HjU.l, in operibus
p. 424; VI. p. 164 seqq.,555, 562

In specimine conscrihendo unice mihi proposui vim ex-
ponere novae legis fundamentalis Nederlandicae, inde ab
ipsius promulgatione computandam. Non id egi, ut de ipsa
hacce lege fundamentali scriberem, eamque interpretari
conarer; plurima mitti posse putavi, quae alioquin desi-
derarentur. Itaque non omnia quae de lege fundamen-
tali tam veteri quam novâ scripta sunt, et quorum notitia
a viris doctis exstat 1), recensenda esse duxi. In non-

1) Plurima memorant et alii et imprimis viri cll.c. a. den tex et J. van
: Bijdragen tot Regtsg, en Wetg. etc. III. p. 424; V.

p. 424; VI. p. 164 seqq., 555, 562—566; VUI. p. 5—33 ; Al. p.424;
XII. p, 273. Nederl. Jaarboeken voor Regtsg.en TFe^^r. etc. 11. p. 89 seqq.,
p. 98—158; III. p. 300 seq.,'390 seqq.; IV. p. 248 seqq.; V. p.
276 seqq.; VI. p. 254 seqq.i VII. p. 103, 152—154, 323 seqq-, 393;
VIII. p. 97, 103 seqq.i IX. p. 99 seqq.j X. p. 120, 123 seqq., 353

nullis locis tamen, ubi argumentum id postulare videba-
tur, vel ipse interpretationem quandam tentavi, vel retuU
scripta eorum, qui in hocce juris loco enucleando primarii
sunt habendi, dum e deliberationihus de condendd aut mu-
tandd nostra lege fundamentali habitis, subinde verum
sensum legis indagare studui.

Specialiora igitur non atiigi, et hoc quidem, ut eo magis
elucescant illa principia, quae in materia suhjectd pri-
maria atque summa sunt habenda.

Parentibus optimis horum studiorum fructus dicati sunto;
Tibi praesertim, carissime Pater! Gratus in memoriam
revoco quod Tibi debeo. Non tantum continuo me ad
studia es adhortatus, sed et in ipsis numquam mihi defuisti.
Raddere Tibi sane numquam potero, quae mei solium
amore in me impendisti; id tamen semper pro viribus as-
sequi conabor, ut, tum recte vivendi studio, tum indefesso

seqq., 364, 509 seqq., 514; XI. p. 128—131, 134—149, 187 seqq.,
221 seqq., 387 seqq., 804 seqq.; Regtsg. Bijblad, behoorende totde Ne-
derlandsche Jaarb. etc. I. p. 241 , 355 , 465 , 497, 513; II. p. 113,
209 , 229 , 241 , 317 , S20, 361 , 440; III. p. 196, 201 , 337, 385;
IV. p. 113 , 701 , 786; V.p. 190, 383, 386, 396, 633; 638; VIII.
p. 59 381 i X. p. 241 , 577 ; XI. p. 220 , 368, 436 , 545 , 575.

labore, viam sequar, quam mihi monstrasti non solum, sed
et in qua mihi exstitisti antecessor dignissimus.

Cum matre carissimâ, sit vita Tibi longa, sit vita Tibi
felix; numquam, quod faxit Deus Optimus Maximus ! Tibi
fructzis desint amoris atque studii, quibus me prosecutus
es atque adfuisti!

Sed et Vobis multum debeo, Viri Clarissimi, Praecepto-
res dilectissimi, qui studiis meis favistis ! Lectionibus ves-
tris, et singulari Vestrâ erga me benevolentia, me Vobis
grato animo devinxistis. — 2'e nominatim compello, cla-
rissime vbeede ! Morbus impedivit, quominus , quod in
votis erat, mei commodi causä perfeceris; beneficia in me
jam collata, ita auctus fuisses quam maxime /

Duke tamen mihi fuit, clarissime van hall, Promotor
aestumatissime ! quod mihi, licet Tuis discipulis non adnu-
merandO) opem ferre haud recusaveris. Gratias Tibi ago,
quas possum maximas pro magna benevolentia, qua erga me
usus es in opere meo prudenter perlustrando, atque, pro
liberalitate Tuâ, ita quidem, ut jam meum ipsius, quale-
cunque tandem sit, non Tuum opus refer am. Te expertus
sum indulgentem Magistrum ; utinam amicitiâ Tuâ in pos-
terum me non indignum habeas!

Academiae Rheno-Trajectinae valedicturus, et Vobis, So-
dales amidssirni ! valedico. Jucundum, utinam et non
prorsus infructuosum, fuit tempus, dum Vohiscum versatus
sum. Studiosus Vos relinquo, amicus certus semper Vohis
sum futurus.

Vos autem imprimis inter sodales, qui me inde a teneris
annis familiariter usi estis, amicitia vera semper me co-
luistis; prospéra fortuna ita gaudium praebuit, nec, ad-
versa fortuna, defuit solatium. Vinadum illud arctissimum,
quo hodiedum devincti sumus, nos conjungat in omne vitae
tempus!

Partes continet duas: thcoreticam atque practicam,
p. 3. Prioris partis divisio , p. 4.

Generalia praecepta continet, dcducta ex summe
juris principio (Art. 1 et 2 legis transitoriäe), p, 6.

Lex civilis arctissimo vinculo cohaeret cum lege
fundamentali, iisdem nititur principiis , p. 7. — Non
indiBtincte tamen una ad alteram protrahenda, p. 9.

Quae exstant, vel per intermedium tantum tempus
valcnt (Art. 3 ct 1 Cap. XII), p. 10 , vel ipsius le-
gis fundam. placitarestringunt (Art. 7 Cap XII), p 12.

CAPUT II. DOCTKINAE JURISCONSULTOETJM IN LOCO DE
LEGE NOVA AD PEAETEKITÜM NON KEVOCANDA.

§ 8. Jurisconsultorum doctrinae in universum—14—15
Non omnes sunt attendendae, p. 14. — Diversae
sunt naturae, p. 15.

Eodem nituntur principio diversae doctrinae, p. 15. —
Spectant I objectum legis, p. 17 ; — II ambitum tem-
poralem legis, p.18;— III objectum et ambitum legis
simul, p. 21.

Kegulae generales adaequandae legi fundamentali,
p. 25.— Doctrina sufficit diversi generis placitis, ia
lege fundamentali receptis, p. 27.

Eegulae, in alterâ parte applicandae, p. 28. — Al-
terius partis divisio, p. 29,

lo.De ipsâ lege fundamentali novâ, p. 30.— 2quot;'.De
legibus specialibus, ex eâ ferendis, p. 30. — 3°. De
legis novae fundamentalis promulgatione, p. 31,

Regiminis forma eadem ; nonnulla tamen lege spe-
ciali ordinanda, p. 32. — Regni compositio in elec-
tionibus, mutata, p. 34.

Sub lege veteri legitime constituta, ex eâ lege de-
finienda. Exempla, p. 35. — Notitia veterum consti-
tutionum, utilissima, p. 35.

§ 15. Vis intermedia veterum legum, caeterorum-
que juris veteris fontium, circa ea, quae eti-
amnum lege speciali sunt ordinanda........36—40

Vetera placita circa Ordines Provinciales et Collegia
Communaliaj etiamnum valent. Tres quaestiones (artt.
127, 131 veteris legis), p. 37. — Placita, quae de cae-
teris collegiis exstant. Exempla, p. 33.

Ea, quae lege speciali sunt ordinanda, interea non-
nisi lege mutanda, p. 41. Quaestio (art. 126 Const,
de Ord. Prov. d. 23 Julii 1825), p. 42. -- Negotia
pendentia novä. lege regunda. Quaestio (art. 158 novae
legis), p. 43. — Lege provisoriärestringuntur ipsius
novae legis placita. Quaestio (art. 73 novae legis),
p. 44. — Nova lex expressis verbis statuens, obedien-
da. Quaestio (art. 4 § 1 add. novae legis), p. 50.

Legislatoria potestas aucta, p. 54. — Exsecutoria
potestas accuratius descripta, p. 57. — Caetera, quae
nova lex muta vit, jura et officia, p. 58.

§ 18. Vis sempiterna veteris legis fundamentalis.. .59—63
Jura ex veteri lege nata, ex eâlege dijudicanda. Quae-
stiones a. (art. 57 veteris legis), p. 60; b. (art. 125
§ 3 veteris legis), p. 62.

§ 19. Vis intermedia veterum legum, caeterorum-
que juris veteris fontium, circa ea, quae eti-
amnum lege speciali sunt ordinanda........63—66

Multa in hocce capite vetera placita etiamnum vim
obtinent. Exempla, p. 64. — Quaestio (Art. 2 Decr.
18 Dec. 1813, S. B. 1814, no. 1), p. 65.

Ea, quae lege speciali sunt ordinanda, interea non-
nisi lege mutanda. Exeeptiones a. (artt. 59 novae
legis, p. 66). 6. (art. 167 ibid), p. 66. — Negotia
mere futura. Exempla, p. 67. — Negotia pendentia

novti lege rcgunda. Quaestiones a. (art. 67 novae le-
gis), p. 68; 6. (artt. 68, 132 ibid.), p.69; c. (art.
122 ibid.), p. 69. — Jura noviter concessa, statim
applicanda. Quaestio (artt. 89, 90 novae legis), p.
70. — Lex nova statim observanda, ubi mutavit ve-
terem legem aliaque placita. Exempla, p. 71. Quaestio
(art. 124 novae legis), p. 72. Ubi ea auxit vel ex-
cepit. Exempla, p. 74.

Mutationes in lege novS. introductae, primario spec-
tant jura civium. Eatione ipsorum civium, diversi ge-
neris mutationes inquirendae, p. 75. — Jura incolarum
accuratius descripta, p. 77.

§ Vis sempiterna veteris legis fundamentalis.. .78—81
Jura ex veteri lege nata, ex ealege dijudicanda. Quae-
stiones a. (art. 9 veteris legis), p. 79; b. (art. 66ibid.),
p. 80; c. (art. 63 , 146 ibid.), p. 81.

§ 33. Vis intermedia veterum legum, caeterorum-
que juris veteris fontium, circa ea, quae eti-
amnum lege speciali sunt ordinanda.......81—86

Lex specialis ordinatoria in art. 7 § 1 novae legis
fund., non habendus est Codex Civilis, p. 81. —
Nunc etiam observanda, quae antea exstabant de Ne-
derlandis ratione nativitatis. Quaestio (art. 7 , 8
veteris legis), p. 84. Veteres leges atque alia quaedam
placita , p. 85.

Quae lege sunt ordinanda, sola lege mutanda.
E.xceptio (art. 187 novae legis), p. 86.— Negotia
pendentia ex novä lege dijudicanda. Quaestio (art. 159
novae legis), p. 87. — Jura atque officia mutata, lege
novä regunda. Quaestiones (Cap. VIII novae legis),
p. 88. Idem de lege speciali , p. 90. Exempla, p.
91.— Aequitatis ratio in lege applicanla non ha-
benda; leges semper futura spcctant, numquam ad
praeterita revocandae, p.91. Quaestio (art. 2 add. novae
legis), p. 91—94.

§ 1. In applicandis legibus positivis duo sunt, iique gra-
vissimi, juris loci. Arctissimo vinculo secum invicem sunt
conjuncti. Uterque ambitum legis ejusque vim et effica-
ciam spectat: territorialem scilicet et temporalem (1).

De ambitu legis scriptae territoriali prioribus temporibus
plurimi egeiunt. Cum enim olim, tum passim per Europam,
tum in patria quoque nostra diversae reipublicae regiones,
provincias dico, imo urbes atque adeo oppida quoque di-
verso saepe jure uterentur, hicce juiis locus quotidie fere
quaestiones suas liabebat(2). Post novos eosque universales
Codices legum promulgates, inde a fine superioris aevi, ter-
ritorialis ille ambitus lariores quaestiones protulit. De tem-

1)nbsp;Vid. quae novissime de his quaestionibus habet celeberr. von
savignt, System des heutigenRSmischen Reclits.^tviixilM^, vol. VIII.
p. VII. § 344 in f. § 383.

2)nbsp;Vidd. p. voet, de Statutis. Amst. 1661; eodenbdrch, Trac-
tatus de jure conjugum, tit. pr. de Statutis-, van wezel, ad Novellas
Const. Ultr. aliique.

porali vero legum ambitu, vi et efficacia plurimum inde ab
eo tempore disputari coepit.

Novi Codices valebant in omnibus territorii partibus uni-
verse, et ibi unam eandemque vim habebant obligatoriam
inde ab ipsorum promulgatione.

Licet ita constitutum fuerit jus universale, quod frustra
diu, etiam in Eepublica Batava, tentaverant legislatores (1),
aliter fieri non potuit, quin jus illud universale in permultis
Reipublicae partibus toto coelo diversum exstiterit ab eo,
quod ibi hactenus obtinuerat.

Tempore quo novi illi Codices promulgabantur, multa
negotia secundum jus, quod illis Codicibus abrogabatur,
jam perfecta erant, aut inchoata, aut pendentia. Quaestiones
igitur de ipsis negotiis permultae non oriri atque adeo dere-
pente non exsurgere non poterant. Ab una parte stabat
lex vetus qua vigente jura constituta erant, nata, incepta;
ab altera parte jus novum, quo vigente effectus horum ne-
gotiorum locum habere debebat, et judicis sententia de iis
implorabatur. Verbo: quaestio oriebatur, num novi illi
Codices statim ad omnia omnino negotia essent applicandi
sine ullâ distinctione.

Nonnulli Juriscousulti indistincte affirmando responde-
runt. Alii contra Jurisconsulti (et, ut nobis videtur, sum-
mo jure) distinxerunt. Salvum quidem principium habebant:
legem scriptam valere inde ab ipsius promulgatione, etfutura
tantum spectare negotia, sed merito respexerunt id quod
antea rite ac legitime natum fuerat; respexerunt legem, qua
initium negotii rectum fuerat.

1) Ampliss. thorbecke, Schets eener Geschiedenis der Prov. Burg.
Wetgeving in de republiek der Vereenigde Nederlanden. Nederlandsche
Jaarboeken voor Regtsgeleerdheid en Wetgeving, verzameld en uitgegeven door
Mr. c. a. den tex en Mr. j. van hall. 1S39 , 1. n». 1 , p. 39 seqq.

num Statuta teueitorium egredi possint, in jus transito-
rium migrarunt, ubi quaeritur, num leges tempus possint
excedere.

Spectat igitur jus transitorium quaestionem de applica-
tions legis, veteris aut novae, ad ea negotia quae sub lege
veteri vel peracta sunt, vel ortum ceperunt, post legem
novam ad effectum perducenda atque dirimenda, verbo : in
jure transitoiio agitur de vi novae legis, computandâ inde
ab ipsius promulgatione.

Prouti omnis novae legis promulgatio quaestiones de jure
transitorio offert, ita et novae Legis Pundamentalis Nederlan-
dicae promulgatio diei 3 Nov. 1848, eas protulit uberrimas.

§ 2. Fontes autem juris transitorii, sive regulae secun-
dum quas hae quaestiones sunt dijudicandae, duplicis sunt
generis : sc. legislatores subinde leges speciales hac de re
condiderunt, leges transitorias tulerunt, vel Jurisconsulti
doctrinas suas de hocce juris loco exposuerunt.

Arctissimo vinculo illi fontes inter se sunt conjuncti ;
nam in leges transitorias Jurisconsultorum doctrinae maxi-
mam exseruerunt vim; et contra, principia quae in legibus
transitoriis ediderant legislatores , amplum campum prae-
buerunt Jurisconsultis, ut huncce juris locum excolerent.

Pontes illi universe spectant solutionem in quaestionibus
de jure civili. Si quaerimus de jure publico, leges tran-
sitoriae nullae in lege fundamentali nova Nederlandicâ in-
veniuntur, atque vix tanguntur; adeo quae huc spectant, pau-
ca quaedam in iis placitis quae legi fundamentali in capite
XII, addendorum articulorum nomine, adjiciuntur.

Jurisconsultorum doctrinae , si perpauca loca excipias ,
jus publicum non spectant.

jure civili, sive Jurisconsultorum doctrinae in hocce juris
loco quae jus civile spectant, suificiant ad quaestiones tran-
sitorias de jure publico Nederlandico dirimendas, gravissimi
nobis videbatur momenti. Argumentum dissertationis inde
sumpsimus, et in eo ita versabimur, ut in parte priori (quam
theoreticam vocamus) breviter agamus de juris transitorii
fontibus, et quidem in capite I, de legihus transitoriis, in
capite II de Jurisconsultorum doctrinis in hocce juris loco.

In alterâ parte (quam practicam dicimus) agendum
erit de nonnullis quaestionibus, quae oriuntur, nova lege
fundamentali promulgatâ. Applicandae erunt in hacce parte
regulae tarn generales quam specialiores, quas e legibus
transitoriis et doctrinis Jurisconsultorum in hocce juris
loco, deduximus in parte priori.

Paucis praemissis de lege nova fundamentali atque de
legum specialium natura, quas lex nova fundamentalis re-
quirit, tribus capitibus materiam absolvere conabimur, se-
cundum divisionem de qua infra (§ 11) videbimus.

§ 4. In jure Romano locus de vi legis novae in jus
antiquum, rarius erat tractandus; nova jura rara erant et
odiosa; et vel sic tamen juri Eomano, etiam hoc nomine, sua
competit laus. Tractantur in eo de jure transitorio quae-
stiones, et tractantur perite atque prudenter (1).

Subinde etiam in patria nostra de hisce argumentis in
scriptis doctorum virorum actum est (2), et per leges quae-
stiones nonnullae transitoriae diremptae sunt (3).

]) Primario hic nominandae sunt 1.7 C. de legg. et 1. 64 C. de
Dec. Multa praeterea enumerantur apud weber, Veher die Riichan-
wendung fositicer Gmfee. Hanov. 1811 ; bbbomann , Das Verbot der
mehwirlcenden Kraft neuer Gezetze im Privatreehte. Hann. 1818; von
sieuve, Ueber das Positive Rechtsgezetz, rücJcsichtlich seiner Ausdehnung
in der Zeit. Gott. 1831 ; vonnbsp;System das heutige Rom. Rechts.

2)nbsp;Sic quaestiones nonnullas transitorias enuclearunt h. de groot,
in opere Holl. Consult. III. 2''. Cs. 144. VI. Cs. 55 ; van de sande,
Deeisiones Frisiae. Leov. 1638. 1. II. LIV. die. VI; a. gail , de
KeyserlykePrahtyke. Eott. 1656. 2ob. IX. Obs.; P. VOEr, deStatutis.
Amst. 1661. Sect. VIII. c. 1, no. 3; adr. van wezel, Comment, ad
novell. Constitutiones Ultrajectinas. ïr. ad Rb. 1666 ; s. v. leeuwen ,

latroductis saeculo praecedenti sive novis legum Codi-
cibus, uti in Austria atque in Boruscia, — sive introdueto
in diversis Europae partibus, Codice Napoleontico, leges
transitoriae latae sunt (1). Mutato jure, de vi novae legis in
negotia sive ante acta sive praesentia egerunt legislatores.

§ 5. Sic etiam apud nos, cum introdiicebatur legum Co-
dex anno 1838, eodem quoque tempore promulgata est lex
transitoria (2), in qua ea, quae hactenus optima exsta-
bant atque exculta fuerant, comprehenduntur. In hacce
lege summum principium articuli 4 Dispositionum juris
nostri Generalium enucleatur, et quidem universe in capite
1quot; hujus legis, artt. 1 et 2 (3). Mittimus artieulos 3 et
4 legis transitoriae, quia in iis agitur de vi legis novae
in conventiones et testamenta, de quibus in jure publico
sermo non est.

rio iu censum venit: Ordonnantie Dedsoir, tot weymeminge van ver-
scheyde quaestien en processen, gearresteert by de Ed. Mog. Heeren Staten
's Lands van Utrecht op den I4e April 1659. Vid. van züeck. Codex
Batavus. Delft 1711. voce betalingen, § i. münte , § 4.

1)nbsp;Videantur quod ad Borusciam attinet, Publications-Patent vom 5
Febr.n^A, aliaque quae memorat bergmann, 1.1. p. XIV, uti et ipsius
Codicis Boruscici placita {Algem. Pruiss. Landr.von strcve, 1. 1.
§20, 21 ; bergmann, 1. 1. p. XIV et passim; weber, 1.1. ns. 12, 13.
Permultas praeterea leges transitorias, quae spectant Codicis Nap. intro-
ductionem turn in Francia, turn in aliis regionibus, enumerat bergmann,
1. 1. p. XV—xvni, et von strove, 1. ]. J 22, p. 103 seqq. weber,
1. 1. ns. 14. 15. fortüyn, Verz. van Wetten en Besl. etc. Amst. 1841.
Leges transitorias, latas ad introductionem Codicum Eegis lddovici,
vide Koninklijke Courant, 1809, no. 72 et 137, caet.

3)nbsp;Vid. oratio Consult, stpkens, in Camera Secund.^, die 23 Febr.
1829,quam exhibuit pater meus optimus voorduin. Geschiedenis en Begin-
selen der Nederl. Wetb. 1.2» ad legem transit. XIV—XX, impr. p. 75 seqq.

1°. Mutationes in jure, ex nova lege oriundae, vim non
habent in jura, ante legis promulgationem acquisita (1).

2quot;. Negotia, quod ad formam, reguntur lege sub quâ
peracta sunt, nec attendenda est forma quae in lege nova
praescribitur (2).

§ 6. Dubium existere possit, an hae regulae, quae de
jure civili sunt editae, etiam ad jus publicum applicandae
sint. Alia quidem est natura juris civilis proprie ita
dicti, et quo regitur jus civium inter se invicem, — alia
est natura juris publici, quo regitur jus inter cives et ip
sam civitatem (3). Cohaerent tamen arctissimo vinculo
constituunt enim jus universum quod in civitate viget (4)
nituntur iisdem summis principiis (5). Jus etenim, qua-
liscunque sit generis, legibus continetur ; ex legum vi et
auctoritate jura oriuntur, acquiruntur, exercentur, — sive
sint politica, sive sint civilia.

Causa ergo cur regulae ex jure civili ad jus publicum
applicari non possint, unice ab eo petenda esset, quod
natura legum civilium atque publicarum, inter se differt.

4)nbsp;schmaltz, Encyclopaedia Juris per Europam communis. Ed. 3^,
Lat. 1quot;. Berol. 1827 , $ 75—77.

5)nbsp;Mr. c. w. opzooMER, De Souvereiniteit des Volks. Leyd. en
Amst. 1849 , nota 1 , p. 73. Ut jus publicum exigimns ad jus civile,
sic inversa fere ratione jus civile exigi potest ad jus publicum: «La
»conséquence naturelle,quot; ita mailher de chassat, »de la pensée de
»Bacon, que le droit civil tire toute sa force du droit public , est qu'il
»doit aussi puiser ses meilleures interprétations dans lo droit public.
»11 y a plus ; cette fiction , considérée de près, conduit à penser,
»que le droit civil n'est, à proprement parler, que le droit public
»lui-même, appliqué dans des formes spéciales aux intérêts privés.quot;
Traité de la rétroactivité des Lois. Paris 1845 , Vol. I. pag. VI.

Argumenta nimirum afferre liic possent illi, qui legem fun-
damentalem quasi pactum haberent, initum inter Cives et
Imperantem, quo definiretur, sub quibusnam conditionibus
jura nonnulla Cives in Imperantem transtulerint. Uli totius
civitatis fundamentum habent pactum sociale, ab eo origi-
nem legis fundamentalis deducere vellent; atque ita legis
illius fundamentum habent in consensu Civium atque Im-
perantis; dum leges civiles nituntur potestate ipsius Im-
perantis. Sic natura ejus legis fundamentalis prorsus alia
esset ac legis civilis ; hanc ab causam regulae legis civilis
spectare non possent legem fundamentalem.

Verum origo legum quibus ipsa societas civilis primario
nititur (ita observatum est) non repetenda videtur ex ipso
pacto sociali (1). Leges illae ergo non sunt conditiones,
quibus pactum circumscribitur. Magis proficisci videntur
ex violatione juris quo civitates, peraeque atque homines sin-
guli, reguntur atque quasi continentur. Legibus istis, quae
fundamentales dicuntur, id agitur, ut caveatur in futurum
contra abusus, ut potestates in civitate et cives ipsi, quoad
ipsorum jura ac ofißcia, intra debitos suos fines restringan-
tur ; verbo, ut servetur omnium omnino libertas.

Haecce cautio ordinatur a legislatoria potestate, ex fa-
cultate ipsi mandata. Per legislatoriam potestatem ergo
statuitur, quid contra abusus valeat ; remedia illa eiScaciter
afferuntur in lege fundamentali. Eodem modo in legibus
civilibus novis sanantur mala, quae in civitate adesse, ex-
perientia docuit.

Neque hisce obstat, quod modus quo lex fundamentalis
mutatur, différât a modo quo lex, universe ita dicta, con-
stituitur, — quod magis complicata forma adhibeatur. Non-
nulli putare possent, hancce formam sapere pactum aliquod

1) Vid. G. J.B.I5EZIER, Spec. Jur. Puhl, de legum Fund, indole et
mbitu. ïr. ad Eh. 1849i p. 2.

novum, inter Cives ineundum et inter Imperantem ; ideo
provocari quasi ad ipsum populum (1).

Ex sola forma non valet ratiocinatio. Major civium auc-
toritas, majores in deliberando ambages, forma illa extra-
ordinaria repetenda sunt ex gravitate objecti, quod spectat
scilicet constitueudam, emendandam, imo, ut perhibent, fun-
daudam quasi denuo rempublicam. Non aliter enim votum
emittunt socii Ordinum Generalium, non aliter agit Eex,
quam in constituendis ceteris legibus. Quare quae valent in
jure privato, hocce nomine, juris principia, non minus valere
dicenda sunt etiam in jure pubKco. Quo graviora sint juris
argumenta, eo diligentius ad genuina exigenda sunt juris
principia.

Legum Lex igitur non immerito a uonnullis vocata est lex
fundamentalis. A lege universe ita dicta, non aliter dilfert,
quam ratione objecti de quo agitur, et modi quo constituitur
ipsa lex ; caeterum vero hoc quidem nomine legis illius na-
tura non diversa est a natura legis civilis. Neque dicat
aliquis, legem tamen transitoriam de jure civili latam, non
indistincte ad negotia publica protrahendam esse. Nam qui
hoc dicit de lege ea, quae ex genuinis juris communis prin-
cipiis est deducta, atque cum perpetuis justi et aequi re-
gulis convenit, errare facile videbitnr ; qui vero ita statuit
de lege quae ab iis regulis recedere videatur, me omnino
liabebit adsentientem, sed eundem animadvertentem etiam,
ejusmodi regulam ne in toto quidem universoque jure civili
valere, sed in eo casu tantum de quo ita, parum fortasse
prudenter, legislator statuit. Quae enim contra juris ratio-
nem recepta sunt, jam ex antiquo prudentium praecepto, non
producenda sunt ad consequentias.

1)nbsp;Vidd. artt. 196, 197 legis fund. anni 1848 ; artt. 227—230 legis
fund. anni 1815.

§ 7. Spectant duae illae regulae, quas supra memoravi-
mus in § 5, solummodo ea negotia, quae absoluta sunt
tempore promulgationis novae legis fundamentalis. De hisce
silet ipsa lex; sunt tamen applicandae tamquam summa juris
principia, quae valent in universum jus.

De negotiis, quae etiamnum sunt peragenda, loquitur
nostra lex nova fundamentalis in articulis 8 et 1 Capitis XII,
quod addenda legi placita continet.

In articulo 3 omnibus legibus, caeteris placitis quibus-
cunque, quae vim obligatoriam habent tempore novae legis
fundamentalis introductae, vis obligatoria servatur donec
aliae leges atque juris placita quae legis vicem sustinent, pro-
mu! gata sint.

Ex hocce principio derivatur praeceptum articuli 1', ubi
omnes omnis ordinis magistratus in suis oflßciis exercendis per-
manere dicuntur usquedum ex legibus, secundum novam legem
fundamentalem ferendis, sive ex ipsâ illâ lege novâ, excipiun-
tur. Eadem praecepta jam habebat articulus 2 legis veteris.

Multa scilicet ex lege veteri fundamentali (uti infra vide-
bimus) exstant, quae contraria sunt novae legis placitis. In
permultis id quod in ipsâ lege veteri erat ordinatum, per
novam legem fundamentalem specialibus legibus est ordinan-
dum. Quaestio igitur est, eaque gravissima, num jure non-
nulla exstare possint post novam legem promulgatam, quae
ipsi legi contraria sunt. Huic quaestioni respondent articuli
3 et 1. Ex hisce articulis, ea quae exstant, provisoriam vim re-
tinent, licet contraria sint ipsius legis fundamentalis praeceptis.

In Cameris Ordinum Generalium, tempore revisionis anni
1848, multa dubia, praecipue contra articulum 3 add., mota
fuerunt. Nonnulli scilicet contenderunt, novâ lege promulga-
tâ, sponte abrogari ea quae ipsi legi novae essent contraria,
sive in ipsa veteri lege essent recepta, sive in legibus, de-
cretis, caeteris placitis, in veteri lege memoratis ; legem

fundamentalem enim esse summum praeceptum, quocum
nihil eonstare possit, quod ipsi adversatur. Provocabant
ad sententias Curiae Cassationis Francicae et Supremae Cu-
riae Nederlandicae, ex quibus nulla vetus lex valet, quae
contraria est legi fundamentali, quae viget (1).

Contrariam sententiam tuebatur major pars delegatorum
atque Summum Imperium. Ex eorum sententia omnes le-
ges, décréta aliaque placita, quae vim obligatoriam habent
tempore quo promulgatur lex nova fundamentalis, vim reti-
nere debent usque ad illud temporis momentum, quo per
novas leges, eaque juris placita quae legis vicem obtinent,
specialiter et ex novâ lege fundamentali ferenda, abrogata
sunt. Contenderunt porro, articulum 3 add. non tantum-
modo spectare leges atque placita in lege veteri fundamen-
tali memorata, sed etiam ipsius legis veteris placita.

Haecce interpretatio articuli 3 add. praeferenda jam vi-
deretur propter rationem, quae constituendo articulo locum
dedit; ne scilicet permulta in civitate exstarent sine ullâ
régula, et gravissima incommoda inde essent oritura (2).

Nec obstant huic interpretationi dubia memorata, quaeque
in Gameris fuere proposita. Vis enim, quae novis pla-
citis, in novâ lege fundamentali obviis, tribuitur, ut iis
vetera placita, veteribus legibus inserta, abrogentur, quod
ad novae legis fundamentalis placita, de quibus hic quaeri-
tur, liaud urgenda est. Non enim, uti in aliis plerisque le-
gibus obtinet, legis novae fundamentalis placita, quae arti-

1)nbsp;Vid. oratio in Camera I Ord. Gen. habita a cons, van eappaed,
quam esposuit pater meus optimus voordüin , Gesch. en Beijins. der
Grondwet, ad art. 3, add., V. p. 526 seqq.

2)nbsp;voorduin, 1.1. p. 531 et 532. »Waartoe dan het artikel? (inquit cl.
thorbecke de art. 2,add. legis fund, anni 1840) «dewijl zonder zooda-
»nige uitdrukkelijke toelating geene autoriteit en geene wet kon werken,
»tenzij in gevolge van de Grondwet ingesteld.quot; Aanteehening op de Grond-
wet. Ed. 2a. Amst. 1341 . 1843. II. p. 321.

culo 3 add. significantur, statim jam plenam vim exserere pos-
sunt; lege ordinatoria adhuc opus est, ut ea placita exsequi
possimus. In eo differunt a ceteris legibus ; atque ita ratio,
ex quâ sententiae allatae necessario sequi deberent, ipsius
regulae usum hic non postulare videtur.

Hisce argumentis addi posset, jam articulum 3 add. revera
in lege Fundamentali adesse, cum articuli addendi in capite
XII collocati sint, adeoque ipsi legis fundamentalis corpori
jam inserti fuerint. Quo factum, ut omnia illa placita hodie
reapse in lege illa exstent, et vim obligatoriam habeant ex
ipsa lege quâ nituntur. Articuli 3 et 1 add. legis fund,
novae revera agunt de eo, quod post novam legem illam
promulgatam fieri fas est. De transitione ipsa a lege veteri
ad legem novam, non agunt; lex transitoria proprie sic dicta,
igitur articuli 3 et 1 non sunt habendi. In iis tantum sta-
tuitur circa temporis momentum, per quod veteres leges,
atque placita etiamnum post novam legem fundamentalem
promulgatam vigebunt. De vi atque efficacia harum legum,
horumque placitorum, nihil. Quaestiones vere sic dictae
transitoriae in hisce articulis igitur non dirimuntur, sed
ad temporis momentum, diversum a tempore promulgatio-
nis novae legis, differuntnr.

Eestringitur tamen applicatio articuli 3 add. per ordi-
nationem provisoriam de electionibus (Voorloopig Kiesregle-
ment), in articulo 7 add. una cum lege fundamentali pro-
mulgatam. Continet cessationem, quae ipso jure obtineat,
utriusque Camerae Ordd. Gen. ex articulo 1, et adeo denegat
articulis 81 et 82 veteris legis effectum, quem haberent ex
articulo 3 add. Per illam ordinationem, usque ad novam
legem specialem de electione ad Ordines Generales feren-
dam, electio delegatorum in utrâque Camera facienda est
secundum praecepta in eâ obvia. Summo jure in primis
electionibus adhibita fuit provisoria illa lex.

Pariter, per articulum ]. in fine add. in lege fundamen-
tali anni 1815, primae nominationes a solo Rege factae sunt
ex speciali Ipsi in hoe articulo mandata potestate (1).

Quaesitum fuit tamen, num electiones sequentes ante
legem specialem faciendae, etiam secundum illud placitum
sint peragendae. Mens legislatoris nullum dubium hac
in re reliquit. Scopus unicus hujus legis fuit, ut per
intermedium illud temporis spatium inter novae legis pro-
mulgationem et temporis momentum, quo nova lex specialis
de electione ferreretur, socii utriusque Camerae nominaren-
tur speciali illo modo, qualis in lege provisoriâ describitur.
Derogationem igitur continet ea non tantum articulorum
81 et 82 legis fund, veteris, sed etiam temporalem quandam
moram injicit articulo 78 novae legis fund. Eatio ad proviso-
riam illam legem ferendam haec fuit, quod, ex sententia
legislatoris, Camerae Ordinum Generalium, quales constitutae
erant ex legis veteris praeceptis, quorum socii vel a solo
Rege vel ab Ordinibus Provincialibus fuerant electi, mi-
nus idoneae habebantur ad ferenda sulfragia de iUis legibus
ad rempublicam ordinandam pertinentibus, quae in novâ
lege fundamentali etiamnum requirebantur (2).

1)nbsp;VOORDÜIN, 1. 1. ad Voorl. Kiesr. aant. II. p. 546, V. p. 548 et
549, aant. VI. p. 549. Cf. ad art. 1. Voorl. Kiesr. aant. V. p. 553.

Eodem fundamento nitebatur quod proposuit in Camera Secunda
ampliss. nedermi5tee van rosenthal, quum omnes in lege funda-
mentali mutationes novis Cameris mandare volebat, atque tantummodo
art. 81 legis fund, veteris excipere per ordinationem provisoriam me-
re oratam. Vid. voorduin, 1. 1. Inl. p. XXIX.

CAPÜT II. DOCTEINAE JÜRISCONSULTORÜM IN
LOCO DE LEGE NOVA AD PKAETERI-
TÜM NON EEVOCANDA.

§ 8. Permulti Jurisconsulti de hocce juris loco egerunt.
Non omnium tamen ratio habenda est. Alii scilicet quaestio-
nes quasdam speciales tractarunt (1) ; alii magis spectarunt
jus constituendum (2).

In nostro autem specimine operam dabimus, ut systema
aliquod inveniamus, quo contineantur principia summa, ex
quibus variae quaestiones quae in nostro jure publico sese
offerunt, possint dirimi. Mittimus igitur specialiora illa, uti et
argumenta de lege constituendâ. De solo jure constituto
agendum est (3).

1)nbsp;Inprimis antiquiores Ictl id egerunt, uti supra monuimus (p.
5, nota 2). Inter recentiores tamen, qui speciales quaestiones trac-
taverunt, nominandi : modinga, Diss. Jur. Inaug. de vi leges novae
in uüimas voluntates, ante conditas, postea morte confirmatas. Tr. ad Rii.
1818.— kien, Diss. Jur. Inaug. de vi legis novae, in jura quae conjuges ra-
tionebonorum habent. —Tr. ad Eh.1825.—van der sande, igt;2ss. Jur.
Inaug. continens quaedam ad legem transitoriam. Dordr. 1830. — van
de poll, Disp. Jur. de vi legis novae in criminum antea commissorum
poenis. Amst. 1834. — veehoefp, in opere RegtsgeleerdBijblad. III.
1841, p. 1 sqq., multique alii.

2)nbsp;Jus constituendum transitorium inprimis illustravit blondeau ,
Essai sur Veffet rétroactif des Lois. Paris 1809, apud siket, Receuil
IX. II. p. 278 seqq.

3)nbsp;Inter eos Ictos, qui speciales tractaverunt quaestiones, hic non du-
cendos esse putamus, qui, uti Ictus chabot de l'allieb, aliique, speciales
quidem tractaverunt quaestiones, verum etiam in iis doctrinam universa-
lem applicarunt. Multi praeterea Icti, régulas simul dederunt dejurecon-
stituendo uti et de jure constituto. Quum autem plurimi, uti Bergmann

Qui de jure constitute scripserunt, ad duas classes sunt
referendi (1). Alii scilicet philosophati sunt de jure eon-
stituto, et quaestiones de lege nova ad praeteritum non
revocandâ, dirimunt ratiocinando de vi legis universe,
parum autem attenderunt legem scriptam (2). Alii magis
attenderunt legum scriptam, et ex eâ summa quaedam
principia hauserunt, secundum quae casus in ipsâ lege no-
minatim non expressi, dirimerentur atque constituerentur.
Verum sensum legis scriptae indagare studuerunt (3).

De iis, quos posteriori loco memoravimus, praecipue
agimus. Voluntas enim legislatoris suprema nobis lex.
Sola lex unicus fons decidendi (4). Eatiocinia quae aliquid
constituere conantur, quod aut supra aut contra aut juxta
legem scriptam esset, vituperanda (5).

§ 9. Longum foret, omnes Jurisconsultorum doctrinas de
nostro argumento recensere; nec valde prodesset, quum multi

aliique, separatim de utroque jure loquantur, horum Ictorum doctrinas
de jure constituendo mittimus ; loci vero, ubi de jure constituto agunt,
referendi sunt.

2)nbsp;Inprimis Icti Germani tali philosophico ratiocinio usi sunt. Ee-
futavit eos bergmann, 1. 1. § I, p. 4.

3)nbsp;In eo magis praecelluerunt Icti Francici. Bos vero nimis spe-
cialia attendisse, ut ex iis generalia peterent, docet hüidekoper ,
Verhandeling over de niet terugioerhende kracht van nieuwe wetten, in opere
Bijdragen tot reglsgeleerdheid en ivetgeving, verzameld en uitgegeven door
Mr. c. a. den tex en Mr. j. van hall. 1826, lïquot;. 2, Deel I, p.
163. — Cif. siret, Recueil, IX. 2, p. 277. — von rehbbrg, Ueber
den Code ISTap. und dessen Einjührung in Deutschland, p. 33.

4)nbsp;Pr. Inst, de officio Judicis. Vid. den tex, Encycl. iurisprudentiae.
Amst. 1839. 5 532. Hocce praeceptum quoque in jure patrio nostro
praescriptum fuisse ostendit b. a. van houten, Diss, de Judicibus Hol-
iandis. Lugd. Bat. 1793. P. 2, c. 2.

scriptores, uti bekgmann et von strüve (1), amplos doctri-
narum catalogos exhibentes, simul eas aut laudarunt aut re-
futarunt. Nonnullos tamen Jurisconsultos nominabimus,
eosque qui merito in hocce campo coryphaei sunt habendi.
Ipsorum doctrinas ita breviter exponere studebimus, ut vera
[■ 'nbsp;ipsorum principia pateant, et ideo tandem illud principium

Doctrinae Jurisconsultorum in eo quidem conveniunt, ut
novae legi vis retrograda non sit tribuenda. Dissentiunt
tamen in eo, quid dicendum sit vis retrograda, et in quae-
stione, quousque illa vis sit producenda.

Prima classis attendit ad jura quaesita quae dicuntur,
ut quaestio dirimatur, quaenam lex, vetus aut nova, sit ap-
plicanda.

Secunda classis magis respicit naturam legis, ipsiusque
ambitum temporalem, ut exinde definiatur veteris et novae
legis imperium. Verbo: prior classis respicit objectum le-
gis, altera imperium legis.

Tertia denique classis, eclecticä quadam ratione, ea quae
in duabus jam memoratis classibus inveniuntur, conjungit;
et adeo simul naturam, objectum atque imperium legis at-
tendit. Jam quaedam de singulis videamus.

Monendum tamen videtur, tantum eos doctrinarum locos
esse memorandos, in quibus exponitur, quid dicendum, ubi
legislator vim retrogradam legi nominatim non tribuit (2).
Quum enim legislator, certas ab causas, vim retrogradam
legi dederit, omnes Jurisconsulti in eo conveniunt, legem
ad praeterita quoque esse trahendam.

1)nbsp;bbugmann, 1. 1. p. XXI seqq. — von strcve, 1.1. § 33—44,
p. 168 seqq.

I. Ad primam classem primario referendi sunt chabot
de l'allier (1), merlin (2), meyee (3) aliique (4). Ipso-
rum doctrina universe eo tendit, ut nova lex applicari non
possit ad ea negotia, quae, sub veteri lege constituta, dici
possuntquaesita. Plurimi eorum Jurisconsultorum legi
novae vim retrogradam tribui statuèrent, simulac jura
quaesita laeduntur; verbo: jura quaesita aufeni, et legt vim
retrogradam tribui, unum idemque esse censuerunt (5).

Observarunt viri docti, hosce Jurisconsultes sibi non con-
stare, ubi quaeritur, quid dicendum sii jus quaesitum (6);

1)nbsp;Questions transitoires sur le Code Nap., relatives à son autorité sur
les actes et les droits antérieurs à sa promulgation. Paris 1809.

2)nbsp;■i.U^KmeRépertoireuniKerselet raisonné de Jurisprudence. Paris 1824.
Tom. XVI voce effet rétroactif. Quia multa inveniuntur in Icti meklin doc-
trina, quae unice legislatorem spectant (vid, hüidekoper, 1. 1. p- 168),
ejus doctrina facile cuipiam hic minoris esse pretii apparere posset. Quum
vero auctor, uti ex multis locis patet (cf. inter alia 1. 1. Tom. XVI,
p. 226-228 et p. 259), promiscue per totum repertorium agat de le-
gislatoris ac de judicis parte, doctrina illa hic jure referenda videtur.

4)nbsp;Jurium quaesitorum doctrinae defensores insuper exstlterunt.
pfeiffer, Ueber die Anwendung eines neuen Gesetzbuchs auf früher be-
gründete Rechtsverhältnisse. (Zeitschr. Germania, von grome und jatjp.
Jahrg. 1810, B. III, S. 411 seqq.). - von herkesiorf, Ueber die
zurMrlcende Krafl der Gesetze. Duss. 1812. (Cf. Bergmann, in voce
p. XXIII). — zachariae, Handbuch des Französichen Civilrechts. Heid.
1311. — borst, Ueber die Anwendung neuer Gesetze auf früher ent-
standene Rechtsverhältnisse. Bamb. 1814. - von rehbeug, Ueher den

■Cod. Nap. und dessen Einfährung in DeutscU. Hann. 1814. - mailheu
de chassai, TraÜé de la rétroactivité des Lois. Paris 1845. — De plu-
rimis eorum doctrinis cf. von strove, 1. I - § 36, 43, 38, 42. - Quod
ad jus criminale, eam doctrinam applicat abegg, Ueber das Verhältmss
neuer Gesetze zu früher vorgenomnene Handlungen im Criminalrechte, in
Neues Archiv des Criminalrechts. Halle 1833. B. 13, H. IV, p. 468 seq.

ideoque hanc doctrinam esse rejiciendam, quippe quae sub-
inde ejusdem generis quaestionibus varias decisiones prae-
beret (1). Altera observatio est, quod revera dantur leges,
quae jura quaesita adimunt, et quarum applieatione tamen
lex nova non spectat praeteritum, sed futurum; — et con-
tra, adesse leges, quae jura quaesita intacta servant, et
tamen ad praeteritum applicantur (2).

II. Doctrinae jurium quaesitorum inprimis adversantur,
atque prorsus diversas ab eâ régulas ediderunt webek (3) et

tum discimus. Saepe etenim longe alia definire videntur, quam quae
cum vocabuli significatione convenire putemus. (Vid. von strove,
1. 1. § 31, p. 162 seqq.). Ubi vero ipsa quaedam jura quaesita no-
minatim désignant, aperte Ictorum dissensus de iis apparet. Sic
lotus ohabot de lallier jura quaesita etiam habet, quae una cum
lege evanescuut, et in eo ab omnibus ceteris descrepat. Sic ceteri scri-
ptores, qui jura quaesita agnoverunt, factum hominis requirunt, quo
quis ea jura sibi accommodaverit; verum non consentiunt, quando factum
illud adsit. quot;Sic Ictus meter potius jura quaesita habet ea, quae quis
nancisci voluit, dum Ictus merlin contra quoque agnoscit jura quaesita,
quae lex sponte tribuit. Vid. huid-ekoper , 1. 1. p. 170.

1)nbsp;Vide inter alias quaestiones , eas quae exposuerunt Icti de Se-
natus-Cousulto Vellejano , de rescissione ob laesionem enormem, cet.

2)nbsp;Ictus van der sande, in Diss. laud. (ann. ad art. 1) talium le-
gum exempla habet in Decreto Regis, quo praemium promissum fuit
pro navibus maritimis in patria aedificatis : uti et in lege, qua toparchis
jurisdictio ablata fuit. Ictus hüidekoper exempla praebet ex legibus
Francicis diei 9 Aug. 1789 et 17 Julii 1793; quarum prior fingebat con-
tractum de dominio feudali initum fuisse modo, eâ ipsâ lege praescripto ;
juraque ergo dominis feudalibus tribuit, ex ea lege profluentia. Altera
lex vero omnia jura feudalia, sine ulla compensatione iis abstulit, 1. 1. p.
172. Cf. p. 168. bergmann priucipium hujus doctriuac, Uti ab his Ictis est
expositum, vocat »Willkühriiche Gründe.quot; Vid. 1.1. voce weber, p.XXII.

3)nbsp;Ueher die Rüekanwendung positiver Gesetze. Hann. 1811. Causa
primaria cur weber jurium quaesitorum doctrinam rejecerit,ex georgii
sententia est, quod minus rectam eorum notionem habuerit Wià.ArcMvfùr
dieCiv. Praxis. Heid. 1822. B. III. 2«' H. p. 151). Cf. weber, 1.1. nquot;. 16,21.

quot;VVebek distinctionem posuit: per rerum naturam, inquit
(im materiellen Verstande), lex nova nullo pacto ad praete-
rita trahi potest ; Actione tamen (im formlichen Verstande)
id obtinere posse perhibet; scilicet, quum lex nova ita ap-
plicetur ad negotia obvia, ac si legis novae placita ante
ipsius promulgationem jam exstitissent (3).

Lex nova, secundum hunc auctorem, igitur applicanda est
ad negotia praeterita, uti et ad ea quae ipsorum occasione ori-
untur, si modo quaestionis objectum natum sit post novae legis
promulgationem. Hisce in casibus novam legem non ad
praeteritum revocatam censet (4). Verbo: lex nova tunc non
ad praeterita est applicanda, si per hancce applicationem
facta infecta redderentur.

Contra hancce doctrinam observarunt alii: principium
quidem verum est, id tamen indistincte non valet, nam
universe jus ipsum cum ipsius exercitio tam arcto et inso-
lubili vinculo est conjunctum, ut jus sine facultate illud
exercendi nihil valeat. Jus cum ipsius effectu unum est

1) Das Verbot der rückwirkenden Kraft neuer Gesetze im Privat-Rechte.
-2) Jurium quaesitorum doctrinae adversaries praeterea se duxerunt
dabelow, Materialien für den Code Nap. Jalirg. 1810. Bd. 1, S. 276
seq. — spangenbeeg, Commentar über den Cod. Nap. Gött. 1810.
UCTTUS.T, Controversen im Code Nap. Würtzburg 181.3. (Cf. Bergmann,
1.1. in voce p. XXIII et p. 243, nota 262). — eaüer, Ueber die Gränzen der
Anwendbarkeit des Cod. Nap. Gött. 1824. - htjidekoper, Verh. over
de niet terugwerkende kracht van nieuwe Wetten. Bijdr. tot Regtsg. en Wetg.
1826, nquot;. 2, p. 161 seqq. — von struve, Ueber das positive Rechtsgesetz

Spec. Jur. In. de lege ad praeteritum non revocanda. Lugd. Bat. 1833.
Plurimas doctrinas hic memoratas recensuit von struve, § 33, 35, 40,41.

atque idem; alteram sine altero cogitari vix potest; ad ni-
hilum doctrina webeki in praxi reducitur. Ipse auctor hujus
vitii sibi conscius fuit, et ideo tot régulas secundarias, tot
exceptiones a régula generali posuit, ut secundum ipsius au-
ctoris sententiam regula ipsa evanescat. Observât primario
L''nbsp;hoc von steove (1), qui ideo ratas habet sequelas ex negotiis

Ulterius quam weber progressus est bergmann (3). Sta-
tuit, omnia quae sub lege veteri sunt peracta, sed sub lege
nova ad effectum sunt perducenda, tunc demum subsistere
posse, si nova lex, ex stricto ipsius sensu, illud permittat.
Legi novae autem tam illimitatam tribuit vim, ut secun-
dum eam definiretur, num ea ipsa quae sub veteri lege
legitime essent constituta, immo et prorsus absoluta, vim
habere possint necne (4). Quae igitur nova lege sunt pro-
hibita, licet jura nata sint sub veteri lege, sub nova lege
non sunt exercenda (5). Summum scilicet principium po-
suit BERGMANN : civibus in civitate degentibus id quod lex
jubet, vetat, permittit, suprema est Veritas (6). Ex ipsius

-i,

2)nbsp;Cum autem Ictus von strdve h.isce sequelas facti cujusdam po-
siti (rechtliche Folgen factischer Vorauszetsungen) diviserit ita, ut
quaedam, ex facto hominis ortae, nova lege non essent tollendae ,
quaedam, sine facto hominis nascentes, una cum lege caderent, — cum

intellexisse videtur, quae alii scriptoresy«ra quaesita habent (vid. 1.1.
p. 15 coll., nota a, p. 16); invita Minerva, eorum doctrinam sic de-
fensisse dici posset (vid.1. 1. p. 19, 20, 21 etc.).

4)nbsp;Vid. inpr. § 4, p. 12—14, 18 et 19, ubi auctor conatus est
ostendere, neque in eo casu legem novam injuste modo applicatam
esse. {Widerrichtliche Anwendung neuer Gesetze).

legis natura ergo civibus summum'est juris principium, ut
omne quod in praesenti tempore occurrit, dijudicetur se-
cundum legem, quae in praesenti tempore viget (1).

Fädle observarunt alii, hacce doctrina omnia in civitate
ante acta penitus everti (2).

III. Hactenus egimus de doctrinis Jurisconsultorum, qui
respexerunt sive jura quaesita, sive ambitum legis. Vidi-
mus, eos peccasse in eo, quod fere exclusive unum alte-
rumve ante oculos habuerint, et ita non viderint nexum, qui
inter unum alterumve intercedit.

Geokgii (3) primario ecUctice ratiocinatur: non neglexit
jura quaesita nec ambitum legis (4). Utriusque naturam
arctis iisque veris finibus circumscripsit.

Legi, inquit, inde ab ipsius promulgatione, omnimodo
vis tribuenda est. Duobus tamen modis hujus regulae ap-
plicatio est restringenda :

Primo : physicâ ratione, quum scilicet lex nova applica-
retur ad negotia, quae ante ipsius legis novae promulgatio-
nem jam prorsus absoluta sunt. Pacta enim infecta reddi
non possunt. Nullo modo ita lex applicari potest, ac si
ante ipsius promulgationem jam exstitisset.

1)nbsp;Ideo in § 13, p. 67 docet auctor, nnllana amplius restare diffi-
cultatem de novâ vel veteri lege applicandâ, si tantum attendatur
tempus quo novae leges sint promulgatae, ut inde ab eo in quibuslibet
negotiis illimitatam vim exerceant.

3)nbsp;Beitrag zur Lehre von der Rüchamoendung neuer Gesetze, mit besonderer
Büchsicht auf einige von webee deshalb aufgesteUie Grundsätze. In opere: Ar-
chiv für die Cdvilistische Praxis. Heidelb. 1822. B. III. 2oH,,p. 145 seqq.

4)nbsp;Alii quoque Icti tali modo in doctrinis componendis versati sunt,
uti VON HEKEESioEF, BAUEE alüque. Quum vero quisque eorum ma-
gis minusve ad unam alteramve classem proclivis videretur, eos supra
jam memoravimus.

Secundo: juridica ratione, quum impedimentum adest,
quominus lex nova sponte applicetur ad negotia, quae, li-
cet sub novae legis imperio occurrant, et in quibus igitur
physica ratio non obstat, tamen novae legis imperio' non
sunt submittenda (1).
fnbsp;Impedimentum istud, quod ex juridicâ ratione petit auctor,

oritur ex tutelâ jurium quaesitorum, quae, ex permultorum
Jurisconsultorum opinione, est supremus ipsius Civitatis
finis. Subditi enim habent jus, ut ipsorum jura rite acqui-
sita intacta serventur (2). Ipsorum ambitu circumscribi-
tur potestas legislatoris atque judicis, verbo: potestas Summi
Imperantis. Facta futura igitur, simulac cum juribus jam
acquisitis unum idemque sunt, nomine juris acquisiti, ex
lege sub qua jura acquisita sunt, dijudicanda sunt a judice,—
intacta servanda a legislatore.

Jura quaesita secundum auctorem duplex habent funda-
ipnbsp;mentum, scilicet et in voluntate legis, et in facto hominis.

Lex igitur sub qua jura acquisita nata esse dicuntur, isto-
rum jurium acquisitionem permittere debet, sed insuper
necesse est, ut accedat factum hominis, i. e. declaratio vo-
luntatis per factum aliquod externum emissa, qua, lege id
permittente, jus istud veluti occupatur (3). Utrumque, et

' i) ;nbsp;statuit weber, quod docet auctor ex ratione physica. Quia vero unicam

eam agnovit, alteram sive juridicam rationem ratam non habuit, wrberom
sibi conscium fuisse, doctrinam suam non sufflcere, et ipsum hac in re
sibi ipsi adversatum fuisse, ostendit geohgii, I. 1. § 6, p. 149 seqq.

2)nbsp;Negat hoc bergmakn, 1.1.§ 8, p. 53, 54, propter illimitatam
vim, quam, uti jam vidimus supra, p. 20, legislatoris voluntati tri-
buit. — Cives autem illud jus habere, ostendit hüidekoper ex notione
legis atque legislatoris. 1. 1. p. 176. 177.

3)nbsp;Ita mailherde chassat, »... .dès que l'individu a fait usage de
»la concession de la loi, dès que l'acte ou le fait qu'elle détermine
»pour la formation d'un droit, a été' accompli dans les conditions ri-

Huic consequens est, ut utrumque dijudicetur ex lege,
quâ vigente utramque obtinuit; nova lex, alia praecipiens,
ad ea negotia non est applicanda. Illustravit auctor doc-
trinam suam, jurium quaesitorum tres classes referons,
scilicet : — jura personalia (Personen-Eechte), quae per
legem veterem nancisci licuit, et quae, accedente facto ho-
minis, revera acquisita sunt (1); — jura in re (dingliche
Eechte), quae in dominium nostrum migrata sunt titulo
justo, facto occupationis vel traditionis accedente (2); —jura
ad rem (Obhgationen-rechte), ubi, lege id permittente, duae
partes in idem placitum consenserunt (3).

Verbo: omnia ea quae ex lege et facto hominis in do-
minio sunt, jura acquisita sunt habenda.

Quod ad elfectus atque sequelas actuum attinet, quae
occurrunt sub lege novâ, ea secundum legem veterem
sunt dijudicanda, dummodo fundamentum habent in ipso
jure acquisito. Nam una cum jure ipso natum est jus
ad omnia ea, quae ex hocce jure directe profluunt.

Dgoureuses tracées pour son existence, en telle sorte , que la transla-
Ktion de ce droit ait dû nécessairement s'ensuivre, la loi a perdu toute
»action sur ce fait, et ce ne serait qu'en blessant des droits acquis,
»qu'elle rétroagirait.quot; 1. 1. T. I. pag. 185, no. 5.

1)nbsp;»Est ist nun... in dem Gebiete des Personen-Rechts jenes Er-
» Werbmittel die Handlung, welche das Gesetz für geeignet erklärt,
»einen gewissen Zustand (status) zu erzeugen, aus welchem die Zu-
»staudsrechte der Person entspringen.quot; 1.1.§ II , p- 161.

2)nbsp;»Immerquot; ita pergit auctor »aber musz wenigstens eine Handlung
»vorgehen, wodurch das ein Recht erwerben wollende Subject die
»Erlaubnisz des Gesetzes sich aneignet.quot; 1. 1. § 11, p. 163.

3)nbsp;»In dem Obligationenrecht ist es durchaus der Fall, dasz mit
»einer einzigen Rechtshandlung (dem Contract, Quasi-Contract, Delict,
»Quasi-delict) das Recht erworben wird.quot; 1. 1. 5 1' i P- 163.

Ab hisce juribus quaesitis distinguit auctor jura, quae
dicit mere legalia (rein gesetzliche Rechte),
if)nbsp;Ea non habent fundamentum duplex, sed unicum, — in

lege, nullo intercedente facto hominis. — Simulatque igitur
lex quae hisce juribus fundamentum praebuit, abrogata est,
jura ipsa evanescunt. Ex mandata ipsi potestate legi.slator
potest creare aut evertere jura, quae a sola lege pendent (2).
Cum ipsa lege igitur eorum jurium effectus cessant. De
gt;?■'nbsp;occupatione eorum jurium per factum hominis, in hisce

sermo non est. Non licet civibus istiusmodi legibus de-
rogare; igitur ipsis non data est facultas ea, ex merâ sua
voluntate, comparare. Verbo: haecce jura non sunt in
dominio civium, sed tantum in dominio legislatoris.

Doctrina geoegii ceteris doctrinis, de quibus vidimus,
praeferenda videtur. Ea non premitur difScultatibus, quae
in applieatione aliarum doctrinarum permultae occurrunt.
Eundamentum habet in lege scriptâ, et quidem in prae-
cepto illo: leges spectare tantum futura (3).

Praeterea auctor sibi ipse constat in doctrina sua enu-
cleandâ, quod de ceteris dici non posset; non enim, uti
chabot de l'allier aliique, a specialibus ad generaliora
»inbsp;procedit, sed generalia principia ponit circa jurium aequi-

2)nbsp;Cf. maimer de chassat^, 1. 1. I. p- 135, nlt;gt;. 1 , p. 150, no.
5. p. 180 uo.5.

3)nbsp;Doctrinam jurium quaesitorum nempe ita purgavit vitiis, quae ei
ex aliorum opinione inerant (vid. snpra p. 15 et nota 2 ibid.; p. 17 et
nota 5 ibid.; p. 18 et nota 2 ibid.; p. 19 et 20).

applicanda. Dubium ergo ex auctoris doctrina, hocce vitio
vitato, oriri non potest circa quaestionem, an jus aliquod

Supra jam monuimus, attendendam esse quaestionem circa
voluntatem legislatoris, specialiter ubi nominatim aut expressis
verbis non loquitur, aut jura quaedam designata non ipsis
verbis aufert, atque igitur dubium adesse potest, num le-
gislator ipse vim retrogradam legi suae tribuere voluerit.
Si expresse loquitur legislator, georgii cum aliis assentitur,
sine dubio legi vim retrogradam esse tribuendam. Legis-
lator tamen hancce facultatem habet non illimitatam ; non
solum leviora civitatis commoda (tó melius esse), verum
summam eamque imminentem utilitatem (tó esse) ante ocu-
los habeat (1).

§ 10. Doctrinae autem de quibus vidimus, omnes circa
jus civile sunt editae. In quibusdam quidem locis quaestio-
nes ex jure publico attingunt nonnulli auctores, uti mail-
her de chassat eoium doctrinae tamen ideo circa jus
publicum versari, haud dici possunt (2). Quaestiones enim
sunt rarae, et sie quaestio dirempta non videtur, num lUae
doctrinae in universum ad jus publicam adhiberi possmt.
Speciatim praeterea inquirendum est, num doctrina Icti
geokgii, ipsius naturae causa, juri publico non adversetur.

Attendenda sunt argumenta eorum, qui jus transitorium,
prouti hactenus constitutum est atque excultum, circa ea
quae sunt juris civilis, negant applicari posse ad jus pu-

2) Sensus enim quo accepit Ictus mailheb be chassat (vid. inter
alia, quae docet auctor in op. 1. I.p. 179 , 292, 293) jus publicum.
lODge differt a jure publico, de quo in dissertatione agimus ; ei nempe
adnumerat auctor jura civilia, quae simul spectant ordinem publicum,
et simul civibus aequisita dici possint, ut jura feudalia, alia.

blicum. Sic observari posset, auctorem ex principiis suis
régulas deduxisse, quae unice ad jus civile adaptari pos-
sent. Ita, cum modum descripserit quo jura quaedam in
■i, ■nbsp;dominium suum aliquis redigeret, auctorem unice spectasse

mentali nostra praescripto , acquiri posse. Regulas ergo
quas exposuit auctor, in lege civili fundamentum habere,
t!nbsp;numquam ad jura politica applicandas, quippe alius gene-

Generale illud elfatum aeque valet de acquirendo jure
civili atque de acquirendo jure politico, modo factum il-
lud ratione Juris civilis adaequetur legi civili, — ratione
juris politici, legi fundamentali (1).
!nbsp;Nihil enim refert, quo modo factum illud praestetur,

1) Ita maimer de chassat : ».... les citoyens,quot; inquit, »ne pourront
»se prévaloir de droits acquis en vertu de ces lois (constitutionelles ,
»émanation plus directe du principe politique), que lorsqu'ils auront
^nbsp;»été appelés a les exercer sous l'empire du principe même dont elles

»découlent, et il n'y aura de rétroactivité à leur préjudice par l'émis-
»sion des lois nouvelles, que tout autant que ces lois porteront at-
» teinte aux lois précédentes, qui déterminaeint les formes et les
»conditions d'existence de ce principe.

»C'est donc avec toute exactitude, que la Chambre des Députés,
»dans sa déclaration du Ir Août 1S30, b, la suite de ces mots : — » »que
» »la tentative de former une autre Chambre des Députés, d'après un
ijtl ■ 'nbsp;» »mode nouveau et arbritraire, — est en contradiction formelle avec la

;nbsp;» »Charte Constitutionnelle,quot;quot; a ajouté ceux-ci: a les droits acquis des

si modo legi in universum sit consentaneum ; nihil am-
plius requiritur. Jam si constat, doctrinam geoeqii ita
valere in quaestionibus juris publici, aeque atque in quaes-
tionibus juris civiHs, restât ut inquiramus, num fortasse
doctrina, in qua de juribus quaesitis agitur, minus idonea
sit ut ad jus publicum adhibeatur. Jus publicum (inquiunt)
jura tantum spectat mere legalia. Ubi ergo de lege fun-
damentali agitur, qua jus publicum continetur, doctrina circa
jura quaesita minoris esse momenti videii possit.

Lubenter fateor, neminem jura politica vere ita dicta,
ex principiis juris publici hodierni, in dominium suum
redigere posse (1). Tantummodo, vi legis fundamentalis,
eorum jurium exercitium concessum est; juia ergo sunt
mere legalia, quae una cum lege veteri evanescunt.

Observandum vero videtur, in lege fundamentali nostrâ
non solum de istiusmodi juribus politicis agi; alia etiam
jura lex fundamentalis tuetur, in eâ occurrunt etiam jura
civium sanctissima, jura quaesita vere ita dicta.

Latins hoc loco de iis agendum non videtur ; sequentia
in dissertatione, ubi de diversis juribus in lege fundamen-
tali nostra agemus, rem docebunt. Licet igitur lex fun-
damentalis in universum spectet jus publicum, in lege illâ
applicanda tamen locus esse potest de juribus quaesitis,
quia in eâ quoque continentur illa jura, quae striction
sensu politica, vere ita dicta, non sunt habenda.

1) Vid. Aantetkening op de Grondwet, door Mr. j. k. thoebeckb.
2« Uitg. Amst. 1843. II. p. 117, 118. Ubi de jure toparcliarum agit:
»Ais publiek regtquot; ita scripsit, »kan het naar de hedendaagsohe Staats-
»beginselen niet meer bijzonder eigendom, noch in den handel, noch
»onder bescherming van art. 162 zijn. Het kan dus bij eene staats-
»regtelijke wetgeving eenvoudig worden vernietigd.quot;

GEOKGII. Ea nobis usu venit, quia totum ambitum juri-
um, quae in lege fundamentali tam diversa obveniunt,
omni ipsorum vi et efficaeia, tractat, distinctione scilicet
adhibita inter jura acquirenda et jura mere legalia.

Maxime attendendum est, quod auctor habet de duplici
ratione quae obstat, quominus lex nova ad praeteritum tra-
hatur, — rationem dico physicam atque juridicam.

Praecipue autem observandum est, doctrinam geoegii ha-
bere fundamentum in supremo civitatis fine — in tutelâ ju-
rium. Sponte iude patet, hancce doctrinam, licet auctor
eam applicaverit ad jus civile, cum jure publico arctissime
i'; 'nbsp;cohaerere. Tractat enim jus publicum finem civitatis su-

premum; in eo agitui de remediis atque juribus, quibus
hicce finis optime et commode attingatur.

§ 11. Veluti ex edito quodam loco jam conspiciamus cam-
pum quem perlustravimus, et simul viam quam in secunda
Dissertationis parte ingressuri sumus. Regulae jam cou-
stituendae sunt ex iis quae hactenus tractavimus: ex le-
gibus transitoriis, et doctrinis Jurisconsultorum qui de jure
transitorio scripserunt.

Duo attendenda sunt, et accurate a se invicem distin-
guenda : vis et efficaeia legis fundamentalis veteris, — vis
et efiicacia legis fundamentalis novae.

Videndum ergo 1°. de vi et efficacia veteris legis fun-
damentalis. Illa, unâ cum legibus caeterisque quae legis
vicem obtinent, juris placitis, quae in eâ ipsa veteri lege
fundamentum habent, etiam post novam legem fundamenta-
lem promulgatam valent atque legitime existunt circa ea
quae sub lege veteri fundamentali legitime exstabant, legi
convenienter sunt peracta, — circa effectus ex hisce directe
profluentes, licet obtineant post legem novam promulgatam.

Agendum 2°. de vi et efßcacia novae legis fundamentalis.
Nova lex illa atque ea juris placita quae in eâ ipsâ funda-
mentum habent, valent, inde a promulgatione ipsorum, circa
ea omnia quae obtinent post hocce temporis momentum, qua-
tenus ipsorum applicatio non suspenditur lo. per jura ante
acquisita , quae non expresse adimuntur ; 2». per leges ,
caeteraque placita, vigente veteri lege fundamentali emissa,
quae, licet principiis atque placitis novae legis fundamen-
talis contraria, tamen per articulum 3 add. novae legis fund,
etiamnum observanda sunt. Hisce duobus summis princi-
piis omnes quaestiones juris transitorii , ortae per novae
legis fundamentalis promulgationem, solvi posse videntur.

Cum lex nostra fundamentalis, uti omnes illae leges uni-
verse, diversi generis jura et officia objecta habeat, tri-
bus capitibus de jure transitorio publico nostro agendum
videtur.

Principia praedicta applicabimus I. ad ea legis placita,
quae spectant regiminis formam atque regni compositio-
nem ; II. ad ea, quae spectant jura et ofBcia, ad imperii
actus necessaria ; III. ad ea, quae spectant jura et officia
civium, tam universe quam in specie (1).

Eatione horum objectoium sigillatim ita agemus, ut, exem-
plis nonnullis allatis, 1quot;. instituatur comparatio inter vete-
rem legem fundamentalem atque novam; 2°. inquiratur,
quaenam sit vis sempiterna veteris legis fundamentalis, post
novam eam legem promulgatam ; Squot;- investigetur, quaenam
sit vis intermedia legum caeterorumque scripti juris fontium,
quae sub veteri lege fundamentali exstiterunt, usquedum per
leges quas requirit nova lex fundamentalis, abrogata sunt;
4°. agatur de plenâ vi novae legis fundamentalis, inde a die
promulgationis.

§ 12. Antequam ita de novae legis fundamentalis efîî-
cacitate paulo plenius agimus, monenda quaedam videntur.

1®. Legem fundamentalem, prouti nunc sese habet, in-
sertis articulis 11, 12, 16—20, 31, 33, 35—37, 61, 63,
79, 92, 104, 106, 121, 177, 192, 195, 196, 202, 231
legis fund, anni 1815 revisae anno 1840, vocamus novam
legem fundamentalem. Verum quidem est, leges diei 11
Oct. 1848, S. B. 59 — 70, promulgatas esse ex publi-
catione diei 14 Oct. 1848, S. B. nquot;. 71, et eas leges
continere emendationes speciales in articulis, qui ibi desig-
nantur, — legem fundamentalem prorsus novam igitur non
fuisse promulgatam; — at emendationes anni 1848 longe
aUus generis fuerunt, quam emendationes anni 1840 ; prio-
ribus totum aliquod systema, idque in permultis plane no-
vum, continebatur. Novam legem igitur praesentem nostram
legem fundamentalem vocare, non abs re nobis videbatur.

2°. Secunda observatio spectat leges speciales, ex lege
fundamentali, prouti nunc sese habet, ferendas. Articuli le-
gis novae, in quibus requiruntur, saepius ex lege veteri sunt
desumptae, mutatione quâdam litterarum adhibitâ. At vel
sic tamen novam legem continere habendi sunt. Nullus arti-
culus in lege fundamentali sciHcet per se spectandus est, sed
semper ratione habitâ aliorum articulorum, et universe re-
spectu principii, quod lex illa in aliis locis enunciavit. Ita
articulus 149 novae legis fund, ordinationem potestatis Judi-
ciariae mandavit legi speciali; — articulus 164 legis veteris
fund, legi fundamentali, et legi speciali simul. Pariter ex
articulis 180—182 novae legis fund., alia eaque diversa sub
novâ lege erit ordinatio, atque sub lege veteri, in iis etiam,
quae lex vetus non ipsa oidinaverat.

È:

îii ',

habita legis fundamentalis, quâ vigente sunt ferendae ; una
cum ipsa illâ lege illae leges speciales unum atque uni-
versum quasi juris publici corpus faciunt.

3°. Quaesitum fuit de temporis momento, inde a quo lex
nova fundamentalis obligatoria esset habenda (1). Alii ex
art. 1, § 4 legis provisoriae de electione (Voorloopig Kies-
reglement) diem habuerunt, quo promulgata fuit in legum
nostrarum publica auctoritate constituta collectione (Staats-
blad), quatenus ea lex continetur diversis legibus ad mu-
tationem legis fundamentalis latis (2), et quidem, ex art. 3,
§ 3 legis, qua continentur Juris nostri Dispositiones Gene-
rales. Mutationes in lege fundamentali igitur, ex hacce sen-
tentia, inde a die 14 Octobris 1848, vim legis haberent.

Alii contra, et uti videtur meliori jure (3), diem quo
vim legis obtinuerunt mutationes in lege fundamentali, ha-
buerunt diem 3quot;quot; Novembris 1848.

Lex scilicet, per art. 3, § 3 citatum, valet inde a die
20° post publicationem in dicta collectione publica, qui,
inde a die 14° Oct., est 3quot;' Nov. 1848. Accedit quod
solemnis publicatio, secundum art. 232 veteris legis fund.,
facienda, ex Publicatione Eegis diei 14 Oct., S. B. n°. 71,
locum habuerit ipso illo die So Nov. 1848. Hicce dies
igitur habendus est pro die, quo vim obligatoriam muta-
tiones in lege fundamentali nactae sunt.

1)nbsp;Vid. Handelsblad van U Dec. 1848, n». 5321. Weekblad van het
Regt, n». 1003.

'Hi-
lt

§ 13. Si attendamus revisionem nostrae legis fundamen-
talis, quae ante hunc annum et quod excedit, inducta est,
primum quod continuo animadvertimus, hoc est, eandem
universe imperii constitutionem post renovatam legem fun-
damentalem mansisse atque eam quae obtinebat post legem
fundamentalem anni 1815, in nonnullis suis capitibus immu-
tatam anno 1840. Quod sane nemini mirum videbitur re-
putanti, non ex legibus fundamentalibus existere quasi alias
derepente aliasque respublicas, sed in melius tantum, subinde
etiam in pejus, conformari quae ad regendam eam lata est,
legem fundamentalem. Profecto non solet in legibus proba-
biliter scriptis exprimi, nisi quod vel communi civium con-
sensu vel potentium in republica virorum suffragio ut bonum
et aequum est comprobatum, et sic flectuntur et emendantur
fere in legibus novis quae jam olim obtinuerunt, rarius vero
nova prorsus constituuntur. Sic in nostra quoque emendata
lege universe distinguitur inter potestatem legislatoriam et
exsecutricem (1). Eadem collegia, quae imperium in civitate

■u lt;

coastituunfc, in lege novâ uti et in lege veteri existunt.
Saepius autem observatum fuit, in ipsâ lege fundamentali
veteri plurima esse ordinata, quae melius legislatori ordina-
rio mandanda sunt. Huic observationi respondet lex nova. Ita
collegia quae jurisdictioni militari et ea quae rei monetaH prae-
sunt, non amplius in ipsâ lege fundamentali commemorantur;
ita potestas judiciaria per legem specialem ordinanda est,solum-
modo de Curiâ Supremâ agit ipsa lex nova fundamentalis (1).

Collegia in utrâque lege constituta, atque potestates m
Civitate quae universe regiminis ambitum constituunt, haben-
tur Ordines Generales, Ordines Provinciales et Collegia Com-
munaha. Eegi in utrâque lege defertur, vel potius Eegis
in utraque lege agnoscitur exsecutoria potestas.

Quod ad ea quae universum regnum respiciunt, potestatem
legislatoriam utraque lex detuUt duabus Ordinum Genera-
liiLi Sectionibus, Camerae quae dicuntur, una cum Eege (2).
Circa ea quae sunt Provinciarum, potestas legislatoria mandata
mansit Ordinibus Provincialibus. Circa rem municipalem,
Collegio Gommunali eadem potestas est delata (3).

Eegi mandata mansit potestas exsecutoria universe (4);
in quibusdam et Ordinibus Provincialibus (5) ; in quibusdam
et alii magistratus, aliaque collegia Eegis nomine hancce

etc. -s Gray. 1818 seqq. VII. p. 78, 129-132 , VIII. p. 176 seqq.
Vid. THOBBECKE , I. 1. L p. 282 , 283, coll. 180 , 181.

o) Cf. art. 104 novae legis fund, cum art. 106 veteris legiS fund.
3 Off. artt. 131, 140 novae legis fund, cum artt. 144, 153 veteris
legisfund. CfF. van hogendobp,1. 1. VIII. p. 300, 325. - thorbecke,

5)nbsp;Cff. artt. 130 et 136 novae legis fund, cam artt. 143 et 151 ve-
teris legis fund.

potestatem exercent. De nonnuUis istiusmodi collegiis, uti
vidimus, legibus specialibus erit agendum. Eegi adsunt
Ministri atque Consilium Status (Raad van State) (1).

Si quaeramus de modo quo collegia memorata constituun-
tur, magna intercedit differentia inter leges fundamentales an-
norum 1815 et 1840, atque legem fundamentalem anni 1848.

Scilicet delegati Camerae Primae in posterum non eligun-
tur ab Ipso Rege, sed ab Ordinibus Provincialibus (2) ; —
delegati Camerae Secundae non amplius ab Ordinibus Pro-
vincialibus, sed directe a civibus (3). Socii Ordinum Pro-
tnbsp;vincialium non nominantur in posterum partim a Nobilium

Collegiis (Ridderschappen), partim ab Urbibus , partim ab
ordine rusticorum, qui dicitur Landelijke stand (4), sed di-
recte a Provineiarum incolis (5) ; — Collegia communalia non
amplius ab electoribus (6), vel a Regis Commissariis (7) ,
sed a civibus ipsis in quâque Communitate (8).

I) Cff. artt. 71, 72 et 73 novae legis fand, cum artt. 70, 72, 74—
t!' 'nbsp;76 veteris legis fund.

4)nbsp;Vid. decretum cui nomen: Reglement omtrent de zamensteüing der
Staten, diei 30 Maii anni 1825 , n». 98, artt. 14, 15, 16.

5)nbsp;Cf. art. 123 novae legis fund. cum art. 127 veteris legis fund.—
Cff. van hogendobp, 1. 1. VIII. p. 290 seqq.; thokbeoke, 1. 1. II.
p. 9 seqq., 19, 20.

6)nbsp;Vid. Constitutio, quae dicitur: Reglement voor het hestuur der steden.
Besl. V. 4 Jan. 1824, n°. III, art. 1.

7)nbsp;Vid. constitutio dicta: Reglement op het bestuur ten platten lande,
diei 23 Julii a. 1825, n». 132, art. II.

8)nbsp;Cf. art. 139 novae legis fund. cum art. 152 veteris legis fund.—
Cf. VAS HOGENDOEP, 1. 1. VIII. pp. 306 , 309 , 319.

formam negotiis, non ad facta praeterita revocari. Illud
principium praeterita salva habet. Intacta igitur manent ea
quae ante novam legem promulgatam, secundum veterem le-
gem, legitime sunt consti tuta. Ceteroquin enim lex nova appli-
caretur ac si jam ante ipsius promulgationem exstitisset. Ante
illud tempus autem nova nostra norma agendi non adfuit.

Regiminis forma atque Regni compositio, quae praecessit
novae legis fundamentalis promulgationem, dijudicanda est
ex sola illâ lege, quae ante illud temporis punctum viguit.
Quae collegia in civitate secundum legem fundamentalem
tunc vigentem exstiterunt, legitime exstabant; si ipsorum
socii creati sunt secundum leges de electionibus eo tempore
vigentes, legitime collegia iUa instituta esse dicuntur. Ita
sub lege fund, anni 1814, ex ipsius art. 56, una Camera
Ordinum Generalium tantum exstitit. Ita, ex facultate Ipsi
mandatâ in art. ]. add. legis fund, anni 1815, Rex solus
prima vice socios elegit Camerae Secundae Ordinum Ge-
neralium, licet ex lege fundamentali ipsâ eligendi essent ab
Ordinibus Provincialibus ; legitime ergo constitit Camera
Secunda hocce modo constituta.

Ea quae, subsecuto tempore, ante legis fundamentalis
novae promulgationem, a potestatibus in Civitate legitime
sunt peracta, rata manere, ex hisce sponte patet. De eo
videndum erit uberius infra, ubi agimus de juribus atque
officiis ad imperii actus necessariis. Hocce loco sufficiat
indicasse, quaKs sit consequentia a bene constituto collegio
ad vim obligatoriam legum caeterorumque placitorum, quae
a tali coUegio sunt emissa. Inde patet, non tantum in stu-
dio historiae Juris Publici Nederlandici esse summum oblec-
tamentum et gravissimum adminiculum ad hodiernas consti-
tutiones rite perspiciendas, sed etiam magnum commodum
exinde profluere in praxi (1). Innumerabiles leges, innume-

rabilia décréta aliaque placita cujuscumque tandem aevi,
apud nos vim legis obtinent (1). Quanta diversitas circa
reipublicae constitutionem, sub quâ illa emissa sunt! Non-
nulla ex hisce dicuntur non fuisse consentanea cum con-
stitutione reipublicae illis temporibus vigente (2). Nisi illae
subsecutae constitutiones bene perspiciuntur atque cognos-
cuntur, circa ea quorum notitia necessaria est, ut de légitima
ipsius legislatoris conditione judicium admitti possit, in tene-
bris ambulamur. Si hisce diebus vêtus aliquod placitum
fundamentum decisionis esse debet, ipsius légitima conditio
aeque examini subjicienda est, atque si ageretur de vi obliga-
toria alicujus legis aut placiti, hisce ipsis diebus emissi (3).

§ 15. Prouti in permultis capitibus, sic et in hocce ca-
pite lex nova fundamentalis permulta mandavit legibus spe-
ciabbus, etiamnunc ferendis. Harum legum futurarum

geschiedkundige beoefening onzer Oud- Vaderhndsche regten, hare hooge waarde
en klaarblijkelijk nut, in opere Ned. Jaarb. voor Regtsg. en Wetgeving.
VIII. p. 32 sqq. — Decreto diei 5 Febr. 1843, S. B. nquot;. 5 a Eege
Icti l. METMAN, A. de piNTO et n. olivier nominati fuernnt, ut de
veteribus legibus, aliisque placitis cognoscerent, investigarentque quae-
nam vis hodie quoque iis esset tribucnda; operi finem jam attigerunt,
atque die 28 Dec. a. 1849 Eegi operis relationem obtulerunt. {Weekbl.
van het Regt, n». 1090).

1)nbsp;Vidd. Css. pobtüyn, Verz. van Wetten, Besl. en andere Regtsbron-
nen van Fr. oorsprong, in zooverre dezelve ook sedert de invoering der
nieuiceWetg. xnNederl. van toepassing zijn. Amst. 1336. — de martini,
Verzameling van Bijlagen. Amst. 1840, 1842. — van tiasselt , Verz.
van Wetten en Besl., voorkomende in hetS. B. van het Kon. der Neder-
landen____ van de poll, Verz. van Vaderl. Wetten en Besluiten, uit-
gevaardigd sedert 22 Jan. 1798 tot 10 Julij 1810, etc. Amst. 1840,alii.

3)nbsp;Cf. Cons., \v. a. c. de jonge, ad art. 115 § 2,novaeL. F. (de
wetten zijn onschendbaar) in opcrc Themis, 1849. X. III. p. 353 —364.

W.:

! U

I':
■

lilv :

principia bene multa in ipsâ lege fundamentali condidit
legislator. Quaestio igitur, eaque gravissima, oritur, quid
statuendum sit de nonnullorum Collegiorum légitima con-
ditione usque ad temporis punctum quo leges illae futurae
perlatae erunt. Quod ad Cameras Ordinum Generalium at-
tinet, in art. 1 legis provisoriae de electione (Voorloopig
Kiesreglement), inde a die quo novae Camerae constitutae
sunt, Camerae ex veteris legis fundamentalis placitis consti-
tutae, sublatae intelliguntur. Lex illa provisoriä praeterea
praescribit modum, quo novae Camerae constituantur, et
ita, quod ad ipsorum compositionem, placita abrogavit, quae
usque ad illud tempus vim habebant.

Idem non obtinuit ratione Ordinum Provincialium atque
Collegiorum Communalium. Intermedium placitum , cujus
generis est dicta lex provisoriä de electione, circa ea colle-
gia editum non est. Subsistunt et componuntur ergo post
legem novam fundamentalem intioductam, ex legis veteris
placitis. Eevera igitur subsistunt contra legem novam fun-
damentalem, quae aliam constitutionem desiderat.

Quaestiones variae motae sunt, an ita jure Ordines Pro-
vinciales et Collegia Urbana sive CommunaHa subsistant.

Quaesitum fuit scilicet, num Ordines Provinciales qui
nominantur in art. 138 novae legisfund., solummodo habendi
essent Ordines Provinciales ex art. 123 ah incolis electi,
an vero iUi Ordines Provinciales, qui, secundum veteris legis
placita, electi fuerant et hodiedum officio suo funguntur (1).

Altera quaestio mota fuit in Collegio Communali Urbano,
num, post legem novam promulgatam, ab ipso etiamnum

1) Nonnulli socioruni Ord. Prov. Hollandiae Septentrionalis, die 5
Julii 1849 censuerunt, Ordines Provinciales in art. 138 novae legis
fund, nominatos, significatos esse Ordines Prov. electos secundum eam
quot;Psam novam legem fundamentalem. (Vid. ffaarl. Courant, 6 Julij 1849).

eligendus foret ad Ordines Provinciales delegatus. Dubitarunt
scilicet, num articulus 127 veteris legis fund, statim post no-
vam legem fundamentalem promulgatam abrogatus esset (1).

Tertia quaestio mota fuit a Collegio Electorum Urbano-
rum. Eecusarunt votum emittere de socio Collegii Ur-
bani, quandoquidem ex legis novae fund. art. 139, non ab
electoribus, sed a civibus ipsis socii in Collegio Urbano,
et quidem non ad vitam, eligendi sunt (2).

Tres illae quaestiones uno eodemque argumento solvun-
tur. Per articulum 3 add., novae legis fund., secundum
ea quae supra jam diximus (§ 7), omnia salva manent et
habenda sunt tamquam in ipsâ lege fundamentali novâ san-
cita, quae exstant usquedum ab aliis placitis excipiuntur.

Observandae ergo manent leges atque constitutiones (3),
licet sub veteri lege sancitae et principiis novae legis non
congruae in iis locis, quorum ordinatio per legem novam
mandata est legibus specialibus ferendis, sed nondum latis.

Ex eodem principio articuli 3 add. respondetur ad quaes-
tionem quae moveri posset, num Consilium Status (Eaad

1)nbsp;In conventione diei 8 Jnn. 1849 Collegium Comm. Urbis Tilanae
sententiam edidit, se, nova lege fund, promulgata, facultatem ami-
sisse, veteri lege sibi concessam. (Arrth. Courant, 12 Junij, nquot;. 112).

2)nbsp;Eecusarunt electores die 3 Oct. 1849 eligere curialem in Col-
legio Comm. Silvae-Ducensis. Censuerunt: 1° art. 3, add. novae legis
fund, ordinationem non spectare ex qua suo munere fungebantnr, quippe
quae, pars legis fundamentalis annorum 1815 et 1840, una cum ea
lege abrogata fuit; 2quot; art. 1, add. novae legis fund, tantum loqui de
magistratibus (autoriteiten), et ideo eos non spectare, quippe qui ma-
gistratus tales non essent ; collegio ipso sublato et ideo placitum sponte
sublatum esse, quod de eo statuebat ; — 3« eligentes socium ad vitam,
ita non obtemperare art. 139 novae legis fund, qui socium habet elec-
tum ab ipsis civibus, et non ad vitam. (Haarl, Courant, no. 5570).

3)nbsp;De iis constitutionibus quae electionem spectant, cf. v. hogen-
dokp, 1. 1. VIII. 309, 316, 317,321; thorbeoke, 1.1. II. p. 35—39,
et in opere: Over de hervorming van ons Kiesstelsel Leyden 1842.

van State) (1), uti hodiedum constat, scilicet sine lege or-
dinatoriâ qualis in art. 71 novae legis fund, requiritur,
legitime constitutum sit habendum; et igitur, an ipsius col-
legii mentio in principio legum, respondeat hodie voto art.
72 § 2 novae legis. Responderi potest, collegium illud
legitime constare, ordinatum a Eege, ex plena Ipsius pote-
state, per art. 70 veteris legis fund., Ipsi delatâ.

Collegium Supremum de re monetali (Eaden en Gene-
raalmeesters der Munt) expresse nominatum eratin art. 199
veteris legis fund. Ex nova lege, art. 175, quaestiones de
universa re monetali regundae sunt lege. Usque ad tempus
quo lex iUa futura perlata erit. Collegium Supremum ex
lege 19 Maii 1819, S. B. nquot;. 31 (2) consistit, et officio

Ex art. 199 § 2 veteris legis fund, socii in Supremo
Collegio de re monetali a Eege nominantur ex nominatione
trium candidatorum, Ipsi offerendâ a Camera Secunda. Hocce
placitum ex eodem art. 3 add. vim retinet usquedum nova
lex specialis de re monetali alia praescripserit. Monuimus
enim supra (§ 7), ait. 3 add. etiam respicere ipsam legem

Idem dicendum est de sociis Curiarum Provincialium
(Provinciale Geregtshoven). Ex art. 180 veteris legis fund.
Eegi competit electio ex tribus personis, Ipsi ab Ordinibus

1)nbsp;De Consilio Status cf. van hogendokp, 1.1. VIII. p. 241 et
342; e. c. j. bertling, Diss. Inaug. de Semtorio Rap. Bat. et regni
Nederl. Consilio. Gron. 1838 i Beschouwingen over de wijze van regeling,
der zamenstelling en der bevoegdheid van den Raad van State, alsmede
over de aan dit Collegie op te dragen regUmagt in administratieve zaken;
Ontwerp van Wet op de zamenstelling en de bevoegdheid van den Baad van
Stofe, door Jhr.Mr.j.g.h. van tets. 'sHage 1848. Cf. voordwn,
1. 1. ad art. 71 et 72, p. 178, nota 1.

Provincialibus nominatis. Lex nova in art. 149 rem ju-
diciariam ordinäre, universe mandavit legi. Usque ad novam
legem illam perlatam ex art. 149 novae legis fund., valet
igitur art. 180 veteris legis, et tantummodo secundum il-
lum articulum Curiae Provinciales rite constituuntur.

Idem valet de Curia Suprema Militari (Hoog MiHtair Ge-
regtshof) ex art. 180 veteris Legis fund., uti et de ceteris
tribunalibus militaribus, in ipso illo articulo nominatis. Va-
let etiam de tribunalibus in militiâ communali (Schutters-
raden), quae quidem non in ipsâ lege fundamentaU nomi-
nantur, sed in artt. 63 et 75 legis 11 April 1827, S. B. n.
17, vi art. 211 veteris legis fund., constituta sunt (1).

Secundum art. 191 novae legis fund., res aquaria (Water-
staat), abrogatis plurimis articulis speciahora praescripta con-
tinentibus (2), generalis atque specialis, regitur lege.

Secundum art. 194 et 195 ejusdem legis, pubhca institu-
tio et res pauperum legibus erunt ordinandae.

Usque ad illas leges speciales perlatas, valent de hisce om-
nibus objectis et ideo de imperii constitutione circa ea, leges
atque constitutiones sub veteri lege emissae, sive a Eege (3),
sive ab alia quaücunque tandem potestate, cui lex vetus fnn-
damentahs dabat eo tempore facultatem ipsas emittendi (4).

§ 16. Legem novam fundamentalem itaque perlustravi-
mus quod ad imperii formam atque Eegni constitutionem.
Vidimus, usque ad tempus quo novae leges speciales quas
illa lex desiderat, erunt perlatae, placita sub veteri lege

2)nbsp;Cff. hogendoep, I. i. VIII, 364 c. 144 seqq. III. 315; thor-
becke, 1. 1. II. p. 275 , 276 , 292; voorduin, 1. 1. p. 473.

3)nbsp;CI. Décréta Eegis diei 27 Maii a. 1830. S. B. no. g et diei 2
Jan. a. 1842. S. B. no. 1 alia.

fundamentali emissa, valere in iis objectis, quorum ordina*
tio soli legi a lege fundamentali novâ mandata est.

In permultis hujus generis placitis (plerumque in articulo
quodam finali) sibi reservavit sive Rex sive potestas quae illud
placitum edidit, facultatem placitum interpretandi, ampliandi
atque mutandi, ita ut illa additamenta seu emendationes vel
interpretationes habeantur tanquam in ipsius placiti contextu
inserta (1). Quaeritur, an hacce facultate etiamnunc et
ante legem novam specialem perlatam, praedita sit illa in
civitate potestas, cui lex fundamentahs vetus ea placita emit-
tendi facultatem dabat, et eo quidem effectu, ut potestates
in civitate per haecce décréta constitutae, per abas potes-
tates novo decreto excipi possint.

Negando respondendum videtur. Verum quidem est, si
vis légitima (licet per intermedium aliquod tempus) tribua-
tur alicui placito, eam tribuendam esse totius placiti con-
textui ; sed inde non profluit, illam placiti partem, ex qua
oriretur facultas ordinandi aliquid per decretum vel ejusdem
generis constitutionem, ad quod lex nova fundamentalis le-
gem requirit, aeque subsistere. Huic parti expressis ver-
bis derogavit illa lex nova ; per nova décréta vel alia placita
praeter solam legem, vetera illa placita nullo pacto sunt exci-
pienda, abroganda, amplificanda, immo et ne interpretan-
da, eo sensu ut interpretatio illa authentica dici possit.

Eatio hujus solutionis in eo est, quod liorum placito-
rum auctores, tanquam jus aliquod legale, auctoritatem
suam acceperant a lege fundamentali quae eo tempore vi-
gebat ; quod ideo eo tempore creare poterant potestates in ci-

1) Vidd. inter alia placita: Reglement voor het bestuur der Steden,
diei 4 Jan. 1824, art. 110 i Reglement omtrent de zamenstelling der Sta-
ten van de Provincie, diei 30 Maii 1825 , art. 91 ; Reglement op het
bestuur ten platten lande, diei 23 Julii 1825 , art. 126.

vitate, secundum mandata ex principiis in lege fundamentali
quae tum vigebat, ipsis data. Lex nova fundamentalis vero
Ipsi Eegi, ipsis auctoribus hanc facultatem expresse ademit.
Inde a temporis puncto, quo nova iUa lex promulgata est, una
cum veteri lege abrogata, facultas illa evanuit quam ex iUâ
lege veteri acceperant. Jura enim mere legalia Tion ultra legis
vigorem, ex quo derivantur, exerceri possunt. Igitur etiam
Ipse Eex et eorum placitorum auctores eâ facultate destituti
sunt, quam in legislatorem detuHt lex fandamentaHs nova.

Nuperrime sese obtulit quaestio, num munus magistra-
tuum qui dicuntur Districtscommissarissen, qui in nonnul-
lis provinciis adsunt per décréta provincialia (Eeglement om-
trent het bestuur ten platten lande) (1), antequam lex pro-
vincialis perlata est, tolli legitime possit. Scilicet in spe-
cimine legis de reditibus et impensis Eegni anni 1850 (be-
grootingswetten) ipsorum remuneratio non habebatur, cum
illa munera amplius retinenda non viderentur (2).

Secundum nostrum principium, solâ lege provinciali aut
aliâ quâdam speciali lege, in hacce parte administrationis
publicae, mutationes afferri possunt. Lex vero de reditibus
et impensis non habet objectum in eo, ut per illam legem
ordinetur constitutio Imperii, sed ut debiti fines ratione
Aeris Publici praescribantur iis negotiis atque rerum con-
ditioni, quae profluunt ex Imperii constitutione, propriis
legibus ordinatâ (3). Igitur per leges de reditibus et im-

1)nbsp;Vid. art. 126 Constitutionis dictae: Regkment op het bestuur ten
platten lande, diei 23 Julii a. 1825, n». 132, quae in provincia Gel-
ria viget.

2)nbsp;Vid. Memorie van Toelichting tot de begrootingswettm, 1850. (Bijl.
tot de St. Cour. 1849—1850, p. 17).

3)nbsp;Ita sentiit unus delegatorum Ord. Gen. Vid. Verslag der Com-
missie van Rapporteurs op de hegrootingswetten ,van 27 Nov. 1849. {Bijl.
tot de St. Cour., § 73, p. 84). Ordines Provinciales Gelriae eandem
sententiam tulerunt in nota diei 20 Dec. 1849, quam Secundae Game-

pensis quidem de ipsorum remuneratione ex aere publico con-
stitui potest, salvâ facultate illas remunerationes referendi ad
impensas provinciales, — ipsa munera vero per leges de rediti-
bus et impensis nec ereari nec tolli possunt. Eadem régula circa
illa munera valet; decreto ea esse instituta, — sola Ze^e tollenda.

In jure transitorio saepius quaeritur de negotiis penden-
tibus, id est de iis quae sub lege veteri inchoata sunt, per-
ficienda autem sub lege novâ. Hujus generis objecta etiam
cogitari possunt in jure publico. Exemplum est in constituen-
dis Collegiis quibusdam per nomiuationem sociorum.

Eatione Curiae Supremae (Hooge Eaad), secundum art.
158 novae legis fund, nominatio consistit in serie quinque
candidatorum Eegi oblatâ, et in electione ex hacce serie a
Eege. Fieri potuisset, ut socius ex Suprema Curia defecisset
ante promulgationem novae legis fundamentalis. Tune per
art. 174 legis fund, veteris, series trium candidatorum a
Secundâ Camera Ordinum Generelium oblata fuisset Regi.
Mox autem nova lex promulgatur ; quaeritur, an legitima
esset subsecuta electio, facta a Eege ex hacce triade ?

Negando respondendum videtur. Articulus 158 novae legis
fund, numerum quinque candidatorum requirit, ut electio
sit legitima. Eorma observanda est, quae praescribitur in

rae Ordd. Gen. obtulerant. (Btjbl. tot de S. C. p. 16 et 17). Cf. ihor-
BECKE, 1.1.11. p. 119.

Contrariam sententiam vide in Antw, der Regering. (Bijl. tot de St.
Cour., J 73, p. 114). Idem etiam judicavit Curia Suprema die 29
Junii 1847. (Weekbl. van het Regt, nquot;. 827), cum ea quae solvenda
sunt nomine vuur-, ton- en bakengelden adnumeraret vectigalibus lege
constitutis, quia illa in lege de reditibus ao impensis Regni annorum
1846 et 1847 erant annumerata. Eodem sensu latius quaestionem agi-
tavit Minister Justitiae in Prima Camera Ord. Gen. d. 28 Dec. 1849.
(HandeUbl. 31 Dec. 1849), uti et auctor anonymus in diario Arnh.
Cour. diei 5 Jan. 1850 , n». 3.

lege , quae viget tempore quo electio est facienda. Lex
nova enim regit actum principalem — electionem. In oblata
triade solummodo spectandum esset initium negotii, cui
effectus deesse debet, ubi lex nova ipsi esset contraria. De
jure quaesito sermo esse non potest ; negotium etiamnum est
perficiendum, et in futuris lex nova omnimodo est observanda.

Haecce quaestio quidem locum non habuit ; attamen in
magna legum permutatione, quae nobis futura est, facile
occurrere potest, verbi causa si Secunda Camera Ordinum
Generahum ex art. 199 § 2 veteris legis fund, seriem
candidatorum pro Supremo Collegio de re monetali (Eaden
en Generaalmeesters der munt) confecisset, et ante elec-
tionem a Kege factam, nova lex speciahs de re monetali
perlata esset (1), in qua electio mandata erat soli Eegi,
sine ulla praevia serie Candidatorum a Secunda Camera
Ordinum Generalium Ipsi offerenda. Eex electionem ex
plenitudine Suae potestatis facere tum posset. Lex enim
nova specialis valet inde a momento ipsius promulgationis ;
irritum igitur foret, quod inchoaverat Camera Secunda.

Hactenus vidimus de nonnullis quaestionibus, quae ori-
untur ex comparatione veteris legis fundamentalis cum lege
novâ. Videndum nunc est de collisione inter duas leges
novas: legem provisoriam de electione (Voorloopig Kies-
reglement) dico, et placitum ipsius novae legis fundamen-
talis, quâ (art. 7 add.) provisoriä illa lex continetur.

Uti supra jam vidimus (§§ 7 et 15), provisoriä illa lex
non tantum effectum denegat articuhs 81 et 83 veteris le-
gis fund., sed etiam, per intermedium temporis spatium,
articulo 78 novae legis fund. Non solum in primis elec-
tionibus apphcanda est.

De usu iterato hujus legis provisoriae usque ad novam
legem de electione ferendam ex art. 77 § 2 novae legis fund.,
quod ad delegates Camerae Secundae Ordinum Generalium,
omnes hactenus convenisse videntur. Variae nominationes
subsecutae secundum eam legem provisoriam factae sunt.
Quod ad delegates Camerae Primae, usque ad huncce diem,
ejusdem legis usus iteratus non obtinuit (1).

De quaestione, num provisoria illa lex tum quoque erit
observanda, atque quâ ratione adhibenda, paucis videre, ope-
rae pretium censuimus. Casus enim in lege provisoriâ de
electione expressus non est.

Iterato hujus legis usui opponi jam posset, scopum le-
gislatoris, in constituendâ illâ lege, quem supra (§ 7) me-
moravimus, non adesse ratione Camerae Primae, quia ex
art. 78 novae legis fund, lex specialis non requiritur, qua-
hs in art. 77 ejusdem legis desideratur ratione electionum
ad Cameram Secundam. Ordines Provinciales (ita posset
argumentari) ehgant per art. 78 cit. delegates Camerae
Primae ; iUi Ordines subsistunt legitime, beet ex veteris
legis fundamentalis placitis hodiedum nominati. Addi for-
san posset, ex articulo 28 § 2 juncto art. 12 legis provi-
soriae, Eegi esse mandatum 39 delegates eligere ex serie 78
candidatorum, Ipsi a civium collegiis (Kiesdistricten)
oblatâ ; Eegem vero ex hisce articulis nen habere faculta-

1) Vir speet, philipse liucusque loco praesidis in Curia Hollandiae
Meridionalis, nominatus praeses hujus Collegii, ex art. 91 § 4 no-
vae L. F. e Camera Prima secessit. Quaestio igitur nunc se offert.

Rex quidem in locum viri nob. van der oddermedlen, qui munere
ipsi oblato fungi recusaverat, uti et in locum viri nob. van nagell
van wiscn, qui diem supremum obierat, decretis dierum 6 et 19
Febr. a. 1849 novas nominationes fecit secundum art. SO legis provi-
soriae ; sed vel sie tamen ejusdem legis usus iteratus locum non ha-
buit, post munera a sociis adita, de quo in textu agitur.

tem singulos delegatos nominandi in locum eorum, qui of-
ficio jam adito defuncti sunt.

Contra hasce dubitationes tamen valet : 1° elfatum il-
lud generale, supra jam laudatum (§ 7), de vi toiiMs legis
provisoriae usque ad novam legem de electione perferen-
dam. —Ante oculos legislator in hocce speciali casu ha-
buit, secundum legem fundamentalem novam, delegatos
Camerae Primae eligendos esse ab ipsis civibus, non di-
recte quidem (uti in eleetione delegatorum Camerae Secun-
dae), sed indirecte (per gradum) ab Ordinibus Provinciali-
bus, qui et ipsi a civibus nominantur. Hancce civium in elec-
tionibus participationem in novâ lege fundamentali sancitam
in art. 78 juncto art. 123 ejusdem legis, civibus denegare
noluit legislator per intermedium illud temporis spatium us-
qne ad legem de constitutione Ordinum Provincialium, ex
art. 123 citato ferendam(l). Minime omnium in sensum ve-
nit, articulum 3 add. ita applicare, ut, usque ad novam
legem de electione perlatam, per art. 82 veteris legis fund,
delegati Camerae Primae directe nominarentur a Eege. Me-
diam igitur viam secutus est legislator. Cum scilicet non
adessent ■ Ordines Provinciales ab ipsis civibus electi, lex
provisoria et Eegi et Civibus, cuique suam partem in elec-
tione dedit: a Civibus constituendâ est series candidatorum, —
Eegi autem data est facultus ex hacce serie delegatos
eligendi. — 3°. Argumentum denique ex art. 28 legis
provisoriae laudatae petitum, non obstare videtur; qui plus
potest, etiam quod minus est. Ad verba legis non solum
est respiciendum, sed ad ipsius mentem atque efScaciam (2).

2)nbsp;Si istiusmodi interpretandi rationem sequeremur quod ad art. 28
legis provisoriae cit., idem valere necesse est de art. 78 novae legis
fund., ubi etiam de numero collectivo sermo est; et tamen, sine ullo

Li ipsâ lege provisoriä insuper Eegi articulus 30 faculta-
tem tribuit plures faciendi electiones, quam articulus 28 § 2
cit. definiverat.

Ex hisce argumentis probanda videtur sententia, legem
provisoriam, etiam postquam munera adierunt delegati, valere,
ut secundum eam legem delegati in Camera Prima a Eege
eligantur in locum eorum qui munere defuncti sunt, sive
per mortem, sive per unam alteramve causam, in artt. 86,
88, 91, 124 novae legis fund, memoratam.

Quaerendum vero, an articulus 30 legis provisoriae de
electione, hisce omnibus casibus sufficiat, adeo ut Eex elec-
tiones facere possit ex serie 78 candidatorum, Ipsi oblata,
dum primâ vice civium collegia (Kies-districten) candida-
tes suos nominarunt ?

Ut videtur, eo casu, non tantum articulus 30 legis pro-
visoriae in censum venit, sed etiam articuli 12 et 29 jun-
cto art. 28 ejusdem legis. Ex hisce articulis patet, mentem
legislatoris fuisse, ut Eex, dum electionem facit, habeat
numerum plenum 78 candidatorum, ut ex hisce ehgat 39
delegatos, — dum decisio de capacitate munere suo fun-
gendi, per art. 31 legis provisoriae juncto art. 93 novae le-
gis fund., ipsi Camerae Primae est mandata.

Negari quidem non potest, Eegem, in casu articuli 30 legis
provisoriae, non habere seriem plenam 78 candidatorum,
si sciHcet unus alterve candidatus quem Eex delegatum nomi-
naverat, recusaverit aut non potuerit munere oblato fungi,
quippe muneris incapax ; — observandum vero videtur, arti-
culum 30 cit. solummodo respicere primas nominationes ;

dubio, ibi eadem potestas elegendi Ordinibus Provincialibus est data,
perinde utrum electio facienda sit in casu dimissionis totius Camerae
Primae, ex art. 70 novae legis fund., an in locum eorum, qui aliam
ob causam (v. c. in casu art. 91 J 4 ejusdem legis) munere defuncti sunt.

defectum unius vel alterius ex delegatis, antequam Cameram
Primam jam intraverant. Contextus ipsius articuli hoc docet;
electi in hocce art. 30, non alii sunt habendi, atque
electi secundum art. 28 ejusdem legis. Hicce enim art. 28
arctissimo vinculo cum articulis 29 et 30 cohaeret ; unum
eundemque contextum constituunt, Hcet tribus articulis
reparti tum. Ipsa res etiam hanc sententiam probat ; facile
enim evenire potest, ut lex de electione et lex de consti-
tutione Ordinum Provincialium, quas requirunt artt. 77
et 123 novae legis fund., etiamnum per satis amplum
temporis spatium desiderentur ; quid igitur si per huncce
temporis lapsum numerus candidatorum, qui in serie ori-
ginaria manserunt post primas a Eege factas electiones,
morte candidatorum evanuerit; quid, si Camera Prima, ante
leges praedictas promulgatas, a Eege ex art. 70 novae legis
fund, dimittatur? Hocce casu certissime, ex art 70 § 2
novae legis fund., nova candidatorum series a civium colle-
giis esset facienda.

Stat ergo principium : Eex ad electiones de quibus agimus,
post Cameram Primam inauguratam, semper habeat seriem
candidatorum, in lege provisoria de electione requisitam —
ex numero 78 candidatorum adsint 39 delegati, 39 candi-
dati ; — ut unumquodque civium collegium duos candidatos
elegerit, ex lege provisoria necesse est, perinde utrum om-
nes candidati munere suo fungi possint aut velint, nec ne.

Jam si quaeritur, quomodo ex hisce nominationes fieri
debeant a Eege, distinguendum esse videtur inter casum,
quo delegatus deficiens absolute excluditur, — et inter ca-
sum, quo, ex artt. 91 § 4 et 86 § 2 in fine novae legis
fund., delegatus quidem munere suo defungitur, sed denuo
eligi potest.

In priori casu , ex nostra sententia, in locum deficien-
tis delegati, alius candidatus eligendus est , et quidem

ab ipso illo civium coUegio, quod deficientem delegatum
candidatum nominaverat. Nisi hocce fieret, Eex non ha-
beret Seriem candidatorum , Ipsi ex lege provisoriâ con-
cessam. Series illa, e qua electio a Eege fiat, semper tot
contineat nomina, ut, addito numero delegatorum qui mu-
nere suo funguntur, adsint 78 civium nomina.

In altero casu nomen deficientis delegati in numero
candidatorum, in serie originariâ collocato, adesse numquam
desiit. Novus ergo candidatus in hocce casu non est no-
minandus. Attendendum vero, idem non dicendum' esse,
si unus alterve candidatorum, qui originariâ serie contine-
bantur, tempore nominationis a Eege faciendae, mortuus
jam esset. Tum quoque, ante novam nominationem facien-
dam , candidate interea mortuo novus candidatus in serie
substituendus esset (1).

Eatio enim, propter quam vidimus in priori casu no-
vum candidatum seriei originariae adjungendum esse, eadem
valet circa candidates ipsos interea mertues ; lex etenim
provisoria de electione postulat, ut series contineat numerum
plenum 78 civium.

In quibusdam capitibus circa Eegni constitutionem et
Imperii formam igitur lex fundamentalis nova hodiedum ef-
fectum suum plenum non habet, quia per art. 3 add. decreta
aliaque placita s^ub veteri lege fundamentali emissa, valere
debent usque ad novas leges speciales promulgatas. In
ahis, ipsius legis fundamentalis novae placita effectum non

1) Exemplum sit in electione futura propter decessionem viri spect.
PHILIPSE {cf. p. 45, nota 1). üt rite nova electio flat, antea novus
candidatus seriei est adjungendus, non quidem ab iis civium collegiis,
quae virum spect. philipse candidatum in originariam seriem posuerunt,
sed ab iis collegiis, quae virum nob. van nagell van vtisch, interea
wortuum, aliosque, si interea defecerint, candidatos nominaverant.

habent, quia intermedia lex de electione eorum effectum
tardai. Sunt vero nonnulla, in quibus contrarium obtinet;
ubi scilicet lex nova ipsa rem decidit.

Exemplum habemus in jure toparcharum offerendi Se-
riem candidatorum in Collegiis Communalibus, ut Eex inde
socium nominet per artt. 11 § 4 et art. 14 Constitu-
tionis, quae dicitur : Eeglement op het Bestuur ten platten
lande. Licet constitutio ipsa, qua hocce jus conceditur,
uti supra vidimus (§ 15), vim legis retineat, usque ad
legem specialem quam requirit art. 188 novae legis fund.,
tamen in hocce capite per art. 4 § 1 add. ejusdem legis
effectu suo caret. Lie articulus 4 § 1 add. spectat ea
toparcharum jura politica, quae, sine ullâ restrictione aut
compensatione, toparchis auferuntur (1), etiamsi titulo one-
roso sint comparata. Articulus 4 § 1 add. valet inde a nova
legis fundamentalis promulgatione circa omnia omnino,
quae post hancce promulgationem occurrunt; et quidem va-
let, licet jura quaesita laedantur in posteriun. Jura quae-
sita enim obstare non possunt.

Duplex nempe de horum jurium acquisitione est senten-
tia. Alii putant, talia jura delegata esse in acquirentes,
non vero, stricto sensu, vendita. In acquirendo istiusmodi
jure viderunt delegationem potestatis a Summo Imperante
in alium collatam. Igitur, eo sensu, nummi hocce titulo
soluti, non habendi sunt pretium emptionis venditionis,
sed tantum recognitio quaedam pro usu temporali hujus
juris (2). — Si res ita comparata esset, sponte patet, Sum-

1)nbsp;Vid. voordcin, 1. I. ad art. 4 add.. III. p. 534. VIII. p. 536.
XI. p. 540. XII. p. 541.

2)nbsp;Ita censuerant conss. wichers ct mutsaerts in orationibus, quas
habuerunt in Camera Secunda die 24 Aug. a. 1848; ita quoque Mi-
nister , qui internis rebus praefuit, jura quae in § 1 art. 4 add. me-
morantur, habuit juris publici, bene distinguenda ab iis, quae in § 2

mum Imperium istiusmodi delegandi facultatem non habere,
nisi vi legis de constitutione Imperii, quae eo temporis
momento vigebat, et hâcce lege abrogatâ, cessare Summi
Imperii facultatem delegandi aliquam partem potestatis suae.
Jura enim mere legalia cum ipsCi lege qua nituntur, eva-
nescunt. Praeterea non aliud actum esset, nisi temporalis
delegatio, quae in se habebat conditionem omnimodo resoluto-
riam. Delegatio igitur illa cessât una cum jure delegantis.

Alii contrariam tuentur sententiam, et vident in hisce
toparcharum juribus veram ita dictam emptionem vendi-
tionem; nummis solutis igitur emptor jus acquisitum ha-
beret in re, quae eo tempore habebatur inter res in
commercio (1).

Muitum de eo disputatum est, utrum Constitutione anni
1798 (artt. 24 et 25) illa jura abrogata sint, restituta
autem decreto diei 26 Martii 1814 (3); utrum igitur re
vera auferrentur art. 4 § 1 add. citato. Missa hacce
quaestione, illud statuendum videtur, jura illa, licet ea
acquisita essent dicenda, tamen lege fundamentah, inde ab
ipsius promulgatione, auferri. In priori enim dissertationis
parte (§ 9) vidimus, ubi legislator jura quaesita expresse

signifioantar, atque sunt juris civilis, (voordijin, 1. 1. ad art. 4 add.
X. pp. 539 et 540).

1)nbsp;Ita putarunt quinque socii in Prima Camera Ordd. Gen.
Exemplum praebuerunt in eorum juriam publica venditione emptione
anni 1729 in urbe Vianensi habita ab Ordinibus Hollandiae ct West-
Trisiae. (Vid. vooRDum, 1. 1. ad art. 4 add. IX. p. 536 , 537). Cf.
Arr. van Jiet Hof van N.-Brab. 2 Mti 1843. [Régtsg. Bijbl. 1843,
p. 667).

2)nbsp;Kegat hoc ampl. thorbecke: I«, quia jura publica, ipsorum
naturae causa, ex lege fundamentali tnntummodo acquiruntur; 2quot;. quia
jurium eorum politicorum exercitium Decretum anni 1814 non re-
gere posset. Jus autem non adest, ubi exerceri nequit. 1. 1. II. p.
117—119. Cf. de martini, 2« Verz.van Bijlagen, p. 161.

tollit ob causas ipsi sonticas, legem novam statim ad-
hiberi posse, etiamsi tune, juris fictione, nova lex ad prae-
teritum traheretur. Hocce ipsius jure, in art. 4 § 1 add.
laudato, legislator noster fundamentalis ratione jurium to-
parcharum usus est, uti abunde patet ex deliberationibus
de hocce articulo habitis (1). Nihil ulterius hac in re per
legem specialem ordinatoriam est statuendum; valet ergo
legis novae fundamentalis placitum circa omnia quae, inde
ab ipsius promulgatione, in posterum perficienda sunt (2),
perinde utrum jura toparcharum habenda sint jura acquisita,
an vero delegationes temporales Summi Imperii.

Et haecce valent non tantum de serie candidatorum offe-
rendâ post diem 3quot;™ Nov. 1848, sed (secundum ea quae in
hacce § jam vidimus) etiam de serie Ipsi oblatâ ante huncce
diem, e quâ Rex ante illud temporis momentum electionem
quidem facere potuisset, sed nondum fecit. — Eex igitur
inde a die 3 Nov. 1848 praesidem in collegio communali
eligere potuit, perinde ac si nulla series candidatorum Ipsi
fuisset oblata, et quidem ex art. 139 § 2 novae legis fund.,
quo Praesidis nominatio Ecgi defertur, etiam ex iis, qui
Collegii Communalis socii non sunt. Ille articulus 139 § 2

2j Ita quoque censuit Commi.ssarius Regis Holiandiae Meridionalis
in epistolis (Circulaire) diei 18 Nov. a. 1849 ad Collegia Communa-
lia missis. — Dixi art. 4 add. in posterum circa omnia valere; id-
que eo sensu , ut articulus intelligeretur toparchis jura adimere inde
a die novae legis promulgatae. Sic recognitiones, si quaedam ex
art. 13 Constitutionis dictae Reglement op het hestuur ten platten lande
deberentur, inde a die 3 Nov. anni 1848 amplius non debentur; illae
vero quae usque ad eum diem debitae fuerunt, etiam nunc, novâ lege
introductâ, exigi possunt. Si etenim lex nova indebitas faceret reco-
gnitiones illas, quae ante ipsius promulgationem jam constitutae, arcta
cohaerebantcum eo jure quod legitime exercebatur, fingeretur exsti-
tisse tempore quo nondum aderat.

citatus inde a legis novae promulgatione non tantum jura
toparcbarum circa nominationem, de qua hactenus egimus,
sustulit, sed per illum etiam articulus 52 Constitutio-
nis dictae: Reglement over het Bestuur der Steden, diei
4 Jan. 1824, abrogatus est, ita ut Praeses (Burgemees-
ter) in posterum non ex solis sociis Collegii MunicipaUs
(Stedelijke Raad) eligendus sit.

Ex art. 11 § 1 constitutionis (Reglement op het Be-
stuur ten platten lande) diei 33 Junii 1825, Praesides
Collegii Communalis Ruralis (Gemeente-Raad) poterant eligi
etiam extra socios Collegii, et per hancce electionem horum
Collegiorum socii fiebant. Licet hicce articulus plane con-
veniat eum articulo 139 § 2 novae legi fund., electiones
tamen post novae legis fundamentalis promulgationem per-
fectae non amplius fundamentum habent in constitutione
citata, sed in ipsa nova lege fundamentali.

§ 17. In superiori Capite egimus de potestatibus in civi-
tate nostra, aeque per legem novam atque per legem veterem
fundamentalem constitutis. Videndum jam de juribus atque
officiis, quae in lege fundamentali hisce potestatibus conce-
duntur, ut imperii actus rite exerceant.

In hisce plura sunt mutata. Alia quidem manserunt
intacta, sed meliori verborum contextu expressa(l); alia in
lege novâ fundamentali habentur apertis verbis, quae non-

1) Cfif. inter alios, artt. 13, U, 15, 31 , 69, 87 novae legis fund.
cum artt. 13, 14 , 15 , 34 , 69 , 91 veteris legis fund.

nisi ratiocinio ex veteri lege erant deducenda (1); alia
denique in novâ lege fundamentali noviter sunt constituta (2).

Posterioris generis nonnuUa sunt constituta, de quibus
plane silebat lex fundamentalis vetus ; alia ita sunt mutata,
ut id quod sub lege veteri fundamentali uni alterive potes-
tati fuerat mandatum, jam per legem fundamentalem novam
sola lege sit definiendum. Si revisionem anni 1848 universe
attendamus, primaria mutatio in eo obtinuit, ut quam plurima
in posteium solâ lege sint definienda, et igitur finis imponatur
regimini quod hucusque obtinuerat, ex quo bene multa rege-
bantur, —per constitutiones Principis (Besluiten-regering).

Ita Eegis potestas universe circumscripta est. Leges
futurae ordinabunt quod antea Eegis arbitrio fuerat relic-
tum (3). Jus Placeti ipsa lege fundamentali (4) Eegi fuit
ademptum. Eegis potestas ab alterâ parte videri potest
esse confirmata atque aucta, cum Ipsi concessa jam sit
facultas Cameras dimittendi (5).

1)nbsp;Cfï. inter alios artt. 50, 53, 54, 82, 92 novae legis fnnd. cum
artt. 51, 75, 85 veteris legis fand. Vid. thokbecke, 1. 1. ad hose
articulos inpr. 1. 1. T. p. 104 seqq. 236, ubi plura oorum, in lege fund.
esse recipienda jam mouuerat auctor.

2)nbsp;Cflr. artt. 27 § 2, 70, 89 § 2 et 3, 90 novae legis fund. cum artt.
29, 93 veteris legis fund. Vid. thorbeoke , 1. 1. ad liosce articu-
los. Tandem art. 26 § 1 in fine legis novae fund. collatns cum art.
28 legis veteris. De hocce loco cf. Münch, Das Orosz-Herzogthum
Luxemburg, integrirender Theil des Teutsehe Bundes etc. Braunschw. 1831.

3)nbsp;CfF. artt. 58 § 2 et 3, 60 § 2, 61 § 4, 66 § 3, 67 novae legis
fund. cum artt. 58 in fine, 59, 60 § 1 in fine, 66 et 67 veteris legis
fund. Cf. thorbeoke , II. p. 239 et passim.

4)nbsp;Vide art. 170 novae legis fuud. Cf. a. a. a. bezier , Diss. In-
aug. de Jure Placeti. Tr. ad Eh. 1848.

5)nbsp;Vid. art. 70 novae legis fund. De jure dimittendi Cameras Ordd.
Gen. CfF. van hogendorp, 1. 1. VITI. p. 262; thorbeoke, 1. 1. I. p.
272—277; vooRDTiiN , 1. 1. ad art. 70 p. 177, coli. p. 118.

tam ambitu negotiorum, quae ab ipsâ ordinanda sunt, sed
etiam concessis adminiculis in exercendâ legislatoriâ potestate,
Utrique Camerae Ordinum GeneraUum seiHeet concessum est
jus interpellationis et propositionis circa ea, quae ipsis man-
data sunt (1). Secundae Camerae insuper concessam est
jus inquisitionis (enquête) et jus emendationis (amende-
ment) (2). — Debberationes in utraque Camerâ publice sunt
habendae (3). Ab alterâ parte socii in Camerâ Prima non
amplius ad vitam nominantur (4). Utraque Camera Ordinum
Generahum, uti dictum est, a Eege potest dimitti (5).

Quod ad Ordines Provinciales, ipsis mandata exseeutoria
potestas, in veteri lege fundamentali certis finibus circum-
scripta, jam lege et insuper a Rege extendi potest (6).

Ab alterâ parte tributa Provinciaha non nisi lege irro-
gari possunt (7). — Legi mandatum est circumscribere
fines potestati Collegii Ordinum Provincialium delegatorum
(Gedeputeerde Staten) (8); extendi illa potest vel restrin-

1)nbsp;CfF. artt. 89 55 2 et 3, 113 novae legis fand, cum art. 93 vete-
ris legis fund. — Cf. ihoeeecke , I. 1.1, p. 252—254 et p. 314 seqq.

2)nbsp;Vid. artt. 90 et 107 novae legis fund. Cff. van hogendokp, 1.1.
VIII. p. 274, 275 ; thokbecke, I. 1. I. p. 302—309 et p. 314. Cf.
Conceptum legis de jure inquisitionis diei 13 Aprilis 1849 Bijbl. tot
de St. Cour. biz. 277. Bijlagen tot de Staatse, p. 179, uti et ea quae
habentur in diario Handelsbl. 2 Mei, 9 Aug. 1819.

3)nbsp;Cf. art. 96 novae legis fund, cum art. 109 veteris legis fund.
Cf. THOEBECKEj 1. 1. I. p. 293.

6)nbsp;Cff. artt. 130, 131 , 192 novae legis fund, cum artt. 143, 144,
219, 220 veteris legis fund. Cff. van hogendoki', 1. 1. VIII. p. 298
seqq.; thokbecke, 1. 1. II. p. 78, 81, 86, 91—94. Do decretis cae-
terisque placitis, quibus Ordinum Provincialium potestas circumscri-
bitur, vidd. van hogendokp, 1. 1. VIII. p. 400. I. p. 156; — thok-
becke , 1. l.II. p. 113—115.

gi (1). Interea hujus Collegii auctoritas in art. 33 legis
provisoriae dc electione (Voorloopig Kiesreglement) aucta
est, ipsi mandata facultate omnia ea constituendi, quae
exsecutionem legis citatae spectant, et decisionem ferendi
de quaestionibus obviis. Denique, uti supra in Capite prae-
cedenti (§ 18) vidimus, ex lege novâ fundamentah in
posterum Ordines Provinciales non nominant delegatos Ca-
merae iSecundae Ordinum GeneraHum, sed delegatos Ca-
merae Primae, et quidem ex classe ditiorum.

Quod attinet ad Collegia Communalia (Gemeente-Bestu-
ren), mens novae legis fundamentalis universe eo tendit,
ut ea quae sunt loci, a magistratu loci etiam regantur, et,
quoad fieri possit, cesset illud omnia ad Summi Imperii se-
dem quasi ad centrum aliquod commune evocandi studium,
quam centralisationem dicunt (2). Verba legis novae fun-
damentalis potestatem Collegiis Communalibus tribuendam
legi speciali mandarunt (3). Lex illa verisimiliter auctori-
tatem horum Collegiorum augebit. E contrario socii horum
Collegiorum non amplius ad vitam eliguntur (4). De vec-
tigalibus communalibus (Belastingen) (5), uti et de conci-
piendis redituum ac impensaram tabuhs (Begrootingen),
atque de rationibus reddendis lex ipsa régulas dabit. Ha-
rum rerum ordinatio igitur non amplius ipsis Collegiis

1)nbsp;Cff. thokbecke, 1. 1. II. p. 115i voorddin, 1. 1. p. 299, 300,
333, 334 , 336, 346, 596.

3)nbsp;Cf. art. 138 novae legis fund, cum art. 152 veteris legis fund.
De lege communali vid. thorbecke , 1. 1. II. p. 47, 123.

5)nbsp;Arrest van den H. R. I9 Maart 1 844. {Bijbl. VII. p. 654) sta-
tuit , vectigalia Communalia, etiam sub lege veteri fund., decretis
Ordinum Prov. constitui non posse. Cf. Weekbl. n». 1040. 1041.

Ex lege fundamentali novâ aeque atque ex veteri lege ,
Eegi adsunt Consilium Statûs (Eaad van State) et Ministri,
idque sive Eegem attendas, una cum Cameris Ordinum Ge-
neralium legiferâ potestate indutum, sive Ipsum spectes
exsecutoriâ potestate utentem. In posterum tamen compo-
sitio ac potestas Consilii Status lege sunt definiendae (2).
Ministri Eegis expresse dicuntur de ratione qua ofiBcium
exercent, respondere, et quidem secundum régulas speciali
lege ponendas (8), ipse vero Rex (quod vetus lex non ex-
primebat) est inviolabilis (4). Eex in Provinciis Commissarios
suos (Commissarissen) nominat, et quidem non amplius iis
omnia omnino mandare potest, sed tantummodo ea, quae
in ipsâ lege fundamentali novâ sunt descripta (5). Quaes-
tionem de suffragio ab ipsis Commissariis emittendo, dire-

1)nbsp;Cff. artt. 142, 143 novae legis fund, cum artt. 155, 156, 157
veteris legis fund. Cff. van hogendorp, 1. 1. VIII. p. 315 seqq. IV.
42 seqq. VII. p. 302; thoreecke, 1. 1. II. p. 127 seqq., 136.

3)nbsp;Cf. artt. 53 et 73 § 3 novae legis fund, cum artt. 75 et 76 ve-
teris legis fund.

4)nbsp;Vid. art. 53 novae legis fund. De hacce materia sub lege fund. a.
1815. vid. van hogendorp,1.1. VIII. p. 243—251, 343, 406; Proeve
over de verantwoordelijkheid van Ministers en andere Ambtenaren. 'sGrav.
(Bi.idr. tot Regtsg. en Wetg. VI. no. 3, p. 520). Iets over de verantwoor-
delijkheid der Ministers, volgens de Grondwet van 1815. Utrecht 1849.
(Ned. Jaarb. II. no. 1, p. 142). De hacce materie sub lege fund, anni
1840. Vid. thoebecke, 1.1. I. p. 105 seqq., 188—204. — Cï. Proeve
van Wet op de minist, verantwoordelijkheid, etc. Vlissingen 1840. (Ned.
Jaarb.nbsp;315 seq.); Onschendbaarheid des Honings. 'sGravenh.
1847. (Jaarb. X.p. 125); Regtsg. Bijbl. 111. i,. 97, 113, 129, 185.

5)nbsp;Cf. art. 137 § I novae legis fund, cum art. 135 § 1 veteris legis
fund. Cf. thorbbokb, 1. 1. II. p. 52—59.

Praeter hacce, inde a Capite V novae legis fundamenta-
fnbsp;lis, nonnulla noviter sunt mutata, obiter hoc loco attingen-

da. Ordinatio Potestatis Judiciariae (Eegterlijke Magt)
legi speciali (uti jam vidimus § 13) est commissa. Lex
fundamentalis nova ipsa non constituit, uti lex vetus, ipsius
potestatem (4). Per legem definiendum est, quid a judice,
:nbsp;quid a magistratu sit judicandum (5).

Pariter atque ipsa constitutio CoUegiorum quibus man-
danda est cura rei monetariae (Eaden en Generaalmeesters
der Munt), ita et officia quibus funguntur, lege erunt de-
finienda (6). Idem valet de collegio rationibus publicis
'nbsp;reddendis praeposito (Eekenkamer) (7).

1)nbsp;Vid. art. 137 § 2 novae legis fand. Vidd. vookduin , 1. 1. ad
art. p. 335, nota 1 et auctores ibi laudati.

2)nbsp;Cf. art. 139 } 2 novae legis fund, cum art. 152 veteris legis fund.
•8) Cf. art. 138 novae legis fund, cum art. II Decreti Reglement

4)nbsp;Cf. art. 149 novae legis fund, cum artt. 164, 180—183 veteris
igis fund. Cf. XH0EEHCXÎE, 1. 1. II. p. 160 , 161 , 208.

5)nbsp;Cf. art. 150 § 2 novae legis fund, cum art. 165 veteris legis
fund. Cff. thorbeoke, 1.1. II. p. 155 seqq. vooedüin, 1. 1. ad art.
Z50, p. 366 seqq.

7)nbsp;Cf. art. 176 novae legis fund, cum art. 200 veteris legis fund.
Vid. thorbecke, 1. 1. II. p. 240 seqq.

Ea, quae Regni defensionem spectant, in permultis lege
sunt ordinanda, hue usque constitutionibus perficienda, aut
in ipsa lege fundamentab definita (1). De hisee uberius est vi-
dendum, ubi de juribns atque ofßciis civium agimus. Hocce
loeo ea animadvertimus ratione eorum quae ex lege funda-
mentali veteri mandata erant Regi, ex lege novâ soli legi.

Magna mutatio obtinuit circa Rem Aquariam (Water-
staat). Proclamavit lex nova fundamentabs differentiam inter
ea, quae mandanda sunt universali cuidam administrationi at-
que pöcwZian. Jura ac privilégia utriusque lex specialis defi-
niet, cujus summa principia in lege novâ fundamentali adum-
bravit legislator (2). Peculiaria placita, huic legi ut conveni-
antin posterum, strictissime requirit lex nova. De decretis,
quae per collegia aquaria (Heemraadschappen) in posterum
emittuntur, cura mandata est Ordinibus Provinciahbus (3).

Institutio publica et cura circa pauperes denique ordi-
nandae sunt lege (4), quae jura et officia potestatum in Ci-
vitate circa hasce res definiet.

§ 18. In Jure transitorio, uti vidimus, saepius agitur
de juribus acquisitis. Si jura acquisita tantummodo ea
habeamus, quae per factum aliquod hominis, quod nititur
lege, in patrimonium alicujus sunt redacta, et igitur in
dominio nostro sunt, de ipsis in jure publico sermo esse
non potest, sed tantummodo in jure civili (5).

1)nbsp;CfF. artt. 183 § 2, 188 novao legis fand, cum artt. 206, 211 ve-
teris legis fund. Cf. art. 186 novae legis fund. — Vid. thoreeoke,

4)nbsp;Cff. artt. 194, 195 novae legis fund. cum artt. 224 et 226 vete-
ris legis fund. — Cf. thorbecke, 1. 1. II. p. 296, 297 ct p. 304.

Supra autem (§ 10) jam diximus, legem fundamentalem
nostram quoque spectare jura, quae politica, stricto sensu,
non sunt habenda; ideoque quum per factum aliquod legi
fundamentah consentaneum sint constituta, effectus suos
habere debent sub lege fundamentali vigente, Hcet ipsi
contraria sint. Sed ut hi effectus sub lege novâ obtinere
possint, necesse est, in jure publico aeque atque in
jure civili, ut illi effectus proxime cum ipsâ disposi-
tione vel facto adeo cohaereant, ut in ipso facto quasi insint,
et a parte ejus a quo factum tale est perpetratum, neces-
sario sint intellecti.

In Capite praecedenti (§ 16), de quaestione egimus,
in quâ, ex nonnullorum sententia, jura quaesita adessent.
Hic autem eorum jurium exemplum est in tractatu, sub
lege fundamentah veteri, inito ex art. 57 ejusdem legis,
et in quo derogatur legibus quae in Eegno Nederlan-
dico valent ; si v. c. nonnulla circa vectigaha importa-
tionis (inkomende regten) in tractatibus constituuntur in
favorem peregrinorum, diversa ab iis quae civibus per le-
ges Regni (1) incumbunt. Secundum veterem legem fun-
damentalem istiusmodi tractatus plenum suum habebant
effectum, nam 1°. in veteri lege fundamentali ineundi
tractatus Eegi plena erat concessa facultas ; objectorum
ambitus, quae tractatibus contineri possent, circumscrip-
tus non erat ; — 2°. lex vetus tantum approbationem ab Or-
dinibus Generalibus requirebat, si tractatus tempore pads
initus fuisset, et si derelictionem aut mutationem par-
tis territorii contineret ; communicatio illa cum Ordini-
bus Generalibus non requirebatur, uti in art. 57 novae
legis fund., si derogaretur juri, legibus constituto.

;lt;

( ^

s ;

1) Vid. inter alios, Tractatus diei 31 Martii 1831, S. B. îï''. 19,
artt. 4—14. Cf. thokbecke , ad art. 195, p. 233, 234 coll. I. ad 57.
I. p. 123, 124.

Quaeritur, num istiusmodi tractatus sub veteri lege ini-
tus, sub novâ, lege legitime consistât, et derogatio illa vim
suam continuam habere possit?

Affirmando respondendum videtur. Factum enim (trac-
tatus initus), tempore ipsius facti, legi tunc vigenti fuit
consentaneum ; Eegi eo tempore competebat plena facultas
ad illud factum perficiendum. Hacce facultate legitime
usus est Eex, et quidem eâ mente ut effectus hujus tractatus,
quos tuuc ante oculos habebat et habere poterat, obtinerent
sine ulla restrictione, tamquam effectus necessarii. Valent
igitur hi effectus et speciatim istiusmodi derogationes, etiam
post legis novae fundamentalis promulgationem, licet con-
sensu Ordinum Generalium careant. Verbo: ipse tracta-
tus cum omnibus suis effectibus regitur lege veteri.

Haecce quaestionis solutio conseiitanea est principiis, de
quibus supra vidimus (§ 9); nam si istiusmodi abroga-
tionibus juri legibus constituto, effectus denegaretur in
negotiis sub veteri legi fundamentali peractis, sub novâ
lege fundamentali dijudicandis aat ad effectum suum perdu-
cendis, idque quia non accessit Ordinum Generalium con-
sensus, tune, contra juris principia , lex nova ad praete-
ritum traheretur et applicaretur ac si jam promulgata fuisset
tempore quo tractatus initus fuit.

Nullum ergo dubium in casu, quo post novae legis fun-
damentalis promulgationem aliquis effectum tractatus recla-
maret et frui vellet jure aliquo quod tractatu erat sancitum,
v. c. si magister navis portum Nederlandicum, post novam
legem fundamentalem promulgatam, intrare vellet nou so-
luto vectigali ex lege debito, perhibens in tractatu se esse
liberatum officio debitum vectigal solvendi. Dici quidem
posset, novam legem in hocce casu esse applicandam, quippe
quae futura spectat, — sed perperam, nam in eo casu
nova lex paetis conventis vim suam denegare nequit;

magister navis enim in casu proposito sibi accommodat
effectum, qui tam arcte cum ipsis pactis cohaeret, ut
ab iis separari non possit. Jura scilicet quae ex hocce
tractatu profluxerunt, inde a temporis momento quo ille
tractatus vim obligatoriam accepit, acquisita sunt extra-
neis atque intacta ipsis servanda, perinde quo temporis mo-
mento effectum habent.

Eadem argumenta valent in quaestione, utrum dispensatio,
in casu legibus non expresse nominate, ex art. 67 veteris
legis fund., a solo Rege legitime (1) data, etiam valeat
post legis novae fundamentalis promulgationem. HK sciUcet
quibus dispensatio data est, privilégie suo sub lege novâ fru-
untur, si casus occurrat sub eâ lege, licet in tali casu Pri-
vilegium concedere, ex lege novâ fundamentali nefas esset.

Quaestio mota fuit circa art. 121 § 3 novae legis fund,
collatum cum art. 125 § 3 veteris legis fund. Quum
enim fiant subinde transcriptiones in tabulis expensi pubHci,
eo proposito ut rationes expensorum conveniant cum eorum
tabubs ab Ordinibus Generalibus olim comprebatis, jam
ille articulus quem priori loco citavi, ad eas, etiam in
eodem Capite Administratienis faciendas, requirit legem.
Altero articulo transcriptiones permittebantur sine lege prae-
via, dummodo fiebant secundum normam praeseriptam in art.
24 legis diei 5 Oct. 1841, S. B. no. 40 (2). Quaesitum
ergo fuit, quid statuendum de administratione ipsius anni
in quo lex nova fundamentalis promulgabatur ; puta, utrum
transcriptiones pro hocce anno, usque ad ipsius terminum.

1)nbsp;Contra veteris legis fundamentalis abasum jam scripserunt van ho-
gendorp, 1.1. VIII. p. 240 ; thorbecke, 1.1.1, p. 163, 164 ! Cons. j.m.
dekempenaer in foro Ambcmensi. (Weekhl. v- h. Reyt, no. 445 seqq.)

sine lege fieri fas esset? Dubium in eo esse censuerunt,
quod administratio hujus anni in concepto redituum et ex-
pensarum (begrootingswet) esset ordinata sub lege veteri,
et ergo cum privilegio transcribendi in eodem Capite ad li-
bitum ; hocce privilegium laedi, si lex nova fundamentalis
valeret statim inde ab ipsius promulgatione, ita ut, inde
a die 3 Novembris 1848, lex ad transcriptionem requireretur.

Distinguendum esse mihi videtur inter transcriptiones
factas ante diem promulgationis, et post eum. Priores ratae
manebunt, hcet elfectum suum demum sortiantur tempore
quo redduntur rationes publicae; facultate enim usus est
Minister, quam lex fundamentalis tunc vigens ipsi conce-
debat; eo enim temporis momento, quo transcriptio facta
est, etiamnum valebat art. 125 § 3 veteris legis fund.;
factum hominis ergo intercessit, legi praesenti consentaneum,
quo negotium prorsus absolutum est. Si negotium istud
in posterum (tempore quo rationes publicae ex art. 122
novae legis fund, redduntur) efi'ectu suo careret, lex nova
ante ipsius promulgationem jam valuisset.

Contrarium dicendum esset de transcriptionibus, post le-
gem novam fundamentalem promulgatam factis. Inde ab
eä lege promulgata facultas non amplius aderat transcri-
bendi sine lege (1). Privilegium de quo locuti sunt adver-
sarii, unice in lege fundamentum habebat; una cum lege
ergo abrogatum est. Nulla lex ordinatoria in hisce requi-
ritur; lex fundamentahs sola rem definivit.

§ 19. In superiori Capite (§ 15) vidimus, leges caeteraque
juris placita, sub veteri lege fundamentali emissa, valere post

1) In oratione habita in Camera Prima Ordd. Gen. eandem pro-
fessus est sententiam vir gr. van kappard , apud voorddin , 1.1. ad
art. 3 add., p. 527.

legis novae fundamentalis promulgationem in iis capitibus,
in quibus lex illa nova requirit leges speciales ordinatorias,
usque ad temporis momentum, quo iUae leges speciales pro-
mulgantur. Vidimus, constitutiones iUas usque ad hoc tem-
poris [momentum valere, et non nisi novâ lege abrogari posse.

Haecce cum indistincte omnia legis fundamentalis placita
spectent, quoque valeant necesse est de juribus atque oiEciis
ad imperii actus ex ea lege necessariis. Atque ita, si ea ad
materiem subjectam applicemus, Ministri Regis quidem ex
art. 53 novae legis fund, de gestis suis respondent (ut vo-
cabulo in hocce argumento legitimo utar) ; verum cum, se-
cundum art. 73 § 3 ejusdem legis, de hacce materia lex
adhuc ferenda sit, usque ad eam legem promulgatam, Mi-
nistri Regis non alio modo tenentur ac si lex fundamentalis
vetus mutata non fuisset. Tenentur ergo etiamnum ex artt.
75—77 veteris legis fund. (1). Ita constitutiones de pro-
movendis, dimittendis et rude donandis praefectis militari-
bus, uti et de quantitate stipendii iis relinquendi qui officio
defuncti sunt, quatenus exstant legitime secundum veterem
legem fundamentalem, vim retinent usque ad illud tempus
quo haecce speciali quadam lege, secundum art. 58 novae legis
fund, erunt ordinata. Pariter constitutio Imperii inColoniis et
et possessionibus in aliis orbis terrarum partibus, uti et ordi-
natio ibi de monetâ , reguntur constitutionibus et statutis ,
quae hactenus ibi legitime exstant ; per novam legem ,
cujus mentio est in art. 59 § 2 et 3 novae legis fund.,
demum abrogantur. Idem valet de administrandâ re pecu-
niaria, et do rationibus publicis reddendis de aerario colo-
niarum, ex art. 60 § 2 novae legis fund.

1) quot;Vid. cs. b. albarda, Nederland en de Ministers. Leuw. 1850. —
Legis specialis conceptum , ex qua tenerentur Ministri Camerae Se-
cundae Ordd. Gen. oblatum fuit die 8 Martii 1849 , sed retractatum
die 24 Maii 1849. (Bijhl tot de St. Cour. p. 229, 550).

Idem dicendum est de constitutionibus generalibus circa
administrationem publicam internam (algemeene maatregelen
van inwendig bestuur van den Staat) (1), quae, etiamnum
futurae, ex art. 117 novae legis fund., promulgandae sunt
et vim obUgatoriam sunt liabiturae secundum régulas, in
speciali lege ponendas.

Hactenus in legum nostrarum publica, collectione (Staats-
blad) illae Constitutiones Principis tantum inserebantur, circa
quas ejusmodi publicatio necessaria aut utilis habebatur (2).
De legum scilicet, non vero de constitutionum promulgatione
loquuntur art.1 et3 Dispositionumjuris nostri Generalium (3).
Quaestio igitur moveri posset, quomodo constitutiones pro-
mulgandae sint, et quando vim obligatoriam nanciscantur usque
ad legem illam specialem, per art. 117 novae legis fund,
requisitam'? Valent ea quae usque ad illud temporis momen-
tum juris fuerunt, et igitur praesens rei conditio : voluntas
Begia de promulgatione , et Ipsius dispositio in ipsa con-
stitutione circa tempus inde a quo obligatoria sit dispositio
generalis circa administrationem internam (4).

Permulta exempla hisce addi possent. Eorum tamen mentio
expressa parum proficeret. Omnes enim quaestiones hujus
generis uno eodemque principio solvuntur, scilicet: leges
caeteraque placita circa jura et ofiicia ad Imperii actus ne-

1)nbsp;Quid hacce dictione intelligatur, vid. apud vookddin, 1.1. ad art.
71 et 72. VIII. p. 183. XVI. p. 189; ad artt. 117 et 118. I.p.272.—
Cf. van hogendorp, I. 1. IX. p. 217 Sqq. thorbbokb, 1. 1. I. p. 180—183.

2)nbsp;Besluit betrekkelijk de daarstelling van een Staatsbl. der Vereenigde
Nederlanden, diei 18 Dec. 1813. S. B. 1814, no. 1, a. 2. Cf. van
hogendorp, 1. 1. IX. p. 227 , 228 ; thorbeoke, 1. 1. I. p. 322.

3)nbsp;Cf. Aanteekeningen op de Wet houdende Alg. Bepalingen, door Mr.
c. \v. opzooMER. Leyd. en Amst. 1849. p. 12 sq. Cf. mailher de
chassat, 1. 1. I. p. 51 seqq.

4)nbsp;Vidd. inter alia, Decretum diei 8 Febr. 1849, S. B. nquot;. 6, art.
14; Decretum diei 15 Sept. 1849, S.B. no. 44.

cessaria, sub veteri lege fundamentali emissa, salva esse at-
que intégra usquedum per novas leges speciales ex novae
legis fundamentalis praescripto ferendas, abrogantur.

§ 20. Per intermedium autem illud tempus, uti supra
(§ 16) in universum jam diximus, ea veteris legis funda-
mentalis placita, caeteraeque leges atque décréta cum eâ
connexa, nisi per legem specialem, ex ipsius novae legis
fundamentalis vi et efficacia, mutari possunt. In iis ta-
men, de quibus in hocce Capite agimus, duo sunt atten-
denda, quae hujus regulae, veluti exeeptiones sunt habenda.

1°. Praeter constitutionem Imperii et rem monetalem in
Coloniis (utraque ex art. 59 § 2 et § 3 novae legis fund,
per legem ordinanda), adsunt et aliae res quae Colonias
spectant, et quae ex art. 59 § 4 ejusdem legis, lege ordi-
nandae sunt; non vero derepente, sed simulatque illud ex-
pedire videtur. Lex nova fundamentalis in hisce non ab-
solute ordinationem per legem requirit. lUae res igitur
interea reguntur propria Summi Imperantis auctoritate ; non
exemptae sunt a regimine per constitutiones Principis, quod
dictum fuit Besluiten-regering. Ergo non tantum etiam
deinceps haec negotia per constitutiones ordinantur, quae ex-
stabant tempore quo nova lex fundamentahs promulgata
fuit, sed et interea novis constitutionibus aKter constitui
possunt. In hisce rebus igitur non valet quod de ceteris
hujusmodi placitis (supra § 16, pag. 40—43) diximus, ea
scilicet intacta manere, nec constitutione abrogari aut mu-
tari posse, sed sola lege esse abroganda.

2°. Pariter, ex art. 167 § 2 novae legis fund., salva
manent leges caeteraque placita, per quae cultus divini exer-
citio publica, quibusdam in locis e.ttra aedificia et loca clausa
(besloten plaatsen) permittitur. In iis locis ergo valent,
in favorem universitatis religiosae (kerkgenootschap), illa

placita quae nunc adsunt (1), et quidem valent, non usque ad
legem quandam speeialem ferendam, sed in perpetuum.
Nulla lege abrogari aut jura illa in posterum auferri pos*
sunt; tantummodo, mutatâ ipsâ lege fundamentab in hocce
articulo, ipsorum placitorum dispositionibus derogari posset.

Hactenus ea tantum in hocce Capite attendimus, in qui-
bus quaestiones de lege veteri aut novâ applicanda, obti-
nere possunt. Non locuti sumus de iis, in quibus sine
ullo dubio, sine ulla exceptione valet summum illud prin-
cipium : leges futuris tantum dare formam negotiis. In-
telligimus ea negotia, quae tempore quo promulgabatur
nova lex fundamentalis, objectum juris non erant, sed circa
quae illa lex dispositionem abquam habet, quae valebit eo
temporis momento, quo istiusmodi negotia obveniunt. Ne-
gotia illa, vero sensu, futura sunt dicenda ; dirimenda sunt
occasione facti alicujus , quod post legis novae promulga-
tionem locum habet, et in quod igitur nullo modo vetus
lex apphcari potest. Tempore quo factum obveniet, vetus
iHa lex jam abrogata erit ; de ipsius appbcatione ergo sermo
esse non poterit.

Taba negotia habentur in lege ferenda de tutelâ Eegis
(art. 36 novae legis fund.), de Interrege (art. 41 ib.), de
defectu successoris haereditarii in Eegiam potestatem (art. 23
et 24 ib.). Hue etiam referri possunt ea quae lex nova fun-
damentabs constituit de jurejurando praestando ante admini-
strationem susceptam (art. 38, 45, 47, 51, 52, 83, 125 ib.);
de formulis, quae praescribuntur negotiis, post novae legis pro-
mulgationem peragendis (art. 108, 109, 111, 112, 114ib.);
pacta cum aliis gentibus conventa, perinde utrum tempore belli
an vero tempore pacis contrahantur, ex art. 57 § 3 novae legis

fund, lege confirmanda; amnestia et abolitio, lege speciali con-
cedendae (art. 66 § 3 ib.); lex quae regit in quocunque casu
sequelas negotiorum, si décréta ab Ordinibus Provincialibus
et Collegiis Communalibus emissa, a Eege irrita redduntur
aut suspenduntur (artt. 133 et 140 ib.); verba, quibus
promulgantur (art. 116 ib.), multaque hujus generis alia.

Missis ergo hisce omnibus, nonnuUa tamen inquirenda re-
manent; in iis nempe, quae spectant jura et officia ad actus
Imperii necessaria, etiam cogitanda sunt negotia pendentia.

Pieri enim potest, ut v. c. jus dispensationis Eex ad-
hibere velit ex libello supplice, Ipsi oblato ante novae
legis fundamentalis promulgationem. Quaeritur, utrum lex
vetus fundamentalis valeat, quâ vigente libellum supplicem
acceperit Eex et consilium a magistratu petierit, immo et
sententiam suam tulerit Consilium Status, ex art. 67 ve-
teris legis fund, audiendum, — an vero nova lex fundamen-
talis, qua vigente dispositio ipsa a Eege emittitur? Vetus
scilicet lex fundamentalis, in articulo citato, Ipsi tantum dis-
pensationem edendi facultatem tribuebat, si Camerae Ordinum
Generalium non adessent, dum art. 67 novae legis fund. Eegi
hanc facultatem tribuit nonnisi in casu lege expresso.

Eespondendum videtur, iiovam legem fundamentalem in eo
esse observandam. Lex nova enim statim valet inde ab
ipsius promulgatione, perinde utrum negotium per libeUum
supplicem vel per sententiam a Consilii Status emissam, sub
veteri lege inchoatum dici possit. De jure quaesito enim
aliquo, quod natum supplicanti diceretur simulac libellum
obtulerat, sermo esse non potest. Jus dispensationis ni-
titur unice lege fundamentali, quae jus illud Eegi tribuit.
Si ergo Eex, ante novam iUam legem promulgatam, ex libello
supplice dispensationem nondum dederit, post legis dictae
promulgationem, eam amplius dare non potest, nisi in casu.

novâ lege fundamentali espresso. Jura legalia enim una
cum lege quâ nituntur, nascuntur et evanessunt.

Nova lex fundamentalis, in artt. 68 et 182, distinxit inter
controversias quae administrationem spectant, atque eas quae
sunt alius generis. Posteriores, ex dicta lege, non a Eege de-
cidendae sunt, sed, ut videtur, ad judicem referendae. In
lege speciali de controversiis circa competentiam, de qua
loquitur art. 150 § 3 novae legis fund., ulteriora circa
hanc rem statuenda sunt. Quaeritur vero, an illa distinc-
tio in lege novâ fundamentali noviter introducta (1), etiam
observanda sit circa omnes omnino controversias quae ipsae
ortae fuerant, et quarum objectum natum jam erat ante le-
gis novae promulgationem, quaeque temporis puncto quo
promulgabatur illa lex, jam ad Eegem sive ad Ordines
Provinciales dirimendi causâ delatae fuerant?

Observanda videtur distinctio circa tempus quo ipsa di-
cisio est ferenda. Igitur in hisce valet lex nova fundamen-
talis. Si administrationem spectat controversia, Eex ipsam
dirimit; — si contra in eâ agitur de meo et tuo, ex mente
Decreti diei 20 Maii a. 1844, S. B. n°. 25 (2), partes
referuntur ad judicem, qui hac de re cognoscere per leges
debet. Verbo: res non regitur (pariter atque de dispen-
sationibus concedendis diximus) lege quo initium cepit
illa controversia, sed lege istius temporis quo finem habet.

Eadem plane dicenda sunt circa rationes de reditibus et
impensis civitatis reddendas, easque comprobandas, de qui-
bus agitur in artt. 122 novae legis fund. Sic rationes de
reditibus et impensis sub veteri lege constitutae atque àC

1)nbsp;Articulum 68 veteris legis fund. latiori sensu interpretatur van
hogendoup, 1. 1. VHI. p. 305 ; strictiori sensu tiiokbecke , 1.1. I.
p. 166 , 167. Cf. 1.1. II. p. 104, 105.

ceptae atit solutae, oommunicandae sunt cum potestate le-
gislatoria et ab eä comprobandae per legem, licet ex art.
126 veteris legis fund., probatio sufficeret Collegii quod
rationibus publicis reddendis praeest (Rekenkamer) (1).

In lege nova fundamentali duo jura Ordinibus Genera-
libus noviter sunt concessa: jtis interpellationis dico, atque
ju$ inquisitionis (enquête), hoc concessum Camerae Secun-
dae, illud utrique Camerae.

Jus interpeUationis ulteriori lege non indiget. Forma at-
que tempus opportunum quidem placito reguntur quod Ca-
merae sibi constituunt (Eeglement van Orde) (2); sed etiam
sine tali ordinatione socii utriusque Camerae hocce jure uti
potuissent statim inde a nova lege fundamentali promul-
gata. Ita etiam hoc jure uti potuissent socii Camerarum,
quae exstabant inde a die 3quot; Novembris 1848, usque ad diem
quo novae Camerae inauguratae sunt.

1)nbsp;In memoria quae dicitur: Memorie van heantwoordtng der verslagen
der Commissie van Rapporteurs voor de begrooting van 1850, {Bijbl. tot de
St. Cour. p. 109) contra hancce sententiam attnlerunt Ministri, ita
jus laedi, quod Ministri haberent, se comprobatione Collegii rationi-
bus reddendis plane liberatos esse (»het staat vast, dat de vereeve-
sning der uitgaven en de goedmaking der ontvangsten door de Alge-
»meene Eekenkamer, tot volkomen décharge verstrekken aan de Minis-
»ters).'' Quum vero illud jus mere sit legale (nti saepius jam monui-
mus), una cum veteri lege fund, cecidit. Quod ad omnes rationes
ergo, quae jam probatae non erant, jus illud valere amplius non
potuit. Recte igitur censuerunt delegati in Camera Secunda, articu-
lum 122 novae legis fund, jam statim adhibendum esse, ita ut ra-
tiones inde ab anno 1845 lis, comprobandi causa, offercndae es-
sent. Verslag op de Begrootingswetten van 27 Nov. 1849. {Bijbl. tot
de Stc. p. 78).

2)nbsp;Escmplura est in interpellatione ab ampliss. geoen van fkin-
steree, die 28 Julii 1849, nti et a viro nob. dommer van poldersveld,
(lie 27 Julii 1849 (Weekbl van het Regt, no. 1033).

Jus inquisitionis contra exspectat etiamnum legem or-
dinatoriam. Eo jure igitur uti non poterit Camera Se-
cunda ante illam legem promulgatam (1).

De utroque jure eadem quaestio proponi potest, scilicet
num ea jura exerceri possint circa omnia omnino negotia,
nova ac vetera, ante vel post legis fundamentalis vel legis
specialis promulgationem nata atque acta, — an vero num illa
jura tantummodo valeant circa ea negotia, quae reguntur
lege novâ fundamentali vel lege quâdam speciali, secundum
ipsam novam legem fundamentalem ferendâ ?

Prius affirmandum videtur (2); utrumque jus enim est
mere legale, fundamentum habet in solâ lege fundamentab,
una cum eâ utrumque jus natum est, — exercitium juris in-
quisitionis in lege ordinatoriâ perlatâ. Utrumque jus porro
est adminiculum Valens in negotiis peragendis, remedium quo
tecta deteguntur, obscura elucescunt, ut igitur debberatio-
nes ad finem desideratum perducantur. Natura igitur rei
docet, aeque atque juris principia (3), usum utriusque juris
non restringi ad ea quae pendent aut sunt posterioris tem-
poris, Saepissime enim notitia longe ante actorum ad rem
praesentem bene judicandam pernecessaria esse potest.

1)nbsp;Idem censuit vir nob. b. w. a. e. sloet tot oldhüis, Nota op
het verslag op de begrooting van 1850, van 30 Nov. 1849, (Bijbl.
tot de St. p. 98).

2)nbsp;Inde a die promulgationis novae legis ergo vim habere desierunt
Besl. 8 Junij 1820 (van hogendokp, 1. 1. V. 70). Besl. 20 Jan. 1830.
Besl. 17 Maart 1841. Cf. thokbecke, 1. I. I. p. 253.

3)nbsp;In jure criminali etiam habemus exemplum placiti, quod, cum
ex sua natura spectet praeterita, in dubium vocari non potest, quin
novâ lege introducta statim etiam valeat, ubi de praeteritis sermo est.
Art. 189. W. Strafv. valeret etiam de iis quae ante diem 1™ Octo-
bris 1838 obtinuerant.

ulla restrictione, inde a novae legis fundamentalis promulga-
tione, valet in omnibus illis, quae illa lex ipsa noviter con-
stituit et quorum ordinatio mandata non fuit legi cuidam
speciali. In hisce non obstat jus quaesitum quodcunque;
peracta atque absoluta tamen manent intacta.

In art. 32 veteris legis fund. Principibus ßegiis, maribus
atque feminis, concessum fuerat privilegium quo eximeban-
tur a solutione quorundam vectigalium. Illud privilegium
articulus 29 novae legis restrinxit ad Eegem Ipsum et
Principem Arausiacum. Inde a lege novâ promulgatâ va-
let haecce restrictie ; jura quaesita non laeduntur, sed jus
aliquod mere legale, id est quod solâ lege nitebatur, una
cum ipsâ lege abrogatum est.

Idem dicendum est de commeatu sociorum Camerae Se-
cundae Ordinum Generalium. Inde a die quo nova lex
fundamentalis promulgata est, commeatus iis per art. 88
§ 2 veteris legis fund, concessus, desiit ipsis deberi, et
valuit art. 85 § 2 novae legis fund. (1).

Legem ulterioiem non requirit nova lex fundamentalis, ubi
in artt. 91 et 124 agit de exclusione delegatorum utrius-
que Camerae Ordinum Generalium. Igitur, inde a promul-
gata novâ lege, illi articuli valent, et omnia vetera placita
in quibus mutationes constituerunt, abrogata sunt habenda.

Circa art. 124 cit. tamen difficultatem hic praebere pos-
set articulus 4 h Constitutionis dictae : Eeglement omtrent
de zamenstelling der Staten, diei 30 Maii a. 1825, quae
Constitutio etiamnum viget per art. 3 add. novae legis
fund. Hicce art. 4 h cit. scilicet prohibebat, quominus
socii Ordinum Provincialium simul munere Delegati in quâ-
libet Camera Ordinum Generalium fungi possent.

1) Itineris et raefitûs impensae utriusque Camerae Ordd. Gen. de-
legatorum ordinatae sunt lege diei 26 Maii 1849, S. B. nquot;. 17.

Quod ad socios Gamerae Primae, per art. 124 novae le-
gis fund, non abrogatus est art. 4 6 Constitutionis de
Ordinibus Provincialibus mox laudatae, quippe legi fun-
damentali novae non contrarius. Art. 124 enim expres-
sis verbis , et quidem optima ratione (1) , exclusionem e
sola Camerâ Prima retinuit. Inde a die 3 Nov. 1848
igitur, pariter atque ante hocce temporis momentum, Ca-
merae Primae et simul Ordinum Provincialium socius ali-
quis esse non potuit.

Quod ad socios Secundae Camerae attinet, circa eos
articulus 4amp; citatus, pariter atque art. 95 veteris legis
fund, quo nitebatur, suam vim amisit articulo 124 legis
novae fund., ita ut hodie socius illius Camerae simul so-
cius Ordinum Provincialium legitime esse possit (2). At-
que illud non tantum valet de delegatis Ordinum Genera-
lium, electis secundum legem provisoriam de electione, aut
secundum leges de electione etiamnum ferendas, sed et
valuit de delegatis Ordinum Generalium , uti Camera die
3° Nov. anni 1848 constituta erat. Nullo pacto obstat,
socios illos electos fuisse vigente lege veteri, in quâ supra
dicta exclusio habebatur.

Pari ratione articulus 128 valuit circa ordinem in delibe-
rando. Ex hocce praecepto enim Ordines Provinciales, indé
a lege novâ promulgata, observant ea, quae hac de re apud Or-
dines Generales obtinent ex artt. 100—102 novae legis fund.

2)nbsp;Contrariam sententiam tuiti sunt Ordines Provinciales Gelriae
et Groningae, judicantes, articulum 4 b Constitutionis laudatae per
3 add. novae legis fund, etiam hocce die valere (TFeeMZ. vanhtlRegt
n». 1033). Contra, in Camera Secunda, cum ageretur de admittendo
viro plurimum venerando van hoevell, de exclusionibus ex ipsa lege
fundamentali nova, art. 91 sancitis, quidem disputatum est, nullo modo
tamen dubitatum fuit, utrum illae exclusiones hodie jam plenam suam
auctoritatem exercere possint (vid. Weekbl. van het Regt rxquot;. 1070, 1096].

Supra enim jam vidimus (§ 15) juris placita sub veteri
lege fundamentali emissa vim legis retinere vigente lege
novâ, licet cum ipsius principiis non consentanea, atque
valere usque ad novas leges speciales ferendas, quae in
lege novâ fundamentali requiruntur ; simül tamen vidimus
(§ 16), exceptionem esse in iis quae specialiter ab ipsâ novâ
lege fundamentali sunt ordinata, quippe quae, dum ulteriori
dispositione non indigent, abrogant antiquorum placitorum
quaedam particula. Haecce novae legis fundamentalis pla-
cita igitur valent statim inde ab ipsius novae legis promul-
gatione, dum in ceteris, speciali lege etiamnum ordinandis,
interea observanda manent veteris legis fundamentalis alia-
que cum eâ connexa placita.

Et haecce omnimodo valent, atque ita legis novae fun-
damentalis placita inde ab ipsius legis promulgatione sunt
observanda tum circa ea quae veteribus placitis non ad-
versantur, tum circa ea quae, quippe contraria legis no-
vae principiis, per abrogationem legis veteris, desierunt
vim legis habere.

Statim igitur jam valuit articulus 144 novae legis fund.
Collegia communalia scilicet, inde a legis novae promulga-
tione, etiam apud Ordines Generales (qui non nominabantur
in art. 158 veteris legis fund.) commoda suae Communi-
tatis ipsiusque civium promovere possunt (1), licet socii
in CoUegiis ilHs, per art. 139 novae legis fund., etiamnum
a civibus electi non sint.

Plane idem hic respondendum circa articulos 96 et 126
§ 2 ; publice deliberandum ergo fuit in Camera Prima Or-
dinum Generalium et in Collegio Ordinum Provincialium,
inde a die novae legis promulgatae. Quod vero ad CoUe-

]) Vid. VAN HOGBNDOBP, 1. 1. VIII. p. 305, 306, 323, 324. Cf.
THOKBECKE, 1. 1. II. p. 139 COll. p. 109 — 112.

gia Communalia attinet, res mandata est legi Communali,
quam requirit art. 138 novae legis fund. ; ergo usque ad
hanc legem promulgatam, deliberationes in hisce collegiis
publice non sunt habendae.

Inter jura denique quae noviter Regi concessa sunt, pri-
marium obtinet locum jus dimittendi utramque Cameram.
Nulla ulteriori lege illud jus est ordinandum. Pariter at-
que omnia ea, de quibus hactenus egimus, articulus 70 ap-
plicari poterat inde a die 3° Novembris 1848. Non tantum
ergo dimitti possent Camerae constitutae secundum legem
novam, sed etiam eae quae secundum legem veterem fuerant
constitutae. — Nec obstat art. 1 legis provisoriae de
electione. Ibi enim non derogatur, per intermedium tem-
pus, juri quod in ait. 70 novae legis fund, concessum
fuerat Regi, sed agitur in hocce articulo de dissolutione
Camerae utriusque, quae vi legis, et igitur aUo modo quam
dimissione per Regem, locum haberet. Collegia iUa quidem
usque ad hocce temporis momentum legitime subsistebant, sed
lex non requirebat ut ea, die inaugurationis novarum Camera-
rum (13 Februarii 1849), iisdem sociis constarent, qui eorum
participes fuerant die quo promulgata fuit lex nova funda-
mentalis (3° Nov. 1848).

§ 31. Nullo nomine tot atque tantas mutationes subiit
lex fundamentabs Nederlandica, quam circa jura et officia
civium. In eo dici possit universe constitisse rerum con-
versio anni 1848. Civibus tributa vis et efficacia in rem
pubbcam, ita fundamentum evasit regiminis nostrae formae.
Aba autem sunt generalia, aba magis speciabora jura.

Ita magnum civibus praesidium in eo est, quod permulta
(quae in § 17 jam attigimus) in posterum non pro arbitrio
Regis ordinanda sint, sed per legem, emissam a legislatoriâ
potestate, quae magna pro parte (uti § 13 vidimus) constitui-
tur civium electione. Huc referendum porro legis novae fun-
damentalis praeceptum, in Camera Primâ, apud Ordines
Provinciales, et, ^ex probabili mente legislatoris, etiam apud
Collegia Communalia, publicam de rebus publicis esse ha-
bendam deliberationem. Plurima praeterea praesidia circa
aerarium publicum noviter sunt constituta: transcriptiones
qualescunque sola lege concedendae ; vectigalia provincialia
non nisi per legem constituenda, communalia secundum
praecepta legis; de conceptis redituum et impensarum com-
munalium regulae in lege constituendae ; per legem ordi-
nanda administratio et rationum redditio de aerario Colo-
niali, aeque ac de aerario publico Nederlandico (1).

Quod ad civium participationem atque vim et efBcaciam
circa rem publicam, primario memorandum est jus suffra-
giorum. Electio civibus data est delegatorum in Cameram
Secundam directa, et in Cameram Primam indirecta per
Ordines Provinciales, a civibus ipsis nominatos; tandem
electio Curialium ipsis civibus mandata (2).

De permultis ex hisce jam egimus, cum in Capite I hu-
jus Partis videbamus de Eegiminis forma atque Eegni com-
positione, vel cum in Capite praecedenti tractabamus jura
atque ofHcia ad Imperii actus necessaria. Illis locis vero
de juribus civium vidimus, quod ad efTectus quos pariunt :
jam videndum de iis ratione ipsorum civium. Dicen-
dum ergo in hocce Capite speciatim de qualitate Neder-
landi tuendâ, nanciscendâ, amittendâ, per novam legem

fundamentalem, speciali etiamnum lege ordinandâ (1) ; de
facultate electionis faciendae, quam habent Nederlandi, et
de facultate quae requiritur, ut quis eligi possit, missâ
distinctione, ex veteri lege fundamentali, ratione ipsorum
Nederlandorum, observanda (3).

Ad jura civium sancfcissima, omnibus Nederlandiae in-
colis sancita, in novâ lege fundamentali aeque atque in lege
veteri recepta, referendum est dominium privatum, non tan-
tum quod ad bona, sed et quod ad epistolarum jus, novâ
lege accuratius servatum (8); sanctitas domûs, in utrâque
lege cauta, nonnisi ex lege circumscribenda (4); sanctitas bo-
norum et personarum in utrâque lege indistincte expressa,
in novâ lege tamen circa peregrinos restricta, quoad per
salutem publicam fieri possit (5) ; omnium jurium civilium,
et in novâ lege quoque jurium politicorum tutela judici
mandata ; sui judices lege cuipiam assecurati (6); praesi-

1)nbsp;Cf. art. 7 § 1 novae legis fand, cum artt. 9, 10 veteris legis
fund. Cff. van hogendoep, 1.1. VIII p. 399. thoebecke 1. 1. I. p. 46—50.

2)nbsp;Cf. art. 6 novae legis fund. cum artt. 6, 7 et 8 veteris legis
fund. Cff. van hogendoep, 1. 1. VIII. p. 218 Sqq., 353. thoebecke,

I.nbsp;1. I. p. 29, 37 coli. p. 51, 52, et in opere: Over het hedendaagsche
Staatsburgerschap (Ned. Jaarb. VI.p. 369-383).

3)nbsp;Cff. artt. 147 g 1 et 154 novae legis fund. cum art. 162 ? 1
veteris legis fund. — Vidd. art. 155 novae legis fund. ct art. 169
veteris legis fund. Cf. thoebecke , 1. 1. II- P- 147—151 , 167.

5)nbsp;Cf. art. 3 novae legis fund. cum art. 4 veteris legis fund. Vid.
VAN HOGENDORP,!. l.VIII. p. 225,399. TH0EBECKE,1. 1. I. p- 15-23;

II.nbsp;p. 167. Cff. insuper artt. 151 , 152 novae legis fund. cum artt.
166, 167 veteris legis fund. — Vid. thoebecke, 1. 1. II. p. 162—165.

6)nbsp;Cff. artt. 148, 149, 150 novae legis fund. cum artt. 163, 164,
165 veteris legis fund. Vid. van hogendoep, 1. 1- VIII. p- 332seq.
thorbecke, 1. 1. II. P- 155—165.

dia circa legum applicationem (1), quae, ex ipsius novae
legis fundamentalis verbis, inviolabiles sunt servandae (2).

Tandem hic quoque incolarum juribus in utraque lege
sancitis, adnumeranda bbertas preli (3), jus petitionis, in
novâ lege accuratius definitum (4). — Noviter insuper
concessum fuit incolis jus conveniendi et associationis (5) ;
noviter et ipsa nova lex fundamentalis incolis jus sancivit,
ut per totum Eegnum a Summo Imperio institutio pubbca
instituatur ; libertas docendi omnibus expresse concessa (6).

Juribus hisce opponas et officia, inter quae primario ipsa
lex nova fundamentabs collocavit officium armatam militiam
ab incohs obeundi (7), idque abis iisque magis onerosis
conditionibus quam sub veteri lege (8).

§ 22. Inter jura et officia civium (sicuti vidimus § supe-
riori) nonnulla sunt, longe abo modo per leges speciales ordi-

2)nbsp;Vid. art. 115 § 2 novae legis fund. Cf. Cons. w. a. c. de
jonge,in opere Themis'S.. III. p. 363sqq. vooeddin, l.I. p. 269—272.

3)nbsp;Vid. art. 8 novae legis fund.; art. 225 veteris legis fund. Cff.
van iiogendorp, 1. 1. VIII. p. 377. thoebeckb , II. p. 297—300.
De. Nederlandsche drukpers naar den wettelijken zin des woords beschouwd,
etc. Brussel 1829 (Bijdr. tot Regtsg. en Wetg. IV. nquot;. 3. p. 473 seqq.).

6)nbsp;Cf. art. 194 novae legis fund, cum art. 224 veteris legis fund.
Cf. van hogendokp, 1. 1. VIII. p. 377 scqq. raokbecke,!. 1. II. p.
296, 297. voorduin, 1. I. p. 481—502.

7)nbsp;Vidd. Koninkl. Besluit van 25 Junij 1817 {Bijv. tot het S. B.
1817, II. p. 852 seqq. ; Wet van 27 April 1820 S. B. no. U. Cf.
Wet van U Aprd 1827 S. B. no. 17, art. 2.

8)nbsp;Cff. art. 177—186, 188, 189 novae legis fund, cum artt. 201—309,
211, 212 vcteris legis fund. Cf. van hogendorp, I. I. VIII. p. 113,362—
364,401. thokbecke,1. 1. II. p. 245 sq. v00rdüin, 1. l.p.424—427.

natorias, etiamnum ferendas, constituendâ ex lege novâ,
quam ex lege veteri fundamentali. Quae tamen sub lege veteri
constituta sunt atque absoluta, salva manent sub lege novâ,
licet contraria legis novae praeceptis. Ea enim quae legi-
time acquisita sunt sub lege veteri, plenum suum effectum
habent sub lege novâ.

Ita, qui ex lege fandamentali veteri Nederlandus civis
fuerit factus per art. 9 veteris legis fund., plenum jus
nativitatis habet, adeo ut nominari possit ad omnia om-
nino munera, etiam sub lege novâ fundamentali, licet art.
7 § 2 novae legis fund, ad id ut peregrinus inter cives
referatur, legem requirat. Ita in veteri lege fundamentali,
ex art. 10, et in placitis quae in hocce articulo fundamen-
tum habebant, saepius requirebatur, ut quis in ipsâ Ci-
vitate esset natus; dum iUi qui ex art. 9 civitate donati
fuerant per litteras regias (brieven van naturalisatie), licet
peregrini ex nativitate, habebantur tamquam nati Neder-
landici. Eictio juris in eo veritati similis est (1).

Eodem modo illud jus ex litteris regiis quaesitum reti-
nent atque exercent sub lege nova fundamentali (2). Ha-
bentur cives Nederlandici non tantum universe, sed et cives
Nederlandici nati. Si igitur in quadam lege ordinatoriâ, ex
nova lege fundamentali ferendâ, peregrinis minora jura

2)nbsp;Vid.mailhek de chassat: »La qualité de règnicole conférée par
»la naturalisation,quot; inquit, »est le résultat d'un contrat. Cependant
»elle n'est pas autrement irrévocable que la première (la qualité de
»règnicole acquise par le fait de la naissance), car elles assurent l'une
»et l'autre au même degré à l'individu qui en est revêtu, ses droits
»naturels, la liberté, la sûreté, la propriété.... Dans le second cas
»(la naturalisation) ce résultat est le fruit d'un contrat, qui lui même
»tire toute son autorité de la loi ; mais dans les deux cas ils sont éga-
»lement irrévocables ; et il n'est plus au pouvoir de la loi de ravir k
»ceux qu'elle a gratifiés, ce qu'ils tiennent d'elle.quot; Opusl. I. p. 204.

darentur quam ipsis Nederlandis natis, peregrini per lit-
teras regias ex articulo 9 veteris legis fund, civitate do-
nati, in posterum tamen iisdem juribus fruuntur atque iHi,
qui in territorio Nederlandico nascuntur. Lex specialis ex
lege fundamentali novâ ferenda igitur non applicanda erit
ad eos, qui ex articulo 9 veteris legis fund, jam civitate
donati fuerant. Illi enim habent jus quod firmum inte-
grumque manet ; lex iUa futura tantum eos spectare potest,
qui, lege ex art. 7 § 2 novae legis fund, ferendâ, jus civitatis
nanciscuntur. Quidquid autem juris sit de civitate per Utteras
Eegias cum peregrinis communicatâ post temporis lapsum
in art. 9 veteris legis fund, praescriptum, illud sine dubio
constat, post legis novae fundamentahs promulgationem per-
egrines civitate donari non posse nisi per legem , et ideo
irritam esse omnem ejusmodi civitatis per litteras regias
donationem inde a die 3° Nov. 1848 sine lege datam.
In hoc casu non adsunt ea jura quaesita, de quibus in
hisce sermo est; jus Eegis ex art. 9 cit. erat jus mere legale.

Idem prorsus dicendum de iis, quibus jure gratiae poena
remissa est, vel qui in amnestiâ comprehensi fuerunt, uti et
de iis, in quorum favorem abolitio (1) aut dispensatio a legis
praeceptis a Eege data fuerit ex placitis legis fundamen-
talis veteris. Haec omnia si facta legitime fuerint (2), vi
hujus veteris legis effectus suos habent etiam sub lege
novâ, licet lex nova aha eaque graviora praesidia, ahamque
formam ad haec negotia peragenda requirat.

1)nbsp;Jus abolitionis concedendae Principi dedit art. 49 legis funda-
mentalis anni 1814, non vero art. 67 L. P. 1315 et 66 L. P. 1840,
qui posteriores igitur jus abolitionis non continebant. Cf. thorbecke
1.1.1, p. 157—160.

2)nbsp;Cf. Besluit van den Souvereinen Vorst, van 25 Junij 1814, houdende
een generaal pardon voor de deserteurs der landmagt. S. B. no. 71. Kon.
Besluit van 28 November 1840, betrekkelijk het verkenen van een generaal
pardon. S. B. no. 74.

Pari modo jura intacta manent, comparata ex decisione
E.cgis per artt. 68 et 146 veteris legis fund, emissâ, licet
Eex sub novâ lege fundamentali de ipsâ controversiâ cognos-
cere, per artt. 68 et 132 novaelegis fund., non posset, quippe
quae non spectaret administrationem, sed meum et tuum.

§ 23. Saepius vidimus, leges atque constitutiones sub
veteri lege fundamentali emissas, etiam sub lege novâ va-
lere in iis, quae per legem fundamentalem speciali lege
adhuc ordinanda sunt, usque ad temporis momentum quo
leges iUae speciales promulgantur. Illud etiam obtinet in
permultis negotiis circa jura et officia civium. Nonnulla
exempla sunt afferenda.

Secundum artt. 6 et 7 novaelegis fund, omnis Neder-
landus omni omnino munere fungi potest, peregrinus autem
nonnisi secundum legem specialem hac de re ferendam; — lex
declarat, quinam habendi sint Nederlandi. Quod ad pere-
grinos, sine ullo dubio, usque ad legem illam specialem,
quam requirit art. 6 § 2 novaelegis fund., valet lex vetus,
quae eos ab omni omnino munere publico arcet (1). Quod
ad Nederlandos, disputari potest.

In deliberationibus de sensu articuli 7 § 1 novae legis
fund., scilicet dictum fuit, legem de qua loquitur hicce
articulus, esse Codicem Civilem, ideoque novam legem spe-
cialem non requiri (2). Pirmari haecce sententia possit eo.

1)nbsp;Vidd. artt. 7, 3 veteris legis fund.; thorbeoke, 1. 1. I. p. 52,
54. Cf. tamen Kon. Besluit van 8 Aug. 1822, n». 91. {Bijv. tot het
S. B. 1822. in. p. 1801); Dispositiën van den Directeur-Generaal voor
de zaken der Hervormde. Kerk van 21 Aug. {Bijv. tot het S. B. 1822.
II. p. 1000 seq.); 23 Dec. 1822 (ibid. p. 1010); 22 Oct. 1825 (ibid.
1825. IV. p. 134 seq.).

2)nbsp;voordüin, 1. 1. III. p. 98. I, V. p. 100, 102. Cf. libellus supplex
oblatusavirosTRUTK. {Bijbl. tot deSt. Cour. 1848—1849, p. 730,731).

quod legis fundamentalis principia in hocce capite secutus
sit legislator in constituendo Codice Civili. (1) Addendum
forsan, quod in § 6 diximus, principia scilicet juris civilis
aeque valere in jure publico. Ex hacce sententia omnes om-
nino, qui habentur Nederlandi ex Codice Civili, etiam ca-
paces essent omnis omnino muneris pubKci (landsbediening).

1°. In deliberationibus de art. 7 § 1 novae legis fund,
habitis, a parte quidem Summi Imperantis Codex Civilis
intellectus fuit esse ea lex specialis , de qua loquitur ar-
ticulus; haecce sententia vero a parte delegatorum (qui
alteram potestatis legislatoriae partem constituunt) universe
comprobata non fuisse videtur (2). E consensu legislatoriae
potestatis igitur non absolute valet ratiocinatio. — 2°. Etiamsi
consensus istiusmodi adesse haberetur, dubium moveri
posset, num ille in hocce casu ad interpretandam legem
fundamentalem, immo ad eam amplificandam sufficeret.
Hocce loco scilicet non quaeritur de ambiguo quodam
verborum contextu explicando, sed de placito quodam, ad
quod expressa legislatoris declaratio requiritur. Agita-
tur enim hocce loco quaestio de lege quâdam applicandâ
ad objectum, quod lex illa, naturae suae causâ, objec-
tum non habet. Verum quidem est, et legem fundamen-
talem et Codicem Civilem iisdem principiis niti posse circa
quaestionem quinam Nederlandi sunt, quinam pro Neder-
landis habendi (3), — usus tamen Codicis Civilis, ut sit
habenda lex specialis de qua loquitur art. 7 § 1 novae

1)nbsp;VOORDOIN, Gesch. en Beg. der Ned. Wetboeken. II. ad tit. 2. III.
p. 22, ad art. 5 C. C. I. II. p. 24—28.

3)nbsp;Vid. Cl. H. NiENHüis, Akademische Voorlezingen over het Neder-
landsch Burgerlijk Begt, Gron. 1849. I, lquot; p. 240. coll. p. V add.

legis fund., requirit expressam in ipso legis contextu legis-
latoris voluntatem. Quominus enim legis fundamentalis
placita e Codice Civili explicentur, imo et amplificentur,
proliibet art. 1 Cod. Civ. Ibi enim accurate distinguitur
inter jura civiba, et inter jura politica, tantummodo ex lege
fundamentali adquirenda, amittenda (1). Eandem distinc-
tionem habent artt. 4, 5 et 148 novae legis fundamenta-
lis. Lex civilis ergo solummodo declarat, quaenam ratione
nativitatis requiruntur, ut quis juribus civilibus gaudeat,
atque ita, ut haecce placita quoque indicent requisita ju-
ribus politicis fruendi, legi speciali opus esse videtur (2),
3°. Licet in universum verum sit, principia juris civilis
eadem esse atque juris publici, tamen (uti § 6 in fine dixi-
mus) non indistincte valet, semper régulas juris civilis et ju-
ris publici prorsus esse easdem, easque ab uno ad alterum
argumentum posse transferri. Ubi enim lex civilis et lex pu-
blica idem argumentum tractant, legislator haecce principia
intacta habere potest in lege civili, ea restringere potest
in lege fundamentali ; atque ita, beet principium quod utri-
que legi praefuit, idem sit, lex civilis longe diversa conti-
nere potest ac lex publica (3).

Ne quis hoc miretur; nam simulatque principia quaedam
generaba ex lege civib vel publicii enucleavit, et ad jus civile
vel ad jus publicum speciatim adaptavit legislator, harum

1)nbsp;Hisce congrue ia deliberationibus Summum quoque Imperium re-
spondit, Codicis Civilis placita tantum spectare jus civile, voorduin,
Gesch. en Beg. der Ned. Wetboeken. II. ad 8. I et II. p. 33.

2)nbsp;Ita ampl. thoreeckb : «De grondwet veroorlooft niet, en art. 1
»van het B. W. verbiedt, de regels omtrent het verkrijgen der civiel-
»regtelijke hoedanigheid van Nederlanders, op zijne staatsburgerlijke
»hoedanigheid toe te passen. Ten aanzien van deze dient dus eene
»andere dan de burgerlijke Wet, art. 8 (legis fund, anni 1840) teont-
»wikkelen.quot; 1. 1. I. p. 51, 52.

legum praecepta desierunt universi juns principia consti-
tuere. Sive ergo in lege civili principia juris universi intacta
servata sint, sive ab universi juris principiis recedant legis
civilis placita, utilia tamen juri publico, semper lex specia-
lis declarare debet, specialia illa juris civilis praecepta
etiam in jure publico adhibenda esse (1).

Ex hisce constare videtur, legem in art. 7 § 1 novae
legis fund, significatam, non esse Codicem Civilem, sed le-
gem specialem, etiamnum ferendam. Quod ad Nederlandos
ergo definiendos, nunc etiam sunt inspicienda ea, quae va-
lebant ante novae legis fundamentalis promulgationem, ratione
jurium de quibus in novae legis fund. art. 6 § 1 sermo est.
^nbsp;Sed vel sic tamen cives jam beneficiis utuntur, quae

Codex Civihs vel, ex probabih legislatoris mente ex deh-
berationibus deducendä, lex speciahs iis tribuet. Quamvis
enim veteris legis fundamentahs placita (artt. 7 et 8) di-
stinguant inter eos qui omnibus muneribus fungi possunt,
et illos qui muneribus in art. 7 indicatis fungi non pos-
sunt, effatum generale articuli 6 § 1 novae legis fund. :
omnis Nederlandus fungi potest omni omnino munere pu-
blico, — hancce distinctionem jam sustulit (3). Haecce sen-
tentia probatur art. 13 legis provisoriae de electione (Voor-
loopig Kiesreglement), ubi, ipsis verbis quae leguntur in
art. 79 novae legis fund., exponitur quales Nederlandi
nominari possint Secundae Camerae Ordinum Generalium
delegati. Hinc factum, ut iUi qui ante novam legem fun-
damentalem promulgatam ex collegio Ordinum Generalium
arcebantur, post eam in eo admissi sint (3).

3)nbsp;Cff. deliberationes in Camera Secunda de admissione inter socios
Cs. j. l. m. leclercq, die 9 Tebr. 1847. {Weekbl, van het Regt, n«.
781, 782).

Inter alia civium jura, in quibus etiamnunc veteres le-
ges, aliaque placita sunt observanda, adferrendum est jus
societatem ineundi et conveniendi. Illud jus solemniter in
articulo 10 novae legis fund, agnitum est, multis quidem
adversantibus. Lex fundamentalis nova ordinationem et cir-
cumscriptionem hujus juris, ad quietem publicam servandam,
legi speciali mandavit (1). Interea valent ea quae de hacce
materia tam in Codice Civili (art. 1690), quam in Codice
Poenali (art. 291) habentur (2) ; et quidem usque ad novam
legem specialem quam requirit articulus 10, valebunt, licet
menti legis novae fundamentalis contraria; scilicet locus in Co-
dice Napoleontico valebit sane parum convenienter cum prin-
cipiis toto coelo diversis nostrae novae legis fundamentalis (.3).

Institutionem liberam profitetur articulus 194 § 4 novae
legis fund.; dum ex § 2 ejusdem articuli ea constituendâ
sunt per legem specialem ordinatoriam, quae publicam in-
stitutionem spectant. Usque ad hanc legem specialem pro-
mulgatam , valet igitur lex diei 3 Aprilis 1806, valet De-
cretum Eegis 2 Aug. 1815, valet Decretum 2 Jan. 1842,
S. B. n°. 1, caetera quae de institutione primariâ vel de
studüs academicis sunt constituta (4). Principium igitur
legis fundamentalis novae effectu suo etiamnum caret.

Toparcharum jura atque privilégia (Heerlijke regten),,
de quibus agitur in art. 4 § 2 add. novae legis fund.,
ex mente legislatoris tollenda sunt, et igitur, pariter at-

1)nbsp;Talis lex specialis jam lata fuit die 19 Februarii 1849, sed in
Camera Secunda die 16 Maii 1849 suffragia non tulit. Vid. Bijbl. tot
de Staatse, p. 34 , 486.

2)nbsp;Vid. vooeddin, 1. 1. ad a. 10. XIV. p. 115, 116. XVI. p. 118
coli, ad art. 9. III. p. 105.

3)nbsp;Cf. Het regt van vereeniging en vergadering in Nederland, door Mrs.
NOMHEKIDS en PLOOS VAK AMSTEL. Amst. 1849.

4)nbsp;Vid. Verzamel, van Wetten en besluiten op het Hooger Onderwijs, in
de Noord. Prov. van het Koningr» dcT Nederl» Utrecht 1835».

que ea quae in § 1 ipsius articuli memorantur, cessabunt (1).
Non statim vero inde a novâ lege fundamentali promulgata
art. 4 § 3 citatus effectum suum habet, sed demum iude
ab eo temporis momento, quo de ipsorum jurium pubHcatio-
ne, et de resarciendo damno inde nato, uti et de Toparcharum
indemnitate lex specialis lata erit. Interea igitur privilégia
iUa valent, ac si lex fundamentalis emendata non esset.

§ 34. Vetera juris placita, quae in lege fundamentali ve-
teri fundamentum habent, circa ea quae lex fundamentalis
nova per legem specialem ordinanda esse constituit, per
intermedium tempus, novo decreto mutari non posse, supra
(§ 16 et 30) jam ostendimus. Idem dicendum de iis, quae
hoc loco attingimus. Exceptio tamen hujus regulae hic me-
moranda est circa hospitium militare (inkwartiering van het
krijgsvolk), et ea quae praeterea in art. 187 § 3 novae le-
gis fund, nominantur. Ex lege fundamentali veteri, art.
310 § 3, omnia omnino in hocce capite regebantur per
constitutiones (2). Indemnitatem civium constitutionibus
esse ordinandam, itidem dicit art. 187 § 3 novae legis fund.
Non tantum constitutiones sub veteri lege fundamentali edi-
tae, ergo valent sub novâ lege, secundum expressam legisla-
teris voluntatem (art. 187 § 3, art. 3 add. novae legis
fund.), sed etiam mutari possunt pro lubitu per novas con-
stitutiones. Specialis enim lex in hisce non requiritur, nisi
ratione exceptionis pro tempore belli (art. 187 § 3 novae
legis fund.). Ea igitur quae in praedictis constitutionibus
hactenus editis, habentur pro tempore belli, non novo de-
creto sed sola lege mutari possunt, atque valent intacta
usque ad legem specialem pro hocce casu etiamnum ferendam.

2)nbsp;Cf. thorbecke , 1. I. II. p. 266. Idem in RegUg. Bijbhd II. p.
1—7. Loci laudati apud vooeduin, 1. 1. p. 458, nota 1.

In jure transitorio quaestio celeberrima est de poeuâ per-
sequendâ et applicanda, vel ex veteri lege sub quâ facinus
commissum fuit, — vel ex novâ lege qua vigente judicium
de eo est ferendum, vel poena adpbcanda (1).

In jure publico nostro haec quaestio occurrit, si articulum
175 veteris legis fund, comparamus cum art. 159 novae legis
fund. Magistratus nominati, ex priori articulo, judicantur a
Curia Supremâ de facinoribus quibuscunque, quae commise-
runfc dum oflicio suo fungebantur, perinde utrum in officio suo
peccaverint, an vero tamquam privati homines. Ratione
debctorum quae in exercendo officio commiserant, insuper
articulus requirebat consensum expressum Ordinum Genera-
hum (2). — Ex posteriori articulo ibi nominati tantummodo
ratione debctorum quae ab ipsis commissa sunt in officio
suo, a Curiâ Supremâ judicantur, et quidem ex accusatione,
institutâ vel Regis nomine vel Secundae Camerae Ordinum
Generalium jussu. Quaeritur, quid juris sit, si ante novae
legis fundamentalis promulgationem facinus aliquid commi-
serit V. c. Ordinum Generalium delegatus, et illud facinus
in judicium deferatur post novam illam legem promulgatam?

Quaestio est duplex : 1quot;. num ratione cujuscunque debcti,
et igitur etiam ratione delicti quod inter privata debcta
est habendum (si v. c. delegatus hominem trucidaverit),
modo sit perpetratum dum officio suo fungebatur, delegatus
a Curiâ Supremâ judicari debeat, habitâ igitur ratione soHus
temporis quo delictum commissum fuit ; — 2quot;. num consen-
sus expressus Ordinum Generalium sufficiat, qualem requirebat
lex vigens dum peccatum est in officio, — an vero num acce-
dere debeat accusatio instituta Regis nomine, sive a Secundâ

2)nbsp;Cf. van hogendorp , 1. 1. VIII. p . ,quot;540 ; thorbecke, 1 . 1. II- p.
176 seqq. coll. I. p. 203. voorduin, Gesch. en Beg. der Nederl. Wetb.
VII, p. 370 sqq. ad Tit. XIV Wetboek van Strafvordering.

Observandum, in art. 159 novae legis fund, nullam re-
quiri legem ulteriorem ordinatoriam. Placitum legis est
absolutum ; ergo valet confestim inde ab ipsius legis pro-
mulgatione, neque interest (secundum ea quae supra vidimus,
§ 20), quo demum tempore objectum litis natum fuerit.
Non obstat, quod delegati Ordinum Generalium habuerint
privilegium quoddam in art. 175 veteris legis fund., forum
privilegiatum ratione cujuscunque tandem delicti, ipsorum
personis inhaerens, aut praesidium ahquod tutelare in prae-
vio consensu Ordinum Generahum requisito, ubi de dehctis
in officio commissis agitur. Privilegium istiusmodi adnume-
randum foret juribus legalibus, i. e. iis, quae certis per-
sonis ex sola lege competunt. Haecce autem una cum lege
quâ nituntur, evanescunt. Igitur, inde a novâ lege fun-
damentah promulgatâ, etiam delegatus popuU criminis reus
haud secus atque civis privatus constituitur, si agitur de
dehcto privato, — nonnisi ex aecusatione, in art. 159
novae legis fund, requisitâ, et quidem coram Curiâ Su-
premâ, si agitur de dehcto quod in officio commissum est.

Inter ofucia a civibus praestanda potissimum referenda est
militia armata, ab ipsis obeunda. De hâcce materiâ lex fun-
damentalis nova quaedam constituit, quae, ut videtur, statim
valant inde ab ipsius promulgtione. Salva quidem manet lex
diei 8 Januarii 1817, S. B. nquot;. 1, ahaeqne constitutiones
quae eo spectant, usquedum lex de militiâ, quam requirit
art. 189 novae legis fund., promulgata erit; sed solâ illâ lege
militia non regebatur. In ipsâ lege fundamentah veteri, pa-
nter atque in lege fundamentah novâ, quaedam occurrunt,
quae hanc rem definiunt ; in hisce ergo lex ordinatoria ne-
cessaria non est, ut effectum suum sortiatur nova lex
fundamentalis. Licet ergo in lege de militiâ anni 1817

quaedam constituta sint, desumpta ex veteri lege fundamen-
tali, illa ideo non migrarunt ex dominio legislatoris funda-
mentalis in dominium legislatoris ordinarii; ulterius illa non
subsistunt, quam ipsa lex fundamentalis vetus, si in novâ
lege fundamentali alia constituuntur. Verbo: lex ipsa fun-
damentalis nova in hisce derogat et legi fundamentali et legi
speciali veteri, licet in ceteris ipsa nova lex fundamentalis
rem universam, et igitur quatenus ipsa lex nova fundamenta-
lis rem non definivit, legi speciali ordinandam mandaverit.

Ita milites sorte erant designandi ex art. 205 legis veteris
fund., qui die 1°. Januarii cujusque anni nuptias non inive-
rint et decimum nonum aetatis annum intraverint, 23° non
adimpleto. Lex nova fundamentalis (art. 181) eos vocat ad
sortem, qui die 1°. Januarii 20quot;™ annum intraverint, per-
inde utrum nuptias iniverint nec ne. Lex nova fundamen-
talis in hocce capite cum veteri comparata, diversi generis
quaestiones habet. De nonnullis breviter videndum.

Qui sorti sese submiserunt ante legem novam fundamen-
talem promulgatam, et sorte non sunt designati, a militiâ
immunes sunt inde a decimo nono aetatis anno inito, nec
iterum sorti submittendi sunt anno 20°. Sorte liberatoriâ
acquisiverunt immunitatem , quae ipsis novâ lege eripi non
potest ; facto legi consentaneo jus acquisiverunt.

Qui sorte designati sunt, et anno 19° in militum co-
hortes recepti sunt tempore quo lex nova promulgata fuit,
provocare non possunt ad dispositionem novae legis funda-
mentalis, secundum quam militia demum 20° anno est
obeunda. Facto enim legali in militiam sunt recepti ; factum
illud efïectu suo carere, infectum reddi non potest.

Quum in militiam sorte designati intrarent, ad quinquen-
nium tempus militiae erat praescriptum. Idem, apertis verbis,
dicit art. 182 novae legis fund. Post quinquennium igitur
liberantur. Per huncce articulum novae legis fundamenta-

lis tempus definitum est, et illud placitum valet omnibus om-
nino inde ab ipsius promulgatione, tamquam jus mere legale.

Circa liberationem eorum qui nuptias iniverant tempore
quo nova lex fundamentalis promulgabatur, idem dicendum
videtur. Causa haecce liberatiouis unice fundamentum ha-
bebat in lege, in art. 305 veteris legis fund. Illâ abro-
gatâ (1), cessât exemptio ; igitur, secundum novam legem
fundamentalem, sorti subjiciendi sunt. Aleam liberatoriam
non jecerunt; nullo prorsus facto liberationem in futurum
acquisiverunt ante novam legem fundamentalem promulga-
tam. Nec obstat defectus inscriptionis, de qua agitur in
art. 181 in fine legis novae fund., inscripti enim revera
sunt ex art. 52 legis diei 8 Januarii 1817 S. B. nquot;. 1.

Pari ratione elfatum articuli 208 veteris legis fund. :
milites sorte designates numquam et nuUo in casu (ergo et
consentientes) in colonias mitti posse, novâ lege in art. 185
abrogatum est. Statim valet haecce nova lex inde ab ipsius
promulgatione ; immunitas a militiâ in coloniis, est jus
mere legale; de jure quodam quaesito sermo esse non po-
test, non enim voluntate sua militiae facti sunt participes, adeo
ut pacto quodam adjecto de militiâ praestandâ, conditiones
constitutae videantur, sed vi legis in militiam sunt recepti.

De ceteris juribus legalibus et de placitis legis novae
fundamentalis, quae statim post hujus legis promulgatio-
nem valent, et quae spectant cives ipsorumque jura at-
que officia, hic ulterius agendum non videtur. Plurima
jam attigimus, ubi disputandum erat de regiminis formâ et de
juribus atque officiis ad Imperii actus necessariis (2). Cum
civium juribus atque officiis maximopere auctis coufirmatis-

1)nbsp;Art. 181 novae legis fund. Cf. voorddin, 1. 1. ad art. 181—
183, VI. p. 446, XV. p. 448, XVII. p. 449.

que haecce arctissime cohaerent. Ita, ut obiter nonnulla
attingam, facultas civium circa electiones, statim, idque
summo jure, vim suam exercuit per legem provisoriam de
electione, quae ipsius legis fundamentalis pars exstat; per
intermedium enim tempus valet, usquedum lex specialis ,
in lege fundamentali requisita, erit perlata. Ita lex illa
speciaKs , sua vice, statim inde ab ipsius promulgatione,
legem illam provisoriam abrogabit, atque observanda erit,
pariter atque, inde ab eo temporis momento quo lex diei 13
Aug. anni 1849 S. B. n°. 39, ex art. 3 § 2 novae legis
fxmd. requisita, vim suam obligatoriam accepit, ex eä lege
facultas adfuit peregrinos remittendi et expellendi (1).

Quid multa ? In hujus generis omnibus quaestionibus una
eademque valet regula: novam legem valere statim inde ab
ipsius promulgatione circa omnia omnino, quae unice in lege
fundamentum habent. Ita principium non laeditur, leges ad
praeterita non esse revocandas, sed futura tantum spectare.
Hocce principium enim constanter servandum est, etiamsi
subinde effectus habere videatur aequitati minus consenta-
neos, immo et licet inde pejor fieret conditio eorum, in
quorum favorem lex quaedam constituta fuerit.

Exemplum habemus in articulo 2 add. novae legis fund.
Per huncce articulum, lege speciali etiamnunc ferenda, in-
demnitas est definienda, concedenda iis, qui per muta-
tiones in lege fundamentab, aut ipsarum opportunitäte, de-
functi sunt munere, quod ipsis in omnem vitam , in perpe-
tuum, oblatum fuerat. Inde a temporis momento, quo mu-
nere suo defuncti sunt, amiserunt qualecunque jus ad ho-

ll De iis quae valuerunt ante hanc legem latam, vidd. van hogen-
domgt;,l. 1. VIII. p. 224—226; thoebecke, 1. 1. I. inpr. p. 15—23.
Regtsg. Bijbl. VI. p. 258—261.

norarium, quippe quod iis non privati commodi causâ, sed
propter munus praestatur. Munera scilicet, ut juris pu-
blici, numquam objecta dominii privati fieri potuerunt; nul-
lam actionem igitur ex jure stricto ad damni resarcitionem
habent illi, qui munere suo defuncti sunt (1) ; munere
sublato, omnia jura ac privilégia quae leœ sola cum eo con-
junxerat, sublata fuerunt. De jure quaesito ergo in hisce
sermo esse non potest (3) ; sed quod ipso jure non habent,
possunt iUi qui munere defuncti sunt, saepe ex lege habere.
Quid enim, si ea sit legis de muneribus officiisque ratio,
ut nemo non magistratus officiahsque honestam missionem
obtineat sine indemnitate quadam, quae fere annua quadam,
dum vivat, pensione contineatur? Profecto periniquum fo-
ret, si, quod caeteris magistratibus atque ofßciahbus munere
deftinctis tribui solet, soHs iis negatum esset, qui prop-
ter mutatam legem fundamentalem munere destituti fuissent,
quod ipsis per omnem vitam erat oblatum. Ex iis sane
quae de lege condendâ acta sunt, manifestum est, hanc ae-
quitatis rationem efl'ecisse, ut articulus legi fundamentah
additus fuerit (3). Quaeritur autem, num lex illa specialis
eam vim habitura sit, ut ex eâ quantitas indemnitatis nume-
randa foret, inde a die quo dimissionarii munere suo de-
functi sunt? Observandum, quaestionis decisionem imprimis
pendere ex ferendae legis interpretatione, quae sane ita
se habere potest, ut indemnitatis praestatio retrahenda sit
ad temporis punctum, quo legitimam missionem obtinue-
rint. Sed quid, si taceat lex? Dubitandum videtur.

1)nbsp;Vidd. respönsiones Ministri qui internis rebus praefuit. {Bijbl.
tot de St. Cour. 1848 , p. 831).

2)nbsp;Eandem sententiam fere omnes delegati Camerae Secundae Ordd.
Gen. professi sunt in relatione: Algemeen Verslag van 8 Aug. 1848.
(voorduin, 1. 1. ad art. 2 add. VII. p. 520, 521).

1°. Articulus 2 add. enim suo munere defunctis non sup-
plet jus, quo, sine expressa in lege fundamentali declara-
tione, non fruerentur ; iis indemnitatem ipsam non sancivit
ipsa lex fundamentalis, iis tantum justam spem et exspec-
tationem adeo tribuit, ut lege quadam de ipsorum com-
modis statueretur ; lex illa specialis non tantum quantita-
tem indemnitatis definiet, sed insuper lex speciatim desig-
nabit, quibusnam illa indemnitas debeatur. — 2°. In lege
speciali igitur, non in lege ipsâ fundamentali fons hujus
privilegii donatariis exstat. Ipsis ergo indemnitas, si ipsa
lex de eo taceat, non debebitur inde a nova lege funda-
mentali promulgata, sed tantum inde a die quo specialis illa
lex promulgaturralioquin enim lex fingeretur jam exstitisse
ante ipsius promulgationem, atque ita, contra juris prin-
cipia, ad praeteritum revocaretur.

Multum nuperrime de quaestione disputatum fuit,
utrum delegati in Camera Prima Ordinum Generalium, of-
ficio suo , per art. 1 legis provisoriae de electione, defuncti
inde a die quo novae Camerae inauguratae sunt, haberen-
tur inter eos, qui art. 2 add. significantur. Summum
Imperium scilicet ipsorum indemnitatem non retulerat in
specimine legis de reditibus et impensis anni 1850 (1).
Videtur de iis haud secus esse existimandum, atque de cae-
teris, qui proprio magis nomine magistratus officialesque
dicendi sunt (2). Itaque jam constat ex disputatis: dele-
gatos illos , ante liovam legem specialem ex art. 2 add.
promulgatam, munere suo defunctos nullo jure uti ; — per
solam legem, etiamnum ferendam, definiendum esse, qualis

1)nbsp;Vidd. orationes habitae in Camera Secundä die 14 Dec. 1849.
{Bijbl. tot de St. Cour. p. 107—111)/. Diarium de Nederlander diei 22
Dec. 1849, nquot;. 413.

2)nbsp;Circa quaestiones de objecto legis de reditibus et impensis Regni,
vid. supra § 16, p. 42 et 43.

indemnitas iis tribuenda sit. Hoe vero mihi quidem omni
dubitatione majus videtur, et ex deliberationibus manifes-
tum, tum in ferendo, tum in condendo legis fundamenta-
lis de quo quaerimus, placito, vel imprimis etiam Delegato-
rum Primi Ordinis rationem habitam fuisse (1); in eo vero in
diversas partes abiisse legislatores, qualem iis indemnitatem
tribuendam esse censerent. Scilicet in ferendâ lege cogita-
mnt eam, quae expleret bessern, sive duas partes hactenus
quocumque tandem titulo solutae pensionis (2), — hanc autem
majorem quam par erat, haud immerito censuerunt (3), at-
que propterea legi definiendam reliquerunt (4). Caeterum
vero, ut munere a certo temporis puncto privati fuerunt,
sie ut indemnitas ab eodem inde tempore iis praestetur, lege,
ne iniqua sit, erit cavendum. Quod nisi factum fuerit, se-
cundum doctrinam quam supra exposui, indemnitas iis tan-
tummodo deberetur inde a die specialis istius legis pro-
mulgatae , quam requirit art. 2 add. nova legis fund.

Sed haec quidem nunc hactenus ; legislatoris est, certiora
facere quae sunt incerta, atque ad aequitatis normam exi-
gere ea quae ex juris apicibus videntur esse iniqua, —
nostrum vero, jus interpretari et secundem leges vivere,
ut vera libertate fruamur.

Servus naturabter creditor fieri potest, non unice do-
mini, sed etiam extranei.

Consensus matris, quae non expresse fibum suum natu-
ralem agnovit, sed in actis publicis (geboorte-akten) tamquam
mater inscripta est, ad matrimonium filii contrahendum
requiri non potest ex art. 97 Cod. Civ.

Art. 1132 Cod. Civ. voce: schenkingen, est strictae in-
terpretationis, adeo ut eo non contineatur, quod heredi ex
contractu, titulo oneroso, a defuncto ohvenit.

In jure nostro distinguitur inter traditionem et induc-
tionem in vacuam possessionem.

Quod a privatis debetur ex emptione chartarum Loteriae
(loterijbriefjes), et eo nomine creditum est, actione peti potest.

Procurator ipso die judicii peragendi (ten dienende dage)
constitui potest in hte, ordinario modo tractandâ.

Socio contra socium actio deneganda non est, licet so-
cietas non sit coïta secundum art. 22 Cod. Merc.

Per litteras recognitionis (Cognoscementen) possessionem
acquiri tum juris principiis, tum consuetudini mercatorum
convenit.

Bodemeria ad iter perficiendum contracta, nomine: itine-
ris, reditus non comprehenditur.

Mercator, cui ex art. 900 Cod. Mere, moratorium con-
cessum est, quod dicitur: Surséance van letaling, durante
moratorio, propter decoctionem fraudulosam (bedriegelijke
bankbreuk) teneri posse videtur.

Ea, quae statuit Codex PoenaHs Nederlandicus anni 1847
circa criminis vel delicti iterati reos giaviori poena plectendos,
praeferenda sunt placitis Codicis Poenalis anni 1810, etiam-
num vigentis. Sed vel sic vitiis carere non videntur.

Art. 363 Cod. Poen. non spectat eos, qui extra judi-
cium falsam declarationem jurejurando confirmarunt.

Vüxhis: officiers de police administrative, in art, 373 Cod.
Poen., universe non intelligendi sunt magistratus illi supe-
riores, qui in administratione, ipsis mandata, in subditos
jus inspectionis atque repiebensionis habent.

Poena personam debnquentis non egreditur. Placitum
idcirco, quod art. 455 Cod. de Ord. Jud. Crim. contine-
tur, juris poenalis principiis adversari dicendum.

Collegium, quod in art. 372 Cod. de Ord. Jud. Crim.
significatur verbis : het kollegie hetwelk het arrest of von-
nis heeft geveld; ratione sententiae, a Curia Provinciali
eonfirmatae, non est Tribunal intelbgendum, sed Curia

Inde a temporis momento, quo nova lex fundamentalis
vim obligatoriam accepit, Praesides Collegiorum Commu-
nalium (Burgemeesters) a Rege dimitti potuerunt pro lubitu.