2449 446 4

I
i

wg^aeHoa XCSMSGTAD-A E^ïJ^^lB^^ttó^amp;ïrf^cfei'
«i

JSÎîeSJITIJEÎ O^Ä. ETJîri^OKOHnbsp;IdE-nbsp;V

-^fnn'nbsp;SKITWàJ^ T2 Ztîa

- - ^^nbsp;mm

' STv lämnbsp;iOJBE

'•.•fct quot; quot;■.•,■.-.gt; 1. . _________ •..'.______*

JUEE ROMANO ET HODIEKNO HONORIBUS AC PRIVILEGIIS
IN ACADEMIA RHENO - TRAIECTISTA

trajecti ad rhenum,
apud KEMINK et FILIUM, typogr.

Cum mihi Academiae mox valedicturo, mn
parvam utilitatem afferre videretur accura-
tior nonnullorum argumentorum investigation
consilium cepi quarumdam quaestionum expli-
candarum. Inter illas primo loco materiam
ex Jure nostra Publico ^ a Tiro Clar. vreede
mihi ohlalam, tractandam sumsi, theoriam
mandati in Regiminis forma Repraesenta-
tiva, in qua elahoranda in tarn latam dis-
quisitionem incidi, ut jam fines solitos quae-
stionis transgressus esse viderer.

Sic factum uty cum non mihi liberet aliud
argumentum eodem modo elahorare, coactus
sim^ mutafo pj-oposito, hancce disquisitionem
in speciminis formam redigere.

Lectorem henevolum {si ullum libellus iii-
venerit) etiam atque etiam rogo, ne nimia
severitate utatur memorque sit me juvenem
juvenilia dedisse.

Et nunc me ad te converto^ Pater optime!
Yereor ut verba invonire possim ad animi
mei sensus expi'imendos. Scio autem, iis non
opus esse y ad te certiorem reddendum me te
diligere et maximopere vener'ari^ mihi tarnen
r ever a magna voluptas est hocce temporis mo^
mento, quo nova vitae periodus mihi aperitur^
gratum tibi meum animum testari, pro pa--
terna sollicitudine et cura, quibus me, ah
uxore carissima^ matre mea optima adjutus,
inde a teneris amplexus es, quibus studia
mea direxisti, virtutis viam mihi monstrare
non desiisti. Nunc ^ quum jamjam vitae
civili inmiscere me coactus et vires non so-
lummodo in meam ipsius sed et aliorum
utilitatem intendendas vocatus ero, quan-
topere majori tua prudentia et experientia,
quae hucusque mihi tanto fuerunt piae-^
sidio , indigeam , nunc tandem melius per^
sentio. Ne igitur eas mihi deneges, oro,
precor.

J)eus O. M. te et Matrem dilectissimam
incolumes et felices praestet per Ungarn an-
norum seriem.

sultissime de raadt, quetn praeceptorem opti-
mum , amicum integerrimum habere mihi
contigit, hic pronunciare volo. Tu per Sep-
tem fere annos, optimis ad bene vivendum
praeceptis, et verae humanitatis sensu me
imhuere studuisti. Quare si unquam quid
boni praestare mihi licuerit, id sine dubio ,
magnam partem salutari tuae institutioni
tribuendum ei'it.

Utinam nunquam hu jus immemor inveniar.
Sit vita tibi prospéra et quoad ßeri possit
felix. Sis , quaeso, juveni et viro amicus,
qualis puero et adolescenti fuisti.

Lubenter etiam hancce opportanitatem ar-
ripio, ut tibi, Vir Clarissime vhiîede , promoquot;
tari aestumatissimo, gratum significem ajii-
mum, pro singulari benevoleritia qua ms,
quoties te adirem , excipere , ubi errassem ,
monere, quae minus clara mihi apparerent,
explicare voluisti. Horum de me meritorum
car am mihi gratamque semper futurum esse
memoriam , persuasum tibi habeas.

Neque Vos, Clarissimi de brüeys , holtiüs
et ackersdyck, viri spectatissimi, silentio prae-
termittere sineret egregiae institutionis re-
cordatio, quae quantum utilitatis et delecta-
tionis mihi adtulerit, non satis efjfari possum.

Et quid vobis dicam, quos amicos con-
junctissimos integerrimos in hacce Academia

habere mihi licuit ! Quam tristis mihi sit
nécessitas vohis valedicendi ^ verbis reddere
non possum.

At si dura sors consuetudine vestra nunc
jam me privat ^ amicitiam vestram mihi au-
ferre numquam valehit.

Gratum et jucundum usque ad vitae fi-
nem mihi erit, dulcissimas recordari horas,
quas vohiscum , in diver sis collegiis, vel in
Utile Dulci, vel in eo, cui symholum Themis,
vel in Senatu Veteranoruoi yei-egi. Nec Vos,
qui mihi, quamvis nullius collegii sodalitate,
amicitine tamen non minus arctiore vinculo
cari estis, me vestram memoriam atnissurum,
vel amicitiam minoris Jacturum credatis.
Vivite omnes felices — Yalete,

De auctoritate Collegiorum municipalium.
De mandatis eorumque abusu.
De Slingelandii Idsingae Luzacii querelis.
De mandati theoria ex recentiorum politico-
rum sententia. : : . . . ;

De Legjbus Imp. in patria nostra inde ab anno
1795 promulgatis, deque necessitudine quae
Jure Publ. novissimo, inter committentes et
delegatum intercedit.........»52—63

p. 2—9.
» 9—15.
» 15—27.
» 27—32.
» 33—38.
„ 39—43.

» 44—52.

-- h-nbsp;X -nbsp;- -nbsp;quot;

rss-:

Inter argumenta Juris Publici digna, quae
accuratius exarainentur, censendum mihi videtur
vinculum, quo in regiminis forma repraesentativa,
quae dicitur, delegati et committentes tenentur.

Hoc vinculum quum et electione, et tempore
definito ad quod fit electio, et raandato constet,
ultimum sumsi, de quo, praecipue ratione habifa
status antiqui patriae nostrae, paula animadver-
tenda viderentur.

Cum vero longius foret atque hujus disquisi-
tionis fiai minime congrueret, Ordinum, tam
General ium, quam diversarum provinciarum hi-
storias enarrare, mihi proposui, tum quarumdam
illarum, nempe Gelriae, Frisiae, HoIIandiae, tum
Gencralium Ordinum incrementa, breviter memo-
rare et in naturam potestatis illorum Collegio-
rum inquirere.

Non igitur continuam historiarum seriem nec-
tere volui, sed solummodo ea referre facta

institutaque J quae momentum aliquod in Ordi-
num Collegia exercuerint. Et jam statim nobis
fontes inspicientibus apparet, Ordines diversarum
civitatum longe antiquiores quam Generales ha-
bere origines. — Prima mentio Ordinum fit sub
comitibus, non vero constat de omnibus, quonam
modo illis temporibus eligerentur, nec quidquam
certius de eorum légitima auctoritate dici potest.

Satis probabilis videtur explicatio, Ordines ini-
tio fuisse cives, genere aut munerum digni-
tate atque splendore caeteris praecellentes , qui
quoties comes precariam faceret, convenirent
atque deliberationes instituèrent, num pecunia
rogata principi concedi posset nec ne. Nun-
quam igitur comes proprio Marte pecuniam
exigebat.

Quod ad Gelriam adtinet, legimus jam Sae-
culo XIII ejus duces praeter consilium, quod iis
semper a latere stabat, nobiles interdum con-
sultasse, quod tamen pro lubitu facere vel omit-
tere solebant, ita ut maximam libertatem legum
ferendarum habuerint. — Domaniorum autem re-
ditibus, baud raro magnis ducum impensis non
sufificientibus, precarias facere ditioribus ex sub-
ditis instituerunt. Hi subditi fere semper pro
concedenda pecunia aliqua jura sibi exigebaut,
quo sensim sensimque factum esse, ut eorum
potentia creverit, facile intelligitiir. Non qui-

dem jus legum ferendamm, vel imperandi prin~
cipi adimere, verum tantum consultari volebant
et hoc ita impetrarunt, ut in multis negotiis
eorum sententia noa levem vira obtineret. Uli
vero cives ditiores nulli alii erant, quam
nobiles, quorum plurimi magnos fundos possi-
debant.

Eaedem precariae origo fuerunt auctoritatis
urbium ; nam eodem modo quo nobiles , sie et
urbes pro concedenda pecunia privilégia petere
solebant.

Anno 1316 tantopere jam urbis Noviomagi
creverat potentia, ut se duels Reinaldi impe-
rio subtrahere änderet, quod exemplum brevi
post quatuor aliae seeutae sunt.

Aliquot annis post, nempe a. 1343, mortuo
Reinaldo, urbes inter se convenerunt de filio
Reinaldi duce agnoscendo, a quo, a, 1347, urbs
principalis cujusque tetrarchiae jus obtinuit, ut
ejus rnagistratus in principis consilio sederent.

Anno 1407 prima locum habuit nobilium ur-
biumque convocatio ad deliberandum de civitatis
Gelricae commodis, et anno 1418 nobiles et
ui'bes paeto se obstrinxerunt ad illum tantum
principem agnoscendum, qui a majori nobilium

Cf. G. A. de Meester. De Staten vaii Gelderland
onder het liclit der geschiedenis. Nederl. Jaarb. v. Regtsgel.
en Wetgev. 1846. t. Yllf. p. 254.

urbiumque minorutii, a toto autcm urbium ma-
jorum numero electus fuisset, — tum ad prohi-
bcndum quominus imperium divideretur,— tan-
dem ad conveniendum seseque principi oppo-
nendum, quoties ille unius alteriusve urbis
privilegüs contrarium quid statuisset. Hocpacto,
a duce ratihabito, magnopere constitutio civi-
tatis mutata est, quippe quam, si parvis liceat
magna comparare, a monarchia absoluta in limi-
tatam s, constitutionalem transformatam dice-
remus.

Ordo equitum illo tempore in quinque classes
divisus erat, quam divisionem verbis cons, de
Meester referam i).

«Vooreerst Baanderheeren. Ten tweede de Hee-
ren van hooge heerlijkheden , meestal den titel
van Baron voerende 5 zij hadden regt over leven
en dood. Ten derde Ridders. Ten vierde de
ministeriales en schildknapen * vroeger opgeroe-
pen. Ten vijfde de ministeriales en schildkna-
pen, wier voorouders nimmer op de landdagen
verschenen waren (homines novi).quot;

Porro duo genera erant conventuum, conven-
tus Ordinum (Landdagen) , totius regionis com-
moda spectantes, et conventus tetrarchiarum
(Kwartierdagen).

Ad generales illos, usque ad annum 1543, quo
Carolus V. imperio liujus regionis 'potitus est,
urbes minores non vocabantur, nisi quura de re
pecuniaria vel de principe assumendo agi debereti).

Sub Reinaldi III. imperio Ordinum auctoritas
magis magisque crevit, ad quod pacta, quae
cum nobilibus urbibusque pangere coactus fuit,
non parum attulerunt.

Carolo Audaci Burgundiae Duce imperante,
nulla fere erat Ordmum potestas ; hie enim prin-
ceps omnia pro arbitrio jubebat. Ita v. c. scrip-
sit urbi Wageningen: «Want het is onze wil
dat gij deze schatting zult betalen,quot;

Nec multo plus, gubernaculum civitatis te-
nente Maximiliano, quem a. 1484 tamquam do-
minum agnoscere coacti fuerant Ordines, eorum
auctoritas valuisse videtur.

Circa illud teropus, aucta quoque in Gelria
libertate municipali, cives magis rerum admini-
strationi se immiscere coeperunt. Ita v. c. ma'^i-
stratus Harderoviceni concedere coacti fuerunt,
ut 24 viri a civibus eligerentur , qui rursus 4
aerarii administratores (rentmeesters) constituei'ent,
quorum suffi agium in rebus maximi momenti ro-
gari debebat 2). Nec improbabile est, institu-
tionem Gilda rum, quae in hacce regione illo fere

tempore obtinuit, partim esse tribuendam studio
civium regimen publicum in dies magis partici-
pandi.

Quantum Ordines sub Carolo Adolfi filio va-
luerint, ex eo efficere licet, quod eum regno
se abdicare et successorem, regem Franciae, sub-
ditis obtrudere volentem, ab eo proposito dé-
sistera coegerint, ipsique a. 1539 Guilielmum
Juliacensem elegerint.

Sub hoc principe quidam ex Ordinibus com-
mitti coeperunt ad multa negotia peragenda,
quae non facile differri possent.

Carolo V. et Philippe III, imperantibus, saepius
Ordines convenerunt, ut vel de precariis princi-
pis , vel de aliis rebus gravioris momenti, regionis
commoda spectantibus, dehberarent. Ab adventu
ducis Albae usque ad an. 1570 nulli fere con-
ventus Ordioum habiti sunt.

Anno 1578 Joannes Nassavius, Provinciae Gu-
bernator electus, Ordines convocavit ad agendum
de variis iisque gravissimis rebus, ■— inter alia
de ineunda unione cum ceteris regionibus, qua
autem de re, ut de plurimis aliis nulla decisio
capi potuit, siquidem delegati non muniti erant
mandatis satis extensis.

Eodem modo , biennio ante, idem locum ha-
buisse patet e relatis a Bondamo gt;).

(c De gedeputeerden der Cleyne Steden seg-
gende, om de union te beteickenen geen speciael
commissie te hebben, is verafscheit, dat sy met
oer Principalen spreken sullen dergestalt, dat
inwendich 8 dagen, by jeder van de cleyne ste-
den, twee herwaerts afgevaerdicht sullen worden,
met speciale volmacht om de union met oere
handen te onderteickenen.quot;

Videmus igitur, ex principiis Juris Publici, quod
medio aevo invaluerat, delegates sive municipa-
les sive provinciales proprie mandatarios fuisse.

Hujus rei plura documenta inveniuntur apud
eundem auctorem, quorum umim alterumve
attulisse juvabit. Ita v. c, refert mandatum
delegatorum tetrarchiae Velaviae, anni 1576 i)
sic fere se habens : « Wy Ritterschappen van
Veluwen ende Veluwen-Zoom, Burgermees teren,
Schepenen ende Raet der stadt Arnhem, sampt
Gesanten der deine steden, des quartiers van

Volmagt des Quartiers yan Vehiwe aan twee Gemag-
tigden , om, nevens die der andere Quartieren eenparig
z'g te Brussel met de Staaten der andere Gewesten te
verecnigen, en middelen te beraamen tot de algemeens
Pacificatie deezer Landen. Cf. Bondam, Onuitg. Sl.ikk
I. p. 27 seq.

voorts allet hier in nae eisch ende gelegentheit
der saken te doen ende laten, des wy Consti-
tuenten samptlic tegenwoordicli zynde, sollen
connen oder mogen doen. Gelovende, wes sy
Deputierde volmachtigen hier in alsus, wie
Toorsz,, doen, oder laten werden, vast, stant-
haftich, ende onverbrekelyc van weerden te hal-
den, met dem voorbehalt ende toegedaechde
bescheit, dat dese oere Gedeputierden comparitie
niet gereiken en sal tot prejuditie ende naedeil
deses Landts vryheit, privilegiën, ende oldt her-
comen ende gebruyck.quot;

In alio mandato, Ordinum Gelriae et Zutpha-
niae 12 Nov. a. 1576 legimus, inter alia. «Wy
verordente der Banner-heren Ritterschap, ende
Gesanten der Hooft ende cleyne steden —■—

te adviseren , ordineren , ende resolveren, sulcx
als sy bevinden 't selfde te behooren der Landt-
schap het nutz, ende oorbaerlicxst te zyn,quot; eet. i).

l) Commissie en Volinagt , door de Staaten van Gel-
derland en Zutphen aan eenige Gedeputeerden gegeven
om den Stadhouder met hunne raadgeeving te ondersteu-
nen. Cf. Bondam, 1.1. p. 104. Vid. etiam p. 141. 16ß.
298.

Satis lata igitur tunc temporis erant delega-
torum mandata. Libera autem Republica Belgii
Foederati, quod omnino conveniebat genio regi-
mmis aristocratici, magis magisque ea fuisse
lestricta et coarctata, efficere licet ex relatis a
Petro Paulo i).

In illis conventibus annuls, a». 1323 meraora-
biles leges Upstalbomlcae 4), et aquot;. 1327 statuta

') Verklaring der unie, t. III. p. 92-130. Gelder-
sche Instructie, 17 Oct. 1750.

Cf. E. Beninga, Hist, van Oost-Vrioslandt, p. 141.
) Cf. W. F. Schratenbach a Burmania de Jure Conti-
Horum Frhicorum p. 68. (Franeq. 17.51).

Non autem nisi diu post, ccrti quid de co-
mitiis statutum invenimus, soil, in M. S. Chro-
nico Petri Thaboritaci), qui refert Frisios cum
Groninganis, decennale foedus a. 1477 iniisse
in quo inter alia:

Voo7-f soe sullen ende willen voor sehrevene
Landen en Steeden jaarhjks des dingsdaags
na Sacramenti eenen vriendelijhen dag te
saamen holden, des eenen jaars te Groningen
en des anderen jaers tot Leeuwarden. Op
welken dag coemen sullen op elke zyde vyf
Volmagtige fersoenen van de Landen ende
Steeden voorschreven , mit een yegelijk over-
man, den die loyse van Groningen., als die
dag toe Leemvarden sal iveezen, kiesen sul-
len by haare consciëntie uit Oostergoe en

Anno 1539 constitutum est jus suffragandi,
quod hucusque ad omnes incolas pertinuerat, in
futurum solos habituros bonorum tributariorum
proprietaries (Eigenaars cn gebruikers van schot-
schietende goederen). Hoc jus quod olim con-
stabat in electione Pastorum Ecclesiarum, postea

1) De hoc Chronico a V. V. D. D. Visser et Amersfoordt
edito, cf. Ampi, de Wind, Biblioth. d. Nederl. GescUed-
sckr. I. 120 sqq.

ad alias res , et praesertim ad electiouem dele-
gatorum ad comitia extensum est i).

Ita etiam sub comité Philippo II. mos, quo
omnes uobiles et fundorum possessorcs comitia
adibant, ita mutatum est ut ex quaque Grietenia
duo delegati mitterentur. Hoc docemur ex Epi-
stola principis Wilhelmi IV. ad Ord. Fris. d. 10
Decemb. 1749 cujus verba : cc Onder het laetste
van de Regeeringe van Philips de tweede, heeft
men opgehouden uit eigen qualiteit ten Lands-
dage te compareren , maar is begonnen soo wel
uit den Adelyken als Eigenerfden stand de ver-
gaederinge uit twee Volmagten van ieder Grie-
tinye te formeren , wanneer de Eygenaars pro-
curation hebben beginnen te geven, of aen de
bewoonders van haare plaatsen , onder de naam
van Meyers doorgaans bekendt , of aen Dorpreg-
ters of Procureurs , om Volmagten ten Lauds-
dage te stemmenquot;, etc.

Causa hujus mutationis non in obscuro latet.
Philippus summum imperium affectabat, nec sine
periculo se quis ilhus voluntati opposuisset ; ma-
lebant igitur nobiles et bonorum proprietarii,
tamquam delegati , comitia adire, vel alios suo
nomine mittere, quam ipsi jure suo uti et co-
mitiis interesse

Cf. E. v. Sytzama, de Jure Suffragandi in Frisia, p. 9.
2) Sehr, a Burm. p. 92 seq.

Sed praeter hoc aha, illo comité regnaate,
circa comitia mutata sunt. Sic. v. c. jus Ordi-
nes convocandi primum quidcm ab iis obtinuisse
videtur Phihppus, postea vero illo jure ita abu-
sus, ut semel iterumque eorum conventus pi'ohi-
buerit l).

Sub eodem institutum est, ut: quo expedi-
iiora illic omnia essent in consiliis capiundis,
domi priuspraeconsultationes instihierentur,
eumque in finem Minores Conventus hahe-
rentur seorsim in singulis Frisiae partibus,
seu populis, in quos iota gens est divisa ; iis
in conventibus commoda incommodaque ad
7-empublicam pertinentia cognoscerentur; de-
que iis sententiae audirentur omnium, con-
siliaque caperentur 2).

Ek quo loco patet, delegates ad Ordines plane a
voluntate et sententia committentium pependisse.

Contrarium autem ejus, quod in Gelria obser-
vavimus, in Frisia obtinuit. Scilicet post annum
1640, mandata legatorum latissime facta esse,
ita ut ad Delegantes de rebus proposais referre
non cogerentur nec eorum acta retractari
possent, ab Ulrico Hubero 3) docemur, cujus

viri cloctissimi verba referre hibet, «— ma-
nifestum est,quot; inquit, « singulos optimates, nec
omnes nec singulos prius aut post annum teneri
SUIS delegantibus, ad rationem reddendam ejus,
quod a se dictum factumve fuerit, in Republica
juxta alios regenda; multo minus, eos idcirco
poenae vel animadversioni Delegantium esse ob-
noxiosquot;. cet. — et paulo post etsi «codicilli
potestatis legatorum , procurationes et ipsi vei-
nacula voce appellentur ejusmodi, quae tam
procuratores quam Plenijwtentiarios significet,quot;
nihilominus eos Plenipotentiaries esse contendit i).

Siva autem tan tum usu ilia Plenipotentia le-
gatorum invaluisset, sive nondum per totam
regionem ilia potestatis legatorum mutatio intro-
ducta esset, quidquidest,PrincepsGuilielmusIV.
a. 1748 d. 21 m. Dec. scitam decrevit, sub
nomine Reglement Reformatoir, quo constitu-

1) Hedensdaagse Regtsgeleeidh. B. IV. Cap. 6. ^13
de Jure Civitatis. Lib. I. c. 37. p. 289. « Scd non hac
in re sola conlingit, ut mutatis rebus, nomina maneant.
Ohm, cum legati ad comitia res majoris momenti referre
debebant ad delegantes suos, aliterque acta decretaque
eorum non valerent, re vera nihil erant quam Procurato-
res et mandatarii; sed postquam libera potestas iis est
data, staluendi quod e Republ. videatur, sine relatione
ad committentes suos facienda, sine ratihabitione eorundem
exspeclanda, facti sunt yere kvvmC^vvoi et Plenipoteu-
tiarii.

tum est delegalis in futurum , nulla de re ad
delegantes , referendum esse, vel ut dieit a Bur-
mania , eos sine restrietione, sonder rugge-
spraak , commissum iri.

Tenendum est tamen delegates nil circa funda-
mentalia suo arbitrio mutare potuisse; at quo-
ties tale quid necesse videretur, id populi ipsius
decisioni submitti solebat 2).

« Dat zij 's Lands Privilegien , Handvesten ,
Gerechtigheden en oude loflijke Kostümen , bij-
zonder het Reglement Reformatoir van Z. Hoog-
heid , zullen voorstaan en defendeeren^ alle des
gemeene Lands zaaken met raad en daad helpen
bevorderen, daar in adviseren en besluiten, zoo
als zij luiden naar hun verstand en rechte ge-
vi'eeten, ten gemeenen beste en welvaren, be-
vinden zullen te dienen, zonder affectie, gunst
of ongunst; alle Ordonnantiën en Resolutien van
de Staaten, de Commissien en Lasten, hun
staatswijze aanbevolen, naar hun vermogen en
weetenschap, getrouwelijk na te komen, en te
doen nakomen ; en voorts geheim te zullen hou-
den alle zaaken, in de vergaderinge der Staaten

1)nbsp;1.1. p. 225. Vid. etiam Tegenwoordige Staat der ver-
eenigde Nederlanden Friesland, t. IV. p. 17.

gehandeld of beslooten, die bevolen zullen wor-
den geheim te houden, zonder die te open-
baaren.quot;

Tandem pervenimus ad Hollandiam. Jam ab
antiquissimo tempore comités, regum Francico-
rum exemplo, solebant nobiles convocare eosque
consulere de multis rebus civitatem spectantibus.
Sensim sensimque urbes potentiores etiam illorum
conventuum, (quot;qui i) Placita vocabantur) una cum
nobilibus participes factae sunt. In Hollandia et
Zelandia hoe sub Florentio V. primum obtinuisse
videtur. Anno seil. 1281 in pacto de nuptiis filiae
comitis cum regis Angliae filio, Nobiles homi-
nes et communitates bonarum villarum, me-
morantur 2).

Post caedem Florentii a. 1299 comitiis a Jo-
hanne ab Avesnes convocatis , pactum initum est
ad ulciscendam mortem Principis, cui subscrip-
serunt: cc de Scepenen , Raetsmannen , ende alle
die ghemene Poorters van Dortrecht, van Mid-
delborgh, van Ziericzee, van Leyden, van Delft,
van Haerlem, van Alkemaere, ende van Sinte
Geertruydenberghequot; 3).

2)nbsp;Cf. Mieris, Ch. bk. I. 413. Rendorp, de Origine
et pot. O. sub com. Holl. p. 35.

Comitibus Wilhelino III. et IV. regnantibus,
comitia frequentius et majori ordine haberi
coeperunt, iisque tam nobiles quam urbes in-
terfuerunt i).

Ita v. c. a. 1305 convenerunt Hagara Comi-
tum, ad decidendum num quidam incolae Ken-
neraariae (Kennemerland) tributa solverent nec
ne, — et saepius ob lites dirimendas foedera
pangenda similesvo causas. Postea, occasione
tumultuum Hoeksiorum Kabeljaviorumque, cum
magna pars civium aegre ferret a muliere regnari,
Margareta, ad animos sibi conciliandos, egregia
privilégia 2) Hollandis concessit, ct promisit se
sine nobilium et urbium consensu, extra comi-
tatum bellum non esse gesturam. Wilhel-
mus V. a. 1349, solemni pacto se obstrinxit,
sine consensu nobilium urbiumque nullam comi-
tatus partem se venditurum vel pignori datu-
rum, idemque a. 1351 iteravit 4).

1)nbsp;Cf. Mieris, 1. 1. II. 48, 245, 274, 082. De Jonge,
FerJiandeliny over den oorsprong etc. des derden Staats,
p. 69, 70.

4)nbsp;Plura de comitiis cum antea turn A. 1351 habitis
vid. in opere edito a cons. van denBergh, Gedenhstukk.
tot opheldering der Nederl. Geschied. (Leid. 1842) p. 201
sqq. »Manda medame li contesse dessus ditte seu cou-

Comitia a. 1364 Gertradisbergae habita, ad
litem comitis Alberti Bavari cum regina Angliae
decidendam, primum nomen daghvaer-t obtinuisse
nonnulli consent i). Usque ad seculum XVI nulla
magm momenti in comitiis mutatio locum liabuit.
Ulo vero ineunte duo extiterunt comitia, majora
scd. et minora. Ilia a comité vel gubernatore con-
gregabantur ad deliberandum de negotiis totius
civitatis utihtatem spectantibus ; haec vero ab ip-
sis nobilibus et nrbibus conjunctim vel separa-
tim principis permissu instituebantur, ad res pri-
vatas et domes ticas promovendas 2).

selles nobles de ses pais et le consel de ses boinnes villes
tant de Haynau, comme de ses autres païs, au mont
Sainte Gietrud,quot; cet. — Cf. quoque van Ewyck, Specim.
Hist. Jurid. de primordiis Concilii Status a, Carolo V.
ordinati (Traj. 1845) p. 28, 29, 32.

Illa comitia majora et minora hoc modo in Decretis
Ord. Holl. d. 22 Maji a. 1563 distinguuntur : »— Ge-
nerale bescbryvingen van de Staaten, die niet geschieden
lt;Ian m merckelyke saaken van importantie, als van Beeden

pende saaken, dienende tot beleid van de Processen, en
andere diergelycken welke loopende saaken syn, gedaan
en gcvordert by de Gedeputeerden van de ses Sleeden,
en eenige Edelen die naast geseeten syn,quot; quae ultima
adhuc accuratius alio eorundem Decretorum loco d. 28
Nov. 1564 defmiuntur, ubi dicitur minora comitia ha-
beri — » aangaande particuliere loopeiide saecken die

Ante Carolum V nulla fere distinctio facta est
inter urbes majores et minores , illo vero impe-
rante urbes minores fere semper a comitiis i) exclu-
debantur, ita ut inde ab anno 1542, nisi raris-
sime Ordinum deliberationibus interfuerint earum
delegati 2). Si igitur de Ordinibus Hollandiae,
versus finem regiminis comitum agitur, universe
nobiles et sex majores urbes iis intelliguntur

dagclyks occurreeren ende spruiten uit alzulcke daghvacr-
ten, en Resolutien van dien; als reeckeningen te liooren ,
swaariglieden daarin vallende te Tuidceren, Processen te
vorderen, tegens oppositie van iemandt te voorzien, ende
andere dierglielycken.quot;

1)nbsp;Justum definire tempus , quo urbes minores comitiis
abesse coeperint, non anderem; constat, eas d. 24 m. Jan.
a. 1542 a Gubernatrice Maria Hungariaeregina, perhibente:
)) dat de kleine steden hier niet te doen hadden,quot; a conventu,
hoe die Bruxellis habito, exclusas esse. — Cf. Dedel,
1. I. p. 48 , 49. — Van Hees , 1.1. p. 145.

2)nbsp;Hac de re unum adhuc documentum attulisse suffi-
ciat. » En heeft den heere van Assendelft, door aangeven
van den Advocaet, doen beschryven een Daghvaert, van
alle de staten mitsgaders Tan de steden hun generende
met de visscherye en koopvaardye.quot; — y. d. Goes. Reg.
8 Jul. a. 1547.

3)nbsp;Ut V. c. patet ex epistola Philippi H. anni 1558 in
qua memorantur: )) de Edelen en de ses groote steden van
den lande van Hollandt, als representerende de Staten
van den sei ven Lande.quot; — Cf. Adr. v. d. Goes, Register

Quod ad Ordinum potestatem attinet, animad-
vertendum, eos generaliter illa aetate non parti-
cipes fuisse jurium priraariorum, legislatoriae
potestatis, creationis magistratuum ac Judieum ,
supremae jurisdictionis atque juris belli ac pacis,
quae proprie apud principem resedisse demon-
strat van Hees i).

Tempore igitur Caroli V, Ordines certum,
omnibusque numeris absolutum collegium dele-
gatorum , totum populum repraesentantium effe-
cisse constat Septem suffragiis sententiae nu-
merabantur, quorum primum erat mandatariorum
nobilium , urbium minorum et ruricolarum, sex
reliqua urbium majorum ; quae tamen votorum
computatio non impediebat, quominus nobiles
maximam auctoritatem possiderent, siquidem ur-
bes minores conjunctim majorem onerum partem
ferrebant.

1. 1. p. 156 seq. Cf. etiam S. v. Leeuwen, Batav.
Illustr. fol. 144. Slingelandius, LI. 1. p. 12 seq. Dedel,
P- 5, 6, 11.
Cf. Kluit ^ Hollandsche Staatsregering, I. p. 25.
3) »Dat het Collegie van de Staten yan allen ouden ty-
den een Collegie gehoudeii is geweest, geapprobeerd by
Zyne Majesteits voorsatcn, daarby de saecken van den
Lande worden gehandeld eu gedirigeerd in respecfe van

a. 1564 efficiat, rem pecuniariam , unicam fuisse
Ordinum provinciam, cum his verbis comparare
juvat defensionem {vertoog), anno 1587 pu-
bhca auctoritate editara, jurium ordinis equitum,
nobihum urbiumque Hollandiae et Frisiae Occid.
iu qua dicitur, imperium harum regionum, ab
Ordinibus comitibus fuisse delatum, nec unquam
eos bellum déclarasse, pacem conclusisse, tributa
exegisse, vel de alia re graviori civitatis consti-
tutionem aut statum spectante, disposuisse, sine
consilio et consensu nobilium et urbium, i. e.
Ordinum l). Quod documentum quamquam ni-
mis ambitiosum et auctoritatem Ordinum plus
aequo efferens, tamen aliquam vim habere po-
test ad ostendendum Ordines, non ita ut non-
nulli contendunt, jurium majestaticorum fuisse
expertes.

Sic etiam curam rerum navalium {Admirali-
teit), Ordinibus fuisse mandatam, docet Slinge-
landius 2).

Anno 1572. Ordines partibus magis activis
defungi coeperunt, post enim expugnalam Brilam,
pars illorum Hagam comitum convenit. Ibique

de belastinge of verlichtinge van de Ingeseteuen vau dien,
en het gunt daaraan dependeert.quot; — Resol. Holl. 1564.
d. 13 Dec. p. 72.
1) Cf. Slingel. 1.1. I. p. 9.
3) 1.1. I. p. 60.

tonstituit, principem Arausiacum, loco ducis
Albani, guberaatoreiii assumere. — Qua in re,
Ordines legitimae potestatis fines non adeo vi-
debantur egredi, nam Orangius jam a. 1559,
idem munus obierat.

Siquidem hucusque conventus Ordinum ab
arbitrio comitis pependerant, m. Febr. a, 1573
scitum {Ordonnantie) ipsi fecerunt, quo et
tempus habendoruni conventuum, et ordo in
sufifragiis emittendis, et jusjurandum a manda-
tariis praestandum, et multa alia certo modo de-
finiuntur i).

Primum, quod de omnibus negotiis majori
sufifragiorum numero decerneretur, exceptis tri-
butis 2) , de quo instituto Grotius 3), « ujji
novis vectigalibus disceptatur, valere majoris par-
tis décréta vetat mos, sub principatu haud im-
pmdenter introductus, libertati periculosus, ni
pro jure succédant prudentia et publici amor.quot;

Secundo, quod non consentientibus suffragiis
de eadem hacce materia, decisio deferretur prin-

Tertio, quod unusquisque delegatus praestaret
jusjurandum , « ^s Lands Privilegien enz. voor
te staan, de landszaken met raad en daad te
helpen bevorderen; daarin advisei^en volgens
conscientie ^ zonder gunst of ongunst tot ste-
den of persooneny eet.

Ex quo documente patet, mandata delegato-
rum illa tempestate satis lata fuisse, ita ut,
privilegiis observatis, hbere suffragium ferre iis
licuerit.

Tandem eodem hocce scito constitutum est,
in futurum Ordines repraesentatum iri a nobi-
libus et legatis X, nempe IV majorum et VI mi-
norum urbium reliquae autem urbes minores
tum tantum legates mitterent, quum vel convo-

2)nbsp;Cf. Grotius, Apolog. I. p. 8. — Kluit, 1.1. 1.82.—
Sling. 1.1. I. 114. Idem ex verbis dcfensionis anni 1587
supra laudatae liquet: » ende boven dien syn de Gecom-
mitteerden gedurende H Oorloge, (overmits de menichvul-
digheyt van de occurrentien) altydt generalyck gelast ge-
vveest, omme alle saecken , de welvaert ende conservatie
van den staet van den landen betreffende, te adviseren
ende resolveren , sulcks syluyden ten meesten dienst van
den lande bevinden te behooren.quot; Cf. S. v. Leeuwen,
1. 1. p. 631.

Hoe scituui m. Febr. a. 1574 vim legis acce-
pit, postquam eum collegiis municipalibus {Yroed-
schappen), in quaque urbe eommunieatum fuerat.

Eodem illo anno, ut legatos mitterent urbes
niinores rogatae sunt, eo consilio, ut debberatio
mstitueretur de obtinenda conciliatione eum rege,
siquidem deficientibus Amstelodamo et Harlemo,
quatuor reliquae urbes majores, rem in se sus-
cipere non audebant 2),

Illa opportunitate, introducta est nova divisio
suffragiorum, nempe in quinque partes, cui anno
sequenti alia nempe tripartita accessit, quae
valeret quoties HoIIandiae et Zelandiae Ordines
convenirent, cui ultimo conventuum generi no-
men Ordinum Generalium datum fuisse Kluitio
videtur 3).

Illa autem pax cum rege frustra tentata est,
quocirca auditis committentibus, nempe collegiis
municipalibus, nobiles et urbes HoIIandiae foe-
dus inierunt, quo de imperio principi Arausiaco

1)nbsp;Vid. Art. XVI. defensionis laud. ap. v. Leeuwen,
1-1. p. 633, — ), tot welcken eynde is gebeurt, dat vele
van de kleyne steden, immers alle de gene die zulcks
begeert Lebben, inde Vergadering van de Staten, vrye
sessie ende stemme is gegunt.''

Videmus igitur legates, etiamsi mandata latis-
sima haberent, quoties de re majoris momenti
ageretur, committentium sententiam rogasse').

Huic foederi mox m. Aprili 1576 aliud ejusdem
generis inter Zelandiam et Hollandiam successit,
ad quod eodem modo committentium probatio
quaesita est 2).

Post illam delationém imperii, Ordines in plu-
rimis negotiis, non nisi sententiam consultati-
vam {adviserende stem) babuisse videntur, —
foedere vero Gandavi icto, Nov. 1576, mox
administratie rei pecuniariae, bonorum civitatis
{de domeinen) et tributorum, iis in principis
absentia relicta est.

At conventus collegii sine ordine habebantur,
nam scitum anni 1574 non amplius observabatur.
Ita tempus et locus conventimm, numerus lega-
torum eorumque ordo in suffragiis ferendis , at-
que praecipue modus decemendi in discrepantia

1)nbsp;Hoe ex eadera defensione supra laud. a. 1587 patet:
»als omme eenige merkelycke saecken te beraetslagea,
van noode is deselve te vergaderen, so worden die by
den collegien in deliberatie geleyt, en daerop afgcsonden
Gecommitteerden met alsulcke last ende resolutie, als sy
bevinden ten dienste van den Lande te beliooren.quot; Cf.
van Leeuwen , 1.1. p- 633.

De nonnullis quidera harum rerum aliquid
statutum est, de roliquis autem et praecipue de
ratione componendi controversias inter socios con-
gruere sententiae nequiverunt ante annum 1581,
q'JO d. 17 m. Martii novum scitum conditum fuit,
ex quo liquet, potestatem Ordinum jam turn
multum crevisse.

Haec major Ordinum potestas verisimiliter pru-
dentiae civili principis Guilielmi, quam indulgen-
tiam vocat Kluitius, tribui debet.

Artquot; 11» Collegium Ordinum proprie ita voca-
tum, quod quotidie conveniret, constituebatur e
nobilibus et legatis XIV urbium, dum

Art» III» cavetur ut tertio quoque mense Or-
dines totius provinciae, ipsae urbes minores,
convenirent 2).

Art. XI et XII materiae tributorum, hucusque
exceptae a rebus, quae maximo suffragiorum nu-
mero decidebantur, addita sunt — Tractaaten

Porro articulo sciti praececlentis, quo rerum
clubiarura decisio principi cum nonnullis sociis
Ordinum HoIIandiae relinquebatur, additum est,
illi licere quosdam ex consilio suo privato [Raad
nevens Zijne Excellentie^ Icgatorum loco eligere.

Jam vero quod ad potestatem ipsius Ordinum
collegii attinet, eam magis nomine quam facto
constitisse ex eo effici potest, quod nullum alicu-
jus momenti decretum secutum sit, nisi post ac-
cepta hac de re committentium mandata — qui
mandantes ut diximus nulli alii erant quam col-
legia niunicipalia, penes quae, secundum Mete-
lerkampium 2), residebat vis imperii.

Ad talia mandata obtinenda, omnia majoris
momenti negotia cum singulis urbibus commu-
nicabantur, et ab iis petebatur, ut statute die,
legatos potestate agendi munitos mitterent.

Hoc idem anno 1580. factum est 3) ^ ubi de
ejurando Philippe et duce Alenconio assumendo,
agendum erat. Illa opportunitate sententia col-
legiorum plebejorum, quibus intelligimus ge~

1)nbsp;Cf. Slingel., 1.1. 1. 109. — Metelerkamp, Het voor-
malig aloud Staats-Stadliouderlijh en Stedelijk bestuur
van Holland etc., p. 225.

Tales vero coasultationes quodammodo a vo-
luntate magistratuum municipalium pependisse,
nec semper valde necessariae habitae esse viden-
tur. Quod ab illo inde tempore, usque ad
saeculi superioris exitum, plebis sententia in
Hollandia non rogata sit, inde explicandum, quod
quisque civium quasi pacto obstrictus haberetur,
adsentire decretis magistratus urbani, sive colle-
giorum municipalium, totum populum reprae-
sentantium 2).

Operae pretium me facturum existimo, si hoe
loco breviter exponam, quomodo primaeva illa
regiminis forma democratica in aristocraticam
mutata sit. Origiuem et incrementa Aristocra-
tiae latere in paucorum magoopere auctis divi-
tiis3)j iiti et ju aliorum majori prudentia civili,
m numero civium quotidie crescente, quo con-
ciones difficiliores fiebant, tandem in necessitate,
qua erant fabri, pcrpetuo manuum labore vitae
sustentandae, nemo credo infitias ibit.

simque ditioruru tantum et sapientium , ut vo-
cabantur, sententiae a seabinis et consilio mu-
nicipali {de Raed), in omni re majoris momenti,
rogarentur. Sic v. c. in fastis Roterodamensibus
anni 13481) legimus : a Wij Schout, Schepenen
ende Raed — dat wij met goedduncken onser
Vroedschap ende Rijkheid— dum hucusque
omnia magni momenti décréta , nomine scabino-
rum, consilii et civium {Gemeene Poorteren)
fieri solebant 2). Quod ctiam in nonnullis urbi-
bus diu post observatum esse patet ex relatis
a Mieris

Sed praeterea nonnullis in urbibus cura ma-
gistratuum creandorum, saltem initio saeculi XV,
ditioribus civium mandata erat^).

3)nbsp;I. ]. I. p. 485, 796 cet. III. 475. Ilandv. v. Leyden,
bl. 469. Biemth. v. Leyden, bl. 40.

■4) Cf. Velius, Chron. v. Hoorn, (iiitg. v. 1740) p. 577.
»De Stads oude Privilegiën, gegeven by Hertog Jan van
Beyeren in 't jaar 1422, houden , dat alle Burgers, die
10 pond Schots hebben of daer en boven , of die tot 250
Nobelen gegoed zyn, of daer cn boven, te Lote, of (zoo
wy nu seggen) te Boon sullen gaen op de verkiesing
van de Blagistraten.quot; Eosdem cives, auctor 1.1. p. 578,
vocat » van de rykste en beste van de stad, en het voor-
naemste carrel vau de Burgery.quot; Cf etiam Mieris, 1.1.
IV. p. 652.

Collegia autem ilia municipalia , quae nomine
Vroedschap insignita sunt, aeque antiquam ac
urbes habuisse originem , ut nonnulli perhibue-
rnnt, falsam esse sententiam ostendit Rluitius i).

Anno 1372, secundum auctores operis, cui
titulus Grondwettige Herstelling eet 2), prima
Dordraci vestigia istiusmodi collegii occurrunt,
quod initio XII membris (goede Luiden van
Ttvaalve) constabat, anno autem 1385 ad VIII
viros redactum fnit 3). Ad illud colJegium con^
stituendum, ex eorumdem auctorum sententia ,
a Decanis Gildarum XXIV viri nominabantur, e
quibus comes VIII eligebat.

Anno 1428 Philipp us Burgundus prlvilegium
Harlemo dedit, quo civibus concedebatur LXXX
goede mannen uter alinge Gemeente eligere,
quibus Burgimagistrorum creandorum cura man-
dareturi). Item a. 1445 Delfis collegium per-
manens idem princeps constitui jussit, tum ad
magistratus creandos, tum ad sententiam ferendam
de multis negotiis urbis commoda spect^intlbus;
cc die Vroedschap ende Ryckdom van der stede
zullen mogen kiesen, bij haaren eede, die sy
daartoe oirbaarlyk doen sullen , veertig persoo-

nen, die ryckstc , eerbaerste , notabelste en vre-
delijkste, van wat conditie ende staet die zijn ,
ora geroepen te wesen in alle der voorsz, stede
saken, gelijk die andere van der Vroedschap en-
de Ryckdomi).quot;

Plura exempla hic apponere non difficile,
proposi.'o meo tamen minus conveniens esse, quam-
obrem potius de vi, sive momento politico illo-
rum collegiorum quaedam memorare volo.

Pessimum igitur collegiorum municipalium
institutio huncce habuit effectum, quod magi-
stratus, qui, ad annum tantum electi, antea me-
tu ne munus amitterent, ad bene eo defungendum
excitabantur, nunc omnino curam istam abjice-
rent, siquidem dicta collegia, eadem ac ipsi
habcntia commoda, nullas ab iis exigebant re-
rum rationes Huic accedit quod iisdem illis
collegiis , quae initio e ditioribus civibus consti-
tuta fuerant, postea concessum sit, demortuorum
loco nova membra, sine ulla civium consulta-
tione, cooptare^). Ita factum, ut cives omni

1)nbsp;Vid. Groot Placaetboek, III. p, 533. Simile quid
jam ante illud tempus in Gallia obtinuisse certiores
fimus, decreto regis Galliae Caroli VI, anni 1414. Cf.
Raejjsaet, Histoire des Etats Généraux. Oeuvres compl.
II, § 449, seq.

«quot;eruni administratione exclusi, et videntes in
omnibus ditiorum utiiitatem respici, nullam am-
plius civitatis salutis curam gererent , nec ad
magistratuum decreta observanda, iisque contra
comitis dominationem auxilium praestandum pa-
rati essent. Quin nonnullis in urbibus, tanta
fuit in magistratus plebis invidia et contumacia,
ut illos munere privareti). Quae turbae ad co-
mitis potestaten! augendam non parum attulerunt-
Inito autem bello cum rege Hispaniae, pre-
mente necessitate, civium sententiae magis ratio
haberi coepit, ut ex multis documentis illius
temporis patet 2), At non diu illae consultatio-
nes civium in usu manserunt, magistratus enim,
verentes ne nimia fieret illorum potestas et ar-
rogantia, minore facta rerum angustia, illos de-
nuo ab omni negotiorum publicorum deliberatione
arcere instituerunt, cujus rei documento est nc-
tabile decretum 23 Martii 1581 sic si liabens:
(Ldat voortaan geene Steden des gemeenen
Lands zaken in beraadslaging sullen mogen
leggen met eenige, het ztj Bestgestaatste,
Schutterijen, Gilden of anderen, als by eenige
steden tot andere tyden is gedaan, maar al-
leenhjk met den geenen, des van ouds be-

Mortuo Guilielmo, quutn plcraeque res, qua-
rura illi decisio relinquebatur, nunc incertae
manerent , novum scitum m. Febr. 1585 fece-
runt Ordines , quo primo loco huic malo subve-
nire voluerunt, eo modo: ut decisio' quaestionis
controversae deferretur arbitris ab ipsis dissen-
tientibus ad hoc eligendis 2). Huic tamen roga-
tioni Amstelodamum et Gouda tum demum
adhaeserunt, ubi materiis quae non maximo suf-
fragiorum numero submitterentur adjuncta fue-
runt : Summum imferium, Dei cultus, et
tributa ordinaria et extraordinaria 3).

Postquam sic per duos fere annos res gravis-
simi momenti in eodem statu incerto manserant,
m. Jan. 1586 constitutum est, ut ea tributa ex-
traordinaria Reip. defensioni necessaria, de quibus
non consentirent suffragia, vel a majori Or-
dinum parte, vel a Principe Nassavio cum non-
nullis e consilio Hollandiae penderent, — quod
prudens decretum post annum vim amisit nec
renovatum est.

Anno 1588 quidem simile quid constitutum
est de modo quo tributa et vectigalia exigerentur

(omtrent het in train bi ■engeti der middelen),
de quibus suffragia consensissent, at hoe vix le-
nimentum , ne dicam remedium tali morbo dici
poterat.

Per se jam patet imperimn ita destitutum
■vigore et energia, neutiquam aptum fuisse ad
magna eonsilia celeriter capiunda taliaque decreia
opportune emittenda, quae forsan huic illive
urbi minus grata, minus convenientia, toti vero
civitati conduxissent. Constat talem constitu-
tionem in republica, composita ex pluribus civi-
tatibus, nil valere ad harmoniam amicitiamque
colendam.

Omnia igitur vaga et incerta manebant lon-
gisque deliberationibus tempus terebatur, op-
portunitatesque civitati consulendi praetermitte-
bantur. Mirum profecto videtur majores nostros
tanta obstinatione tam perniciosis (quod et lis
ipsis videbatur) i) institutis inhaesisse; cujus rei
origo qiiaerenda est in rnetu duplici, cum ne
Gubernatoris auctoritas niraia fieret, tum ne com-
muni utilitati privata, i. e. singuiarum urbium
commoda cederent; nec prorsus errare mihi vi-
deor contendens hic aliquid etiam invidiae esse
tribueudum, quod et Celeb. Brougham statuit
dicens 2); tj^is (the liberum veto) was intro-

daced by the jealousy commou to all democra-
cies.quot; Quam inconsideratus, immo ineptus fuerit
ille metus exposuit Slingelandius i).

Sed praeter illud vitium et alius erat defectus
in regiminis constitutione, isque gravissimus.

Nempe, quum hucusque Ordinum collegium
ipsum, quoties res ipsi majoris momenti appare-
ret, statuisset seutentiam committentium esse
quaerendam, scito d. 19 Febr. anni 1585 con-
stitutum est, ut de omnibus negotiis, ob quae
collegium convocaretur {zaken van heschryving),
a mandatis recedere non liceret^)^ dum cetera
i. e. stante conventu occurrentia sive repentiua
{de voorvallende zaken) libero eorum suffragio
relinquerentur 3).

Ita, ut animadvertit Slingelandius, ansa data
est aeternis inutilibusque deliberationibus, — sed
praecipue ad privata universae civitatis commo-
dis anteferenda

3) Vid. Yerba Jurisjurandi ap. Slingelandium, 1.1. I.
p. 114, et Metelerkamp, 1.1. p. 251. Cf. et Grotius,
Annal, lib. V. p. 152, »mole negotiorum et periculo
cunctationis repertum est, legatos mittere cum liberis man-
datis.quot;

Hic disquisitioni historicae de Ordinibus Hol-
landiae, quae praeter modum crevisse non falso
judicetur, finem impono; restât ut quaedam de
Ordinibus Generalibus Belgii Foederati in me-
dium proferam. Originem Ordinum Gen. juste in
mdicare difficile est, falsam autem eorum opinio-
nem dicere non dubitamus, statuentium tempore
Caroli V. id Collegium ortum esse, si quidem
authenticis documentis constat jam medio saeculo
XV. conventus Ordinum Generalium habitos esse

Sed quidquid est, scimus Ordinum potentiam
vagam et exiguara per totum Saeculum XV. et
magnam partem XVI' mansisse, ita ut principis
voluntati cedere fere semper cogerentur.

Quod etiam ex variis efficere licet argumen-
tis, exinde nempe: quod nullum proprie consti-
tueront corpus in civitate; quod non iis liceret
convenire, nec tempore definito nec quando vel-
lent, verum solummodo ea? potestate absoluta
Imperatoris (ut ajebat Gubernatrix Maria Hun-
gariae) convocarentur tum praecipue, ex iis

=') Cf. Gacliard, Lettre à Mess. les Questeurs de la
Chambre des Représentants, Brüx. 1841, qui primum
conventum anni 146.«; memorat.
3) Cf. Dedel, 1.1. p. 50.

quae locum luibuerunt ia conventu 27 Martii
1537, ubi regina Guberuatrix, quum videret Or-
dines cunctari et nihil concludere i), ipsa, pro-
pter instans periculum, modum subsidia obti-
nendi proposnit, atque rem diremit.

Auctoritas Ordinum Gen. initio saltern eadem
fuit atque Ordinum unius provinciae, nec aliud
quid facere poterant, quam concedere vel recu-
sare subsidia et precarias.

Anno 1555 mutatio haecce in conventu Ordi-
dinum accedit, ut, quum hucusque gregatim
convenissent in certum locum diversarum pro-
vinciarum Ordines , eo anno Hollandia , Zelandia,
aliae delegates auctoritate praeditos {Gedeputeer-
den van de Staten) ad conventum Generalem
mitterent, qui secundum Cons. DedeP), auditis
propositis, extemplo consentire possent 3).

Hollandia autem et Zelandia turn maxime quum
de utriusque civitatis commodis agendum esset,
delegatos ad illos conventus misisse videntur

3)nbsp;Peculiari tamen mandalo opus fuit Ordinum deputa-
tis, occasione delati, a Carolo V. imperii 13 Oct. 1555.
»Is by de voorzegde Gedeputeerden gepasseert de voor-
scbrevene Procuratie, omme by deselve den Koningh van
Engelandt te mogen ontfangen ende Eedt doen.quot; eet.
Cf. van der Goes.

Parva illa Ordioum auctoritas, cxorto bello ci-
vil!, tam celeriter crevit, ut, mortuo Requesenio,
a- 1576, primae Reip. administrandae partes pe-
nes illos fuerint, et anuo sequenti summam re-
rum nomine regis exercuerint l).

Ab anno 1576 usque ad 1585, foedus Gan-
davense fuit basis deliberationum Ordinum Gen.,
ab eo inde anno, reconciliatis cum rege Belgis
meridionalibus, foedus Ültrajectinum.

Quoniam vero uon facile, nisi de rebus gra-
vissimis agi deberet, totum collegium convenic-
bat, institutum est ut nonuulla membra com-
mitterentur ad quotidiana et subita peragenda,
et ad collegium convocandum quoties necesse
videretur.

Ab anno autem 1593 conventus collegii Or-
dmum Generalium perpetuus factus est, cum
propter molem negotiorum, tum studio peregri-
nes a rerum administratione quantum fieri pos-
set arcendi, nam hoc modo multa ab Ordinibus
constitui poterant, quae alioquin concilio status
defeiTe oportuisset, in quo inde ab anno 1585
Angli sedem habebant 3).

Quod ad auctoritatem Ord. Gen., inita unione
Trajectma, attinet, non negandum eam pro

parte tantum in eorum conventu resedisse, si-
quidcm legati mandatarii erant, quibus mandati
fines trausgredi non licebat.

Clare hoc enuntiatur in response Ordinum
archiduci Matthiae dato, quum iis proponeret
leges ferendas de religione, hehhen verklaert
dat sy hen niet en vonden �uthoriseert om
daer op resolutie te neemen, ende dat zy van
advise waren, dat ten dien fine de voorschre-
ven poincten souden luorden gesonden aan
hare Meesters, in elcke provincie^ om daarop
te resolceeren 1).

Ita etiam legimus in Decretis Hollandiae, de-
legatis ad Ordines Generales mandatum esse: —
«O/? de pointen van het laatste Reces, mits-
gaders op de voorvallende saaken te hesoignee-
ren, adviseeren, en helpen resolveeren (N. B.)
volgende de Resolution^'' by de Staten « daarop
genoomen, en nog te neemen, en voorts gelyk
zy luiden ten meesten dienste van den Lande,
en vordering van de gemeene saake, sullen
bevinden te hehoorenquot;'''

lila mandata, quae tunc temporis adhuc satis
lata erant, labente aetate angustiora facta sunt,
ita ut tandem de nulla fere re cum in pace turn

Saepius ut huic pernicioso institute medelaaf-
ferretur conatus facti sunt, sed Ordinibus provin-
ciarum non persuaderi potuit, ut mandata dele-
gatis latiora darent l).

Auctore Slingelandio, concilium status a. 1716
omnino necessarium censebat Reipubl. saluti,
ut legati plena decernendi potestate muniti ad
conventum Ordinum mitterentur 2).

Exhibet Slingelandius Catalogum negotiorum,
de quibus Ordines sine mandato statuere pote-
rant.

Primum in censum veniunt literae patentes
{Patenten), quibus Ordines, nisi quando guber-
nator Reipublicae praeerat, milites ab uno loco
m alium raittebant iisque ad tales expeditiones
utebantur, quales praesenti rerum statui oppor-
tunas censebant.

Magna autem prudentis illius instituti efficacia
amittebatur abusu quodam notabili, nempe nun-
quam tale Ord. Geu. decretum valuisse, nisi ra-
tum esset habitum ab Ordinibus Provinciarurn,

1)nbsp;Cf. Resol. 0. Gen. 23 Sept., 7 Oct., 13, 15, 16 et
19 Dec. 1580, et Resol. Holl. d. 14 et 17 Dec. 1580,
22 Maji et 25 Nov. 1581. — Nota parum fructuosa
magni concilii a. 1651 tentamina.

quamui milites spectarct i). Ea ratihabitio instru-
mento quoclam [attache) sigriificari solebat. ïlla
auctoritas singularum eivitatum in rei militaris
administratione praecipue tribuenda videtur vi-
tiosae rationi tributorum solvendorum

Secundo loco memoranda cura belii et militiae
(dispositie in saaken en over het volk van oor-
log), qua In re nullo scito (insti-uctie) Ordinum
potestatem esse temperatam, magnum erat malum.

Tertio, cura ut foedera et pacta observarentur.
Ipsae vero de ineundis foederibus deliberationes,
ab unanimo Provinciarum consensu penden tes
quot ac quantis difficultatibus ansam dederint,
testis est omnis fere Reipublicae Foederatae hi-
storia. Memorasse sufficlat induclas duodecen-
nales, quibus dlu obstitit Zelandia; inducias vi-
cennales a. 1684 et controversias cum urbe Am-
stelodamo, quarum plenl sunt commentaril comltis

1)nbsp;Cf. Nederlands Staatsgebreken en derzelver Genees-
middelen, 1797. p. 33.

®) Cf. Art. IX ünionis Trajectinac. Cf. Renclorp, J/j-
morieii, II. p. 305. »Holland, Zeeland en Utreclit stem-
den er in toe den 10 Junij , Friesland den 14 , Over-
ijssel en Stad en Lande den 15 daaraanvolgende, en
't besluit werd ook op dezen dag genomen, alhoewel
Gelderland verzocht als nog ongelast, dat het mögt wor-
den uitgesteld.quot; Cf. p. 273, 292, 293 seq.

d'Avaux; accessioncm ad Foedus armatae neutra-
litatis a. 1781; pacem Parisinam a. 1784^ tan-
dem post longas molestasque ambages conelu-
sam. cet.

Denique res judiciales, quantum attinet regio-
nes bello adquisitas {Generaliteits landen).

Missa autem illa historica disquisitione, nunc
jam ipsam quaestionem mandati aggrediamur,
et videamus, quaenam Sententiae virorurn, cum
politicorum tum doctorum , in patria nostra bac
de re foerint.

Belgio nostro illud institutum mandata legatis
dandi magnum attulisse detrimentum, nemo ne-
gabit, qui cogitaverit iis magnam partem esse
tribuendas aeternas illas inutdesque deliberatio-
nes, quae imperium enervabant. — cc Want soo
lang als alle de Leedenquot; (sunt verba Slingelandii) 2)
«van eene Vergadering, waarin geen overstem-
ming plaats heeft, het zij in het geheel, of
omtrent de voornaame pointen van deliberatie,
verpligt zijn bij eede om in haar advisen niets
anders voor oogen te hebben als het gemeene
beste, met uitsluiting van alle andere insigten,
können deselve gemeenlijk door wisseling van
redenen en door onderlinge persuasie gebragt

worden tot eenparige besluiten. Maar wanneer
de Leeden van een sodanige Vergadering ont-
slaagen worden van de verpligting tot het be-
doelen van een en hetzelve oogmerk in alle
haar advisen, en in tegendeel, geautoriseert
worden, om te volgen de last van haare res-
pective principaalen, welke principaalen niet al-
leen ieder in den haare afsonderlijk deliberee-
ren, sonder ooit saamen te koomen als door
Gedeputeerden met een bepaalde last, maar
raeenigmaal strijdende insigten hebben, is het
ten uiterste difficiel, te koomen tot eenparige
besluiten, en veel nodiger als anders, aan de
submissie der verschillen plaats te geeven.quot;

Praeterea his ipsis mandatis secundum Klui-
tiumi) effectum est, ut collegiorum municipahum,
quorum potestas iam non exigua erat, auctoritas
magis etiam ci'esceret, quo simul et eorum ar-
rogantia summum ciilmen attigit, atque aequitas.
nec minus prudentiae civilis praecepta non raro
neglecta sunt.

Exemplo illius superbiae ac fastus sit elo-
quium Ordinum Zelandiae, quorum plerique erant
magistratus rnunicipales, anni 1733, «dat aan het
recht van de opperste macht of het zoogenaamd
Dominium eminens, niet alleen de personen maar
ook de goederen aller onderdanen onderworpen

waren, en generalijk zonder eenige uilzondering,
alle het gunt in het ligchaara van den Staat
gevonden wordtquot; i).

Ita et jure carpit Idsinga magistratus urbanos :
cc weihe zich souverainen verheelden te zijnquot; 2).

Idem ab E. Luzac confirma tur his verbis :
cc dat zij zich van magistraten tot souvereintjes
opwerpen ; dat zij van de sleden onafhankelijke
Republieckjes willen maken.quot; Idem asserit se-
cundum nonnullorum sententiam, Ordines sive
congregates sive non, omnia jubere posse, quae
vellent, atque cives obedientiam passivam illis
debere, — immo Ordinibus licere, quum id ne-
cessarium ducerent, huic vel illi jura et privi-
légia adimere 3).

Sane mandala illa non unica causa istius
lubidinis et arrogantiae fuerunt, verum enimvero

') Cf. Idsinga, Het Staatsrecht der vereeidgde Neder-
landen , II. p. 172. (1705). — Aliud excmplum e medio
Saeculo XVII, exliibet de Brune , De grondsteenen van
een vaste Regeeringe , eet. — »ten komt den volcke niet
toe, in deze heymenisse van staet liaar sinnen in te
dringen.quot; — » De Overheidt is niet coaiptabel aan de
Gemeynte. Godt de Heere moet de reeckeninge opnee-
men.quot; eet. Cf. Cons. van der Linden, Themis 1845, p. 317.

3)nbsp;Cf. Vryaarts, Brieven , 1quot; St. p. 84, 9= St. p. 20 ^
21, 26 seq. Vir. Cl. Vrecde, De Regering en de IVatie
sedert 1672—179.5, p. 87, 8S.

ea multum attulisse ad augendam douiinatiouem
urbanam, non iinmerito affirinare mihi videor.

Vidimus regiminis Aristocratici abusum ; at
mandati theoria argumentis regimis Democratici
non destituitur ; sic mira est convenientia iliius
instituli cum doctrina Thomae Paynii i) scribentis:
«Summum imperium [souvereiniteit) in gremio
popuh residere, hunc autem voluntatum discre-
pantia impetuumque violentia non aptum esse,
qui suis commodis ipse prospiciat, quam ob
causam quibusdam ab illo ad tempus definitum
electis viris supremae potestatis exercitium tradi
debet, qui omnia, quae civitati utilia judicent,
proprio Marte statuere possint.quot;

Quodsi teneamus, libera Repubhca, unamquam-
que urbem proprium collegium municipale ha-
buisse , in quod summi imperii exercitium trans-
laturn fuisse censebatur 2) , singulasque quasi sui

1)nbsp;Disciimen tlieoriae TL. Paynii, Rossavii et Valellii,
ludicat Kluitius, 1.1. IV. 21 sq.

2)nbsp;Quaravis, post dicta superfluum videri possit plura
do ilia translatione dicere, tamen non facere possum quia
verba historici nostri Wagenaar hie apponam, »De Staten
der Gewesten bestaan niet in de Gemachtigden ter Staats-
vergadering, maar in het gansche ligchaam der Edelen en
Steden j— de Edelen worden vertoond en »erz-aw^wi door
den beschreven Adel, en de Steden door de raden of
Vroedschappen, — uit welken een of meer Gemachtigden
ter dagvaart gezonden worden. En dese Edelen en Ge-

Juris efïecisse civitates , patefiet, quare legati,
et ad Ordines provinciales et ad generales, man-
data acceperint, a quibus recedere iis non lice-
bat. Hi enim legati mittebantur, quia molestum,
-quin absurdum fuisset, universa collegia toties
eongregari, Accedit, quod collegiorum illorum
mstitutioni frequentes illi conventus repugnassent,
quippe quae, et interna et externa urbis com-
moda , una cum totius Reipublicae utilitatibus
curanda haberent, quod ob continuam fere ab-
sentiam facere non potuissent. Collegia igitur
domi deliberabant, atque sententiam cum Ordi-
nibus per delegates communicabant. Hoe modo
summae potestatis exercitium revera in quoque
collegio manebat, quod amisisset,si legatis plena
libertas deliberandi concessa fuisset.

Verum praeterquam quod mandata tam restricta
perniciosos, quos vidimus, facile habeant efïectus,
minime illa cum regiminis forma repraesentativa

machtigdea der Steden vertoonen, vergaderd zijnde, de
Stalen.quot; Vaderl. Hist. VHI. p. 337.

Cf. Brougtam, Political Philosophy, HI. p. 33. »The
esseuce of Representation, then, is that the power of the
people should be parted with, and given over, for a
bmited period, to the deputy chosen by the people, and
that he should perform that part in the government
which , but for this transfer, would have been performed
by the people themselves.quot;

ctongruere, nunc ostendere conabor. Quae est
enim necessitudo committentes inter et legatos ?
Quid populi repraesentatio ? Delata populi po-
testas in legates, quos ipse ad tempus elegerit,
quique ejus imaginera référant, ejus pei'sonam
sustineant. Si nunc legato detur mandatum, a
quo ei ne latum unguem deflectere liceat, talis
potestatis delatio proprie non obtinet, caret man-
datarius necessaria dicendi et agendi libertate,
fit instrumentum , quo utuntur committentes.
Externa quidem forma regiminis repraesentativi
servatur, natura deëst. Nec quidquam refert,
utrum electiones directae sint an indirectae, utrum
regimen sit aristocraticum an aristo-democrati-
cum.

Secundo loco, proposito quo talis legatorum
coetus constituitur, mandata restricta repugnare
videntur. Is enim , ni fallor, talis institutionis
est finis, ut omnia fam privata quam communia
commoda sincero animo aperiantur; diversae sen-
tentiae enuntientur, atque disceptationibus et
deliberationibus habitis pateat, quantum quem-
que sententiam mutare vel temperare opor-
teat, ut totius civitatis saluti optime consulatur.
Quidnam vero utilitatis exinde nasci potest, si
legato non liceat, in alterius sententiam pedibus

Nihil tum aliud legato faciendum relinquitur,
quam mandatum cum conventu communicare.

ea quae praeleguntur adnotare atque audita ad
committentes referre. Et quid sibi vellet, ad
istud opus, quod ne minimam quidem peritiam,
nee doctrinam exigit viros eligi, lionestate, in-
genio et consummata experientia conspicuos ?

Non a re dueo, ad meam sententiara firman-
dam nonnullorum politicorum recentiorum acu-
tissimorum verba referre.

Sic V. c. illuslris magnaeque sagacitatis femi-
na, de Staël Holstein i) , loquens de Ordinibus
Galliae a. 1789 congregatis: cc Vouloir contraindre
de nos jours les députés,quot; inquit, cc à ne s'écarter
en rien des cahiers rédigés dans leurs baillia-
ges, c'était faire des états-généraux, une réu-
nion d'hommes, qui auraient eu seulement le
droit de deposer des pétitions sur la table. En
vain la discussion les eut-elle éclairés , puisqu'il
ne leur était permis de rien changer, aux in-
jonctions qu'ils avaient reçues d'avance,quot;

In conventu delegatorum {Assemblée Natio-
nale), d. 7. Julii a, 1789, oratio habita est de
argumento nostro a viro celeberrimo Talleyrand
Périgord, qui mandata restricta impugnavit et
inter alia haec dixit 2): «Ces mandats impératifs
n'ont pas pu, suivant les vrais principes , être

1)nbsp;Considérations sur les -prineipaux événements de la
Révolution Française, Liège 1818. I. p. 174 sccj.

donnés par les bailliages ; un bailliage n'a pas
pu dire à son député: «Je vous ordonne de ma-
nifester telle opinion, lorsque telle question
sera agitée.quot; Car pourquoi envole-t-il un dé-
puté ? C'est certainement pour délibérer pour
concourir; or, il est impossible de délibérer
lorsqu'on a une opinion forcée. De plus le
bailliage ne peut savoir avec certitude lui-même,
qu'elle serait son opinion après que la question
aurait été librement discutée par tous les autres
bailliages ; il ne peut donc l'arrêter d'avance ;
enfin , et c'est ce qui constitue les députés vé-
ritablement représentants, c'est aux bailliages à
leur marquer le but, à leur déterminer la fin;
c'est à eux à choisir la route à combiner libre-
ment les moyens 1).quot;

Eandem opinionem, juris public! Anglorum
prlncipils consentaneam , défendit Custance 2) :

l) Alias mandati difficultates recense! Meunier, apud
La Fayette : — » Les cahiers nobles voulaient qu'on dé-
libérât far ordre les cahiers des communes far tête.quot;
De quibus difficultatibus tollendis haec addit La Fayette :
» Il parait que Mounier aurait de'siré que le roi tranchât
la question , maigre' le respect pour les cahiers.quot; Cf. Mé-
moires du Général La Fayette, publiés par sa famille,
IL p. 30.

Tableau de la Constitution du royaume d'Angle-
terre, traduit de VAnglais. Paris 1817, p. 60.

intérêts de tout le royaume, et il ne doit pas
renfermer sa conduite parlementaire dans le
cercle des vues et avantages du comté, de la
ville ou de l'université qui l'a choisi: il n'y a
point de maxime plus contraire à la constitution,
que celle en vertu de laquelle un membre serait
obligé de voter dans toutes les questions , con-
formément aux instructions de ses commettansl);
car, pour ne rien dire des délais qu'entraînerait
souvent la nécessité de les consulter, il est ma-
nifeste qu'en l'élisant , ils lui ont transmis tout
ce qu'ils avoient de sagesse et de puissance lé-
gislative, pour en user dans les différentes oc-
casions , suivant qu'il le jugera convenable. —
Ceci paraît evident par les termes mêmes du
writ de convocation, lesquels portent que le
représentant, doit aider le roi de ses conseils
dans l'assemblée générale de la nation, touchant
certaines affaires difficiles et urgentes, con-
cernant le roi et la défense du royaume et
de rEglise d'Angleterre'^).

Non quidem terietur delegatus commiuentes consulere,
nec tamen facultate consulendi caret, censente J. C. Black-

with, or take the advice of his constituents, upon any
particular point, unless he himself thinks it proper or
prudent so to do.quot; Cf. Commentaries on the Laws of
England. 1. (1813) p. 172.

Cette formule montre incontestablement, que
les committans ne doivent pas envoyer leurs dé-
putés , seulement pour leurs propres intérêts,
mais aussi pour l'utilité publique. Supposons
donc qu'une de ces affaires urgentes et did-
dles, soit en discussion dans la chambre des
communes, et que vers la fin des débats, un
membre vienne à se lever et à prendre la parole
pour dire : cc Monsieur l'Orateur i), j'approuve
beaucoup la mesure actuellement en délibération,
convaincu par les sages raisons que je viens
d'entendre, qu'elle ne peut être qu'extrêmement
^salutaire à tout le royaume en général, et à mes
committans en particulier ; je regrette donc de
me voir forcé par leurs instructions positives ,

duis et urgentihus, Regem, stalum et defensionem Regni
AngUae et Ecclesiae Anglicanae concernentibus. Blach-
stone , 1.1. p. 177.

2)nbsp;Talis constitiitionis, de qua loquitur Custance, in-
commoda perspiciens, Ludovicus XYI. in specimine con-
ciliationis, quam tenlabat, d. 23 m. Junii a. 1789 se-
quentia edicebat Art. III : )) Le roi casse et annulle, —
les restrictions de pouvoir, qui en gênant la liberte' des

délibérationquot;, cet. Art. VI. Dans les tenues suivantes
sa majesté, ne souffrira pas que les cahiers ou les man-
dais puissent jamais être considére's comme impératifs; ils
ne doivent être que de simples instructions confiées à la

de voter contre, et je le regrette d'autant plus,
que je ne doute point que s'ils avaient été ici
pour entendre la discussion, ils ne m'eussent
chargé d'appuyer la motion.quot; — 0 rem ridi-
culam, Cato, et jocosam! Dans le vrai, con-
çoit on rien de plus ridicule ou de plus ab-
surde ?quot;

Ita quoque Vir praeclarus Guizot, anno praece-
denti, mandata regiminis formae repraesentativae
contraria esse affirmavit, his verbis i); «Si le dé-
puté arrive à la chambre avec les mains liées,
avec l'obligation de voter de telle ou telle façon
dans tel ou tel cas déterminé, alors à quoi sert
la discussion? à quoi sert la lumière qui doit
toujours jaillir du débat, du choc des opinions
et des principes ? Le député n'a plus qu'à fer-
mer les yeux et les oreilles; et le gouvernement
parlementaire, c'est à dire le gouvernement par
la parole, par la controverse, par la persuasion
n'est plus qu'un mot vide de sens 2),quot;

Tandem videaraus quid de quaestione nostra,
Auctor Adnotatioms ad Leg. Imp. judicet :

conscience et à la libre opinion des députés.quot; cet. (De-
claration du Roi concernant la présente tenue des états
Géne'raux).

2)nbsp;Cf. etiara Goscliiedk. Overzigt v. het Ned. Verkiez,-
Stelsel, [Utrecht 1840) p. 28 seq.

«quot;Een lastbrief kan aan den afgevaardigde ter al-
gemeene vertegenwoordiging, niet worden gege-
ven, zonder dat het provinciaal of plaatselijk
kiescollegie, over de algenieene landszaken raad-
pleegt, en besluit. Doet het dit, dan gaat het
zijn wezen, de eigenaardige grenzen zijner be-
voegdheid, te buiten. Wat blijft er voor de al-
gerneene vertegenwoordiging overig ? Hare taak
wordt buiten haar verrigtquot; i).

Supra locuti sumus de ratione mittendi legates
ad comitia, quae fere usque ad exitum saeculi XVIII
in patria nostra viguit ; pauca nunc animadver-
tere liceat, de iis quae hac in re mutata sunt,
et inde ab illo tempore invaluerunt. In Ordi-
num Gen. Reip. Batavae scito d. 21 Jan. 1796
cui titulus: Reglement volgens hetwelk eene
algemeene Nationale Veigadering door het
volk van Nederland zal tvorden hij een geroe-
pen en werkzaam zijn, art. 76, non modo
necessitas mandati limitati non agnoscebatur,
verum etiam legati totum populum repraesentare,
neque ab una provincia niitti, intelligebantur 2).

Sic etiam art. 31. Legis Imperii anni 1798
statuebat: Geen lid van dit (het vertegenwoor-

2)nbsp;Quod ad Hollandiam hoe jam anno 1795 rn. Maitio
constitutum erat. Cf. Rogge, Tafereel van de geschiedenis
der jongste Omiventeling, eet. (1796) p. 348 seq.

digeud) ligchaam, ver-tegenwoordigt immer
eenig afzonderlijk gedeelte des volks, noch
ontvangt eenen hij zonderen lastbrief.

Idem placitum in Const, anni 1805 art. 24 ita
exprimebatur: De leden der Vergadering van
H.H. M. brengen hoofdelijk hunne stem uit,
zonder eenigen last te ontvangen van , oj
ruggespraak te houden met, hun Departement.

Constitutione a. 1806 art. 56. Legibus Imp.
a. 1814 art. 62 et a. 1815 art. 85 idem fere
praecipitur.

His igitur cautionibus satisfactum est votis
ac monitis prudentissimorum in Republ. virorum
cum apud nos, tum apud exteros. Verum, quum
vis atque efficacia conventus Ordinum restitutae
sint, ab altera parte necessarium judicatum est,
libertatem istam legatis concessam quodammodo
definire.

Hanc ob causam constitutum, nullas mutatio-
nes in Lege Imp. fieri posse, nisi duplex nume-
rus delegatorum adsit, qui ad hoc ab Ordinibus
Provinciarum acceperint mandatum i).

1) Cf. Alt. 227. Grondwet v. 1815. « In geval in het
vervolg eenige verandering of bijvoeging in de Grondwet
noodig mogte zijn , moet deze noodzakelijkheid bij eene
wet verklaard, en de verandering of bijvoeging zelve ,
duidelijk aangewezen en uitgedrukt worden.quot;

Jam Metelerkampius censebat : « dat indien
uit hoofde van eenen ongelukkigen en rampspoe-
digen oorlog de Staat tot dat uiterste geraakte,
dat zij genoodzaakt wierd tot het aangaan van
alliantien, of het sluiten van eenen vrede, waar-
bij men genoodzaakt wierd tot het afstaan van
aanmerkelijke en essentiele territoriale bezittin-
gen, of grensvestingen van den lande, ten koste
van het goed en bloed der ingezetenen verkre-
gen, en dus met recht hun eigendom, dat als
dan de geheele natie in wier boezem, om met
Burlamaqui te spreken, la semence de la sou-
verainité, of het zaad en grondbeginsel der sou-
verainiteit virtualiter berust, alvorens daarover
zoude behoren te worden geraadpleegd quot;

Tweede Kamer van de Staten Gen. een gelijk getal bui-
tengewone toevoegen, die op dezelfde wijze als de gewone
benoemd worden.quot;

Eadem duplicatio numeri delegatorum praescribitur
quando de suecessione Regis , item quando de interregno
{Regentschap) agendum est. Cf. art. 23, 24, 26, art.
43, 45.

exemplo a. 1807 et a. 1810, non parum mo-
menti acceperunt. Etcnim Lex Imperii anni 1806
nil de cessione partis territorii statuebat, quo
factum ut, sine ulla ordinaria vel extraordinaria
convocatione delegatorum, a rege Ludovico,
cum fratre Napoleonte pacto inito, primura Flis-
singa, deinde Zelandia, Brabantia et pars Gel-
riae, Galliae concessa sint i).

Memoria divulsarum a regno nostro regionum
Belgicarum, a. 1839 vi foederis, secundum Legem
Imp., sine ullo extraordinario Ordinum coetu rati
habiti, nimis recens est, ut inutile vel praepo-
sterum a quoquam iudicetur statuere, talem casum
submittendum esse deliberationibus comitiorum
extra ordinem constitutornm. Tales generales
populi consultationes habitae sunt a. 1795, tum
aliis locis, tum praecipue de foedere cum Repu-
blica Gallica icto, in urbe Zierizea; annis vero
1797, 1798, 1801, 1805, per totam Rempu-
blicam quum populi suffragium de nova regimi-
nis forma rogatura est 2).

voorgevallen. Bosscha, Gesch. der Staatsomwent. in Ne-
derl. L Aant. en Bijl. jj. 36.

2) Vid. Volledige Verzameling der Puhlicatièn etc.
V. 22 Aug. 1801—15 Junij 1802, Tom. IX, No. 269.
Van de Poll, Verzameling van Vaderlandsche Wetten

Qua propter non immerito videtur reprehendi
posse, quod a. 1806 extraordinarius coetus, di-
etus Groot Besogne, suo Marte de quaestione
mutandae regiminis formae decisionem eeperit,
atque id ne unanimo quidem suffragio, sed tri-
bus collegii membris, in quibus erat Magnus
Consiliarius Schimmelpenninck, populum consul!
oportere censentibus i).

Talemque arbitrariam decisionem minime cura
ipsius collegii mente congruisse, percipitur es
mandate, quod , legatis hanc ob rem Lutetiam
missis, dedit, in quo haec verba legimus :
lt;c Dat de Commissie aan het Fi'ansche Gouver-
nement bij de Conferentiëu deswegens te houden

mi hesluiten etc. p. 93 (1798) jjag. 203 (1801) p.ig. 280
(1805). Vid. Rogge, Gesch. d. Omm. p. 267, 283,
544. Groen van Prinsterer, Handboek der Geschied, van
het Vaderland, p. 1129.

J) Idem agnover^it Concilium Legislatorium {het Wetge-
vend Ligchaam) d. 5 Apr. 1806: »De leden der Vergaderinir

van H.H. M. volkomen gevoelende, dat noch de Raad-
pensionaris, noch zij in hunne qualiteit bevoegd waren,
om eenige verandering in de Staatsregeling te maken.quot;
Demde ipse coetus extraordinarius {Groot Besogne) cen-
suerat, de specimine Legis Imperii populi sententiam esse
rogandam : »om aan het Groot-Besogne te worden mede-
gedeeld, en vervolgens — aan de Sanctie der Natie on-
derworpen.quot; Vid. J. R. Schimmelpenninck en eenige ge-
beurtenissen van zijnen tijd, p. 173, 181.

behoort te doen gevoelen, dat de finale beslis-
sing 0{gt; het développement der denkbeelden van
Zijne Keizerlijke Koninglijke Majesteit, waarnaar
zij gelast is te vernemen, steeds blijft een voor-
werp van de beslissing van het Bataafsche volk i).quot;

Haec popub consultatio, hac opportunitate, si
unquam, cum sententia Metelerkampii 2) plane
convenisset, dicentis summam potestatem in gre-
mio populi residere, qui ea tamen uti non de-
beat , nisi extrema urgente necessitate.

Loco igitur tabs universi populi consultationis,
Lege Fund, qua hodie regimur constitutum est,
quoties de mutanda ipsa illa lege instituenda
sit debberatio, numerum Icgatorum Secundae
(i. e. illius, quae proprie populum reprae-
seutare dici possit) Camcrae duplicatum iri.

1) Cf. van Kampen, Gesch. v. de Fransche Jleersch.
in Europa, IV. p. 546. Bosscha, I Aant. en Bijl. p. 23.
Schimraelpenninck j 1. 1. II. 171 selt;j.

1) 1. 1. p. 374 §. 156 seq. » Dat de volstrekte onbe-
paalde en onafhankelijke Souveraine oppermagt werke-
lijk en onverdeeld berust en huisvest, in den boezem van
de vrije stemgeregtigde lu- en Welgeborenen van den
Lande, welke daarvan geen ander gebruik kunnen en
vermogen te maken, dan alleen in de grootste, zwaar-
wigtigste en buitengewoonste gevallen , waarvan de gan-
sche vernietiging of ondergang van liet Gemeenebest af-
hangt , of Avaarin de oorsprongelijke staatsgesteldheid ge-
vaar loopt.quot;

Qiiibnsnam nominibus illud praeceptum cum
Juris Puhl, principiis congruat, non inquiram,
theoretica autem disquisitioue seposita, ex even-
tuum recordatione et praesenti civitatis condi-
tione satis efifici potest, huic Legi Fundamentah,
quamvis non tanta atque praecedenti saeculo,
notabilia tamen inhaerere vitia et defectus.

Sic e. g., quum olim potestas delegatorum
nimiâ limitata esset, hodierna institutio mandato
prorsus destituta, alio eoque contrario vitio la-
borare videtur, nec parvi fecienda verba Ampi.
Groen van Prinsferer i) : « de Tweede Kamer
staat tot de Natie veel te weinig in wezenlijk en
blijvend verband;quot; et alio loco, de introducta
a. 1814 regiminis forma loquens, idem queritur:
(c Geene ware Volksvertegenwoordiging, die uit
de Natie gesproten, in haar geworteld door Kies-
regt en lastgeving met haar in onafscheidelijk en
duuizaam verband stondquot; 2). Huic malo subve-
nire vult auctor, suadens mutandum esse mo-
dum, quo delegati ehgi solent, eo quidem no-
mine ut magis populäre fiat institutum; porro
opinatur, danda esse mandata, quibus delegato-
rum potestati limites quidam praescribantur.

Cf. Bijdrage tot herziening der Grondwet, p. 105.
2) Cf. Eandh. ^ 977, vid. etiam Beginselen van Ne-
derla?idsch Staatsbestuur, p. 64 seq.

Cum hoc conveniunt verba auctoris cuiusdam,
qui scribebat initio rerum conversionis, quae
a. 1795 in Patria nostra accidit: cc dat de ver-
gadering der committenten de magt behoorde,
van aan hunne Representanten des goedvindende
een last ter hand te stellen, maar die niet strij-
dig mag wezen tegens eenige vastgestelde Grond-
wetten van staat, of bevorens geproclameerde
wetten. Doch hoedanig de last mögt wezen,
nimmer zou dezelve zooverre mogen gaan van
de zaak in Deliberatie over te neetnen; cht was
juist het schadelijke hierin van het voorig bestuur,
en waarmede men dikwijls de heilzaamste voor-
stellen wist aan den Spijker der Eeuwigheid te
hangenquot;

Profecto, nullis limitibus definita delegatorum
potestas, quam perniciosos aliquoties civitati ha~
buerit effectus, historiam magistram habemus.

Memorabile est dictum prudentissimi Burleigh
relatum a JCto Blackstone: cc that England could
never be ruined but by a parliament;quot; cuius
periculi conscii Angli plures adhibuerunt cau-
tiones, constituto duplici censu, cum ratione
eligentium delegates, tum circa eos, qui in co-

1) Cf. C. Ziilezen, Wijsgeerig otiierzoek wegens Neêr-
larids opkomst, bloei en welvaart eet., Amst. 179ö,
p. 283 scq.

Revera, quamquam justum modum, quo vin-
culum inter committentes et delegatos arctius
adstringatur perpetuoque servetur, definire diffi-
cile sit, tamen aliquo praesidio opus esse quis
neget ?

Minime alienum mihi videtur verba bic re-
ferre Raepsaeti 2) ^ viri cujyg Jq condenda lege
Fundamentali anni 1815 non exiguae fuerunt
partes : — cc On a de la peine à ne pas voir un
être composé d'élémens contradictoires dans un
représentant non responsable; et les auteurs
de ce système ne sont ils pas en contradiction
avec eux-mêmes, lorsqu'à côté de cette maxime,
ils placent celle de la responsabilité des mi-
nistres? La non-responsabilité des représentans
est une invention des démagogues; et cependant
elle est toute à l'avantage des rois, comme
l'expérience le prouve.quot;

Articulum 84 3) Leg. Fund, non satis effica-
rem cautionem continere , ex eo efficere licet,

2)nbsp;Cf. Hist, des Etats Généraux et Provenciaux des
Gaules, Vol. II. Oeuvres compl. p. 147.

quod saepissime oranern vim suam amittat; im-
primis tum, cum sedes in Ordiuum collegio
gradus instar habetur ad majorem obtinendam
dignitatem l).

Et ubinam est certitude, legatum toto animo
commodis committentium consulturum esse, ubi
vel inopia rei familiaris, vel ambitione in munere
suo duci se patiatur 2)? Quod num recentiori
aetate apud nos acciderit, non afFirmare ande-
rem; num vero locum habere possit, ea de re,
spectata humana imbecillitate, vix dubitare licet.

Ne igitur Respublica cedat privatis cupidita-
tibus, dudum sanxerunt Angli, Franci, alii, dele-
gates popub, quum consecuti sint munus addito
honorario, sedem in comitiis amittere, donee
nova electione illam recuperavcrint 3).

stelling een Regeringskollegie, waarin men gewoonlijk
voor het leven zitting neemt, doch waarin men voor den
vorm, om de drie jaren wordt ingekozen. Beginselen
V. N. Stbest., p. 67.

1)nbsp;Huius illustre exemplum exhibet comitis StrafFord
[Thomae Wentworth,] Mstoria, qui, illecebris aulae captus,
causam populärem deseruit. Cf. Guizot, Ilist, de la Revol.
d'Anglet., Vol. I.

2)nbsp;Cf. ad h. 1. Mohl, Das Staatsrecht d. Königr. Würt-
temberg, I. 482, 483. Alison, Rist. of Europe from
the commencement of the French Revolution, I. (chap. Ill)

Quid enim? Munus a Principe defertur dele-
fjato, quo sine dubio hic magnopere illi devinci-
tur 1). Nonne igitur fieri possit, ut ahquando
grati animi sensus aliquam vim in suffragium
emittendum exerceat?

An igitur ratio sic habebitur boni illius publici,
quod delegatQ perpetuo ob oculos versari debet,
neglectis privatis utilitatibus ? Sed quid longius.
Haec attigisse satis habeo; non tamen negligenda
videntur, quae exteri hoc ipso tempore ineunt

Cf. Hallam, Hist. Const, de TAngleterre, t. IV. chap. i5,
p. S88, t. V. chap. 16, p. 92 seq. in Gallia inde ab a. 1830
d. 12 m. Septenibris. Cf. Jollivet, Emmen du système
électoral Anglais comparé au syst, elect. Français,
p. 140.

Charta Franc. Art. 69 Nquot;. 3. » La reélection des dé-
pute's promus à des fonctions publiques salarie'es.quot;

Code Electoral. Art. 64. » Il y a incompatibilité entre
les fonctions de député, et celles de préfet, sous-préfet,
de receveurs-généraux.quot; cet. Cf quoque Mohl, 1.1. I.
p. 487, 493.

Const. Belge. Art. 136. » Le membre de l'une ou de
l'autre des deux chambres, nommé par le Gouvernement
à une emploi salarié, qu'il accepte, cesse immédiatement
de siéger, et ne reprend ses fonctions, qu'en vertu d'une
nouvelle élection.quot;

1) Cf. Journal des Débats, 8 Avril 1847. La question
des incompatibilite's a bien des fois déjà, deirais 20 ans
environs, occupé les deux chambres et sous des formes
diverses. D'abord en 1829 Proposition De Conny ; en
1830 De Dollonj en 1831 Blondeau ; 1833—1839 Gau-
guier ; 1840 RemilIyj 1841 Pagès, Manguin; 1842 Gan-
neron; 1843 De Sade ; 1844, 1845 De Rémusatj 1846
(rejet.) 1847 De Rémusat.

Partus abactio Jure Romano non, ipsius par-
tus respectu, crimen capitale habitum esse cle-
fendimus.

Verbum levensmiddelen., in Art. 1195 C. C.
Belg. Nquot;. 5, late est accipiendum et eodem sensu, ac
verbum subsistances^ in Art. 2101 Nquot;. 5. C. Nap.

Matrimonium perfectum est, quam primum
magistratus status civilis id declaraverit, quam-
vis unus conjugum moriatur antequam instru-
mentum nuptiale subscripserit.

Si merces, quae in navigatione perierunt, prop-
ter culpam magistri in aliam navem translatae
fuerant, damnum ad debitorem nautici foeneris
pertinet.

Verba Art. 321 Cod. Mere. Deze aansprake-
lijkheid houdt op door den afstand van het
schip, pertinent ad obligationes, cum ex delicto
tum etiam ex contractu.

Eiraut, qui statuunt nullam legis poeualis
interpretationem judici relinquendam esse.

Quamquain Ciceroni (pro Cluentio Cap. 46)
assentimur «faciendum est ut metus videlicet ad
omnes poena ad paucos perveniat,quot; tamen poenae
sive capitalis sive corporalis irrogationem pu-
blicam improbamus.

Cautionis in re Criminali a reo praestandae
facultas restituenda videtur. Qua in re faci-
mus cum Viro Grav. de Bosch Kemper, in opus-
culo suo: Het Wetboek van Strafvordering
aan ervaring en wetenschap getoetst.

la Art, 57 L. Imp. principio, quod in Art. 228
agnoscitur, derogari contendimus.

Kluitio, statuenti mandata delegatorum re-
stricta, et potentiam collegiorura municipalium
auxisse, et praesidia libertatis civilis minuisse,
adsentimur.

	B'ji
	mi

	H 3