oZ^

O /■quot;

/(^Cgt;

#^|

vgt;

-«.i Tv. .

gt;T

lp ■ter

■iU-

'•v

iSy rè

IS^Vi»

| 42-

gt;r-

».«1

⁰^'r il

' V

v,y-. ■■amp;■-

«3

Ato, -f

amp;

-$(\SA ii

•Ui-r'

r*$ jkL

^ Ivv -iAl-■ f^J

quot;S

„5L

'A*

tè-

y ' ggt; -

r^rtr;

■'ó 1 ^1«-tï-

,«

7, I

tr—

•ti

V^Tfr

•ié-

i»

T^ «S

«,.^gt; %■

-sH^:

i^^cquot; ■%

^)«t-» M*'

' I

WO LB WA 11 1111A1!.

Rabberij beskamme

li ■ ? a T T ? quot; ? ■ ? 3 7 lt;« ? ^

i ii t AV a ri t li o m s t e n.

TOANEELSTIKJE

Freantsjer, T. TEL EN GA.

/ /f /

'fthCfTt. / /

■UMÉ

-ocr page 2-

/ci? o /*' j'

• v- ó '■ a '■ . •»gt;.

, ' lt;gt; . . . v , , ; ■ v.quot; - , -v ' i -c • r v -w ^ ^

'^lt;v -^jr ' :'•,- /' /4^' quot;• .• -it -■ ■■ ■' ^;'

Rabberij beskamme

i:n

W 0 L D W A E N B E L E A N E.

gt;•

■'-f

quot; v

■t^

TOftN EELSTIKJE

i n ( :gt; »gt; lt; 1 v «gt; m ^ l »*■

»i ;

' K

amp;■

Oardr J')'i)itin(ir.

^!| 7 l v -

tï'

V .;

Kueaxtsjrr

T. TKLKNCA.

'^c ^ ■ ■, quot;quot;,' '^?c; - ./ ■

■f.

-ocr page 3-

-ocr page 4-

'j j-JJ-iUMiü-ja—.

j / --r*

R ABB ER IJ BESKAMME

Toaneelstikje in twa ütkomsten.

Even zoo zeker als eene zichtbare voorstelling machtiger werkt dan een dood verhaal of eene koude vertelling, oven zoo zeker brengt ook het schouw-tooneel dieper indruk te weeg, dan moraal en wet.

Schiller.

Oarde printinge.

Fjrkantsjek, T. TELENGA.

-ocr page 5-

Ldnsliu!

Eltse fügel siongt nei 't er held is, seit in aid sprek-wircl. Ik hoopje dat jimme der on linke scille by it lêsen fen de folr/ende blêddcn. Mocht it by jimme mar gjin falsk siongen ivcse, I met ik hier sa op 't papier brocht ha, mar dat jimme by it lêsen en it opfieren fen dit stikje dêr fen like folie wille ha meye, as se by users dêr fen hawn ha, dat winsket jimme

_Dc Skrieuer.

October 1864.

-ocr page 6-

personen:

PiETEK, in boer.

Tkïn, sin wiif.

Klaske, hiar dochter. Kommeut, in keapman. Wimkje, sin dochter. Lieue, in marserenner. Knilliske, in bölrenster. Willem,

De earste ütkomste spilet can luis feu 'e boer De tAvade ütkomste oan bus feu liommert.

'O^OOo—---

-ocr page 7-

RABBER1J BESKAIYIME

WOC33WA.K]Sr BELEj^NE. Toaneelstikje in twa fttkomsten.

!•: a r s t e u. t k; o tti s t e.

EARSTE TOANEEL.

Tjun en Knilliske. (De léste stiet mei de höllclcoeren, it juk oer de shouders, foar de boer'inne to laitsen.)

TuiN.

Né, Knilliske ju, hald der fen op, do scoest mei din me-rakels immen in bult laitse litto.

Knilliske.

Nou, scoe men yen den net ris fonneitse meye ? It is lik as ik sei, in nüver pear. Hia de dochter fen üs aide skute-boer, cu hy in rike boer; it soil my ris loste, bo as hja maye draeye en swaeye scil, {mci in sucht). Och wy lui scille it wol wis wirde; dy fen neat komt ta eat, is allemans fortriet, lik as it sprekwird seit.

Mar mat de frou gjin moaye tryestürtse bolle fen my ha, {hia ninit ien ut 'e hoer), siucb ris bwet in moayen, dér sit tlccbt in, lik as us domnyske seit, en didse is ek neat net

-ocr page 8-

daeyich Ja, der benne de greate liu danich op tsjiu. As it ris in enkelde kear bart, dat ik mei daeyich goed by jiffrou Koars kom, den wit ik fen buten wol dat bia seit: „Fy Knil-liske, jou goed is sa daeyich men scoe er pillen l'en draeye kenne, om baes sin glèsen er mei in to smiten.quot;

Tuin

Ik leau der het jiffrou wol gelik oan, en as baes net tige sin bést docht om moai en góed trochbakken goed to ior-keapjen, den scoe er sin eigen glésen wol ris insmite kenue. Mar {wïlst hia de bólle oannimt) dit liket yet al in bésten, kom, dy mat ik mar ha. Ha jy ek fen in fyfke wêrom?

Knilliske. {Hia siucht hi ar jild nel)

Né, frou, mar kom nim foar dat dübeltsje hvvet boltsjes as twiebakken,

Trin.

Abslut net, min leare is om it hea net oer'e stal to struyen. Den hald ik it mar oan dy to goede, hwent in stürke bisparre is in stürke woun, en hwet men onnedich keapet is altiid to diür.

Knilliske.

Ja, frou, it is lik as jy sidse, as men sa mar hwet mear tochte, it scoe by tollen ek wol hwet rommer omkomme ; mar liu, to lits foar in sküteldoek, wolle tsjinwirdich foar in dweil omslach jaen. Ha jy it al heard fen Kommert Skrep, sin spiltsje liket er mar skeef foar to stean, de doarwaerders renne him it bus fen 't sté, sa 't de liu sidse. Nou, en dat 'n man dy sa 'n swé slacht, dy l'oiiiden jier sin soannen in gouden borloasje mei kjetting en singnetten op 'e büse jown het, en sin dochter in bread gouden eariser; hier is gjin boerinne dy sa 'n striker op het.

Tuin.

Fy, hald dér fen op; (nidich) hwa het jou dat wis makke.

Knilliske. (Forwonderd.)

Wis makke? hwet wismakke. It is siker sonkwier. Lieue

-ocr page 9-

mei de marse het my ten 'e moarn yet mei alle kleuren en fleuren forhelle, ho as er jister yet by hiarres wést hie mei 'n wikseltsje fen Amsterdam, mar dat er gjin reade cent krye koe Ja, ja, hege klieuers falie leech.

ïuin.

It is net moochlik, ik leau er neat fen.

Knilliske.

Onmoochlik sidse jy, frou : so, en seit it sprekvvird den net, dat dy fierder springe wol as sin pols lang is, in 'e sleatfalt. En ein dy him seis bidrippe ken, het genöch fet, mar it ging by hiarres krekt as er gjin ein to kryen wie, of as't net op koe

It wier net moai genoch dat keapman Rommert goede sa-ken die, hy waerd lid fen alle selskippen, ja . . . moast lid fen 'e rie wirde. Bisitsje en ütgean wieren de gefolgen der fen. It scil him opbrekke as 'n houn it spek, En wier it hier yet mar by blieun, mar né, hy moast as foarsitter fen hwa wit hwet for selskip. in sraoarge bidlers jonge fen 'e strietto opnimme, dy er op sin kosten leare liet, en nei de séfeartkindige skoalle, dêr se ta sturman leare, stiürd het. Hwet tank het de man dér foar, it het him bannen fol jild koste, en Klaes is nou sont fiif jier wei, sounder dat immen wit wêr as er bedarre is.

Trïn. [SpUich.)

En it is den net goed, dat liu dy it wêse kenne, earrae bern leare litte ? As men in houn reitse wol, is er altiid wol in stien to finen.

Knilliske.

Ja, mar frou, jy sidse, liu dy it wêse kenne, raar immen dy it wetter sa nei oan 'e tosken stiet, as Rommert nou, dy moast him fen sokke dingen otsette, dy het genöch wirk om sin eigen lading goed oan 'e wal to bringen.

Tuin.

Fy Knilliske, jy Hikje it op Rommert forsioen to habben,

-ocr page 10-

tink er om, twisken praetsjes en wierheid is in great on-derskied.

Knilliskh.

Nou, it is lik as de priester sei, it gelove ken ik jou net jaen, raar de tiid scil quot;t leare, en de ütkomste it biwise, lik as üs skroar seit Mar kom ik raat er üt, ik scoe wrichtich min tiid hier raoai tbrjeuselje.

Trin {ivarskotiend )

Bileaven preat er doch nearne net oer, it quea giet onaris foart as 'n barneud tlur.

Kniluske.

Nou. dat is fen seis, Invet mien je dat ik sa raar elts en ien it oan 'e noas hingje scil. Fy né, en jy matte my foaral onthiette, dat jy er ek gjin trommen feu slaen scille. Ik wol er al heel en al gjin wird fen ha, dat ik it jo sein ha. Mar siuch je, in fortrouen seit men wol ris hwet. (Ilia nimt de hóllekoeren ivêr op). Nou, dag frou.

TftlN.

Dag Knilliske.

OARDE TOANEEL

Trin. (Allenne, hia herget de hólle en giet oan t hreidsjen.)

Dy praetsjes, dy praetsjes! Och iiwet fait it maklik irainen sin crediet te ontnimmen en yens goede dieden in in forkeard liocht to setten. Ik ha jister op kreambisite by Domeny's der ek al fen heard, en er bird tsjin in lein, mar alles óm 'e nocht. It quea fen in oar het folie makliker paed nei it menskelik hert as it goede, en is er ien llts plakje op yen to finen, den komrae de lekken en brekken fen alle kanten opsetten, lik as de hantsjemieren in 'e ongetiid Ja it giet mei de praetsjes lik oars om as it sprekwird seit, dat folie baergen oan 'e troch

-ocr page 11-

de spieling tin meitse. Troch praetsjes wirdt in lits stot-reintsje in tongevbui. Us dokter soit, de raeusken beiine lik as de baergen, lukt raon hiar oan de efterste poat den renne so foavnt, en slacht men hiar goed foar de kop, den renne se tobek. Nou, dat sissen lit ik foar it jinge it is, mar dat in hopen mensken lik oars om benno as dat bia wêse matte, sjen dér, dat stiet by my fêst. As scoene wy net better to wirk gean, as wy safolle it goede feit in oar acht sloecben, as wy nou it queade dogge.

Mar ik leau dat Pieter dêr oan komt, moochlik het hy der ek fen heard. Kom, gau de kolïytafel ré, den kenne wy er op üs gemak ris oer prate {Ma ropt om 'e doar): Klaske ! kom fanke, wy scille kofïydrinke, nimst hwet reame mei.

Klaske (seit efter de skermen.)

Ja mem, ik kom al. {Uia komt siongendc op it toancel rennen).

Wes in 't oardeel net lichtfeardich,

Dy 't seis strükelt, kear op kear!

Tink: hwet fonnis ben ik wirdich ?

Bar 'k in oar it lexum lear. {his.)

Lit de skrobber mar stil lidse,

Skrob dia eigen quea; dat 's plicht;

Foar de riuchtbank fen 't gewisse,

Weacbt din eigen deuchd to licht, (bis.)

Lit in oar fry in sin wêsen,

Elk bet wis sin unk en smert.

't Is foar nimmens boll' to lêsen,

Hwet er omgiet in sin hert {his.)

God allenne kan de roerpin,

Fen elks libben en elks dwaen.

-ocr page 12-

Lit üs dêrom sonder tsjiusin 't l⁽]ach op '11 oarmans dieden slaen. (bis.)

TREADR ÏOANEEL.

Tuin en Klaske.

Tuin.

Kom don bist yet ^'öed lleurich, fanke, sa mei 'k it heave. Ik sis altiid in goede preek en moai siongeu, likje in bulte op 'n oar. Beide kenne üs ta in better libben bringe. En like goed as do fugeltsjes troch hiar tsjilpen en flnitsjen fen it Heeclibistiiir fortelle, sa goed het do menske ek in stemme krige, der 't er net allenne mei sprekke ken, raar der 't erek mei sionge mei ta eare fen üs Lieavenhear.

Ik ben mei liif en siel foar it siongen, en 'k hie der in rain jonge jieren ek tige mei op, Invent it is lik as üs master seit: ondogense en nidiche liu sionge net.

Klaske.

Krekt, nou sprekt mem riucht uei mtn sin. Us master haidt ek folie fen siongen, hy skrept en skoert alles by 'n oar om üs sionggeselskip foarüt to helpen. Sionge, seit er, is in bi-wiis dat hert en siel soun benne, en as dy soun benne, is in menske net quea.

PIERDE TOANEEL.

De foarigen, Pjeter.

Pieter. (//// komt op wils 't Klaske yet spreid.)

Heste 't al wer oer de siongery, (tiy slcodhollet). Nou ik wit er net fen, raar in rain jongheid wisten de liu fen soks

-ocr page 13-

neat öt, en wy benne er ok al komd, mar tsjinwirdich mat it mar oars, men ken er gjin kop noch stirt mear oan fine, ik ben er glèd in wei. Eu wier it nou yet raar allenne mei it siongen to kryen, mar, is't sa mei 't iene, it is silver it selde mei 't oare Om mar ris liwet to neamen: In min jonge jieren droegen de frouliu (iskaf en bokkebaeyen rokken, mar kom nou ris, drukt katoen is yet net moai genöch om sueins mei nei tsjerke to gean, der mat side komme. En den {hy suclitet) dy hoepelrokken, it is my jandorie gau sa fier dat men net mear mei yens eigen wiif in 'e sjeas ken, öf 3^rens küten wirde alliiel torbnchd.

Klaske. (Hia laket.)

Ja it is wol lik as it sangkje seit. (Hia stonyt): Wat meisjes voor meisjes xijn,

't Is om te klagen, (bis.)

Voorheen gingen zes secuur in een wagen,

Maar thans is zoo 'n rijtuig voor vier man te klein,

Het moet wel een omnibus voor twaalt man zijn.

Trin.

Fy fanke, siuchste net dat heit de holle lang net stiet, om nei din sangkjes to hearen.

Klaske.

Ja mem, mar mei dy hoepelrokken der heit feu spriek, ben ik it lang net mei him iens, en de measte m:\nliu mei my. Hia dogge wol oer it algemien der in steil wird oer, dat men tinke scoe, hia benne er banger foar as foar forsüpen; mar ik wol wedsje, as wy se net mear droegen, den scoene de manliu us gau de namme jaen fen „sloppe lisen.quot; Heit nimt it my ommers ek net quea, it is mar in grapke.

pleteu

Dy 't quea nimt is in dief, en oer in grapke, ja der mei ik wol oei'. Dou kenste my fakernóch de swiere tongerbuyen dy my boppe de holle drieue, in sefte simmerrein foroarje.

-ocr page 14-

Mar hioed stiet my de holle der laug net nei om folie to maljeyen. It hert is )»iy lik asto niis oanhelleste, wol soun, mar de siel dat het er wol oan. Dér sit my hwet dwars foar de raage.

Tkin.

Mo nou Pieter, hwet skoart er oan ? Hest piu in 't liif?

Pikter [noartsk.)

Hwet pin in t liif.

ïkin.

Sprek den op, leit er dy hwet op it hert ? Jy witte it wiif het riucht om it swiete en süre mei de man, dér hia hiar oan oerjown het, to dragen. En foar üs dochter hoefste neat to swyen.

Pieter.

Dat it geheimen benne, dy my sa üt it roer brocht ha, né frou, dy ha ik foar dy net. Gjin ongelokkiger houlik as dór wêr man en wiif net mei iepen kaert foar elkoar spilje, {hy icirdt nidiyer). Mar as men safollo to dragen kriget, dat men dér bykans onder delsiget, benne er den gjin reden, dat men eang foar alle mallichheid wirdt. Mar siuch, ik wol aenstonds fen 'e seine dy ik ha om in goed wiif to bisitten, gebrük meitse. De lin ha troch hiar gejeusel, gelig en ge-praet my min wille ontnomd.

Trin.

Hwet is der non op til, {ter sulen) de aep scil wol üt 'e moue komme. Hy het siker fen Rommert heard {tsjin Pieter) Jy sprekke onforsteanber, ha de liu üs by de holle hawn, dat de flarden der nei stouwe.

Pieter.

Us, né, dat mocht yet hinne bruye, rabjen ken my gjin skea dwaen. tinkt my en ik hald my oan it jinge doraeny oan Gabe Skroar sei: „Doch din plicht en lit de liu rabje.quot; Mar [hy wirdt geandewei lUker) dat se in man lik as keap-

-ocr page 15-

man Rommert op 'e tromrae nirame, en him ütklaeye, dat er g'jin stik heel oan him biieut, clat . . . dat makket my min bloed oan 't sieden, den ....

Klaske.

Och iieit: jou konne dér ommers neat tsjin dwaen, dat s' oer üs keapman Rommert prate, lik as stiene sin saken net to goed. Dat praetsje scil feu seis wol ütstearre.

pleter.

Dér lia ik gjin noed mei, mar ik wit net hwet de liu wolle mei in man as Rommert sa sin goede namme en krediet to ontstellen. Invent soks is yet lielte minder as stellen. Foar in dief slut men doarren en fensters, mar foar de laster ken men dit net. In dief wirdt onder 'e layen pannen to Lieauerd set, mar in liger rent fry. My tochte in man as keapman Rommert scoe 'n de liu ut üs dorp as op hannen drage.

Klaske.

Ofginst, heit, pure öfginst, en lik as fis domeny seit, in profeet is in sin eigen lan net eard.

Tjün.

En buten dat benne er altiid mensken dy nocht ha om allerhande teltsjes in it liocbt to Jaen, en 't is dérmei lik as Master Abe Cis lésten forhelle, do er feu de reis nei Switserlan wérom kaem, fen de sniefal, of lik as by it neamde in snie-lawimes.

Klaske. {Hia laekct.)

Fy! mem mat gjin ütheemske wirden bruke ! Master sei net, snielawimes, mar snielawine, fy, fy.

'J'mN. {Hwet Icoart.)

Gniskest din mem üt ?

Klaske.

Dat net, mem, stiet er net skrieun: „Eert uwen vader en uwe moeder, opdat het u wel ga'' ? Mar ik mast laitse om dy snielawimes

-ocr page 16-

tkin.

It docht neat ta de saek, ik woe mar sidse dat sa 'n ding earst in lits tropke snie is, on al niunkelitsen in klompe goed wirdt, der in dorp onder bidobbe rekket.

pletek.

Ja, as Keapman der ek mar net onder bidobbe wirdt, hwent do namme fen in keapman is liim like goed as jild.

Tuin.

Nou, dat meye je non sidse, mar ik scoe miene Pieter dat men in it deistich libben in eintsje fierder mei it jild komt.

Klaskk.

En ik lean dat it algemien ek mear nei it jild siucbt, as nei in goede namme. Mei it jild ken men alles en in keapman, al het er yet sa '11 goede namme, scil gjin saken dwaen as er gjin jild het.

Net dat ik yens goede namme foar gjin kostlike skat hald, heger in wearde as pongen fol riksdaelders, mar men ken mei dat roune goed sa 'n bulte krye, folie mear as mei it earste. Hark mar ris hwet se dêr fen op'e merken sionge. {Hia sionyt.) Hoe menig hoog geplaatst persoontje

Soms wol een domme ezelskop.

Klom toch voor een niet karig loontje,

De berg van zijne grootheid op.

't Is niet de grootheid van zijn ziel.

Neen vaders spaarpot smeerde 't wiel. {his.) Als maar een spaarpot n adsisteert Dan rolt de wagen als gesmeerd.

{Hia forfoltjct). Jild jowt us net allenne oansjen, eare, mar seis hwet men miene scoe dat gjin handelbare waer wie, it jowt vis frieunskip. Ja it is dêr mei lik as Jan Walstra siongt. {Hia sionyt.)

It jild, it jild men mat it ha Oars is men gan yens frieunskip ba.

-ocr page 17-

Om it jilcl wirdt men eard. (bis.)

En oars telt men yen neat.

PlETER

Ik scoe it dy tastemme famke, mar ien ding mat ik der tsjin inlidse. Tt jild allenne ken üs it wiere lok net oanbringe. Hoe en hwet, siucli dat ken ik sa net sidse, mar er benne ienfaldige earme liu, dy bodsje matte om hiar deistich brea, en dy doch mear wille in 'e wrald ha, as in bulte dy in hiar jild biskfll kenne. Eu as ik dat bis,jen, den liedt my soks ta de ütkomste, dat men nei it bisit fen ierdske skatten it lok fen mensken net öfmiette ken.

Tuix.

En lik as Cis dokter lesten op it Nut in férs fen Tollens foarlies, der in stie, dat men nei de gevels fen do hüsen it lok der in net skatte moast.

Klaske.

En dochs de learde liu raeye it utkrite foar it slik fen 'e ierde, it jild ken iis riu wille jaen.

PlETER.

Wol wis en wrachtich ken it dat, as men er mar it rinchte gebrük ten meitse wol. Mar kom ris by in bulte rike ske-vels, en freegje hiar, as hia er hwet foar oer ha, om lik as keapman Rommert dat oan Klaes dien het, in earme jonge fen 'e dik op to nimmen, om in bidler leare to litten dat eigen brea hoppe alles giet. Hia benne leden fen allo sel-skippen en commissie's, mar dy komme hiar net in 'e büse, en it klinkt fier, as it in 'e krante stiet, dat dy en dy genegen benne, om de jetten foar dit 6f dat ongelokkich husgesin to ontfangen. Dér benne ütsonderingen, mar in hopen, ja de measten, jowe leaver in de fierte as tichte by, en tinke er net om, dat hier yet genöch to skrobben is.

Tuin.

Ja mar Pieter, lieau mei my, in hopen dogge der net oan

-ocr page 18-

omdat men mar to inkeld der goede fruchten fen ploitse mei. Tink raar ris oan Klaes, in gjin fiif jier het imraen, seis sin woldwaender net, hwet fen hira heard.

pletek.

Ik ken it my net in it sin bringe, mar Klaske, dou scit dat fèrske wel witte i'en

Klaskè. {Hja fait Pietcr hi 'e reden.)

O ! dat fen Bilderdik mient heit ? Ja dat ken ik wol:

Werp ii weld aan in den vloed,

Met een ongeroerd gemoed.

Dankt u t stomme vischje niet,

Er leeft een God die alles ziet.

Pieter.

Ja, Klaske, en buten dat, ik ken Klaes to goed, om net to tinken dat er ienkear wêrom komrae soil. Mar hwet ken him as séman net in 'e wei stean.

TiUn.

Hy blieut my nou dochs mar in ienen to lang wei.

Klaske.

As er libben en sonn is, komt er grif ienkear wer nei sin heitelan, dér hy sa faken fen song. {Hia siongt).

'k Forjiet dy net, né scoe ik dy forjiette.

Min Frisian, don min heitelan.

Al moast ik dy ek jieren lang forlitte,

'k Forjiet dy net. {his.)

'k Forjiet dy net, né Frisian dy forjiette.

Dat ken 'k allenn' in 't tsiustre grêf,

Wêr dat it lot my ek mei hinne sjiete,

'k Forjiet dy net. (bis.)

-ocr page 19-

PlETER.

Ja Klaske, der scoe ik min kop wol ouncler fonvedsje doare.

TrIN.

Nou Pieter, ik help it dy winskjen, en siuch, dat Klaske it winsket, dat witte wy beide goedernoch.

Klaske.

Heden wêr tiidie jimme oan, liwet raient mem dêr mei.

Tuin.

Ja ja, hald dy mar dom, der is gjiu slimmer doat as Eas-tinje's doaf.

Klaske.

Nou, dêr keu ik net by, dat giet min fbrstan to boppe, en ik gean dus mar, lik as Jan Tromslaender seit, mei stille trommen öf. Ik scil min wirk in de koken mar ris opsiikje.

F1IPDE TO AN EEL Tuin en Pieter.

Tuin. {Hia ropt Klaske, wils 't didsc of giet, efternei)

Klaske, tink er om, in it sieden fen 'e brei en it bolderjen fen 'e sé is onderskied, tink net to folie om Klaes, wils 't op 'e brei passé moast, liia mocht ris oanbarne.

Pieter. [Hy loket.

Nou, den wieren er twa oanbarnden by 'n our.

{Men heart wilst efter de skermen.)

Lieue (tsjin Klaske.)

Dag Klaske, benne heit en mem in 'e bus ?

Klaske.

Ja, Lieue, hia benne in 'e keamer, gean mar in.

-ocr page 20-

S15XTE TOANEEL.

De foarigen en Lieue.

Lieüe {Mei in marse op 'e redt, dy er of set en iepent)

Dag boor en boerviiine, yet soun sont forline wike.

pletell.

Ja, dat giet wol Lieue, ik hah it Invet mei de trêddeis tsjinst to kryen, mar sa lang ik net op bed lidse mat, mei dat yet hinne bruye

Lieue.

Ek al mei de koarts to kryen, fy sa 'n tiid, men komt mar nearne net, as it is oer de koarts, krekt as in 'e slagttiid oer de baergen. It is mar in moai spiltsje foar de dokters. Dy ha tsjinwirdich do saun vette jierren en meye wol sidse dat hiar wein op in sanwei rldt, dèr komt gjin hoart in. Ik mat sidse ik ha by hiar in houn giselen sioen, sont ik forliene jier der in groue tritich goune formastere ha Ik keap nou pillen ut 'e stéd, hwent ik lean dit mar grif dat soks it lenigste is der do koarts foar stiet. Ik ha it op allerhande bugen bitocht. Allo dagen fiertich drippen Haerlemmer olie, om 'e nocht, do dei's acht glèsen braudewiu op Berenbirger krüden, moarns in it nocliteren fiouer, en jouns by it nel bod gean fiouer, mar der bast altiid dronken fen, en gjin help foar de koarts. Ek ha ik moarns in it nocliteren in ai mei in leppeltsje piper en in heal leppeltsje süker in in romer jenever innomd, mar al wêr mis. Do de drippen fen Espinasse, allegeare larie boer, ik waerd skoan ten ein, mar bisocht it yet ris mei Laway sin pillen en salve, en dèr waerd ik sa slop fen as in sküteldoek en krigo yet slimmer de koarts. Men ken dus wol tinke dat ik in bulte middels innomd ha, mar

-ocr page 21-

ik ha it onderfoun it is mar gekheid dêrrnei, in püre jildof-setter}'. Nou, tsjiuwirdich helje ik de koartspillen üt 'e stèd en ben sa soun as in lisk.

PlETER.

Ik wol graech lieaue dat, al dy middels dy neat holpen ha, mar Lieue, dat jy der sa op 'e dokters ütgean beniie dat sinnigt my neat. Mar sa giet it faken. „Ondank is's werelds loonquot; seit us notaris. Is in minske heal dea den guit er moard en bran as de dokter nei sin sin net gau er noch komt, en het de man him foar de dea bivvarre, en komt er mei de rekken den wirdt er ütllokt en torkettereop'e heap ta-

Né, ik bitelje dy mensken sonder gnoarjen it jild dat hia oan my fortsienne ha, hwent in soune dagen is yen de siikte forgetten, en de kinst mat bitelle wirde.

Lieue.

Nou boer, elk sin sin, sei min beppe, en hia iet in plattekoek. Mar mat de frou ek hwet fen my ha? Fen dy béste thé?

TJÜN.

Né, Lieue, jou thé fen lésten het my tigemin foldien. Der waord danich op 'e kreambisite by domenyske oer klage, dat as jy gjin oare habbe, den mat ik er oars in forsjen.

Lieue.

It ken wier wése frou, mar de thé, dy ik nou iia, der wirdt hier in it dorp gjin better dronken, ik kry se fen keapman Lavarus, en jy kenne er op oan, it is fen 'e earste soarte.

PlETER.

Heden ha jy net foar keapman Rommert roun, ho haw ik it nou mei dy?

Lieue.

Hear jy dér sa ny fen op, jy siugge lik as hearden jy it in Keulen tongerjen. Ik ha min measte tiid foar Rommert roun, hwent jy scille it ek wol heard ha, Rommert's saken benne forkeard, sitte earsli ig, en min pake sei: «jonge tink

-ocr page 22-

er om, gean mei gjin kaptein it ségat ut, dy gjiu stiürmau oau boart liet.quot;

TKIN.

Den jowe jy ek al acht op dat rabjen ?

Lieue.

Rabjen? sidse jou frou, rabjen? ei, en as ik jou den sids dat ik jister by hiin west ha mei in wixeltje en by my dat net bitelje koe ; dat mei iu wike twa treye de boelgoedstafel wol by him foar do doar stean scil, hwet tinkt jo den fen dat rabjen ? Ja, ja, is it allegearre gjin goud hwet er blinkt. It komt my neat net onforwachts oer. Keapman bemoeide him mei to folle saken dy him net oangongen, by hie lik as nou al ütkomt, genoch oan him sels.

PlETEll

Lieue, Lieue, it komt wrachtig al ut lik as ik er al noed mei hie, dou falst my ellendig öf. Ik lean men mat dy neame ounder it folk der men fen seit: ,_:Kukt it nei brei, hia benne der by, mar is it groat of earte, den wolle hia dér gjin tosk op sette.quot; Moasten jy keapman de ban net boppe de holle balde ? It het folle fen it hinder, dy, do er de krcbbe leech hie, him omsmiet. As heste oan keapman Kommert din op-komste net to tankjen.

Lieue.

Dér het by sin jild oan fortsiene.

Tjun.

Tocht ik it net, der scoe Lieuwe it wol liinne draeye, by het in gelove fen : „God zij met ons.quot; Mar is soks nou it lean foar alle woldieden dy keapman oan jou biwesen bet, dat jou oan elts en ien sin unk bukend meitse, ja in sin fal yet nocht en wille smeitso- It scoe dy fry hwet moayer stean nou oeral sin wal op to balden. Mar it giet dy lik as bisten, dy as hia great benne, hiar alden, dy hiar sa Her brocht ha dèr hia alles oun to tankjen ha, forjitte.

-ocr page 23-

Liei)we {fen siden.)

To deale, dêr wirdt hier oppreeke, der soil fen forkeapjeu neat mear in komrae, wier ik er mar mei skik üt, {tsjin Fietcr on Trin). Jimme fetsje it fiers to eang op, sa quea miende ik it net. Mar mat de boer ek tabak ha.

PiBTEU (quea.)

Né, Lieue, neat mear fen dy, it is de leste kear, dat jy hier komme, om hwet to forkeapjeu. As ik ontankbre mensken siuch, wol min leave tiid, den ha hia net by my binnen 'e doaren to kommen, dêr benne buten dat al genoch.

Lieu we (flaijend.)

Fy boer, dat miene jy dóch net, jou wirde quea.

Pieïer {hi/ wirdt (jeandetvei nidiger.)

Gjin praetsjes mear fen dy, ik mei dy foar min eagen net mear sjen, gean der mar üt, dêr is 't gat fen 'e doar.

Lieue (hy is hcusish om de marse wer op te nimmen.)

Mar ....

Pieter {al nidiger en nidiger.)

Gjin marren mear, der üt sids ik dy.

Likuwe.

Ik scil der wol ütgean, mar och hwet ik freegje mei.

Pieter.

Biste der hast üt heite ?

Likuwe {in it of;)can.)

Dag jimme {fen siden-) As hier do kat de kearse mar net likket om it smoar.

SAUNDE TOANEEL.

Pieter en Trin.

Tiün.

Jy wirden noartsk, Pieter.

-ocr page 24-

PlETER.

Nou scoe men net, fy sa 'u gemiene kerel! Smit in hoiin in bonke foor, en hy kwispelt om yen hiene, hwet mat men den fen sokke minsken tinke ?

Tiün

Üy praetsjes en dat gerabbel scit jou heeg, mar siuch de tiid scil it leare hwet er fen al dat gejeusel oan is, en leau dit mei my, dat it réd fen in geande moule better tsjin to halden is. den de rabbeltónge fen 'e mensken.

It g- o r din f ix 11.

Ein fen de earstc ntliomste

-ocr page 25-

•22

Oarcle Tltlcomste.

EARSTE TOANEEL.

Rommeht {allenne, hy rent de keamer op en del der stiet in stoel by de tafel wear op in rest hoeken, pompier pinnen en inket.)

Dat is om yens fovstau to forliesen. Dat rekkent ea docht sa'n ganske dei, en lio as ik it ok set. iewicli ieu to kort. Dat crediet! dat crediet! o, hwet scoe men fea aiaiaiich keapaiaa in lofsang sioagea lieare as dat crediet de nekke britsen waerd. Ik alteast, ik ha er onf'oeg it grou op. It mei foar de handeler in it great ia moai en eanlokkelik bild wêse, raar foar üs liu is it de dea. It is der krekt mei as mei do mode, de greate liu kenae hiar der in jaea, mar as de borger him dor lo (olie mei bimoeit dea giet er folgeas de mode falliet en wirdt bakker of. Ik ba it laekeraöch oaa VVimkje sein, it borgjea is foar üs liu de pest. Collo slimmer as de cholera, het it ienris fet op üs, den wirdt it geaadewei minder ea in it eiatsje bislüt, den komt it solde crediet en bliest jt teltsje üt, lik as in it bcraeteltsje de kat aiei de wite saüt it sprookje docht. Ja, Waling Dijkstra hie it by 't riuchte eia do er skrieau:

Mar mat do litse handwirksaiaa,

Lt somtiids slüpe litte,

Dea balt de heele wrald er fea

Ho raer sin dingen sitte,

Hia klaye 'm op sin himd öf üt.

Dy lang al stil him roppen Mar aet as sa 'n loarnaeme gut.

Komt iiy wer op 'e proppen.

O! Jan crediet! dou dieste 't him, Dou makkest fis it fiers to sliia.

-ocr page 26-

Habbe de liu nou troch liiiii¹ borgjen üs skip op stran set, de» wirde wy foar onforsichtige roekelooze stiurliu utkriten en nimmen siucht rnear nei üs om.

Dat men dor noait alheel buten koe, siucli dat wist ik aen-stonds wol do ik mei de winkelnegoasje bigoun. Dêr beune in hopen arbeidersliu dy in 'e wiko belje en snieuns bitelje, wils 't hia den biar iortsienne lean barre. Liu dy winters op 'e pof belje, en üs simmers ofdwaen, om dat hia in'e winter bast gjin droecb brea mei arbeidsjen krye kenne, siucb dat ik sokken borgje moast dér bie ik my op klear makke, raar och, as ik min boekon ris neisiücb, nimmen scoe it tinke kenne, bwet rigle liu dér in steane dy it folie rommer babbe as ik. It liket mode to wirden do nearingdwaende man op sin jild wachtsje to litten, hwent komt men om it jinge yen earlik takomt to moanjen, den is poeske it eacb üt, en it wirdt as it op sïa moaist bislacht yen tatelle as wie men in öfsetter.

Dat men op yens tiid ek bitelje mat dér tinke dy liu net om; keapman ken wol bwet wacbtsje, by fortsiennet genocb oan üs, tinke hia, mar hia miene net dat hia mei al dat wachtsjen yen in 'e groun bore It kleare biwiis ba 'k oan my seis. Min oanwinst wie om altiid mei ré jild to handeljen, keapje en bitelje, dat wie my hiem. Mar mei al dat boargjen moast ik my dêr of sette en moast ek op crediet keapje. O, dat wie neat, sei minbear ïoyer! dér ik min spil fen krige, dat koe bést wirde, hy scoe my wol akkréditeare, lik as er it neamt. Mar al dy frauske poespas brekt my op as de houn it spek. Ten earsten gong it moai. Minbear stiürde raar in wixeltsje en dat waerd mei de tiid bitelle, bowol dat soks er hoe langer boe swierder inhong. It wie as de tarring, raeye dér al sinneblinkjes korame, al niunkelitsen wirdt it ligchom onderniine, it wirdt swakker en sieklikcr, einlings sakket it in 'n oar en steart. Soks hinget min keapmanskip ek hoppe do holle, mei in wike ha ik in wiksel to wachtsjen fen in grouo

-ocr page 27-

21'

500 goune on wèr ik it jild weiskoere scil, ik wit it net. {Hij giet nei de tafel en set htm 'e stoel del.) Kom, yet ienris min saken in alle bidaerdens oersjoen om to sjen as er net in wei to linen is om foar de iuke dy it crediet my set goed wei to silen. {IJy hitinkt Mm hivet en stiet dêrnei iver op.) To deale dat my soks net earder in it sin komd is! Wérom scoe ik er net ris mei min freun Pioter oer riepleage, twa

witte altiid inear as ier......Ja, ja, dat mat wèse Wim !

Wim ju!

Wimkje {efter 'c skermen.)

Kopt heit?

OARDE TOANEEL.

Rommert en Wimkje.

Rommeut (Wimkje komt wils op.)

Ja lamke, dou moast el'kes nei Pieter en Mar gean, en nedigje liim en de frou joun by users op in pantsje kolly, hia matte foaral net let komme.

Wimkje.

Dat ken wol, heit, mar scoe ik Klaske der ek net by freegje mcye, oars sit ik by de aide liu as Saul by de profeten, as lik as in houn in 'e tsjerke.

Rommert.

Gean din gong mar, dou meist wel in lits fortierinkje habbe

Wimkje.

Tt scil den min tiid ek wirde, it is wrichtich al by Hfen Tinkt heit sa lang om 'e winkel.

Rommert.

Ja wol bern.

-ocr page 28-

TREADE TOANEEL.

Rommert (allenne).

Kom nou lui 'k do liauuen rom (hy giet hy de tafel sitten, slacht sin hoeken iepen en heetjint to reklcenjen ivils 't er hy twiskenpoassen it folgende spreid )

Mar is te begjiunen mei it jinge ik skiklich ben. Dat is keapraan Toy er mei /529,80. den keapman Lunter, foar dy olie dy hast net barne wol f 05,00, den oan de hearen Smits en Soaneu in somme fen /219,80, den oan de branasseransje in somme fen /53,00 [hy stiet op). O jé, dy bran fen Enskede, dy komt oan de lever. Mar alle waer nei sin jild, didse kas is sa grif as jild, het men bran hawn den wirdt er aenstonds bitelle en gjin raoesenêsten socht lik as men wol fen oare maetskippyen heart. Hwet het dat lésten in krantegeskrieu en gewrieu wést mei dy Adelaer, ja de praktikeu om after yens jild to kommen bemie tsjinwirdich great, men mei wol goed om yen hinne sjen. Mar om, lik as üs borgerheite dat neamt, wer ta de oarder to gean {hy giet tver sitten). Stil ris, ik hie Qiy telt) / 818,00, der komt nou yet dat wikseltsje by dat Lieuwe for my het, dat wirdt den /827.70 en foar litse nusjes dér yet ris in /50,00 by, den is 't alles mei 'n oar /877,70.

Nim ik dér nou ól' it jinge ik to forderen ha: dat is lolgens it papierke dat ik jister der fen opmakke ha {hy silcet in stn papieren). Wer is dat nou ? . . . . Och ik sit op it hinser en siikje dér om, dér is it al, dat is / 629,25. As ik dat lik as ik niis sei, fen min skild óftrek, den wirdt it in lits / 200.00, en omdat al it goed fen keapman Smits yet op 'e salder sit, scoe ik miene, stiet min spiltje yet lang net faei (hy stiet wer op en rent op en del.) Mar jild, jild mat er wése, en ho dat los to kryen. Jister ha ik my de soalen bast onder 'e sköeg wei roun en by al min liu rour. wést. De iene wie

-ocr page 29-

net thus en 'e oare scoe wol ris oankomme, in troade hie op dit egenblilc neat en koe him net bigripe lio as ik sa in 'e jildpiue sit, dat ik seis by de liu lans ging. Minheav Jan Knipper koe rny wol bitelje mar woo yet lieaver in poar moanne waciitsje. Bacs klopper frege mei in bid as twa oaron as ik ek fen in bankje fen tusend goune wérom hie, by koe it oars net meitse. In moaye set f'oar immen dy net bitelje ken, en doclis fit in beeg gat bliese wol. Mei al min geslcrep en geskoer ba ik neat mear inbard den in lits ƒ 200,00. {Hij suchtet.) Ho mat it komme. Doarwaerder bea mei oan om jild onder it bus to sjieten, mar dér sorgje ik like folio tsjin oan as in dief tsjin 't hingjen. Né as dér in oare smeet op to finen is, den soks net. Ik ba it lesten seis goedernöch onderfoun, ho mal as men op yens noas kipet as de hypotheek-balders mei alles opstrike en de losse crediteuren, sa lik as de stêdliu dat neame, in it lege nést siugge. Hia roppe den feu de bikendheid fen de iepenbiere registers, mar liwa deale siucbt earst it swart boek nei, ear 'r mei immen handelt, en likwols, dêr komio wy liu like wils ut wirde as in aep fit 'e bib el, (men heart de slid gean.) Stil dêr is immen in 'e winkel.

PIERDE TOANEEL.

Willem en Klaks.

Willem.

To deale, dou bist hier taker wést, makkeroni, datste iiior de bakens en klippen sa goed witste.

Klaes.

Sehn tausent sapprementen, scoe ös kok fit it poepelan sidso, dat wol ik wol lieaue. Ik ben hier better bikend as üs loods in it farwetter foar de Texelske gatten. Mar dêrom net, as men de stiurpin lang in 'e ban haldt, soit fis aldo, den forrüstet

-ocr page 30-

er dér in, sa giet ii hier mei ray. Ik ben de wei en do spraek liier bikend maefc, hwent siuch hier wennet de tüchaedsje-master, dy ray, in hast ontredden skip, dér gjin menske sin eagen, lit stean sin hannen ur gean litte woe, wèr mei nye seilen optuid liet, dy my seilré makke foar it salto sop, do inan dér ik dy sa faken fen forhelle ha, as wy de wacht heine by it roer.

Willem

O, dy mei sin moaye dochter, dy yot moayer wie as do tryedekker, dy wy foarlern habbe.

Klaes.

Hou maet, slaen net buten, hwet oerienkomste is dér twisken fammon en skippen to flnen. Tink raar ris as rain frieun Klaes sin bert iepen lei, scoe er den gjin smuk op heide ha. Ja man, gjin heger winsk by ray om as kaptein mei in seaft wiif, in nye tryedekker to bifarren; wieren dy in min bisit, siuch dér ken ik my net sêd oer tinke,

Klaes.

Do renste moai de haven in, ja dat ik dér min winsken ek net ris oer gean litten ha, dat is wier; raar ....

Willem.

Hwet is dér wer mei din mar?

Klaes (laitsende).

Ho scille wy stiurliu oan beide komrae?

Willem.

Dou falst my of, heste gjin mear moed op 'e takomst. Siuch ik lieau foar fêst dat wy ienris grif kaptein wirde scille, is it don net oer in tryedekker, nou den ür in kof as in snikke. En dat wy it houlikboatsje ienkear siiüro scille, nou dat stiet by ray fester as in raütse raei saun kielbannen. As wy in do herberge wieren den scoe ik aenstonds in wipperke easke in drinke it ut op it woldyen fen it oansteande houlik fen rain frienn Klaes.

-ocr page 31-

Klaes.

To deale dat is moai sein rnakkerom. Siucli, ik lean ik scil de jenever hier yet fine kemie en den mat de died net by it wird binefter blieue {hy siket in 'e kas en fint in flesse fol, cly er mei twa romers op 'e tafel delset en intaepet.) Hawaï' Willem in hartsterkinkje man.

WilIjEM (wils 't er sin romer tsjin Klues sines oanstompt.)

Nou Klaes, lik as sein is.

Klaus (nei dat cr utdronlcen het.)

Hé, dat is goede Skiedam. Mar Willem wy habbe it oer de lieafde, dor ha we in flesse, scoene wy nou de sang forjitte meye maet ? Dus in sankje man.

Willem.

Ik ken net sionge, as der mat de miete, och ik forsiu my, do maet by slein wirde, en hwa scil de tapasselike bewegingen meitse.

Klaes.

Wacht ris (/«/ hrimt en ropt mei in ütstritsene traan ie toils't erf en ornreitsen mei de hunnen omslagt.)

St. St Stilte (bar in man as seis, alle man op it dek, al rigt? ja, — ien — twa — trye.

{Willem fait in en hia sionge mei 'n oar.)

Waarom toch zou een zeeman sparen,

Voor hem heeft geld geen waarde, neen.

Ligt klieft hij morgen weer de baren.

En snelt naar and're streken heen.

De koelte blaast, leg uit de reven.

De lucht is helder, stil de zee.

Zie quot;t schip vlug door do golven zweven.

God voert ons naar behouden ré.

-ocr page 32-

Als door de hemelliooge golven

En storm het schip schier wordt vermand Bijna in 't schuimend nat bedolven,

Toch zingt de scheepsmaat nog in 't want.

Ondanks d' orkaan, ondanks de baren.

Ondanks de wind, ondanks de nacht Zal (jod den brave toch bewaren,

Hy schenkt den zeeman moed en kracht.

Klaes.

Trye, fiouer, {hy haldt op mei de hiwegingen mei de hunnen en siucht Willem oan). To deale dat slüt as in bos, en in müsikmaster dy sin libben lang mei de maetstok in 'e ban stien het, kin it my net forbetterje.

Willem.

Hearesei wèr belleste dat wei, men scoe 't net sidse sa 'n sérob.

Klaes.

Och, witste dat ha 'k fakernoch sioen, en ek wol ris dat it dien waerd mei in danigen poehaey. Mar min beppe sei: „men mat yens hern noait forsupe, men wit net wèr hia yet goed foar binne.

Willem.

Ik leau Klaes dou biste oeral goed toar en for in gat net to fangen. Mar kom, yet ien klokje net, (hyjiet in en drinkt ut). Nou geane wy ris hwet sitten, den scil ik dy hwet tor-helje dêrste yet maller fen opheare sitste, as üs aide, do de loads him sei dat it skip op stran siet.

Klaes {dy ivilst lik as Willem op in stoel del fallen is).

Hwet skip is er nou in 't sicht, is it oan loef as oan ly ?

Willem.

It leit Hak loar din boeg. Hear my mar bidaerd oan. Din tuchaedjemaster, dêrste 't niis oer hieste, ken sin eigen skip

-ocr page 33-

net ut 'o bmnuiug halde, hy giet er grif oan, liy sit mei sin spiltsje op leger wal. Do ik uiis in 'e herberge wie waerd der oer Roramert Skrep spritsen, en men sei dat er troch in Amsterdams keapman allerdanichst in it farwetter sitten waerd, sadat as it ty net forroun liy mei man en moes iorgean moast.

Klaes [forshiht.)

Dat scille jy wol liege.

Willem.

Wat liege, ne Klaes, ik ha 't wol forstien, it wie lik as liia seinen om in groue Hif honderd goune to dwaen, dy er didse wike bitelje moast.

Klaes.

En koe er dat net foar 'i: oar skipperje. To deale den is it wol lik as wy niis dat stikje üt de komeedsje songen, den beniie wy op tiid didse haven infallen. Dat my hier soks to wachtsjen stie, dat bie ik doch noait tinke kennen. Mar hawar Willem, wolle wy sin ankers net ütbringe ?

Willem.

Ja, Klaes, dat scille wy ! Hwent ik soil dy lielpe. Us oer-garre jild scil der op üt matte. It sparjen komt us séliu den doch fen pas-

Klaes.

Dat is den oars as in it stikje ut de komeedsje fen Amsterdam, dat wy der niis opbellen, stiet. Mar op hwet wise it den oan to lidsen ? . . . . Mar hear ik dér net immon oan-kommen.

Willicm.

Den fen board man, ten board, wy matte it ris oerlidse.

Klaes.

Hawar den in didse kas.

(Ilea (jeune of sa '/ hid in 'c kas)

-ocr page 34-

FIFTE TOANEEL.

WimKiJe allenne [Ma set de Icoffy-tafel ré.)

To deale ik mat poat oan spilje, de tiid is my sikerwier ontsketten, raar sa giet; it, ia pratersürke is gau om.

Heit het der neat fen fornomd, hy hie wol drokte in'e winkel.

It is nuver sa neerslachtig in ofwêsen as er is, dêrmathim Invet op it hert lidse, dat ken ik klear sjen. It fait ray swier om it gordin dat ür sin geheimen hinget, net ris op to tillen. Scoe hy him oan praterij kenne litte , ik raiende dat er oer it rabjen hinne wie, as scoe ? . . . . Mar né, dat woe ray net oan. Heit sin saken kenne net fit it roer wêze, dêr ta past er tiers to goed op in dat scoe er foar sin lenigste dochter noait swye. Né ... .

SEXTE TOANEEL.

Kommeet en Wimkje.

Rommert.

Né, famke, dat swyde ik net. Mar lik as in onwaersbui in 'e siraraer de loft swart meitse ken, sa dat it üs bang wirdt, sa kin in it libben fen in keapraan ek krinkels in 'e keabel fen sin lok korarae.

Wimkje.

O, hwet bin ik bliid dat heit sin kaarten foar ray iepen lelt. Min wille wie wei as ik seag hoe heit troch de slagen fen it needlot de holle sink je liet. Siuch wol ik net mei heit swiet in sur parte. Lean my, gjin greater strafte foar it lieafhabbend herte is dêr, dat men siucht dat er gjin fortrouen in yen steld wirdt.

-ocr page 35-

Rommert.

Né, famke, ik mieiule mar dat min hollo storkornóch wio oin it leed allenne to dragen.

WlMKJE.

Mient heit den dat de klimmer net quint, as de beam der 't er him om slingert, weisteart. Kom heit sis it my? . . .

Rommert.

In korte wirden, Wimkje. Min krediet stiet op it spil. Mei in wike ha quot;k in wikseltsje fen in goede f 500,00 to loldwaen, in lik aste wol wiste, dér ha 'k om sa to sidsen gjin reade cent foar in 'e hüs. Ik ha it mear as to goede mar dat helpt my foar dit pas nen bit.

{Men heart do. slcel yean)

Wimkje.

Stil heit, dér komme Pieter en hiar oan,

Rommert.

It is krekt dêrom dat ik hiar joun nedige lia.

SAUNDE TOANEEL.

De foarigen Pieter, Trin in Klaskk.

Wy ha de driste skoen mar oantein en renno mar in.

Rommert.

Dat is bést.

Wimkje.

Gean sitten.

Pieter.

Kom de manliu by in oar en de swakkere lielte ek.

TIÜN

Fen 'e wike oan it hüshimmeljen wést, Wimkje?

Klaskk.

Ik ha Wim fen 'e heele wike hast net sioen. It soil dér wol tige om wei gien wése.

-ocr page 36-

pleter.

Amers wetter gjiu gobrek, tink ik, eu t'oarstelliug in it 11 ts tink ik fen de oerstrearning.

Rommert.

Ik ben 'r alteast raar utgean. Ik ken dat mei min saken sa hwet skikke, mar ik ha meilyeu mei dy manliu dy den la 'e hüs blieue en forkeare matte. Hia habbe in bulte oerien-koraste mei in hasse dy in lange jacht efter 'e boksen sit Hia wirde troch de frouliu üt it leger staet mei blenders, amers, leeren, dweilen en sok spil efter sitten, sadat hia einlings in it heele hüs gjin plakje fine kemie, wér hia dinre kenne.

wlmkje.

Non, nou, hwet in preek, as ik en alle frouliu mei my, it hüshimmeljen forgelikje moasten mei eat, den namen wy grif in heel oar bild. Ik scoe sidse it het folie fen 'e winter in 'e natur. Krekt like nedich as de keald foar it ierdrik is om dat fen 'e kweade dampen to süveren, like nedich is it hüshimmeljen foar de mensken. As, hwet tinkt dy Klaske, scoe'n do manliu net gau oer smoarge frouliu kleye, as wy alles mar lieten lik as it wier

Klaske.

Grif scoene hia dat. Mar it giet jimme heit, en ik lean alle manliu, lik as Gabe's hountsje, dat gfilt altiid as de tobbe foar him klear stiet, en it beest het noait mear wille as dat er wosken is.

pleter.

Hald mar op Rommert, as je mei frouliu oer it hege bilang len it hüshimmeljen to praet konmie, siuch al wieren jy in prefester, forliese matte jy it.

Rommert.

It stiet hier ek net gelik, twa tsjin trye.

PlETER.

Ja, wy litte it mar. Scoene wy de piip net ris opstekke.

-ocr page 37-

Rommert.

Ei ja! Heerink dat ik clêr net earder om togt ha. Wim helje ris hwet lange pipen.

Wi.vikje (Ilia stiet op cn kriget in stik twa dy Ma op 'c tajel leit.)

Hier bemie se.

(1'iefcr en Rommert stekke in pip op )

Klaskk.

Heste dy nye sang al ütskrieun, Wimkje, hwet is dat in moayen net?

Wimkje.

Fen 'e wike hie ik der gjin tiid ta, raar it mat wêze.

Trin

Jimme sóitte lean ik fol fen siongen.

Klaskk.

Nou mem het dêr ek in bulte nocht oan hawn, en it is in goede dochter dy hiar mem liket.

pleter.

Ik ha hwet dêr mat ik jou nei freegje, dat leit my as in stien op it hert en ear 't dat der net öf is, ken ik net riucht mei jou prate. En buten dat, ik mien dat ik as goed frieun torplicht ben om jou dêr bikend mei to meitsen.

Rommert.

Sprek op man.

Fieter,

It is in heele set om 'e hannen in in oar sin sakento slaen. Mar de frouliu sitte sa iverig to breidsjen, ik scil it jou sisse.

(Hij lukt Rommert hwet neijer nei him ta en higjint mei him te luster jen.)

Wimkje.

Dat stikje dat jimme losten mei 'n oar songen, dat ging den danige moai.

Trin

Hwet stikje wie dat Wimkje

-ocr page 38-

wlmkjk.

Ja frou, de wirden kon ik net en de wise wol sa hwet, mar Klaske het it wol.

TRIN.

Den moasten jirame dat ris mei 'n oar sionge.

Klaske.

Ja mar heit en hiar ha it sa drok mei 'n oor.

Trin.

Dat is neat, den scil ik hiar free»je om ris eft'en to luster jen. (Tsjin Fieter.) Pieter, de faramen woene in lits stikje sionge, dat keu doch wol?

Rommert.

Ei ja, lit hia mar ris ophelje.

Klaske.

Wolle wy den net steau gean, Wimkje V Jonge nou mast mem ek mei

Trin.

Dou biste wol wiser famke.

Wimkje.

Heden né, jou moasten ek mei sionge.

Klaske.

Ik ha it foar mom wol op in stikje papier. {Hia joivt it oan Trin.)

Trin.

It is my oars tiers to mal, mar it is jimrae sin. My net ütlaitse as ik fen 'e wise as üt 'e maet ben.

Wimkje.

Den heine wj jou, en dor is neat to redden.

De frouliu geane mei 'n oar foar oan stcan en sionge.

Eendragt, o woord van diepen zin,

Zie aller handen, klein en groot,

Zij dragen trouw in allen nood, ) .. .

Ja tot den dood, ja tot den dood, )

-ocr page 39-

3(5

Eendragt, o woord van diepen zin,

Waar elk ontvangt als ieder geeft,

Waar al wat voor een ander leeft. } ,1 ■ .

Zelf leven heeft, zelf leven heeft. i ¹ '^lS

Mijn volk, mijn dierbaar volk, knaag ooit,

Een worm van binnen aan den band,

Die thans als éénheid u omspant, I n ■ \

Eendragt houd stand, eendragt houd stand, j

Mijn volk, mijn dierbaar volk, daal ooit,

Voor u weer eenen donkren nacht,

Dan geev' de leus u moed en kracht, | ^.

Eendragt maakt magt, eendragt maakt magt, \

Hia (jcano wêr zitten.

liOMMERT.

Bravo! hip, hip, hurrah ! sa mei ik it heare ?

En hoe ken it sa nuver, dy wirden meitsje de taheakke op üs petear. Ja eendragt maakt magt. As men de bannen in 'n oar slacht den is men troch freunskip sterk.

Rommeut

Mat ik dus begripe dat jy my helpe wolle ?

Piet er.

Wol wis man, dat leau 'k, lit min wiif mar ris sprekkc {tsjin Triri) Hark Trin, it praetsje der wy it earjister oer hawn habbo, is foar sa fier wier, dat Rommert op dit heden in 'e pine sit. Sin saken steane dèrom yet net lorkeard, mar dochs hy het didse wike in wikseltsje to wachtsjen, dér hy gjir. jild foar het

TrIN.

Mar as wy him den net helpe scille, whet bitsiut den frieun-skip, as men in dagen fen lyen net mei in forseaftsjende hun

-ocr page 40-

twiskenbeideii lcomrae mei. Mar moasteu .jy soks oau my freegje ?

Pi eter.

Né Trin raar my tocht wy scoone llomraerts oaukautingen better warre kenne as wy tagelilc infoelen. Siuch it docht de frieunskip bloeyen, as de iene de oare in moeyelikheden helpe en steune raei. Heeger lok is er net as om yens frieun to biwisen dut men ounder sinneskin en rein beide toar him it selde blieut.

Rommert.

Mien net dat ik der oan twifelde, mar men is net altiid in steat ....

[Men heart de skel gean.)

Stil is dêr net iramen in 'e winkel. Ei Wim, gean der eiïen hinne.

WlMKJE.

Goed heit.

ACHTSTE TOANEEL.

De foarigeu en Knilliske.

Wimkje [efter de slcermon.)

Nou minske kom mei in 'e keamer.

(Wimkje en KnillesJce Ttomme mei in kiste op it foancel.)

Knilliske.

Poe, dat het in sjou wést {fen siden.) As dat oersparre jild is den ken it séfaren wol.

Wimkje.

Ik ha Knilliske raeinorad, ei Klaske ju, jiet hiar in pantsje kott'y in. Hier menske ha jy in stoel, gean Invet sitten. Fy sa 'n til. Hier het Knilliske in kiste brocht, kon heit wol riede ten hwa as er komt.

-ocr page 41-

uommert.

Dat is just not maklik to rieden, wor komt er wei.

wlmkje.

Fen Amsterdam.

rommekt.

Mooglik wol de tabak der ik om skrieun ha. Komt er len de keapliu fen Dalen ? Wirdt er fen Knilliske üt it lukskip as üt 'e postwein hier bisorge.

wimkje (glimbjend.)

Mis heit, jy riede it net in tryen.

pletek.

Wol ik ris mei riede.

Klaske,

Wim, tink er om, heit is leep in 't rieden. Hy wit net ienris wèrom as de lioanne as er kraait de eagen ta het. Witte jy dat wol Knilliske r

Knilltske.

Hwet mienste dat ik my dêrmei ophalde ken? Ik ha wol hwet oars to dwaen as om min tiid mei riedlingen to for-jeuseljen.

Klaske.

Jy kenne er moai oer prate, om dat jy it like min witte as heit. Wol ik it jou sidse? Dat docht er om de lju sjen to litten dat er sin leksum fen buten ken en it net üt in boekje lést. Mar witte jimme nou yet net hwa sin kiste dat is, den mei ik wol ris riede.

NJIUGENDE TOANEEL.

De foarigen Klaes en Willem.

Klaes eu Willem {hia Icomme üt 'e leus )

üjin rieden mear, it is üs kiste.

-ocr page 42-

Rommert (IIij giet nel Klaes ta en se it eat invet forskr ikt en oandien.)

Min Klaes, mm jonge !

Klaes {hy pakt liommert by de Mm.)

Min aide Kaptein.

wlmkje.

Hearink sok kjelraeitsen (tjin Klaes). Kinste nimmen oars hier Klaes as din aide kaptein.

Klaes (% giet nei WimJcje ta.)

En dou, min silveren Wimpeltsje.

wlmkje,

Bigjinst al wêr mei maljeyeu.

Klaes.

En dêr ha wy hoer Pieter mei de trou en Klasko ok. Hearink dat is alheel in 'e kinde.

Willem.

En ik stean hier as in lanrot hy fis oan hoard.

Klaes

It is wier ek. Nou den de pink op de naed f'en de hroek. Hier {hy iviist op Willem] ha jimme in lihhen liif min al-dorhèste freun Willem Laveer, stiürman oan hoard fen de Johanna Elisabethquot; soil ré, foar Samarang,

Willem [tjin liommert.)

Altiid mal, nou ja ik hen in goed frieun fen Klaes, en hy woe nou er oan wal kaem, my mei nei jimme ta ha.

Rommert,

Dor hie er gelik oan, hwent foar in frieun fen üs frieun stiet min hus iepen.

Knilliske {fen siden.)

It liket dat er my net mear ken. Scoe minhear to greatsk wêse om him nou mei Knilliske op to halden. dêr hy in sin

-ocr page 43-

jonkheid sa faken pinken feu snobbe, {tsjin Klacs), matroas,stiüi'-man, kaptein, as ho jou namme wese mei, kenne jy my net maar ?

Klaes.

öcoe ik aide Knilliske rabbelskoete foargetten wêze, dy ik sa mamiich kear forwinske ha, as hia mei hiar glédde tonge üs jongesflinken bikend makke. Mar dêrom net al ho faek jy my it stellen fen domenys rü ka pels en durkjeparren ek sür opbrekke litten ha, nou wol ik ris mei jou foeskje {hy filsket mei hiar). Ho giet it ? Ren jou yet altiid mei de bollekoer en Sneins mei pinken en oaljekoeken.

Knilliske.

Fy, hald mar op, ik ben bliid dat ik dy wer siuch, wêr best alheel wést

Klaes.

Lang, malle lang scoe it oanhalde as ik jimme nou alles opneame scoe hwet ik in dy tiid onderfoun ha. Lokkich fin ik hier by min thüskomste alles yet by it aide.

Knilliske.

Dat scoe him wol ris hwet Oftalle kenne.

Wimkje.

His Klaes, moast it dadelik nou wer by it aide, wèrom krüpten jimme in 'e kas, fy sa onbiedich.

Pi eter.

In foks forliest sin hier wol, mar sin streken noait.

Klaske.

It het altiid al in bisfeint west.

Knilliske.

Hy wie grif Pietsje de foarste in it kattekwea dwaen.

Willem.

Alia makkerom, it scil din tiid wirde om de lanningsboaten üt to setten, en üs ankers üt to bringen. Meitse it nou sa dat wy er net foar wei slaene, Invent ik mat sidse, disse haven wol my wol oan.

-ocr page 44-

Klaes.

Hawar dea! Mar in disse haven mei safolle skippen to lewearen, scoe dat wol goed gean. Ik scil jou letter wol ris sprekke, keaprnan, Invent it is in geheime saek.

Rommert.

Hvvet, scoene jy nou iu ienen al geheimen inei my to bi-sprekken ha.

PlIiTER.

Wolle wy dea eflen üt de keamer gean

Rommert.

Né, dat aet, jimme blieue hier en om 't ik mamp;lle nysgierich ben Invet geheim as Klaes üt sé meibrocht het, scil ik my mei him ef kes la it lits keamerke jaen, (tsjin Wimkje). VVim bergje de koffytafel wei en kry ia flesse wia, der kea nou iea op stean {tsjin Klaes). Geaa jou mei Klaes?

Klaes.

Scille wy it ia ieaea ha, to dea mar.

(Rommert en Klaes of).

TSIENDE ÏOANEEL.

Piet er, ïrIn, Klaske, Wimkje, Knilliske ea Willem.

( Wimkje docht Invet 'Rommert hiar hielen het).

Klaske (tsjin Willem.)

Ha jimme mei 'a oer feaa ?

Willem.

Ja, wy farre aet alleaae op it selde skip, marek as frcuaea mei 'a oar op 'e wraldsè, altiid ia it selde farwetter.

ÏRiN.

Wêr komme jimme aou wei ?

-ocr page 45-

Willem {hy laket.)

Ut dy kas lik as jy seagen.

Knilliske.

Ben jy ek al sa 'n gut?

Willem.

Och, dat wol graech oanleare, Klaes en ik wy bonne ien, silt hy oer bakboai'd, den ik ek Mar \vy komme nou fen Amsterdam.

PietKR.

In bulte bisiuge jimme dér wy gjin tinken oer babbe.

Willem.

Mar jimme habbe folie raear as wy to sjen krye.

Pieïeu {forwondere).

Hoe woene jy sidse.

Willem.

Wol sokke tsjeppe frouliu wol ik mar sidse. Dat hald ik üt, ik ha in ïnrkye, Bngelan, Ruslan, Amerika, ja in Austraelje west, mar nearne ha ^!k oer it algemien sokke tsjeppe fammen sioen as in üs Frisian.

Knilliske (fen siden).

Dy snaek wit ek wêr Abraham de moster hellet.

{Men heart efter 'e sTtermen)

Rommert.

Wrammels min béste jonge, dor heste gjin geheim ten to meitsen, de rabbeltongen üt it dorp ha min jildpine al danich ütbalte Né, it woldwaen jowt net allenne in inwendig lok, mar fakernóch onderfint men ek op yens libbenspaêd dor de seinende folgen ten. Kom Klaes, lit us in 'e keamer gean.

ALPTE TOANEEL.

De foarigen, Rommert en Klaes.

Rommert {tsjin Klaes en Willem.)

Eale frieunen, hoe scil ik jimme genöch betankje ? Siuch

-ocr page 46-

Pieter, disso beiden wclle iny holpe Pon in fiif jierige reis oan wal, woene liia hiav tiid by Klaes sin akle kaptein, lik as er my neamt, trochbriiige, in hearden, sa ier as hia in it dorp wieren, it praetsje al, dat min saken forkeard stiene. Troch de ellerdoar iukomd oin my ontbrvvachts to oerfalleii en wolkom to liieten, kaein ik hiar forballen krekt doe hia it oerleinen ho my üt 'e mealstream, lik as de séliu it neamo, to helpen.

Willem.

En do, om jou in 'e reden to fallen, begriepen wy dat wy üt 'e wei moasten en krüpten in 'e kas.

Klaes (% loket.)

Don wiste wol Wim, as jonge mocht ik malle graech biside boar ts je.

Rommert.

Slaen er mar mei mallichheid in, jimme biwise dat er in eal hert in jimme kloppet. Bigrip ris Pieter, hia jowe my eikmes twa honderd goune to lien, en litte it oan my hwen-near ik it worom jaen wol. Mar jou, {tsjin Willem) wêrha k it oan to tankjen, dat ik ek fen jou holpen wird, jou kenne my krekt.

Willem.

Klaes en ik wy farre op it selde skip en as Klaes sin kap-tein in 'e klippen forsilt, den sit mines ek op in forkeard plak. Jou seinen jou hüs sfie iepen for in Meun fen jou Meun, in hus ha ik net, mar ik hald fen lik om lik, en dêrom dér mat de pong four in it plak. En scoe dy net foar de aide kaptein fen Klaes iepenstean?

Knilliske [fen stden.)

Al liket de bast hwet grou, de pit is safolle to better.

Pieter.

Wol man hwet ben ik bliid dat jou de fruchten fen jou woldwaen ploaitsje meye, krekt nou de liu jou birabje, dat jy yens bannen stieken in dingen dy je net oangongen.

-ocr page 47-

41«

TRIN.

Ja, wio 't net mal, hja forwieten jou dat jou Klaes leare litten biene, it jild dat jou dêrmei forgriemd hiene, seiue hia, koe better rinte dwaeu.

pleter.

Moaye dingen, net dat Rommert it dêr om dien het, hwent den wie it gjin woldwaen inear, mar nou scil dy praters de müle docli stopt wirdo.

Klaske.

Lang net heit, it jowt hiar foar wiken lang wer nyo stofte.

Rommert.

Ik mei it om min part lye. O! ik ben tsjinwirdich mear as lokkich. Neam my eat dat boppe béste bern en troue Irieunen giet.

Pieter.

Gjin praet mear oer dy frieunskip. Ik rekkenje it my ta plicht jou to helpen.

Klaes.

Kn min died is net ienris frieunskip, as scoe men yens tankberbeid net oan yens woldwaener biwise meye, as aide skild ofdwaen. Wy benne op gjin parten nei lik aide kaptein.

Rommert.

Skild? né dat net Klaes.

Klaes.

Neam it den hwet oars, mar ik scoe miene dat men yens reddingsboat ütsette mat as in skip in need is, hoe folie mear yet as yens aide tóchaedsjemaster dêr op (art

Rommert.

Om in jimme tael to sprekken, den siet min skip al danige mal op it strAn. Tank dat jimme er my krekt op tiid of-brocht habbe, de mesten scoene kappe wirde, de lading oei beard, {hy wol yet mear sidse) mar né, nou ken ik net langer op jimme wise foartgean. Lit my gewoan wei prate en dan

-ocr page 48-

winskje ik jimme ioudris sjen to litten dat de woldieden en frieunskip nou oan my biwesen, net forkeard to plak brocht benne.

PlETER.

Hald mar op Rommert, gjiet üs lieaver ris in.

Rommert {hy docht Invet F'ieter scit.) Lit üs drinke op üs fornyde frieunskip.

Willem Oiy haldt in ylês win m 'e hichte.)

Nou Klaes, din aide tüchaedsjeraaster, din uy skip en din gouden wirapeltsje, der geane hia (hy drinkt it leech.)

Klaes.

Fy, hald dy foar de ankers (hy drinkt ek in ylês ivtn leech.)

wlmkje.

Dêr scitte by hiar gjin bonken in.

Klaske.

Né hia benne dêr gjin houn oer-

PlETER.

Lit üs allegearre mei 'n oar klinke.

Knilliske.

Lik as de greate liu in 'e stèd, heden ja, dat stiet sa foarnaem.

{Hia dogge sa, gean stean, en siongc).

Wimkje, Trïn, Klaske, Knilliske, (siongc.)

Elk mensk' het sin gebroken Mar scil sin deugd ek ha.

Om 't goede woll' we him achtsje,

En dekke it oare ta.

Nen woune iepenriten!

De wrald hoeft 't net to witten!

Hwet salwe er op, helpt mear:

Kom oan nin woune, 't docht sear.

-ocr page 49-

Willem, [allennc.)

B3' 't favreii op it wide djiep Drigt us sa mannich bline klip; De baniing slacht! De boayera sinkt, As redding faelt, — en 't folk fordrinkt.

Klaes, [allennc )

En den dy sé en stoarremwin !

O God! boe komm' w' de baven in ! Der stiet de frieunskip op 'e ré,

Mar belt biar oumnagt tsjin de sé.

Klaks en Willem.

Dan komt de reddingsboat to pas; Dy stiüre we oer de salte plas ;

Wy belpe; it fartucb wirdt wer Hot, (bis.) En tank sticbt üt elks bert nei God.

Rommkrt, Pieter en TrIn,

Sa lang er op 'e libbensé.

Yet mannicb skipper Tart.

Dy bert bet foar in oar sin lok.

En foar dat lok sin bannen wart; Sa lang men goed mei goed forjilt. En graecb sin bürmans kommer stilt; — Forfait nen skip op leger wal, ] ^^ ^ En is de wrald nen trienendal.

-ocr page 50-

-17

Allegearre mei olkoar.

Wy farre op it selde skip,

Nei 'e selde iiaven ta!

Wy struye segen lans us baen,

En tankje foar it jing' wy ha.

Do brave man het altiid feest!

Wy siongo mei in blide geest!

Sit immen 't hert op t riuchte sté Siong : freunskip leev'! hoesé! hoesé! (his )

-ocr page 51-

-ocr page 52-