DISSERTATIO JURIDICA INAUGURALIS,

CONSILIO NAÜTICO.

DI8SERTATI0 JIJRIDICA INAUGURAIIS,

1) Enbsp;•

CONSILIO NAUTICO,

quam,

FAVENTE SUMMO NUMINE

ex axjctokitate rectokis magnifici

PETRI JOHANNIS ISAACI DE FREMERY,

MATH. MAG. PHll.. NAT. MED. ET ART. OBST. »OCT. ET PROF.,
SEC NON

amplissimi senatus academici consensu

ET

nobilissimae FACULTATIS JURIDICAE decreto,
PRO ORylDIJ ÖOCTORATUS,

summisqtje in jure romano et hodierno jüeibtjs et privilegiis,
IN ACADEMIA RHENO-TRAJECTINA ,
rite ac legitime consequendis,
PUBLICO AC SOLEMNI EXAMINI SUBMITTIT

Paulus Joannes bosch van drakestetn,

amstelodamensis.
ad diem XXIII junii MDCCCXLVIII , hora I.

AMSTELODAMI,
in bibliopolio C. G. van der POST.
MDCCCXLVIII.

TTPIS B. BARELS.

PARENTIBUS

OPTIMIS CAEISSIMIS

SACRUM.

w

Grave quidem et molestum est decedere ex amoenissi-
sludiorum et amicitiae campo, quem fugaces aliquot
annos percurri, ubi tot tantosque fructus carpere mihi
licebat. Alius continuo latior isque severior campus me
recipiet; cui ut civis adscribar en hic studiorum primi-
Üae, quas utinam tali honore dignas conficere potuissem !
Ex immensa enim illa copia materiae, unum idque nec
nimis magnum aut parvum, neque nimis difficile aut
leve argumentum eligere, atque ex hoc illud ipsum, cui
pondus inest, decerpere, quem iuvenem non commovit,
perterruit, moratum est!

Hanc autem datam occasionem praetermillere nolo,

quin praeceptoribus débitas gratias solvam. Vobis impri-
mis , Viri Clarissimi den Tex et van Hall , qui in iuris-
prudentia duces mihi fuistis, qui tanta in me benigne
conferre non cessastis, pium gratumque animum publice
significare gestio. Nulla dies vestrorum in me benificio-
rum memoriam mihi delebit, semperque manebit meri-
torum vestrorum honos. Eadem qua antea benevolentiâ
me prosequi ne desinatis enixe rogo.

Tibi autem, Promotor Clarissime, pro utilissimo auxilio
optimisque consiliis, gratias maximas agere admodum
mihi iucundum est.

Vos tandem, amid, quibuscum spalium in Athenaeo pe~
regi dulcissimum, quorum quotidiana consuetudine, quo-
rum studiis in sodalitio, tarn Utterario, quam iuridico,
uti mihi licuit, valete, et mei^ sicut ego vestri, memores
manealis velim. Idem nos vinculum et veri et patriae et
liberalium doctrinarum amor iungere pergat.

DISSERTATIONIS CONSPECTUS.

INTEODÜCTIO.
C A P ü T I.

quid sit consilium naüt1cüm, et dnde ohigwem ducat.

^Ï^CTIO I. CONSIln nadtici defihitio.

sectio II. DJ consilii haütici origine.

CAPUT II.

öuaenam personae consilium nauticum constituant.

CAPUT III.

de quibus rebus consilium nauticum audiendum sit.
SPfTin 1

• m »ebcs, quae ad ha vis merciümqüe curam gerendam
pertihenies delibebationibcs consilli narlici loccm
dant.

SECTIO II. de rebts , quae ad wscipliram m havi tcetoam ïerti-
nentes dehberationibos consiiii nartici locd« daht.

1

c A P ü T IV.

QUAE FORMAE IN DELIBERATIONIBUS ET POST EAS OBSERVANDAE SINT.

CAPUT V.

DE COSSILIl NADTICl AÜCT0R1TATE.

SECTIO I. de consilii maütici auctoritate in cura navis mer-
cicaque geresda.

§ 1. 'De consilii nautici auctoritate in comprobandis vel
improbandis rebus a magistro gerendis.

§ 2. Quid iuris, si magister navis consilium nauticum
convooare neglexerit ?

5 3. De consilii nautici auctoritate in eligendo magistro,
caeterisque causis minoris momenti.

SECTIO II. de consilii nautici auctoritate in disciplina is
nävi tuenda.

§ 1. Universe.

§ 2. Num consilio nautico tribuenda sit iudiciaria potestas
in delictis et criminibus puniendis.

§ 3. De delictorum inquisitione, de testimonio hac de re
scripta a consilio nautico conficiendo et de fide huic
instrumenta tribuenda.

§ 4. Consilium nauticum de minoribus delictis vel cantra-
ventionibus in disciplinam in navi iudicet.

CONCLÜSIO.

k

INTRODUCTIO.

L'importance et la difficulté du sujet qu'on
a choisi, semble être le thème obligé de
toute introduction, on se plait à les van-
ter, on les exagère....

Rossi, Traité du droit Pénal.

Postquam huius saeculi initio, Franco-Gallis e patria nos-
tra expnlsis^ pax Europae reddita fuerat, mercatura cum
caeterarum gentiimi, tum patriae nostrae reviTiscere et na-
vigatio , periculis impedimentisque magna ex parte sublatis,
®ageri coepit, quod longe lateque tot aedificatae naves, tot
quot;'^nntuni fere nationum nostros portus fréquentantes naves,
° nostratium peregrines portus petentes, testantur. Ut
igitnr quaeque iura et instituta, quae mercaturam nos-
tram spectant, in patria nostra magni liabenda sunt, ita
sane argumentum, de quo hocce specimine agemus omni
studio nobis digriissimum esse visum fuit; hoc enim non
tantum mercatoris bonorum , sed etiam nautae iurium

1 *

tutelam spectat. Quodsi in hocce argumento vel leviter
attingendo quaedam utilitas inesse non denegetur , si
cï ipsa inquisitione pateat, mercaturam, salutis patriae
fundamentum, hac in re bona lege, quae eam tutetur,
indigere, rememiniscatur legislator, nos novam legem,
quae ei prospiciat, iam dia speratam et expectatam, adhuc
desiderare, neque illam ad Calendas Graecas différât.
Cuicunque civi sortem nautarum cordi esse oportet. Per eos
enim, quamvis multis vitiis inquinatos, tamen raris vir-
tutibus, audacia, fide, se commendantes, navigatio, per
navigationem mercatura valet et viget. Lex eorum de-
licta reprimere conetur', sed simul etiam eorum iura
tueatur.

Quod ad mercatoris bonorum tutelam, in quaestionibus
quibusdam solvendis, principia recepta, nobis approbanda
visa, colere et sequi conati sumus. Quas autem attulimus
antiquas leges, eae, vel ut placitis suis utiles essent, vel
ut historia sua, magistra illa legislatoris, docerent, me-
moratu dignae nobis visae fuerunt.

Imprimis Consulatu maris usi sumus, cuius praecepta
antiquissimus isque uberrimus hodierni iuris maritimi
fons a Ictis merito habentur.

In antiquis legibus citandis viri Celeberrimi Pardessus
contextu usi sumus, in opere quod inscribitur : « Collection
de lois maritimes,'''' cuius version! plerumque fidem habuimus.

CAPUT I.

«tUID SIX COMSIWUM NAIITICIJM, ET «KDE
OmOIKEM DUCAT.

SECTIO I.

CONSIUI NAÜTICI DEFINITIO.

Ut specimini initium sit et caput, definitionem consilii
nautici, quae nobis optima videtur , proponere conabimur,
re enim, de qua disseremus, cognita, eo facilius ent
sententias lucide exponere beneque defendere.

Secundum art. 367 Cod. Merc. Neerl. coll. artt.
362, 368, 374, Consilium nauticum {de scheeps-

Cuicumque notum est omnia verba lingua nostra usitata
latine bene vertere haud facile esse. Verbum scheepsraad
Latine exprimere conati sumus, consilio nautico.

Non usi sumus verbo concilio, quia concilium magis dici-
tur de concessu audientium, consilium contra de concessu
deliberantium. Denique diximus nauticum, non navale, quia
navale magis ad navem tantum pertinet et argumentum spe-

raad (')) nonnullorum, in navi mercatoria versantium,
est congregatie, in qua , in magnis rerum m^entis, ma-
gistro praeside, deliberatur, sententiaque proditur de eo,
quod personarum, navis, merciumve salutis gratia facien-
dum sit.

Placita, quae in caeterorum hodiernis populorum legi-
bus de consilio nautico occurrunt, fere omnia illud eodem
modo definiri sinunt, Yid. Cod. Merc. Franc, art. 241,
410 aliique. Cod. Merc. Lusitaniae, art. 1387. Ord.
Bilbai, cap. 24, art. 21, 26, 30, 45—46., Pr. Landr.
lib. IL tit. 8. § 1463—1465.

Secundum Codicem Merc. Hispanicum tamen aliter defi-
niendum est, vidd. art. 661 aliique; revera ibi personae
lege in consilium vocatae de re facienda non tantum délibé-
rant, sed statuunt; vid. etiam Cod. Merc. Russicus, art.
709. Monendum nobis restât, nos in consilio definiendo
tantum locutos esse de eo, quod in navibus mercatoriis
nonnumquam convocari lege iubetur; est tamen aliud
consilium nauticum, militare nempe, quod iudiciaria po-
testate gaudens, in navibus militaribas viget, et specimi-
nis argumentum non est: de eo igitur hic non agemus.

ciminis etiam tiantas, el merces spectat, quod melius verbo

nauticum expriniitur.

(') Francice, Conseil de navire. Hispanice, Junta. Germa-
nice, Schifls-Rath.

SECTIO II.

dnde consiliom nabticüm origine.« ducat.

Apud antiquos populos non ita pridem in usumvenitut
mercatores aliis mandarent, ut merces per iter curarent,
easque peregre venderent, sed ipsi eas eadem navi comita-
bantur, ut in longinquis regionibus ipsi eas venderent, ali-
asque in earum locum emerent, quas rursus in patriam de-
veherent. Cum igitur mercium domini in navi semper ades-
sent, rei naturae congruum erat, eos de rerum suarum iaetu
vel redemtione a piratis hostibusve, consuli et deliberare.
Inde consilii nautici origo ducenda nobis videtur, quod ex
variorum populorum legibus haud dubie satis lucide apparet.
De iis gentibus, quae ante Athenienses mercaturam age-
bant, hic sermo non est, nam quamquam fere certum
sit, eas de re nautica leges ususve habuisse, earum tamen
iuris nautici nullae nobis restant reliquiae , nisi ea Rho-
diorum iura, quae in posteriorum populorum legibus hic
illicve inserta fortasse fuerint. Graecorum tamen nobis a
scriptoribus et praesertim egregiis Demothenis orationibus
multae leges traditae sunt, in quibus prima nostri argument!

exempla occurrunt^ vid. Demothenis Oratio in Lacritum.
Editionis Reisku , lib. II. pag. 77 , ubi legimus, debitores
rnercibus Atbenas perductis, intra vicesimum diem, ex quo
Atbenas venerint, creditoribus argentum rursus, quantum
ex syngrapba debetur, reddere debere, » nlijv tx^o^g,
ijv av 01 aifjjinloi ipijipiaaueyoi xoivfj tx^âhovTai , xal av n
nohjA,ioig dnoriamai, twv S'àllmv dnàvrav ivrtUg.'''' Unde
apparet veeiores de iactu et de redemtione ab bostibus
délibérasse. In Romanis etiam legibus de vectorum vo-
luntate sermo est, vid. fr. 2, § 1 Dig. de lege Rbodia
de iactu. »Si conservatis mercibus deterior facta sit
navis, aut si quid exarmaverit, nulla facienda est col-
latio, quia dissimilis earum rerum causa est, quae na-
vis gratia parentur et earum pro quibus mercedem ali-
quis acceperit.... Sed si voluntate vectorum vel propter
metum aliquem id detrimentum factum sit, hoc ipsum
sarciri oportet.quot; Ibi quoque de vectorum consensu agi-
tur, vid. etiam Patjlüs Sent. lib. II, tit. 7. § 3, iuxta
quem vectores, arbore, vi tempestatis amissa, ad con-
tributionem non tenentur, nisi, ipsis arborem salutis
causa eruentibus, navis salva sit. Nec non in Compi-
latione, quae vocatur jus maritimum Rhodiorum, quae,
etiamsi legis vim non habuerit, tamen antiquorum tem-
porum usum nobis tradidit; cap. 9, exemplum consilii
nautici praebetur. »Si magister de iactu consultare ve-
lit , vectores interroget, quorum in navi merces sunt et de

eo, quod faciendum sit deliberationem ineant.quot; Nec non
cap. 38, quo mercator primus merces eiicere debet ut
ostendat, se iactum necessarium existimare. Quae in
dictis legibus de consilio nautico invenimus, a Latino
littore cum plerisque Romanis legibus fmitimas regio-
nes petierunt, et in Consulatu maris recepta, adaucta,
caeteris plurimorum Europae populorum, etiam nostris,
antiquis legibus sancita confirmataque sunt. Praeceplorum,
quae in iis inTenimus, adhuc in fere omnibus hodiernis
legibus vestigia supersunt, de quibus nobis agendum erit.

CAPUT H.

i)lTAENA!H PERSOWAE CONISILIUM WAIITICIIIM
COMSTITÜAWT.

Lege nostra mercatoria art. 367 magister cum exerci-
toribus, mercium dominis eorumve mandatariis, si in navi
adsunt, et in omni casu, cum officiariis et praecipuis
nautis debberare iubetur.

Jam antiqua Atbeniensium aetate de vectorum delibera-
tione sermoest, vid: Demosthenes in Lacritum, Ed. Reisku ,
Kb. 11 pag. 77 et etiam iure Romano, L 2. § 1 Dig.
de lege Rbodia de iactu: de vectorum voluntate agitur.
Posterioribus legibus, de quibusdam rebus mercatorum,
de aliis nautarum eorumve praecipuorum, nonnumquam
etiam et mercatorum et nautarum, nec non exercitorum
deliberatio requirebatur. Quod vero ad medii aevi leges,
universe dici potest, mercatores consulendos esse, cum de
eorum commodo agitur, et de eo extra ordinem faciendo,

unde damnum iis oriri potest, sicutide iactu: Consulatus ma-
ris Cap. 54. Vidd. etiam Cap. 150, 185 sqq. legmn Uliar.
art. 8. Consuet. Amst. art. 8. Legis Phiuppi IL anni 1563
tit. IV, art. 4. Multis Consulatus maris capitibus nautae con-
suli iubentur, quod nusquam in Digestis invenimus, et ex

eo explicandumest, quod, increscente mercatura et naviga-

tione, mercatores non ut antea, merces in navi semper
comitarentur. Porro nautarum magis navis merciumque salus
intererat, non tantum ad vitam servandam (audacia enim
navigantium crescente magis altum mare petebant, et lit-
tora relinquebant, in quibus igitur nautae vim tempestatis
et undarum minus facile effagere poterant) , sed etiam
ad bona, quorum in navi dombi erant, cum saepius pro
parte mercedis iis merces quasdam transvehere permittere-
tur , quin etiam ad mercedem servandam, cum usu inva-
luisset, ut navi et mercibUs perditis nullam mercedem nautis
solvi oporteret, et praeterea , quia nautae saepius exercitoriae
societatis socii pro parte nauli et lucri operas praestarent,
quod neque apud Romanos in usu fuisse videtur. Omnes
nautas medii aevi leges consuli iubebant, -avec le con-
seil de tout l'équipage. Vidd. Cap. 66, aliaque Consulatus
maris, «par conseil des compaignons de la neef.quot; Art.
1 legum Uliar. Vid. etiam art. 2 Consuet. Amst. pr. »Soo
sal den schipper overeendragen met den meesten partyen
in 't schip,quot; et § 7 eiusdem art. «Wat den schipper
met den meesten hoop goed dunkt te wezen.quot; Adhuc in

lege Phiuppi II anni 1563 tit. IV, art. 4, 11, Van
üchipbreuckhinghe, legimus «bij advysen van den meer-
deren deel van den schiplieden.quot;

Huius aetatis leges tamen quamdam distinctionem iam
admisisse videntur, quia saepe dicitur, magistrum offi-
ciarios et nautas consulere debere ..après avoir pris con-
seil du contre-maître, des officiers de poupe et de tous
les matelots.quot; Consulatus maris Cap. 48, 150 caet; unde
apparet hos praecipue officiarios consulendos esse. Vidd.
etiam art. 3, cap. VI. Guidon de la mer. iuxta quem Sep-
tem nautarum praecipui consulendi erant: »sept des plus
suffisansquot; et legis Mas.siliae, anni 1253, lib. IV, cap. 30
ubi legimus: »Si iactus.... ille communi concordia mer-
catorum factus fuerit, vel rnaioris vel sanioris partis
eorum, qui in ea navi vel ligno tune assent.quot; — Etiamsi
de litibus minoribus diiudicandis agitur, fere semper pro-
magister (notier, contre-maitre) et scriba designantur
Consulatus maris Cap. 29, 181 aliisque.

LegeLüDOVici XIV anni 1681 magister praecipuos tantum
nautas consulere primo iubetur, veluti gubernatorem, pro-
magistrum aliosque. Lib. II, tit. 8. art. 1,18. Idem sanci-
vit Codex Merc. Francicus art. 410 sqq. »II prend l'avis
des intéressés au chargement, qui se trouvent dans le vais-
seau et des principaux de l'équipage,quot; vid, art. 234, 241 ,
249, 411, per quos etiam praecipui nautae consulendi
sunt. Codex Hispanicus art. 646 , 653 sq. officiarios consuli

iubet, quibus nonnumquam mercatores addunlur. Vidtl.
etiam legis Daniae lib. IV. c. III. art. 10 , 21 sq. Secun-
dum Ord. Bilbai Cap. 24 art. 21, 26, 30, 34, 45 officiarii
et praecipue gubernator et pro-magister consultandi sunt.
Idem iubet lex maritima Austriae art. 19, 26. Codex
Lusitaniae art. 1369, 1387, 1388, fere easdem per-
sonas ac nostra lex consuli iubet, vid. Cod. Merc. Neerl.
art. 367 , secundum quem magistro deliberandum est
cum exercitoribus, mercium dominis eorumve mandatariis,
si adsunt, et in omni casu cum ofamp;ciariis et praecipuis nau-
tis ('). Ex quo patet ex multis saepe personis consilium
nostrum constare. Mirum tamen est, legislatorem etiam exer-
citores et mercatores consultari voluisse, cum plerumque
rei nauticae nullam babeant peritiam, et idcirco tantum
inserviant ad turbam et tumultum augendum. Quid de
vectoribus, qui saepius bona quaedam secum ducunt, et
secundum Cod. Merc. Neerl. art. 532 quod ad bona
in navem illata, iis, qui navem onerarunt, accensentur?
Si etiam consultandi sunt, inde ingens orietur tumul-

(1)nbsp;»Is de schipper gehouden zich te beraden met zijne
reeders, inladers of derzelver gemagtigden, zoo die tegen-
woordig zijn, en in alle gevallen met zijne officieren en de

voornaamsten zijner scheeps-gezellen.quot;

(2)nbsp;u De passagier wordt ten aanzien van de goederen,
welke hij aan boord beeft, als inlader beschouwd.quot;

tus, praecipue in iis navibus , quae emigrantes in pe-
regrinas devehunt regiones. Praeterea quare in art. 367 ,
eonsuli debent exercitores et mercium domini, cum in
articulis 362, 368, 374 eiusdem Codicis de iis con-
sultandis senno non sit ? In casu enim art. 368 mer-
catores imprimis consulendi nobis videntur; ibi enim
agitur de mercibus, quae pro omnium salute eiiciendae
sunt, eligendis; mercium enim domini ipsi melius, quam
nautae scire possunt, quaenam merces maioris ponde-
ris, minorisque pretii sint, et si constat iactum necessa-
rium esse, eorum plerumque parvi interest, quorumnam
merces eiiciantur; quare auctores annotat. Amst. ad Cod.
Merc. Consult. Asser. c. s., minus recte observasse nobis vi-
dentur, cum pag. 149 dicant, ad art. 368 verba, »na beraad
met de voornaamsten van het scheepsvolk.quot; »Dus niet na
beraad met de inladers, die, wanneer zij zelve of hunne
gemagtigden tegenwoordig zijn, alleen daaromtrent geraad-
pleegd worden, of er eene werping zal plaats hebben , niet
welke goederen die werping zal betreffen ; en geen wonder,
daar zij er al te veel belang bij hebben, dat niet hunne
goederen, maar die van een ander geworpen worden.quot;

Quod ad finem huius sententiae, referimus ad art. 698,
coll. 727 sqq. Cod. Merc. Neerl. ubi de contributione
et resarcitione agitur, si damnum quoddam pro communi
navis merciumque salute necessitate datum est. Melius
hac de re statuit Codex Borussicus, ubi legimus suf-

licere, si magister gubernatorem, pro-magistrum et na-
vis fabrum tignarium consultaverit (O- ~ Art. 367
Cod. nostri velut in plerisque aliorum populorum legibus
officiarii consulendi sunt, ad quos in navibus mercatoriis,
imprimis praeter magistrum accensendi sunt, gubernator
primus et secundus, pro-magister, multique alii, qui ta-
men inferioris gradus esse censentur, inter quos navis faber
tignarius {scheeps-timmerman) praecipuum tenet locum.
Cum in sequentibus paragraphis de officiariis acturi simus,
qui consilium nauticum constituant, et disciplinam in
navi curent, praecipue de magistro, gubernatore et pro-
magistro loquemur, quibus ob aliquam causam impeditis,
qui proximo gradu sunt, eorum partes agant. Secundum
art. cit. igitur officiarii et nautarum praecipui sunt con-
sulendi: ex verbis enim non apparet nautas illos tantum
consulendos esse, deficientibus officiariis, de qua re for-
tasse controversia moveri potestnbsp;In Codicis Mere.

(X) Pr. Landr. Lib. II. tit. 8. § 1463 sqq.: » Musz er mit
seinen ScbifFs-leuten SeemannscbafFt oder Scbififs-rath ballen.
Es ist jedoch zur Deckung des Schiffers hinreichend, wenn
zu einem solchen SchifFs-rathe nur der Steuerman, Hoch-
Bootsmann und Zimmermann gezogen werden. Fehlt einer
von diesen: so musz der Schiffer an dessen Stelle wenigstens
einen andern erfahrnen Schififs-mann zuziehen.quot;

(ü) Videantur responsa data in coetu legislatorio ad art. 8
tit. III legis speciminis anni 1825. Voorddin, Geschied, en
Beg. IX. pag. 437.

Neerl. articulis, quibus de deliberatione agitur praecipuo-
rum nautarum, »de voormamsten van het scheepsvolk quot;
arbitrio magistri navis, quinam illi sint, definiendum relin-
quitur. Animadvertendum est praecipuos nautas non sem-
per eos dicendos esse, qui primis muneribus funguntur ;
hoe etiam ita in navigatione in usum venit, quo rei nau-
ticae peritissimi praecipui nautae esse censentur, in con-
silio adsunt, sententiamque emittunt.

Haec legislatoris interpretatio esse videtur; legimus in
Oratione viri ampl. Beelaerts van Blokland , vid. Voor-
duin, Geschied, en Beg. etc. lib. ix,pag. 422,»devoor-
naamsten van dezelven, d. i. : die door kunde en onder-
vinding die onderscheiding verdienen;quot; ut diximus quinam
peritia et eiperientia praecipui dicantur, magistro definien-
dum relinquitur, et merito, ille enim nautas, quos ipse
conduxit et ad operas praestandas per longum saepe tem-
pus adhibuit, optime cognoscere praesumitur.

CAPUT III.

DE QUIBÜfS REBUS CONSILIIIIH NAIITICVM
AITOIEKDVIH SIT.

El iis quae de consilii nautici constituendi ratione jam
diximus, magna ex parte apparet, quaenam res consilio illi
consulendo locum dent. Diridere eas possumus in res,
quae ad navis merciumque curam gerendam, et in eas,
quae ad disciplinam in navi tuendam pertinent ; de illis
primo videamus.

SECTIO I.

DE HEBÜS , QÜAE AD NAVIS MERCIUMQUE CURAM GERENDAM PERTI-
NENTES, DELIBERATIONIBUS CONSILII NAUTICI LOCUM DANT.

In Consulatu maris variae enumerantur res, de quibus
consilium nauticum audiatur, inter quas iactura praeci-
puum tenet locum. Si enim saevientis tempestatis vi na-
vis in periculo versabatur pereundi, nisi merces eiiceren-
tur , magister mercatores, qui in navi erant, convocare,

2

iisque, praesentibus caeteris nautis, periculum et iactus ne-
cessitatem ostendere debebat. Vidd. Cap. 54 aliaque.
Consilium nauticum audire magister iubebatur, si societa-
tem cum aliis navibus inire {voguer de conserve) cupie-
bat, Cap. 48, rel cum una tantum navi, ut se mutuo in
tempestate iuvare et contra bostes defendere possent, Cap. 49.

Idem magistro faciendum erat, si necessitate navem in
littus appellere cogitur, vid. Cap. 150. Praeterea aliis
Consulatus maris capitibus magister nautas vel mercatores
consulere iubetur, de portubus intrandis, Cap. 56, de
ancboris eiiciendis in locum ubi periculum est eas amit-
tendi, Cap. 64 , de scapba, aquae plena , derelinquenda,
Cap. 65, de alio magistro in suum locum substituendo,
Cap. 149, de via in itinere mutanda, alioque portu,
quam quo tendebat navis, petendo, Cap. 167, de pecunia
navi necessaria a mercatore mutuo sumenda, nec non de
navis armamentis vendendis. Cap. 61 , de navi ab bostibus
redimenda. Cap. 185, ubi legimus, »le patron qui.... fait
rencontre de batimens armés des ennemis, peut parler et
faire convention avec les comités.... afin qu'il ne fassent
aucun mal, ni à lui, ni à rien de ce qu'il porte à bord.
Si sur ce navire il y a des marchands, il doit leur dé-
clarer la convention qu'il veut faire.... Lorsqu'il n'y a
aucun marchand sur le navire, le patron doit tenir
conseil avec les officiers de poupe, le contre-maître et
les matelots;quot; eodem Capite idem faciendum est, cum

magister munera vel cibaria navibus amicis armatis do-
nare cupit. Exemplis illis allatis, generalem iam pona-
mus regulam , magistro consilium nauticum audiendum
esse, de iis omnibus rebus, quae nudam navis admini-
strationem excedunt. Eadem régula valet de caeteris me-
dii aevi, et etiam de posterioribus legibus, quod exemplis
probare facile erit. Legimus enim in art. 1 legum Uliar.
magistrum de consilio nautarum navis armamenta pignori
dare posse, cum pecunia navis indiget: »s'il a besoin
d'argent, il peut, de l'avis de l'équipage, mettre des appa-
raux en gage.quot; Vid. etiam Cod. Suec. Caroli XI. anni
1667, pars III, 8. Consilium etiam audiatur de iactu, vel
de malo ferro submittendo , vel de ancboris derelinquendis,
iuxta legum Uliar. art. 8 et 9, legis Francicae anni 1681,
lib. Ill, tit. 8, art. 1 et 3. Cod. Suec. Cakou XI anni
1667, pars V, art. 10. Statut. Massiliae anni 1253, lib, IV,
cap. 30. legum Wisbicens. art. 22 et 23. legum urbis
West-Cap. art. 8 et 9. Consuet. Amst. art. 2 et 3, qua-
rum Consuetudinum art. 1. dicit: »Waer 't date en schip
brake of dat men 't doorseilde ende quame aen den
grond ; vraer 't sake dat den koopluyden ende den schip-
per ende den schipman goed dochte dat men dat konde
in korten tyd weder reede maken ; soo soude men dat
weder laten maken.quot;

Consulantur mercatores vel nautae de societate cum
aliis navibus ineunda, Consuet. Amst. art, 2, § 7 [ver-

2 -

bum loten enim vadorum exploratorem conducere non signi-
ficat, ut vir Cel. Pardessüs contendit, sed societatem cum
aliis navibus inire, quo casu sortiebantur magistri, quae-
nam navis aliis praesset], de navi derelinquenda necessitate
cogente, Ord. Fr. a. 1681, lib. 11, tit. 1, art. 26, de cibariis
vendendis iis nautis, qui in itinere fame premuntur, Ord.
laud, eodem, art. 33, de damno navi aperiundae, ut merces
exonerentur, inferendo, Ord. lib. Ill, tit. 8, art. 18 ; de qui-
bus omnibus legibus dicta valet régula ; navem igitur in lo-
cum destinationis dacere solius magistri cura est, et, side
rebus extraordinariis, nudae navis administrationis fines ex-
cedentibus, faciendis agatur, consilium nauticum audia-
tur. Huius regulae quaedam exceptiones admittendae
sunt. Sic magister nautas de itinere incipiendo velisque
vento dandis consulere iubetur, legum Uliar. art, 2. urbis
West-Cap. art. 2. legum Wisbic. art. 16. legis Franci-
cae anni 1681, lib. II, tit. 1, art. 15, legis Pjiilippi II.
anni 1563, Tit. van Schipslmeren ende breucken, caet.
art. 11. Huiusmodi exemplum etiam praebet legis Franc,
anni 1681, lib. II, tit. 1, art. 25, qui officiarios quoti-
die convocari iubet, ut deliberent de via iam perfecta
et deinceps tenenda, de loco, ubi navis sit, aliisque. »En-
joignons à tous maîtres et Capitaines, qui feront des voya-
ges de long cours, d'assembler chaque jour à l'heure de
midy et toute les fois qu'il sera nécessaire, les Pilotes ,
Contre-maîtres, et autres qu'ils jugeront experts au fait de

la navigation; et de conférer arec eux sur les hauteurs
prises, les routes faites et à faire et sur leur estime.quot;

Haec duo praecepta , quae etiam in Ord. Bilbai occurrunt,
vidd. Cap. 24. art. 21 et 34, iure Francico hodierno non
* sancita invenmus; quotidiana illa deliberatie hodieque usu
viget, in fere omnibus, etiam nostris navibus mercatoriis. Co-
dex Francicus, consilium nauticum in causis art. 234,241,
249, 400, 410, 411, 426 citatis, audiri iubet^ ex eo tamen
non efficiendum est, de aliis extraordinariis rebus a magistro
nautas consulendos non esse. Scilicet haec tantum exempla
sunt, secundum quae dicere possumus magistrum de omni-
bus extraordinariis remediis, personarum, navis, merciumve
salutis gratia, adhibendis, cum praecipuis nautis deliberare
debere; Referimus ad ea, quae ait vir. cel. Maügeret. C. de
C. lib. III. pag. 293 : »En général, toutes les fois, que le
capitaine se trouve par des circonstances deforce majeure,
obligé de recourir à des moyens extraordinaires, il doit as-
sembler ses officiers et délibérer avec eux sur le parti à
prendre, soit pour le salut de l'équipage, soit pour la
conservation du navire, soit pour l'intérêt des chargeurs.quot;
Idem dicendum de Ord. Bilb. vid. Cap. 24, art. 26, 30,
38, 45, 46; de Cod. Merc. Ilisp. art. 653, 661, 678,
938, 969, 981. de lege mar. Austriae, Cap. II. art. 19,
35. Lege Anglia de nullis rebus magister consilium audi-
re tenetur. Codice Borussico, Pr. Landr. lib. II, tit. 8,
§ 1463, in causis magni momenti et dubiis a magistro nau-

tae consulendi sunt. Quod ad Codicem nostrum, art. 367 ,
sicuti in Codice Lusitaniae, art. 1387, regula proponitur
generalis, de omnibus nempe rebus magni momenti, con-
sultandos esse mercatores nautasque: »In alle voorval-
len van aanbelang, hetzij in het onder zeil gaan, kappen *
van ankers of masten , werpen van goederen , aannemen
van helpers of ligters, het inloopen in een noodhaven,
op het strand zetten van het schip, en wat dies meer zij,
is de schipper gehouden zich te beraden,quot; eaet. Quae-
nam eae res sint, de quibus consilium audiendum sit,
magistri arbitrio, tacente lege, definiendum relinquitur ,
nam non tantum res art. 367 enumeratae, sed etiam aliae
gravis momenti esse censentur, quod ex eodem articulo
efficiendum est , ubi legimus, »en wat dies meer zij
quibus verbis manifesto apparet legislatorem enunciative,
non restrictive locutum esse De eo, quod in gravibus
rerum momentis faciendum sit, consilium audiatur, quod
etiam ex ultima articuli 367 alinea sequitur, ubi dici-
tur: »bij verschil van gevoelen wordt dat van den schip-
per gevolgd.'''' Primo tamen intuitu hoc verum esse non
videtur, cum legimus in omnibus casibus magni momen-
ti , sive in itinere incipiendo, iactu, caet., nemo vero du-
bitat, quin hic consilium audiri iubeatur, de itinere in-
cipiendo , de iactu faciendo; et confitendum nobis est
legislatorem haud accurate in art. cit. locutum esse, cum
dicat, »in alle voorvallen van aanbelang, hetzij in het

onderzeil gaan,.... te beraden,quot; nam primo Belgice non
dicitur, » zich in bet onderzeil gaan beraden,quot; sed, quot; over
het onderzeil gaan beraden,quot; secundo, verbum « het%ij,'quot;
iterum poni deberet; quod ideo notavirnus quia variis in-
terpretationibus locum dare potest.

Si iuris historiam attendimus, et quae iure Francico
hodierno bac de re sancita sunt, concludendum nobis
est, magistro de rebus magni momenti consilium audien-
dum esse , quae nudam navis administrationem excedunt ;
et vero ridiculum foret magistrum de rebus ordinariis
magni momenti mercatores, exercitores et nautas consu-
lere iuberi. — De iis praecipue rebus deliberatio fiat,
quae avariae grossae locum dant, quo facilius probetur
requisitum, nempe, ut sponte damnum datum impen-
saeve factae sint, adfuisse. Saepe enim illud admodum
difficile est, e. g. in navis in littus appulsione, quo casu
haud facile est scire, num sponte , vel ab invito atque vi
tempestatis, navis in littus immissa sit. Animadvertendum
etiam est fere omnia exempla a legislatore addita avariam
grossam spectare.

Praeter art. 367, Codex noster art. 362 magistrum nau-
tas de navi derelinquenda consulere iubet, art. 368 de mer-
cibus, quae eiicientur, eligendis, art. 372 de rebus illis
emendis, quae navi mercibusque necessariae sunt, cum
loca et tempora exercitorum vel mercatorum mandata ex-
spectare non sinunt, et denique art. 374 de cibariis

Tectoris in coinmunem usum conferendis, si inopia per
iter exstitit ; universe igitur de iure nostro dicendum est,
magistro in omnibus magnis rerum momentis consilium
audiendum esse, de eo, quod personarum navis, merci-
umve salutis gratia extra ordinem faciendum sit.

SECTIO II.

de bebos, quae ad disciplinam in nâvi tuendam pertinentes
deliberationibüs consilii naütici locüm dant.

Consulatu maris aliisque medii aevi legibus, cum iuris
criminalis notiones minus quam hodie excultae erant,
barbarae saepe poenae a nautis sumebantur, de quibus
nonnunquam magistri caeterique officiarii et nautae di-
iudicabant. Eius rei exempla nobis praebent Consulatus
maris capita 205 et 206. Vadorum explorator enim,
qui navem per vada ducere promiserat, et imperitia navi
periculum intulerat, morte plectebatur, si hnius poena
dignus iudicatus erat ab iis, qui in navi versabantur,
vel eorum maiori partenbsp;De poena etiam custo-

(I) » Néanmoins le patron ne sera pas seul juge pour
décider si celui qui a e'té pris pour pilote doit perdre la

dum, qui somno se dederant, magistri nautaeque statu-
ebant.

Lex Francica anni 1681 generali régula, art. 22,
tit. 1, lib. II, magistrum, in itinere nautarum in diseipli-
nam delicta, veluti ebrietatem, seditionem, Tel iniurias
rixasque vel si eius dictis audientes non fuissent, similia-
que punire cupientem, consilium nauticum consultare iu-
bebat: ..pourront par l'avis des pilote et contre-maître
faire donner la cale, mettre à la boucle et punir d'au-
tres semblables peines, les matelots mutins, yvrognes et
désobéissans, et ceux, qui maltraiteront leurs camarades,
ou commettront d'autres semblables fautes ou délits, dans
le cours de leur voyage.quot; Quem articulum secundum legem
d. 22 m. Aug. a 1790 art. 61 in Francia adhuc valere
varii contendunt scriptores, quod consent etiam de' articulo
sequenti, quo officariis de maioribus delictis et criminibus
in itinere commissis , necessaria investigatio facienda om-
niaque indicia colligenda mandantur. Delinquentes car-
cere retinere et in portu Franciae, ubi navis onus recepit
vel exoneranda est, Admiralitatis officiariis tradere de-

tête; cette mesure doit être résolue par le contre-maître, les
marchands et tout l'équipage. Si tous ceux qui viennent
d'être désignés , ou la majeure partie reconnaissent et déci-
dent que le pilote doit perdre la tête, il doit la perdre;
et s'ils ne sont pas d'avis, qu'il la perdre, il ne la perdra
pas, mais ce qu'ils résoudront sera fait et rien autre chose.quot;

bent (I). Ord. 29 Oct. anni 1833 bunc articuluin ita confir-
mavit, art. 15, Tit. Il: ..Le capitaine remettra aux consuls,
dans les beux de destination, et dans ceux ou la relâche
se serait prolongée au delà de 24 heures,.... les informa-
tions, qu'il aura faites à l'occasion de crimes ou délits,
commis par des matelots ou passagers, pendant le cours
de la narigation, conformément à l'obligation, que lui
en impose l'Ord. de 1681.quot;

lure Russico, nautae contra magistrum seditionis cona-
tus consilio nautico locum dat, vid. Cod. Merc. Russicus
art. 709 C').

Quod ad ius nostrum hodiernum, nulla lex consilio nau-

(') »Et pour ceux qui seront prévenus de meurtres,... ou
autres crimes capitaux commis en mer, les maître, contre-
maître et quartîer-maitre seront tenus, à peine de cent livres
d'amende solidaire, d'informer contre eux, de se saisir de
leurs personnes, de faire les procédures urgentes et néces-
saires pour l'instruction de leur procèz, et de les remettre
avec les coupables entre les mains des ofiiciers de l'Ami-
rauté' du lieu de la charge ou descbarge du vaisseau dans
nostra Royaume.quot; Art. 23, tit. 1, lib. IL

» Si pendant le trajet, un homme de l'équipage prépare
un complot, qui aurait pour but l'insurrection ou la ré-
volte, le capitaine réunira un conseil, composé du pilote, du
second, du charpentier et du doyen des matelots: si ce tri-
bunal le juge coupable, il sera condamné à une peine corpo-
relle, qui ne pourra excéder douze coups de corde sur le dos.quot;

tico delictorum inquisitiones faciendas vel poenas sumen-
das mandat, nisi poenae civiles, quas magister sumere
potest, tam graves sint navis merciumque saluti, ut rebus
magni momenti, de quibus art. 367 agitur, accenseri possint,
veluti quorundam ofiiciariorum vel nautarum demissio in
loco, ubi alios idoneos magister conducere nequit. In
alia poena, sive flagellationis sive carceris, sumenda consi-
lium nauticum non audiendum est, cum in iure nostro
nulla lex occurrat, quae eas sumere permittit, de quo
argumento postea agemus.

CAPUT IV.

QUAE FOBIUAE IW DEtlBEBATIOWIBUS ET POST EAS
OBSEBVANDAE SIWT.

Non multae in nautarum sententia roganda observantur
formae. In capitibus tamen Consulatus maris modus subinde
praescribitur, quem observare, quin verba etiam, quibus
utendum sit magistro. Cudi igitur procellarum vis iactum
poscat, convocare omnes mercatores, iisque caeteris nautis
praesentibus, periculum exponere iubetur, hac utens for-
mula: »Messieurs les marchands, si nous ne nous allé-
gions pas, nous sommes en grand péril et grande chance
de perdre les personnes et les marchandises, et tout ce
qui est ici; et si vous, messieurs les marchands, voulez
que nous allégions, nous pourrons, avec la volonté de
Dieu, sauver les personnes et une grande partie des mar-
chandises, et si nous ne jetons pas, nous serons en péril
et chance de nous peidre nous et toutes les marchandi-

ses.quot; Si iaclui consentiunt mercatores, unus eorum, si
omnes id facere nequeunt, nantis in eiiciendis mercibus
exemplum dare, et scriba, periculo remoto, deliberatio-
nem scriptis notare debet, vidd. Cap. 54 et 66, in eo de
iactu, mercatoribus scribaque in porturelictis, sermo est;
si mercatorum tamen famuli adsunt, bi, cum caeteris nautis
congregandi et consulendi sunt, ut postea quid factum sit et
qua de causa recte constet. » Si, par événement, l'écrivain est
à terre avec les marchands et que dans le navire il y ait
quelques domestiques de ceux-ci, le patron doit réunir tout
l'équipage et ces domestiques, et tenir conseil avec eux :
il doit déclarer devant ces domestiques et tout l'équipage
les mesures convenues avec eux autant de fois, qu'il sera
nécessaire, pour que chacun s'en souvienne bien, afin
que, dès qu'il se trouvera réuni avec les marchands res-
tés à terre , il ne puisse y .avoir aucune discussion, et
même, qu'aucun de ceux, qui auront assisté au conseil,
ne puisse alléguer qu'il n'a pas entendu la délibération,
et que personne ne l'y avait appelé.quot;

Si tempestate aliave causa, navem in littus appellere
cogitur magister, mercatoribus, praesentibus scriba, proma-
gistro caeterisque nautis, necessitatem sic ostendere debet :
„ Messieurs, nous ne pouvons éviter d'échouer à terre,
et mon avis serait, que le navire répondit des marchandi-
ses et celles-ci du navire.'quot; Yid. cap. 150. Hocce etiam
casu nautae rei testes esse possunt, quod universe in itinera

fieri nequit, Vid.. Cap. 178. Ratio cur verba in Cons,
maris ita fere praescribantnr haec est, quod ab iis pendeat
contractus cum mercatoribus initus, de quo postea videbi-
mus. In caeteris etiam medii aevi legibus nonnunquam verba
magistro praescripta invenimus, veluti in art. 2 legum
Uliar. Is enim, si portum relinquere cupit, sic nautas al-
loqui iubetur: »Voyez le temps, que nous avons. Si les
uns disent, Ce temps n'est pas bon; si les autres disent, Ce
temps est bel et bon, le patron doit se conformer à l'avis
du plus grand nombre.quot; Fere idem legimus in art. 16
leg. Wisb. et art. 2 legum urbis West-Cap. »Die meester is
schuldig raedt te nemen met synen schipluyden: seggen-
de ('), wij hebben weer en windt te zeylen.quot; Art. 8
legum Uliar, si iactus necessarius est, magister mercium
dominis dicit: »II est nécessaire de jeter les marchandises
pour sauver le navire.quot; Multaque alia eiusmodi exempla
nobis afferenda restant.

Ne tamen his verbis haereamus: magis iis leges laud,
usae sunt, ut bene exprimatur qua de re agatur. Neque
lege E^r. anni 1681, neque Pmuppi II anni 1563, neque
posterioribus legibus, quibusnam verbis magistro uten-
dum esset , praescribitur. Personas consulendas convo-

(r) Cff. Bijdragen tot Regtsgeleerdheid, VV. CG. des Tex
en va.n Hau., ubi 1. V, p. 41 legimus. »Ghy Heeren, wj
hebben wint te seylen.quot;

care earumque de re facienda sententias tantum rogare
debet; et in iis merito multae formae hac in re ob-
servandae magistro non mandautur, eum saepius tempestas

boe non sinat.

In medii aevi legibus sententia maioris partis eorum,
qui consulendi erant, praevalebat. Vidd. Consulatus maris
Cap. 54 , 150 caet. ubi de mercatorum consensu sermo est.
Cap. 152 maioris nautarum partis consensus requirit, et in
Cap. 54 et 66 legitur, «avec le conseil de tout l'équi-
page,quot; baud dubie tamen plurimorum consilium sufficie-
bat. In Legum Uliar. art. 2, et Consuet. Amst. art. 2
etiam de maiore nautarum parte sermo est; add. legum
Wisbic. art. 2, Urbis West-Cap. art. 2, Damm. art. 2
et 9, legis Philippi II anni 1563 tit. IV, art. 4. »by
advyse van den meestendeel van de schiplieden.quot;

Quod regulae congruum erat: sententia, quae numero
vincit, etiam rationis pondéré superior existimabatur (*) ;
neque valere in bis videtur praesumtio de maioris magis-
tri rei nauticae peritia in bis difficultatibus recte aesti-
mandis.

In lege Francica anni 1681, si de iactu, vel malo secan-
do vel ancboris relinquendis sermo est, et mercatores,
hac de re consulti ad illam consentire nolunt, magistri
et nautarum sententia praevalebat. Vid. art. 1, tit. VIII,
lib. Ill; idem sancivit Cod. Merc. Francicus, art. 410,

(^i) Vid. lex. 1. Dig- ad municip. 1. 2. tit. 1.

quod , si Consulatum maris excipias, omnes medii aevi leges
iam statuerant. Cum tamen quaerebatur, quid faciendum
esset , si etiam magister et nautae dissentirent, legislator
Neerlandicus art. 367 Cod. Merc, statuit magistri obse-
quendum esse sententiae. »Bij verschil van gevoelen wordt
dat van den schipper gevolgd.quot;

Deliberatio et subsecutum decretum in quotidiana rerum
gestarum annotatione (journaal) notantur, et a magistro et
gubernatore subsignantur, vid. art. 358 n°. 7 C. M. N.
»de schipper is verpligt een dagregister of journaal te
houden, hetwelk moet bevatten... 7° alle besluiten in den
scheepsraad genomen,quot; Coll. art. 359, ibid. Vidd. Cod.
Merc. Lusitaniae art. 1377, 8°. Hisp, 646. 3quot;. Ord. Bilbai
cap. 24 art. 30, 45 — 46. Codex Mere. Franc. art. 224
al. 2. lam in Consulatus maris multis capitibus de anno-
tatione illa sermo est ; scribae tune in navibus mercatoriis
aderant, qui omnia notarent. Cum tamen postea magistri
scribendi artis magis periti fiebant, ipsi res gestas, im-
pensas, aliaque notabant et praeceptum, quod adhuc in
lege Fr. a. 1681. lib. II, tit. Ill occurrit de scriba deli-
berationes libro suo inscribente (vid. art. 3. »L'écrivain
y escrira pareillement toutes les délibérations, qui seront
prises dans le navire, et les noms de ceux, qui auront
opiné ; lesquels, il fera signer , s'ils le peuvent, sinon il
fera mention de l'empéschement.quot;) neque in Francico ne-
que in nostro Codice receptum est, cum scribae partes
nunc magister agat.

Quod ad iactum, Cod. Merc. Neerl. art. 368, special!
scripto , quum primum fieri possit, délibéra tionem mandari
iubet, quot; de schipper is verpligt, de beraadslaging deswege
gehouden in geschrift te brengen , zoodra daartoe de gele-
genheid zal zijn.quot; In scripto illo rationes referendae sunt,
quae ad iactum faciendum duxerunt, et indicari debet
quaenam merces eiectae sint. Omnes, qui consulti sunt
scriptum illud subsignant, et si subsignare nolunt ratio-
nes ab iis allatae eodem scripto indicantur. Quo peracto,
in quotidianam rerum gestarum annotationem illud scrip-
tum transfertur. Idem iure Francico sancitur. Vidd. etiam
Cod. Merc. art. 412, Cod. Merc. Hisp. art. 940.

Aliarum deliberationum quam dei actu speciale scriptum
testimonium confici lex non iubet, neque legislator iubere
voluit, vid. VooRDCiN 0. c. 1. IX, p. 468, ubi legimus,
quaerentibus, num art. 368 ad omnes casus, de quibus
art. 367 agitur , referendus esset, negando responsum
fuisse; mirum tamen est legislatorem talem exceptionem,
quod ad iactum admisisse, et optandum nobis vide-
tur, ut ad omnes casus, qui magistrum consifium audire
poscunt, extendatur. Talis scripta relatio non tantum eo
inservit, ut postea constet, consultationem et deliberationem
requisitam revera locum habuisse, ne magister eam postea
fingere possit, sed etiam ut caeterorum nautarum senten-
tiae et ut causae, ad eas defendendas allatae cognoscantur.
Praeterea prudentius et rectius nautae sententias emittent,

3

si quaedam formae observantur, si certo sciunt sententias
prolatas scripto mandari posteaque de iis apud iudicem
saepe agendum esse. Eleganter ea de re dixit Bodlay
Paty. »Quand l'équipage est convoqué pour délibérer, il
sent alors toute l'importance de l'avis qu'il va donner ,
l'obligation de le souscrire le rend naturellement plus
attentif à ce qu'il va faire; non seulement il s'occupe de
la position embarrassante où il se trouve, mais il réflé-
chit aux suites du parti qu'on lui propose, les esprits
s'échauffent, le cri de l'honneur se fait entendre, l'homme
le plus lâche est excité par l'exemple et souvent le plus
imminent péril est bravé.quot;

Magister in primo portu, in quem navis devecta est, de
veritate rerum ita relatarum, coram magistratu (vid. art.
380 Cod. Merc. Neerl.) statim si fieri potest, sub iureiu-
rando testari debet: vid. art. 369 0. M. N. et 413 C.
M. F., quod intra viginti quatuor horas faciendum est. Vid.
etiam Cod. Merc. Hisp. art. 940.

Quod ad caetera consilii nautici décréta, quae in quoti-
diana rerum gestarum annotatione notanda sunt, de iis
idem dicendum est, quod de ipsa illa annotatione va-
let. Scilicet in quocumque portu, quem intravit navis, a
magistro magistratui lege designate intra tres dies post
adventum inspicienda aflerri debet; vidd. art. 379 et 380
C. M. N., iuxta quos magistro de itinere relatio facienda
est; art. 381 autem tabulis exhibitum apponi iubetur. lure

Francico hoc intra viginti quatuor horas post adventum
faciendum erat, sed merito iure nostro illud mutatum
est, cum saepius caetera magistri officia hoc intra 24 ho-
ras fieri non sinant. Denique ius nostrum sancit magis-
trum, qui naufragium vel damnum quoddam passus, vel
qui alium portum, quam destinationis intrare necessitate
coactus est, intra 24 horas post adventum, coram magi-
stratu lege designate , cum omnibus officiariis et nautis sub
iureiurando relationem facere debere, vid. art. 383 C. M.
N. coll. art. 384 eodem et Codicis Merc. Fr. art. 246 seq.
Illas relationes probationi inservire non est, quod monea-
mus; in commodum praecipue magistri assecuratorumque
sunt institutae. Iam antiquitus illas notas fuisse apparet ex
Const. 2 et 3 Codicis de naufragiis, lib. XI, tit. 5. »Si
quis navicularius naufragium se sustinuisse affirmet, pro-
vinciae iudicem, eius videlicet, in qua res agitur, adire
festinet, ac probet apud eum cum testibus eventum : re-
latione etiam ad sublimissimam referatur praefecturam :
ita ut intra anni spatium veritate revelata competens dis-
positio procedat.quot; Sed huic quidem capiti finem impona-
mus, ne nimis ab argumento aberremus.

CAPUT V.

DE COIÏSILII SIAIJTICI AUCTORITATE.

Diversa fuit haec auctoritas variis temporibus ; liceat
nobis igitur etiam historice de ea agere et qualis anti-
quitus fuerit inquirere: eandemque divisionem, quam Ca-
pite tertio admittentes, prima sectione agemus de consilii
nautici auctoritate in cura navis merciumque gerenda ;
secunda sectione, in disciplina in navi tuenda.

SECTIO I.

de aoctoritate consilu naütici in cüra navis merciumque

gerenda.

^ I. De consilii nautici auctoritate in comprobandis
vel improbandis rebus a magistro gerendis.

In iure Romano perpauca de nostro argumento inveni-
mus. Paülus Ictus 1. 2, § 1, Dig. de lege Rhodia de iactu.

ait: »Si conservatis mercibus deterior facta sit navis, aut
si quid esarmaverit: nulla facienda est collatio :.... sed si
voluntate vectorum vel propter aliquem me tum id detri-
mentum factum sit, hoc ipsum sarciri oportet.quot; Si illud
vel cum Noobtio ad hunc tit. coniunctivo sensu accipi-
mus vectorum consensus requiritur, ut damnum navi datum
resarciatur. Idem dicendum est si Cüiacii sententiam se-
quimur, qui lib. 24. Cap. 35, Observ. verbum vel eiici
cupit, et legendum censet, »sed si voluntate vectorum
propter aliquem metum id detrimentum factum sit.quot; caet.
Sententia illa comprobari videtur § 3. tit. 7. lib. II.
Padli Sent, »nave vel arbore vi tempestatis amissa, vec-
tores ad contributionem non tenentur, nisi ipsis arborem
salutis causa eruentibus navis salva sit.quot; Argumentum ta-
men nobis non satis valere videtur, ut a Tulgari usu verbi
vel, quo disiunctivo sensu communiter utimur, recedamus.
Porro consensum vectorum tamquam conditionem requin,
ut damnum navi propter iustum metum datum, resarciatur,
recepto principio , iam initio tituli prolato , nempe, quod
pro omnibus datum est, omnium contributione resarciri,
contrarium videtur. Denique in eiusdem tit. lege 5,
Hermogenianüs de voluntate vectorum non loquitur, cum
dicit: «arbore caesa, ut navis cum mercibus liberari pos-
sit, aequitas contributionis habebit locum.quot; et similiter
Papinianus lib. 19, Respons, »quum arbor, aut aliud
navis instrumentum, removendi communis periculi causa ,

deiectum sit, contributio debetur.quot; Jure Romano igitur
tanta auetoritas vectoribus non tribuitur, sed si constabat
magistrum necessitate vel iusto metu egisse, hoe sufficiebat.

Consulatus maris tempore consilii nautici multo maior
erat auetoritas, quam quae hodie ei tribuitur. Pendebat
illa maxime a personis, quarum consensus requirebatur ,
ut iam vidimus magistrum de multis rebus mercatores,
de aliis nautas consulere debere. Ubi tamen de merca-
toribus consultandis sermo est, magister magis cum iis
contrahere, quam eos consulere videtur, unde sequitur
mercatorum consensum in his conventionibus haud dubie
requiri. Haec confirmantur Cap. 54, aliisque Consulatus
maris, ubi legimus ad iactum mercatorum consensum re-
quiri eosque primos merces eiicere debere , ut de eorum
consensu constet. Ex verbis ipsis Consulatus maris per-
spicue illud apparet, periculo enim remoto » 1'écrivain
doit rédiger la convention, de même que si le navire
était amarré, et si l'écrivain ne peut pas l'écrire, les
matelots peuvent rendre témoignage de toutes les con-
ventions et accords passés entre le patron et les mar-
chands...quot; Vid. Cap. cit. Praecipue de contributione re-
rum servandarum damno navi vel mercibus inferendo
magister cum mercatoribus contrahebat ; videntur scili-
cet mercatores et exercitores a iuris Romani praecepto,
omnium contributione sarciri, quod pro omnibus da-
tum est, ipsis ineundis conventionibus quod ad modum

huius contributionis, saepius recessisse. Mercium do-
minos magis magistro mandare vel aliter cum eo con-
trabere, quam cum eo deliberare alia etiam ostendunt
Consulatus maris capita, vidd. Cap. 48. »Le patron doit
aller de conserve.... si les marchands y consentent, (ho vo-
len).quot; Cap. 44, 49, caet.

In plerisque hisce capitibus sancitur magistrum, si
contra mercatorum voluntatem egerit ipsum de damno
teneri: »Si les marchands éprouvent quelque dommage
grief ou préjudice par la convention, que le patron aura
faite ou fera sans leur consentement, le patron doit les m-
demniser entièrement, quand même le navire devrait être
vendu.quot; Cap. 49; vid. etiam Cap. 239: »Si par événe-
ment, lorsqu'il y a des marchands à bord, le patron
jette des marchandises sans leur connaissance et consente-
ment, il est 0 bligé d'indemniser les marchands...,quot; et Cap.
243: »Si le patron va à l'abordage... sans la volonté des
marchands.... ce qu'ils en souffriront de dommage..., le
patron soit le supporter.quot; Cum domini mercium con-
sentiant , ex rei natura sequitur, eorum consensum ma-
gistri gesta rata habere, quod ad mercium curam attinet.
Caeterum nautarum consilium nostro magis simile est,
quamquam multo maior ei tribuebatur auctoritas. Et
hoc revera iis temporibus congruum erat, cum magistri
rei nauticae saepe minus periti, veterum nautarum consi-
liis quam maxime indigerent. Eorum imperitiam testatur

Cap. 205, Consulatus maris, ubi legimus, magistros saepe
bene iudicandi facultate carere, multisque navigandi ar-
tem ignotam esse: »Parmi les patrons... il y en a qui man-
quent de bons sens : et encore plus, il y a beaucoup de
patrons qui ignorent, qui doit aller en ayant ou en ar-
rière , et ce que c'est que la mer.quot; Fortasse etiam maior
illa auctoritas sequela erat democraticae regiminis formae,
quae antiquitus vigebat et adhuc in medii aevi multis in-
stitutis vigere pergebat, et cui quod ad hocce argumen-
tum haud parum contribuebat communio periculorum et
incommodorum, quae simul magistri nautaeque patieban-
tur. Nautae non tantum deliberabant et sententiam fere-
bant de quarundam rerum a magistro gerendarum neces-
sitate et utilitate, sed eorum voluntate et assensus requi-
rebantur, ut tuto agere possit magister. Hoc obtinebat
cum societatem cum aliis navibus inire cupiebat magister;
Cap. 48 , vel viam mutare , periculo merces in loco des-
tinationis minante , Cap. 167, vel navem mercesque ab
hostibus redimere, navibus va amicis armatis munera vel
cibaria (des étrennes ou rafraîchissemens) donare. Cap.
185 , caet.

Si mercatores non aderant magister eorum tenebat lo-
cum , et si bona fide, et de consilio maioris nautarum par-
tis merces obligaverat, quasi conventione mercatores te-
nebantur, vid. Cap. 152 Consulatus maris: »S'il n'y a
aucun marchand à bord, et que le patron associe le na-

vire avec les marchandises, d'après l'avis de tout l'équi-
page du navire, ou dû plus grand nombre ce qui aura
été fait doit être aussi valide, que si tous les mar-
chands y eussent été, ou comme si toutes les marchan-
dises lui appartenaient.quot; Ad illud explicandum hic di-
cendum est, mercatores Consulatus maris tempore merces
mutuo assecurare incepisse, qui etiam cum magistris de
omni damno, quod naves vel merces passae assent, con-
tributione servatarum rerum resarciendo contrahebant.
Modus contributionis contractu definiebatur. — Quibus
contractibus nobis mutuae assecurationis prima axempla
tradi videntur, et inda fortasse notissimi assecurationis con-
tractus origo ducenda est. Vid. tamen 1. 1. pr. Dig. de
par. et comm. rei venditaa. et Cicero, Epist. ad famil. 1.
II, Ep. 17. Sed ad argumentum redeamus. Si mercatores
non aderant et magister quid axtraordinarium necessitate
iubente perficera cupiebat, ut merces eiicere, navem in
littus appellera, caet., hoc suo marta efficere non poterat,
sed nautarum consensu indigebat, quibus assentientibus illud
facera ei permittebatur, vid. a. g. Cap. 66, »si le patron
agit comme il vient d'être dit, tout ce qui aura été fait vau-
dra autant que si tous las marchands ou la majorité avaient
été présens. Bien plus, s'il arrivait le malheur que le na-
vire par causa des bàtimens armés ou de la tempêta, fut
obligé d'échouer, le patron agissant ou ayant agi de la
manière ci-dessus par le conseil de tous las susnommés et

arec leur connaissance et agrément, toute couTention ou
tout accord, qu'il aura fait avec eux de la maniera ci-
dessus, ne pourra être contesté par aucun marchand, ni
par quelque autre.quot; Ex quibus fragmentis et nonnullis aliis
Consulatus maris capitibus, 54, 150 sqq. quae hic tradere
speciminis brevitas non sinit, facile intelligemus, consilii
nautici auctoritatem medio aevo maiorem fuisse, quam quae
ei Codice nostro tribuitur. Non tantum consilium nauticum
approbatione sua magistri gesta sanciebat, sed nonnumquam
nautarum voluntas ei lex erat, quam si non exsecutus
erat, omne damnum inde ortum resarcire debebat, teste
Cap. 167; vid. etiam Cap. 186.

Vir Clar. et aest, van Hall, in Diss. II, p. 60, de
consilii auctoritate loquens , ait: »non tantum rogata
eius sententia faciendum erat quod ei placuerat, nisi omne
periculum in se suscipere vellet magister, verum prae-
terea, si ultro aliquid fieri vetarent nautae, contra eorum
sententiam agere non poterat.quot;

In caeteris medii aevi legibus fere eandem ac in Consu-
latu maris auctoritatem consilio nautico tribui invenimus.

Quod tamen ad mercatorum consensum attinet, leges
illae statuunt, magistrum nolentibus mercatoribus extra-
ordinarium quid perficere posse, modo tres nautae ad-
probent posteaque itinere peracto de rei a magistro gestae
necessitate iusiurandum praestent, vidd. legum Wisbic. art.
22, 23 , Urbis West-Cap. 9, 10, Damm. 8, 9, legum üb-

ar. 8,9, Consuet. Amstell.art.2,pr. »Waer 'tdat een schip
nood hadde, soo dat de schipper begeerde dat men goed
werpen soude, by en sal niet werpen, sonder hy sal hem
eerst bespreken met den koopmannen in 't schip, wat haer
goeddunken daer toe is : wil de koopman dat niet toelaten
dat men werpen sal, en dochtet den schipper goed ende van
den schipluiden twee of drie...; soo mag de schipper wel
werpen ende des niet laten.quot; Consilii nautici, proprie sic
dicti auetoritas praecipue constabat in negotiis a magistro
gerendis approbatione sanciendis. Eius décréta obsequi
debebat et si contra nautarum vel maioris eorum partis
voluntatem egisset, damnum inde ortum resarcire teneba-
tur; vidd. artt. 1, 2, 8, legum Uliar. 16, Wisb. 1,2, §7.
Consuet. Amst. 2, leg. Damm, et art. 2, urbis West-Cap.:
»Een schip licht in de haven, verbeydende tydt ende
windt, ende als 't van daen varen sal, die meester is
schuldich raedt, te nemen met synen schiplieden.... en
overeen te dragen metten meesten ghevolghe ; ende daede
hy anders, hy ware schuldich schip en goed te gheldene,
blyvet achter opdat hebbet, alsoo waer mede. Vid. etiam
art. 11, Tit. IV, legis Philippi II, anni 1563.... sal die
schipper..,, volghen t'segghen van den meesten deel van
dien, op die peine, dat indien hy anders dede » ende
daer eenighe schaede af quame aen 't schip of te goet,
hy ghehouden zal syn, die schade te beteren.quot;... — In iis
rebus, cum magister aliquid extraordinarium perfecisset,

consensus nautarum tantam auctoritatem liabebat, quia eo
constabat, iustum adfuisse metum, id est, illum metum,
qui non est vani hominis, sed qui merito et in hominem
cons tan tissimum cadit. Yid. lex 6. Dig. quod metus [causa.

Lege Francica anni 1681, consilio nautico multo minor
auctoritas tributa fuisse videtur ; in plerisque articulis, qui
consilium audire iubent, nulla addita est sanctio poena-
lis in casum si magister contra praecipuorum nautarum
egerit sententiam., Vidd. lib. II, tit. I, art. 15, 19, 25,
26, 33. tit. II, art. 8, lib. Ill, tit. VIII, 1,2,3, 18,
quae loca nullam expressam addunt poenam, in quo Codici
Francico similia sunt, quare quod de eo dicemus, etiam de
lege illa valebit. Maiorem tamen tunc fuisse auctoritatem
apparet ex art. 8, tit. 4, lib. II, ubi legimus, magistrum
vadorum exploratorem cogere non posse, ad navem per
vada periculosa ducendam, et ad vias sequendas invi-
tum, quodsi ab eo dissentit, praecipuorum nautarum con-
silio illi obtemperandum est.

Jure Francico hodierno nautarum consensus non sancit
res a magistro gestas, sed vel sic magister de dolo et
omni culpa {des fautes même legères) tenetur. Vis ma-
ior tantum eum excusat, eique incumbit probatio, ut de
ea constet (*). Cum tamen magister omnium vel maioris
partis praecipuorum nautarum sententiam secutus est,

(I) Art. 224—229 C. M. F. exceptionem admittunt.

praesumtionem admittamus, eum recte et utiliter egisse,
quae praesumtio tamen nobis moralis tantum esse videtur,
magistrumque non liberare ab onere probandi, se necessi-
tate coactum eitraordinarium quid peregisse. Vid. Valin ad
art. 9, t. 1 , 1. II, Ord. a. 1681: »Le Capitaine est tenu
de toute faute procédant de son fait ou de sa négligence,
même de la faute.... très-légère; de manière qu'il n'y a que
le cas fortuit, qui puisse l'excuser. Et c'est à lui à prouver
le cas fortuit.quot; Videtur vir. Clar. et aest. van Hall in Diss.
de magistro navis. 1. II, pag. 63, aliam tueri sententiam,
cum dicat, » qui plurimorum sententiae obsecutus est,
praesumtione gaudet, utile fuisse quod egit, sed si contra
eam aliquid fecit, sua vice se prudenter et utiliter egisse
probare debet.quot; Quae de jure Francico diximus, etiam
de nostro valent; magister igitur, lite ea de re orta, etiam
cum omnes nautae eius gesta adprobaverint, rite ostendere
debet, se contractus legi obedivisse , et tantum necessitate
extra ordinem egisse. Hue inservient dicta praesumtio,
nautarum testimonia, requisitaeque relationes {verklarin-
gen), et praecipue, quotidiana rerum gestarum annotatio,
cui fides habenda est, donec contrarium probetur. Idem
dicendum est de Codice Lusitaniae, de Ord. Bilbai, et de
Codice Borussico. Codex Hispanicus art. 661. dicit: »la
décision sera prise à la majorité,quot; unde nobis sequi vide-
tur, magistrum, qui huic decreto consilii obtemperavit,
tutum esse. Videamus tamen, quid iuris sit, si magister

contra plurimorum nautarum sententiam egerit. Codex Na-
poleonticus non expresse statuit, magistrum contra plurimo-
rum praecipuorum nautarum sententiam agere posse, ut le-
gitur in art 410. «il prend l'avis des intéressés au charge-
ment, qui se trouvent dans le vaisseau, et des principaux
de l'équipage. S'il y a diversité d'avis, celui du Capitaine
et des principaux de l'équipage est suivi.quot; Magistrum
autem, etiam omnibus nautis dissentientibus, suam vo-
luntatem perficere posse nobiscum affirmat Emérigon ,
Traite! des assurances, lib. I, pag. 376, ubi dicit, hic
sermonem non esse de iudicio nonnullorum, quorum sen-
tentiae numerantur, sed earum gravitati attendendum es-
se (¹). Yid. etiam viri Clar. van Hall, Diss. 1. II, p. 62.
»Concedimus omnino ex plenitudine suae potestatis, ex eo
quod navi praefectus est, posse magistrum iubere ea,
quae contraria sunt consilii nautici sententiae, neque posse
resistere nautas etiam universes.quot; In eo ius nostrum a
Francico differt, quod expresse iubeat, ut dissentientibus
consilii nautici partibus magistri sententiae obsequantur.
art. 367.... »Bij verschil van gevoelen wordt dat van den

1nbsp; » Il ne s'agit pas ici d'un jugement où les voix se
comptent, et ne se pèsent point. Le capitaine est maitre. Il
est obligé de prendre avis; mais la loi ne l'oblige pas à se
soumettre aveuglement à cet avis, s'il est mauvais, ou si
dans les circonstances, il parait mauvais.quot;

schipper gcTolgd.quot; Sunt, qui dicant, magistri senten-
tiae tantum obtemperandum esse, cum nautae inter se
dissentiant, et omnibus praeter magistrum consentientibus,
eorum faciendam esse voluntatem. Hoe tamen neque ex
verbis articuli patet, neque legislator voluit, sicut deli-
berationes in ordinibus generalibus habitae ostendunt. Vid.
VOOKDÜIN, Geschied. IX , pag. 466 , sq. Sectio enim quarta
quaesivit, cuinam sententiae obtemperandum foret, si pars
nautarum a magistro dissentiret, sed cum praesentibus
exercitoribus vel vectoribus eandem sententiam coleret;
adprobandum videbatur, si etiam eo casu magistri sententia
vinceret. Cui observationi tale responsum dedit minister re-
gius.: »Overigens had men,.... door eene verandering in het
slot van art. 25 (speciminis anni 1825) allen twijfel doen
ophouden in geval er verschil van gevoelen mögt ontstaan
tusschen den schipper en de voornaamsten van het scheeps-
volk.quot; Ten slotte van gezegd artikel 25 waren namelijk
bijde nieuwe redactie (1825) de woorden, en van de voor-
naamsten van het scheepsvolk, doorgehaald.quot; Praeterea
voluntas legislatoris non tantum ex hocce articulo, sed
etiam e caeteris, ubi de consulendis nautis sermo est per-
spicua est. Ibi legimus, consilio audito , sententia prae-
cipuorum rogata (» na beraad; na het oordeel van de
voornaamsten.... gevraagd te hebbenquot;), unde satis apparet
legislatorem Neerlandicum tantum voluisse, ut deliberatio

locum haberet (i). Et merito eius fiat volmitas, qui in
navi princeps est et caput, illa enim nautas conduxit Us-
que imperat; cum illius auctoritate congruum est, legem
subditorum obedientiam poscara; illa navem administrai
merciumqua curam gerit ; damnum universe , a nautis etiam
datum resarcira tenetur; ab illius rai nauticaa paritia
multorum pendat vita, navis merciumqua salus; quam
paritiam apud eum prae caeteris praasumere dabamus. Ma-
gister etiam contra omnium caeterorum opinionem ea non
solum potest, sed debet facera, quae sibi navis merciumve
salus poscara videtur Hoc confirmatur articulo 345 Cod.
Marc. Naarl. »Hij is verpligt alle mogelijke naarstigheid,
toezigt en zeemanschap ta gebruiken, en aan den eigenaar
of de readerij te vergoeden alle kosten , schaden en in-

(ï) Vid. etiam art. 48, legis speciminis anni 1822, ubi
legebatur, »niet, zonder het goedvinden der officieren en
voornaamsten ,quot; caet.; quod art. 362 , sic mutatum est, » niet,
zonder den raad te hebben ingenomencaet.; add. art. 358 ,
7quot;. ubi legitur, »de besluiten in den scheepsraad genomen.quot;

V. C. LmuN eandem sententiam tueri videtur in an-
notatione ad Cod. Merc. Neerl. pag. 139: ».... bij art. 367 ,
W. V. K. is .... vastgesteld, dat bij alle voorvallen van eenig
aanbelang hij gehouden is zijne readers of derzelver gemag-
tigden te raadplegen; en bij verschil van meening sijn eigen
gevoelen te volgen.quot;

teressen, in de uitoefening van zijn beroep door ontrouw
of schuld veroorzaakt.quot;

Ne igitur iuris praesumtionem in magistrum, qui suae
sententiae obsecutus est, admittamus, et, si maioris partis
sententiae gravitatem attendimus, non tamen obliviscamur,
magistrum . propter munus ei delatum, prae caeteris nautis
rei nauticae peritum praesumendum esse. Sunt, qui dicant,
vanum tunc fore legis placitum, quod sententiam nautarum
rogari iuberet, cum tamen iis dissentientibus suae obsequi
possit magister. Cf. Cons, et amic. Wildschut, Diss. pag.
63: »Etiamsi e legis nostrae verbis effici posset, magistro
proprio marte statuendi facultatem concedi, illud tamen
negandum esse censemus. Quid enim verba illa significa-
rent, »in alle voorvallen van aanbelang is de schipper....quot;
art. 367, al. 1. Vanum esset illud legis placitum, nautarum
praecipuorum sententiam esse explorandam, cum simul ma-
gister voluntatem suam sequi posse diceretur.quot; Monemus,
primo, talia placita legi nostrae non deesse, teste artquot;. 92
C. C. N., ubi legimus, liberos minores nuptias inire non
posse , nisi consensu patris et matris rogato , matrem tamen ,
vivente patra, eas impediendi facultatem non habere ; sed
praeterea vanum prorsus esse boc placitum ne credamus :
legislator enim videtur voluisse magistrum se certiorem
facere , sententias caeterorum nautarum rogando , el fortas-
se, ut, in rebus, quae avariae grossae locuin dant, qua-
rum multae eodem articulo 367 enumerantur , facilius

4

postea constet, damnum, ad navem mercesque servandas,
sponte {opzettelijk), quod avariae grossae requisitum est,
datum, impensasque factas esse. Codex Lusitaniae , art.
1387 iisdem verbis ac noster art. 367 utitur, de eo igitur
idem dicendum est, uti de Codice Borussico, in quo ex-
presse additur, magistrum ad sententiam caeterorum nauta-
rum sequendam non obstringi, sed teneri, si ab ea recessit
sine iusta causa, quam probare debet. Vid. Pr. Landr.
lib. II, tit. 8, § 1463. coll. § 1466 eodem {').

§ 2. Quid iuris, si magister navis consilium nauticum
convocare et audire neglexerit?

Magister, qui nautas consulere omisit baud dubie in
culpa est, quod contra legis placita egerit, cum art. 367 ,
eum in omnibus casibus cuiusdam momenti nautas consu-
lere iubeat; praesumtionem quamdam inde oriri contra
magistrum non negamus, illam tamen usu valde minui
animadvertimus, cum raro magistri per iter nautas rite
consulant, quamquam res secundum nostrum art. boc pos-
cant. Si e. g. magister vela vento dare portumque relin-

(1) » An die Meinung des Scbiffsraths ist der Schiffer zwar
nicht gebunden; wenn er aber demselben ohne erhebliche
von ihm klar zu erweisende Gründe zuwider handelt: so
macht er sich wegen des daraus entstehenden Sc adens ver-
antwortlich.quot;

quere eupit, fere iiuinquam consilium hac de re audit:
tale quid enim nautarum in magistri peritia fidem valde
minueret. — Etiamsi periculum in mora est, magistrum,
cum praecipuis nautis deliberare debere ex iisdem verbis
patet, quod etiam legislator voluit. Vid. Voordoin , o. c.
IX, pag. 466: »De afdeeling stemde toe, dat men niet
te veel aan den schipper alleen behoort over te laten,
doch hem van de andere zijde niet moet hinderen in het
bevelen van eenen maatregel, waarvan in één enkel oogen-
blik het verlies van schip en lading kan afhangen. Men
gaf in bedenking, hem van alle raadpleging met ande-
ren , te ontheffen opzigtens het onderzeil gaan, het ver-
laten der ankers en het kappen van masten en kabels.
Ten opzigte van den tijd, welke zoude worden vereischt
om, in het geval van dit artikel, bij dringende omstandig-
heden scheepsraad te houden, merkte de Regering bij Hare
antwoorden aan , gt;• dat daartoe slechts één oogenblik ver-
eischt wordt, omdat allen die geraadpleeg-d moeten worden,
zich aan boord van het schip bevinden.quot;quot; Miramur ta-
lem sententiam in Ordinibus Generahbus prolatam fuisse,
nam, si tempestatis vi extraordinarium quid perficere ma-
gister cogitur, non tantum tempus deliberationem saepius
vix patitur, sed fere impossibilis est, cum semper tali oc-
casione mercatores et vectores a navis tabulatu [deh) re-
moveantur, caeterique nautae variis officiis impediantur.
Praeterea, si magister eos omnes convocare deberet, tu-

multus quam maxime augeretur, quod revera admodum
periculosum omnium saluti foret.

Jam olim, vid. Cap. 239 (i) Consulatus maris, ma-
gister merces eiieere poterat, mercatoribus nautisve non
consultis, si imminens periculum deliberationem non sine-
bat. Posteriores etiam leges et omnes iuris interprétés
distinxerunt iactum regulärem inter, et irregulärem ; ille
locum habet cum periculum non immineat, et tempus
quoddam supersit ad deliberandum, num iactus fiat et quid
eiiciatur: tune omnia ordine riteque peragenda sunt. Iac-
tus irregularis formas atque orationes non sinit ; navis enim
in periculo est pereundi, quisque eam mercibus eiiciendis
servare conatur. Eandem distinctionem Francici coluerunt
Icti. Vid. E.T1ÉR1G0S I, pag. 605.

Et quamquam legislator noster in omnibus casibus gra-
vis momenti consilium audire iussit, tamen credimus, ma-
gistrum , qui periculo imminenti motus, aliquid sine prae-
via deliberatione extra ordinem perfecit, de damno inde
orto non teneri, sed tutum fore: eique facile erit, se
necessitate coactum egisse, probare, rerum gestarum quoti-

(I) Le patron peut faire jeter par le conseil de tout l'e'qui-
page ou de la majorité, s'il a le temps de les consulter:
mais si la tempête les ayant surpris subitement, le patron
jette ou fait jeter sans pouvoir prendre conseil, comme il
à été dit, ce jet sera tenu pour aussi valable, que s'il avait
demandé conseil.

diana annotatione, relationibus, nautarumque testimoniis (').
Vid. art. 345 Cod. Merc. Neerl. Si tamen sine necessitate
nautas consulere neglexerit, iam diximus praesumtionem con-
tra eum admittendam esse; sanctionem tamen poenalem le-
gislator non addidit, ut tot aliis articulis Cod. Merc. Neerl.,
qui illa quam maxime indigent. Revera si damnum exer-
citores merciumve domini passi sunt ex eo, quod magister
nautas non consultaverit, eorumque consiliis igitur priva-
tus fuerit, illud magister resarcire tenebitur; sed omne
damnum, consilio nautico non audito, a magistro navi
mercibusve illatum, ab eo resarciendum non est, dum-
modo constet vi maiore coactum eum egisse , vid. art.
laud. Sic Icti, Asser alüque in annot. ad Cod. Merc.
Neerl. pag. 149, minus recte dixisse nobis videntur : »die
(de schipper).... bij verzuim van daaraan te voldoen, ver-
antwoordelijk zoude zijn voor de schade, te weeg gebragt
door eenen maatregel, welke bij genomen heeft, zonder
genoemde personen te raadplegen.quot;

Consulatus maris cap. laud, cum consilii auetoritas

(i) Curiosa Targae observatio est, quae rVaiino, nobis tra-
ditur, pag. 664, Le nouveau Valin: » Cet auteur observe que
pendant soixante ans, qu'il à été magistrat du consulat de
la mer à Gènes, il n'a vue, que quatre ou cinq exemples de
jet régulier, lesquels furent suspects de fraude, par cela seul,
que les formalités avaient été trop bien observées.quot;

maior esset, quam hodie, magister damnum resarcire te-
nebatur, quod mercatores iactu passi erant, si merces
quasdam eieeisset, illis non consultis, dum tempestas de-
liberationem sinebat (i). Eiusmodi placitum adhuc in Co-
dicis Hispanici art. 939 occurrit (quot;).

Quaestio tamen solvenda restât, num scilicet damnum
datum et impensae factae necessario, sponte et ad com-
munem salutem promovendam, sed sine deliberatione re-
quisita, omnium contributione resarcienda sint.

Quod ad impensas resarciendas, grave dubium contra
illud moveri potest. In Codice enim nostro placitum oc-
currit , quod primo intuitu principiis receptis contrarium
videtur. Art. 699, § 23, dicit: » Gemeene avarijen zijn....
in het algemeen alle schaden die uit nood, opzettelijk ver-
oorzaakt, en als onmiddelijk gevolg van dien, geleden
zijn, en de kosten, die in gelijke omstandigheden, na de

(') ))Si par événement, lorsqu'il y a des marchands à bord
le patron jette des marchandises sans leur connaissance et
consentement, il est obligé d'indemniser les marchands, au
cas il pourra être prouvé, que c'était un cas de jet ordinaire.quot;

(2) u Lorsque les chargeurs présents ne sont pas consultés ,
dans le cas de l'article précédent, ils sont exempts de con-
tribuer à l'avarie commune, le capitaine devra payer la
part, qui était à leur charge, à moins que, vu l'urgence,
le capitaine n'eût manqué de temps, et d'occasion pour pren-
dre l'avis des chargeurs.quot;

vereischte raadpleging zijn gemaakt tot behoud en gemeen

welzijn van schip en lading.quot;

Quibus verbis nautarum deliberatio tamquam conditio
requiri videtur, ut impensae, etiamsi ad communem na-
vis merciumque salutem factae sint, pro avaria grossa
habeantur. Diximus de impensis, nam quamquam legisla-
toris voluntas fuit, ut illud ..vereischte raadpleging,quot; de
omni damno art. 699 enumerato valeret, vid. Vookdüin,
0. c. lib. X, pag. 473, hoe tamen ipsis articuli verbis non
exprimitur. Ne tamen diliberationem, ut impensae illae ava-
riae grossae computentur, stride requisitam esse credamus.
Jure patrio antiquo haec deliberatio requirebatur, ut ava-
ria grossa et igitur contributio locum haberet, quod prm-
cipium a iuris interpretibus colebatur. Vidd. Veuwer , Ned.
See-R. Aenteikeningen , pag. 116, et van der Keessel ,
Theses Selectae, Th. 785: ..Ut damnum sponte datum

1. Daar sijn vereischte dingen....quot;

I.nbsp;Dat sich.... opdoe een noodt ofte swarigheit.

II.nbsp;Dat die van den schepe in dienselven noodt toetre-
den by ordentlyk beraedt en verkiesinge, selve als doenders
de voorsieninge en voorsorge te plegen van eenige schade
oft kosten aen of, om 't schip ende goedt buitengewoon, te
ondergaen : met insicht van de reste ten beste van de eige-

naai-s te behouden.

III.nbsp;Dat, door sulx, het schip behouden werde. Soodanjg
dan, dat, alwaer deze III dingen t' samenkomen, haverye
grosse is: ende aiiders ook wederom niet.quot;

pro avaria grossa possit fiaberi, requiritur etiam, ut ma-
gister prius consilium ineat cum mercatore eiusve insti-
tore, si praesentes sint : si non sint aut dissentiant, cum
nautis ipsis, quorum maiori parti standum est,____ si au-
tem consilium hoc capere neglexerit, ipse de damno te-
netur.quot;

Si igitur magister mercatores, iisque absentibus, nautas
consultare omiserat, damnum sponte datum pro avaria
grossa non habebatur, ; vid. etiam Codex Merc. Hispanicus
1, 1., ubi idem sancitum invenimus; additur tamen «à
moins que vue l'urgence, le capitaine n'eut manqué de
temps, et d'occasion pour prendre l'avis des chargeurs.quot;
art. 939.

Cum vero posterioribus legibus consilii nautici auctori-
tas valde minuta sit minusque formae observentur, cum
eo congruum nobis videtur, nautas a magistro consuli,
non amplius stricte requiri, ut avariae grossae damnum
impensaeque computentur , dummodo tria adsint requisita,
nempe, ut necessitate, sponte et ad communem navis
merciumque salutem factae sint. ■— Hoc etiam efficiendum
est es deliberationibus ea de re in Ordinibus Generali-
bus habitis ; vid. Voordüin, o. c. X. pag. 474 sqq. »De 5quot;'«
Afdeeling vroeg, April 1835, of de woorden de ver-
eischte raadplerjingquot; niet zouden kunnen wegvallen; men
stelde het geval, dat de raadpleging mögt verzuimd wor-
den , en het echter bleek, dat de kosten in het belang van

schip en lading waren quot;gemaakt;.... De raadpleging in al.
2 gevorderdquot; zeide de 2quot;quot; Afdeeling, »is dikwijls ondoen-
lijk , in het geval van gevaar; — wordt dezelve vereischt,
dan zoude uit het niet bestaan derzelve, eene uitvlugt tot
niet-betaling der schade kunnen worden ontleend; — men
wil dit dus eenigzins ruimer stellen.quot; Ex responsis datis
patere nobis videtur, talem significationem articulo tri-
buendam non esse. Praeterea ex ipso nostro Codice Mere,
quaestionis solutio peti potest; vid. art. 701 n°. 7: »Bijzon-
dere avarijen zijn:... in het algemeen alle schade, verliezen

en de gemaakte onkosten, die niet zijn veroorzaakt of ge-
maakt opzettelijk en tot behoud en gemeen welzijn van
schip en lading, maar die geleden zijn door, — of gemaakt
ten behoeve van het schip alleen, of voor de lading alleen,
en welke diensvolgens, naar aanleiding van art. 699, met
onder avarij-gros behooren.quot; Si hunc articulum studiose le-
gimus, apparet eas impensas, quae extraordinariae, sponte,
ex necessitate et communis navis merciumque salutis causa
factae sunt, pro avaria particulari non haberi; cum tamen
secundum art. 696 avariis impensae illae computen-
tur, et duo tantum genera avariarum sint, nempe avaria

(I) Alle buitengewone onkosten, ten dienste van het schip
en de goederen gezamenlijk of afzonderlijk gemaakt; alle
schade, die aan het schip en de goederen overkomt, gedurende
den tijd, bij de derde afdeeling van den negenden titel
ten aanzien van bet beginnen en eindigen des gevaars be-
paald , worden als avary gerekend.»

grossa et avaria particularis, art. 698 ('), nobis lege
ipsa dictae impensae pro avaria grossa haberi videntur.
Finis art. 699, eas impensas, quae ad communem salu-
tem sponte et ex necessitate factae sunt, licet consilio
nautico non audito, inter ipsas avarias communes com-
putari non vetat, quae igitur resarciendae sunt, vale-
atque antiqua iuris Romani régula, quod pro omnibus
datum est, omnium contributione sarciatur. Vid. 1. 1. Dig.
de lege Rhodia de iactu.

§ 3. De consilii nautici auctoritate in eligendo magistro.
aliisque rebus.

Magistri electio in locum ejus, qui in ipsi itinere de-
functus est per Consulatum maris consilio nautico tribue-
batur, cap. 219. In ea electione quaedam leges obser-
vandae erant ; si enim in navi adesset exercitor vel de-
functi propinquus, qui a consilio idoneus iudicabatur, ille
magister fiebat; quodsi neque exercitor neque propin-
quus idoneus adessent, mercatores, promagister et nautae
alium eligebant, qui rei nauticae peritus magistri vices
expleret. Lege Francica anni 1681, lib. II, tit. V,
art. 5, ille qui gradu proximus est magistri absentis vel
aegrotantis vicem explere debebat, quod praeceptum in
decreto regis Franciae, d. 21, m. Oct. a. 1727 art. 25

etiam sancitum est, si magister diem obiit supremum vel
a navi abest. Codex Francicus hodiernus nibil ea de re
statuit , sed idem usu vigere pergit. Ex Ord. d. 29. m.
Oct. a. 1833, tit. Ill, art. 42, apparet in portubus pe-
regriuis consules magistrum eligere, qui defuucti locum
occupet. »Lorsqu'il sera nécessaire de remplacer un ca-
pitaine décédé , les consuls n'admettront, autant que faire
se pourra, pour remplaçant que des gens de mer ayant la
qualité requise, par l'ord. du 7 Août 1825 , pour comman-
der un bâtiment de commerce.quot; In Codice Mere. Neerl.
art. 356 de magistro substituendo ante iter susceptum
loquitur (i); etiam apud nos in navigatione magistro mor-
tuo , qui gradu proximus est, eius vicem explere solet.
Quod legibus Bilbai cap. 24, art. 71 et 79, Hispan. art.
689, 694, Lusit. 1419, Boruss. Pr. Landr. § 1602—1603

expresse iubetur.

Consilii nautici olim erat species, cui in navibus lites

minores magistrum inter et mercatores nautasve Tel inter
eos et mercatores ortae componendae mandabantur. De li-
tibus maioribus inter eosdem viri prudentes (prud-hommes)
iudicabant.

De illis controversiis consilium nauticum tribunalis in-
star iudicabat, quibus iudiciis sub iureiurando, se ex ae-
quo et bono iudicaturos , latis, partes litigantes stare de-
bebant. » Si les matelots naviguent à discrétion, le patron
doit leur donner le salaire.... d'après l'estimation du contre-
maître (I) et de l'écrivain, qui doivent la faire sous le
serment qu'ils auront prête....; ils ne doivent point pro-
noncer par affection ni par malveillance, ni en vue de la
récompense que quelqu'un leur aurait promise , ni dans
l'intention de nuire à aucun des matelots qui seront sur
le navire à discrétion ,.... sous peine de faux serment: le
patron doit donner aux matelots le salaire que le contre-
maître et l'écrivain auront fixé sous serment, et il ne peut
s'y refuser sous aucun prétexte.quot; Cap. 181 ; vid. etiam
Cap. 79 Consulatus maris, ubi agitur de nauta a magistro
conducto , qui operas promissas praestare nequit, gt;gt; le patron
ne lui doit de salaire que ce que le contre-maître et lecri-

vain décideront sous sermentcaet. Add. Capita 191 ,
202 aliaque Consulatus maris. In legibus Uliar. aliisque
medii aevi nonnumquam huius consilii speciei exempla
occurrunt. Yid. art. 14 legum Uliar., quo caeteri nautae
in casu iurgii magistrum inter et nautam, de eius satis-
factione {satisfaction) iudicant. Si illam admittendam esse
censent, magister nautam demittere nequit, nisi omne
damnum inde ortum resarcire , et totam mercedem illi
solvere cupiat, qui praeterea ius habet cum ipsa navi in
patriam redeundi. Yidd. etiam legis Wisbic. art. 2, 28,
Legis Philipp. II, anni 1563 tit. YI, art. 3. Non est
quod moneamus iure hodierno tales arbitros in navibus
non adesse, neque ullam iis lege tribui auctoritatem, nisi
partes litigantes hac de re convenerant ; caeteroquin ordi-
narium iudicem adeant.

SECTIO II.

DE CONSIUI NAÜTICI AUCTORITATE IN DISCIPLINA IN N.AVl TÜENDA.

§ 1. Universe.

In quacumque civitate poenaè requiruntur, quae legis
praecepta sanciant, ab iisque sumantur, qui leges viola-
runt, et experientia, tristia profitemur, satis docuit sine
poenis nullam civitatem stare neque vigere posse.

Sed etiam potestate, quae delicta persequatur et formis,
quae in persecutione illa obserrentur, indigent cives, cuius
potestatis, si fines non recte circumscripti sunt, ab una
parte non satis severe, ab altera nimis rigide iustitia co-
litur, quae sequelae haud dubie civitati perniciosae sunt.
Si haec universe valeant, eo magis de parva illa civitate,
quae in navi versatur, idem dicendum est

Nautae enim , qui illam constituunt, undique saepe
collecti, ex diversis saepe regionibus oriundi, multorum
populorum vitia secum ferunt, seque mutuo docent (»),
vel in locis, ubi saepe per longum tempus degunt, alia
discimt.

Specialibus maritimis poenis opus est, cum multa facta
eas poscant, quae in Codice poenali nostro non, vel non
satis severe puniuntur, e. g. a navi desertio, ebriatas, caet.
Multaaque causae enumarari possunt, quae delicta mi-
nuunt vel aggravant, at idcirco aliam poenarum mensuram

(I) Naves Indias Orientales, vel Occidentales petentes sae-
pius, praeter 30 vel 40 nautas, 100—200 personas vehuut.

Emérigon, 1. I, p. 378, sententiam attulit scriptorum
Stracchae de nautis, pars 5. ^ 4, Vihmi et Pechh ad leg.
Rhod. pag. 1, Ktjricke, Pag. 693 , 694 , 711, 750, Cleirac
489 : » ce sont gens mauvais, voleurs, indociles, et surchar-
gés de tous les vices qu'ils ramassent dans les lieux oîi ils
abordent,quot; sed iure ipse confitetur illos nimis severe de iis
iudicare.

necessariam reddunt. Antiquae nostrae et hodiernae leges
aliorum populorum harum specialium poenarum necessi-
tatem etiam ostendunt: omnes enim speciales quasdam
poenas statuunt in maritima delicta. Vidd. Cons, maris
Cap. 80, 101, 113, 118, 119, 122-129, 205, 206
caet. Legum Uliar. 5, 6, 12, 14, caet. Damm. 5,6,
12. Consuet. Amst. 7—8 et 26. Leg. Wisbic. 1, 2, 4,
17, 19, 20. Legis Cahou V. anni 1551 art. 2—9, 19,
23'sqq. Legis Philippi II, 1563. tit. VI, van schipskueren
ende breucken ende andere zaecken der justitie aengaende.
Leg. Ludovici XIV anni 1681 lib. II, tit. I, du cap. IV,
du pilote, VII des matelots. Ord. Mediob. art. 26, 33 ,
39-40. Roterod. art. 188-192, 194-195, 239-243.
Dordrac. art. 17, 20, 59-67. Ord. Amstell. vidd. Amster-
damsche Handvesten, vervolg, pag. 116, Lib. I, Cap. I, art.
1_4 , 6 , 7 , 9 , 10 , 12 , 13 , 15-18 , 20. Leg. Fr. 10
Aprilis 1825 pour la sûreté de la navigation et du com-
merce maritime ; multaeque aliae recentiores leges, quas om-
nes hic enumerare, speciminis brevitas atque propositum
non sinit. Sed si in delicta maritima poenae requiruntur
ad civium personas et bona contra aliorum iniurias tuen-
da, haud minus potestate in navi opus est, quae mi-
nora illa delicta puniat, et de gravioribus inquirat,
necessariamque investigationem faciat. Et, mirabiledictu!
ius patrium hodiernum neque speciales poenas sancit,
[nisi antiquae ordd., quae non expresse Codice poenali sub-

latae sunt, adhuc vigere censeantur] neque potestatem
constituit, quae pariter de delinquentium dehctis investiget,
vel minores poenas ad disciplinam tuendam sumat. In
Codice Mere, nostro revera nonnullae poenae admittuntur,
sed civiles poenae fere nihil efficere saepe possunt. Ma-
gister antequam portum relinquit et etiam itinera incepto
non facile nautas in navi retinere potest at f raquantes
dasartionas, da quibus axercitores querentur, pro magna
parte, legislationi tribuendae sunt ; art. enim 402 Cod.
Merc. Neerl. haud sufficit ad eas réprimandas, cum poena
ibi minata fare nulla sit

Secundum art. 397 nautaa ex contractu magistro obe-
dire, et ab abriatate rixisqua se abstinare dabant, sed
saepe nuda sunt praacapta sine ulla sanctione poenali, vel
quorum praecipua sanctio illa est, quae arbitraria et suo
marte a magistro officariisque iis datur. Poenaa anim
civiles pecuniariae saepius parvi sunt momenti, cum nau-
taa aas solvere nequeant, et aorum nihil intersit num
marcedis pars ab officiario maritimo [waterschout) retinaa-

(Ï) » De schipper of die hem vervangt, kan de sterke hand
inroepen tegen diegenen, welke weigeren aan boord te ko-
men, hetzelve zonder verlof verlaten en weigerig zijn den
verhuurden dienst ten uiteinde toe te volvoeren. De kosten,
daarop vallende, kunnen op de gagiën der overtreders ge-
kort worden caet.

tur, tamquam mulcta, vel tamquam res débita plurimis
creditoribus et foeneratoribus, plerique nautae enim ante
iter susceptum valde obaerati, mercedem promissam in
securitatem debiti obligant, quae tunc itinere finito ab
illo officiario maritime creditoribus solvitur. Quod ad
art. 436 et 437 Cod. Merc, nostri, quo magistro ius da-
tur nautam demittendi propter iustas causas, ibi enume-
ratas (*), animadvertendum est, poenam illam saepe iis
baud gravem esse, sed ipsi potius magistro nocere, qui non
facile alios in eorum locum conducit. Praeterea art. 438
eodem statuit, nautam , qui, iniuste e navi demissum se
esse ostendit, a magistro damni quod passus est resarcitio-
nem petera posse. Quod praeceptum saepe impedit, quomi-
nus poena illa sumatur, cum magister semper illam damni
resarcitionem metuat. De hocce argumento optime meruit
vir Cons. I. van de Poll , in opere praestantissimo, Proeve
eerher Strafwet voor Zeevarenden, init. Nos etiam iam

(1) » Voor wettige redenen (tot ontslag) worden gehouden
de volgende:

1°. Ongehoorzaamheid;

2quot;. Gewoonte van dronkenschap;

3°. Vechten aan boord ;

4®. Eene door de wet veroorloofde of verpligte staking der
reis, mits voldoende aan hetgeen de wet in dat geval
bepaalt;

5°. Verwijdering van boord zonder verlof.quot;

vidimus nimis parvam auctoritatem magistro oificiariisque
tribui, eosque tantum civiles poenas sumere posse ; illae
igitur, quas, praeter civiles, haud raro, etiam audito
consilio nautico magister sumit, illegitimae sunt. Vid.
art. 1 Cod. de modo pr. in causis criminalibus

Attamen non tantum necesse est, bonam in navi exer-
ceri disciplinam et idcirco potestatem adesse, quae eius
transgressiones, sub certis legitimis formis, puniat, sed
etiam quam maxime necesse est, ut omnia delicta a nau-
tis perpetrata puniantur. Ad veritatem detegendam im-
primis requiritur , ut cito in delictis persequendis progedia-
tur; tunc testes adsunt, et delicto, quod committi vide-
runt adhuc commoventur, eiusque adhuc effectus vident;
parvas illas res, quae collectae ad auctoris culpam proban-
dam saepe magni momenti sunt, meminerunt; et nunc
tempus adest ad indicia colligenda et reum convincendum.
Si igitur legislator neque magistro neque consilio nautico
sed ordinario iudici delicta persequenda et poenas sumen-
das mandare vult, tunc tamen iis scripta testimonia [pro-
cessen-verbaal) de illis delictis conficienda mandet, quae
probandi vim habeant, qua nunc carent, ita ut pleraque
saepe delicta nautarum non puniantur ; nautae enim
haud facile, ut testentur coram iudice congregantur, et

(i) »Niemand mag tot straf vervolgd of veroordeeld wor-
den , dan op de wijze en in de gevallen bij de wet voorzien.quot;

etiam si hoc locum habet, plerumque singulorum delicti
momentorum non satis accurate memiueruut.

Nemini igitur dubium erit, quin necesse sit legem poe-
nalem contra nautarum maritima delicta ferri, et légiti-
ma praecepta de delictis a nautis perpetratis persequendis
condi, de quibus breviter inquiremus. Primo tamen videa-
mus num consilio nautico iudiciaria tribuenda sit potestas
in delictis puniendis. Antequam vero ulterius progredia-
mur animadvertimus nos legis specimen praebere non vo-
luisse, sed tantum principia quaedam generalia ponere.

§ 2. Num consilio nautico tribuenda sit iudiciaria
potestas in delictis et criminibus puniendis.

Si consilio nautico, quale in navibus militaribus exstat,
iudiciaria tribuitur potestas eique delicta et crimina in
navi mercatoria commissa punienda mandantur, revera
quaedam utilitas tali institutioni denegari nequit, quin
argumenta haud pauca afferri possunt, quae illud suadere
videantur. Primo res citius peraguntur, secundo magistri
et officiariorum auctoritas firmatur et augetur. Et revera
delicta cito persequi et puniri, ut bene iudicetur, im-
primis requiritur; lex Philippi H lata anno 1563 lam
postulat, «Icort en goed regt,quot; et haud dubie poenae
statim a delinquentibus sumtae plus elficiunt, mebusque
poenarum assequuntur propositum , quam graviores poenae,

5 ^

quae longo tempore post delictum perpetratum inferun-
tur. Addendum etiam est, quamcunque poenae retar-
dationem, poenam esse extraordinariam, quae delinquent!
affertur , et, quantum fieri potest, evitanda est . (i).
Praeterea, si statim in delicta inquiritur, facilius est ,
ut iam annotavimus, veiitatem detegere et idcirco iuste
punire. Denique auctoritas potestatis iudicariae augetur,
si citius legem poenalem exsequimur, ut auctoritas illa
minuitur cum tarde et diu post crimen perpetratum
poena sumitur. Magistri et officiariorum auctoritatem fir-
mari, si talis iurisdictio iis tribuitur, explicatione non in-
diget, sed omnibus facile patet.

Gravia tamen incommoda contra argumenta allata affe-
renda sunt: nam primo eiusmodi auctoritas consilio nautico

Cf. v. c. VAK DE PoiL, o. c. pag. 64: »Men zoude kunnen
vragen, of niet, in sommige gevallen, de regtspraak over aan
boord -van het schip , hetzij in volle zee, hetzij in eene vreemde
haven, gepleegde misdrijven zouden kunnen worden opgedragen
aan eenen raad van scheepsofficieren, gepresideerd door den
gezagvoerder, of, zoo mogelijk, door eenen Nederlandschen
Consul. Voor zoodanige bepaling zoude voorzeker veel plei-
ten , bovenal den regel, dat zoowel in het belang van het
regt, als in dat der menschelijkheid, de straf spoedig op de
misdaad moet volgen, en dat een lang uitstel het heilzame
der strafoefening, voor den schuldige en de maatschappij
vaak geheel wegneemt.quot;

in patria nostra nunquam tributa est, nullo igitur nititur
bistorico fundamento. Secundo, iurisdictiones speciales
praecipue in causis criminalibus extraordinariis collegiis
vel personis non sunt tribuendae, nisi summa necessitate,
sed communi iudici de civibus iudicandum est : ita merito
apud nos multae speciales iurisdictiones sublatae sunt. Sed
praeterea, tertio loco, iurisdictio illa contraria nonnullis
esse videtur legi nostrae fundamentali, quae art. 164 es-
presse statuit potestatem iudiciariam ab iis tantum tribunali-
bus exerceri, quae lege fundamentali vel secundum eam in-
stituta suntnbsp;Ad illa, quae lex fundamentalis nostra

ipsa instituit, referendae sunt Curia Suprema et Curiae Pro-
vinciales , ad haec, Tribunalia Ordinaria {Arrondissements-
regtbanken), et Cantonnalia secundum art. 181 et 182
instituta. Universe iis tantum iudiciaria potestas tribui-
tur , et ad exceptiones lege fundamentali, vel posterioribus
legibus secundum eam admissas, iudiciariam potestatem
consilio nautico mandatam referri posse nonnulli negant.
Huius loci tamen non est inquirere, quaenam iurisdictio
secundum legem fundamentalem nostram institui possit (*),
neque an lex illa tantum egerit de propria criminali

(Ï) Art. 164. legis fund. Neerl.: »De regterlijke magt
wordt alleen geoefend door regtbanken, welke bij of ten
gevolge dezer Grondwet worden ingesteld.quot;

Vir. Clar. Thorbecke, Aanteekening op de Grondwet,
II. p. 161: » Welke hij of ten gevolge dezer Grondwet wor-

iurisdictione, nempe de ea ad quam delicta referuntur
generalibus legibus praevisa , ut multi contendunt. Vid.
vir ampl. de Bosch Kemper, Wetb. van Strafv. caet. lib.
I pag. 21 (t). JVe igitur de quaestione illa longius dis-
putemus , cum praeterea in nova exspectata lege funda-
mentali illa facile dirimi possit.

Denique inter argumenta, quae contra talem inrisdic-
tionem consilio nautico tribuendam afferenda restant, prae-
cipuum locum tenet argumentum, quod omnia caetera su-
rfe« ingesteld.... Wat, of wat niet ten gevolge der Grond-
wet kan of moet worden ingesteld, is soms ook niet boven
twijfel. Zijn b. v. de schuttersraden en de Gedeputeerde
Staten als regtbanken voor de schutterij , ten gevolge der
Grondwet ingesteld?quot;

»Daarenboven schijnt aan velen bet beginsel van de
Grondwet, dat de criminele jurisdictie uitsluitend aan de
hoven en de, ten gevolge van de Grondwet, in te stellene
regtbanken zal zijn opgedragen, niet zoodanig algemeen,
dat door den wetgever aan geene andere ligchamen, ten aan-
zien van bepaalde voorwerpen, eene judicature zoude kun-
nen worden toegekend. De Grondwet schijnt hier alleen de
eigenlijke Criminele lurisdictie bedoeld te hebben, dat is de
zoodanige, welke zich uitstrekt over de misdaden, bij de al-
gemeene wetten voorzien; zoodat elke regtspleging door ge-
delegeerde regters daardoor voor altijd wordt afgeschaft....
Volgens kracht van dezelfde beginselen zoude .... een scheeps-
raad aan boord van koopmansschepen over de schepelingen
kunnen worden opgerigt.quot;

pervacua red dit, nautas nempe, qui illud constituent,
personas idoneas non esse, ad legem poenalem recte in-
telligendam iusteque interpretandam et adhibendam, ad
quod maior iuris criminalis peritia requiritur, quam uni-
verse apud officiarios navis mercatoriae praesumere possu-
mus lis ius dare de vita et libertate caeterorum nau-
tarum statuendi contrarium foret principiis nostro Codice
de modo proc. in causis crim. secundum legem fundamen-
talem, sancitis, ad personarum securitatem adversus libidi-
nem et imperitiam iudicis tuendam. Quod si consilio nau-

(x) V. Gons. Vak de Poll , o. c. pag. 64 sq.: .. De zwarigheid
daarentegen , aan de instelling dier ligchamen (scheepsraden)
verbonden, bleef bestaan, en deze is van dien aard, dat steller
dezes gaarne erkent, ook daarom van de zoogenaamde zee-
straffen te hebben afgezien, dewijl, naar zijn inzien, hare toe-
passing de regtspraak van scheepsraden veronderstelde. Welke
nu de gevreesde zwarigheid is, valt van zelve in het oog:
het is de doorgaande ongeschiktheid der personen, die daar-
aan deel zouden moe\en nemen. Hoezeer het niet te ont-
kennen is, dat, vooral in den laatsten tijd, vele gezagvoer-
ders en stuurlieden onzer Oost- en West-Indievaarders be-
proefde en kundige menschen zijn, is het echter ver af, dat
dit de regel reeds is geworden; terwijl over het algemeen,
de overige scheeps-officieren volstrekt ongeschikt zouden zijn ,
om als onpartijdige en verlichte regters eene Strafwet toe te
passen. Uit de conduitelijsten blijkt, dat niet zelden scheeps-
officieren deel nemen aan ongeregeldheden.quot;

tico iudicium tantum ferendum mandatur, quod postea
ordinarii iudicis approbatione indigeat, iurisdictio vana
et sine vera efEcaeitate foret, quae consilii nautici aucto-
ritatem potius minueret, quam augeret, et commodis spe-
cialis in navi iurisdictionis magna eï parte, nisi omnibus,
careret; tale decretum praeterea nautis ridiculum videre-
tar, nam, sive postea ab ordinario indice confirmetur vel
corrigatur, omni modo is tantum de re indicat; iudicium
consilii nautici nihil amplius foret quam testimonium et
eadem utilitate frui possumus, sine vana illa iurisdictione.

His rationibus moti, consilio nautico de delictis et cri-
minibus puniendis iudicationem lege non mandandam esse
censemus. Sunt tamen casus, qui, ut quaedam iurisdic-
tionis species ei tribuatur, necessarium reddunt, sed haec
quidem iurisdictio poenalis proprie non est. Si nempe
seditio inter nautas exorta est, iique, iubente magistro,
dicto audientes esse et operas débitas praestare nolunt,
lex magistro officiariisque ius det eos quovis modo cogendi
ad id, ut officio suo satisfaciant ; qui autem et quales
illi modi sint, in singulis causis saepe diversi, vix ac ne
vix quidem definiri posse videntur, sed fatendum verba
hic minasque saepe non sufficere , ad veram vim adhiben-
dam recurrendum esse, quoties ipsa nécessitas id efflagi-
tet. In Ord. Cakoli V. anni 1551, de re illa sic sta-
tuebatur art. 4.... »oft eenigh oproer ofte rumoer in den
schepe ghemaeckt werde, daer ute duer verswimenesse

ofte anders 't schip zoude gheweest hebben in dangiere
hem te Verliesen, te verdrynken, ofte commene in han-
den van zee-roovers ende andere de navigatie ende coop-
vaerderie van herwaerts-overe willende verhinderen: so
willen wy ende ordineren, dat zonder breeder vertreck
nochte langhor ophoud, zulcke persoonen zonder tusschen-
heyt, met den lyfve gherecht, ende van den levene ter
doot ghebroght werde, ende dierghelycke zyne anhanghe-
ren ende complicen, naer schipsrechte ende ghebruuckc.quot;

Revera secundum Codicem poenalem nostrum magister
et officiarii, vel ille etiam solus, nautas omni vi reprimere
potest, cum hoc requiratur ad vitam suam suorumque
iusta defensione servandam, nam haud dubie etiam hue
referenda sunt art. 328 Cod. Poen. praecepta de incul-
patae tutelae moderamine, sed ea extendere non possu-
mus ad bonorum defensionem, nisi in casu art. 329
eiusdem Cod. , qui exceptiones tantum continet regulam
praepositam confirmantes. Si igitur seditiosi nautae operas
navigation! necessarias praestare nolunt, vel navem mer-
cesve alio modo damno minantur, magister eos vix secun-
dum Cod. nostrum vi cogere possit, tunc enim casus
legitimae defensionis non adest. Legislator huic lacunae
bona remedia afferat (»). Sic etiam consifium nauticum

Ord. Bilbai , cap. 24. art. 15. universe dicit : » En cas
de révolte ou de mutinerie de l'équipage, le capitaine est
autorisé à y pourvoir.quot;

lege facultatem habeat statuendi de modis, quibus men-
tis morbo laborans, qui personarum bonorumve saluti pe-
nculosus est, quominus iis noceat, impediatur, ipsa etiam
reclusione. Illud ius etiam secundum hodiernas leges haud
facile denegari magistro possumus, nam quamquam art. 1
Cod. de modo pr. in causis crim. sancit, »niemand mag
tot straf verTolgd of reroordeeld worden, dan op de wijze
en in de gevallen bij de wet voorzien;quot; quisque tamen
intelligit in dicta reclusione non agi de poena sumenda, sed
tantum de personarum securitate tuenda, quae talia prae-
ventiva remedia necessaria reddit (i). Idem valet de delin-
quentium retentione , qui periculosi esse videntur, de qua
paragrapho sequenti etiam passim agemus, qua modos osten-
dere conabimur ad incommoda tollenda, quae oriuntur si
ordinarius iudex de delictis per iter commissis iudicat.

§ 3. De delictorum inquisitione, de testimonio hac de re
scripta a consilio nautico conficiendo et de fide huic
instrumenta tribuenda.

Ut incommoda, quae facile oriantur, si ordinarius iudex
de delictis in navi commissis cognoscit, quantum fieri po-
test, minuantur, optimum fore nobis videtur, si lex ma-

(Ï) Vid. Vir ampl. de Bosch Kemper , Op. Laud. init.

gistrum et officiarios navis mercatoriae de delictis in-
vestigare, et scriptum testimonium conficere iubeat, eo
nimirum casu, quum delictum per iter perpetratum sit
neque Consul adsit: nam Consule ipso praesente, eius est
partes agere magistri. Consul et navis mercatoriae offi-
ciarii , eo modo iustitiae officiarii auxiliarii [hulp-officieren)
fiant, eorumque officia eiusdem sint generis, atque illa de
quibus agitur in art. 32 seq. Cod. de modo proc. in causis
er. Magister et caeteri officiarii, vel Consul si adest, in de-
lictum igitur inquirant, testes audiant, omnes res colligant,
quae postea probation! inservire possunt, omniaque indicia
notent, quae ulteriorem contestationem, clariorem et faci-
liorem reddant. Valeat de iis praeceptum art. 54 Cod. de
modo proc. in causis er. sancitum, officiarios auxiliarios ,
iustitiae officiarii partes agere, cum is non adsit. Obli-
gatio nautarum delicta denuntiandi iam in Ord. Cakoli V,
anni 1551, occurrit, in qua art. 31 magistrum nautasve
ullum delictum celare vel dissimulare vetabat, dum eos
omnia delicta et contraventiones in illam Ordinationem
visitatoribus [ghecommitteerde visiteerders) nuntiare iubebat
art. 34. Item statuebat Ord. Philippi II, anni 1563,
tit. VI, art. 9. Cuius tituli art. 10 magistrum, guber-
natorem et pro-magistrum , antequam merces nautis sol-
vatur, testari iubebat, quinam nautae legem violassent(»)•

(1) »Ende wederomme gbecommen zynde, zal niemant van
hemlieden (die schiplieden) zyn huere ontfanghen, nochte

Lege Francica anni 1681, lib. 11, tit. 1, art. 23, ma-
gistri, pro-magistri et officiarii, quibus vigilia mandata
erant {quartier-maîtres) omnia, quae delictorum perse-
cutioni inseryiunt, perficere iubebantur, si grave delictum
in navi perpetratum erat, »Et pour ceux qui sont pré-
venus de meurtres, assassinats, blasphèmes ou autres cri-
mes capitaux commis en mer, les maistre, contre-maistre
et quartier-maistre seront tenus, â peine de cent livres
d'amende solidaire, d'informer contre eux , de se saisir
de leur personne, de faire les procédures urgentes et
nécessaires pour l'instruction de leur procez.quot;, Cui arti-
culo hodie in Francia legis vis tribuitur Ord. 29 Oct.
1833, »sur les fonctions des Consuls dans leurs rapports
avec la marine commerciale,quot; Tit. II, art. 15, ubi ad-
ditur, Consuli testimonium scriptum {procès-verbal) con-
ficiendum esse, quod omnia indicia et investigationes con-

moghen vertrecken, tenzy dat die schipper, stierman ende
hoochbootsman, eerst ende voor al gheweest zyn voor den
voorseyden visitateurs, ende van hemlieden oorlof verworven
hebben, of welcke visitateurs, al eer 't voorseyde oorlof te
gheven gbehouden zullen zyn de voorseyden schipper, stier-
man ende hoochbootsman, elck apart ende besonders op
heuren eedt .... t'ondervraghen .... oft yemandt van den-
zelven theghen eenighe puncten van dese ordonnantie ghedaan
ende mesbruyckt hebben , dewelcke 't selve ghehouden zul-
len zyn particulierlyck te verclaren.quot;

tineat, quae inservient ad delictum probandum, si magis-
ter tale testimonium per iter facere neglexerit. Pr. Landr.
lib. II, tit. 8, § 1607—1609 (i) a magistro, consilio nau-
tico convocato, de corpore delicti cognoscendum {constater)
et scriptum de omnibus, quae in crimine obtinere videan-
tur particularia, testimonium conficiendum est. Vid. etiam
lex Austriae 27 Julii anni 1774, Cap, III, art. 30 et 31 ,
qua magistrer delictum persequi et testimonium cum offi-
ciariis caeteris conficere iubetur, si Consul non adest

C) Lib. II. tit. 8. § 1607. »Er musz alsdann, mit Zu-
ziehung des Scbiffsraths , und anderer auf dem Schiffe be-
findlicher vernünftigen Leute, alles dasjenige genau auf-
zeichnen , was auf die künftigen Bestrafung des Verbrechers
Einflusz haben kann.quot;

§ 1608. » Insonderheit müssen, wenn ein Todtschlag ge-
schehen ist, und die Leiche vor der Landung über Bord
geworfen werden musz, die Stelle und Beschaffenheit der
Wunde ; die Zeit, wie lange der Verwundete noch gelebt ;
die Speize, die er genossen hat; und die Mittel, die zu sei-
ner Heilung angewendet worden , genau verzeichnet werden.quot;

§ 1609, »Ist auf dem Schiffe ein Arzt, oder Wundarzt:
so musz dieser 3 in gegenwart des Schiifraths, die Besichti-
gung vornehmen, und darüber sein ausführliches Gutachten
dem Schiffsjournale so beifügen, wie er es eidlich bestär-
ken kan.quot;

» Dans les délits plus graves ou instruira le procès som-

Codex Merc, noster passim agit de illo argumento ;
a magistro enim declaratio {verklaring) facienda est, quae
omnia, quae contra disciplinam in navi commissa sunt
[ongeregeldheden] enarret. Vid. art. 379 Cod. laud. Quae
declaratio, in peregrino portu coram Consule fit, in
portu Neerlandico vel coloniarum coram iudice vel magis-
tratu competente, secundum art. 380 eiusdem Codicis.
Vid. etiam art. 14 Cod. da modo pr. in causis cr. ; in
quo delicta ibi enumerata, ut cuicumqua, qui illa parpe-
trari vidit, denuntiandi etiam magistro ofBciariisque, qui
rai tastes erant, officium incumbit.

Lex etiam de ratione statuat, qua consilio nautico uten-
dum est, ut delinquens impediatur , quominus affugiat, val
diutius parsonis noceat, donee magistratibus tradi possit.

Jus delinquentem carcere detinendi magistro medio
aavo Consulatus maris tribuabatur Capitibus 122, 123,
127, 193 caet.: »Si las matelots.,., emmenaient la
navire sans la volonté et la connaissance du patron.... la
patron peut les mettre aux fars, las déposer entre les
mains da la justice et porter plainte contre eux,quot; Vid,
etiam Cap. 118, quo nautae, illum, qui armis instructus
in magistrum irruit, appréhendera, carcere includare et

mairement, et on livrera le coupable sur le littoral autri-
chien.....A défauts de Consuls, le capitaine, assisté de ses

officiers, dressera procès-verbal, qu'il remettra à l'intendance
de Trieste,quot; caet.

iudici tradere iubentur. Lege Caroli V, anni 1551, art.
25, magister officiarii nautaeque interfectorem apprehen-
dere et carcere detinere, donec iudici traderetur, iube-
bantur : » Ende so verde binnen den schepe yemandt van
levende lyfve ter doot ghebroght worde , zullen so wel
de schipper, als officieren, bootsghesellen ende knechten
gbehauden zyn, den mesdadighen wel vaste te haudene
ende te bewarene, ende te leveren der Justitien van on-
sen landen daer hy eerst ancommen zal, om ghestraft
te wordene, nae den heesch ende gheleghentbeyt van
der zaken.quot; Tale praeceptum in nullis anterioribus nos-
tris legibus occurrit. Idem sancivit art. 5, tit. VI, le-
gis Philippi II, anni 1563, cuius tit. art. 6 statuebat,
nautas, qui delinquentem etiam propter alia crimina quam
homicidium apprehendere , asservare et iudici tradere
omiserant, tamquam, delinquentis socios puniri. Secun-
dum art. 46 Francici edicti anni 1584, magistri et offi-
ciarii de delinquentium tradilione tenebantur, et legis
Francicae anni 1681 , üb. II, tit. I, art. 23, sub poena
mulctae, magistrum et officiarios delinquentem apprehen-
dere et Admiralitatis officiariis tradere iubebat, si aliquod
grave crimen perpetratum esset. Ord. Francica anni 1833
ius magistro tribuit delinquentem carcere detinendi, si
criminis gravitas et nautarum securitas hoc poscant.

Jure Borussico ille qui seditiosus est vel crimen
quoddam commisit, a magistro corripiendus, (vid. Pr.

Landr, lib. Il, tit. 8, § 1606 coll. 1764 seq.), et
tribunalibus § 1610 eodem designatis tradendus est. Vid.
etiarn Ord. Bilbai, Cap. 24, art. 28. Sueciae, du Comm.
Mar. art. 49, Austriae, Cap. III, art. 30 et 31, Cap. IV,
art. 3 et 4. Revera summa nécessitas postulat, ut magister
delinquentem, qui personis in navi versantibus periculum
infert, apprehendere et carcere detinera possit: lex igitur
expresse ius illud magistro officiariisque concédât ; perso-
narum , quam civitas in se suscapit, tutela hoc poscit. De
illa necessitate sic testatur vir Clar. et aest. van Hall : diss.
1. II. p. 171. »Omne ius asservandi maleficos invinculis,
donec in patriam redux est magister, ei denegara, est omnam
evertara exercitorum atque marcatorum securitatem, est
committere eorum salutem arbitrio maleficorum.quot; Sed non
tantum ius illud navis mercatoriae officiariis tribuatur, lax
etiam iis officium imponat, maleficos custodiendi, at im-
pediandi, quominus affugiant, ut postaa eos magistratibus
competentibus tradant ; civitati anim nimis interest na da-
linquentas fuga iustam éludant poenam.

Quod ad delicti persecutionem attinet, magister officia-
riiqua , vel si Consul adest, hic ipse, etiam testimonium
scriptum {proces-verbaal) de quo iam locuti sumus subsi-
gnent, ut postea de varitata rarum in ao relatarum
constet ; quae subsignatio lega raquirenda est, cum,
ut nobis optandum videtur, testimonium illud secundum
modum lage praescriptum confectum, valeat tamquam in-

strumentum, quod art. 428 Cod. Neerl. de modo proc. in
causis cr., probandi vbn habere censetur. Nam praeter
commodum quod ita statim et accurate colligantur omnia
indicia quibus delictum et auctor a iudice facilius co-
gnoscantur, alterum notandum est hocce: si talis aueto-
ritas huic instrumente tribuitur, magister et officiarii non
continuo officia sua relinquere cogentur. Eadem igitur
ratio, quae probationis vim testimonio a magistratibus
publicis confecto tribuere suadet, hic etiam adest. Vid.
art. 437, Cod. de modo proc. in causis cr.: »De ver-
klaringen, verbalen of relazen van hen, die in eenige
openbare posten, ambten of bedieningen gesteld zijn,
moeten, om als schriftelijke bescheiden te gelden, door
hen afgelegd zijn op den eed bij den aanvang hunner be-
diening gedaan, of wel daarna met eede bevestigd worden.quot;

Magistro nempe officiariisque officia sua, ut in iudicio
testimonium dicant, relinquenda mandare grave quid foret.
Porro baud facile erit omnes testes congregare, et prae-
cipue Consulem, qui ordinario adesse nequit ; nautae saepe
in patriam reversi non sunt, vel iam cum aliis navibus
profecti. Si igitur hue redire, vel hic per longum saepe
tempus remanere cogerentur, ut testentur , gravius dam-
num inde oriretur, quam si magistratus, de quibus in
art. 11 Cod. laud, sermo est, officia sua derelinquunt.
Ilodiernae nostrae legislationis tristes sequelae sunt, nau-
tarum delicta plerumque non denuntiari, et si denun-

6

tientur, deficientibus testibus probari non posse et id-
circo non puniri, nisi illegitimas poenas magister et offi-
ciarii sumant.

Testimonium igitur ab iis scriptum et subsignatum,
valeat tamquam probandi remedium, secundum art. 428
Cod. de modo proc. in causis cr., et sane non minor
fides habenda est eorum relationibus, sub iureiurando
confectis, quam magistratuum, dicto art. 11 enmnerato-
rum, quibus propter officia navis mercatoriae oiïamp;ciarii
assimilandi forent; et eo magis testimonia illa probationis
vim habeant, cum secundum art. 430 Cod. laud, con-
trarium semper probare liceat, et iudex secundum art. 431
coll. art. 427, al. 1, eiusdem Codicis reum condemnare
non cogatur, nisi delinquentis culpae ipsi constiterit.

Supra diximus suh iureiurando confectis, illud enim, ut
nobis optandum videtur, ante iter susceptum, secundum
legis praecepta praestandum foret. Jam iure nostro antiquo
iusiurandum a nautis ante iter susceptum praestari iubeba-
tur ('); vidd. Ord. Caeoli V, anni 1551, art. 34, et Ord.

(i) Da quo vir. cons, vah de Poll, in Opere laud. pag. 74
sic loquitur: »....eene andere bedenking, der overweging zeer
waardig, of het namelijk niet voegzaam zoude zijn, aan el-
ken schipper en stuurman, bij hunne eerste reis als zoodanig,
den eed in handen van den waterschout, te laten doen,
hetzij op vast te stellen wetten, hetzij op eene instructie,
waarin hunne verpligtingen zijn vervat.quot;

Philippi II, anni 1563 , tit. VI, art. 9 , 10, secundum quos
magistri sub iureiurando Ord. praecepta se observaturos
et delinquentes nautas denuntiaturos promittebant (').

ConsiUum igitur nauticum officia illius investigationis
perfieiat et testimonium subsignet; exceptio tamen admit-
tenda est, nempe in casu seditionis vel delicti in societate
omnium eorum, qui in navi versantur, praeter magistrum
commissi; tunc is solus agat, testimonium sub iureiu-
rando conficiat et subsignet, quod postea probandi vim
habeat. Eadem iam secundum Cod. nostrum laud, pro-
bationis vis tribuitur scripto testimonio, ab uno tantum
publico magistratu confecto, quod mecum alBrmat vir
Ampi. de Bosch Kemper, Op. laud. Vol. III, pag. 554.
Legis Borussiae fere idem, quod ad testimonium magistri
sancivit, Pr. Landr. 1. II, t. 8, § 1613 et 1614: né-
cessitas enim hoc poscit. Haud nova proponimus ; iam art.
10, Ord. Caholi V, anni 1551, sanciebatur, ut, si omnes
officiarii et nautae vel nonnulli eorum, caeteris absentibus,
delicta ibi enumerata commiserant, magistri testatio suffi-

ceret (r). Vid. etiam art. 10, tit. VI, Ord. Philippi II,
anni 1563, et Cod. Neerl. Crim. Mar. Mil. d. 20, m.
Jul. a. 1814, art. 160 seqq.

§ 4. Consilium nauticum de minoribus delictis vel
contraventionibus in disciplinam in navi iudicet.

Si iurisdictionem de delictis et criminibus tribunalibus
ordinariis et curiis tribuendam censemus, de iis tamen
minoribus delictis vel transgressionibus, quae levas poenas
irrogant, exceptionem admittimus, quam maxime enim ne-
cesse est in navi potestatem adesse, quae poenas illas
statim a delinquentibus sumat. Omnes antiquae leges et
hodiernaa, nautas nec non vectores (quod ad disciplinam
in navi tuendam attinet) magistri iussis obtemparare iubant
iisque varia officia imponunt. Etiam Cod. Mere, nostri,
lib. II, imprimis titulus IV talia praecepta sancivit, vid.
art. 397, coll. art. 528, Cod. Merc. Neerl. — Quia ta-
men nulla in navi adest potestas, quae poenas (de civilibus
hic sermo non est, quas saepe parum efficere iam diximus)

ab iis sumat , qui operas promissas et débitas praestare
nolunt, Tel legis praecepta circa disciplinam violant,
praecepta illa fere nuda sunt. Experientia tamen satis
docuit, leviores poenas statim post delictum in navi per-
pretratum sumendas esse, de cuius rei veritate omnes,
qui rei nauticae quamdam peritiam habent, testes sunt.
Jam antiquae leges, vel magistro vel consilio nautico ius
tribuerunt poenas quasdam sumendi, vidd. Consulatus maris
Capita 122, 123, 127, 193 caet. quae magistro ius
dabant, nautam qui furtum commississet , vel dolo malo
cibaria in mare iecisset, vel arma sua vendidisset, vel na-
vem contra magistri voluntatem abduxisset, statim car-
cere puniendi ; de quibusdam delictis, veluti custodum ,
qui sommo se dederant, poenam flagellationis vel in mare
iactus {d'être plongd dans la mer) consilium nauticum
pronunciabat, vid. Cap. 206, Cons, maris. In lege Philippi
II, anni 1563, tit. VI, art. 1, varia nautarum officia
enumerat ibique in fine legimus: »Ende sal die voor-
seyde schipper tot dien effecte den onghehoorsamen ende
wederspannighen mogen castijen ende straffen met woorden
ende M'ercken, als eenen meester over synen knechten
vermach te doen, sonder daeromme begrepen te syne.quot;
In lege Francica anni 1681, lib. II, tit. I, art. 22,
magistro delicta contra disciplinam, corporalibus poenis
vindicare licebat, sive nautas, in mare proiectos, navis cari-
nae subduci {domer la cale), sive in vinculis eos detineri

{mettre à la boucle), sive alia simili poena affici iuberet.
Eas tamen poenas samere non poterat, nisi de consilii nau-
tici sententia, legimus enim in art. laud. »Pourront par
l'avis du pilote et contre-maître faire donner la cale caet.quot;
unde apparet, hoc magistro non licere dissentientibus dictis
officiariis. Stmt, qui contendant, hunc articulum adhuc in
Francia vigere, secundum art. 61, legis 22 Aug. 1790, et
art. 19 seqq. Ord. 29 Oct. 1833. De iure minora delicta
in disciplinam commissa puniendi, sic loquitur vir Clar.
van Hall, in Diss. 1. II, p. 174 »abrogato autem cetero
iure nostro antiquo nautico, eae hodie poenae a magistro
possunt exigi, quas consuetudines nostrae probent ; nam fere
tacet circa eas les scripta, nisi quod ex insta causa nau-
tam demitti sinat, modo non fiat hoc in terra peregrina.quot;

Fere omnes iuris Francici scriptores officiariis navis
mercatoriae ius tribuerunt, minores poenas sumendi ad dis-
ciplinam in navi tuendam {un droit de police). Yid. Yin-
cens, Expos. Rais, du C. de C. lib. III, pag. 167. Cod.
Merc. Hisp. idem ius magistro tribuit, art. 640, sic
etiam Cod. Merc. Lusitaniae, art. 1367

Yidd. etiam leg. Pensylvaniae. Cap. lY, art. 34, et
Cod. Borussiae, Pr. Landr. 1. II, tit. 8, § 1604 qua

C^) »11 (le capitaine) peut infliger des peines correctionel-
les, à ceux qui troublent l'ordre sur le bâtiment, commet-
tent des fautes contre la discipline, ou refusent de remplir
leur service.quot;

poena definilur, cum magistro non liceat, delinquentem
plus quam per octo dies in carcere detinere, Tel certa
pecuniae summa mulctare.

Lei Austriae, de mere, navigatione, Cap. Ill, art.
28 et 29, fere idem iubet atque art. 22, tit. 1 , lib. II,
legis Francicae anni 1681 , etiam quod ad officiarios
consulendos. In Codice Merc. Russico, art. 709, si
quis nautarum seditionem escitare conatur, magister
gubernatorem primum et secundum, navis tignarium et
pro-magistnmi, in consilium vocare iubetur , et si illud
tribunal iudicaverit, reum revera seditionem excitare co-
natum esse , poena corporalis ab eo sumitur, quae tamen
duodecim verbera excedere nequit. In omni alio casu poena
differenda est, donec navis in portum devecta sit, ubi
Consul adest, vel navi bellicae obviam eat. Omnes illae
leges potestatem in navi constituerunt, cui licet, per iter,
cum copia non sit iudicem adeundi, poenas quasdain
leviores statim a delmquentibus surnere: quisque nauta
confitetur magistrum et officiarios disciplinam in navi
tueri non posse, nisi ius habeat poenas dictas a delin-
quentibus statim sumendi et quisque facile percipere po-
test, sine stricta in navi disciplina personarum vitam et
bona in continuo versari periculo.

Haud facile praeterea delinquentem lex cogere potest,
ut hue redeat, ut ordinarius iudex de poena iudicet, si
ille ad peregrinos tendit portus ; nam tunc poena nimis

gravis redderetur; ita igitur fit, ut delinquens saepe non
puniatur. Denique necessitate iubente, usu invaluit ut
magister assentiente consilio nautico, vel etiam suo marte,
poenam carceris ab iis, qui in disciplinam deliquerunt
sumat ; quare melius est, legem tale quid sancire, quam
ut illud quotidie contra legem fiat ; nihil enim civitati
magis nocet, quam ut cives leges violare soleant.

His rationibus moti credimus, eas poenas leviores, quae
in parva constituuntur maritima delicta, statim sumendas
esse ; lex igitur talem potestatem consilio nautico ex magis
tro et duobus vel quatuor officiariis constant! tribuat, nisi
tamen iudex ordinarius vel per iter Consul Neerlandicus
adsit, qui de poena statuat. Consilium nauticum iudicare
cupimus, quia si hoc soli mandatur magistro, timendum
est, ne nimis severas poenas sumat, quia plerumque eius
multum interest, ut delinquens severe puniatur, cum ipse
iniurias a nauta passus sit, vel aham ob causam, et igi-
tur praesumendus est aequius iudicari, si a pluribus sen-
tentia emiltenda est, et si certae formae observantur, qui-
bus magistro tempus datur ad iram compescendam.

Ilaud contemnenda tamen etiam est eorum sententia, qui
soli magistro illud ius puniendi in lege tribuendum et con-
silium nauticum de illa tantum audiendum esse censent,
vid. vir Cons, van de Poll, in opere laud. pag. 66. ('').

(ï) »Men.... stelt voor, de bevoegdheid om de eerste dezer

Revera in Cod. nostro Crim. Mil. Mar. 20 Julii anni
1814, art. 30 seqq. officiario praefecto {de kommandee-
rende officier) ius datur de levioribus poenis statuendi,
sed in lege illa de militibus sermo est, quos inter et
nautas a magistro mercatoriae navis conductos, magna dif-
ferentia intercedit.

Portasse nimis libertatis personarum cura , quam quan-
tum fieri potest, civitas tueri debet, nos movit, ut con-
silio nautico talem potestatem, non soli magistro tribuere
velimus; sed, praeter causam allatam, alia adest, nempe
nautis iustius videbitur a tali tribunali, sub certis for-
mis, condemnari, faciliusque tali iudicio se subiicient,
quam solius magistri arbitrario decreto, et legislatori cu-
randum est, ne eos absterreat, a contractibus cum Neer-
landicis magistris ineundis, nam hoc increscenti nostrae
navigationi valde noxium foret.

straffen (opsluiting in de boeijen) te doen uitspreken, op te
dragen .... in volle zee aan den gezagvoerder, na insgelijks,
zoo mogelijk, het advies van twee scheepsofficieren te heb-
ben ingenomen.quot;

CONCLUSIO.

„Tendimus in Latium.quot;

Antequam finem specimini imponamus quaedam nobis
addenda restant. Jam vidimus et demonstrate conati su-
mus, magistrum nautarum consultorum sententiae obsequi
non teneri, sed lege ipsa cogi, ut suam sequatur, etiam
pluribus vel omnibus eorum qui consulti sunt, ab eo dis-
sentientibus. Ne tamen eos consulere omittat de iis rebus,
de quibus lex consilium nauticum audire iubet, non tan-
tum, quia lex illud poscit, sed quia saepe utile ei erit;
peritorum enim nautarum, quos experientia saepe multa
navigantium remedia ad pericula removenda vel minuen-
da docuit, sententiis peritior fiet; praeterea deliberatione
animi motus plerumque sedantur, et magister a nimia
in agendo festinatione retinetur, cui denique postea multo
facilius erit probare se recte beneque egisse.

Illi, quos lex consultare iubet, sententiam, quae iis
personarum, navis, merciumque saluti optima videtur,
ferant. Ne periculo territi se vano tradant metui. Si

bona quaedam spes restât navis merciumque seryandarum ,
navem derelinquere magistro non suadeant, sed consilia
dent, quae ipsis optima videantur, ad tempestatis vim vel
hostem effugiendum. Sic etiam, si magister navem, nau-
fragium vel aliud damnum passam, reficere cupiens, con-
silium nauticum hac de re audit, eique impensae nimis
magnae videntur, cum e. g. eo loco tignum necessarium
non invcniatur, vel mercium natura longam moram, qua
ad eam refectionem opus est, non sinit, aliam navem
conducere suadeant, si hoc fieri potest.

Si iactus necessarius existimatur et praecipni nautae de
mercibus, quae eiicientur, eligendis consuluntur, lex ipsa
regulam proposuit; eae nempe merces quantum fieri po-
test eiiciendae sunt, quae minus necessariae, maximi
ponderis, vilissimi sunt pretii, deinde merces sub primo
tabulatu (verdek). Vid. art. 368 Cod. Merc. Neerl..

Universe dicendum est iis officium incumbere illud
suadendi, quod minimum damnum exercitoribus et mer-
cium dommis Lnferens, cum personarum salute congruit;
alia regula generalis poni nequit; sic e. g. non dicere
possumus consilii nautici furente aestu et naufragium
minante esse ut suadeat, primo, ut merces eiiciantur, et,
si remedium illud proposito non responsit, secundo, ut
malum ferro submittatur, denique ut navem in littus ap-
pellatur. Quisque facile intelligere potest, tales régulas
poni non posse, cum plerumque omnia remedia adhiben-

da a tempestate, statu navis, periculi specie, et loco, ubi
navis exitu minatur, caeterisque causis pendeant. '

Experientia doctis peritia lex sit ; ne nimis conterriti suae
tantum saluti prospiciant, sed ab altera parte, ne nimia
audacia et temeritate personarum vitae curam negligant.

Délibératione peracta, tempore sinente, relationem con-
fidant , nam, quamquam lex illam tantum de iactu pos-
ait , usu tamen invaluit, ut magister et praecipui nautae
testimonium scriptum conficiant de aliis etiam rebus extra
ordinem ex necessitate gestis, quod postea saepe proba-
tioni inserviet, non tantum magistro, quo ostendat se
contractus legibus obedivisse, sed etiam exercitoribus et
mercatoribus ad omnium rerum contribntionem, vel damni
resarcitionem petendam.

Quod consilii nautici officia ad disciplinam in navi tuen-
dam spectat, de iis lex statuat. Quodsi in iis, quae pro-
posuimus, quaedam sint, in quae dubia afferri possint,
dissentientes ad Ciceronis dictum remittimus, ubi in Cap.
10, lib III, de Legg., legimus: »Ego enim fateor in ista
potestate inesse quoddam mali. Sed bonum, quod est
quaesitum in ea, sine isto malo non baberemus.quot;

tantom.

THESES.

I.

Legimus in Const. 22 Cod. de neg. gestis, »negotium
gerentes alienum non interveniente speciali pacta, casum
fortuitum praestare non compelluntur;» illud sic emendan-
dum esse putamus: negotium gerentes alienum non inter-
veniente speciali facto, caet.

II.

Ut damni resarcitio, de qua in 1. 2 $ 1, in fin. Dig. de
lege Rhodia sermo est, locum habere possit, vectorum con-
sensus ad damnum navi inferendum non requiritur.

III.

Improbamus art. 991, Cod. Civ. Neerl., secundum quem
illi, qui propter delicta in art, 1950, 4», med. Cod. cit.
commemorata, condemnati sunt, testes in testamento esse
non prohibentur.

IV.

Praestat art. 1601 Cod. Civ. Neerl. art.quot; 1733 Cod. Civ. Fr.

Artt. 478 et 1053 Cod. Civ. Neerl. ita in concordiam re-
digendi sunt, ut art. 1053 ad solam emancipationem minus
plenam referatur.

VI.

Furtum inventionis, quod dicitur, omnino potest com-
mitti.

VII.

Improbamus art. 300 Cod. Poen.

VIII.

Cum civitatis valde intersit, ut civium delicta puniantur,
eorum, quae in navi mercatoria in itinere perpetrantur, in-
vestigatio magistro caeterisque navis officiariis lege man-
danda est.

IX.

Relationibus ea de re ab illis in itinere confectis, eadem
tribuatur probandi vis, atque iis, quae a magistratu publico
confectae sunt, secundum art. 437 Cod. de modo proc. in
causis crim.

X.

Magistratus publici ministerii non cogitur ad inquisitio-
nes et persecutiones, quas semel secundum art. 22 § 2 in.
Cod. de modo proc. in causis crim. instituit, dimittendas, quia
laesi a querela {klagte) desistere cupiunt.

Etiamsi delicta, in art. 9 Cod de modo proc. in causis crim.
enumerata, perpetrata sunt in regione peregrina, ubi nulla
lege poenali vetantur, hic tamen delinquens puniendus est,
sive hic deprehensus sit, sive magistratibus nostris traditus.

XII.

Improbamus artt. 367 et 368 Cod. Mere. Neerl.

XIII.

Exercitores, in solvenda summa in eos a magistro navis,
secundum art. 372 al. 2 Cod. Merc. Neerl., datis literis cam-
bialibus, trassata, facultate, iis art. 321 eiusdem Cod. con-
cessa, uti non prohibentur.

XIV.

Sententiam viri Cons. Frets de jure Nummularii \hassier-]
in apochis publicis, ei a mercatore missis, quae exponitur
in Bijdr. tot Regtsgel. a. 1836, Lib. X, N». 3, minus
veram credimus.

XV.

Quod ad usurarum modum, optimum censemus, si lex il-
ium privatorum arbitrio relinquat.

XVI.

Brephotrophiorum institutionem magis civitati nocere,
quam prodesse statuimus.

Minus recte nonnulli existimant milites e coetu legisla-
torio arcendos esse.

XVIII.

Gentes, a Carthaginiensibus devictas, meliore conditione
usas fuisse quam Romanorum provincias, contendimus.