) statuit, eam lo-

(1)nbsp;B. W. Art. 9 N» 3.

(2)nbsp;W. van K. Art. 633, 636 , 283b.

(3)nbsp;Van Leeuwen Proces Crimineel lil K, p. 37.

cum non habere circa mortui bona: van Swaans-
wyck, eam non obtinere nisi in crimine lae-
sae majestatis ex decreto Ordinum Hollandiae A.
1593. Cui decreto subscripsit quoque Olden-
barneveldius, cui non profuisse, historia docet. (1)

Contra vero adsunt duo consiUa, in quibus agitur
de incantationibus; quae res, ul notum est, illis tem-
poribus non tam aliéna erat, c. 312 Tom. I. ubi van
Amsterdam poenam mortis vel exsilii infligisolere,
in casu vero miliorem ferendam esse sententiam
docel; et 119 Tom. IV. ubi testis reprobalur, qui
ex incantationibus testimonium ferre posse perhi-
bebalur.

Tandem occurrunt Leonini nonnulla Latine scripta;
uti et Professorum Leidensium el Ultrajectinorum,
quae advocatorum consiha confirmant: sunt el pro-
fessorum nonnulla, quae ab advocatis confirmanlur.

Quae res si oslendit, quanta auctoritas nostris
advocatis a civibus siûstribueretur, aliarum regionum
incolas non aliter sensisse, testimonio est Cons. 76
Lib. II, quod his verbis incipit: „Alsoo over
„eenige jaren eene geleerde consultatie van ver-
„scheide Rechtsgeleerden in den Hage in Holland is

aedaan over zekere quaeslien en geschülen tusschen

quot;quot;liTpëcüÏiarem edidit librum quatenus publicatio in nos-
tra patria admittenda videretur. Tobias Boel causarum
patronus Amstelodamensis, in opere Amsterdams privi-
legie en poorlerregt, Amstelodami A» 1713.

„de Venelianen en die van Marseille gevallen. En
„dal die consullalie alhier is geapprobeerd. Soo is
„goedgevonden, noch op een ander quaestie mei de-
„selve geleerden le adviseren en consulteren, of mei
„zoodanige die jegenwoordig in 'lieven z^-n, op de
jijnavolgende species facti.quot; Casus positio autem ex
Ilalorum sermone versa est: quaestio erat quando tor-
menta adhibenda essent. Profecto non parva est laus!

In supplemento Conss. Hollandicorum praesertim
nomina A. van den Ende occurrunt, P. Buys, van
Hertogveld, Heimans, Verryn, La Bassecour, F.
van Ellinckhuyzen, H. C. van der Vliet, ut et Juris
Professorum, Voel, Noodt, van Eek. Van den Ende
Advocatus Amslelodamensis imprimis plurimis initio
saeculi XVIII subscripsit, atque saepe confirmavit
Voetii consifia. Ideo maxime animadvertenda mihi
videtur 16 T. I. decisio, civibus Romano-Catholicae
religionis ficere bona relinquere pauperibus eius-
dem Ecclesiae, quod Tom. II Nederl. Advysboek
in casu, qui saecido fere post locum habebat, ad-
modum, inde ab cons. 80 usque ad 97 quot;de hac quaes-
tione, dispulalur. Negabanl novem jureconsuiti Belgii
foederati, inter quos Ploos van Amslel, Pagen-
stecher, alfirmabant omnes Brabantiae, sex Hollan-
diae et Voorda, quibuscum fecit curia Brabantiae.
Praesertim difficultalem movebat, quod Ordines Ge-
nerales Aquot; 1655 vetuerant legare pauperibus illius
religionis; sed alfirmantes distinguebant inter gene-

rales^ pauperes et particulares, ita ut his quidem
liceret. Cons. 124. Libr. 1 van den Ende jure
respondit, Privilegium concessum Societati Indicae
Occidentali excludendi omnes aliorum naves, vim
contra peregrinos non habere. Tandem animadverti
volo casum in collectione Nieuwe HoUandsche Ad-
vysen a Jurecons. de Haes édita, ubi curia Hollandiae
judicavit legati bona arresto praecludi posse, si
débita sunt ab eo, non tanquam legato, sed tan-
quam mercatore contracta, cum ita jus suum quidem
persequi legatus, contra eum vero actio dari non
posset, atque Ordinibus Anno 1679 decernentibus
legati bona detineri non posse, non in animo fuisse

casum legati, qui rei mercatoriae operam dedisset,

sed de debitis eos cogitasse, quae a legatis fieri so-
leant et debeant. Caeterum cf. de hoc argumente
Bynkershßelsii liber de Foro Legatorum.

Sed diutius in his consilüs morari vetat libelli dis-
positio : ex dictis jam patebit, saepe adhuc jurecon-
sulto operae pretium fore haec adire, atque scien-
tiam patrum in suos usus convertere. Breviter
tamen adhuc videndum de alia collectione, quae di-
citur Bellum juridicum, édita Amstelodami A. 1683,
in qua sententiae sibi invicem contrariae diversorum
jureconsultorum opponuntur, addita decisione curiae
vel Ordinum. NotabiUs, ut quae esset magistrati-
bus urbanis subinde gubernandi methodus cog-
noscatur, est decisio 43, ubi A. 1664 exsulatur

advocatus Janus de Vries ex urbe Dordraco, quod
contra consulem dicebatur excitasse gildarum ina-
gistros, cum in conventu magistratus eius urbis pro
iis verba faciens, negaret admittendum esse alius
gildae inagistrura (de deken der Bontwerckers).
Eum puniendum esse censuere G. Grotius, R.van
Moleschot, J. Walbeeck, G. van Hogenhoeck.
Liberaliori opinioni faventes eum absolvendum esse
judicabant S. van der Werve et W. van den
Kerckhoven. Eiusdem generis est casus 31. (1)
Sed memoratu digna est quaestio, quaetractaturin
casu 36. Scimus, Cornelium de Witt accusatum
esse ab homine quodam fama male notato, cona-
tus ipsum corrumpendi ad interficiendum Princi-
pem Arausiaciim (2). Pro delatore sententiam emi-

(1).nbsp;Conf. eiusdem generis condemnatio in Lijfstr. Regts-
oef. le Amsterdam door Jacobus Koning p. 176. «Nico-
»laas Muijs van Holy, van Amsterdam, oud S4 jaaren.
»Advocaat, gevangen over 't schrijven, laaten drukken en
»uylgeeven van lasterlijke brieven, requeste, als andere
»seditieuse geschrifte, dienende tot affront en calangie van
»den regter en andere persoonen. Is geconfineert voorde
»tijd van vijf en twintig Jaaren op een verseekerde plaats,
»om aldaar gehouden te worden buyten acces en na ex-
»piratie van dien ten eeuwigen daagen gebannen uit Hol-
»land en Weslvriesland.quot;

(2)nbsp;Cf. Geschiedenis des Vaderlands door Mr. W. Bilder-
dijk uitgegeven door Prof. H. W. Tijdeman X D. p. 19
seqq. p. 214 seqq. Bijvoegselen.

serunt van Kerckhoven, P. Bort, G. van Kin-
schot, C. van Rysoort: qui censuerunt (pudet
referre!) ullitno supplicio Wittium esse afficiendum ?
niliil referre, quod accusator persona infamis esset
„quod in accusatione crüninis laesae Majestalis,
„etiam testes famosi et ahas intestabiles admittantur,
„atque in hoc judicio unicus testis indicium ad
„torturam faciat (1. 7 ad leg. Jul. Maj):' saeva
Farinacii verba sua facientes: „in tali crimine ju-
„ dices pronos esse debere ad puniendum, non adeo
„attentis juris solemnitatibus.quot; Hanc opinionem non
jus, sed tempora dictaverunt. Sed defensores qui
vera principia tuerentur, non defuere. Animadver-
terunt in libello supplice curiae Hollandiae oblato
advocati J. van den Bosch, Brantwyck, J. et P.
de Groot, T. Cinq, J. Pesser, R.Kien, J. Deym
et ipse J. de Witt, accusati frater se defensuros
non fuisse accusatum, cum hoc sibi non necesse
videretur in caussa quae ne speciem quidem crimi-
nis haberet, nisi curia inquisitionem specialem atque
incarcerationem jussisset; delatorem esse infamem,
quod probabant sententiis allegatis pluribus con-
demnatoriis, esse et inimicum accusato, qui conlra
eum ralione olBcii actionem publicam instituisset, atque
eo ipso tempore iterum accusasse! criminaliter in
eodem tribunali: nil referre quod delator se ipse
obtulisset tormenlis, nam hoc nihil aliud probaturum,
nisi quod plus doloris ferre posset quam acctisalus ;

testes non esse admittendos, quibus testinionii dic-
tio non esset ; non apparere corpus delicti, nec delic-
tum esse quoddam commissum: crimen Majestatis
hac in re niülam praebere distinctionem: fore ut ita in
nostra republica quoque valeret proverbium, „crimen
„Laesae Majestatis vere erat crimen eorum, qui
„omni crimhie vacabant;quot; et uni homini potestas ita
concederetur, alium tormentis afficiendi.

Plus valuisse apud curiam delatoris calumnias
atque metum plebis, quam innocentiam, est, quod
perpetuo lug-eamus. Rationes sententiae ipsa ape-
riri ausa non est.

Nonne haec, quamvis ex tanta doctrinae mole
exigua, satis jam probant non defuisse caussam,
ob quam dicere potuerit nostrae aetatis scriptor:
„Si nous quot;voulons comparer nos jurisconsultes avec
„ceux que la Hollande a produits pendant cette
„période, nous devons avouer notre immense in-
„fériorité.quot; ? (1) Attamen fuere nonnulli viri, qui
saeculo decimo septimo exeunte non ita gloriosum
judicium de nostris jureconsultis ferrent. Inter eos
fuit Noodtius, qui A° 1689 Ultrajectum Professor
vocatus, orationem habuit de caussis corruptae Juris-
prudentiae: „Nostrum potissimum, inquit, obscu-
„rum et ignobile tempus vix paucorum lumine et

(1) Britz, Réponse à la question sur l'ancien droit Bel-
gique. p.

„gloria iUustratur.quot; (1) Cuius relaxationis studiorum
caussas esse dicit, quod non esse scientiam prae-
claram atque magni faciendam , sed artem causidici
sibi ex obscura et tenui scientia non honorem, sed
praesertim exiguae emolumentum mercedis propo-
nents, homines credant. Negligi praeterea fontes
juris; hauriri ex rivulis, (2) in ordinem molem
illam non redigi, juvenes eligere semper viam,
quae citius ad fmem perduceret. Sed videtur
Noodtius nimio scientiae suae amore abreptus,
saltem magis questus esse, quam par erat.
Praeter tot enim tantaque nomina, quae in inves-
tigandis consilüs juris nobis jam occurrerunt,
(3) el quibus addere possimus alia non minus
illustria Petri Vogelzangh (4), Cornelii el Jacobi

(1)nbsp;Noodtii Opera Omnia, Lugd. Bat. Anni 1724 Tom.
I p. 616, 619.

(2)nbsp;»Daar de hedendaagsche doctoren en adviseurs daar-
entegens moeten onderwezen zijn , niet alleen in alle hunne
provinciale maar ook in andere extraprovinciale wetten en
regten.quot; J. Schomaker, praef. p. 11.

(3)nbsp;Consilia juris Brabantica paucis exceptis, edita non
fuere, sed adsunt in tabulario Silva-Ducensi, imprimis
viri cons. Gerardi van Zoemeren, (cuius et adest scriplus
commentarius Over de Costuymen der stad 's Hertogenioseh
Anno 1716, pro summa 100 florenorum emtus), Hugonis
ac Cornelii van Boxtel et Syndici Crollii. De vila Jure-
consulti G. van Zoemeren scripsit vir gravissimus Versfeit.

(4)nbsp;Postea Syndicus Harlemi cl Senator in curia Hol-

Hop (1), Simonis van Middelgeest et M. de
Hertoghe (2), D. Ypelaar, W. de Water, Pittenii,
Pauli et Guilielmi Buys (3), A. van Wesel, J.
Keifken, H. Verduyn, (4) R. Schaep, (5) gentium
fertiliura jureconsultorum Cloek, Liniborg, Ever-
wyn, Bisschop, van Nispen, Paats,Schrassert, co-
gita scriptores illos, quos memorare nondum potui-
mus, Ulricum Huberum, Antonium Schultingium,
Paulum Voetium professorem Rheno - Trajectinum,
scriptorem libelli Mobilium et Immobilium Natura.,
modo Academico et forensi Anno 1666 primum
editi Libello usui etiam forensi destinato hic in
censum venit A. Matthaei liber deprobationibus (Lugd.
Balav. 1678) ut et notissimum opus de Jure Gladii
et de Toparchis qui id exercent in dioecesi Trajectina.
(Lugd. Bat. 1689), quamvis Matthaeum non facile
propugnatorem jurium Advocatorum diceres. Vide-

andiae. Vid. Brieven van de Witt 1 2 et II 236. Le-
gatus missus est in Daniam, Sueciam, Borussiam.

(1)nbsp;Cf. Nederl. Advyshoeh auct. J. van den Berg.

(2)nbsp;Simon van Middelgeest optimam fert de eo sententiam
in oratione pro Petro Grotio p. 66 passim.

(3)nbsp;Fuit ex iis qui Anno 1692 libellum supplicera de
bonorario tradiderunt curiae.

(4)nbsp;Qui edidit Sim. van Leeuwen Manier van Procederen
Amst. 1739.

(5)nbsp;Deinde in Senatu Supremo collega Bijnkershoekii
vid. in praef. Oiserv. Jur. Hom.

atur enim eius sententia de historia advocatorum
Gerardi van Wassenaer el Jacobi van Dam. (1)
Cogita porro Simonem van Leeuwen, celeberrimum
patronum Leydensem, qui scripsit libres: Roomsch
HoUandsch Regt, Censura Forensis, Proces cri-
mineel, Batavia Illustrata, Handvesten en Costuymen
van Rynland, et editionem curavil Corporis Juris
edendam, diu oplimam habitam.

Henricum Brouwer, qui eMildejure conmbiormn
libros duos. Pelrum Vromans, qui confecit prae-
clarum opus tradatum de foro competenti.

H. van der Vorm, qui scripsit Verhandeling mn
Holl. Zeel. en West. Friesl. mrstervregt.

A. van Nispen, qui in belgicum vertil sermonem
opus duorum illustrium jureconsultorum Cornelii Neo-
sladii el Jacobi Coren, Vonnissen, obsermntien van
Oordeelen en Consultatien.

Adrianum Houltuyn, qui Advocatus Hagae Co-
mitum dedit Reipublicae Batavae Librum primum,
periodum ab gentis initio ad Comitum usque tempora
compleclens, et de jure publico universali scripsit.

Themidis Balavae conditio illa aelate igitur non
fuit desperala.

(1) De jure Gladii p. 571—578.

CAPUT IV.

DE HONORE, QUO ADVOCATI ILLIUS TEMPORIS
FüERE IIABITI.

Ut huic quaestioni bene responderi possit, tria
mihi videntur quaerenda: lquot;quot; quomodo se gesse-
runt advocati, quaeque fuit illis de suo munere
sententia? 2™ quae fuit eorum eloquentiae laus?
Squot;quot;* quo loco habitus fuit Ordo?

In expositione gravaminum, quam advocati Anni
1659 Hagani curiae fradidenmt, utjam monuimus,
dicunt se hoc facere: „tot voorstant ende conser-
„vatie van den luister en aanzien barer bedie-
„ninge;quot; monent, advocatos semper honorâtes
fuisse, apud Romanos et Graecos summos reipubli-
cae viros nunquam hac dignitate se non ornari
sibi visos esse, sub Imperatoribus primos dignita-

tum gradus obtinuisse, medio aevo Principes no-
men advocatorum usurpasse (1) renatoque juris-
prudentiae studio eos splendidissimis muneribus esse
spectatos; hodie adhuc in Gallia (2) nobilissimas
gentes originem a patrocinii laude ducere : ita quo-
que apud nos summos honores summaque munera
semper fuisse occupata et occupari ab advocatis.
Fieri quidem potuisse, ut quis eorum huic dignitati
par non inventus fuerit, sed ideo Ordinem non pri-
vandum esse honore, qui inprimis advocatis carus
esse debet : apud parlamentum Parisiense per qua-
draginta annos duos modo advocates fuisse censu
notatos, caeterum et libertatem et famam omnium
esse intactam servatam. Quis neget lalia verba
digna fuisse praestanlissimis in curia Galhca advo-
catis ? Legimus Lutetiae advocates Mazarino obsli-
lisse, qui advocatum generalem Talon, sibi hoslilem
in exsilium miserai: adsunt autem exempla, nos-
trates quoque plus semel maluisse in rebus politicis
sequi quod justum esset, quam quod viris, quirem-
pubhcam gubernarent, placeretj Oldenbarneveldius vi-
tam suam enarrans ipse, „In '1 Jaar 1572, inquit,
„ben ick van de drie Advocaten, die syne prince-
„lycke Excellentie Hog : Mem. : eerst erkenden voor

(1)nbsp;Vid. van der Kop p. 243: »ut Carolus Magnus,
Carolus Tertius Roraanorum rex, Godefridus Bullonius,
Rex Hierosolymitanus.quot;

(2)nbsp;Vid. Voorduin et Vreede II.

„wetlelycke Gouverneur van Hollant, een ge-
),weest. Ende bebbe in den selven jare resolutie
„genomen, ten uyterslen al te doen dat ick konde
„bedencken, omme my onversoenlyck met den
„Spaanscben ende hare Adherenten te maacken:
„gelyck ick in Kerkelycke, Politique, ende alle
„eerlycke saacken ghedaan hebbe.quot; Audaciam ad-
vocati Joannis van Treslong jam supra laudavi-
mus, sed non minoris faciendum exemplum quod
in consihis juris nobis occurrit.

Ita quum Hugo Grotius, damnatus ob sententiam
jussu et mandate urbis Roterodamensis, cujus syn-
dicus erat, in Ordinibus emissam, adiisset Anno 1631,
in patria per aliquot menses latitans, jureconsultos
A. Goes, 0- van Stryen et N. van Sorgen, atque
iis proposuisset quaestionem (1), an urbs illa non
teneretur eius defensionem suscipere, indemnem
illum servare et curare, ut in patria sedes tuta non
amplius denegaretur, quamvis potentioribus tantum
non omnibus Grotius adhuc odiosus esset (2), non

(2) Waarachtigc Historie van het leven van J. van 01-
denbarneveldt. p. 210.

(1)nbsp;Consult. Holl. 154 Tom 3.

(2)nbsp;Vid. Hugo de Groot auct. Luden, Belgica versionc.
Leeuwarden Anno 1830 edita d. 220. »Ook de advocaten,
welke hij omtrent zijn te houden gedrag en het regt, dat
hij des behoevende zou kunnen doen gelden, geraadpleegd
had gedroegen zich op eene wijze, welke mannen betaamt,
die belijden, priesters le zijn van het regi.quot; Praeterea vid.

dubitarunt cordati illi viri rem affirmare. (1) Sane
apud Gallos tale factum non pressisset oblivio,

Grolü Epist. 298. de Burigny Vie de Groti«. Amst. 17S4 :
„il faisait consulter les plus habiles avocats àce sujet, etquand
on leur offrit leur honoraire, ils le refuserent. pag. 189.

(1) Dunkt ons (onder Correctie) nademaal de voorsz. de
Groot, het Burger-recht der voorsz. stede Rotterdam, uit
krachte van de voorsz. contracte beeft verkregen, ende
gepresupponeert zijnde, dat dezelfde nooijt beeft verklaard,
hem in dienst van de voorsz. Stede niet langer te wdlen
laten gebruijken, dat mitzdien de Burgemeesters, Raden
en de Vroedschappen der voorsz. Stede na rechte ver-
bonden ende gehouden zijn, aan dezelfde te presteren bet
inhouden van het voorsz. Contract, ende hem zulks als
een burger van Rotterdam binnen dezelfde bare stede laten
genieten alle zulke protectie en mainctenement, als andere
burgers ende inwoonders zijn genietende, ende voor zooveel
de burgers van Rotterdam zijn ingezetenen van de Provintie
van Holland, dezelfde ook te procureren zijne vrijheid door
de voorsz. geheele Provintie alles voor zooveel eenigsins
in haar vermogen zal zijn, om bem alzoo alle generale
ende particuliere Privilegien, ende Rechten den burgers der
voorsz. Stede competerende, achtervolgende de voorsz. Con-
tracten, le doen genieten. Niet doende hgt;er tegen de
voorsz. sententie, de verklaringe by de voorsz. Rechters
legen voorsz. de Groot uijtgesproken ende gedaan, dewijl
gepresupponeerd werd, dat de feijten waarop de voorsz. Sen-
tentie is gefundeert bestaan in het executeren van de
last, en proponeren der resolutien van de voorsz. Stede
enz.' Rem felici eventu non caruisse testis nobis esl Bijnkers-
hoekius. Cf. Oldenbarnevelds eer verdedigd p. 291. Amst.
1773 et Vollenbove Broeders gevangenisse p. 69.

sed apud eos memoriae traditum fuisset. Matthaeus
nobis auctor est (1), advocatum Gerardum van
Wassenaer in carcerem ductum esse jussu magi-
stratus Ultrajectini, quod, quum allquis in con-
cionibus et conciliabulis Remonstrantium Lectoris
munere functus esset, atque datus carceri et in poe-
nam pecuniariam condemnatus appellasset, ille li-
bello appellationis subscripsisset, in quo hac in re
magistratus potestatem in controversiam traheret. Hoe
obtinuit Anno 1627, Anno autem 1644 ab eodem
magistratu punitus est advocatus Jacobus van Dam,
qui libello, in quo gravamina advocatorum expone-
rentur, subscripserat. Ne tamen inde efficiamus,advo-
catos in ea urbe parvi esse habitos, monendum mihi
videtur, quod non a curia fuerit depressus Ordo ;
contra haec, at frustra, intercessit ne foro suo priva-
rentur advocati. Magistratus vero urbis talia decre-
vit, qui neque timuit ipsum curiae Procuratorem
Generalem plus semel in vincula conjicere, ut patet
ex libro quem edidit A. Hoevenaar Rechtmatige en
Vrijmoedige Verdediging. Duinkerken 1791 pag.
115,116. CAquot; 1630. Subst. Proc. Gen. Ruysch
A° 1638. Proc. Gen. de Weede et A° 1678.
Proc. Gen. van Wesel et Subst. Proc. Gen.
van Woudenberg.) ,

(1) Matthaei De jure Gladii tractatus p. 571 ad S78.
Conf. quoque Bellum Juridicum p. 613, ubi lertium cxem-

Universe sibi conseii erant advocati gravitatis
muneris sui. Simon van Leeuwen, quiun caussae
capitalis patronus fuisset, quam plures defendi non
posse putabant, ipse vero veneficiiream nonpunien-
dam esse ratus „Het sy soo, inquit, datikdesesaak
„heb wülen verdedigen, ende het soo kwade ende
.„afschrikkelyke saak mögt wesen alsser kan be-
„dagt werden, soo en soude ik daarin niet anders
»gedaan hebben, als ik amptshalve schuldig ben.
»Wat de beschuldigmg van myn verdagt gevoelen
„aangaat, kan ik heyliglyk verklaren, dat ik meer
»uyt myn selven, als daartoe al te veelaangesocht
„zynde, myn genegentheyt getoont heb die sake in
„den grond op te halen ende nader te ondersouken,
„ende niet ligtvaardig, maar wel omsïgtig daarin
„heb gehandelt.quot; Quum vero res praeter opinionem
a judice decisa sit, non conatur probare culpam
esse judicum quamvis ipse tam parum de senten-
tiae^ quam edidisset, veritate dubitaret, ut librum
hac de re scripseret, sed probe affirmat, minimam
circumstantiam, ut ajunt, variare rem, judices omnes
ita de caussa sensisse , neque cum festinatione rem
peractam sed bene perpensam fuisse, addens pro-
verbiura notum, dat de Heeren wysen, dat moet
men prysen. (1) Sane hoc non est advocati laudem

plum adest advocati Ultrajectini eandem .ob caussam ibi
reprehensi.

(1) Proces Crimineel p. 10 Seqq. in praef.

([uaJicumque mo(io quaerentis, sed boni ac modes li
civis! Iniquitas longe ut a foro absit nullus est
fere causarum patronus, qui non admoneat adhor-
leturque. Joannes Schrassert in consiliis: „Het
„is te wenschen, inquit, dat alle advocaten wier
„honorable post en bedieninge daarvan behoorde
„eene aversie te hebben, mogen considereren het-
„geen Papinianus segt 1. 15. D. decond.inst. Nam
„quae facta laedunt pietatem, existimationem, vere-
„cundiam nostram el, ut generaliter dicam, contra
„bonos mores fiunt, nec facere nos posse cre-
„dendum est.quot;' Ubivis invenies magno honore ha-
bites eos fuisse non solum liligantium ministres, sed
defensores justitiae dislributivae non minus necessa-
rios quam ipsos judices. Guilielmus Grotius ^jde
„advocaten, inquit, zyn priesters der Rechtvaer-
„dicheyl en moeten daerom geen voorstanders van
„onrechlvaerdicheyt syn.quot; (1) Advocati judicibus mi-
nime inferiores existimandi: „Niemant moet meenen
„dat syn eer eenigsins verkort word, dat hy verkoren
„heeft de nootsaeckelyckheit van le moeten staan
„ende verby heeft ghegaan het recht van sitten.quot; (2)

(1)nbsp;W. de Cxroot Inleydinge tot de practyck van Hollant
p. 13 Seq.

(2)nbsp;Grotlus ibidem: Memini me legere apud Berrljer
Souvenirs p. 48. »M. Delaverdy en réponse au premier
»président qui lui avait reproché de manquer à l'audience
»au respect dû à une cour, qui avait bien voulu recevoir

Hugo frater ad filium scribit (1), se mulla cuui
voluptale audivisse, eum frequens tribunal adiré.
Nullam esse meliorem viam sive ad gloriam adi-
piscendam, sive ad id, quod vitae bumanae neces-
sarium sit, conquirendum salva libertate, neque ita
necesse ei fore ul penderet a favore aut timerel in-
vidiam. Praesertim vero hic mihi verba citanda
videntur, quibus usus est Simon van Middelgeest in
caussa pro Petro Grotio verba faciens: „de Heer
„Fiscaal heeft my in de inleiding van zyn pleidooi
„eenen schrik en eene wonderlyke vervaardheid
„willen op den hals jagen. Want daar zoude een
,,groeier onderscheid tusschen hem en ons arme
„Advocaten zyn, als tusschen de hooge Overigheid
„en de gemeene luiden. Goede hemel I Advocaten
„tegen den Heer Fiscaal gesteld, zyn minder als de
„gemeene luiden tegen de hooge Overigheid! Slaat
„uwe oogen neder Advocaten! — Maar waar of
„by toch deze grandeur, deze hoogheid van daan
„heeft gehaald ? Uil hel regl niet, want daar waren
,,zy maar annueel of biennaal en vielen daarna weder
,,in de orde der andere Advocaten. — En als ook
„Merula, of iemand anders wie het zy, de Fiscalen
„zoo hoog zoude mogen stellen boven de andere

»son fils sur ses bancs, dit: »Monsieur le premier Prési-
»dent, si mon fils eut été homme à se tenir debout, je
»ne l'aurais pas fait asseoir.quot;

(1) Epist. nn.

,,Advocaten, als de Eischer pretendeert alleen omdat
„zy kwanswys den last zouden dragen van het pu-
„bliek en wy maar van het partikulier, zoo zoude
„men met goede reden die menschen kunnen wyzen
„naar den ezel van Lucianus. — Comment! un
„mauvais défendeur d'une bonne cause, qui la trahit
„parfois par son ignorance, son peu d'esprit et
„d'adresse, zal alleen om den naam van eene groote
„zaak, voor een braaf man, die kleine zaken wel
„maintineert en alles stelt in zyurangen orde, voor-
„gesteldworden! Neen, neen, dat zy verre, en dat
„is maar een ingebeelde waan. Ik vrees dan niet
„meer voor die Hooge Overigheid, maar ik ga voort
„de waarheid te spreken.quot; (1)

Bene Huberus quoque distinguit advocatum inter et
procuratorem, quamvis in Frisia saepius, saltem in
pagis conjuncta essent officia, dicens : advocatus ro-
gatur a cliente, procurator jróetor a domino-, ad-
vocatus jus caussae contendit, procurator omnia fa-
cere debet, currere, libellos supplices porrigere,
alia, quae ipse dominus facere deberet; tandem
officium advocati multo est nobilius quam procura-
toris , postulalque doctrinam, tantamque scientiam,
quao maximas caussas in foro judicibus possit ex-
plicare et illustrare, unde quoque Nobilis ne mini-
mum quidem defrimentum nobilitati affert advocationi

(1) Pleydooi van M'. S. van Slingelandt voor Pieier de
Groot p. 79—82.

operam dans (1). „Estque haec notissima diffe-
„rentia Advocatum inter et Procuratorem, quod hic
„mandatoconstituitur, Advocatus vero precibus adi-
„tur, ille dominum, hic clientemhabere judicatur. In
„foris ubi munera Advocatorum et Procuratorum con-
„juncta sunt, velut in Frisia, dignitas patronorum
„et potestas procuratorum conjunctae censentur:
„cum hoc tamen discrimine fere, ut vilitas Pro-
„curatorum- sit penes eos, qui in dicasteriis infe-
„rioribus curatores postulantes dicuntur: dignitas
„patronorum apud eos, qui in suprema curia jus
„postulandi adepti sunt, ad quod nemo nisi testi-
„monio, ut dictum, Academico instructus,admitti-
„tur.quot; Ulr. Huberi Praelectiomm Pars II ad hbr.
Ill Tit. 1. T). de Postulando.

Cum vero in animo habeam quaedam hac dere
in fine huius dissertationis monere, nunc missam
eam faciam, sed investigandum erit, quare nullum
remanserit vestigium eloquentiae praeter Simonis van
Middelgeest orationem pro Petro Grotio laesae maje-
statis reo habitam, ipso Guilielmo Tertio andiente (2)

(1)nbsp;Huber Ned. Regtsg. IV 18 19. De fide, quae lu
Frisia advocatis tribueretur vid. Ulr. Huberi Praelectionum
Pars III p, 1128. »Anna Lamberti conveniebat ex in-
»strumento ab Advocate quodam Snecae conscripto, sine
»testibus, ut fert usus Frisiae. scilicet qui in medio foro ,
»invita jurisprudentia invaluit.quot;

(2)nbsp;Meijer, Verhandelingen IP Bund. Eenige denhheel-

et quare, cum advocati Gallici loties celebrentur,
nostri ante saeculum decimutn octavum medium in
Historia Litei*aria fere non memorentur.

Si vere conjicio, videntur mihi caussae sitae in
methodo procedendi et in sermonis patrii rudiori
statu.

Oculos igitur conjiciamus in methodum proce-
dendi illius aevi. Quantopere haec ahhorruerit ab

den over de welsprekendheid der Nederlandsche Pleitzaal.
»Nederland telt slechts één uitgegeven stuk waarin niets
»anders te zien is, dan hoe de meest gunstige gelegenheid
»verzuimd, hoe enkele trekken van ware, van vurige wel-
»sprekendheid onder eenen vuilen hoop van wansmaak liun-
»nen worden bedolven.quot; Haec vero sententia mihi nimi
dura videtur. ßcputandum est, quo tempore dixerit van
Middelgeest, quam parum littrarum Belgicarum studium
fuerit excultum. Mascula virtute praeditus, nullius timorc
affectus, luce clarius innocentiam clientis probat , ar-
gumenta adversarii in eum ipsum retorquens. Conf. ridi-
cula peroratio {memorie in Rechten) Anno 1753 ab ad-
vocato J. J. van Breugel in causa Canteri habita: »Dat
»de geboeyde en bedroefde T. van Canter ab Omen et
»Nomen habeat, als een vrijman bij verandering van Toon,
»in plaatse van een lamentabile of lacrimosa, een Allegro
»van lo triumphe tot lof van de Justitie vrolijk zingende
»zal mogen opheffen.quot; Talibus se abstinuit van Middel-
geest saeculo ante. — Eodem tempore quo noster pro
Grotio causam dixit, edidit Lutetiae Parisiorum con. Patru
Plaidoyers et autres oeuvres (1670) quibuscum comparari
haec nostra oratio ita potest, ut dubia sit victoria.

iUo judiciorum ordine, quo Romani utebantur, quo-
que tantum in arte oratoria adepti sunt Jurecon-
sulti gloriam, primum liquet e modo, quo caussae
apud Romanos orabantur. Omnibus scientüs etar-
tibus praesertim vero juris doctrina instructum esse
debere oralerem, rede monenl Cicero et Qmncli-
lianus: eorum nempe eloquentiae tola caussa man-
data erat, nulla adhibita scriplura, inde pendebat
Victoria, vita, honor, fama civis, idque eo ma-
gis, cum Romanorum judices fere, ut apud An-
glos, Gallos aliosque populos recentiores, jurati dici
possent et ila magis saepe misericordia vel odio
quam juslitia moverentur. In foro cura tola res age-
relur, aderat magna corona civium qui sua praesen-
tia oratorem adhortabanlur.

In spalio anle tribunal praeloris erat advocatus
plermnque cum scriba el jurisconsullo qui de caussa
responderal (1). Oui caussam dicebal saepe m-
lerrumpebatur plausu alque benevolentiae admi-
rationisque signis: non raro quoque aderant tales
homines, quinummis vel coena corrupti indignes adeo
oraleres laudibus emtis in coelum tollere conarenlur.

Eorum dux ^eëó^ogoa, ipsi ««Mdicoemappellaban-
lur (2). Liberae reipublicae tempore nullum erat

(1) Quinet, Inst. Orat. XI. 3. Cicero Orator 18, Bru-
tus c. 43.

(•2) Nos ibéatres modernes ont aussi leurs claqueurs ct

tempus constitutum, intra quod orare cogebantur;
Cicero pro Cornelio Balbo (1) per quatuor sessio-
nes causam dixit (2), sed huic rei modus dictus est
Pompejo tertimn consule, quo vetabatur accusa-
tor binas, defensor trinas horas excedere (3).
Marcus Aurelius per decem horas causam fertur
audivisse. Saepe in eadem caussa duo vel plures
advocati adhibebantur, quonimalter, ut Quinctilianus
ait, ad actiones vocabatur, alter ad probationem (4).

Actor et reus utercpie testem interpellare poterat
quae interpellatio saepe supra modum extendebatur.
Sic Cicero in causa Sextii totam Vatinil vitam in re-

le nom de Romains, qu'on leur donne quelquefois, est
une trace curieuse de leur origine. Grellet Dumazeau
1. c. p. 52. Recherches sur la plaidoirie chez les Romains.
Revue de législation de Wolowski. Année 1849. I.

(1)nbsp;Plinius, Ep. I. 20.

(2)nbsp;Idem obtinuit in defensione Petri Grotii.

(3)nbsp;Cic. de finibus IV. 1. »Quum ego te bac nova lege
»videam eodem die accusatori respondere et tribus boris
»perorare.quot;

(4)nbsp;Simile quid in causa Petri Grotii: alter enim de-
fensor eral eximius jureconsultus M. de Hertoghe , neque
hic mos plane obsolevit. Quinct. VI. 4. »At quidem li-
tigatoribus suis illum modo ambitiosum declamandi sudo-
rem praestitisse contenti, cum turba laudantium destituunt,
subsellia pugnamque illam decretoriam (altercationem) im-
peritis ac saepe pullatae turbae relinquunt.quot; Conf. J. H.
A. Escher Dissertatie de testium ratione quae Romae Ci-
ceronis actatc obtinuit. ïurici Anno 1842 Cap.. VI et VII

prehensioneni vocavit (1). Haec causae pars al-
tercatio vocabatur et cum uterque semel tantum
oratione continua verba facere posset, in ea. ut
patet, facüe occasio inveniri poterat refutandi ad-
versarium. „Nam (hic) firmissima quoque memoriae
,.judicis inculcanda sunt, et praestandum quidquid in
„actione promisimus, et refellenda mendacia: nus-
„quam est denique, qtu cogniscit, intentior (2).quot;

Ita gloriae campus oratoribus apertusfuit, donec
Imperatorum invidia atque metus liberum adhuc di-
cendi morem ferre potuerunt.

Jam videamus quomodo res apud nos se habue-
rit. In civilibus re in judicium deducta, non ut ho-
die scriptura modo utebantur, ut in ea caussa ex-
ponatur et fundamentum ponatur, cum advocatus
dem totam rem viva voce adstruat et illustret, sed
principalis erat scriptura, accedebat tantum oratio (3).
Initio enim processus usque ad litis contestationem,
advocato magnum onus incumbebat, ordinandae nempe
actionis et in judicium bene proferendae, quae res
scientiam quidem et exactam düigentiam requirit,
gloriam eloquentiae non praebet.

(1)nbsp;Cic. in Vatinium.

(2)nbsp;Quinctil, loc. cit. Libr. VL c. IV.

(3)nbsp;Quomodo omnibus, quibus poterant, modis, Ordines
Gelriae exlensionem oralionis tollere conarentur vid. Groot
Gelders Plaeaetboek III D. p. 342 seqq. Reglement totver-
kortinge der mondelinge Pleidoien.

Hoc peracto, si sperabat advocatus fore ut sen-
tentia interlocutoria potiretur, coram duobus ju-
dicibus delegatis hanc caussam dicebat. Hoc pri-
mariura orandi officium erat advocati, ut monet
Grotius (1), „het pleyten heeft by ons meest
„plaets in alle saecken, waarin off denAenlegger
„off den Verweerder verzoeken haer yet by pro-
„visie toegewesen te werden.quot; Et statim tum ad-
dit „waer uyt een yegelyck licht kan afnemen
„hoe verre de konst van welspreeckentheyt tot
„het ampt van een Advocaet is behoorende.

„Ja sei ver in dese saeck bestaet de meeste lof
„van een Advocaet dewyl de schriftuyren alleen-
„lyck binnen de muyren van het Hof ghelesen
„worden, ende dat de stemme van een die pleyt
„van het volck gehoort werd.quot; Tum plura de
eloquentia addit. — Sed qidsque intelligit hanc rem
non tanti fuisse momenti, quippe Integra, praevia
petitione rejecta, tota caussa manet, cum unice quaes-
tio versetur de periculo in mora. Attamen hoe Fri-
siae scriptoribus jam magnum quid fuisse videtur ;
dicit enim Huberus : in Hollandiae magis oratur (2)
in Frisia scribitur. Quod igitur de Hollandia ani-
madvertimus magis adhuc valet de Frisia (3).

(1)nbsp;W. de Groot, Inkydinge tot de practyck van Hol-
lant , p. 8.

(2)nbsp;Huberi Censura forensis Pars. II. L I. c. 7.

(3)nbsp;»Moribus Germaniae nostrisque receptum est, ut

Interdum quidem hisce peractis, res a judicibus
deleg-alis vela curia sententia finiebatur, sed Grotius
„doch dat, inquit, ghebeurt seer seiden: ten zy
„in heel kleyne en lichte saecken, ofte in het re-
,jecteren van een geproponeerde exeptie.quot; Re-
jecta postulatione, ad reauditionem veniri poterat.
Jam vero abhinc omnia scriptis tractabantur, saltem
usque ad saeculum decimum medium septimum.

Tandem vero constitutum est, ut res quae injure
tantum consisterent, et in quibus non opus esset tes-
tibus, orari possent coram omnibus judicibus, nisi
his alitor visum fuerit, hinc et inde scriptis, quae
inventarius ad judicia pertinere demonstraret, com-
municatis. Jam vero quis non videt caussae si
exdpiuntur, in quibus facta sunt probanda, testimo-
nia sunt audienda, nil superesse, nisi frigidam ac
jejunam de jure disputationem, quae quidem nun-
quam est negligenda, sed cum curia jus nosse

»pleraeque disceptationes causarum, scriptis commutatis,
»dein seorsim a judicibus cxaminatis, perficiantur, ex-
»ceptis minoribus causis, quas vocant provisiones et sum-
»mariis causis, quae verbis oretenus disceptantur: verum
»si id unquam ita observatum est, certe nunc abiit in
»desuetudinera, omniaque etiam sumraarissima scriptis
»comprehenduntur, nisi quod aliquando scribis ad calamum
»dictatur: sed perorandi facultas penitus obsoleta est.quot; Ulr.
Huberi Praelectionum Tom. II Libr. ad HI Tit. I D. de
postulando.

intelligatur, arida fieri debeat atque languida : immo
eloquentiam, ne dicam exsulare, certe non invocare
controversiam de stillicidii parietumque jure. Quod
attinet ad caussas criminales, sufficiat reputasse,quod
in caussis quae extra ordinem agebantur (quod ple-
rumque factum esse testis nobis est van Leeuwen,
Proces Crimineel et imprimis Meijerus (1), dicens
ex mille caussis unam tantum ordinarie actam esse)
advocatus minime requireretur, vix admitteretur (2).

Tempore autem, quo vixit van Leeuwen non
toties haec procedendi methodus adhibebatur, quo-
ties Meijerus affirmat, ut patet ex libro citato Proces
Crimineel p. 59, 103, 224, ubi docetur C. Fa-
gelium optimum illius aetatis causae oratorem fuisse.
Vid. quoque van Leeuwen Censura Forensis II
L. II. c. 11. Nquot;. 8 et 9.

„Cum super sola delinquentium confessione ex-
„traordinarie et de plano, ut fieri solet, jus dicatur,
„Advocatorum patrocinia moribus nostris removen-
„tur. Sed si scultetus aliusve fisci procurator sive
„accusator publicus praeter reorum confessionem et
„aliis probationibus nititur, aut ipse et advocatorum
„patrociniis causam agit, tunc invicem reis huius-

(1)nbsp;Instü. Judic. Tom. IV p. 290.

(2)nbsp;Quatenus vero in Frisia magis cura liabebatur de-
fensionis accusati vid. B. Voorda De crimineele Ordonnan-
tiën, etc. p. 16, 17.

„modi defensiones non denegantur, quia non debel
„licere actori, quod reo non permittitur. In Zelandia
„autem aliisque Belgii regionibus, reis , postquam
„proprio ore ad facta et crimina proposita respon-
„derint, advocatorum patrocinia nunquam dene-
„gantur.quot; (1).

Quovis vero modo caussa perageretur, sive scribe-
retur sivediceretur, in more non fuit, edere talem ora-
tionem in favorem rei. Imo quum anno 1801 causarum
patronus Amstelodamensis Henricus Calkoen id fa-
ceret , ipse se hac de re excusat et Deiman, qui
eum refutare conatur, vehementer eum reprehendit
atque insolUum portentum vocat hancce defensionis
vulgationem. Fortunae quodam casu una tantum
nobis servata est oratio, Ula Simonis van Middel-
geest.

„Ik weet wel, dat van tijd tot tijd in druk ver-
„ schenen memorien en schrifturen van deductie in
„belangrijke zaken, welke aan het destijds bestaande
„middel van revisie waren onderworpen, en ik zelf
„ben te meermalen in de verpligting geweest tot
„het laten drukken van dezen mijnen arbeid: maar
„ook die stukken, behalve dat ze niet voor een
„ieder verkrijgbaar waren, moesten uit de wijze,
„waarop dezelve volgens de practijk-orde dienden
„ingerigt te zijn, als wordende in artikelen ver-

(1) Groenewegen de legg. air. ad C. L I Tit. 55.

„(leeid, eene zoo onbehagelijke houding hebben en
„uit anderen hoofde zoo weinig belangstelling doen
,.geboren worden, dat niemand, die de Regtsge-
„leerdheid niet dadelijk beoefende, of redenen van
„deelneming in de zaak zelve had , de lezing daar-

„van ondernam.quot; (1)

Scripta vero haec, memorien in rechten dicta,
adhuc quaedam nobis servata sunt. Quod ad ora-
tiones attinet, conferatur quoque scriptor anonymus
Proeve van onderzoek over het verschü tusschen
den voormaligen en hedendaagschen vorm mn pro-
cederen, etc. p. 23. „Soortgelijke pleidooijen be-
„hoorden dan onder die zoogenaamde causes cé-
4èbres., die hoogsten een of tweemaal in het jaar
„plaats vonden, en die, zoo de verdediger het
,.geluk had, om den triomf voor zijn cliënt te be-
„halen, genoegzaam waren, om zijne reputatie bij
„het luisterend publiek, waarmede de regtzaal dan
„gewoonlijk vervuld was, te vestigen. Gedenken
„wij aan de dagen, waarin de beeren Calkoen,
„Frans Moorrees, R. J. Schimmelpenninck, Jan
„Bondt en J. A. Cuperus, de toenmalige sieraden
„der Amsterdamsche balie uitmaakten.quot;

Accedebant patrii sermonis tum temporis a ju-
reconsultis tantum non omnibus neglecta studia.

(2) J. F. van der Meersch in Praefatione edUionis Plei-
dooi van Simon van Middelgeest voor P. de Groot p. 3.

Pleraqiie eorum juris opera Latino sermone trac-
tabantur; scripta, ex quibus praesertim hauriebatur,
Italica, Gallica et Germanica eadem lingua condita
fuere, unde terminologia nidio modo exculta fiüt,
sed ea, quae patrio sermone in judiciis fieri debe-
bant, exprimebantur verbis, quae, Lalina neque
Belgica dicenda, mixturam, ut ita dicani, efficiebant,
quae veris eloquentiae incrementis obstabat (1).

Huius vero laudibus si confiteri debemus advo-
catos nostros universe nonexcelluisse, alius apertus
iis erat campus, in quo summos honores ut acquirerent,
ipsa reipubhcae constitutie opportunitatem praebebat.

Scilicet, ut jam vidimus, regimen nostrum po-
liticum ita erat ordinatum, ut quaeque fere urbs
summam in se haberet potestatem, quae rursus non
penes multitudinem sed penes paucos lanlum opti-
males, aristocraliam, constituta essel. Subsellia ju-
dicum, omne imperium tenens sibi unice haec po-
testatem in urbe vindicabat (2).

Ne autem magna doctrina alque auctoritas Ordinis
Advocatorum Jiuic rei obslaret, hi muneribus or-
nabantur, unde qui adversarius esse poluissel mox

(1) Vid. M'. B. H. Lulofs, Vlugtige woorden over Ne-
derlandsche taalzuivering en taalverrijking, inzonderheid
met opzigt tot de nieuwe wetboeken. Gron. 1826.

(1) Cf. M''. F. van der Feen de Orde der Advocaten p.
13 de interno reipublicae regimine et auctoritate inde
advocatis concessa.

praesentis status reipublicae propugnator fieret (!)■
Raro enim eveniebat, ut advocatus celeberrimi in
magistratum non assumerentur, quod quum non ob-
tinuisse videmus, vel ipsi patrono magnam clien-
telam deserere nolenti est tribuendum, vel etiam
religionis dissensui, quod ab aliis quoque animad-
versum legimus.

„Bijna overal werden de Remonstranten zoo veel
„mogelijk uit de Regering gehouden, en welligt
„is het aan deze omstandigheid toe te schrijven,
„dat de meesten zich tot de praktijk bepaalden,
„waarin velen groote beroemdheid hebben verwor-
„ven. Voornamelijk in 's Gravenhage behoorden
„de eerste advokaten tot de Remonstrantsche partij,
„welke met regt trotsch mögt zijn op mannen als
„Quiryn en Cornelis van Stryen, Cornells Bosch,
„Maarten Paats, Joost van Sorgen, Johan van An-
„del, Jacob Hamel, Willem van Velde, Willem van

(1) Van Leeuwen Proc. Crim. dicit se rogatum esse
verba in causa, quam ibi memorat, facere, sed se ex-
cusavit, quod particeps Lugduni Batavorum magistratus
factus esset, ideoque non amplius soleret verba facere,
consilia vero pergeret emittere, »omdat de gemeenschap
»met deselve Heeren (Scabini) in andere saken niet en
»soude schijnen, eenig aansien ofte gesag bij te brengen,
»in het vereijste onsijdig oordeel.quot; Fuit pater eius procu-
rator apud tribunal, nobilis vero Jureconsultus aristocratiao
oculos non effugit, sed magistratus assumtus est.

„den Kerckhoven, Joost van Leeuwen en Gerrit

„van der Does (1) quot;

Illustrissimi ita advocati tantum non semper syn-
dici munere functi sunt. Amabant enim (2) prin-
cipes urbium caussam suam bene defendi, atque
reprobationi imperitiae locum non esse. Nullum
autem aptiorem invenire poterant, quam advoca-
tum, qui exercitationibus ante tribunal facundiae at-
que scientiae operam navare didicisset. „Dansles
„conseüs d'état, dans nos conseils provinciaux et
„municipaux on sentait de plus en plus le besoin
„de posséder des hommes de loi: ils étaient tou-
„jours respectés au plus haut dégré. Aussi nos
„familles patriciennes continuaient-elles, d'après
„une louable tradition, à faire obtenir des grades
„à leurs fils, grades qui donnaient presque exclu-

„sivement accès aux fonctions pubUques (3).quot;'
Quod hic de provinciis meridionalibus dicitur, pror-
sus ad nostras quoque applicari potest. Cf. quo-
que Gachard, collection des documens inédits, T.
3. p. 23: „Les conseillers-Pensionnaires étaient
„l'àme des administrations municipales. C'étaient
„eux, qui instruisaient les procès, qui rédigeaient

(1)nbsp;Vollenhove, Broeders Gevangenisse p. 73.

(2)nbsp;Vid. Oranino hac de re Cl. H. G. Tijderaan, Drie
voorlezingen over de voormalige Staatspartijen in de Ne-
derlandsche republiek, p. 94 seqq.

(3)nbsp;Britz, Mémoire sur l'ancien droit Belgique p. 280.

8

„les protocoles des séances, les mémoires, re-
„préseulations, lettres, règlemens et tous autres
„actes émanés du magistrat. Ces emplois se con-
„féraient ordinairement à des personnes qui, ou-
la science du droit, possédaient des connais-
„sances administratives, et une rédaction facile (1).quot;
Ex urbibus autem deligebantur in Ordines Pro-
vinciarum vulgo consul, semper syndicus, qui ibi
verba facere debebat atque cuius prudentia ple-
rumque res administrabantur: ex bis autem colle-
giis scimus Ordines Generales maximam partem
electos fuisse, qui res, quae totam rempublicam
spectabant, gubernarent. In bis Advocatus Hol-
landiae maxime valebat, cuius multiplici experien-
tiae summa rerum fere confidebatur (2).

(1)nbsp;M'. J. Versfelt, Redevoering over de staatsregterlijke
instellingen van het voormaligs Hertogdom Bràband. Prov.
Genootsch. van Noord-Braiand, 1847, p. 45.

(2)nbsp;Multum similitudinis erat inter Hollandiae syndici et
advocati munus. Ita describit P. Merula de Statu Reip. Bata-
vicae ; » hic apud civitates, pagos, collegia, privatosque omnes
»incolas tum Hollandiae, tum aliarum regionum neutrarum
»se gerit partium, nemini obligatus: curare quantum fieri
»potest solitus, ut jura, privilégia et consuetudines Provin-
»ciae, Ordinumque auctoritas illaesa serventur. Huius est
»omnia Ordinum comitia prope observare üsque stato tem-
»pore, nisi morbus, aliave necessaria causa impediat, in-
»teresse: Huius congregatis Ordinibus, prima comitiorum
»die, brevibus ea , de quibus agendum, cum viva voce, tum

Omnes igitur honores Ulis patebant et in republi-
ca (1) et in tribunalibus, certe in curiis, in quas
Ordines primarios provinciae advocatos nominabant.

Imperium autem quod a curia in eosexercebatur,
non ita erat durum, ut ind gerent advocati peculiari
illo consilio, quod tanti faciunt Galli, ad compes-
cendos ipsos (Raad van toezigt en discipline) insti-
tuto (2). Leviter curia reprehendebat; sie Huberus

»ex scripto, commemorare: de singulis nobiles, civilaturaque
»delegatos sententiam rogare, quaepraevaleant indicare, ut
»quod facto opus, flat.quot;

(1)nbsp;Sijndici Hollandiae ut advocati essent non quidem
in formulis totidem verbis praecipiebatur, sed necessaria
sequela erat eorum, quae de eius officio constituta erant :
Instructie voor den Raadpensionnaris 20 Maart 1641, Art.
2, 4, 6, Instructie van 2 Aug. 1658. Art. 3. 4, In-
structie van 25 Julij 1663, Art. 3, 4, 15, 20. »Degroote
»geschiedschrijver Hooft noemde zulle een ambtenaar, loon'
vtreMend raadsman: deze benaming maakt denaard en de
»strekking van dat ambt zoo duidelijk, dat het onnoodigis
»daar verder over uit te weiden.quot;Ita P. Simons Johan de
Wit en zijn tijd l D. p. 21. Amsterdam 1832.

(2)nbsp;Advocati, qui curiae Gelriae adscripti erant, quodam
tamen vinculo conjunct! erant. Occurrit enim conventus
aliquis qui Anno 1739 postremum locum habuisse dicitur)
cui nomen collegii sancti Lucae. Sed fuit magis voluptatis
atgue amicitae caussa institutus ut patel ex artt. 4, 5, 6,
7, 8, 15, 16 ex lege Societatis quae, apud J. J- van Has
seit, Dissertationum Juridicarum p. 143 seqq. invenitur.
Animadvertendus caeterum: art. I. Ad Sodalitium hoe ad-
mittuntor Senatores, Advocatus fisci, Graphiarii, Camcrao

testis nobus est, advocatum Frisiae (1) obgravem
injuriam consiliario illatam per tres tantum menses
ab officio suspensum fuisse. Autocratia (2) qui-
dem dominabatur, imperium vero ex regula adeo
durum non fuit.

Mirum accidere possit, quod, cum ita quidem con-
stet, non exiguum locum advocatorum Ordinem oc-
cupasse speciatim apud nos scriptum de eo non
fuerit, quamvis in Gallia initio saeculidecimiseptimi
jam prodierit libellus Pasquier ou Dialogue des
avocats au Parlement de Paris par Loisel, qui
omnium oculos jampridem in hunc Ordinem flexit.

rationalis Auditor, Advocati et alii similis professionis, qui
communi sodalium consensu videbuntur recipiendi.quot; Sed
praesertim aliquid mihi ad fraternitatem et disciplinam quam
vocant Galli, servandam facere videntur. Art. 13. »Advo-
catus parti, qui priorem patronum insolutum deserit, pa-
trocinium denegato , morae periculo excepto, quod praesidis
et assessorum arbitrio relinquitor. Art. 14. Quam primum
quis in album advocatorum recipi voluerit pariter in hoc
collegio admitti, mediantibus solemnibus. rogato. Art. 10.
Jus indicendi mulctam, et sodales ex causa dimittendi pe-
nes collegium, rogante praeside,jus esto.quot; Privare officio,
ut apud Gallos invenimus Lingueti exemplum, non pote-
rant, notam tamen malae famae injicere baud contemnen-
dam.

(1)nbsp;Huber VI C. X. VII 12.

(2)nbsp;»L'esprit de modération est ce qu'on appelle la vertu
dans l'aristocratie.quot; Montesquieu, Espril des Lois, Liv. 5
C, 8.

Praeterea ibi moris fuit quotannis orationem haberi
a decano, qui munere functus esset, quae magnifico
sermone magna saepe cum eloquentia de re aliqua
agebat, quae ad advocationem pertineret, et in qua
illustriores jureconsulti extollerentur (1). Hoc nos-
tratibus semper defuit : saeculi demum decimi noni initio
caussae nobiliores publici juris factae sunt: saeculo
decimo octavo ad fmem properante primum memoria
eximiorum ex Ordine virorum celebrata est.

(1) Jean Baptiste Dumesnil avocat du roi au parlement
de Paris, entraîné dans la disgrâce de l'Hôpital, donna le
premier de la solemnilé aux harangues prononcées à l'ou-
verture de chaque session. Chronologie de l'histoire litté-
raire p. 37 par M. Philarète Chasles, professeur au col-
lège de France, Paris 1848.

quot; MU...

roiJifr

-lins eh»i tnsoï ïaftöwSnbsp;gt;J ^ i^iiSt

' Sj»nbsp;.nbsp;:

CAPUT V.

.il

ADVOCATI SAECULI DECIMI OCTAVI CELEBERRIMI.

Quae vero hucusque diximus, num lam abhor-
rent ab iis, quae clarissimus HoUius de veteribus
Romanorura Jureconsultis dixit (1)? Auctoritas
haec erat, 1°. Jureconsulti Romani fuere juris con-
ditores, quibus perindeac legumlatonbus obtempe-
rabatur, cum sententiae eorum legis vicem obti-
nerent, 2°. Imperatores eorum consilio ac prudenlia
utebantur.

Prius ex auctoritate in judiciis nostris, posterius

(1) Holtii Responsio ad quaeslionem: quaenam fuere
jura, auctoritas, digr.ilas Jureconsultorum Romanorum?

Amstelodami 1822, p. 52.

ex assuiûtione peritissimorum in gubernationem
reipublicae parum absimile erit. lisdem legibus
de advocatorum juribus atque officiis servatis (I),
saeculum decimum octavum non minus fertile fuit
Jureconsultorum, imo, quod ad externam gloriam
attinet, latior eloquentiae campus apertus est inde
ab anno 1728, quo Ordines, ut caussae citius age-
rentur, decreverunt, minus esse scribendum, om-
nes causas esse orandas praeter eas, in quibus age-
retur de pecunia mille florenos excedente et testes
audiri deberent: hae enim pergerent scribi. In
criminalibus autem scriptura quidem praecedebat,
sed hac facta, coram curia caussam orare debe-
bant advocati in processu ordinario, quamquam
scimus, fere semper extra ordinem actum esse.
Coram curia ceteroquin in civilibus orabatur, quae
mille florenos excedebant et in quibus testes non
audiendi erant. Caeterae caussae coram duobus
judicibus delegatis, ut antea, orabantur (2). Qui-
nam autem causarum patroni hac aetate excellu-
crint, jam erit videndum.

Missis prioris saeculi jureconsultis, quorum nomi-
na tradidi, missis Ulrico atque Zacharia Hubero aca-
demiae atque Curiae Frisicae ornamentis, primus in

(1)nbsp;Vid. TegenwoordUje Staat van Friesland, p. 163, IV D.

(2)nbsp;J. van der Linden, Judicieele praclijk, IIquot; Deel, IIIquot; Boek,
Hoofdstut § 5.

censum venit Adrianus Bergsma, qui laudera diserli
patroni meruit per decennium (1723—1733) intac-
tam servatam postea multis honoribus, quae praeser-
tim res Indicas ut et patrias communes spectarent,
conspicuus; dein Georgias Hiddema, quem Cl. de Wal
magai nominis causarum patronum vocat, qm co-
ram Suprema Curia, centum caussas uno eodemque
tempore saepius defendit. „Neque illud quisquam
„miretur, cum ante A. 1811 lites in Frisia, non
„ore, sed scriptis disceptarentur. Solebat igitur
„scribis suis causarum defensionem calamo dare,
„qua in re mira facilitate utebatur. Etenim ab
„aliquo forte interpellatus qui consilium rogabat,
„vix ad officinam reversus, verba ante secessum
„data, statim, sine ullo labore continuabat. Cau-
„sarum injustarum defensionem non tantum in se
„recipere recusabat, sed si quando talem ipsi man-
„dare quis adoriebatur, eum nulla sexus vel con-
„ditionis ratione habita, obducta fronte, statim,
„unde venerat, redire jubebat (1).quot; Multis quo-
que muneribus insignis, mortuus est anno 1758 (2).
Plurimi quidem fuere in Frisia jureconsulti per
omne hoe saeculum , sed. tantopere inclaruerunt
professorum muneribus, quorum tam fertilis fuit

(I) De Wal, Oratione laudala p. 330, 331.
(2) Nederl. Jaarboeken. T. XIU, p- 109.

regio, ut vix laudibus advocatorum locus supersit,
Notandum tamen est, Bavium Voordam quoque
causarum patroni functum esse officio feliciter, ut
ipse narrat p. 16. Commeutarii ad Philippi II
Edictum. Hoc opus et humanitate et doctrina satis
omnibus est notum, neque est praetereundum, quan-
topere ut advocato libertas dicendi inlacta servetur
moneat, (p. 17). „Eu hoe kan het eene egale,
„en onpartijdige rcchtspleeging heeten, dat de
,,GraafeIijkheids Officier, die zelve zo in het Recht
„als in de manier van procedeeren kundig behoord
„te zijn, raag te raade gaan met practizijns en
„zulks niet bedektelijk en onder de hand, maar
„opentlijkj zodanig dat het thans bijna een ampt
„geworden is, Advocaat of Procureur van den Of-
„ficier te zijn: en die lieden daar het te pas komt,
,,opentlijk in de vierschaar tot het doen van mon-
,.delinge plaidooyen, dictamens ter Rolle en dier-
„gelijke, erkend worden; en dat daar en teegen
„den armen gevangen, van wien die kunde niet
„kan worden gevergd, en die ze bijkans nooit be-
„zit, buiten acces gehouden word niet slechts van
„Practizijns, maar zelfs van raad en hulp van na-
„bestaande, van goede vrienden, en van zulken,
„die zich zijner zaak zouden willen aantrekken.quot;
(p. 89). Quam strenuum assertorem libertatis pu-
blicae se praestiterit Bavius ille Voorda, Professor

Lugduno-Batavus, memorare non est huius loci (1).
Neque omiltendi videntur Petrus Brantsma, qui Anno
1780 Senator in curiam lectus est, ut et Simon
Binckes, quorum uterque de jure Frisiae antiquo
optime meruit.

Binckes etiam de novissinio, quippe qui edidit
Verklaaringe van de Statuten, Ordonnantiën,
Reglementen en Costumén van Rechten in Fries-
land, et inautiquarum chartarum collectione mul-
tum praebuit auxilii nobilissimo van Schwart-
zenberg. Stavriae in omnibus fere negotiis gravio-
ribus eum consilium rogatum esse ab iis, quibus
animus esset, actionem vel intendere vel repellere,
testatur de Wal (2). Tandem occurrunt: Domi-
nicus Balck, Leovardiensis, postea professor Leyden-
sis celeberrimus: Elias Wigeri, qui anno 1752 sta-
tim post Academiam relictam, causas agere instituit
apud Curiam Supremam Frisiae. Mox vero anno 1756
professoris juris Romani muneri vacare coepit. Anno
1772 munere Rectoris Magnifici functus, orationem

(1)nbsp;Vid. Adres van Mr. Bavius Voorda, Hoogl. aan de Hoo-
geschool le Leijden, aan de Staten van Holland, Zeeland en
WestFriesland, betrekkelijk zijne remotie van voorschreven
Post door de Curateuren over's Lands Universiteyt te Leijden,
en Bnrgcmeesteren dcrzelver blad. Verzam. van plac. en res.
van de Chalmot, X D. p 119.1789.

(2)nbsp;De Wal, 1. I p. 306, in adn.

habuit: de studio juris prnctico non sine insigni
fructu in academiis colendo. Paucis vero annis
postea munere Procuratoris fisci generalis ornatus
est, at titulum atque emolumenta professoris reti-
nuit: haec tamen collegis reliquit, neque inde quid-
quam accipere voluit. Obrutus vero negotiorum
mole diem supremum obiit Anno 1791 vir „multi
„ac sagacis ingenii, egregii judicii, juris peritissi-
„mus, consiliis impertiendis paratissimus, civibus
„suis pariter ac studiosae juventuti acceptissi-
„mus (1).quot;

Initio saeculi decimi octavi ia Gelria insignes
fuere advocati J. Coets, P. Eygel, H. Tulleken,
B. Broekhuysen, E. Plegher, imprimis vero Joannes
Schrassert: „cui certe Jurisprudentiam Gelricam
„muitum debere, nemo ibit inficias (2)quot; quique
in praeclara commentatione ad Reformationem Ve-
laviae, multa quoque de advocatis monet. Causi-
dicus at sit clarus et brevis, nullis fictis coloribus
animum judicis pervertat, reverenter causam agat,
praecipit: laudat jus cousuetudinarium Velaviae
(Art. 13, Reformatie der Land-Rechten und Ge-
hruycken van Veluwen und van Veluwen-Zoom.)
ex quo judex curet semper duos adesse advocatos,

(1)nbsp;De Wal, 1. 1. p. 351, in adn.

(2)nbsp;Ita J. J. van Hasselt in praef. Dissertalionis Juridicae
de muliere praegnante mortua. Amst. 1766, p. 12.

propter necessilatem huius officii; ille quoque ob-
servât, officium advocati multo celebrius esse atque
nobihus munere Procuratorio (1). Dedit etiam, ut
et J. Schomaker ac vanLamzvveerde, consiliorum col-
lectionem, ut jam monuimus. In coWectwne Nieuw
Nederlandsch Advijsboek, occurrunt medio sae-
culo decimo octavo Arnhemiae advocati van Hasselt
et Engelberts, Bomeliae Locks et Goris, Neomagi
Rankes et Piek, Tielae van Altena,

Imprimis vero memorandi sunt Joannes Jacobus
et Gerard us van Hasselt, quorum prior in curia
Gelriae causarum patronus multa de jure crimi-
nali etiam militari (2) scripsit, posterior de eius-
dem curiae origine inquisivit et universe de historia
et antiquitate patriae egregie meruit, ut et Joannes
in de Betouw Jureconsultus Neomagensis. Petrum
Roscam an Gelrum dicam (3)? Hoc tamen scimus,
eum per undeviginti annos forum Haganum fré-
quentasse, unde professor Harderovicum vocatus,
Anno 1774 ibi munus hocce auspicatus est, ex
qua academia Anno 1787 professor Ultrajectum se

(1)nbsp;1, 1. p. 232, 233, 22, 23.

(2)nbsp;Cf. Cons. H. Reiger, Proeve over de zamenstelling en
competentie der reglbanken voor de landmagt. Groningen
1842, p. 6.

(3)nbsp;Bonman, Geschiedenis der Geldersche Hoogeschool,
Tom. II, p. 347.

contulit. Nequo minus laudandus eius discipulus
Joannes Albertus van der Spyk, qui in Gelria na-
tus Hagam Comitum se contulit, ubi, inde ab Anno
1782 fori fuit decus, donec rebus politicis se im-
misçons, in Conventum Nationalem fuit lectus.
Post vero Annum 1798 ilerum caussis orandis
operam dedit, probitate et doctrina insignis. Mor-
tuus est Anno 1826 (1). C. A. van Euschut de-
nique, postea professor Harderovici, Groningae et
Ultrajecti, vir acerrimi ingenii, in Gelria causarum
patroni munere se functum esse, ipse testatur in
praefatione libelli. De bevoegdheid der Markge-
nootschappen. Gron. 1818, p, 4 (2).

Agmen in Zeelandia ducit Cornelius van Byn-
tershoek, Medioburgensis, qui ab Anno 1694 Ha-
gae Comitum advocatus fuit usque ad annum 1703.
De eius patrocinio judicium fert Philipse: „quam
„in Academiae umbra sibi comparaverat ingen-
„tem doctrinae copiam, eandem in fori luce de-
„promsit. Mox inclarescere coepit causarum pa-
„trociniis (3). Judex Senatus Supremi factus. Anno

(1)nbsp;Levensberigt van Mr. J. A. van der Spijk. Algemeen
Regtsgeleerd Magasijn edit. a viro Cons. van Hamelsveld,
Tom. I. p. 167.

(2)nbsp;Bouman, 1. 1. II, p. 547.

(3)nbsp;Jacobi Hermanni Philipse, Oratio de Cornelio Bynkers-

1724 Praeses elcclus est. Advocatus edidit Li-
hrum Singularem ad Leg. Lecta 40 D. de reb.
cred. cum disserlatione de pactts juris stricti
obligationibus in continenti adjectis et Diatri-
ben de auctore, auctoribusque Authenticarum,
quod opus ansam praebuit dispulalioni litterariae
cum viro cl. Pagcnstechero. Inter tot tantaque
graviora sludia ludendi causa quoque edidit Anno
1699, Nieuwe Oprechte Haegsche Mercuur, in quo
leporibus eximio opusculo Ecclesiasticos et Advo-
catos valde perstrinxit (1), bos praeserlim de hono-
rario e. g. p. 40, 41 ubi vero animadvertenda sunt
verba: „maer 'k mag 't niet zeggen, om dat ik
„van de Ordre ben,quot; et pag. 128: „Hier fe lande
„wordt het voor eene groote lachetcit gehouden,
„als iemand de gantsch honorable Societeit der
„Advocaten op die vvys komt te declineren.quot; Ri-
dendo verum dicens advocatis multa utilissima
praecepit.

Senator scripsit Observationum Jur. Rom. Libr.
IV, (Lugd. Bat. 1710) Opuscula varii argumenti
(L. B. 1719). De foro legatorum (L.B. 1721).
Litteras communicavit cum cl. Noodtio de jnre

h^io Jurisconsulto egregio, publice habita Franequerae die

1 Oct. 1822.

(l) Vid. Nieuwe Oprechte Haegsche Mercuur Edit. Se-
cunda. Dltrajecti 1745, p. 5, 25, 39, 77.

occidendi et exponendi liberos apud veteres Ro-
manos. Imprimis vero memorandi, Quaestionum
Juris Publici Libri 11 (L. B. 1737) et Juris Pri-
vati Libri IV. (L. B. 1744). Jügler (1) banc de
eo sententiam affert; „De Bynkershoekio id tantum
„ut semel dicam, quid sentiam addo; me illi nul-
„lum Jureconsultorum, ne ipsum quidem Cujacium
„anteferre, tanta est in eo vis et potestas ingenii,
„tanta virtus judicii, tanta in summa brevitate dic-
„tionis perspicuitas, ut nihil de eo tam magnifi-
„cum me posse proferre eredam, quin id excellen-
„tia eruditionis et tot novarum rerum doctrina
„longissime superet.quot;,

Vivo adhuc Bynkershoekio, Quaestiones Juris Pu-
blici in belgicum versae sunt sermonem a viro.
cons. M. de Ruusscher (A. 1740). Aequalis huius
fuit L. F. de Beaufort, qui studiis Franequerae et
Ultrajecti peractis, anno 1695 doctor Juris creatus
est. Praxi vero se parum immiscuit, sed Hagae stu-
diis absolutis, se contulit in urbem Goesam. Syn-
dicus urbis Slusae creatus, adscriptus postea col-
legio Archithalassico Zeelandiae, imprimis laudem
meruit eximio opere de Jure Publico Universali
et Vita Principis Guilielmi I conscribendis, quae

(2) J. F. Jüglers, Beiträge, zur juristische Biographie,
Leipzig, 1773, p. 26 seqq. Exstat quoque vita Bynkershoelii
a Ficatio edita, editioni operuui 1761 premissa.

tarnen anonymus edidit (1). Praeterea occurrunt
initio huius saeculi (Medioburgi) Z. Paspoort, Pe-
trus Duvelaar, J. v. Noiret, J. Danckaarts, J.
M. de Crane, Petrus Bakker medio saeculo, J. de
Timmerman (2) qui scripsit de ünione Hollan-
diam inter et Zeelandiam (Traj. ad Rhen- 1748).
Joannes Moorman; „oraciilum Zeelandiaequot; dictus
(Axelae) (3) qui scripsit Tractatum de Crimini-
bus [verhandelinge over de misdaden en dersel-
ver straffen) quem postea adnotatione illustratum
edidit J. J. van Hasselt: Guil. Otto Reitz,, qui
editionem Theophili Paraphraseos Institutio-
num curavit; Carolus Conradus Reitz optime de
Jure CambiaU meritus, vertendo notis instructum
celeberrimum Heineccii opus, Principia juris
eambialis, postea Graphiarius curiae Flandricae:
Guilielmus Schorer, qui deinde Praeses huius Cu-
riae adnotatione latina opus Hugonis Grotii, In-
leyding tot de Hollandsche Rechtsgeleerdheid, il-
lustravit, decennio post naevos jurisprudentiae
tum vigentis notavit et perstrinxit, imprimis vero

(1)nbsp;Vid. vita ab ipso conscripta apud P. Schelfcma, Oud
en Nieuw. Amst 1844 p. 14.

(2)nbsp;Vervolg op de Hollandsche Consullatien door voorname
soo Hollandsche als Zeeuw»che Regtsgeleerden. Amst. 1782.

(3)nbsp;Voorrede van Mr. Picter Boddacrt, voor 's Mans na-
gelat ene gedichten. Middelburg 1745.

methodum procedendi libello venustissimo. No-
tanda tamen est praefatio, in qua veras huius
scribendi libelli causas exponit, atque summis lau-
dibus Noordkerkium, quique huic similes essent,
advocatos extulit (1). Ne silentio praetermittam
Antonium Guilielmum Philipse, qui duce celeber-
rimo van der Keessel studiorum in academia Lug-
duno-ßatava peractorum alque in vila practica
laudibus debuit, ut multis muneribus ornalus tan-
dem Praeses Senatus Supremi, qui Hagae sedet,
mortuus sit (2).

In Brabantia Septentrionali floruere, ineunte
hocce saeculo, L. Monden, J. v. Bergen^ A. Mole-
maker, Q. Crollius, D. Bruynincx , G. van Breu-
gel, C. van Boxtel, medio saeculo Joannes Cor-
nelius Santvoort, qui edidit Woui'denboek betrek-
kelijk de rekeningen van de Steden, Vrijheden
en Dorpen in de vier Quartieren van de Meijerije
van 's Hertogenbosch (1741), et C, M. Juijn.
Cornelium Lambertum Ackersdyck, causarum pa-
tronum disertissimum celeberrimum , Leonardum

(1)nbsp;Verloog over de ongerijmdheid der Hedendaagsche
Reglsgeleerdheid en praktijk door Mr. Willem Scliorer , Mid-
delburg 1707.

(2)nbsp;Hand, der Jaarl. Vergad: van de Maatschappij der
Ned. Lelterk. te Leiden, 1845, p. 25.

(3)nbsp;Nieuw Nederl. Advijsboek passim.

Franken integerrimnm patronum vocat W. C. Ac-
kersdyck in dissertatione de utilitate et auctoritate
poëseos et poëtarum in jurisprudentia. Traj.ad
Rhen. 1779, cuius et pater et ipse et advocati et
aliis muneribus inclaruerunt. Antonius Martini, Syn-
dicus Silva-Dueeusis, adnotationem scripsit ad Wa-
genarii Historiam Patriae, et cuius praeter alia
scripta Juridico-Politica editi sunt libelli supplices
de deprecando, saltem temperando, hospitio militari,
quo Silva-Ducenses imprimis premebantur (1). Sae-
culo exeunte ßoruit quoque Boudewinus Donker-
Curtius in foro Silva-Ducensi, qui et juris studiis et
leporibus, quippe auctor libelli Het legaat van
Gillis Blasius Stern inclytus, tandem Praeses elec-
tus est Curiae Supremae, quae Hagae Comitum
fuit (2).

In provincia Ultrajectina Guilielmus van der
Muelen, qui clurus scriptis de jure Naturali et
Gentium, ut et adnotatione in formam Curiae sive
stylum procedendi, postea curiae senator; J. van
Schagen curiae Procurator Generalis (3), J. van

(1)nbsp;Request aan hunne Hoog Mogenden mitsgaders eene
memorie adstructief, 's Hertogenbosch, 1786 folio.

(2)nbsp;Gemengde Schriften betrelclc. de Vadert. Reglstj. van
Mr. M. C. van Hall, Amst. 1849, p. 135.

(3)nbsp;Vid. Van de Water in serie Senatorum atque Procuratorum
Generalium Tom. II, p. 1058 et passim.

Cleef, Aelbert de Greve initio huius saeculi, paullo
post J. Munniks, P. L. van Westrenen, saepius
consulebantur (1). Praesertim mérita Joannis van
de Water, hic non in memoriam vocare, nefas esset,
qui tantopere meruit de jure huius provinciae ve-
teri ac recenti, edendo: Groot Placaatboek van alle
placaten der edele mogende Heeren Staten 's Lands
van Utrecht, insignis universi juris civilis peritia,
postea Graphiarius Curiae ültrajectinae. Inde ab
anno 1745 advocatus fuit Valentiuus Joannes Blon-
deel, qui dedit Beschrijving der Stad Utrecht.
(A°. 1757) cuiusque laudes Procuratoris Generalis
munere functi celebravit idoneus harum rerum
jadex Henricus Calkoen (2), P. J. de Bije diutur-
no fori usu exercitatus, variis deinde muneribus
politicis ornatus., adscriptus Consilio status, atque
tribunali Cassationis sub domiuatione Gallica.

In Transisalania J. van Muyden, A. van Muyden,
J. van Munts, A. de Reyger initio huius saeculi
occurrunt, quos „celeberrimos apud Transisalanos
„Jureconsultos,quot; vocat J J. van Hasselt (3). Me-
dio et exeunte saeculo, Strubberg editor Collec-

(1)nbsp;Nieuw Nederlandsch Advysboek passim.

(2)nbsp;Twee gevangenen verdedigd legen de aanklagte van
Mr. ß. W. ïaclama.

(3)nbsp;Dissert. Jur; de muliere praegnante morlua in tilulo.
Anift. 1766

tionis Consiliorum. Janus Guilielmus Racer, qui
insignis editione operis Overijsselsche gedenkstuk-
ken, senex Aquot;. 1816 scripsit Verhandeling over het
Regt der Kotters in de Marken van Overijssel
in cuius praefatione occurrunt haec verba : „hiermede
„neem iii na eéne zeven cn vijftigjarige oefening
„der gerigts praktijk en tachtigjarigen leeftijd, af-
„scheid.quot; Joannes Guilielmus Knoop, qui in quaes-
tionibus de jure sulïragiorum in hac provincia sub
finem saeculi ortis, a parte Ordinis Equestris stetit.
Alii hac in re sententiae favit Jureconsultus Gerar-
dus Dumbar, urbi Daventriae ab actis, qui liber-
tatis publicae, legibus rite temperatae, strenuus fuit
propugnator (1).

Magnis applausibus defensa dissertatione statim
popularibus gratus, diu primarium in foro Amste-
lodamensi ab Anno 1784 obtinuit locum Transisa-
lanus (2) R. J. Schimmelpenninck. Brevi talem
sibi adeptus est famam, ut fere nulla majoris
momenti caussa sine eius auxilio ad finem per-
ducla fuerit, cum eloquentia litterarum studio at-
que urbanitate, ut et juris scientia prae caeteris emi-
neret. De magnis in republica honoribus, quibus

(J) Letter- en Geschiedkundige Mengelingen, collecta a
viro clariss. IJ. W. Tydeman, Bomeliae 1836 p. 7.

(2) Rutgeri Jani Scliimmelpenninck, Daventria Transisalani
Dissertatio deimperiopoputari rite temperato. Lug, Bat 1784.

postea ornatus fuit, hic agere vetat tempus; qui
plura de hoc insigni viro scire velit, adeat vitam a
fdio eius conscriptam (1).

Forum Groninganum vidit Paulum Laman, scrip-
torem libri Aanleiding tot de eerste beginselen
der Groningsche Regtkennis (GrOn. 1738). Ad-
vocatus frequenter consultatus fuit Carolus Chris-
tianus Paehlig, cuius domum aedibus Quinti Mucii
aequiparat Gratama(2), frequentia civium visita-
tam. Professor fuit postea Groninganus.

Henricus Ludolphus Wichers, qui anno 1770
doctor juris receplus, primum advocationi operam
dedit. Anno 1774 edidit Lex hominum communis
secundum mentem Hugonis Grotii, ex quo tem-
pore muneribus polilieis vacavit intermisso spatio
ab Anno 1795 usque ad Annum 1802. Status in-
terni collegio adscriplo, dein praefecto provinciae
Groninganae, tandem a consiliis Regis Guilielmi I,
Anno 1820 otium roganli datum est honorificum.
Praeserlim scriptoris doctissimi laudem sibi vindi-
cavit edendo librum Verklaring van het tractaat

(1)nbsp;Rutger Jan Schimmclpcnninck cn eeniye gebeurtenis-
sen van zijnen lijd, beschreven door zijnen zoon G. Graaf
Scliimmelpennincl, I. D. p. 24—32, de eins patrocinio agi-
tur. Primus fuit qui orationem non scriptis mandaverit, sed
cx memoria causam dixcrit, quo casu huc perduclus vid. I I.

(2)nbsp;Sccrpii Gratamn programma Iet II, Groningac 180C.

van reductie, quo totam patriae regiminis formam
perscrutaliir Anno 1840, nonagesimum quartiim
annum agens obiit (1). Neque omittendus per
omne vitae tempus in foro versatus, T. Haakma
Tresling, qui scriptis de jure civili inclaruit et
edidit verhandeling over het regt van heklem-
ming, de quo jure quoque scripserunt Albertus
Petrus Driessen et A. S. van Sveinderen.

Inter Jureconsultos Groninganos refereudus est
Henricus Janus Arntzenius, qui scripsit specimen
de origine et pr-ogressu juris Civilis Belgici,
(Groningen 1787), et bene meruit imprimis de
jure consuetudinario excolendo. Scilicet in hac
regione huic praesertim juri opera dabaturneglecto
magis Juris Romani studio, unde evenit ut fama
virorum, qui ibi Juris scientia inclaruerunt, non
ila ad nos pcrvenerit, quam e. g. Frisicorum, qui
veteri totius orbis juri incubuerunl. Minus vero
adbuc quam in Groninga, Drenlhana regio fertilis
Jureconsultorum esse potuit, ubi deerat vel tri-
bunal perpetuum et advocatis magis homines agre-
sles consulendi, quam in foro causas agendi, rnunus
erat impositum (2). OccuVrunt tamen J. Tonkens

(1)nbsp;llandelinyen der jaarlijicsche vergad. van demaatscli.
der Nedert. letterk. 1840.

(2)nbsp;Conf. Tegenwoordige Staat van Drenthe, p. 34, 47
tcqq. 200. Amst. 1795.

et J. H. P. van Lier, quorum uterque de historia
patriae meruit, tandem Petrus Hofstede per lon-
gam annorum Seriem illius regiouis Praeses.

Inter clarissimos an tem posterioris temporis ad-
vocatos Hollandicos occurrunt H. Noordkerk, N.
Bondt, J. Barels, J. S. Amalry, J. Gallé, J. van
der Linden, A. J. Cuperus, H. B. Luyken, J.
Bondt, F. II. Calkoen, F. H. Moorrees, J. L. Far-
jon, Walraven, W. Sinderam, J. D Meyer, Deiman
aliique. In singulorum mérita si inquirere vel-
lem, finem operis vix invenirem: perpauca tantum
raonebo.

Quo ad eloquentiam atque juris doctrinam pri-
marium locum obtinet Noordkerk: quem summis
laudibus célébrât van Hall, dolens vero non nisi
orationum eius fragmenta superesse (1). Jure au-
tem eum dolere non uegabimus legeutes pulchra
illa verba, quibus propugnat libertatem sacrorum
cuique servandam. Docet nullum magis delinquero
quam eum, qui in aliorum animos dorninari cu-
piat, Deo non opus esse nostro auxilio, religionem
ex verbo divino non ex legibus civitatis esse hau-
riendam, ipsos Ordines apud alios populos hanc
libertatem propugnasse, tandem (non possum quin

(1) M. C. van Ilall, Mr. H. Noordkerk beschouwd als
NederduUsch redenaar en leiterkundige. Regtsgeleerde ver-
handelingen, p. 247.

verba illa alTeram) „op deze grafelijke kussens heb-
„beu vüormaals de zuodanigen gezeten, die onze
„voorvaderen ten vure doemden om datgene, wat
„nu Regtzinnig is. — Weinige schreden van hier
„is de plaats, waar deze vonnissen over hen werden
„uitgevoerd. — Ook dit geschiedde om Gode te
„dienen maar de Almagt behoeft geene hulp van
„stervelingen, tot handhaving zijner eere. — Voor
„de eerste maal mijns levens sprak ik over eene
„zaak als deze: mögt liet. de laatste zijn! Dat
„de eisch, ter vernietiging van het vonnis, mij dan
„ook woide toegestaan! Zoo niet, ik zal mij troos-
„teu met de gedachte, dat, wanneer eens, bij om-
,jmekeering van zaken, (waarvoor de Hemel ons
„behoede!) onze nakomelingen, op onze graven
„staande, zullen vervloeken degenen, die het aller-
„eerst den dwang des gewetens bier weder heb-
„ben ingevoerd, mijn naam integendeel zal mogen
„vermeld worden onder degenen, die er zich met
„ijver tegen kantten, toen de vrijheid bij open-
„bare Sententie ten Lande werd uitgebannen (1).quot;

Non sulum vero latior est campus eloquenliae,
quam quod eum intrare ausim, sed ita luculenter
Nüordkerkii iiierila exposita sunt in oratioue cilata,
ut aliquid ad eius laudes conferre non possim.

(1) 1. 1. p. 266.

Memoria tamen est tenendum eum non solum hanc
ob caussam esse celebratum, sed praesertim ob pro-
bitatem magnam atque integritatem. Nunquam
lucri faciendi gratia aliquid suscepit, imo semper
quantum potuit, dissuasit actionem intendere ita
ut de eo dici potueril: „dat onze brave Regtsge-
„leerde meer zaken uit de Pleitzaal gehouden, dan
„er in gebragt heeft (1).quot; Saepe consulebalur
propter magnum acumen et insignem doctrinae
copiam. Natus anno 1702, diem supremum obiit
anno 1771.

Non minus vero laudis in eloquentia reporta-
visse T. J. Gallé virum disertissimutn, monet van
der Linden diceus : „gedurende al den tijd, dat ik
„de regtbanken heb bijgewoond, herinner ik mij
„niet iemand gezien of gekend te hebben, die in
„de konsl van overtuiging te geven naauwlijks zijns
„gelijken had, dan mijnen reeds overleden leer-
„meesler en vriend François Jacob Gallé, in zijn
„leven Advocaat voor beide de hoven van Justitie
„in Holland (2).quot;

(1)nbsp;Wagenaar, Schets van het leeven, den aart en hel
gedrag van den Heere Mr. Hermannus Noordkerk, Advo-
kaat te Amsterdam. Exsfat quoque elogium Francica lin-
gua edifum.

(2)nbsp;J. van der Linden, Redevoering over hetgeen de on-

üitrajecli defensa dissertatione de Unione ültra-
jectina, qua tanquam introductione ad commenta-
rium, quo ipse legem illam publicani illustravit,
postea usus est celeber huius foederis interpres
Petrus Paulus, medio saeculo octavo decimo Ni-
colaus Bondt se Amstelodamum contulit, atque
ibi mox amicitiam Noordkerkii adeptus est. Eius
exemplum in causis orandis et consiliis ferendis se-
cutus, in eius quoque in foro locurn gloriae aemu-
lus paucis annis post successit, atque se non in-
dignum praestitit, qui post tantum oratorem verba
coram judice faceret. Saepe consulebatur in caus-
sis , quae ipsam urbem spectarent ; cum aliis
Jureconsultis auctor fuit edicti: Ordonnantiën
voor de Desolate Boedelkamer te Amsterdam (1).
Quantum autem doctrinae fama apud mercatores
valeret, palet ex collectione, quae Anno 1793 Am-
stelodami prodiit, verzameling van casuspositien,
voorstellingen en declaratiën, in qua omnia fere
responsa ab eo sunt data conjunctim cum Jano
Bondt tanto patre digno filio, Luijken , Tarjon, R.
J. Schimmelpenninck , van Castrop, M. C. van
Hall, aliisque. Subscribebant iis mercatores no-

dervinding van eene halve eeuw inij geleerd heeft, dal een
advokaat behoort in acht te nemen of te vermijden, p. 31.

(1) IVI. C. van Hall, Mr. Jan Bondt en diens vader Mr.
Nicolaus Bondt, herinnerd.

tissirni et ex mente editoris anonymi locum tene-
bant juris non scripli. Bondt vero, qui bene nos-
set , qualis esset varietas causarum , quas quotidie
offert mercatura, hanc editionem ipse non probavit;
neque eam attulisse magnam utilitatem, testatur
van Hall (1). Sufficiat animadverti, eum semper
simei cum Noordkerkio fuisse celebratum , eique
parem habitum. Viginti quinqUe annis post eum
mortuus est (2).

Elias Luzac (natus 1723 mortuus 1796) liber-
tatis preli vindex, bibliopola, idemque causarum
patronus Leydensis, multam sibi laudem paravit
scribendo opus celeberrimum Hollands Rijkdom, ut
et Openhartige brieven van Reinier Vrijaart, et
interpretatione Francica Chrisliani Wolffi, Germa-
nici philosophi, lustitutionum Juris Naturae ac
Gentium. Ab eius ore pendebat Henr. Const. Gras,
qui in studio juris philosophe multum ei debuit (3).

(1)nbsp;M. C. van Hall, Mr. Jan Bondt en diens vader Mr.
Nicolaus Bondt, herinnerd

(2)nbsp;Eod. p. 13. Cf. Nienwland, Ferslag wegens Mr. Ni-
colaus Bondt in den algemeenen Konsl en Letterbode, Deel
YIII, p. 202, 1792.

(3)nbsp;Kemper in oratione funebri de viro cl. Cras hoc de
Luzacio fert judicium : » Zijne aanteelicningen op Montesquieu's
n Esprit des Lois en WolfFs Institutions du droit de la Na-
»ture et des Gens zullen gelezen worden, zoolang men waar-
»lijk wijsgeerige regis- en bistorie-lcennis zal op prijs stellen,quot;

Nec praclereundus est Joannes Luzac, cuius ora-
tio cum professoris munus auspicaretur Anno 1785
De eruditions altrice virtutis civilis , praesertim
in civitate libera animi magnitudinem rebus gestis
postea confirmatam alque doctrinam aeque probat,
Sed quid plura de illustri viro, cui amicitia in-
terccssit cum libertatis in America propugnatoribus,
imo cum ipso Washingtono (1)?

Ante vero quam progrediar mentionem facere
volo scriptorum quorundam , quae de rebus cri-
minalibus boe tempore edita sunt.

Consultissimus J. S. Amalry, cripsit: Beschou-
icinge der Crimineele Zaken (Amsterdam 1777).
Ex primo capite jam satis palet, eum Beccariam
imprimis esse secutum ut et Rossavium (2): pro-

p. 11. Epliemeridum Leydensinm per totum terrarum orbem
luit celebratus scriptor uterque Luzac.

(1)nbsp;Vid. Oratio de Socrate Cive, in belgicum ab ipso versa
sermonem, Joanni Adams inscripta.

(2)nbsp;»Vandaar de wijsgecrige strekking bij de beliandeling
»der Criminele Zaken, die zich van omstreeks het midden
»dier eeuw dagtcekent, waarvan het gevolg was, dat men zich
»althans alhier niet meer uitsluitend bepaalde lot een koud
»onderzoek der daden cn misdrijven, maar ook derzelvcr mo-
jiralitcit cn die des bedrijvers onderzocht cn in de weegschaal
»legde, cn alzoo in elke Eegfszaal, naast het beeld der Ge-
»regtigheid, dat der Menschelijkheid, als hare Geleidsvronwe,
.geplaatst werd.quot; Geschiedkundige aant. betrekkelijk de

cessum inquisitorium vehementer impugnat, ut et
poenas arbitrarias, nec minus compositiones, quas
revera habendas esse turpem impunitatem cri-
minum, ostendit. Advocatum fisci, scultetos, potes-
tatem apprehensionis habere, ideo non probat,
quod : „praetores hodiernos in nonnullis etiam locis
„esse collegii judicum quasi directores, in aperto
,est (1).quot; Plura addit, quaejustiliae Criminalis ad-
ministrationem spectant, sed ea praesertim animad-
verti volo, quae habet de defensione accusatis con-
cedenda. Vehementer dolet caussas Criminales paene
omnes extra ordinem agi, in quo processu nullus
defensioni locus sit. Quaerit quare in caussis, ubi
de vita et honore civis agitur, legem tyranni Phi-
lippi II. sequantur, cum in civilibus adhibeant
omnes cautelas ne nummos quosdam indefensos
relinquat debitor? Quare homines timeant, ne sci-
licet advocatus facinoris perpetratorem manibus
justitiae eripiat, de eo, utrum insons damnetur,
minime solliciti. Postulat ut advocatus cuique accu-
sato adjungatur allegans verba: „J'ai entendu dire
„à un juge aussi éclairé qu'équitable , qu'il n'était
„jamais aussi sûr de ses avis, que lorsque la cause

lijfstraff. Regtsoef. ie Amsterdam in de 16° eeuw. door
Jacobus Korting, p. 11 in praef.

(1) Voetius ad tit. Dig. de o(f. Praet.

„avait été plaidée par les meilleurs avocats (1).quot;
Ne ila quoque fiat: „ut facile sibi persuasum ba-
„beant homines, quod in istis processibus scopus
„non sit, ut veritas detegalur, sed ut vincat fis-
„CUS (2).quot; Tandem ab advocato fisci appeliari posse
non ab condemnato, iniquum exislirnat et prae-
sertim invehitur in torluram (3\ Ex dictis salis
apparebit noslros Jureconsultos neque humanitate
neque juris philosophi studio poslponendos esse
aliarum regionum doctoiibus.

Aliam sententiam eamque duriorem propugnat
J. Barels, in praefatione collectionis Crimineale
Admjzen (Amst. 1778), qui reprehendit in advo
catis, eos saepius prae justo misericordia abduci
atque poenam capitalem contra Beccariam defcn-
dere conatus est.

Contra vero optimje meruit de jure criminali cons.
H. Calkoen (4), qui scripsit de anlevertendis et

(1)nbsp;G. in de l'Eloquence du Barreau pag. {iUi) 32.

(2)nbsp;El. Luzac, in dissertatione de modo extra ordinem
■procedendi in caussis criminalibus.

(3)nbsp;»Antwoord mij! Zoudt gij iemand condemnccren fot
»betaaling van eene somme gelds, die liij door pijn betend
»zonde hebben schuldig te zijn? Immers neen! en gij von-
»nist hem ter dood op zulk eene bekentenis! (p. 96).

(4)nbsp;De Henrico Calkoenio, Vid. Biblioth. Critica, Vol. Ill,
Pars III, p. 23: »quum magno fori usu patrocinium caussa-

puniendis maleficiis pulchre, docte atque diserte,
Sed in hac raea inquisitione imprimis eius memo-
randus videtur libellus, editus Amstelodami Anno
1801 (1). Ut jam animadvertimus, contra mores
receptos fuit edere talem defensionem (2). Quod

»rum tueretur, omnium consensu laudem non modo pruden-
»tiae et fidei, sed et beneficentiae et liberahtatis adaptas est.
»Ipse quoque civilibus mersus nndis, maluit sua constantia
«munus amittere quam inconstantiae opinione suscipienda re-
»tinere — justissimus unus, qui fuit in Tencris, et servan-
ntissimus aequi. Dis aliter visum!quot; Ila de eo Wyttenbachins.

(1)nbsp;Twee gevangénen tegen de aanUagt van Mr. R. W.
Tadama verdeedigd door Mr. H. Calkoen.

(2)nbsp;E causis celebrioribus cum criminalibus, tum civilibus
quae hac aetate post latam sententiam editae sunt, mihi inno-
tuerunt: Causa J. Haselkamp, Pecnlatus in India, Anni 1780:
advocati F. J. Gallé, A. van Twist, ab altera parte M. J.
Brouwer et P. F. van Hamel.

Causa Sierc de Boo, furtum equi ex prato Anni 1760: advo-
cali M. II. de Vries et F. J. Gallé, contra Thierry de Bye.

Ueredes M. P. W. Pasquier de Chavonnes C--quot;. J. J. Hart-
sinck. Anni 1770: advocati S. A. Westerholï, contra P. F.
van Hamel.

Scnatus Medioburgensis contra Mr, J. W. Parker olTiciis
ex utum. Anni 1778, Jdv. de Bye, van Hamel, Baelde,
contra de Roy, Gallé, P. Damen.

S. lloogchoom Ca. Wevcring c. s causa hereditaria Anni
1733 Adv. J, Staël ct A. van Ruster.

A. Rutgers Cquot;. Boele, caus.i hereditaria Anni 1779, Adv.

affirmat J. D. Meyer in consiliis juris cditis Anno
1842 ab eius fratre A. D. Meyer p. 18 et 19,

W. Rooseboom, van Tangeren, Contra T. Ellinckbuysen et
A. van Roster.

M. Bruining C^ A.M. Beens causa bcredilaria Anni 1768,
Adv J. Brouwer et F. J. Gallé, contra J. A- Westerboff.

Quaestio an Canterus Bataviam Indornm transferri posset
ut ibi jndiearetur de peculatu, quod negatur, Advocatus ems
fuit J. J. van Breugel. Anni 1753.

Quaestio hereditaria A. Steengracht, contra J. J. Brasser,
Ado. Thierry de Bye et F. J. Galle contra P. Bosveld et J.
n. Mollerus. Anni 1775.

Caussa homicidii cuius accusatus fuit P. C. Timmerman,
Anno 1725, quem defenderunt Adv. Zeger Tbierens et R. B.
Hoynk van Papendrecht.

Causa peeulatus contra A. Caan instructs, qucm 6733 ar-
ticulis defendit advocatus van Meenen.

Quaestio lieredilaria Schotani contra P. Latane, in qua vic-
torcs fuere advocali J. V. Benkcr et Bavius Voorda contra
adv. C. de Blan ct G. Sidcriura.

Causa J. Heeren Ca. C. Ilanswijk Anni 1762 advocati P.
Roscam et F. J. Gallë, contra J. J. de Roy, C. P. Hoynclc
van Papendrecht.

Memorie van Rechten van Corn, van der Hoeven en Jan
Eykenbroek, qui accusabantur vires 22 Jan. 1798 imperio po-
titos 12 Junii eiusdem anni eodem destitute, comparatione facta
iterum ad pofestatem elferre eonafos, esse, conscripta ab ad-
voeato P. Belaerts van Blokland, 1799. Verdediging van Dirk
van Ilogendorp, »door den braven en kundigen advocaatquot;
Pieter Damen, 1801.

sed moverunl nostrum aliae rationes, quas indagare
nostra non refert.

In eo autem scripto ostendit, quam parum ab
accusa lore publico ratio habita esset omnium, quae
forma requireret, sanctitalem donuis arbitraria et
intempeslivâ perscrutalione esse violatam : extra or-
dinem contra reos actum esse, cum caussae indoles
postularet ut ordinarie ageretur; non constitisse de
corpore delicti; indicia tantum adesse, quae, sibi
saltem, neque sufficere, neque satis firma atque
secum invicem cohaerentia viderentur. Omnino dig-
num est hoe opusculum quod legatur, ut et con-
trarium de eadem caussa a cons. A. J. Deiman edi-
tum qui (1) agendi rationem quam secutus erat accu-
sator publicus, legi consentaneam dixit.

Grotii ac Bynkershoekii vestigiis insistentes de
Jure Gentium eadem aetate optime meruerunt cau-
sarum patronus Amstelodamensis A. Ploos van Am-
stel, qui scripsit de Jure Commercii quodgentibus
in hello mediis competit, Aquot;. 1759 Lugduni
Batavorum (2) et advocatus Haganus Lambertus
Julius Vitringa, qui dedit Gedachten over de be-
langens en plichten der onzijdige Mogendhedeti

(1)nbsp;De zaak van beleedigde gerechtigheid etc. door Mr,
A. J. Deiraan practiseerend advocaat te Arosterdatn.

(2)nbsp;A, Ploos van Amstel, over hel Regt van Commercie
van onzijdige Mogendheden, Amst. 1760,

en hunne onderdanen hijzonder van dezen Staat,
hij gelegenheid der jegenstvoordige Noord-Ame-
rikaansche onlusten, 's Hage 1778, quique po-
slea in Curia Militari senator fuit.

Sed revertamur ad claros huius temporis advo-
cates. Cuperi (1) et Jani Bondt memoriam cele-
bravit vir (2) qui non tantum doctrina sed eliam
amiliaritate, qua cum utroque junctus erat, opti-
nius est habendus judex. Alii celebraverunl pe-
culiaribus orationibus viros, quibus forum aditum
praebuit ad ampliora munera P. L. van de Kasteele,
M. Temminck, J. E. Reuvens, Hoynck van Papen-
drecht (3), Cornelium Theodorum Elout, Cornelium
Felicem van Maanen, J. F. van der Meersch; egre-
gium Jureconsultum qui diu fori Hagani ornamen-

(1)nbsp;Cuperus ipse nunquam honorarium pelivit : eo tandem
mortuo hoe factum est ab heredibus; fuit auctor Observatio-
num seleetarum de natura possessionis, quod opus quan-
tum a Thibautio et Savignio laudalum sit. vid. van Hall, p.

305, 306.

(2)nbsp;Ter nagedachtenis van Mr. A. J. Cupers, Reglsge-
leerde verhandelingen van Mr. M. C. van Hall, p. 297.

Mr. J. Bondt en diens vader N. Bondt herinnerd door
Mr. M. C. van Hall.

(3)nbsp;Aanspraken van J. W. te Water in de jaarlijicsche
algetneene vergadering van de Maatschappij der Neder-
landsche Letterkunde te Leyden,i Hooimaand 1810, 7 dito
1815. 2 dito 1817.

tum Curiae Supremae quae ibidem fuit senator
obiit. Non rationis argumentum sed opusculi lines
me tantum hos indicare jubent. Quibus tamen
immortale in litteris nomen addere jubet Guiliel-
mum Bilderdyk et Joannem Kinker.

J. van der Linden de se ipso dicentem audia-
mus: „ik nam mij voor en besloot om mij geheel
„aan de geregtelijke praktijk over te geven en als
„'t ware toe le wijden. Op die wijze heb ik mijn
„geheele leven door het genot dier guide vrijheid
„gesmaakt, waardoor het van der Advocaten wil-
„lekeur ten eenemale afhangt, die zaken welke
„hun niet gevallig ziju weg te zenden, en die,
„waarin zij behagen scheppen, aan te nemen en te
„verdedigen (1).quot; Haec semper ante oculos ha-
buit vir integerrimus, vita eius nulla ne levissima
quidem nota maculata est, undique consultatus
propter insignem doctrinam, inde non lucrum con-
quirere studuit sed ita se gessit ut eiusdem temporis
collega, summo jure de eo dicere potuerit: „Als
„een voorbeeld van onbaatzuchtig rekenen konde
„in zijnen lijd genoemd worden wijlen Mr. J. van
„der Linden (2).quot; Magnam quoque gloriam adep-
tus est opere suo de Judicieele Praktijk aliis, quae
ingenii numero edidit.

(1)nbsp;Redevoering, p. 13.

(2)nbsp;Van dei' Feen, de orde der advocaten, p. 23.

Praesertim vero scriptis inclaruit J. D. Meyer (1)
cuius ab ipsis exteris elatum opus Institutions Ju-
diciaires classicum habendum est neque meo prae-
conio indiget. Fama quoque celebrantur: Princi-
pes sur les questions transitoires sur la nécessité
d'aune hante cour provisoire, Brief wisseling van
eenige regtsgeleerden over de aanstaande wet-
geving, de la Codification en général et de f An-
gleterre en particulier, plures oral loues, ac varii
generis disputationes , consilia. Sed quid de doc-
trina? Qui vero scire velit quomodo in rebus foren-
sibus probitatem coluerit, quam generosum ac li-
beralem se ostenderit, haec eius verba in memoriam
vocet: ,,wat de kosten betreft, is het mijne vaste
„gewoonte, wanneer ik door Heeren Praktizijnsuit
„andere plaatsen geraadpleegd word, aan die Heeren
„de bepaling daaromtrent over te laten, dat HEd.
„de gelegenheid der personen, het nut, uit het ad-
„vijs te trekken en de vvelligt noodige nadere werk-
„zaamheden beter bekend zijn, met vrijheid hetzij
„zoo de belanghebbenden niet in ruime omstandig-
„heden zijn, of het honorarium moeijelijk is te re-
„cupereren, ook niets te berekenen (2).quot;

(1)nbsp;Ampi, de Gievc professor Franequcraniis oralionem lia-
buit dj Jona Daniele Meyero de jurisprudentia deque no-
mol lietica praedare merilo, 1839.

(2)nbsp;Consullalien van J. D. Meyer cons 37, p. 351.

Extra urbes majores neque deerant hoc aevo ad-
vocati magnae famae in minoribüs. Vir G. van
Loon in urbe Gorichemo; „die te Gorinchem met
„zo veel roem als advocaat de praktijk oefent (1),quot;
Dordraci vir consultissimus Vrolijkhert, postea A.
W. N. van Tets van Goudriaan qui administer Re-
gius aerarii obiit.

Quum jam diu in populo hisce temporibus fla-
grasse cupido sub unu eademque lege civili el cri-
minali vivendi neque amplius diversorurn cuius-
que urbis vel regionis statutorum molestiam ferendi,
intellexerunt viri, qni reipublicae praeerant, exi-
miis Jureconsultis qui in foro praesertim versati
essent, hocce munus esse deferendum. Elcgerunt
igilur die 25 Novembris 1796 ex variis provineiis
praeter socios, quos vitae publicae experientia'et
philosophiae studium commendaverat J. E. Reu-
vens, H. L. Wichers, K. K. Reils , B. Storm, Jor-
dens, W. Craeyvanger, M. Dassen Drenthanus,
S. Gerlsma, J. Boudt et H. A. Kreet. Haec res tum
effectu caruit,ob turbatam reipublicae conditionem.
Hisce igitur vel fuere substituti vel adjunct! J. Wal-
varen, J. A. Tarjon , Gockiuga, J. in de Betouw,
W. A. de Beveren et B. Donker Curtius, P. Wierdsma

(1) Verba sunt viri cons. V. J, BlondecI, Verh. over hel
Iloll. Zeel. en Weslvriesl. versterfrecht. Amst 1774, p. 307.

C. T. Elout, His vero quoque tempora obstiterunt,
ita ut praeter specimen notissimum cura duorum
eximiorum Jureconsultorum van Elout et Donker
Curtius, A. 1804 oblatum et publici juris factum,
rei demum finis impositus sit rege Ludovico im-
perante, quum tum temporis majores negotii parles
in se susceperunt, juris peritia insignes viri van
Gennep et Rcuvens, quorum prior perplures annos
celeberrimus fuerat causarum patronus Roteroda-
mensis (1).

Quamvis iis, quae mernoravi non pauca addi pos-
sent, hic consistendum esse ratus sum, cum non
quorumdam virorum vilam conscriberem, sed po-
tius in universi Ordiuis fata inquirerem. Quae vero
attuli, sufficient ad doctrinam probandam, et talia
exempla proponenda esse omnibus , nemo negabit.
Quod attinet ad laudes in re politica hacce quoque
aetale acquisilas, evolve patriae nostrae hisloriaset
quavis pagina invenies summos viros advocatos
fuisse. R. J. Schimmelpenninck Arastelodamensis
fuit advocatus: sed ne singulos neminem , ac videar
alios excludere.

Quaerat fortasse quis num nostra patria idem
viderit atque Gallia cum ingens illa rerum conver-

(1) Couf. Hand, van de Maats, van Nederl. Lettertc. 1847.
Cons. M. Siegenbeck in vita p. 15, sqq. Kemper, Crimi-
neel Wetboek voor het Koningrijk Holland, Tom. 1.

10

sio ibi obtineret, nempe cohortem advocatorum,
quae omnium turpium atque horrendorum faci-
norum in conventu et apud populum non solum
particeps sed dux fuit, et ex quibus sufiicit no-
minare Robespierre , Danton, Barère ? Cui quae-
stioni respondit auctor opusculi. Bijdragen tot
de geschiedenis der omwenteling van 1795 tot
1798 (1): „Het aanzien van de orde der Advocaten
„in Frankrijk te gelijk met de parlementen ver-
„nietigd, duurde in Nederland ongekrenkt voort.quot;
Memorat auctoritatem atque dignitatem, quibus
advocati libera republica spectati fuissent, magnam
differentiam ostendit, quae inter nostros tanti no-
minis advocatos et Gallos, quorum magna pars
juvenilis adeo sine oceupationibus esset atque re-
rum novarum cupida, obtinuit: „Er is naauwelijks
„één uit de pleitzaal van dien lijd met lof bekende
„naam tot ons gekomen, of men vindt hem in de
„rij der bezadigde revolutionnairen terug. Een
„Luyken, een Bondt, een Sinderam, een Brug-
„mans, een van Hall, een Cuperus te Amsterdam,
„waren, ook als verdedigers der vrijheid en gelijk-
„heid, Schimmelpenninck's geachte medebroeders.
„Tot de provisionele Ref)resentanten van Amster-
„dam behoorden, nevens Schimmelpenninck de ad-

(1) Mr. G. W. Vreede, p. 48.

„vocalen Hendrik van Castiop (een der staatsge-
„vangenen van 22 Januarij 1798) en van Irhoven
„van Dam.quot; Cuperum opponit Dantoni, illi frustra
conali sunt summam rerum judicialium curam no-
strates committere: hunc decimus m. Augusti dies
A. 1792 ad fastigium sanguine madentem evexit.
Tandem provocat ad exemplum cons. van der Spyk,
quem, decus fori Hagani, van Hall (1) vocat „een
„echten advokaat.quot;

Longe ita abfuit, ut eodem gradu quo exteri sint
collocandi: contra quo magis degenerabat Ordinis
in Gallia splendor, vergente ad finem saeculo, eo
magis extremis reipublicae noslrae temporibus no-
bis apparent advocati illustres, quales non antea.
Non tamen obliviscendum est, ei tum aliquid con-
tigisse, quod nondum obtinuerat. Intellexerunt
nempe nonnulli, non sufficere, quod advocati nostri
per totam vitam inclaruissent doctrinae, probi-
tatis,eloquentiae fama,sed, ut Ordo praesei tim inde
in dies magis ferret et decus et utilitatem, opus
esse, ut post mortem eurum memoria celebi'aretur.
Neque hic subslileruut. Fuere enim triumviri, van
Hall, J. van der Linden et J. D. Meyer, qui
praecepta eloquentiae, qua ipsi utebanlur vel qua
ab aliis animos incendi comperti erant, junionbus

(1) Regtsgeleerde Ferhandelingen p. 407.

collegis vel posteritati tradenda existimarenl. In-
primis ut intelligamus, quantum externa conferre
possint ad bene dicendi vim servandam et augen-
dam, legatur oratio viri, quem primo loco nomi-
navimus (l). Monet judicem patientem atque
placidum multa quoque ad hoe conferre. Plura
de hoe argumento scripserunt Meyerus: Eenige
denkbeelden over de welsprekendheid der Neder-
landsche pleitzaal (2), van der Linden, Rede-
voering over hetgeen de ondervinding van eene
halve eeuw mij geleerd heejt, dat een advocaat
voornamelijk behoort in acht te nemen of te ver-
mijden (3). Hic primum agit de consiliis juris:
monet vitandum esse indignum illum morem, quo
advocatus magis consulenti placere quam prodesse
cupit (4), non minus quam re non bene perspecta
sententiam edere; deinde honestum esse advocatum

(1)nbsp;Van Halt. Redevoering ter gelegenheid der inwijding
van het paleis van Justitie te Amsterdam op den

ber 1836 in hetzelve gehouden. R. V. p. 393.

(2)nbsp;Voorgedragen in de zitting der tweede klasse van het
Kon. Instituut van Wetenschappen, enz. op den Aug.
1826. Verhandelingen 11'= D, p. 35.

(3)nbsp;Habita ad diem mensis Martii 1824 ad celcbran-
dum qainqaaginta annorum spatium ad justitiam consecratum.

(4)nbsp;Bijnlerslioek, Haagsche Mereurius p. 12; Advijs aan
emen man, die zijn zoon wilde onterven.

deljere et quomodo hanc probitatem servare possit;
tum adhorlatur, ne ignarus sit jureconsultus for-
mae procedendi, hoe procuratori relinquens, cum
tota saepe causa pendeat a modo, quo in judicium
deducta sit; exceptiones iuiquas non esse adhiben-
das. Deinde ad ipsas caussas orandas procédons,
ante omnia curandum esse docet, ut caussa bene
noscatur atque jus quoin ea utendum: orationem
scribendam esse initio saltem, ne stilus corrumpa-
tur atque chaos quidam existât ; orationem claram,
suavem, nobilem, non ad doctrinam ostendendam
sed ad causarum naturam et indolera penitus in-
lelligendam instructam, modestam, ab injuriis
immunem, quoad causa fieri sinet, brevem, atque
concinnam.

Meyerm dolens, tam parum adhuc nostrales
praestitisse in eloquentia judiciali quaerit remedia,
quae haec fere eo judice habenda sunt, quoad ab
ipsis advocatis adhiberi possunt. Benevolentia ju-
dicum est captanda sed magis attendendum est,
ut quae dicuntur vera sint, atque bene cogitala
ac perpensa, quam flosculis ornata aut iracundia
vel misericordia dictala. Exeniplis caute est uten-
dum , placide est loquendum, nihil ad causam et
factum pertinens est negligenduni. Quum oratio
habeatur a viro docto ad doctos, hoc ex eo quo-
que pateat,quod inanibuset levibus omissis, modo

allegentur ea, quae revera difficiliora aut in con-
troversia sint. Neve tamen frigida eruditione re-
ferta sit oratio, reminiscatur advocatus inter audi-
ditores muitos adesse, qui scientiae expertes sint,
quique tamen captari debeant, palmam eloquentiae
si reportare velit. Lucida atque perspicua sit oratio;
hac enim perspicuitate lingua Gallica universalis
facta est; bene ordinata et in partes divisa ; cuique
Terbosuus tribuatur valor. Denique addit quaedam,
quae sermonem magis spectant et eonstructionem
verborum; postremum animadvertens, antiquorum
populorum exempla caute adhibenda esse propter
morum, legum, institutorum dififerentias. — Magno
cum fructu, nec minore voluptate haec quae a tri-
umviris allata sunt praecepta, meditabitur eloquen-
tiae judiciali operam daturus.

CAPUT VI.

POSTERIORA ORDINIS FATA.

Pauca monenda supersunt, quae historiam spec-
tant. In rerum politicaram enim commotionibus
atque formae regiminis mutationibus, quae inde a
superioris saeculi fine usque ad annum 1810 lo-
cum habuere, advocati nuUis adstricti sunt novis
legibus; codice d. 14 Julii 1809 confecto nunquam
introdocto(l), in quo minor eorum ratio habebatur
neque advocati occurrunt,nisi sub generali nomine.-'

„praktizijns'' (Art. 205 et seqq. 339 seqq. 453

(1) Wetboek op de regterlijke instelliagen eu regtsplegîng
van het Koningrijk Holland.nbsp;v

seqq.). Palria vero nostra cum Gallia conjuncta
sub Napoleonte, et codicibus cura aliis multis le-
gibus apud nos promulgalis, advocali quoque te-
neri coepti sunt Impcriali decreto, quod dicitur :
„contenant règlement sur l'exercice de la profession
d'avocat et la discipline du Barreau.quot; Cura autem
hoc decretum annis, quibus justitiae administratie
incerta et fere in suspenso erat, elapsis, sublatum
sit, de eo silere possum, eo magis, quoniam plures
Galliae advocati dudum de eo judicium tulerunt (1).
Introduclis tandem novis codicibus advocatorum
officia Edictis Regiis sunt descripta, quae sunt:
Besluit van 14 September 1838, nquot;. 3. Reglement
van orde en discipline voor de Advocaten en Pro-
cureurs (2); postea quibusdam articulis mutatis,
Besluit van 5 Dec. 1844, houdende wijzingen op
het reglement (3). In his decretis Ordo advoca-
torum utique agnoscitur; non tamen is honor illi
habetur, qui ipsi competere videretur. Commen-

(1)nbsp;Vid. Dapin ainé profession d'avocat, p. 94 seqq.
Edition de Bruxelles 1834 et in eodem opere, Examen de
Vordonnance du 20 Novembre 1822 concernant l'ordre des
avocats par M. Daviel, Avocat à la cour royale de Rouen
Chap. I, p. 430 seqq. Meyer Espr. Orig. et Progr. des
Inst. Judic. T. VI, p. 548.

(2)nbsp;Staatsblad Nquot;. 36.

(3)nbsp;Staatsblad Nquot;. 61.

tariurn ad haec scripsit acute, ut solet, consul-
tissiruus Schüller tot Peursum, in quo plures ob-
servationes inveniuntur, quae omnino notatudignae
sunt. De singulis vero quae Ordinem spectant
quaestionibus et praeceptis agere, non est mihi
consilium. Non quaeram igitur quare in caussis
criminalibus advocatus pro omnibus tribunalibus,
curiis et Senatu Supremo orare possit, cum in ci-
vilibus coram alio tribunal!, quam ubi inseriptus
est albo, agere volenti, hoc ab illo collegiopermitti
debeat. Distinctio mihi inauis videtur, cum prae-
terea haec venia in praxi fere non negetur, atque
e contrario Art. 4 § 4 satis caveator, ne quis Or-
dini non adscriptus officio fungatur; ubi vero ne-
gari potest, via aperta est vexationibus (1). Quod
attinet ad honorarium laudanda mihi videtur con-
stitutie art. 32 decreti Tarief van justitiekostenen
salarissen in burgerlijke zaken (2). Hoc enim
convenit advocatorum dignitati. Art. 3 al. a, si de
honorario leges admittas, necessaria est sequela, ad

(1)nbsp;De jurejurando quoque ab advocato praestando qnod
semel tantum nunc apod nos fit vid. Scliüller, p. IS—29.

(2)nbsp;Staatsbl. 1843, N». 66, «in geval van verschil over
„het salaris geschiedt de begrooting door de raden van toezigt
»en discipline.quot;

Van den Honert, het tarief van Justitiekosten. 'sGrav.

en Amst. 1844.

quam effugiendam Advocati Galii Amio 1602 a
foro discessere (1); sane äuget gravamina, quae
contra tales leges a scriptoribus quippe contrarias
dignita ti in medium afieruntur (2). Confitendum
tamen est, raro honestos advocatos hac contumelia
affectum iri : dicit lex „desgevorderd.quot; Sed ab
advocatis fama bene notatis nunquam vel saltem
raro hoc exigetur, cum in caussis gravioribus satis
amplam computandi facultatem relinquat art. 2
in fine. Nemo doleat ita régulas quasdam adesse,
quae „excoriatores pauperum, canes curiarum et
„devoratores civiumquot; compescant. Neque haec res,
ut vidimus, tantopere obstitit universe nostris ad-
vocatis, modo absit omnis judicum licentia, quam
art. 32 fere tollere videtur, neve quis obliviscatur :
„res sanctissima est civilis scientia sed quae pretio
„nummario non sit aestimanda nec dehonestan-
„da (3).'' Appellatio vero quaeart. 33 conceditur
et advocato (4) et clienti, ne unquam tali licen-
tiae ansam praebeat! Caeterum, si in pari cala-
mitate commune fatum solatium alTert, judicibus

(1)nbsp;Vid. Loisel, Dialogue des advoeats, initio.

(2)nbsp;Vid. Schüller et omnes fere auctores qui de advocatis
scripserunt.

(3)nbsp;Les. 1 5, D. de extraord. cogntt.

(4)nbsp;Advocati Galliae nunquam pelunt honorarium Vid. Du-
pin, p. 79.

et graphiariis quoque norma est constituta, idemque
igitur atque advocati fatum patiuntur (1).

Advocatus, qui officii sui dignitatem etperspi-
ciat et tueri velit (2) ad has leges non recurret,
memor eorum, quae eximius van der Linden in-
culcat: „Een Advocaat houde steeds voor oogen,
„dat er niets gemeeners, niets verachtelijkers, niets
„lagers kan worden uitgedacht, dan dat zijne me-
„deburgers hem aanschouwen als eenen getabber-
„deu roofvogel, bij wien zij zich niet dan met ze-
„keren angst en schrik vervoegen, vreezende, dat
„hij, door gouddorst weggesleept geene onregtvaar-
„digheden onbeproefd late: en dat daarentegen
„niets loflelijkers, niets aangenamers is, dan dat
„zijne medeburgers zijne gematigdheid alomme met
„lof uit bazuynen, welk goed gerucht en hoogach-
„ting weldra hel gevolg zal hebben, dat zijn huis
„het orakel zij van de geheele stad (3).quot;

(1)nbsp;In Anglia procurator pro lubitu advocato honorarium
solvit. Vid. Cooper, Lettres sur la cour de la Chancellerie
d'Angleterre, p. 216.

(2)nbsp;»Je veux que vous soyez avaricieux, mais d'une noble
»avarice, de l'avarice de vostre honneur, et non de l'argent.quot;
Pasquier Lettres Liv. 9, lettre 6.

(3)nbsp;Redevoering etc. p. 45, 46.

Nos igitur his et similibus quaestionibus niissis
factis, diutius moreniur in art. 7, decreti 5 Dec.
1844, quo advocatus vetatur simul procurator
esse. Haec enim quaestio mihi videtur summi mo-
menti. Primum docere conabor expedire reipubU-
cae adesse Ordinem virorum, qui a nemine pendeant
et inconcussa constantia justitiam soiam defendant,
tum conjunctionem officii Procuratoris et Advocati
huic rei obstare.

Negare neque possum, neque volo, permultos viros
jurisprudentiae ignaros optime de patria sua me-
ruisse atque rnerituros esse, in iis quoque guber-
nationis officiis ac controversiis, in quibus magis vel
minus juris praecepta vitae quotidianae accom-
niodanda sint. Fortasse is, qui res ex ternas rei-
publicae curat magis indigebit notione omnium,
quae prodesse vel nocere aliis populis possint, quam
juris gentium theoretici exactissimo studio. Atta-
men in regiminis forma, qua nos et nobiscum om-
nes fere, sive regnum sive respublica vocetur , Eu-
ropae populi utuntur, necessarium est, plerosque,
qui ad rempublicam vocentur, juris peritia esse mu-
nitos. Cogita enim quaestiones, quae se ofFerre pos-
sint de jure gentium atque publico, praesertim vero
Ordinibus Generalibus munus esse impositum leges
de jure publico et private condendi. Tum ab una
parte non amplius sufficient practicae illae notiones,

quas quisque cultior homo ex suis rebus secum fert,
sed opus est doctrina, diversarum theoriarum cog-
nitione: ab altera parte cavendum est, ne cerebrino
cuidam generali principio, quod vocant, omnia, sive
possint, sive non possint, adaptentur, quum oblivis-
cantur homines Leibnitzium illud : „Cave a conse-
quentiariis,quot; sed requiritur ut adsint homines, qui per
partem vitae praxi se immiscuerunt et inde eflicere
possunt an lex moribus populi congruat, atque execu-
tionem recipere possit. Nonne est advocato maxime
haec propria scientia? Scriptor Germanicus (1) non
solum eandem profitetur sententiam, sed longius ad-
huc procedit, et in quaque juris constituendi quaes-
tioneadvocati ut tanquam Ordo consulantur, suadet.
Profecto ut ex iis jndices eligantur quique rei judi-
ciariae supersint, necesse est; quinam enim aptiores
erunt ad hoc munus suscipiendum quam advocati,
qui per aliquot annorum spatium privatorum caus-
sas gesserunt? Non solum vero suflicit ut justitià
bene distribuatur ; accedere debet, ut quisque in
republica civis, auditis hinc et inde partium advo-
catis, sibi bene persuasum habeat, jus revei'a esse

(1) List, in von Rolleek und Welcher Slaalslexieon voce,
Advocaat. — De emendando Ordine Germanico Vid. Mittermaier
Archiv für die Civilistische Praxis XV, p. 18, et R. F.
H. Strass, Heber die Reform des Advocaten wesens Bert.
1841.

redditum, leges esse bonas. Hac de re Carré (1):
„L'effet de cette publicité (des audiences), inquit,
„sur les moeurs d'une nation, comme sur l'esprit
„des citoyens dépend en grande partie de ceux,
„qui portent la parole aux audiences. Ce sont les
„discussions, qu'ils soutiennent, qui contribuent le
„plus efficacement à faire apprécier le bienfait d'une
„loi effectivement bonne, dont les motifs sont fa-
„ciles à saisir, dont les conséquences sont utiles,
„dont la nouveauté est compensée par des avan-
„tages réels.quot; Nec minus vere Hecker (2) : „Durch
„die öffenthche mündliche Verhandlung, die leben-
„dige Wechselerörterung wird der Richter in die
„Lage gesetzt das Wahre vom Falschen zu schei-
„den: ein beredter Vortrag erhöht das Interesse an
„der Sache selbst, und leicht unterscheidet er und
„das Pubhcum den Sophisten vom klaren Denker.
„Nur bei diesem Verfahren erhalten Rechtsverthei-
„digung und Vertheidiger ihre wahre Geltung, und
„belebt sich der Rechtssinn im Volke, wie die Reli-
„giosität durch den gediegenen religiösen Vortrag.quot;

Interest reipublicae ut ab advocatis Juris scientia
excolatur.

(1)nbsp;Carré, les lois de l'organisaiion et de la compétence.
Tom. H, p. 150. Eo. Bruxelles 1826.

(2)nbsp;Von Roltect uud Welcler, Slaalslexicon in voce Dent-
seher Aduocat, p. 364.

Interesse aulem singulorum civium, non est quod
probemus, qui hoc negare velit, in Icariam vela
vertat.

Nec minus vero refert reipublicae ut advocati
sint liberi, sui juris, a nemine pendeant. Finis enim
reipublicae non hic est, ut quorundam virorum,
qui forte rebus publicis praepositi sunt, voluntas
fiat, nullo contradicente,sed hic, ut revera, quidjus-
tum, quid utile sit, indagetur atque faciendum cure-
tur. Quinam autem meliushoc officio fungentur quam
advocati juris scientia instructi, qui animadvertere
audebunt atqueex tenebris in lucem proferre, quod
contra justitiametcontraveramutilitatem factum sit.
„Wenn ich von der Würde und der Nothwendig-
„keit des Fürsprecheramtes sprach, so dachte ich
„nur an Männer, welche in fi-eier Selhständig-
„keit den Partheien zur Seite und dem Gerichte
„gegenüber stehen: welche in Sachen ihres Beruf
„unerreichbar der Gewalt der Richter, vor welchen
„und gegen welche sie das Rccht beschützen sollen,
„auch die Freiheit haben, ihren Beruf aus unbeeng-
„ter Brust, mit muthigem Wort zu erfüllen: welche
„als Glieder eines Standes der Eht-e, durch die
„Ächtung ihrer Mitbürger und des Staates, an die
„Würde ihres Berufes fortwährend erinnert, an
„einem edlen Stolz eine edle, jeder Nichlswürdig-
„keit feindliche Gesinnung nähren. Von denen

„spreche ich nicht, welchen der Staat, aus heillo-
„ser Verblendung , das Recht seiner Bürger zur
„Vertretung anvertraut, während er sie sugleich
„wie eine halbverworfene Menschenklasse, mit
„Schmach und Schimpf überhäuft, und als ge-
„horsame willige Knechte den Richtern unter die
„Füsse legt, damit sie, wenn ihnen allenfàls einmal
„in unbewachter Stunde ein zu freies Wort entfal-
„len sollte, sogleich mitFusztritten bedient werden
„können, um für die Zukunft gefälligere Sitten zu
„lernen (1).quot; Sub autocratia veterumGalliae regum
Cancellarius d'Aguesseau orationem habuit de Vin-
dépendance de Vavocat et dicere potuit (2): „üans
„cet assujettissement presque général de toutes les
„conditions, un Ordre aussi ancien que la magis-
„trature, aussi noble que la vertu, aussi nécessaire
„que la justice se distingue par un caractère, qui
„lui est propre et seul entre tous les états, il se
„maintient toujours dans l'heureuse et paisible pos-
„session de son indépendance. quot; Warnkoenig und
Stein, in Franz. Staats- und Rechtsgesch. 1quot;quot;B.
p. 572 de his Advocatis ; „Die Advocalen, inquit,
„waren ausser den Parlamenten die angesehensten.

(1)nbsp;Feuerbach, Belrachlungen I, B. p. 391. De defensione
etiam militibus concedenda vid. Proeve over de zamenstelling
en comp. der Regtbanken voor de Landmagt, p. 151.

(2)nbsp;Dupitij Profession dAvocal, p. 330.

gt;,ja fast die einzigen Verllieidiger der Freiheit.quot;
Cum Napoleon se ipse imperatorem creaveiat atque
formae caussa Lex Imperii populo acceptanda pro-
poneretur, advocati in paucis fortiter se gesserunf,
teste Berryer(l): „Quelques semaines auparavant,
„la loi du 22 ventôse an 12 venait de prononcer
„le rétablissement du tableau des avocats, et leur
„avait fait espérer la remise en vigueur de leurs
„anciens statuts. La colonne des acceptations de
„l'empire n'en resta pas moins réduite à trois si-
„gnatures, sur plus de deux cents membres dont
„le tableau de 1804 se composait. A la cour de
„Cassation, le résultat fut inverse.quot;

Quum Napoleon ab insula Ilva rediisset, cujus
constantiae exemplum, decem annis post, reno-
vavit Ordo: „Le 15 JMars 1815 (cinq jours avant
„la rentrée de Bonaparte dans Paris) le conseil de
„discipline avait pris un arrêté, par lequel il s'était
„empressé de manifester son dévouement au roi
„Louis XVIII le Désiré et à son auguste famille.
.,Le 5 Avril suivant le même conseil avait arrêté
„que ses membres ne seraient pas renouvelés, quo
„les choses resteraient in statu quo, à cause des
„évenèments politiques. Au mois de Juin il avait

(1) Souvenirs de M. Berryer Doyen des avocals de l'aris,
Tom. I, cbap. XX.

„même suspendu ses séances. Il ne les avait re-
„priscs que le 19 Juillet 1815, bien après la ba-
„taille de Waterloo et la réinstallation des Bourbons.quot;

Quam distat ab hac generosorum virorum liber-
tate, demissa apud Germanos advocatorum ac hu-
milis conditio ! Rationem, ob quam ibi advocatorum
Ordo occasione novarum legum ferendarum non in
auxilium adhiberetur, hanc esse statuit Hecker:
„Man fürchtete, bei diesen Beralhungen unabhän-
„giger practischer Gelehrten möchten Gegenstände
„zur öffentlichen Besprechung kommen, welche
„längst in der Nation cursiren, oder Thesen aufge-
„stellt werden, welchen die laute Zustimmung des
„denkenden Theils des Volkes gesichert wärequot;(l).

Quam autem opinionem de advocatis, ducentis
jam abhinc annis, habuerit eximius (2) Jureconsul-
tus, idemque summus Angliae Cancellarius, ex hisce
Francisci Baconis verbis patebit: „Quantum ad Ad-
„vocatos, qui causas agunt : patientia et gravitas, ut
„causis audiendisjustitiaeest parsessentialis, et judex
„nimium interloquons minime est Cymbalum bene-
„sonans. Non laudi est judici, si primus aliquid in
„causa inveniat et arripiat, quod ab Advocatis,
„suo tempore, melius audire potuisset. Mirum est

(1)nbsp;Conferatur et Cooper de Anglorum advocatis. Lettres
sur lacour de la chancellerie d!Angleterre. Lettre 39, p. 225.

(2)nbsp;Baeo, De officio Judicis, p. 250.

„judices advocatis quibusdam prae caeteiis immo-
„derate ct aperte favere; quod necesse est ut merces
„Advocatorum augeat et multiplicet, atque simul
„suspicionem corruptionis et obliqui ad Judices adi-
„tus iuducat. Debetur Advocato a judice laus aliqua
„et commendatio, cum causae bene aguntur et
„tractantur: praesertim si causa sua cadit: hoc
„enim apud Clientem, existimationem advocati sui
„tuetur et simul opinionem eius de causa sua pros-
„ternit.quot; Ex advocatis, qui posterioribus temporibus
in Anglia florucrunt, triumviros modo afferam Ers-
kine, libertatis preli juratorumque instituti vindi-
cem, Brougham, Denman Reginae Carolinae contra
ipsum Regem disertissimos defcnsores. Brougham,
inter multa egregia in illustri hacce caussa pul-
chra quoque locutus est de nexu, qui patronum
inter et clientem intercedit, ad quem defenden-
dum ne publicorum quidem malorum rationem
habere debet (1).

Ne igitur, quod ad res privatas altinet, in ci-
vilibus timeat aut observet voluntatem alicuius,

(1) Opinions of Lord Brougham, p. 107 Paris, Baudry
1841, p 107. »1 once before took leave to remind your
»lordships, which was unnecessary, but there are many whom
»it may be needful to remind, that an advocale, by the sacred
»duty of his connexion with his client, knows, in the discharge
»of that office, but one person in the world — that client

11^

qui excelso loco in civitate positus sit, neve potius
de jure quam de commodo suo sollicitus sit ad-
vocatus. In criminalibus num advocatus erit homo
vilis, vitae conditione accusatori publico, auctori-
tate et libertate dicendi impar (1), an contra debet
esse talis, qui non quaerat, quid forsan expediat
nonnullis viris summa potestate gaudentibus, sed
nnice hoc, an maleficium, a quo factum sit, et
etiamsi hoc constet, an ita in jure probatum sit,
ut nulla maneat dubitatio, an non innocens potius
sit necatus, quam nocens poenam elFugerit (2)?

Omnium igitur interest, ut a nemine pendeant
advocati.

Eloquentiae fori si propugnator fierem, timcrem,

»and none other. To save that client by all expedient means,
»to protect that client at all hazards and costs to all others,
»and among others to himself, is the highest and most un-
»qnestioned of his duties: and lie must not regard the alarm,
»the sufifering the torment, the destruction which he may
»bring upon any others: nay, separating even the duties of
11 a patriot from those of an advocate, he must go on reckless
»of the consequences, if his fate should unhappily be to
»involve his country in confusion for his client.quot;

(1)nbsp;»Ein Strafprocessgesetzgehung ist um so besser, je mehr
»sie von dem Princip der Gleichheit der Waffen ausgeht.quot;
Mittermaier, Anleitung zur Ferlheidigungskunst. Regenshurg
1845, p. 2, 61.

(2)nbsp;Meyer, Inslit. Judic. Tom. V, p. III.

ne quis mihi diceret: Quis Hercuh maledixit, quod
tantis verbis eum laudas? „Bedarf es der Rechts-
fürsprecher überall, wo man in dem freien Bürger
das Recht zu einer eigentlichen Rechtsvertheidigung
anerkennt: so sind sie um so unentbehrlicher da,
wo die Rechtsvertheidigung durch mündliche Rede
gefühlt werden soll. Denn eine treffende münd-
liche Rede fodert seltnere Gaben als die Schrift ;
nie verlegene Geistesgegenwart, sichere Festigkeit
in Gedanken und Wort, ruhige Besonnenheit mit-
ten im brausenden Sturm, und jene schnell se-
hende, rasch vollbringende Gewandheit eines er-
fahrenen Schiffers, welcher, so schnell auch die
gefährlichen Winde umspringen, mit eilend sicherer
Hand das Steuer nach dem rechten Punkte wendet (1).

Sed in rebus publicis ac privitas non solum scien-
tia , eloquentia, requiruntur, sed et integritas et
virtus (2). Nonne praesumi potest, has inventum
iri in Ordine, qui ante omnia virtutem esse colendam
docet, ut advocatus ab omni imperio in suis rebus li-
ber, singulorumjurium vindicemse praestet,requirit?

(1)nbsp;Feaerbach, Betrachtungen, I. B. p. 383. Conf. Mit-
termaier, p. 179, 185 seqq.

(2)nbsp;De iis, quae in advocato requiruntur, pulclira sunt verba
apud Carré, Lois de la Comp. II« Part. L. I, Tit. III, Chap. 5.
»Talent, courage, sagesse, discrétion, désintéressement, et sur-
»lout un grand fonds de probité, telles sont ces qualités.quot;

Haec igitur sunt in advocalo palmaria, ut sit
doctus, ut sit prcbus:

„Nullius addictus in verba jurare magistri,quot;
ut sit diserlus. Eadem haec maxime prosunt univer-
sae reipublicae et singulis civibus: haec igitur cus-
todial lex. Verum fortasse quis dicat: requiruntur
haec quidem in advocato, sed raro inveniuntur.
Postremum nego, historia negal; quidquid est, res-
pondeo: sunt profecto et advocati suae dignitati
impares, Loisel, „il y a, inquit, des happelourdes
dans tous les états,quot; sed si instilutum universe utile
palitur exeeptiones, num ideo penitus id tollere an
vero emendare et colere debes? Colitur autem si
Ordinem non frangis, sed erigis, auctoritatem eius
non minuis, sed augos. Vel polius non esl necesse,
ut eam augeas, modo ne déprimas, nam inest ipsi
Ordini satis sui conscientiae, quae sibi ipsa suffi-
ciet (1). Clamarunt autem hoe novissimo tempore
nonnulli, qui putarent, expediturum esse justitiae
ad minuendas praesertim impensas litium , si offi-
cium advocati atque procuratoris cumularetur. Hoe
vero improbo: nam frangetur, me judice, aucto-
ritas Ordinis; minuetur securitas eorum, qui litem

(1) iiSi la jalousie, l'inferêt agitent quelquefois un certain
»nombre dé ses membres, le corps des avocats s'en est ton-
»jours montré exempt.quot; Linguet, Appel à la postérité, p.

250 rmibi).

suscipere cogentur; quae in clivisione officiorum
reprehend un tur, nisi inania, saltem non eius gra-
vitatis sunt, quam perhibent.

Inest procuratoris officio magis practicum quam
Ibeoreticum studium. Nituntur quidem omnia,
quae in judicio fiunt theoreticis principiis, sed quod
a procuratore fit, postulat diligentiam et indus-
triam, non magnum ingenii acumen, nec magnam
doctrinam (1). Causae in forum deducendae ex-
ternam formam adaptare debet, in qua, quod doc-
trina suadet, advocatus collocare possit. Illa autem
divisio magnopere mihi doctrinae favere videtur (2).
Nam non solum magnum temporis damnum patietur
non unus advocatorum, unde non tot caussas sus-
cipere poterit, quam ceteroquin posset, et ita eximia
saepe opera multis litigantibus deerit : sed hoc tem-
poris quoque damno saepe advocatus prohihebitur,
quo minus tantam novis studiis curam impendeat,
quam requirent eius honor, scientiae ambitus, ne-
cessitas, fides ipsi habita. Si vero non externae illi

(1)nbsp;Minime negabo plnres ex procuratoribus non solum ju-,
ris peritia excellere, sed etiam praeclaros saepe duces juniori-
bus praesertim advocatis, practicam nuper vitam ingressis,
habendos esse; quod vero ex personarum quarundam quali-
tate, ut ita dicam, non ex ipso munere erit espHcandüm.'

(2)nbsp;De iis^ quae in defensore requirantur vid. Mittermaier,
1. 1. p. 71 seqq. p. 13Ü seqq.

formae operam dare cogetur, eliamsi idem temporis
spatium impendendum erit, damnum illud non
patietur, nam in soils difficultatibus juris solvendis
oceupalus, nova erit studiis excolendis opportunitas
data. Praeterea suum cuique est Ingenium, alius
magis praxi alius theorla deleclatur. Lege aulem
si cogis, ut in bono advocato adsit utriusque scien-
tia, vel non tot bonos adipisceris, vel adjungetslbi
collegam, et facto habebis, quod jure prohlbuerls.
Gratis qui hoc fieri putat, errat. Advocali qui non
tantopere occupati nunc quibusdam juris capitlbus,
quorum usus in foro non ita quolidianus, vel aliis
conjunctis disciplinis incumbunt, quae totum. Ordi-
nem illustrant et ornant, atque eos aliquando rebus
politicis aptos reddunt, jam cogentur, vel totum
tempus foro impendere, vel ab eo recedere, cui
rei saepe res famillaris obstabit. Minus adhuc oc-
cupatis non desinet impedimento esse ad majoris
clientelae acquisitionem, quod nunc obstat, aetas
vel scientiae defectus (1).

„A nemine pendeat advocatus.'' üt hoc autem
fieri possit, opus est, ul sibi conscius sit dignitatis
suae atque hanc tueri conetur. Publica omnium
existimatio magnam quoque huic rei addet vim.

(1) »Da die Vertheidigung gründliche Rechfstennisse, pral-
» tischen Sinn, Gewandtheit in der Aufsuchung und Darstellung
»der Vertheidignngsgründe, Freimüthigkeit, Charakterfestigkeit

„Ein alte Wahrheit ist es, dass wenn mann Je-
„mandern eine gewisse edle Handlungsweise zu-
„traut, wenn man es ausspricht, dass man sich zu
„ihm einer gewissen sittlichen Grösze versehe, darin
„eine gewaltige Triebfeder liegt, dieses öffentliche
„Vertrauen nicht zu tauschen (1).quot; Jure vel in-
juria, procuratorum minor habetur dignitas, minoris
habentur auctoritatis. Si autem advocatorum et pro-
curatorum ofücia conjungis non tam procuratores
érigés, quam advocatos deprimes. Non enim dif-
ferentia e minore singulorum doctrina vel alia
personae inhaerenti caussa provenit, sed proprie
ex ipsius muneris indole. Sunt nempe quae-
dam procuratoribus officia imposita, quae perse
quidem justa sunt, sed quorum exercitium ex ho-
minum opinione minus nobile videtur. Praeterea
procurator suscipere debet caussas, quae ei defe-
runtur, advocatus eas recusare potest; procurator
enim est officialis. „Le titre d'officier ministériel
„appartient à tout officier que la loi oblige à prê-
„terson ministère aux juges et aux parties, toutes

»and datier die Abwesenheit aller Gründe fordert, welche den
»Defensor von einer freimüthigen Prüfung und Rüge abhalten
»könnten, so kann die Befuguiss, zu vertheidigeu, nicht eine
»jedem ohne Ausnahme zustehende sein.quot; Miffermaier, I. l.p. 54.

1) Von Rotteck und Welcker, Staalslexicon, p. 366.

„les fois qu'il en est légalement requis (1).quot; „II
„faut entendre par officiers ministériels les foncti-
„ounaires publics, qui sont les ministres inférieurs
„de la loi, ceux dont on est forcé d'emploijer le
„ministère pour certains cas, et qui ne peuvent
„eux-mêmes le refuser (2).quot; Ad caussas igitur
iniquas defendendas minister]um praebere debet;
quod advocatus facere velatur non solum lege, sed
etiam ut inlacta maneat totius Ordinis existimatio,
Neque obstat jusjurandum (3) quod idem sit ad-
vocato atque procuratori, nam jurai quidem uter-
que , se non suasurum neque subcepturum rem
iniquam, sed si ultro requiritur procurator, mi-
nisterium eius praebendum est ex ipsa legis con-
stitutione. Cura enim tribunal adiri non possit, nisi
procurator sit conslitutus, lex etiam curare de-
buit semper alFore quendam eorum, qui rem sus-
cipere posset, alioquin in caussa, quae forte non-
nullis ita viris iniqua videretur, revera justitià de
negaretur. Neque hoc tollere unquam poteris.
Praeterea, ubi lex cogit eum qui actionem inten-
dere velit, uti ministerio procuratoris, quantum
poterat curari debuit, ut homines illi fide digni
essent: omnibus igitur hoc munus patere non po-

(1)nbsp;Carre, Lois de la Compel. Chap. I. Ile Part L. I., Tit. III.

(2)nbsp;Touiller VII, p. 265.

(3)nbsp;Weekblad van. 'l Regt, Nquot;. 987.

tuit, sed requiritur certus numerus personarum, a
Rege cloctus. Quomodo hoc faciendum erit, duo-
bus muneribus conjunctis? Feuerbachius ironice
de legibus Germaniae circa advocatos dicens: „Den
„Schluszstein , inquit, in dem Gebaüde des Ver •
„besserungsplanes bildete endlich der Grundsatz:
„der Ädvokatenstand dürfe blos zur allerdringend-
„sten Nolhdurft bestehen, sey also auf eine so viel
„nur thunlich geringe Personenzahl zu beschrän-
„ken: theils um solcher schädlichen Leute so we-
„nige als möglich zu haben, theils damit nicht die
„übrigbleibenden durch Mangel an hinreichender
„Mannsnahrung veranlasst würden noch schädlicher
„zu werden, als sie es ihrem Wesen nach ohnehin
„schon Seyen. In Folge dessen wurde denn auch
„noch , zu allem Ueberfluss der Advokatenstand
„eine engges^chlossene Zunft, weiche die freie
„Konkurrens des Talentes aufhob und übrigens
„that, wie diejenigen zu thun pflegen, welche ein
„Gewerbe als ein Monopol betreiben. Man weiss
„ja, das Monopolisten immer am besten, am-för-
„derlichsten und am wohlfeilsten ihre Arbeit lie-
„fern! (1).quot; Advocatorum aulem si ita auctori-
tatem minuis, minuis quoque eius libertatem, et
privaberis commodis (2), qua'e huic rei inesse vi-

(1)nbsp;Fcaerbacli, Betrachlungen I. B. p. 395, 39(3

(2)nbsp;Van Rottecfe und Welcter, p. 347.

dimus (1). Quod ad eloquentiam praesumendurn
mihi videtur, eam quoque minus cultum iri.
Coactus enim lege prius omnia scribere(2), minus
operae praestabit orationi et magis expHcationem
esse debere oralem scriptorum, quam principale
quid esse putabit, ratus scripta manere, verba
fugere. Non solum ita eloquentia judicialis in
prislinum nostratum statum recidet; iuteribit magni
momenti auxilium ad erigendum advocatorum Or-
dinem. His omnibus magis magisque advocatum
imparem quoque accusatori publico reddes (3).

Haec autem si ita se habent male prospicies rei-
publicae: quid autem de illis qui litem suscipere
cogentur, dicendum: „II n'est pas donné à tout
„le monde, dit M. Demian-Crouzilhac , de distin-
„guer, d'appliquer à propos les diverses formalités
„que la nature et les circonstances d'un proces

(1)nbsp;Warntoenig und Stein, Franz. Staats und Rechtsgesch.
V. B. C. m, p. 572. Das belebende Element des ganzen
Standes (advocatorum Gallicorum) war die Ehre und die Selbst-
ständigteit.

(2)nbsp;So unähnlich die französischen Advocaten in jeder Be-
ziehung nnsern deutschen Advocaten sind, so grosz ist die
AehnHchkeit zwischen den Advocaten vieler deutschen Länder
und der französischen Avoué's. Proceszschriften verfertigen
ist bei diesen wie bei jenen das Hauptgeschäft.

(3)nbsp;Carré, Lois de la Compétence, H. L. L Tit. Ill, Ch.
m et V.

„nécessitent : il faut non seulement une étude par-
„ticulière, à laquelle toutes sortes de personnes
„ne peuvent se livrer, mais encore une aptitude na-
„lurelle el beaucoup d'expérience (1).quot; Haec si vera
sunt generaliter, idem potest dici de advocatis et
procuratoribus. Quod si laudatur recte a pluri-
bus talis consuetude, quae advocati propria oflicia
iterum distinguât et separet, alii hanc, alii illam
juris partem magis exercendam tribuens, majori
adhuc jure idem dici potest, si duorum valde di-
versa officia conjungere velis. Saepe advocatus
juris peritissimus formam negliget, vel formae stu-
diosus, jus non allegabil, in utroque casu cum
delrimenlo clientis. Sed praeterea, lam multa

(I) Da die eigentliche Proceszinstruction und alles was bei
einem Rechtsstreit zum trockenen Formendienst gehört, nicht
ihn, sondern die Procuratoren angeht, so bleibt ihm nur
dasjenige übrig, was als Gegenstand der Wissenschaft und
Kunst, den freien Geist befriedigt, und diesem es möglich
macht, wie es ihn hiezu unablässig mahnt, die edelsten Blü-
then und Früchte geistiger Bildung in sich zu erziehen. Da-
mm zählt Frankreich unter seinen Advocaten Männer, welche
durch mehr als blosse Redefertigkeit ausgezeichnet, (die ohnehin
als angebornes Gut den Franzosen eigen ist) an Wissenschaft
und geistiger Ausbildung den ersten Gelehrten ihrer Nation
zur Seite, an Kraft ächtcr Beredsamkeit den bewunderten
Mustern der Alten wo nicht gleich , doch gewiss sehr nahe
stehen. Ita Feuerb. Belrachl. II B. p. 167.

erunt observanda ut revera unius diligentiae oumia
illa committere tnagnae imprudentiae foret.

Saepe enim valet régula: „la forme emporte
„le fond.quot; An non ita is qui actionem intendere
vult, saepe cogetur non lege quidem, sed neces-
sitate facere quod nunc lex jubet; ne postea poe-
nitentiae locus sit?

Tandem quo magis eum diversis negotiis in ea-
dem caussa oneras, eo minus credendum est cum,
justitiae solo studio ductum, pecuniam plane esse
contemturum et de eo fore ut dici possit: „les
„richesses peuvent orner une autre profession mais
„la vôtre rougirait de leur devoir son éclat (1).quot;
„Ungerecht ist es, gegen einen Beruf mit Masz-
„regeln aufzutreten, die so beschaffen sind, als
„ginge man auf dessen Vernichtung aus, als müsse
„er als etwas ueberflüssiges und schädliches aus
„der Gesellschaft ausgeschieden werden : unge-
„recht, weil wer unselbstständige Rechtsvertheidi-
„ger will, keine freie, muthvolle Rechlsverlheidi-
„gung wollen kann, und wer keine Vertheidigung
„will, kein Recht will (2).quot; Ilaec si a parte eorum,
qui negant officia esse conjungenda, afferuntur nunc
videndum est quid ab altera parte per hibeatur.

Unum est, at vero his temporibus gravissimum,

(1)nbsp;d'Ägnesseau, Independence de rAvocat

(2)nbsp;Von Rotted und Welcker, p. 359.

ut mullis saltem videtur, argumentum: impensae
minuentur. Computare et iterum computare, non
est huius opusculi: nolo tempus lerere in hac pe-
cuniaria quaestione, vererer ne mihi illud Hora-
tianum opponeretur:

O cives, cives! quaerenda pecunia primum est.
Virtus post nummos!
haec vero tenenda sunt: quae nunc fiunt a pro-
curatoribus, tamen fieri debebunt, neque advocatus
haec gratis faciet (1): abusus revera modo impu-
gnatur, ad quem tollendum alia remedia sunt-
at praegraves illi liiinm sumlus non pendent
ab hac officiorum disjunclione; de iis vero dici
potest, quod Anno 1777, jam scriptum est: „wij-
„ders komt het mij niet extra aequitabel voor
„(hoezeer een yder cordaat ingezeten verpligt is
„alle lasten gewillig te dragen, om de schatkist
„van den Souverein, de keuken waarlijk van de
„republic, te helpen onderschraagen) ik zeg, het
„komt mij egter wat hart voor, dat luiden die in
„d' ongelukkige calamiteit vervallen van le moeten

(1) Das bcifallswürdigsfe Verdienst verlor sieh olinc öffent-
liche Anerkennung im Dunkeln und wurde im Aktenstaub
begraben. Die Kraft welche allein Gutes und Grosses schafft
entbehrte nur ihres belebendes Elementes, der Ehre: und an
die Stelle edler Leidenschaft trat die gquot;eineine, nach Ertverb
Feuerbach. Betrachtungen I B. p. 393.

„procederen, nog door de Zegels ten behoeve van
„de schatkist tiytermate gedrukt werden (1).quot;

Hic igitur finetn opusculo imponemus , quo co-
nati sumus aliquam gloriae particulam vindicare
Ordini advocatorum in patria nostra, qua praeser-
tim historia advocatorum in Gallia fulget. Impa-
res enim sanctissimi muneris oüiciis non fuere,
neve aut studiorum aut vitae genere postponendi
sunt illi Ordini, de quo aliquis nostrae aetatis ju-
reconsultus praeclare dixit: „Je 1'ai écrit, et je
„ne crains pas de le répéter, si le juge sur son
„tribunal me parait revêtu de la Majesté royale
„distribuant la,justice au peuple dans la pléni-
„tude de son autorité; l'avocat, dans ses fonctions,
„me semble à son tour le député de ce peuple
„entier, reclamant cette justice pour un de ses
„membres. Qu'est-ce que le juge? La voix du
„Souverain. Qu'est-ce que l'avocat? La voix de
„la Nation!!!

(1)nbsp;Mr. W. Schoren, President van den Raade van Vlaan-
deren. Verloog over de ongerijmdheid van het Samenslei
onser hedendaagsche Reglsgeleerdheid en Praktijk, p. 71.
Van der Feen, de orde der Advocalen, p. 15.

(2)nbsp;Falconnet apud Carré, Lois de la Compétence.

TANTUM.

INDEX.

A.

Pag.

Aokersdijct (C. L).......................................130quot;.

Ackersdljok (W. C.)......................................131.

Agylaeus.............................................. 62.

Altena (van)...........................................125.

Amalry...........................................136, 141.

Amslel (Ploos van)...................................... 84.

Amstel (A. Ploos van)....................................146.

Amsterdam (R. van)...............................75. 81, 82.

Andel (J. van den)..............................76. 82, 112.

Arntienins (H. J.).......................................135gt;

Asser...............................................19 not.

Aysma (Hesselus ab..................................... 57.