UlsquuEsîtlo ]Ii»t»rico-Jurilt;llca Inaugurall«

TESTIÜM FIDE IN INQUISITIONS PRAEVIA
CRIMINAU JLREJCJRANDO FIRiVIANDA.

rtjrMf.

, ' puL-ji!

311

jYmim sy.omgiüfjw Vii ann i^uiTaaT :
.j Ovs/M/in oa/.A/iotajiüi uiwtóia. '

■dék,.

Éi

Misqulsltl» Histerico-Juridlca Inauguraliis

»e

TESÏIÜM FIDE IN INQUISIÏIONE PRAEVU
CRIMINALI JÜREJURANDO FIRMANDA.

od am,

ANNUENTE SÜMMO NOMINE ,
ex aictohitate recioris magmiflm

SIMONIS KARSTEN,

i'hii,. iiieob. uït. ulm. doct. ei tror. orb.

NEC NOJf

oïussmi SENATUS ACADEMICI consensü

EI

KOBiLisstjuE FACUIÏAÏIS JURIDICAE becreio,
pno Glt^Mtl ISOiP'e'OMJLTUS

SI.MMIS9CE

JIRE ROMANO et HODIERNO HONORIBCS ac PRIVIlEttliS,
tx academia riieso-trajecxiha
rite ac legitisle conseqt'endis

tliüDITORUJI EXAJIINI SÜBIIITTIT

JANUS EVERARDUS van LOENEEV

RIIEïSO - TRAJECIIXIS
A. 1). VIII, JUNI! A. 51DCCCXLVI. HORA H.

ïrajfctt a)gt; ïil)fnum.
APUD C. BIELEVELT

bi)ccc.\i.vi.

gt; iïf f '1-'

TYWS MASDAVERUHT
VIDûÂ P. STOHTEHDiM ET HUDS.

PATRI
OPTIMO, CARISSIMO

PIISQÜB MANIBÜS

MATRIS CARISSIMAE

s AC R V M.

m '

■I.

■ •'■«fe^v.

^ 'ff :
IJÏTA'Ï

f toi', gt; ■

OK 1881 SAD ,OMIT«IO

KaaiÄAH a':9'eii'i ' «.i;

aAMÏ82I/lAD eXflTAM

M J a J k a

P R A E F A TI O,

Sfactio Academica decurso etst nulla
tue cogeret lex, disputationem quandam con-
scribere volui, turn ut putris dilectissimi volun-
tati obsequerer , turn utpraeccptorum aliorumque
virorum consiUis ohtemperarem. Cum vera
virium tenuitatis penitus conscius essem , factum
est ut vix aut ne vioc quidem argumentum
eliyere anderem, tandem, vero quot;de testiiim fide
» in inqiüsitione praevia criminali jurejurando
» firmandaquot; scribere constitui. Accipias igitur
L. B. opusculum hocce rogo, qualecunque sit ^
ea humanitate, quae juvenili labori ignoscat
ca, quae doetrinae desunt.

H%c jam subsistere possem, nisi pium rcsta-
vet officium , ut aestumatissimis scilicet Prae-
ceptorihus gratum meum animum declararem

pro egrecjia institutione, qua per complures
annas frui mihi Ucuit.

Sinceras igitur accipite grates, viri Claris-
simi, Litterarum Jurisprudentiaeque in hac
nostra Academia Rheno-Trajectina Professores !
pro tot tantisque in me collatis beneßeiis,
ac persuasum Yobis sit me illorum immemorem
numquam fare. — Utinam Summus Numen
Yos omnes sospites Jlorentesque servet, vestrorum
saluti, Academiae decori, discipulorum utilitati.

Tibi inprimis yratias ago, Clarissime Pro-
motor ! Consiliorum tuorum atque henevolentiae
tuae, qua tuis Ubris, quorum magna copia et
saepe consulere mihi Ucuit, auxilium mihi ferre
numquam denegasti, semper me memorem fu-
turum persuasum tibi habeas. Deus O. M,
Te incolumem diu servet, in ornamentum pa-
triae, in gloriam, Scholae Juridicae.

Inier litterarum P r acceptor es, quos nactus
sum nec vos silentio praetermittere possum
Yiri Doctissimi! qui in Gymnasia Rheno-Tra-
jectino adolescentiae instituendae munus susti-
netis; accipite, quad laetus vobis aJJ'ero, grati
anim i testimonium.

Fos dcniqu? quns opiimos in hac alma Mu-
sarum sede commilitones hahui valeatis omnes.
Vos praesertim valere jubeo, ^quibuscum arc-
tioribus dmicitiae vineulis conjunetus fui,
quorumque multi in varias jam patriae regio-
nes abierunt. Vestrum imprimis memoriae me
commendo, quern vobis persuasum habeatis
semper eundem, qui antea fuerit, erga vos in
posterum se esse praestiturum. Yivite felices!
Valcte!

Nam quls non iutelligit, quam multa
firmentur jurejurando, quantae salutis sint
focdera Religionis, quam muitos Divini
supplicii metus a scelere revocaverit,
quamque sanata sit societas civium inter
ipsos Diis immortalibus interpositis, tum
j udicibus , tum testibus.

Cicero de Legibus. II. 16.

INTRODUCTIO,

Ut in causis civilibus leges Romanorum nobis
sunt fontes uberrirai ad bene intelligendum jus pri-
vatum liodiernum, sic multa in judiciorum crimi-
nalium ordine hodiemo occurrunt principia , quorum
et jus Romanum et Germanicura, Francicum ac
Batarum antiquum , uti et jus Francicum novissimum
primordia continent. Antequam igitur ad ipsam
quaestionem juridicam num forte etiam in inqui-
sitione praevia criminali, qualis apud nos viget,
testimoniorum fides jurejurando esset firraanda,
transgediar, pauca praemonere de testibus Roma-
nprum eorumque interrogatione iu judiciis publicis,
atque de jurejurando testimoniorum fidei fixmandae
ratione, mihi liceat,

Qualis fueril interrogatio jure antiquo Germanico-,
Francico et Batavo, capile secundo breviler vide-
l)imus, ut iis praemissis et inviceni collatis j'nstitutis
juris novissimi Francici et Batavi y eo facilius pateat,
quid de jurejurando, in inquisitione praevia criml-
aali, nobis sit judicandum.

CAPUT r.

DB TESTHIM IWTEBROGATIOIVE
JtTRE ROMANO.

I,

De testibus Romanorum. (i)

în omnîbus judiciis frequentissimam proba-
lionem fieri per lestes, non est quod moneamus.
Sunt autem testes, qui coram judice ab actore yel
reo perducti. rem gestam judici, de ea ut persua^
deatur, illustrant j sunt personae ad fidem rei fa-
ciendam adhibltae. (=)

(') De teslium interrogatione apnd Romanos, Ciceronis aetate,

nuperrime egit Esscher. Turici A. 1842.
C') Yoet ad Pandectas. tit. de tcstik §. 2.

Oinnes omniiio testes jure Romano adhiberi po-
terant, quibus non interdictura erat testimonium,
quique nulla lege a dicendo testimonio excusabantur.

Quidam enim aut omniiio aut saltern omnibus iu
judiciis ex quadam lege singulari, alii vero tantum
in singulis quibusdam causis jure testimonii dicendi
carebant.

Inter illos, quibus prorsus erat interdiclum testi-
monium , primo loco servi referuntur. quot;Idonei enim,quot;
dicit Licinius Ru fin us, quot;non ^identur esse
» testes, quibus imperari potest ut testes fiant.quot;
In quaeslione tantum, i, e. eculeo iraposili, de eo,
quod judici planum fieri intererat, interrogabantur.
Nüsquam vero, si servus per tormenta interroga-
tus, licet ceteroquin eadem rationa, quam moilo
iu teste, proprie ita diclo, requisiviinus, judicem
edoceiet, respondebat, vel nomine testis honoraba-
Inr vel ejus responsa testimonia dicebantur, sed
qnaeslionemitire semper vocanl scTiptores antiqui, (')

Si quidem aliae deëssent probalrones ad veritaleni
eruendam, servi response credeiidura erat. (4) Öeinde

(') I. 1, §. 1. D. de tcslibus.
I. fi. D. li. f.

(') Cieorn pro Dcjotaro §. .3. pro Miloiie §. ÖO. pro Roscia

Anipriiio §. 77.
C^) 1. 7. ö. de tcsfihus.

rflvebatur lege Julia de vi, ne in reum testimonium
dicere liceret iis, qui impuberes essent. {') Hujus
legis vei'ba noxi tanlum ad testes in reum, sed ad
omnes omnino testes referenda esse, lege ergo minus
recte, partem solam majorem testium comniemo-
rari, recte ponere nobis videmur ; sane non liquet,
cur impuberi et jiidicio publico damnato gt; sive illi
qui ad bestias ut depugnaret se locasset, quaeve
palam quaestum fecissel, quibus omnibus, eadem
ilia lege Julia de vi, in reum testimonium dicere
iionlicebat, copia fuerit testandi pro reo, in reum
non .fuerit. Certe in collatione legum Mosaicarum
et Romanarum, eadem legis verba commemorantiu-
et adjicitur quot;lege Julia de vi, quibiisdam testimonium
omnino interdicitur.quot;

Quidam etiam propter notam et infamiam vitae
admittendi non erant ad testimonii fidem. Hue
referendum quod lex Julia de vi vetuit, ne quot;qui in
» vinculis custodiave publica essetquot; in judicio hac
«X lege exercendo, testimonium tribueret, eaque
Jege cautum erat, ne testimonium ei dare liceret,

1. 3. §. 5. D. h. t. quot;Lege Julia de vi cavctur, ne liae
» lege in reum testimonium dicere liccret , (jui se ab co
'gt; parenteve libcraverit, quive impuberes cnmuquot; etc.
C) Coll. legg. los. et Rom. IX. §. 1. 'I
1') J. 3. §. 5, D. li. t. in fine.

qui capitali crimine condemnalus neque in integrum
restitutus esset.(') Sic praeter eum , qui ad bestias ut
depugnaret se locavisset', excludebatur, qui depug-
nandi causa auctoratus, quive jaculandi caussa ad
ui bem missus esset. (quot;) Imo vero, qui gravi quadam
laborabant infamia non plane excludebantur, at
testimonium sub tormentis dicere cogebantur, unde
minorera habebat auctoritatem, (5) Denique arcebatur
is, qui ob testimonium dicendumvel nondicendum,
])ecuniam accepisse judicatus vel convictus, quive
propter tux'pitudinem senatu motus nec restitutus
fuerat; (*) ut etiam lege Julia repetundarum dam-
natus, nec ad testimonium nec ad testamentum
adhiberi poterat.

lam vero videamus quinam singulis tanlum
ill caussis leslimouii dicendi jure carueririt. quot;Nullus
» idoneus testis in caussa sua intelligilurquot; dicit
Po mponi us,(®) quae régula non solum exclu..

C) I. 3. §. 5. D. h. t. I. 1. §. 6. D. de postul.
(-) 1. 3. §. 5. D. h. t. 1. 1. D. qui not. inf.
(') I. 21. §. 2. D. h. t. C. W. de Rhoer. Dicla ad Pand.
auni 1807. Part. 4. §. 139. A. M. J. Mol it or. diss.
Jur. de minuta existimatione ex jure Romano. Lov. 1824.
( ) I. 3. §. 5. D. h. t. 1. 2. D. de Senat.
(5) 1. 15. 1). h. t. 1. 6. §. 1. fl. de lege Jul. rcp. 1. 20. §.5,

Ü. qui lesl. fao. poss.
(«) 1. 10. 1). il. t.

debat dominum, sed et vendilorem in caussa
cmploris, cedentcm in caussa cessa. Nee paler lllio,
nee filius patri recte in judiciis testis erat idoneus ,
nee etiam patronus iu ea caussa, quot;ciii palrocinium
praesliterit, testimonium dicatA r c a d i u s mo-
xiebat, sive pro sive conti-a clientem. (») In causis
criminalibus denique, minorem annis viginti ac-
cusator cilare non debebat, nee parCicipem ciiminis
contra criminis socium, i^) nee tandem inimicus
capilalis contra inimicum ad teslimonium praebcu-
dum admilli debebat. (')

De icstium inlerrogaiione , deque jure-
jurando testimonii fidei ßrmandae
ratione in judiciis publicis. {*)

Constitulis quaestionibus perpeluis, per qiia;lt;
populus Romanus omnem suam de civibus judicandls
potestalera judicibus tradidit, deüniU ïuagis alquo

1. 9. B. L t. 1. uit. D, h. t.
(-) i. 20. D h. t. 1. 2. C. de testibus.

1. 3. D. h. l. 1. 17. C. h. t. Nov. 00. c. 7.
De judiciis Romanorum criminalibus eorum([uo oiiline
omiiino cousulalur Geib. Geschiclilc des Römisckcn Cii-
iniual-processes bis zum Tode Jusliuiaas. Lcipzi;;- 1842.

cci'ta inquisllio esse coepït, Testium, interrogatio
fiebat publice, sive essent voluntarii sive iis j udex
denunciasset. Erant enim duo genera testium,
unum voluntariorum, alterum eorum, quibus judex
in publicis judiciis lege denuntiare testimonium
solebat. Priori testium genere et accusator et accu-
satus utebatur, posterius tantum accusatöri con-
cessum erat; quae differentia postea cessasse
videtur ex duabus legibus Justiniani. {®)

Anlequam vero omnes illi testes ad dandum tes-
timonium introirent, a praecone citabantur, qui
quidem minime curabat, ut testes ad judicium ve-
nirent, sed eos, qui aderant, adhortabatur, ut
jam ad interrogata coram judicibus responderent.

Porro dato jurejurandonbsp;cum praesentibus

magna dimicalio erat, atque causarum patronis sum-
ma data erat licentia in interrogatione testium , ila
ut eorum oratoria fere nihil aliud quam lepidc
alque eleganter decJpiendi atqne judices corrumpendi
ars dici posset. (♦)

(') Quintiiianus Inst. Orat. V. 7.
(»•) I. 16. pr. C. de testibus Nov. 90. c. 5.

1. 8. 1. 17. C. de testibus.
('') Quintilianus Inst. Orat. V. 7. FeuerbacL Oflcnt-
licKkeit und Mündlichkeit der Gereehtiglceitspflegung
i 264. quot;Allerdings war Lei den Altcu die Redekunst,

Hoc ipsum nos docet Cicero.quot; Ubi, inquil,

» est igitur laus oratoris , quae vel in accusante antea

«

» vel in patrono spectari solebat? Bene testera
» interrogavit, callide accessit, reprehendit, quo
» noluit adduxit, convicit et elinguera reddidit.quot; {')
Primum ab ipsis, qui vel actores vel rei eos
produxerant, interrogabantur, deinde etiam ab iis
in quos erant producti. Testes autem vel interroga-
tions vel brevi interlocutione patroni, aut aliquo
urbano dicto refrigerabantur, vel si quid in eorum
vitam dici posset, infamia criminum destruebau-
tur. (»)

)) als Kunst der Beredsamkeit, nicht viel ander««
» als die Geschicklichkeit geistreich und angenehm zu be-
» trägen, und, sofern sie in den Gerichten ausgeübt
» wurde , die Richter, nach Gefallen, entweder für oder
» wider die Gerechtigkeit zu bestechen.quot;

(') Cicero pro Flacco 22.

Quintiiianus 1. 1. Eandem et hodie testinra inter-
rogandorum j-ationem (cross - examination) Angli sequun-
tur, de qua Cons. los Rey haec animadvertit : quot;Je dois
cependant faire observer un abus général de la part des
avocats anglais dans l'exercice de cette faculté : souvent
ils font subir une véritable torture morale aux témoins
par des questions captieuses ou inconvenantes, par des
plaisanteries déplacées, par des insinuations malignes et
souvent insultantes. Ceux qui assistent aux débats des
tribunaux anglais sont à chaque instant révoltés de la
position cruelle dans laquelle se trouve placé un témoin

LcK|ui tesli nisi iuferrogalo non licebal; suos
autem ICBtea accusaiorem interrogasse, palol ex Ac-
tione II, in Verrem, ubi Cicero dicit. quot;Sic mc
gt;gt; ipsura egisse memoria lenclis.ul in leslibus iulerro-
» gandis omnia criniina proponeren! el exialicareai ,
» ut, cum rem totam in medio proposuisseni ,
)) lum deuique teslem inlerrogarem.quot; (') Eliain
ab eo, contra quem producebanlur, testes interroga-
los esse, auctor est Cicero eadem in caussa Verri-
lia , ubi dicil: quot;Reducam iterum cfiuilcm Roma-
)) num L. Flavium, sl voles, quoniam prioic
» actione, ut iDalroni tui dictilant, nova quadaiu
» sapientia, ut onrnes inlelligunt, conscienlia tua
)) alque aucLorilale meorum testium, teslem nul-
)) lum interrogasli, inlerrogetur Flavius, si vo-
» les.quot; (')

Nullo pacto ii, qui judicabant aut judicio prae-
erant, neque una cum Itligaloribus neque soli testes
iiilerrogabant: plane enim accusatorius erat proces-

(iniitle par la liccnce des avocats i ccl éjjard.quot; Des In-
stKutioiis judic, ile rAiijjietcrre conipaiées avec ccllcs de
la Francc. Ed. 1826. t. II. p. 358. Bonnier. Traité
(les preuves. Paii.s. 1843. p. 235. scqq.
(') Cicero in Verrem, act. II. I. I. J. 29. cf. I. IV. § 40.

jno Flacco. §. 22,
(=') Cicero iu Verrem, ael. 11. I. V. 154. cf. cod. 1. U.
§. 152.

n

sus, alque ila inquisllio pi-aevîa sive praeparaloiia
criminum apud Romanos non exslabat. (»)

ïempoi-a fuisse, quibus dèmum post fînitas actiones
lestes interrogarentur, Quintilianus, loco sae-
pius laudato, docet, atque veterem ilium hac in re
servatum morem Cicero ita altingit. quot;Uhi est igitur
gt;gt; ilia exspeclatio, quae versari in judiciis solel?
» Nam antea cum dixerat accusator acriter et velie-
» menter, cumque defensor euppliclter demisscque
» responderat, tertius ille erat exspectatus locus
» testium, qui aut sine uIJo studio dicebant, aut
» cum dissimulatlone aliqua cupiditatis.quot; (a) Ab co
more discedens in accusatione Verris Cicero, breviler
se crimina cxpositurum et ad singula testes daturum ,
eorumque inlerrogandorum Horlensio potestatem
facturum pollicebatur. quot;Illud , iuqult, a mo novum,
» judices, cognoscelis, quod ita testes consliluam ,
» ut crimen totum expllcem ; ubi id interrogando,
» argumenlis atque oratione firmavero tunj testes ad
» crimen acconimodem, ut nihil inter illam usi-

Mittcrmaier. Das Deutsche Strafverfahren. Einleitung
S- 12. quot;Von einer Voruntersuchung, die der Ula-
quot; gislratus, um Beweise zu sammeJn, oder Personen za
quot; verliören, vorgenommen hätte kömmt nichts vor.quot;
Cicero pro Flacco 21.

» tatam accusationem alque hanc novam Intersit,
» nïsi quod in illa, tune quum omnia dicta sunt
» testes dantur, hic in .singulas res dabuiitur, ut
» illis quoque eademinterrogandi facultas, argumen-
» tandi dicendique sit.quot; (')

Solemnia in testibus interrogandis verba erant:
quot;Te rogo ;quot; interdum tarnen utebantur verbis,
quot;Quaeroquot; et quot;Volo ut mihi respondeas.quot; In tes-
timoniis dicendis usitatissimum verbum erat : quot;Arbi-
trer ,quot; quo verbo, ut ipse Cicero docet, etiam
tune uti sole bant, quum dicebant jurati, quae
comperta haberent ipsive vidissent. (')

Ut a Justiniano (f) sancitum fuisse legimus, ut
testimonia accurate litleris mandarentur, sic summa-
rïum saltem depositionum Ciceronis jam aetate
scripto servatum fuisse, patet ex ipsis ejus verbis ;
» Negare non potes : habeo enim testimonium tuum ,
» quod apud Neronem dixisti. Récita hunc ipsum
» locum de testimonio ,quot; et alio loco : quot;iVum quid
» aliud in illis judiciis versatum est?— Nihil, nihil

(') Cicero in Verrem, act. 1. §, 55.

{quot;) Cicero po Flacco 23. in Vatinium §. 5. se(|q.

(®) Cicero pro Fontejo 19,

(♦) Novella 90. c. 3.

(5) Cicero in Verrem. Act. 1. I. 1. §. 78. in f. 79.

» inquam aliud, judices, reperietis : exstat memo-
» ria : testium dicta récita.quot; (')

Ut supi'a diximus, testibus fides testimoaiorutn
jurejurando confirmanda fuit, quod revera obti-
nuisse, mul ta exempla in Orationibus Ciceronis
nos docent. Ejusmodi invenimus in caussa Verrina
nbi dicit : quot;L, Suelius jaratus apud tos dixit
quot;dixit juratus P. Potilius ;quot; quot;C. Hejum juratum
» dicere audisti (=) item in causa Coeliana,
ubi Cicero ita loquitur: quot;quid nos opinemur,
» audietis ex juratiset multis aliis locis, (s)
quae omnia hie recensere inutile foret. Alia
sunt exempla in causis Fonteja, Flacci et Scau-
ri, in qaibus Cicero testes pejerasse memovat,
unde sane eos ante jurasse necesse erat. ('») E quibus
omnibus et eos, qui jurasse non traduntur, id fe-
cisse, elEcere possumus.

(') Cicero pro Cluentio 62.

C) Cicero in Verrem, act. II. 1. 1. I4. J39 j jj^
13.

(') Cicero pro Coelio 4. 20. 55.in Verrem, act.
1. II. 80. 177. 1. IV. 5. 1. V. 15. 27.

S- 90.

{') Cicero pro Fontejo J. 35, pro Flacco J. 26, pro
Scauro, 20. J. 29.

CAPUT II.

gt;

DE TESTIUM INTERROGATIONE IS CAUSIS CBT-
MINALIBUS JURE GERMAWICO, FRAWCICO
ATQUE BATAVO AWTIQVO.

Quaîia ab antiquiasimîs inde Icmpöribus di^
Tersis aetatibus in patria nostra judicia fuerint,
accurate hic recensere, ia animo non est ; quaedam
lamen inprimis de an tiqua testium interrogatione
breviler hic commemorare non inutile fore existi-
mavi.

Primis saeculis Germanorum mores ac leges
hisce in regionibus viguisse, non dubitandum est ;
et post expulsoa Batavos Fi-ancorum leges, legem
Salicam atque legem Ripuariorum introductas fuisse
legimus ; (') quae, maxime imperante Carolo

(')van de Spiegel, verL over den oorsproDg cnz. der
Yaderl, Rceliten, 1769.

Magno, cliversis Capitularibus mutalae alque emen-
datae sunt. Quae de priscis illis Germanorura ju-
diciis nobis Taci tus (') tradidit, qui duo distinguit
judiciorum genera, alterura in quo ipsi homines
liberi judicabant, de rebus ncmpe gravioribus, al-
lerum in quo prmcipes jura per pagos vicosque
reddebant, omnia fere sunt, quae de iis nobis ser-
Tata sunt.

Postea in legibus Salica et Ripuariorum occurrunt
Racliinburgii, qui diverso numero dicuntur judi-
easse, ut et Sagibai'ones et Cenlenarii, quibus om-
nibus praefuit Comes Quicunqueex antiquissimis
institutis apud concilium accusai-e poterat et discri-
men capitis intendere , atque primarius fonS ex quo
judices judicabant, erat liberorum hominum testimo-
nium, quod praestilo «acrame^fo peihibebant. Palet
illud ex ipsis illis legibus, quibus praescribebatur ut
qui testes necessaries liaberet, eos ad placitum sive
mallum manniret, ubitestimonium dicerent. (s)

(') Tacitus, de usu, moribus et populis Germaniae.
c. 11. 12.

Be jure Francico illo antiquo inprimis confcratur Fa us tin
Helie. Traite de rinstruction Crim. Paris. 1845.
(') l-cx Ripuariorum Tit. L. 1. quot;Si quis testis ad mallum
quot; ante Centenarium \cl Comilem , seu ante Dueem , Pa-
» tricium vel Regem neccssc habuerit, ut donent tcsii-

nine eüara in lege Wisigothorum: quot;Judex ut bene
causam cognoscat, primum testes interroget quot;et alio
loco ejusdem legis: quot;judex causa finita et mcramento
secundum leges, sicut ipse ordinaverit, a testibus
dato, judicium emittat, quia testes sine Sacramento
testimonium perliibere non possunt.quot; (')

Primum accusator suos producebat testes, deinde
accusatus; si vero judex hoc utile judicaret, alios
quoque ad placitum mannire poterat. Testes ante
juramentum discutiebantur; (®) plures emm testimo-
nium injudicio ferre non poterant; inter eos primo
loco occurrunt impuberes infra annum aetatis xiy ,
deinde etiam testes accusatoris, quos e domo sua
produxisset; condemnali ob lurtum vel liomicidium,
et semel qui pejerasset.

Quodsi ille, qui ad testimonium adducebatur,
reprobaretur, qui eum i-ecusabat dicere et probare
debebat, quam ob i-em cum recipere nollet; quod

» monium, et forlasse testes noluerint ad placitum venire,
» ille, qui eos necessarios habet, mannire eos debet ut
» testimonium, quod sciunt, jurati dicant.quot; Lex Salica
emend. Tit. LI. §. 1.

(') Lex Wisigothorum L IL Tit. 1. 22. et I. IL Tit. IV. 2.

(®) 3um Capital, a. 805. a. 13.

(s) Capitul. I. 7. a. 101. Lex Aleman. ^Tit. XLII. Capital.
CaroH Magui anni 789. a. 62. Capitul. longab. anni 813.
a. 17.

qunm nou polerat, ad jusjurandum se nihil contra
verilatem dicturum admiltebatur testis. (')

Testes illi, proprie ila dicti, singuli deinceps ac
seorsira puhlice interrogabantur; bene tarnen distin-
gnendi a conjuratoribus seu consacrameiitalibiis ;
illi se ipsos factum vidisse vel audivisse, hi veru
accusati juramentum purgatorium ex sua opinione
vei-um esse jui-abant, quorum ope si modo reus aliln
12, alibi 7 haheret, quasvis contra se allatas proba-
tiones, jurejnrando refellere polerat. (3) Qiium
niulti essent, qui perjurare pro nihilo ducebaiit,
in tanlum ut pro unius diei satielate ant pro quo-
libet parvo pretio ad juramentum conduct

(') Capiful. I. 7. a. 283. quot;Testes, priu.^qiiam de causa
» interrojjentur, sacramento debere constriiißi, ut jurent
» se nihil contra veritatem dicturos.quot;
{') Bernard! , de l'origine et des progrcs de la legislation

Francai.se. Paris 18 lö. p. 88.
(/) Pestel. Coinmontarii do republica Batava. vol. 1. p. 372.
ed. nov. Lugd. Bat. 1795.

Quam frequens medio aevo fuerit apud Gerrannos juris-
jurandi usus nos docet Wilda in opere Da.s Strafrerht
der Germanen, Halle 1842. p. 078. quot;Eidlich, inquit,
•gelobte der Germane Thaten, die er als heilig ihm oMie-
^ sende Pflicliten betrachtete, oder deren Vollführung il,m
^um Ruhme gereichen sollte; eidlich versprach er Siclier-
lieit und Frieden seinen Feinden j eidlich wurde das

2

po?«ent, animasque suas perjurio perdere minime
forraidabant, ƒ) saeculo jam nono apud Gallo»
(x)nj uratores in desuetudinem abierunt, legumlatore
quot;periculum perjuriiquot; metuenle ; («) apnd nos tamen
eoium usus demium saeculo XV, introducto jure
Romano atque Canonico, cessavit.

Ab hoc inde tempore etiam probationes supersti-
tiosae (ordalia) veluti itio per vomeres ignitos, ferri
candentis comprehensio, certamen singulare cet. in
usu esse desierunt atque paulatim in eorum locum,
non tamen ubique, aliud venit veritatis exquirendae
Mibsidium fragile et anceps, nempe quaestiones per

tormenta : (') non quidem ad confirmationem testi-.,
monii, sed unice ad extorquendam criminis confes-
sionem. Cui instituto consuetudines variarum regio-
num municipales magis magisque favebant ; diversis
nempe in provinciis invaluerat mos, ut nemo con-
demnaretur, nisi crimen confessus.

Comitum jurisdictione in Baiivos translata
atque inquisitorio processu magis magisque locura,
accusatorii occupante, judicia sensim sensinique
arcana erant facta et arbitraria, ita ut aetate Im-
peratoris Caroli V omnis fere cognitio extraordi-
naria esset, atque testium interrogatio clam i-eo
haberetur.

Favebant isti quaestionum criminalium habenda-
rum rationi Curiae provinciales, regnantibus Bur-
gundiae Ducibus institutae, quai-um jurisdictio , licet
quot;Varia privilégia singulis provinciis data, longe in ter
se diversa atque certis legibus parura circumsci-ipta,

restringere conaretur, unitatis magis quam lilgt;er-
tatis civium erat praesidium. (')

-nbsp;De judiciis antiquis Frisiae , quorum nonuulla nohis
servavit in illa, quam paucis abhinc annis Leovardiae
edidit, Saeculi XV. Jurisprudentia Frisica Monta-
n u s H e 11 e m a , vir nobilissimus, hoe loco plane
sllere eo minus possumus, quum illius regionis in-
stituta et Germanicam libertatem et Juris Romaui
ac Caiion'ci vim passim prodant,

-nbsp;Primo loco judex citabat illum, qui accusatus
esset. Ubi jam reus in judicium venerat, ei libellus
i. e. exemplüm ^ accusationis ab actore (ita enim
dicebatur accusator) institutae tradebatur, eique
dies dicebatur, ut se defenderet. Spatio illo perapto
atque lite contestata , actor et reus jurabant se veri-
tatem dicturos, atque testes, qui coram utroque
interrogarentur, nominabaut. (®) Testes illi etiam

jurahant de vei'itate, atque deinceps a judiee
singuli et separati interrogabantur,; qui eorum
testimonium integrum perscribebat. Si quis peje-
rasset, infamis dicebatur, neque testimonium
ferre vel testis esse poterat, atque sedecim ia
rebus peccasse dicebatur, diversoque modo punier
batur. (I)

Diversitati judiciorum criminalium jam Carolus V
Constitutione Criminali, Carolina dicta, quam ia

Germania promulgavit, quaeque ibi vim legis ha-
biiit, obvenire studuit ; numquam vero illa apud nos
juris sci'ipli auctorilatem nacta est. (') Constitutio
illa quae maxime, ut par erat, consuetudiuibus
Cermanicis nitebatur , mirum dictu jurisjurandi quo
testes obstringi oporteret, nullam mentionem facie-
bat; forsan, ut conjicit Boehmer, (®) quoniam,
quod in causis civilibus dubio carebat, ita quoque
in criminalibus, et quidem longe magis, observari
deberet.

Certa quaedapi lex quominus diutius et in Belgio
desideraretur, Philippus II Rex Hispaniae, ultimus
llollandiae Comes, prohibait. Promulga vit enim
legem circa modum procedendi in causis crimina-
Jibus die 9. m. Julii Anni 1570. cujus Viglius
Zuichemusab Aytta, pi-imarius auctor fwissö
U'îiditur. (3)

Ex ilia lege procedendl modus communis erat ex-
traordinarius, atque ita reo patroni auxilium dene-
gabatur; testium, coram judiee sub juramerUo
interrogatorura in inquisitione praevia (praecedenle
infoi-matien), cum reo nomina tantum atque facta,
de quibus interrogati essent, nec vero dicta Integra,
communicabantur. übi jam reus sibi imputata
crimma negabat, et suos testes citari a jndice petere
poterat^ cui petilioni si oblemperaret judex, ribvi
testes praesente reo cam prius jam auditis solem-
niter sigiliatimque interrogabantur, atque intersect
eum reo eonferebantur (fionfrontatie), ut constaret
lam de veritate facti quam de innocentia vel culpa
rei. (2) Post rerum eoaversionem anni 1572 suura
quaeque foederatarum Belgii regionum Curia ordi-
nera ac judiciorum formulam sequebatur. Talem
lt;^uria Trajectina die 3 m. Aprilis anni 1583. acce-
pt, quae formula ampliata est die 28 aj. Augusti

1621. Secundum illam scimus leslium inqui.si-
tioiiem jJiaeviam lactam esse coram judice selecto
citm graphiario, eorumque testimonium ab bocce
liileris mandatum, ab ipsisque testibus subscriplum
fnisse; uti aliunde (=') patet, Procuratorem Genera-
lem omnino juramento, mimime vero examiui
adesse potuisse.

In judiciis minoribus placita alque statula muni-
cijralia (Stedelijke Keuren en Ordonnantiën) tam
antiqua , quam recentiora vim legis obtinebant.

Omnia hie exponere, quae in testibus audiendis
ibi observabantur, (s) longius foret; certe inquisitiu

praevia coram Praetore (Schout) in urbo nostra
ïrajectina accurate non erat descripta atque de^
finita; (quot;) nullius vero testis vivi testimonium
ad probationem delicti fidem faciebat, nisi jura-
niento firmatum. Patet illud ex statuti verbis;
» dat voortaan ^een interrogatien of certificatien van
» getuigen (in 't leven zijnde) voor beviojs aangeno»
» men zullen vs^orden, tenzij deselve — gerechtelijk
» eede gerecoleert^''

Verum enimvero quum judiciorum crimlnaliuni
potestas arbitraria in dies augeretur, alque diversi
abusus continuo irreperent , saeculo 18° medio mulli
Praeclari Jurisconsulti, cum in aliis Europae i'egio-
iiibus, tum in Belgio quoque, de iis tolleudis pu-
blice sentenliam suam ferebant. Inter noslrales
inpriniis laude dignus esl caussarum pationus Amste-
lodamensis magni nominis H e n r i c u s C a 1 k o e n ,
qw commentatione sua: over het voorkomen eu

straffen der misdaden, (') specimen dedit Ordinis
judiciorum Criminalium reformandi. Defendebat
quidem cognilionem extraordinariam, atque quaes-
tionis per tormenta usum, at vero moderatum;
testes ab ipso judice, absente accusatore, separatim
atque conjunctim, audiendos esse monebat, ut
deinde quisqne ita interx'ogatus, testimoniorum
fide jurejurando firmata, coram accusato dicta
tueretur.

Sic jam antea increscenti malo, initio ejusdem
saeculi 18 Oidines Hollandiae subvenire studuerant
electis nonnullis Jnrisconsultis primariis, qui de
optima ratione instituendorum judiciorum senten-
tiam suam ederent; irrilus tarnen horum virorum
luit labor, cum nullam vim ad leges corrigendas

»acta sint specimina, quae manuscripto nobis sei--
vata (') sunt. — Nec meliori sorte usam est colle-
gium constitutum 40 annis post, ejusdem negotii
perfieiendi caussa, cujus typis expressum exstat
specimen legis de forma procedendi in causis crimi-
nalibus, (') quo tamquam fundamento nititur lexquot;
sancita Anno 1799, (s) numquam vero introducta.
In ea lege, quae non, uti modo laudata specimina
unius tantum regionis, sed totius Reipublicae Ba-
tavae judicia complectebatur, art. 23. de testium
interrogatione praevia ita agitur: quot;ße Commissarissen
» zullen voor den aanvang van bet verboor, aan ieder'
» getuige ernstig voorhouden deszelfs verplichting
» om de zuivere vs^aarheid te zeggen , — en dat, wan-
» neer de rechter na hunne gegeven antvs^oordeu,
» zal goedvinden hen daarop den eed aj te nemen,
» zij dan daarmede ook zullen verklaaren en beves-
» tigen niet alleen dat zij de waarheid gezegd
» hebben, maar ook dat zij alles gezegd hebben,
» Vvat zij van de zaak wisten.quot;

Novi couatus emendandi quaestiones criminales
exemplum nobis offert historia Ludovici Napoleontis,
regis Hollandiae. Superiori enim legi fere simile speci-
men Anno 1808 regi ©quot;blatum et a collegio legifero die
14 m. Julii 1809 comprohatum est, numquam ta-
rnen , oh introductionis difficultatem atque subsecuta
fata Patriae politica, vim legis obtinuit. (') De inqui-
sitione praevia in illo Codice, quem itidem typis
mandatum habemus, inde ab art. 992—1030
agitur, atque inter di versa praecepta , ab iis , quibus
interrogatio erat commissa , observanda, art. 1020 (3)
testium testimonium juramento firmandum esse jubel.

Tandem, regno Hollandiae cum imperio Francico
conjuncto, anno 1811 medio communem cum eo
patria nostra Codlcem Quaestionem Criminalium (*)
nacta est.

(I) de Boscli. Kemper. 1. I. Inl. p. 139.

Wetboek van Regterlijke instellingen en regtspleging in
het Koningrijk Holland. 1809.
(») art. 1020. quot;Na de on^lerteekening zal door Commissaris-
» sen, zulks goedvindende, aan den getuige de eed worden
» afgenomen:'' etc. — Cf. ad hunc locum Regtspleging
bij de Landmagt. art. 102. 106. quot;Na de onderteekening
» zal, door de Commissarissen, geene redenen ter con-
)) trarie zijnde, aan den getuige de Eed worden af-
)) genomen:' etc. — Regtspleging bij de Zuemagt, art.
66. 81. d,:,.
[*) Code d'lnstruction Crijuiuche.

CAPUT III.

DE JURE FRANCICO NOVISSOIO.

A superior! plane alienura jam campum in-
gredimur ; prorsus enim aliis ex fontibus, quam
qui apud nos in leges priores vim habuerunt, Codi-
cem inquisitionis criminalis anni 1808 haustum esse
novimus.

Plurima, quae vel antiquitus vel recentiori aetale
jurisdictionem in Francia regebant, principia et
mstituta, ut juratorum judicia, judicia publice,
adstante populi corona, habendi ratio, testimonium
orale , pi-ovocatio ; deinde vero ministerium publi-
cum , judices perpetui, inquisitio praevia scripta
atque secreta, in hoe Codice conjuncta sunt, unde
i»uliis locis vetera Edicta annorum 1539 et 1670
Jegumlalores secuti sunt. Quam publici et arcanï
órdmis judiciorum coricihationem ex parte jam anno

1791 tentaverat conciliarn legiferum, cui nomen
Assemblée Constituante, cujus opus subsequentibus
legibus 3 Brumaire anni IVquot; et 7. Pluviôse anni IX
fuit emendatum (')

Viguerat inde a Francisco I. maxime ab
anno 1539 processus inquisitorius arcanus, quo,
quae fuerat bactenus in Fi-ancia, defensionis libertas
accusato tota adimebatur: quam injustitiam
etiam Ludovicus XIY, cujus ceteroquin décréta
non uno loco sapientiam spirant, anno 1670 san-
civit. Secreta illa inquisitio duravit usque ad anmun
1789, quo Coetus nationalis publicum judiciorum
ordinem restituit, quaestiones per tormenta abole-
vit, defensionis jus denuo concessit accusato atque
juratorum cognitionem introduxit.

în Codice igitur anni decirai liujus saeculi con-
junctas videmus et inquisitionem praeviam secx-elam
scriptam et inquisitionem publicam oralem. Quod
apud veteres dicebatur enquête et in codice anni
1791 accepit nomen injormation, quae excluso ae-
cusato et caussae patrono fiebat, jam vocabatur
inquisitio -praevia [instruction), nempe inquisitio
coram judice quaestionis (juge d'instruction). Nullam
ea Tim habebat in ipsam caussam dijudicandam sive
sententiam decisoriam, sed tantum adhibebatur ut
judicibus, quibus mandatum erat negotium statuen-
di de admittenda nec ne accusatione, (chambre de
mise en accusation) lumen alFerret. (')

Quodsi jam quaerimus, quid in audiendis testi-
bus in inquisitione praevia Codex Quaestionura
Criminalium praescripserit, non amplius, ut ex
lege anni 1791 inquisitio fiebat a judice pacis (juge
de paix) in loco, quo crimen erat perpetratum, vel
ab uno ex judicibus per sex menses, ut volebat
Codex 3 Brumaire anni IV, hoc munere gravato,

de Bosch Kemper, t.a.p. Inl. p. 57. v. Mitter-
maier, das Deutsche Strafverfahren. Heidelb. 1832. Einleit.
§ 17.

Bonnier. Traite' des preuve.s, Paris. 1843, J. 21ß.
suiv. administration de la preuve testimoniale en matière
criminelle p. 227.

fjui dicebahir ditecieur du Jufy, sed ipse Impe-
rator in quovis tractu judiciali [arrondissement)
judicem quaestionis {juge d'instruction) eligebat,
qui per tres annos hóe munere fungei-etur. (')
Magna enim incommoda attulerat breve illud tem-
poris spatium, quo judex dictus directeur du jury
persecutioni criminali praeviae erat praepositus,
cum, qui ipsi succedebat judex, saepïus inquisitio-
nem ab ultimo initio repetere deberet, atque ita,
tam justitiae quam reo, perniciosa mora inde ori-
retur.

Qui ex novissima lege institutus erat judex quaes-
tionis omnia , quae agebat, prius cum Procuratore
Imperiali, id est cum Actore Publico , communicare
debebat, exceptis nounullis decretis incarcérationis
atque crimine flagranti peractis ; (3) interrogabat

(') Code d'Instruction Criminelle art. 55. Code 3 Brum,
an IV art. 171. 211.

Motifs du et rapport sur le livre premier du Code d'In-
struct. Crim. 17 Nov. 1808. le Graverend. op. laud.
Tom. I. chap. IV Sect. IV. du Juge d'Instruction, p. 163.
(ä) Code d'Instruct. Crim. art. 61. quot;Hors le cas de flagrant
» délit le juge d'instruction ne fera ancun acte d'instruc-
» tion et de poursuite qu'il n'ait donné communication
» de la procédure au procureur impérial. Néanmoins
» le juge d'instruction délivrera, s'il y a lieu, le mandat
)) d'amener, et môme le mandat de dépôt , sans que ces

testes slbi indicatoset citatos,ase invieem separates,
pnstquam juraverant omnem veritatem atque nihil
praeter veritatem se dicturos; (') quod juramentura
ab impuberibus infra annum aetatis xiv non prae-
stabatur. Grapbiarius, qui hisce interrogationibus
intererat, cuj usque testimonium litteris mandabat,
quod recitatum, a judice, graphiario et teste sub-
scribendum erat. UbI testes extra territorium judlcis
liabitabant, judici quaestionis vel judlci pacis loci,
quo habitaret testis, interrogatio committi poterat.
Qualia cetera fuerint instituta, quae ex illo Codice,
praeter juratorum judicium, quod jam anno 1813
^«it abrogatum , (s) ad annum 1830 apud nos value-*
runt, non est quod inquiramus; certe in Codice
iiovissimo Batavo de ordine judiciorum Crlmina-
I'um, e quo pauca leviter tangenda nobis supersunt,
plurinia eorum reperlmus.

» mandats doivent être précédés des conclusions du pro-
^ cureur impérial.quot;
(') Code d'Instruction Crim. a. 75. quot;Les témoins prêteront
serment de dire toute la vérité et rien que la vérité.quot; etc.
(') Code d'Instr. Crim. .i. 71—8f5. '
(') Besluit van 11 Dec. 1813. SlaatsU. nquot;. 10.

CAPÜT lY.

DE JURE EATWO rfOVISSfWO,

Post eversionem Imperii Francici et restitu-
tam propriam regiminis formam iu patria nostra ,
Codex 13 Julii 1809 pro temporibus immulatus tan-
dem apud nos vim legis accepisset, nisi provinciae
Belgii Meridionalis nobiscum anno 181» essent
conjunctae, quae inprimis Codicem Francicum anni
1808 i-etinei-e studebant. Specimen igitur Batavum
de Ordine Judiciorum Criminalium tribus Juriscon-
sultis Belgicis oblatum , (') nee vero ab illis probatum
est, undo anno 1819 novum specimen confectum
quidem est , numquam tamen Ordiuum Generallura
Iiegtti Concilio proposituin j nam lapsa temporis cre-

Voorduin. Geschiedenis en hegitiselcn der Nederl. Wet-
hookm. VI dl, Inl. p. 111. de B use li Kemper,
t. a. p. Inl. p. CXLL

vel'flt et apud Jurîsconsultos uonnuîlos Bataros
inagrii nominis (Meycrum , alios) juris Francici nisi
instituta, certe principia retinendi studium, quod
jus antiquum Batavum respuebat et plane ab hocce
di versa specimina exigebat. (*)

Nova igitur specimina die 23 Octobris 1828
fuerunt Ordinibus Generalibus Begni oblata ; sed
quaeslione, num juratoram judicium, quod anno
1813, ut supra vidimus, abrogatum fuerat, resli-
tuendum esset, magna animorum contentione agi-
tata, cui die 11 Aprilis 1829 negando fuit respon-
sum, (S) alia denuo die 24 Octobris 1829 Ordinibus
Generalibus Regni fuerunt proposita.

TJterque Codex, quamquam în bene multis a Gai-
lico recedens, tamquam fundamento nitebatur Codice
Quaestionum Criminalium Francico; partitio eadeni
fere erat, praeterque mutationes atque emendationca
liic et illic obvias, articuli non pauci ad litterani
erant adsumti. Utriusque principium ferebatur ut
tueretur libertatem singulorum civium, ut judican-

(') de Bosch Kemper. t. a. p. Inl. p. 140. Viii Ampliss.
Voor duin. Geschiedenis enz. Ie dl. p. 73. v.
Staatseonrant 27 Octob. 1828. nquot;. 254.
Staatscourant 16 April 1839. n®. 91.
C^) Staatscourant 26 Oct. 1829. n». 252. (4« bijvoeg.,el.)

tium libidinera resU'ingeiet, et curaret ne ex judicïs
errore innocens plecteretur. (')

Publicae deliberationes de posteriori speoimine a
C4)nGilio Ordinum Generaljum Regni die 16 Martii
1830 inchoatae sunt atque jam die 31 m. Martii
algt;solutae; luitque specimen die 2 m. Junii 1830 ,
uonnullis mutatis, et a Procerum Concilio (Eerste
Kamer) probatum. Ilïc igilur Codex sub titulo,
Wetboek ran Strafvordering editus , ex decreto Re-
gio (') inde a die 1 Febr. 1831 vim legis accepisset,
nisi, quae mense AugUßti 1830 excitata est, seditio
in provinciis Belgü Meridionalis legum novam cen-
suram postujasset, ad quam perficiendam decreto
Regio die 24 m. Fabr.t 1831 (4) collegium novem

(') Memorie van toelichting, Staatscourant 26 Oct. 1829,

n®. 252. (4e bijvoegsel:)
(=) Staatscourant v. 1 April 1830. nquot;. 78. Idem v. 3 Junij
1830. n°. 129. Voor duin. t. a. p. p. 333. v. 354.
Praeter Ordines Generales Regni de speoimine emendando
inernisse dici possunt Viri AmpHss. W. L. F. C. van
Happard, J. J. Uijtwerf Sterling, F. A. van Hall et
\ iri Clarr. C. A. den Tex et J. van Hall. editis: Het
ontwerp van een Wetboek van Strafvordering beschouwd.
2 sfukken. Zutphen. 1828 et Aanmerkingen op het ont-
werp van het Wetboek van Strafvordering. Amsterd.
1829. 4 stukken.
(®) «(•■•iluit van 5 Julij 1830. Staatsbl. n». 41. Voorduin.

t. a. p. Ie dl. p. 355.
( ) Staatsbl. 1831, n°. 6. Voorduiu. t. a.p.Ie dl. p. 359. v.

vii'orum creatum est, quod noVarum leguiti exetiï-
plum die 1 m. Martii 1836 Oi-dinibus GeHèialibus
obtulit, quae die! 18 m. Aprilis éjusdem anni prlt;)-
batae sunt, f) et tandem die 1'-Octobris 1838 in-
troductae. f')

Codex hic Batavus mùltis locis Codicènî Franci-
cum, ut de superioribus speoimiiribus jam monui,
quasi ad Hiterara sequitur, passim tamen ab eo
discedit; non amplius enim âpud nos Praeses Pro-
vinciae est magistratus politiae judicialis ; solus
actor publicus sive Publicum Ministerium crimina
persequitur ; non amplius j udex quaestionis pendel
a jussis Procuratoris Generalis ; sed tantum in-
quirit requirente Ministerio Publico; non amplius
a Rege, ut olim ab Imperatore , sed a Curiae Pi^o-
vinciali adscriptis ex judicibus tribunalis inferioris
(arrondissements - regtbank) per spatium duorum an-
norum illé creatur. (®) Perscrutalio domeslica aui-

(') Staatscourant van 19 en 20 April 1836. nquot;. 93. en 94.
Staatsbl. 1836. aquot;. 18—40. Voorduin. t. a. p. 1«
Deel. p. 415. v
(') Besluit van 13 AprÜ 1838. Staatsbl. nquot;. 12.
(3) Wetb. V. Strafv. a. 11. Code dinstr. Crim. a. 10.
'Cquot;) Wetb. V. Strafvord. a. 22.

(Ó Wetb. V. Strafv. a. 58. Code d'lnstr. Crim. a. 57. 279.
280.

(«) Wetb. V. Strafv. a. 55. 56. Code d'lnstr. Crim. a. 53,

pUata fcst; {') cautioiiîs facultas illa, cujus fqie
polerat et apud nos reus in delictis levioribus di-
nùlli, abrogala est ; absentes et contumaces non
ilamuantur, (®) atque in testium interrogationibus
praeviis juramenti nécessitas, de qua in capite se-
qucnti amplius agemus, apud nos sublata est. C^)
Plura alia a jure Francico discrepantia hic addere
opus non erit ; satis enim constat, legislatorem errore^
graves judicum in inquisitione criminal! instituenda
prsevidisse, iisque occuxTere voluisse.

(') Wetb, V. Strafv. a, 106, v. Code d'Instr. Crim. a. 32.

46. 52 87. 88.
(=) Code d'Instr. Crim. a. 113—126.
(') Wetb. V. Strafv. a. 280, Code d'Instr. Crim, a. 465. seqq.
(lt;) Wetb. V, Strafv, a. 62. Code d'Instr. Crim. a. 75.

Mittermaier, die Mündlichkeit, das Anklageprinzip
II, s, w. Stuttgard. 1845. J. 7. p, 67. A. C. H. Braun.
lIiiMplBliicke des öfFentlich-mündlicheii Strafverfahrens.

Leipzig 1845. 2e Abtli. p, 125,

CAP DT V.

nit .JURE.IUR.VNDO IK INQUISITIONE CRIMINALI
PBAEVIA. PUA.ESTANDO.

Quam diversa diversis temporibus in patria
nostra inquisitio fuerit, quibusque modis usque ad
aelalem nostram testes interrogari soliti sint in cau-
sis criminalibus, breviter exponere conati sumus,
atque njultis locis Codicem Quaestionum Crimina-
lium, qui hodie apud nos viget, a Francico illo
anni oclavi bujus saeculi discedere, indicavimus,
nihil igitur nobis jam restât aliud, quam ut quae-
dam interponamus de quaestione : utrum testimo-
niorum fides in inquisitione praevia criminali jure-
jurando firmanda sit.

Ex Codice nostro Batavo , cujus art. 62. ita sonat ;
quot;de getuigen zuilen heioven de waarheid en niets

dan de waarheid le zeggen in inquisitione praevia
juramentum non requiri vidimus, quae tarnen in-
terrogandi ratio minus solemnis non uni difficultati
ansam praehere videlur.

quot;Inquisitio, ut docet Carmignani, (quot;) est
» cognitio de criminibus a judice competente ex officio
» ob légitimas causas suscepta ad puniendum vel
» absolvendum reum et publicam tuendam salutem.
Ne igitur injuste agat judex neque falsis testimoniis
decipialur, Veritas ut detegatur neque praeconcep-
tum mendacium veritati detegendae inpedimenlo
sit, legislator caveat.

Quo tempore testes, ut veritatem aperiant, maxime
sunt idonei ? Certe tempore proximo illi, quo cri-
men luit perpetratum, initio , a limine fere inqui-
sitionis , quo omnes animi molus sunt recentes, quo
nondum cum parlibus, quarum interest, comrnu-
nionem habuerint testes; quo minime verendumfore
ut memoria eos fallal. Quae omnia legislatorem
minime fugisse, multi Codicis articuli indicant.
Quidni vero teslium dicta in inquisitione praevia
jurejurando confivmari voluit? Audiamus Regium

(') Carmignani Juris Crim. Eiementa. vol. 1. Cap. II. Tit. 2.

§. 1. ed- 5e p. 210.
{-) Wetb V. Stralv. a. 29. 34. 37. 41. 65. t. 83.

reram judicial ium Adminislrura: quot;Men heeft wel
)) voorgeschreven, dat de getuigen zullen moeten
» beloven de waarheid en niets dan de waarheid te
» zeggen, doch de rerpligting tot het afleggen van
» den eed is voorhedachtelijk weggelaten, omdat
» de ondervinding maar al te zeer geleerd heeft, hoe
» huiverig en vreesachtig de getuigen hij de defini-
» tieve teregtstelling zijn , om van hunne aanvankelijk
» afgelegde verklaring terug te komen, uit vrees
» van als valsche getuigen te worden aangemerkt.quot; (')

Quae ohjectio parum momenti hahere, atque tan-
tum exceptionem continere videtur. Nullus sanc
vir prohus ^tque verax in inquisitione praevia
praestito jurejurando, falsum perhihehit testimoni-
um; quin Ion ge major testium pars, quae cognita
hahet, bona fide prolltebitur, nisi mentis fervore
vel studio proprii commodi fuerint abrepti, e qui-
bus etiam jui-amenti sanctitatem violare et verita-
tem tenebris involvere non pauci verebuntur. Pi'aetc-'
rea, qui ad non bene intellectas quaestiones respoiir
derit errans judicemque in errorem induxerit, is
testimonium sine metu retractabit.

An igitur legislator ob oculos habuit pravos illos
homines, qui, data opera, iravel invidia duoti, ju-

dicera decipere alque pejerare non raetuunt ? Hos
profecto nuda sponsio veritatis dicendae meliores
non reddet, alque istorum testimonia jurejurando,
in judicio publico postea praestando , adeo majorem
merere fidem, equidem non video. Omnino viro
Nobiliss. van Rappard adsentior, dicenli: quot;Een
ygt; getuige kan later bij de openbare tereglzitting tot
» de waarlieid terugkeeren; dan, bedenkt het bij u
» zei ven, welke invloed op onze overtuiging kan
» verwacht worden door de verklaring van iemand ,
» die zelf heeft moeten erkennen den regt er te hebben
» misleid.quot; (') Ita cum viro Ampliss. de Bordes
quaero: quot;Zal een getuige dien men in staat mögt
» achten, om inde voorloopige instructie eenen aan-
» geklaagde, onder het afleggen van eenen valschen
)) eed, te bezwaren, indien zoodanige eed toen van
» hem was gevorderd geworden, ook met doorgaans
» slecht genoeg zijn, om zulks in de openbare te-
» regtzitting te doen , al werd hij daartoe door de
» vrees van eene vroegere beëedigde getuigenis te
)) herroepen, niet aangespoord ?quot;

Si quidem nullus testis jurejurando obstringatur,
quam saepe jamfiet ut quis , sive misericordia ductus ,
sive aliis animi affectibus minus probandis impulsus ,
veritatem in favorem rei vel quod in publicum
prodire abborret, occultare studeat, veritus ne judici
palam fiant, quae reum perdere possint. Quaquot;de
re persuasum fuisse îpsi legislator!, patet ex ejus
verbis ; quot;Men kan niet ontveinzen, dat in zeldzame
» gevallen, deze of gene getuige bij de instructie
» den verdachte minder zal bezwaren, indien hij
» zonder eedsaflegging gehoord wordt.quot;

At vero, ita securitas publica non leviter offendi-
tur; nam accusator publions saepius ex defectu ar-
gumentorum , quae nancisci potuisset, ubi testes,
ope juramenti, coacti fuissent omnem veritatem
palam lacere, crimen vel delictum ad sufficientiam
juris probare non poterit, alque factum inipunitum
manebit, non aliam ob caussam quam quod judex
modo eflicaci veritatis detegendae careal. Quodsi

jusjurandum praestandum esset, quicunque testis
bonus et aequus, juramenti sanctitalem sonsiderans
et constanter omnes avertens supplicationes, Tel ip-
6ÎUS rei Tel propinquorum ejus, Tel animi alTectus
réprimons, quae Tiderit vel audiverit, cum judice
communicaret.

Contra Tero, ubi testes ducti ira, odio ?el ulcis-
cendi animo, sponsione tantum neque jurisjurandi
religione adstricti, lestificantur, libertas singulorum
civium contiimo in periculum Tocabitur, atque
falsum testimonium non tantum illud mali secum
ducet, ut tribunal reum citandum jubeat Tel carcere
includendum Tel detinendum decernat, si jam ibi
inclusus sit, sed potent etiam sequi decretum Curiae
de perseeutione publica criminali Tel correctionali
cura incarcerationis maudato. (')

Legislator, cui ceteroqum curae fuit, ne quis con-
demnaretur, nisi judex ex documentis legitimis
sibi persuasum baberet de culpa rei, de re tam
gravi, qualis est praevia libertatis privatio, païuni

sollicitus fuisse videtur. Secundum art. 128. Codicis
Quaest. Crim. qui sic se habet ; quot;Het Hof zal op de
» stukken uitspraak doen zonder den beklaagde of de
» getuigen te hooren non alia fere sunt Curiae do-
cumenta et instrumenta exliibenda et perpendenda,
nisi illa, quae ipsa lex vocat quot;onbeëedigde verklarin-
gen ,quot; quibus eadem plenam fidem, quod ad con-
demnationem, denegat. (') Prima igitur judicum
décréta, ex quibus non leve malum cives pati
possunt, nituntur probationibus seu potius ïndiciis
admodum fallacibus. Huic malo Codex Quaest»
Crim. Francicus Anni 1808, interpositis verbis:
quot;Les témoins prêteront serment de dire toute la
» vérité, rien que la vérité ,quot; obveniebat. (s) Abrogato
enim juratorum judicio, quod ex Cod, 3 Brum,
anni IV de admittenda nec ne accusatione criminali
pronuntiabat (jury d'accusation), testium testi-
monia, coram judice înquisitorio perhibita, majo-
rem acceperant gravitatem atque inde, ut recte ani-
madvertit Car not: quot;il était naturel de leur donner
» un caractère plus solemnel.quot; Ut vero intelliga-

mus quam parvara vim Codex llle 3 Brum. a. IV
testimoniis injuratis tribueret, verba hic afFeram virî
clar. B o i t a r d. (') quot;Si en effet, le Code d'Instruc-
tion Crim. a entouré de quelques formalités, de
quelques garanties de plus l'audition des témoins
devant le jury d'instruction, il est bien important
de remarquer que ce changement tient à ce que,
dans la procédure actuelle, les dépositions reçues par
le juge d'Instruction et constatées dans son procès-
verbal jouent un roi infiniment plus grave, entraî-
nent des résultats plus serienx, que dans le système
de la loi de l'an 4. En effetquot;, dans le système de la
loi du 3 Brum, an 4, ces depositions que le juge-
de-paix recueillait et constatait n'étaient pas, à
proprement parler, de véritables témoignages ; c'é-
taient de simples indices, de simples renseignemens
destinés à guider I'ofHcier de police judiciaire dans
la direction des procédures, destinés a lui faciliter
la recherche et la réunion de tous les élémens, qui
pourraient former plus tard la conviction de l'un
ét de l'autre jury. Non-seulement ces depositions,
reçues et écrites par le juge-de-paix, ne pouvaient
pas être présentées au jury de jugement chargé de

t

prononcer snr le sort de l'accusé, elles ne pouvai-
ent pas même être mises sous les yeux, dans
les mains du juiy d'accusation, chargé de decider
s'il y avait ou non matière à accusation ; ces
procès-verhaux ne sortaient pas des mains des
officiers de police, et le jury même d'accusation,
chargé de decider si le prévenu serait soumis a
l'examen du jury de jugement, le juryd'accasation
ne statuait que sur des dépositions orales. (') Ce
point est de la plus extrême importance. Ainsi
l'article 238 du Code du 3 Brum, indiquant la
mission des jurys d'accusation, disait : Après la
lecture de cette instruction, le directeur du jury,
le commissaire du pouvoir executif, toujours present,
fait celle de Pacte d'accusation et des pièces y rela-
tives , autres que les declarations des témoins et les

interrogatoires des prevenns. — Les témoins sont
ensuite entendus de vive voix, ainsi que la partie
plaignante ou de'noncialrice, si elle est présente.
Cela fait, le directeur du jury et le commissaire
du pouvoir executif se retirent, après avoir remis
aux jurés toutes les pièces, à l'exception des décla-
rations écrites des témoins.......

Ainsi, vous le voyez , en l'an 4 , non-seulement le
jury de jugement, mais même, ce qui est bien
important, le jury d'accusation ne statuaient sur la
mise en accusation que sur les depositions verbales,
qu' après qu'on avait appelé et fait entendre devant
eux les témoins. Donc les témoignages écrits, reçus
par le juge-de-paix, n'etaient vraiment que des
renseignements, et ne pouvaient servir à determiner
ni la condemnation ni même la mise en accusation
du prévenu. Dès-lors on conçoit aisément que le
Code du 3 Brum, n'ait pas entouré de formalités
bien gênantes l'audition de ces témoins et la con-
statation de leurs réponses.quot;

Ilinc posteriora testimonia sub juramento data
fuisse, nos docet le Graverend, (') dicit enim:
quot;mais les tribunaux n'avaient pas tardé a reconnai-

» tre que tous les témoins entendus en justice ,
» soit devant le directeur du jury, soit devant les
» tribunaux, devaient faire la promesse prescrite par
» la loi, que leur déposition, dégagée de cette foi-ma-
» lité, n'aurait pas été suffisamrnent authentique.'.'

Quanta igitur Gallis et ex Codice anni IV tem-
poribus Reipublicae promulgate, et ex Codice Na-
poleontico anni 1808 cura fuerit, ne, injuratis
testimoniis nimia fide habenda, noxius liberaretur
vel insons forte suspicione gravatus in perpetuum
bonam famam amitteret, satis constat. Ubinam vero
m Codice nostro talis, qualis pai- erat, vel securitatis
publicae vel singulorum civium, cura invenitur ?
Terba quidem art. 445 Cod. Quaesl. Crim.: quot;geen
» volkomen geloof' quodammodo prodesse videntur
singulorum civium libertati, quum judici liceat ex
datis testimoniis ea tantum sumere indicia, quae ré-
véra reum premant ; saepius vero, ne civitatis securitas
detrimenti quid capiat, alia omnia evenire, expe-
rientia docet. (') Ex collatione legis Batayae ho-

dieriïàe de Oidîne judiciorum Criminalium currf
Godice Francico 3 Brum, anni IT, quoad testimoni»
cl aliud iuquisitionis criminalis noslrae se offert in-
wmmodum. Idem judex, qui inquisitionem fece-
ril, ex art 114 »Jod. Quaest. Crim. ad dijudicandam
quaestionem vocatur, ad quodnam Tribunal reiis,
Hon raro carceri mancipatus, dimittalur. Fieri
posse , ut magnam iiàbeàt utilitatem eundem illum
judicem quaestionis, qui solus omnes res et cau-
sas facti, quantum sinunt imperfecti veritalis in-
dagandae modi, cognoscat, judicio illi interesse,
non est quod negamus ; tum vero ita illud'fieri
debere contendimus, ut tantum consiliis suis et
facti illuslratione, qUasi consulendi gratia judi-
ci adsit, non vero ' ut eodem modo, quo col-
legae sufFragium ferat. Quae jam monuit Berlier
occasiorte délibéra tionum de Codice Francico anni
1808, et lue mea facio : (Ï) quot;Si le juge d'instruction
» est admis a délibérer sur la mise en accusation, it
» amp;st certain, qu'il apportera dans cette délibération
» Unîtes les impressions, qu'il aura prises dans le
)) cours de l'instruction , qui est son ouvrage; sei ait-il
» toujours aussi impassible que les autres juges? Le
» contraire est à craindre,quot;

Contra liaec omnia legislator ßatavus voluit, non
tantum ut ipse judex quaestionis cum duobus aliis
judicibus dijudicaret, ad quosnam judices reus sit
remittendus, sed neque impedivit, quominus in
causis con-ectoriis (correctionele zaken) ipse de causa
publice agenda cognoscat et sententiam, sive condem-
natoriam sive absolutoriam, pronuntiet. Idem jam
denuo judex de reo, in quem forte ante injuratis
testimoniis commotus erat, ad judicandum in judi-
cium venit, neque certe amplius secum fert quot;was
» die gerechte Handhabung der Justiz verlangt, wor-
» auf der Angeschuldigte einen gerechten Anspruch
» hat, was die ölFenlliche Meinung erheischt, näm-
» lieh völlige Unbefangenheit, vollkommene Unpar-
» theilichkeit, unbedingte, durch kein Vorurthed ,
gt;' keine Eingenommenheit getrübte Freiheit der
» Ansicht, ohne welche ein wahrhaft gerechtes
» Urtheil nicht erwartet werden kan.quot; {')

Sed praeterquam quod, ut vidimus, instrumenta
lila lubrica magnam vim habeaut apud Judices Tri-

buTialium et Curiarum Provincialium in ponderatione
indiciorum ob quae persecutio criminalis sit institu-
enda vel omitteiïda, insuper post inquisitionem
plenam et publicam, post accusationem et defen-
sionem oralem, non levem exserere possunt vim
eadeni inquisitionis praeviae instrumenta. Singularem
enim tribuit facultatem judicibus art. 205. al. 3.
quot;i)e Raadslieeren hebben de bevoegdheid zoowel
» vóór de eerste teregtzitting, als na het sluiten des
» cnderzoeks, inzage der processtukken te nemen.quot;
liïdem igitur testimoniis, quibus forte primus jam
judex inquisitionis in errorem inductus fuerat, et novi
judices movebuntur, quumqneea vim omnem defensio-
ni quasi eripiant, ad condemnationem , forsitan ad
poenas corporales seu infamantes, impellent. Pror-
sus cum viro Nobil. van Rappard facio, ubi ait: (')
quot;Men moge nu bij de wet bepalen, dat die afge-
» legde verklaringen bij den regter niet mogen in
» aanmerking komen, die bepaling, het zij met be-
» scheidenheid gezegd , zal den regter niet weerhouden
» om alleen zijne inwendige overtuiging te raadple-
» gen ; die bepalingen zijn , naar mijn gevoelen , alleen
» daarom onschadelijk , omdat dezelve slechts raadge-

» vingen zijn, zoodat aan den regier geen rekenschap
» van zijne ovei-tuiging kan gevi-aagd worden ; dan
» moeijelijk is hiermede overeen te brengen , dat men
» thans zelfs den regier in de gelegenheid steil, zich
» in zijne overtuiging door schriftelijke onbeëedigde
» verklaringen te doen leiden. Heb ik dan in andere
» opzigten vei-beteringen opgemerkt, het niei doen
» afleggen van den eed voor den Regler - Commissaris
» kan onder deze, mijns erachtens, niet worden
» gerangschikt.quot;

Supra jam monui, teslem , ira, odio ukiscendi\'^e
animo ductum, injuralis teslimoniis ac mendaciis
reum obruere posse, et quidem eo efïectu, ut inde
detenlionis praeviae necessilas oriatur; maxirnopere
tamen hujus rei incommoda cernuntur in maleficio
poena capital! vel infamanti coercendo, exclusa
cautione in causis criminalibus jure Francico , quin
etiam in causis correcloriis jure nostro novissimo. (')
Saepius jam fiel, ut quis, postea absolutus, comperla
innocentia, vel, quum nulla adsit sulRciens delicti
probatio , liberatus, per plures tarnen menses , quia

imo per ann^^m carcere iiiclusus fuerit, atque talis
igitur persona libertate et jure tuendae rei domes-
ticae inutiliter privata fuerit, nou aliam ob causam .
quam quod legislator metuebat ne perjuriis ansam
praeberet, indeque respuebat institutum , quale omni
fere tempore, in quolibet jure , apud varias gentes,
etsi moribus et institutis dissimiles, obtinuit, el
magno cum fructu adbibebatur, J^m continuo
judex metu, ne reus aufugiat, aut dubiis et incertis
indiciis hue et illuc motus , reum carcere includet ;
quo magis tamen et accuratius in ipsam rem inda-
get, eo magis interdum apparebit, non tam grave
esse delictum vel crimen, quam initio videbatur.
Attamen ipsi judici, licet sibi persuasum habeal,
postulare justitiam, ut reus relaxetur , huic officio
satisfaciendi nulla relinquitur facultas. Interim igitur
reus, licet, ut postea apparuerit, poena levissima tan-
tum afficiendus, per aliquot menses in carcere retineri
poterit; quae incarceratio saepius, ut experientia
docel, diutius durât, quam ex condemnatoria judi-
£UiU sententia subii-e debeat reus. (?)

Praeter haec omnia etiam aliud hic addi potest
iiicommodum, nempe defectus testium antea inter-

i-ogaloriau in cognitione càus.sac publica. Qiuini ennn
nullis limilibus inquisitio praevia lege circumscrijitj»
sit, ob ejus diuturnitatem nonuuinquatn fit, ut in
judicio publico desint, qui ante tcstal.i fueriut, sivc-
inlerea dierp obieriut supremum , ,sivc ad versa labu-
reijt valetud.ine, sive extra patriam dcgaut ; (')
quippe deficit jui-i criminali iustitutum juris civilis
olim dictum enquête valetudmair ad perpetuam
rei memoriam. (quot;) Horum testmin declarationes ex
art 175. Cod. Quaest Crim. praelegcnlur, ita tamen ,
ut ex praescripto art. 445 ejusdem Codicis plena fidos
lis haberi nequeat. iQuo instituto , cum civitatis tum
Vero singulorum civium seciuilali parura esse pro-
speclum , existimamus ; rei eiiim aliquando magui
interest, ut qui contra eum testatus fuerit in
publico judicio non adsit; ne ille igitur audiri po,~-
sit, omni ope conabitur. Talis obscurandae veritalis
conatus irritas foref, qtiando declarationes illae
teslium in inquisitione praevia sub juramento faclae
assent yel saltem pro juratis liaberenlur, iibi testes

in publicum judicium ob sonlicam causam non
procederent. Etenim, quoniodo homicidae culpa
probabitur, quando interfecti, paucis momenlis post
vulnerationem mortui , testimonium , unica forte via
veritatis detegendae, non praestito jurejurando datum
sit ? Quomodo accusati culpa probabitur, qui, ex
art. 280 Cod. Qtiod. Crim. judicatus contumax (weder-
spannig aan de wet) , redeat demum ubi praecipui
testes mortui sint? Sane ex articulis allatis, cum
art. 281 collatis, judici non licebit declarationibus,
nullo jurejurando confirmatis, plenam fidem tri-
buere (volkomen geloof te hechten), sed iis pro
arbitrio, et temporum ac personarum habita ratio-
ne , utelur (quot;op dezelve naar gelang van omstandig-
» heden acht te slaan.quot;)

Res tarnen non car'et dillicultate; lex ait: quot;geen
» voLhomen geloof te hechten ;quot; quantum igitur ?
Qnis impediet, quominus alter judex majorem, alter
niinore^ illis declarationibus non juratis fidem
Iribuat, quum penitus extra legislatoris potestatem
sit, judici imperare quid credat, et fidem seu evi-
den tiara juridicam in plures partes quasi abscin-

dat? (') Norma deüciente, et illi, qui non idonei
lestes censentur, tamen inter idoneos locum occu-
pant , et révéra fiunt testes. (®)

Forte quis objiciat, secundum jurisprudéntîam
hodiernam , (?) qui in inquisitione praevia pejeraverit,
tamquam perjurum puniri non posse, ideoque
superfluum esse juramentum. Negari non potest gt;
majori poena dignupi esse, qui in publico judicio
pejeraverit, quam qui in inquisitione praevia falso
teslimonio reum obruerit, atlamen , quum le;x aliéna,
qua utimur, cuidam malo non obvenit, quid im-

pedit, quominus hac illave emendatione in nova lege
condenda, prospiciatur, ne impunitus maneat, qui
in inquisitione praevia falsum dederit testimonium,
eive juramento sive nudâ sponsione ad veritatem
detegendam quis se alligaverit. (quot;)

Satis jam pro viribus ostendisse videmur, male
voluisse legislatorem Batavum in inquisitione
praevia criminali testes injuratos audiri. Nostram
igitur facimus sententiam , quam expressam legimus
in libello Sectiouis 4ae Goetus Ordinum Generalium
1830. quot;La Section considère cette innovation com-
» me mi essai malheureux, qui doit entraîner après
» lui les plus graves inconve'niens et nuire forter
» ment à la prompte manifestation de la vérité.
» L'énorme distance qui existe dans l'opinion des
» classes inférieures entre l'importance et les conse-
» quences d'un serment prêté d'après le rite du
» culte religieux professé par le déposant, et les

» coijséqueoces d'une simple promesse; la force d'o-
» pinion qn'exerce l'idée des mots parjure en
» Français et meineedig en Hollandais, suffisent
» pour demontrer, combien il sera facile dans le sys-
» tème actuel, par l'absence de l'influence imposante
» du serment dans toute l'instruction préalable,
K de dénaturer ou de violer la vérité, sans crainte
» de se compromettre, et par suite d'entraver la
» marche d'une pr9cédure judiciaire.quot; (F)

î A SI ir M.

THESES,

1.

Quod per errorem juris indebitum solulum est
non potest condictione repeti.

2.

Rejicienda est emendatio Gerardi Noodt ad leg.
5 D. de Interdictis et relig. et deport, legentis quot;exi-
» lium duplex est,quot;

3.

Jus accrescendi ad emptorem hereditatis pertineie
Videtur.

4.

Verbum quot;aannemingenquot; art. 4. §. 4. Cod. Merc.
tantum intelligendum est de navibus.

5.

Cum dies litterarum cedere videtur die dominico
tamen protestatio die martis fieri debet,

6.

ütraque constitutio art. 497. Cod. Mere. laudanda.

7.

Non semper judiciis sententia matrimonium res-
ciudendum est, sed etiam ipso jure nullum esse
potest.

8.

Perperam legislator Batavus in art. 991. al. 2.
Cod. Civ. neglexit illos, qui memorati a. 1950. al.
4. Cod. Cir. ad poenam correctoriam condemnati
sunt.

9.

Art. 1134. Cod. Civ. Bat. cum art. 1132. al. 1.
eodem conciliari nequit.

10.

Testium interrogationem praestito demum Jura-
meuto fieri debere, contendo.

11.

Minus probandum, quod legislator Batavus in causa
aelicti cautionem praestaxi noluit.

02
12.

t Conatus partus abacti ex Cod. Poen. Gallico non
punitur, puniendus tamen videtur.

13.

Terminns art. 205. Cod Quaest. Crim. Bat. deflni-
tus, at vero neglectus non inducit sententiae res-
cissionem.