DISSERTAT 10 MEDIGA INAUGURÂLIS

EXHIBEES

momenta quaedam
^-^^morrhagiarum aetiologia.

èiiAiïjxy^Am ADwaM

8Kaain«ï

WAOaAllO AT^affOÏ«
, è imMiT^k imHMi^iAinno^^^^

. » i 'I « ■nbsp;. « J

' M-'-i ■

.:iV!JM j/i oifw. J«;

ïoitïii;)AW eiflOToaa aTATiaoxoiiÀ
13 lao« .fitau -r»*- Ï' -«äffi .aiut

K ö « 0 3.';nbsp;,,-i'

'nbsp;l'jirHtfàUA aiiiAßa« iKiirfïJ^^:?

: l'i.
^ ^ ' ' ■ '

; ■ / /vcumîiî^': vïi' '

•• • . quot;nbsp;«iiiii.ina»'! gt;1 -.nuno»i(jilt;

^lUiÇï^yjâBSa. ifitt'iiJ -A

Tinmajjï mmiy i K:ïflOïW.»gt;'■ ,

ßRSÄ'f.iYi gijaaMTiAUi)nbsp;:

, f Biod tlittfaJ.iâ'J^tlH laoft .a'»« .If

tlA ITK.'oA.'«

ïj'if ïJHua au^ixj

ï^iSSERx

atio medica inaugtßalis

EXHIBENS

Momenta auaeoam

ARUM AET!OLOGiA

^ U A H ,

A-NNUENTE SUMMO NUMINE,

Kj^ ^^ AUCXORITATE RECTORIS MAGISXIICI

JOHAINNÏS ISAÄCI BE FREMEillJ,

^^^ MAe. mn^nbsp;Doci. EI pnoF.

If E G NON

^'iPUssiïai SENATIIS ACADEMICI C0gt;'.SE3SC ,

E r

FACULTAÏIS MEBICAE j,KCliliïü,
I'S.«nbsp;3ï©CT®2S,ATt'Ss,

StJUllSOBE

IN MEDICINA

IIOKORIBUS AC PKEVILEfillS

tn

■^CMdewnt« Mheito - Ta'trJevUua

EX lEGIIHIi; CONSEyCESDIS

D^I^^Jnbsp;EXAMINI SüB-IÏITilT

gualtherüs winkler

Ik

• XX'tlnbsp;VIAHESSI8.

* aec. ansii MlS©CCXä.¥aiI, liöra V.

■ ' «^MIiMtKCWW^»—

TKA-JliCTI AD KHE5ÜW,

C. BIEL E VELT.

älBCCCXLVIII.

i

ex omank lyposniihici vidcib r. kunibsdaa

^^RKNTIBUS OPTIMIS, CiVRISSIMIS,
PRAECEPTORIBÜS,

'^^ÏGÜNQÜE MIHI FUERE, AESTUMATISSIMIS

SA CR ÜM,

1

.t.

^ s--}, irtv, hÇ

fiiaitostti.': ' . -nbsp;......j tnbsp;.iSMKi

f

I N T R O D u c TI O.

S ï-

Atit

^ha •nbsp;ad argumentum nostrum de haemor-

S'ärum

causis diversis accedo, inutile fore non

^jlsq ^^^ca quaedam de aetiologia in genere,

jifj.nbsp;disciplinas medicas momento et usu

'äri.

^»■iplicejjj

^ciliç . ^^^^ aetiologiae finem credimus. Inservit

tUe.. ^^agnosin faciendam, ad

prognosin consti-

foj.^^^^ 'nbsp;ad in dicationem in singulis morbis

Ad diagnosin faciendam tota aetiologia

polest. Causis nerape rite perpensis, effectus i»'® ^

- „ yidc'

atque pathogenesis satis facile explicari omnmquot; ^^^

Ubi morbi symptomata minus evidenter appar®®' '

dubia sunt, e causarum examine saepe di^o ^^

efficitur. Ita diagnosis in neurosibus varus,

■ A e cai¹^'
vermibus ortum ducunt, melius aliquando

TJt

quam ex morbi symptomatibus fieri potest.nbsp;^^^^

nosis inter haemoptöen et haematemesin instit^i ^^^
cognitio causarum, quae morbum antecesserü»^ gt;
quam necessaria saepe est.nbsp;^^^

Videamus ergo quodnam momentum ad instit^^® ^^^

diaarnosin habeant variae causae a veteribus p'^P -,

=

Prima divisie in internas et externas causas, ^

tico

per se non magni momenti sit, medico prac ^^

maxime inservit, qui, externis non inventis,

Élt ^

perpendit, ut causae internae indicia invem '
bus diagnosin statuere possit. Quod ad ' ^^^^
nem altinet inter causam

praedisponentetn

1nbsp; • ad

occasionalem, certe hujus recta cognitio «i
sin magnam partem confert. Praeclaro P^ ^^^^
G a u b i O , qui causas praedisponentes ^^
seminia nominavit, de earum momento maxim® P
sum fuit, ita Ht eo jam tempore de hisce

quot;qu

eiit ^ 'ï'^aeslio de morbis cognoscendis et curandïs

''ihil boni efRci poterit, sine seminiorum accurata
S^'tionequot;.

'nbsp;videtur, distinguit summusille patho-

Hianbsp;®®ininia communia, seininia propria et semi-gt;

^^ C'^'iaturalia , quorum priora (communia nempe
'öaxquot;nbsp;^^ fonte physiologico désumta^ diagnosi

st^j^nbsp;Praeternaturalia morborum seminia

gt;ned

tio

-uesnbsp;illustrem, hae in phthisi praedisposi-

^quot;Ut l,nbsp;phthisinincipientemindicantia,

Qj .nbsp;) e quibus noscitur morbus,

ïfaeter ^quot;^^^^^P^^^ntibus latentibus ; «bi scilicet nullae,
quot;^alegnbsp;examinari possunt, causae occasio-

in^Qjg^ '^'^Joris fiunt momenti, pulchre aliquando

^ausanbsp;praesentis.

lt;Jiaigt;v,nbsp;tandem maxime etiam^ inservire

^gHosi ex • •

^Psius delinitione jam palet, sicuti, causa

Urtiçjjnbsp;' diagnosis exinde facta sit. Dolendum

iiionbsp;nostrum causae proximae in pleris-

öiancam valde esse et imperfectam.

l*

Aetiologiam saepe muUum adferre ad
slatuendam facile patebit, si nobis proponarnus,
mentissirna et maxime metuenda symptomata

minus infaustam raddere prognosin, si ex c^u®
investigatione appareat, morbum praesenl
henignioris naturae. Debet omnino causarum

prognosin modiflcare. Nomie dirae convulsion®®
morbum eomitantur , ab imperito quae reformi'i®

jrimis

dum , cognitis morbi causis, perspecta iinpr
causa proxima, meliorem et fausliorem P °
formare licitum est?

S 3.

lu»

Quam maxime autem aetiologiae utilitas in
prodit ad indicationem instituendam. quot;Die Tberal ^^^^^^
sie egregie Naumann scripsit, quot;findet ihr®

mögliche Begründung in der Pathologie,
muss kommen in der nur dasjenige Heü^® ^^
gebilligt werden wird, welches aus der

abgeleitet werden kan.quot; 1) Illud viri cla.r-
imprimis valet de aetiologia, pathologiae va

3) Nanjnann, Pathogenic, Vorrede, pag. VH-

parle

pra •nbsp;palhcgenia fontem suum et auxilium

^ Puutn habeat in bene perspeetis causis.

aii^ aetiologiae utilitas ad morborum
.nbsp;^lempe ad prophylaxin: curatio prophy-

tur ^^quot;^Pe aetiologiae justa notione imprimis niti-
gafnbsp;curatloni causarum occasionalium invesli-

'atetnbsp;quuiri, quot;hi praedispositio

^nbsp;praetervisa est, morbus saepe praecaveatur,

evitata.

îlaçç

Praemittenda credidi, ad statuendam aetiologiae

quot;'itaiçnbsp;.

elig, 'nbsp;quod pro hac dissertalione

rgj ' ^quot;^^'^quot;''''hagiarum aetiologiam special. Cerle

et viribus meis superior. Veniani

fçj iijnbsp;benevolum rogamus lectorem. Erro^

'•icenbsp;ignoscat, qui temporis et experienliae

'«digere candide falelur.
elab

^linnbsp;malerie hune ordinem mihi sequen-

ha„nbsp;sum, ut capite r,rimo inquireretur in

taiio o^^rum causam proximam, secundo vero in

CAPUT I.

DE HAEMORRHAGIÄRUM CAUSA PROXIWA'

S 4.

Divisio haemorrhagiarum a veteribus accep ^^^^
causis proximis, quae morbum constituunt, est p ^^^
Idcirco oportet ut in nostri argumenti pertra ^^
cum hisce causis incipiamus, atque han®
doctrinam comparemus cum iis, quae hodieri^
tores in medium proferebant,

Gale no jam auctore, statuebant veteres
haemorrhagiam: 1°. per diaeresin, quam c ^^
esse vel rhexi vel diabrosi, 2®. per anastornos»!'.

per diapedesin.

JIaemorrhagia per diaeresin, scilicet per

Pojieuj la

acerationem parietum vasorum , vi meclianica
''atn „

' aeque ac haemorrhagia per diabrosin, ubi
parietes ulcerationis vel macerationis pro-
^^ eorripiuntyp , nullo dubio semper in divisio-
jjnbsp;haemorrhagiarum momentum habebunt.

contra per Anastomosin, ex antiqui-

^ ^efinitione.

falso praemisso nitebatur. Secretio-

iji f j^jj^

® '^'asorum capillarium adesse credebant; ilhs
'atisnbsp;causa apertis, vel potius dila-

Os ^'^^'quot;orrhagiam orirf fingebant. Nulla tamen

ades««nbsp;.nbsp;-nbsp;•nbsp;•

^embnbsp;neque m mucosis neque m serosis

' palet ex recentiorum observationibus

0'quot;ibus microscopicis; tum etiam talia oscula
lp

circui ^ ab onmibus agnotis, quae sanguinis
lonem regunt et constituunt. Hodierni ergo
ïcjl^.^nbsp;omnes haemorrhagiam per anastomosm

Arnbsp;^

•'•Jntnbsp;proximam haemorrhagia rum posue-

^eteres c«

bijpl^^ 'nbsp;diapedesin vel transsudationem.

•J'^s datur ratio , petenda ex haemorrhagiae defi-
Qm onuiia nempe proiluvia rubro colorc lincla

haemorrhagias dicere volunt, certe tales per tra»®nbsp;^^^^

onem originem habere contendunt, nulla vasoruionbsp;^^^

tione praesente. De hac haemorrhagiae specie mfr®nbsp;^^^^

erit. Statuentes autem haemorrhagiam esse
ipsius profluvium , accipere debemus dissolutiquot;quot;quot; ^^^
ciem in vasorum parietibus, quum sanguis®

TclJ

puscula sine ilia transire non possent.

isunt

morbis putridis et in scorbuto expKcari po®'
morrhagiae , quae (quamvis propter sangui»'® ^^^
tionem pro parte serum coloratum transsudetur) ^^^
verae sunt haemorrhagiae, propter vasoruio P^ ^^^^
dissolutionem. Quaestio hic proponenda est. ^^^^
pro majori certe parte, causa sit quaerenda ^^^
sanguine dissoluto, num in fibrinae copia m
imminuta, ad quam recte Budge responsum ^ ^^
»Man darf aber nicht glauben, dass bei Mang^ ^^^
Faserstoff die Blutkörperchen leichter durch
pillargefässe durchtreten könnten; die Ursache ^^^
hierin unmöglich liegen. Es ist mir vielmehr ^^^^^
scheinlich, das der Faserstoff vresentlich zur

oP

der Capillargefässe beiträgt, und dass diese
jenen leicht zerfliessen.quot; 1)

ju-

3) Budga, Allgemeine Pathologie, pag. 49S.

patet diapedesin hoc sensu accipi posse
proximam haemorrhagiae, id quod pulchre
'quot;natur effato dar. Stark, dicentis: j.Ist das
r dünnflüssig, also arm an plastischen Be-
Gef.quot;nbsp;zersetzt, so vermag es nicht, die

^^ quot;^swände und festen Theile in ihre Integrität und
Cohärenz zu erhalten. Es erfolgt ein Er-

' Zerfliessen, Schmelzen derselben, damit

^'ich

organische Trennung der Gefässwände
jj,nbsp;dieser Blutauslretung {colhqualive

quot;quot;H).quot; 1)

auiem transsudatio vi vocis significet transi-
•»'osquot;nbsp;per vasorum parietes, simplici endos-

^^Plicandum, in auo saepe nulla esse potest
^Usnbsp;haemorrhagia, melius videtur, perspicui-

piinbsp;' *^iaeresin et diapedesin ad idem reducere

gt;nnbsp;Resolulio igitur parietum vasorum tum

'ha • ' ^^ diapedesi, causa proxima haemor-
potest; illa modo cum differentia, quod

Coli'nbsp;pag. 1057. Evidenscst, illas Iiaemorrhagias

®asdem esse, quas veteres per diapedesin ex-
'nbsp;autem jure profluvia nonnulla, sine

^quot;«ücTnbsp;' hacmorrbagias referantur, infra ex-

in diaeresi, ex causa remotiori magis locali, vasa J

. . ex caquot;®'

ut plurimum afficiantur ; quum in diapedesi, - ^
organismo latius inhaerente, vasa capillaria P'®
que peccant.

Ex his propositis sequitur, veterum anastom

gtrie

rejiciendam esse; atque diapedesin et diaeresin _
ori sensu magis sibi accedere, quam plures rec
adhuc proponunt 1), qui diapedesin ad causam ^
nico-dvnamicam ut dicunt, sine continui so'quot;''

... . guhes®

referunt. Praeterea patet, veterum division!
vasorum laesionem in omni haemorrhagia.

s 6.

cli»'quot;

Recentiores autem, praeter mechanicam gt; ^^

causam organico-dynamicam accipiunt atque ha®^ ^^^

perspiciamus nonnulla de secretione in genere a»
nere necesse est,

s est'

Secretio, Valentino monente 3), process« ^^
quo materies e sanguine, per membranam org^

__H^'

1)nbsp;Cf. Canstatt, Handboek der GeneesL Kliniek, I-P'®'

2)nbsp;Cf. Stark, Allg. Pathol, pag. 1055.

3)nbsp;Cf. Valentin in Wagner'» Handwörterbuch,
Absonderung.

Äijinbsp;' quot;^utanlur, ita ut producta pecuiiaria pro

j)e j- ^'^Sanis prqjreniant. Requiruntur ad illam
'endam rete vasorum, e quibus materies exsu-
'nbsp;'nbsp;mutatio locum habet,

^^ '''crujn acceptarum secretionem efficiens, denique,
Talquot; ^^^ Ribera, ubi materies secretae deponuntur.
tionbsp;secretio distinguenda a simplici Iranssuda-

Vas ' 'Eateries, quibus sanguis scatet, immutatae
^ P^rmeant, ad quam tela intermedia opus non est.
•lull'nbsp;fundamentis ita in genere acceptis, patet,

^eram haemorrhagiam ex illa provenire posse.
' autem auctores in organis glandulosis secre-
^'^astomosin adhuc accipiebant inter vasa capil-

etnbsp;.

canaliculos or^anorum secretioni inservientium,

an.

quot;Valentin ita réfutât, ut nullum
illa remanere possit.

S 7.

emor:

^^nbsp;enumerantur viri clar. J, P. Frank

^^^^ ®tiam Schönlein. Praecipua argumenta,
Hio ^^ '^^dium proferebant, sunt sequentia: Hae-
^ agiae facile et frequenter in organis secretoriis,
•quot;anis imprimis mucosis, proveniunt. Transeunt

secretiones facile in haemorrhagias el vice vcrs-i

morrhagiae in secretiones, ex.# gr. sputa sarin

. fesliquot;'

tincla calarrhalia subsequenlia ; blenorrlioea i
recti haemorrhoidum pedissequa. Oriuntur
haemorrhagiae ex abusu mercurialium, cathaquot;quot;
rum, in genere medicamentorum secretionem
lium.

pluri-

Quoad primum : quod haemorrhagiae quan* ^ ^,
mum in membranis mucosis, organis xctr'tlox'î''^^
dicalis, provenianl, monendum : aeqiie facile hae» ^^
rhagias observari in porlionibus membranarum mucosa
parcius secernenlibus, atque in iliis quae profusas s«-
tiones edunt; quum e contrario in aliis partibus p ^^
haemorrhagia oriatur, quamvis secretio pcrquam Pi®^
sit. Exemplo sint frequenlissimae narium haemorrhao ^^^
paucae contra faucium et bronchorum, quamvis seC
in hisce non valde différât.

Praeterea etiam , haemorrhagias in ilÜ®
frequentiores esse, satis facilem explicationem
Id locum habet tum propter potentias noce»
quibus praeter alias exposilae sunt membranae luuquot;quot;
tum propter majorem vasorum copiam in hisce org

ubi multae materies c sanguine formantur.nbsp;^^^

Transilus haemorrhagiae in secretionem et e co»quot;'

''Ollis ill haemorrhagiara valid um esse videtur
^iitmu. An veÄ) probat sanguinem hoc in casu

esse o

cretuißp Aeque bene rationem hujus explicare
quot;gt; si contendimus, statummorbosumessenalum,

® quo

®®crelio abnormis adducitur; quod, in ulteriori
quot;^u vasorum continuum laedatur et haemor-

'ta adveniat; atque contra, ut, haemorrhagia

^ ®) ex vasorum continuo soluto, tum adhuc

^ ^'o abnoriujg (vasis ncmpe adhuc morbosis) remaneat.

^ ®Püta, sanguinis striis obtecta, in pneumonia,

'Olle ineunte, vasorum laesioni tribuenda sunt';

secreiio morbosa materiei mucosae in haemor-
''oicliK

^^^nbsp;fa^jjjg expiij^anda ex sanguine stasi mutato,

Sed ' ^^^ ^^^^nbsp;distenta orgasmum non ferunt,

^quot;^duntyp^ ita ut haemorrhagia oriatur.

bi V

lor ^®®orrbagia ortum ducit ex abusu iionnul-

»ledicaminum ,

nulla datur ratio illam per

Seenbsp;esplicandi. Num autem nimia eorum dosi

'quot;^geretur ? Num haec esset haemorrhagia per

'ioflem? ]gt;{on videtur. Magna dosi adhibita con-

' ^'■'■italio, imo inflammatio oriri solent. Ubi

jnbsp;irntatio advenere, aeque bene secretio cum

^Sliiie TV- ,

Or»nbsp;^^^ sanguinis fluxus explicari possunt ex

' ^quot;11 vasa resistere non possunt; sie Baum-

gärtner 1): »Im kranken Zustande aber
Organen mit schwammigen Bau,*bei Erschlaffung
Gewebes, starkem Andrang des Blutes,

und Ausdehnmig der Gefässrinne, wohl ruwefe»
die Gefässwandung bildende Gewebe einzelne»

kügelchen den Durchgang gestatten.quot; Quod hicp
auctor, aperte est dilaceratio vasorum; et statue»
omnino fere eundem statura morhosum ex i®® ^^
minum talium abusu provenire posse. Si inflai»quot;^

d pol'quot;'

vero orta esset, secretio non augeretur, sea i
iniminueretur et cessaret.

secretionem , scilicet: haemorrhagiae sic dictae en
atque comparatio haemorrhagiarum cum n^e®®
tione.

Haemorrhagiae criticae ejusmodi sunt,
quocumque organo proveniant, per ahas sang»»quot;®
tractiones artificiales, suppleri non possunt.

1) Baumgartner, Handbucti der specie]. KrantW'
Heilungslelire, I. pag. 587.

observât Naumann 1): »Merkwürdig ist es,
in ■

^ einer Epidemie, die unter diesen Umstanden

^^nbsp;künstlichen Blutentziebungen nicht

Conbsp;ausbleibende freiwillige Blutung nicht zu

Qjj,nbsp;vermochten, sondern dass sie vielmehr

^ar nachtheilig wirkten. Dieser Vorgang macht

leh ^^^^'■^eheinlich, dass die Krise in der Aus-

S eines eigenthümlich semischten Blutes ihren

'«Ue, welches nur aus einem bestimmten
■quot;Satie zu-

der 'nbsp;vielleicht in Folge von eigenthümlicher,

quot;^tung vorangegailgenen secretion also verändei t)

leser Beschaffenheit ausfliessen konnte.quot; Ipsa

auctoris attuli, dum unum in üs invenitur argu-

V • vix intelhgendum. Accipit nempe Clar.
u Hl

pecuüarem sanguinis compositionem, ex-

illa

'genbsp;^^^ »eijfentbümlicher, der Blutung voran-

Vni^nbsp;Secretion,quot; quid autem per illa contendere

Pernbsp;, qui antea (I. c. § 134) haemorrhagiam

^afnbsp;penitus denegavit, non patet. Obser-

,nbsp;ipsam tamen veram esse etiam constat ex

quot;Gloria

morbi ab Andrallio relata 2), ubi in

l'ieur^j,

e 1 venae sectione jam frustra instituta, haemor-

Jfa

IG

t morl'quot;'

rhagia uterina adveniebat, ilio cum eventu, quot; ^^

citissime sanaretur. Ut ipsa AndrallU- * ^^^^

hoc casu referam: »Remarquons encorenbsp;^^

ce cas, l'évacuation sanguine, provoquée P'^

nature, fut beaucoup plus efficace que la saig» ^^^

Patet quidem ex illis effectum haemorrhagiae ^^^^

dilTerre pro organo, e quo provenit ; nequaquai»

ggcreu

argumentum haberi potest haemorrhagiae pe^ ^^
nem. Eodem modo sanguinis depletiones artificiales ^^^
in organo remotiori instituuntur, si morbi cau ^^^
requirat, et majorem tunc edunt actionem, Iquot;quot;* ^^
affecto organo propius erant advectae. Eadetn ^ ^^^
casu proposito locum habent ac in haemorrhagus cv ^^^
Kum autem (praeter locum quo haemorrhagia a ^^^
modus effluxus , aut arte provocatus, aut natura ^^^^
veniens, vim habeat et efficaciam in sangm»!* ^^^^
compositionem, non constat nec facile
Tîeque tamen valde improbabile videtur, si vaH
consideramus sanguinis compositionem, e ve»a
quoad fibrinae copiam , pro varia forma et magi» ^^^^
aperturae, per quam effluit. Posset quidem h»® ^^^^
crisis salutaris per hacmorrhagiam exphcan,
natura provenit, sed quae depletione artificial' ('1
vis eodem organo adhibita) desideratur.

fando

defe:

Uiç.^ ^nbsp;scopo , quem statumit, atque ex sanguinis

'i-ihs modificatione. Ut clarius rem proponam,

atl^ *nbsp;aÈFeram 1): »Baher auch die Menstru-

Spellnbsp;normale Vorbild der Blulflüsse, jer.cn

titiçi]nbsp;^liaracter (von secretive und excremen-

^'utflnbsp;an sich tragt. Sie ist ein secretiver
quot;Uss

eitiç^ 'nbsp;der zur Erzeugung und Ernährung

Znbsp;^'■ganismus bestimmte, fur seinen Zweck

Sgsstnbsp;vervi'endbare, als überflüssige Bil-

ft^n«.nbsp;®quot;®geschieden wird. Insofern aber das

'quot;'»nba

cum aliis secretionibus convenirct, ncquaq«® ^^^
batus est; major vero fides habenda opimotu. ^^^^

J. Muller proponit, menstruationem nempe^^

turam, ut corpus humanura omni tempore ap
ad generationem. ï)

Quoad sanguinis menstrualis modificationeio, ^^^
est secretionem m organis genitalibus coinci
menstruatione, quod imprimis patet ex acida
quae in hoe sanguine observatur; quum
guinis globuli fere immutati in hoe flu*quot; ^
adsint, nullo alio modo , nisi vasis ruptis,
guinis

fluxus explicari poteC Sola differeoHa P
tum in minori sanguinis menstrualis fibriu^^
tum in coagulationis defectu, quod fawle ^^^

invenitur. Menstruationem igitur consideraud ^^^^^
haemorrhagiam» ex congestione uterumnbsp;^^gyoi»^

dica, cui vasa resistere non possunt, cum
in titero junctam.

S 10-nbsp;^^^^

Ex hisce omnibus bene perpensis haenKquot;^ ^^^

per secretionem rejiciendam esse con
_ ,

1) HandbucL der Phyriologie de» Menschen. To»

lgt;ler

rcclam ipsius secrelionis delinitioiiem, tum
ad illam defendendam proposita non

^I'probanda.

Ins

quot;per ex hucusque propositis concïudere licet,

veram haemorrhagiam talem dici posse, nisi

^olntio continui. Quum autem fluxus sanguine

^dsint, qui ^b omni aevo haemorrhagiae habiti

^'illa tamen vasorum destructione probata ;

^^ ^tiam limes non facile sit statuenda, ubi verae

^'■'quot;hagiae adsint, vel ubi solummodo serum san-

tra ° Dratum sit; quum denique, uli vidimus,

jnbsp;non denegandus est a simplici ejusmodi

®quot;^lt;Iatione seri colorati,- ad veram haemorrhagiam

Lnbsp;capillarium* dissolutionem ; ma'e agerem, si

quot;äsce e

ïalquot;nbsp;haemorrhagiarum penitus excluderem.

accipienda esset haemorrhagia per transsu-

'oneit,^

lt;lua inteihgatur oportet, non diapedesis

^eque secretio recentiorum auctcrum, sed

^ ^'^^^sgressio seri sanguine tincti per vasorum

jigj^^ ^u'la harum continui solutione praesente,

'naterie in hoe transgressu ullo modo mutata.
'ceat • •

^ 'gitur sequentcm haemorrhagiarum divisionem,
o^-ma petitam, in medium proferre, qua
emorrl.agiae distingui possunt: 1quot;. in hae-

tes;

morrhagias veras, continui solutionem ponen

jjabrquot;'

quas pertinent haemorrhagiae per rhexin, P®quot;quot; ^
sin, et qiiidem per diapedesin, veterum sensu, ^^
haemorrhagias spurias. In hisce vasorum contu^ ^^
solutum non est, dum etiam sanguinis globuli d®
palet autem has facile in illas transire, atq«®
sime ambas conjunctas inveniri debere.

CAPUT IL

Oï^nHAGJARUM CAUSIS REMOTIORIBUS.

S II.

Ca

quot;Poriejnbsp;in ipso vasorum contexlu posita,

'iuirgj, ^ 'quot;espectu nunc in causas remotiores in-

'ha»;nbsp;scilicet maxime différât, num haemor-

^ oriai,

''fturv, .nbsp;morbo ipso vasi inhaerente, an

ducat

«iïPr,nbsp;processu extra vasa decurrente, hoe

ca..

tia» quot;-^usarum fundamentum habebimus.

.nbsp;^^ causa extra vasa posita, duplici

'^''^Siatn 'nbsp;1quot;. vi mechanica. (Ponit haemor-

^^ ^'lexm, quam silentio praetermittere censeo.

haemorrhagiis durante parlu

POst

Parlum advenienlibus; tum etiam de apo-

vel

plexla , quae dicilur traumatica, ex vi exlerii'
caput , vel in truncum agente, nata.) 2quot;. Haenao'quot; ^^^
oritur process« morboso in organo, e quo haenior ^^^^
provenit, quamvis vasa non primarie siat afiecta- ^
bic haemorrhagiam intelhgi per diabrosin.nbsp;^

autem illa non tam frequenter adveniat, qnam P ^
intuitu crederetur, aliquid fusius de illa agere ne ^
censeo. Imprimis hoe fieri oportet de pquot;'®' ^^
haemorrhagiis in phthisi, ubi vomica jam
diabrosi nonnunquam deducendisnbsp;^^

In phthisi labcrantibus haemorrhagia quam

„ dur»'

advemt; nunc ante morbi evolutionem, nunt-

ejus decursu; hic aulem modo quaeslio est ^^

hacmorrhngiis, quae oriuntur in vomica formî* ^^

vasorum ulceralione. llaro autem talis haemo'

t»

oritur. CI. And ral unum modo morbi cas

scribil, ubi caverna (baemophlhisi praecessa;

mortem sanguine impleta inveniebantur.nbsp;.j.

Causam investigîturus, cur adeo rara in hoc r

seos sladio sit hae.rorrhagia ex Andrallio sel

afFeram: »Nous n'avons pu trouver qu'une seu'

» 't ^

l'orifice du vaisseau rompu, dont le sang s'®'
semblablement échappé pour remplir la caver^®
vaisseau était contenu dans une bride, qui

'quot;avili

® qiii s'était dechirée. Son orifice béant

quot; bouché par un petit caillot fibrineux de couleur

qui, à l'aide d'un stylet, fut aisément ex-

^^ Vaisseau ; on put alors s'assurer que la cavité
Cell • ' •

quot;'-Cl était conservée. Mais dans tous les autres
cas^ il

' ^ous a été toujours impossible de rapporter à
de quelque gros vaisseau l'existence de
•^orrhagie^ Celle-ci était elle alors le résultat

sorte d'exhalation à la surface des parois de la
^^erne?quot;nbsp;Ultimae opinioni optime accedendum,

'Pse auctor etiam affert, saepissime invenin in
pus sanguine tinclum. Ratio, quare ejus-

•^ocli h

lt;111. '^^quot;'^'■rbagia in phthisi rara adeo sit, quaerenda

Videtur in ipsa concretione vasormn. Egregie

oa,nbsp;.

-iusam exposuit Glar. Schroeder van der

' qui concrelionis processunv in yasis minoribus

P^re demonstrat et ad truncum procedere. Vasis

l'utnbsp;hoc processu participantibus, nulla

itanbsp;concreti amplius locum habere, potest,

Mv

^ Vase jam clauso, ejus exulceratio et resolutio
, dum nulla haemorrhagia sequi possit. 2)

2) Qp ^quot;ural, Clinique Médicale, Tom. II, pag. 175. e. s.
®'iroeder van der Kolk, Obserralioncs Anatoiui-
quot;^''quot;'-hologicae. Fasc. I. pag. 74. c. s.

I HI

Pulmonum aulem haemorrhagias interquot;quot; ^^^
posse ex ilia causa, patet ex casu ab A n d r ® ^^
relato. Accedit quod in vomica,

sustentaculis. 1

vasa tenent, remotis, haec dilacerari et rumpi pos®'quot;'

• t affed»-

anlequam per ulcerationis processum sini ^^^
Ceteroquin monendum in aliis organis, »o®
raram esse haemorrhagiam per diabrosin.

§ 12.

Quoad haemorrhagiam ex causa intra vasa Pquot;'
haec ortum ducit vel ex morbosa sanguinis conditiquot;
vel ex nervorum vi mulata, vel denique ex
parietibus morbo correptis.

I. Sanguis, haemorrliagiae causam efficiexis
modo peccare polest, scilicet: 1quot;. Sanguinis

potest esse mutata. Haemorrhagiae enim imprimi®

unlur ex sangidne nimis fluido, nec non ex

copia imminuta. In omnibus morbis, ubi talis s®
guinis dyscrasia adest, haemorrhagiae oriri pquot;®®
Facile palet tales hdemorrhagias (in initio ueinpe) quot;
esse veras, sed polius oriri per transsudatione'i^

sanguine tincti; tamen morbo procedente veram
morrhagiam oriri posse, extra oinnem
alcam positum est el constat ex ratione supra expO®''

Hinç jj

explicaridae , quae in typho ,

^^ ' morbo maculoso Werlhofii, similibus-

siil •nbsp;Num haemorrhaphilia, morbus con-

nnbsp;'nbsp;bas haemorrhagias referri debeal?

^^aoivis fgt;

viclejjnbsp;aliquid conférât sanguinis dyscrasia,

Potius nunc plures causae concurrere.

^'^Unbsp;peccare potest ratione ejus copiae,

itanbsp;ratione distributionis irregularis. Duplex

H^ienbsp;est i,

Ooj^.^nbsp;morbosa conditio. Quum autem ex

quot;Ullanbsp;simpH citer adaucta (plethora vera)

ttijj^^.nbsp;®°^®rrhagia oriri possit, nisi simul ejus dis-

'^'^^ata sit, coniunctim de illis tractare melius

^redo TTi,-

^co • 'nbsp;sanguinis copia aucta est, ex causa

'quot;isionaii

f^çjj^ h 'nbsp;in organo quodam efficiente,

Hw . quot;quot;^^rrhagia exoritur. Plurimae autem haemor-
orti,

^nbsp;ducunt ex sanguinis distributione perver-

® organo hyperaemiam, cui vasa , qua-

Causa, resistere nequeunt, tum ex congesti-
^Va 1

» ^m ex impedimento in sanguinis circulatione.
Puluj^ jjnbsp;haemorrhagiae aclivae saepe in

Cojnj^ ' Pquot;™*^ phthiseos stadio , ex irritatione
«dsif.nbsp;autequam ullum hujus morbi symptoma

Ils .nbsp;nquam tunc tuberculorum genesin, vel

eorum emollitionem accelerantes, ut

Hf

egregie probavil elar. A ad ral in Observ.

XIII, XIV et XV de phthisi pulmonah.

haemorrhagiae ex cordis partis sinistra« hyper^rop ^ ^^

atque haemorrhagiae criticae ita dictae, etiaiquot;

referri merentur.

In haemorrhagiis, propter impedimentum hi cir ^

sanguinis ortis, vasa extend untur et tandem ^

rantur, uti cerebri haemorrhagiae ex quadam P*^ ^^^

num parte impervia, vei ex morbis cordis ;

haematemesis ex Hcnis morbosa affectione satis

nte

trant. Ita atrophia cerebri (etiam mone«

quot;lil*'
eï

tiä»

isioquot;

vasor

vasa diu resistant, nisi sanguinis dyscrasia ,
morbi, ahaeve affectiones, quae haemorrhagiaquot;quot;
cere possunt, simul adsint.

S 13.

II. Nervorum influxus ad haemorrhagias e ^^^
nequaquam negandus est, quippe, nervorum vi ^^^
aut penitus destrucla, nisus in haemorrhagias

'^'■«quot;'meni.,

quot; gt; quae haiic nervorum vim et efficaciam
Ubi ^ ^^l^nt, sunt: facilior liaeraorrfiagiarum ortus,
'»icnbsp;debililas; vi nervorum nempe ex

ale immit/uta ; atque haemorrhagiae nonnun-

* nata

fj^.j.nbsp;nervos descissos. Sic haemorrhagiae

oriuiityj. pQgt jirofusas sanguinis detractiones,

aumann casum refert apertum, a

observatum, quem hic communicare locus

nempe apoplexiam passus, quae iteratas

^aejtinbsp;'n^'caverat, his debihtatus, pleuritide

'■'^agica corripiebatur, Jethali cum eventu.
batnbsp;sanguinis copia in pleurae saccis invenie-

I) Ftnbsp;quot; ^

exp^ •nbsp;quoad haemorrhagiam, descisso nervo,

'»lentunj ad rem illam illustrandam a doct.

institutum est; descissis nempe
quot;lutiquot;nbsp;niodo ut nulla nisi sanguinis com-

quot;»bo remansisset, post ahquot dies urinam secrelam
tinetam inveniebat. Hoc phaenomenon expli-
turn per transsudationem seri, propter
in, J ^nbsp;, turn per vasorum (hyperaemice

P'^'orum) dilacerationem.

•^nnulli

auctores nervorum influium ita exphcant

1. 0. pg. 377.

ainp'

ul, nervis desdssis, vasorum nutritio non
locum habeat et parietes resolvantur, argu®®'^
sumentes ex sequelis iisdem pro fibrinae im

et nervorum descissione. Glar. Budge hancce op
onem secutus est dicens: »Woher mag es
dass nach Durchschneidung der Nierennerven statt

Blut secernirt wird ? Sind auch hier

vielleicht

Gefässwände der Capillaren in einen dissoluten ^us'®

versetzt worden? So viel ist sicher dass Weg»«^quot;'^

des Faserstolfs und Durchsneidung der Nerven dha^''^^

Jri-

Folge haben, wie die Durchsneidung des Nervus
geminus lehrt 1).quot; Mihi non est viri dar. opiu'quot;''
dijudicare, iili autem accedere non dispar videtur-

S 14.

III. Tandem vasa ipsa peccare possunt, et »
dare ad haemorrhagias.

Hue pertinent vasorum , imprimis arteriarum

rationes spontaneae, quae non solum aneurysma sie

tum spontaneum, sed eliam haemorrhagiam iiite'quot;®'
efficere possunt, Consideranda hic imprimis
Aneurysma dissecting, uti Angli vocant, atque proce®®

1) Budge, Allgemeine Pathologie, pag. 500.

jjj '^^'''^'osus, Rokitanskyi descriptione optime
^Ub ■ 1)) recentiorum aulem perquisitionibus
jnbsp;evidentissime in lucem positus.

'Casu priori tunica arteriarum cellulosa, inflam-

passa, resolvilur a tunicis media atque

luae nunc sanguinis impulsui resistere non

' sed. dilaceranlur ila ut sanguis inter tunicas

cellularem effundatur ; atque postea saepe ,

casu quem Rokitansky affert, tunica externa
quot;äcerata u

^^ 1 haemorrhagia externa oriatur. Fissura tuni-^
Alinbsp;''' direclione fibrarum locum habet.

' l^aoihujus reiexplicationem dedit Rokitanskv,
ï^am minoris momenti, praetereunda. Obser-

^atid

tfQj^j^.nbsp;mort)

plerumque adesse.
^th ^^sorum morbus positus est in processu
Incipit hie cum depositione materiei,
tunicae inlernae baud dissimilis, ad internum

uin

«n,

criariiß,

.nbsp;parietem, quam alii explicabant ex inflam-

'^ue f

'Utiiç 'quot;^'^ae cellularis, cujus producta per ahas
transirent, alii vero ex depositione e sanguine

H.nbsp;Handbuch der pathologischen Anatomie,

534 e. s, atque pag 600 e. s.

adariaquot;'

dyscrasico, inflammaüoiiem tunicae externae sccu
lunc ponenles. Investigationes recenliorcs
opinionem, quam Rokitansky imprimis
est, confirmant fundamenlis plus valentibus.
clusiones ex hisce perquisitionibus imprimis
scopicis, viris dar. Bonders et Jansen 1)

i mquot;

deducendae, sunt sequentes : Ex sanguine crasi
materies deponitur ad superficiem liberam
internae plures depositiones subsequuntur strata ^^
tes; postea emoliitio cum formalione adip'® ^
cholestearini ad stratum primo formatum ^

1) Donders en Jansen. Onderzoekingen omtrent den

ideo-

van de ziekelijke veranderingen der slagaderwan
Doet. Jansen nuper oliservationcs cum publiequot; quot;quot;quot;quot;^jgifle
cavit de coagulationibus in arteriis, ubi de harquot;®
sermo est. Historiam refi-rt scctionis, ubi coagul^''quot;quot;^ ^^^
niebanfur in arteria aorta neque cum cordis iU'S» •jn'®'quot;
atheromate(qnamvis in basi atheromafosa adesscnt) conve
Qucmnam effectum tales haliere possent coagulation®'
dcpositae, ad earum tunicas iifTiciendas, non constat, 1 ^^^^
auctor illam historiam nimis raram esse dicat,nbsp;^^^jils

clusioncs deduccre par esset. Si autem ex plurihus ^
melius nota erit talis degeneratie, haud iniprobabü® ^
exinde emollitionem tunicarum atque
haemorrhagiae in posterum cxplicafnra fore. (Xedi-'
Lancet, N^ 11. Mei 1848).

'quot;^Ollîlmnbsp;•nbsp;■ •

cum adipis depositione adveiut lu lunicis

et fibroso-circulari, quae tandem destruuntur,

quot;quot;l'a nisi tunica cellularis remaneat. Aliquando
Iqcq .

iransitus hujus depositionis in materiam athero-
aut eliam jtmcta cum hac, in ossificationem
potest iîla dcgeneratio.

proposilis optime intelligi potest, quomodo, hoc

^ '^essu bene evoîuto, intima et media nempe tunicis

'^''''Jctis, sanguis sub tunica cellulari extravasari, et lan-
dein

' '^tinbsp;c ) casum commémorât,

quot;aec ,1-

uisrumpi possit. Non saepe autem talem sequi
patet ex observatione probata, quod
gt; processu atheromatoso orto, plurimum tunica
^'quot;'^ris incrassetur.
^^ ^ eadem aifèctione, praeter vasorum majorum
^quot;^^'•alioûeg, cerebri multae haemorrhagiae ex vasis
quot;^'■ibus hunc processum participantibus, explicari
de quibus vir dar. Rokitansky recte
'Vorzugsweise verwandt diesen Fällen der
(haemorrhagiae post processum athero-
valde evolulum) sind die häufigen spontanen,
^quot;f ganz unerheblichen Veranlassungen, sich

crei

■gt;nbsp;t.erieissunff

Häuten rigid, brüchig gew^ordener Arterien, wie

ijlequot;''^

solche nebst andern besonders bei der APquot; ^^

(Gehir'n-Hämorrhagie) stattfinden 1) quot; Atque

mihi contigit similem observare casum, ubi, i» ^^ ^^

hominis apoplexiam passi, eadem arteriarum o ^^^^^

et fragilitas aderat, juncta cum atheromate m ^^

aorta, quem casum doet. Oudenhoff descop

ginisf®

In hoc uti in plurimis aliis casibus , coruis
hypertrophia aderat.

Omnes hi morbi in arteriis sedem habent, quibquot; ^^
tenentudo vasorum vel eorum angustia, adden '

facile haemorrhagiam efficientes. Adveniunt
in ahis vasis, imprimis in venis, affectiones,
morrhagias adducere possunt. Venarum autem
tam frequenter haemorrhagiam non efficientes,
ne nimis prolixiores simus, exponendi non sunt.

S 15-

Causae, quas in hoc specimine recensui
exemplis illustrare conatusfui, generales sunt ; spe ^^^
vero, a nobis non propositae, facile ad piquot;'quot;® ''
quae constitui, reduci possunt.

1)nbsp;1. c. pag. 609.

2)nbsp;Oudenhoff Casus apoplexia Select, cas 1.
Rhenum 1848.

la

illio , adhuc observare mihi hceat. Ex causis
CRiorrhagiarum, separatim propositis, nequa-
l'aem '^'^''^'^ddum, (quamvis ex unaquaque per se
amp;ia oriri posset), tam simphces illas esse solere.

'Iiis

^«nira

Hujg .nbsp;variis causis confluenlibus proveniunt.

'''adv ^ ^ï^cm imponam causarum inquisitioni ani-

ïriçj-nbsp;' 'î'^od, in haemorrhagia data, nequaquam

0 Suft; ■

ev , '^'at unam invenisse morbi causam, (luum
P'iribus •

' unum quasi effeclum confluenlibus,
^«epe habeat.

T A If T U .-IT.

THESES.

I.

]\'itrogeniimi alimentorum pro parte per
cxceruitur.

II.

Ubi cordis soni noii atidiuiilur, mors cerW-

III

quot;Der Mangel pathologischer

Wahrheit

durch scholastisches Schematisiren ergänt^t ^ ^^

R.o«!'^

IV.

Non datur chondritis.

V.

Deposita atheromatosa non producuntur
matione primaria parietum vasorum.

VI.

quot;So

licKnbsp;Pathologie als Therapie finden ihre eigcnt-

® Regel iï

in der Physiologie.'

VII.

Ch' •

tio.- quot;S'JS in morbis typicis chinoidini admiuistra-

Praeterendus.

VIII.

Ch

^ co^quot;^'^ Pquot;ncipia, quibus aclio Oiei lecoris Aselli
^^ humanum tribuenda est, nondum posuit.

IX.

^^^'Ci usus in medicina nequaquam reprobandus.

X.

•^holejE. A •

■'^siatica est morbus contagiosus.

XI.

^Heoria

W ^'■'^tionis in peripneumonia, quam exposuit
^^Verlieh, minus probanda videtur.

XII.

^ ^iris ^^^'^^^^driaca passio idem morbus habetur
^^ ''ysterica in.feminis.

tailquot;'

Rede de cliirurgia Desault: quot;l'Art, qquot;» ^
fois défigure la nature, aussi la corrige et le®

XIV.

secare

In cerebri commotione venam continuo s
riculosum est. Larga sanguinis generaUs
serius demum convenit, reactione ingrediente.

XV.

Operatio strabismi non tantum cosmelicuffl»

XVI.

In eclampsia parturientium partus quam
absolvendus.

AAN MIJN YRIEND

ö. G. WINKLER,

ZIJSE BEVORDERISG TOT HEDICINAE DO

Dgjnbsp;mijn -vriend aan 't einde van het pad,

quot;quot;tiend door de Stichtsche lustwarande,

ioete

Treugj, die alle zorgen bande ,
V bloemen bood der Academie-stad;

in Iiaar pracht van bonte tleuren
voor uw verbeelding heen,

«iel

quot;'»twaart haar liefelijke geuren

Op d' adem van 't verleen.

•• ^ schoonst gebloemt, gekweekt in zuivere lucht,
^ «ch 'nbsp;' '»O®' eindelijk verwelken,

'PPe ook 't hart behagen in die kelken

'^^'ult ^ ^quot;''dren meer dan bloesems zonder vrucht j

^ 'j'» vriend, die vruchten kunt ge gaderen
'^quot;■'»ont quot;quot;^^^^'snhre baan der waarheid, die zich thans
uwen blik, — zij rijpen naast de bladeren
Van uwen lauwerkrans.

3S

Betreed die schoone baan met nieuwen lust cn
Wees als het zonnelicht een zegening voor allen,
Is d'aardschen wandelaar de wandelstaf ontvallen,

Zoo steun hem door uw kunst en sterk zijn wanH'-quot;'
Wijs hem verfrischingsbron wanneer zijn krachten falequot;'
Opdat hij welgemoed zijn dorst naar leven lescb,
Uw nutte weienschap zwaai over duizend kwalen
Den scepter van Hippocrates.

Dan zal de vreugd u niet verlaten, — neen,
Zij zal in 't licht van uwe daden tieren
En 't nieuwe pad met: nieuwe bloemen sieren,

Als hoop en hulp zich hechten aan uw schre«quot;'
Die vreugde klim' bij 't wentelen der jaren,

Zij kroone uw kruin met zaligheid en vreê,
Zij sture uw levenshulk langs de opgeruide baren
Der ondermaansche zee!

wmM

m:

Oil jH Khi«

tikie lidk«**quot;

■»fe-'-g^