DISSERTATIO MEDICA INAUGURALIS

DF.

SIGNIS QUAE PRAEBET FERCUSSIO IN
TUBERCULOSI PULMONUM INCIPIENTE,

gUAM,

asnuente stjmmo kumine,
EX AUCTORITATE RECTORIS MAGNirlCI

SIMONIS KARSTEN,

pnil. TliroR. M.1C. ÏT 1.1T. HUM. nocT.

KEC KON

AMPLISSIMI SENATUS AC/VDEMICI CONSENSU

NORILISSIMAE FACUI TATIS MEDICAE DECKETO,

SUMMISOÜE IN

MEDICINA HONORIBUS ac PRIVILEGIIS
ïm acadbmia rhbno-traiectina

RITE ET lEGITIME CONSEOUENDIS,
eruditorum examini submittiï

JOHANNES CAROLUS PLOEM,

E PACO GülPEN HMBÜRGEKSIS.

a. Ti. ni m. jiiui a. mdcccxi.vi, hora iii.

TRAIECTI AD RIIENUM

apud KEMINK et FILIUM, typogr.

mdcccxivi.

anAflUTOiyJ/j ADïasM orr/.Taaaaia

M

m ommmH .rmiiAm ^AJÇ gmmi

.srjKm OKRTT« xtrjfuiffiA

sUHnoxâ sTATiaoTtiOt ïs -

»fnbsp;n-«'quot;»^ - I • » life»'

.«(W .»51« .IU M .Bt«

,nbsp;'j^î^co inixaaAjà cAft/iiiiê. ixmtJWA.

vfe^ ,tgt;Tgt;|;l:\MOnbsp;atMtmjiSO/

, : .rsBiîfânbsp;.... ¹ta3%8iajEîte -

fiiDHJiviai aigt;jajao!P:ofl ATOioa*

. *T«»f»pïS*0-J SBtlOlJ T3 ïTlitnbsp;I

tmuffm jpa^Axa mAojrnwm ^

^Msojq iujOÄAD «ai^yîÂfroi i

■■ . . .
. ■ 'mixxos^itmi raivo 00« s

1nbsp; ' • quot;'' quot;.rritîoofl«:

#

PARENTIBUS OPTIMIS

VIRO CLARISSmO

A. SPRING,

med. professohi obbin. ix ac.vd, leodi.\.

■ •

L. S.

Mîraiitiir forsan nonnnlli, quibus bujus scriptiunculae
tituhis iu oculos cadit, nos de sola percussione agere
tanquam auxilio diagnostico; acsi percussionem tuber-
culorum praesentiae dignoscendae sufficere posse cre-
deremus. Hos tamen monitos esse volumus oppositam
nos fovere sententiam; imo tantiim nobis abesse videtur
ut percussio tuberculosi incipienti dignoscendae suffi-
ceret, ut potius contrarium defendere baud dubitemus;
nunquam scilicet ex percussionis solius siguis tubercu-
losin dignosci posse credimus; bac in re omnino con-
sentimus doct. Skoda: „Die Erscheinungen aus der
Percussion (und der Auscultation) beziehen sich nie
auf den Krankheitsproces, sondern stets nur auf die
durch denselben bewirkte materielle Veränderung der
Organe.quot; Processum igitur morbosum ex percussione
dignoscere non possumus; ut de processu morboso
concludamus, quemadmodum in omnibus morbis, sic
in tuberculosi etiam, syndromen symptomatum consu-
lere debemus, id est, non imam seriem signorum sed

cunctas omnium symptomatum series ; tum demum
justa haberi potest in diagnosi conclusio.

Nec tamen ideo series symptomatum percussione
in tuberculosi editorum indigna est, in quam magis
speciatim indagemus; imo vero bonum nobis visum
est opus, unde multum utilitatis et antea nobis pro-
posuimus et jam profecto percepimus haud parum.
Quae igitur cum ita sint videbimus de mutationibus
materialibus quae tuberculosis adferre potest, et de
signis quae ex his mutationibus medico practice pro-
venire possunt, ut ad incipientem tuberculosin di-
gnoscendam percussionem rite adhibeat.

13E SIGNIS QUAE PRAEBEÏ PEHCUSSIO IN INCIPIENÏE
PULMONUM TUBERCULOSI.

Omnium organorum pulmones frequentissime tu-
berculis afficiuntur, quin imo in auctorum scriptis
exiguo tantum numero inveniuntur exempla tubercu-
lorum in aliis corporis partibus praesentium, deficien-
tibus vero eodem tempore in pulmonibus tuberculis.
Quae causa efficiat ut Organa ista, in quibus tuber-
cidorum depositio organismo praecipue noxia est, prae
aliis afficiantur, secundum Lugol ¹) in eo quaerenda
est quod materies tuberculosa productum est secre-
tionis, quod deponitur imprimis in tela cellulosa ea-
rum partium quae tali tela maxime scatent, atque
igitur in pulmonibus tela cellulosa omnium ditissimis;
haecce lex adeo constans esse videtur, ut secundum
eum auctorum ex gradu et frequentia tuberculoseos
in diversis corporis partibus major minorve telae cel-

lulosae copia, quam continet organen determinari
posset. Monendum tamen dc pulnionibus illud vix
valere; tubercula enim plerumque non in tela inter-
cellulari, verum iu ipso vesicuiarum cavo deponuntur,
sic dicta tubercula interstitialia, nionente doet. Pro-
motore , potissimum occurrunt in scrophulosis individuis,
et ex injectionibus quidem a Promotore institutis, pa-
tere videtur eorum sedem tune potissimum esse in
vasio lymphaticis telae cellulosae interstitialis. Pos-
sunt tamen ex degeneratione inde nata etiam tuber-
cula in cavitate vesicuiarum ipsa secundarie tune
oriri; secundum cl. Promótorem tubercula in cavo
vesicuiarum deposita frequentissime occurrunt. Recte
quoque observât Can statt*) pro diversis vitae
periodis nonnulla Organa tubereulorum depositioni
magis quam alia favere, et quidem ea organa, in
quibus major est hoc tempore quam in aliis vitae
energia, uti v. c. systema lymphaticum et cerebrum
in infantibus, in adultis pulmones.

Quod attinet ad causam remotam, ratione habita
loci in quo fit depositio, credit Canst att f) activita-
tem vitalem organismi perstitisse in gradu energiae
minori quam normali statu obtinet, atque opinatur
sedem hujus morbi frequentissime inveniri in pulmo-
nibus, quandoquidem ad ea Organa pertinent quae
maxime perfectioni et elaborationi succi nutritivi in-
serviunt, et in quibus igitur facillime separationes
bio-chemicae elementonmi heterogeneorum obtinent.

Magni profecto momenti est quemque quam citissime
tuberculorum in pulmonibus depositionem dignoscere
posse. Quamvis percussione inrestigandi modum non
tanti faciamus quanti Piorry, credimus tarnen in mul-
tis pulmonum morbis percussionem signa diagnostica
praebere posse aeque certa, quin imo certiora inter-
dum quam auscultationem. Unicuique facile patebit
percussionem, exercitata manu institutam, omnino in-
servire posse ad determinandas mutationes quae in
densitate diversarum pulmonum partium obtinuerunt,
atque qui sedulo percutiendo peritior factus est, de-
generationes parum adbuc notabiles in pulmonum tela
saepe detegere poterit, uti ex. gr. tubercidorum in una
alterave parte praesentiam. Hoc certum est, percus-
sionem auscultationi maxime succurrere in dignoscenda
tuberculosi. — Quod attinet ad percutlendl metbodum,
cum clar. And ral facimus, statuente, omnibus aliis
metbodls percussionem directam, eam nempe, quae
digitorum ope perficitur, in tborace saltem esse prae-
ferendam, quod magni profecto momenti est. Uigltl
tanquam plessimetri Inservlentis, pectori accurate ad-
plicetur facies palmaris, unicus autem digitus alterlus
manus verticali dlrectloiie percutlat fiiclem dorsalem
digltl pectori mipositi, a qua tamen cito removendus
est; digitus nicdlus dextrae manus Imic scopo facil-
llme Inservit. Hoc modo percussio signa maxime
indubia praebcbit, simulque minus aegro molesta erit.
Institui potest percussio in omnibus thoracis i)artibus,
imprimis autem applicetur. digitus ])artlbus duns re-
sistentlbus quae thecam osseam constituunt. ÎS'onnullI
auctores sem])cr ipsam claviculain percntei'e suadeiit;

observandum tamen est, difficile omnino esse boe loco
sonos excitare puros, et tales nt ex iis l.abeatur con-
clusio; quod facile intelligitur si nobis proponimus
anatomicam hujus ossis positionem, separati a pul-
monibus primum strato musculari infra illud sito,
dein prima costa, tum vasis nervisque costam inter
et pulmonum sitis.

Iu eodem loco primum percussio levior, ut dete-
gatur conditio partium superficiel proximarum, dein
fortmr instituenda est, quae penetrare posset ad par-
tes pulmonum profundius sitas. Semper, comparandi.
causa, percussio instituatur in utroque pectoris la-
tere; haecce régula imprimis iai nostro morbo obser-
vanda est.

Quandoquidem mutatio pulmonum fere nunquam

eodem gradu in utroque latere obtineat, differentia

soni eliciti jam sponte indicabit praesentiam laesionis

cujusvis in organo obviae; hac ratione utilitas satis
elucet.

Ut rite dignoscatur morbus de quo sermo nobis
est, quam accuratissime percutiatur pars pulmonum
superior, scilicet regio supraclavicularis et infracla-
vicularis, imprimis versus mediam fere claviculae
partem, in ea enim pulmonum parte, quae huic loco
respondet, fere semper incipit organi degeneratio aut
majores progressus fecit, atque percutietur fossa su-
pra et infrascapularis vel potius adhuc sub axilla
ubi vix musculi costas tegunt. Minor fides habenda
est percussion! versus extremitatem claviculae sterna-
lem institutae, huic parti nimirum respondent bron-
chi majores gangliis circumdati, interdum tumefactis

unde sonus magis minusve obtusus nunnumquam ori-
tur qui facile in errorem ducere potest.

Notandum enim est tuberculorum evolutionem fere
semper imprimis in superiori pulmonum parte locum
habere, hanc ob rem saepissime tubercula in regione
claviculae deteguntur. Exceptis casibus sic dictae acu-
tae tuberculoseos, ulterior tuberculorum evolutio eadem
ratione obtinet, quum tuberculosis sese ad lobos in-
feriores extendat, instituta cadaverum autopsia saepe
totum lobum superiorem occupatum videmus atque in
aliis lobis nulla aut perpauca tubercula invenimus. No-
tandum tamen in casu phthiseos pituitosae broncliitidem
chronicam insequentis, tubercula saepe in inferioribus
pulmonum lobis majori numero invenire quam in su-
perioribus, ut probavit cl. Promotor¹). Ulud phae-
nomenon d. Cruveilhiert) liac ratione exposuit,
dicens pulmonum lobulos inaequaliter aërem permeare
posse, modicam pulmonum expansionem, fortasse ne
tertiam quidem vesicularum pulmonalium partem, ex-
tendere et normali inspiration! extendi tantum vesi-
culas superioris pulmonum lobi, uti se observasse
credit. Quum igitur hae imprimis vesiculae in ac-
tum ducantur tuberculorum depositionem in illis prae
aliis obtinere debere opiuatur. Haec autem expli-
catie ex clar. Prometoris sententia valde inaccurata
est; nam e centra in iis qui ad tuberculosin prae-
dispositi stmt, lobi superiores pulmonum magis im-
mobiles fiunt quia in iis pectus angustum esse solet,

1nbsp; Observ. aiiut- palhol. pag. 1-11 .si|fi.
-p Viiat. flisL-ript. 1 vol. ai-t. ponmon.

et quia hac iu parte puhnonum aequilibrium inter
sanguinem transeuntem et spatium cavitatis pectoris
disruptum est et spatium nimis exiguum; hinc ple-
thora ad spatium et stasis ibi obtinet, et imtatio ori-
tur et inflammatio, qua plastica in vesiculis secerni-
tur materies, quae tubercula vocantur¹), dum haec
in inferioribus pulmonum partibus non ita obtinebit,

unde hic non tam saepe et tam exteuse tubercula
oriri soient.

Ex observationibus Mortoni et praesertim clar.
Louis t) patere videtur pulmonum shiistrum saepius
tuberculori affici quam dextrum. Observationes Laen-
neccii,) atque tabulae statisticae, quas nuperrime
composuit Tournet §) contrarium probant, dextrum
nempe pulmonem prae sinistro affici. Etiam Ilirtzj)
in opere de phthisi dextrum latus saepius quam si-
nistrum correptum esse concludit. Quid quid sit,
observationes hucusque non tanto numero adsunt, ut
ex iis certa conclusio peti possit, atque igitur de ea
sub judice lis est. Hoc autem constat morbum fere
nunquam eodem gradu utrumque pulmonem corri-

1nbsp; Fusius haec exposila sunt ia disseri. de habilu phtl.isieo a. TS38.
à Millier. Traject, ad Rlienam defensa p. 72 et sqq.

pere, itaque si tliorax exploratur signa pliysica iu
Utroque latere non eadem erunt.

Signa ex percussione petenda, si quaudo adsunt
tubercula in pulmonibus, diversa pro varia eorum
depositione et loco proque varia mutatione materiali
ab illis producta in tela organorum respirationi in-
servientixmi. Multi auctores inter alios Cerutti, Ro-
kitansky, Hasse, Cruveilliier et Andral in hoe
opere occupati fuerunt. Quod ad utilitatem practicam
in percussione attinet depositio illa ad tres potissimum
rationes reduci potest.

Prima forma.

Quum lentus admodum est morbi decursus, lento
quoque gradu locum habet materiae tuberculosae de-
positio , tubercula deponuntur aut in tela cellulari aut
in cavum vesicuiarum, absque eo ut multum textu-
rae harum partium laedant; hoe in casu plurimae
adhuc vesiculae aëri patent atque tubercula exiguas
tantum mutationes in textura et physicis organi condi-
tionibus produxerunt, ita ut in tali casu percussionis
ope non detegi possint tubercula; percussio igitur
hic nullius auxilii erit.

Forma secunda.

In altera forma materies tuberculosa majorem de-
generationem produxit in tela ubi est deposita; dimi-
mdt aut impedit prorsus partis aflectae actionem, et
contractilitatem parietum vesicuiarum; accuratius for-
tasse dicimus, simul cum depositione tubereulorum
actionem normalem horum organorum esse diminutam,
vesiculae tuberculosae jam rcdduntur imniobilis, vi-
cinae igitur fortius expandi debent ut i)ulmo ad cun-

dem gradum, durante inspiratione, dilatetiu'; hinc non-
nullae vosiculae extra modum expansae, omnem con-
tractilitatem amittunt, paralyticae quasi fiunt atque
magis magisque expanduntur, qua ratione species
empliysematis vesicnlaris oritur. Si nunc thoracem
percutimus in tahbus locis sonus normalis adauctus
erit pleuior et clarior et plerumque simul etiam tvm-
paniticus; quia sonus tympaniticus in iis conditionibns
observatur ubi aër continetur inter parietes relaxatos,
uti egregie docuit Skoda¹). Hoc signum in multis
tuberculosis obvium est, et facile est cuique in per-
cutiendo perito veritatem hnjus observationis apud se
confirmare. Bene tamen distinguatur haecce sonoritas
ab ea quam vomicae praesentia in studio ejusdem
morbi provectiori producit; hoc in casu sonoritas ma-
gis circonscripta erit et percipietur vulgo infra unam
alteramve claviculam ob causam supra dictum; non
omni tempore eadem erit, interdum enim adaucta
sonoritas cvanescit et ejus loco sonum obtusum per-
cussio edit, interdura sonoritas major etiam fiet; prouti
cavum aut vacuum est aut magis niinusve humore
parietibus caverno secreto repletur. — Etiamsi silentio
prafetereamus signa quae hunc casum sufficienter illus-

1nbsp; Celeberiimus ille observator ceifam liiijus phaenomeni explica-
tionem se nescire fatetur, piobabileni tarnen simul profert opinionem,
sc. ubi parietes relaxatae sunt, ibi non amplius proprium sonum
cdunt, uti membranae lensac soient, atque tunc pnrior audiri poterit
sonus qui a sola aëre contento originem ducit, et tynipanitieiis vocari
solet. Confirmavit haec Skoda non tantum de pulmonibus, sed
etiam de vcntriculo ct intestinis. Vide : .\blia.idl. d. I'ere. de, ud
rag, et 271. Dritte Aiifla»e, Wien, 1844.

trabunt, nec mentionem faciamus signi omnium reü-
quicorum certissimi, nempe praesentiae fibrarum elasti-
corum in sputis excreatis, quod signum nuper a clar.
promotore detectum ¹) , simul cum vomicae praesentia
.occurrunt alia etiam symptomata generalia, quae satis
stadium nostri morbi magis provectum indicant,

Difficilius omnino est distinguere utrum emphysema,
quod percussionis ope detegitur productum sit tuber-
culis an vero alia causa. In utroque casu sonus per-
cussione excitatus idem erit, tympaniticus nempe;
percussio boc in casu tantum indirecta ratione inser-
vire poterit ad diagnosin statuendam; percussio enim
locum et extensionem partis aûectae nos docebit, quae
alFectio in empliysemate simplici vulgo valde extensa
erit et utplurimum totum lobum pulmonalem aut
duos simul occupât, quum in empliysemate tubercu-
loso laesio magis circonscripta erit, et imprimis in
apice superioris pulmonum lobi baerebit; illud vero
nequaquam rem plane illustrât, nam empliysema in
parte pulmonum dicta ortum esse potest e causa longe

1nbsp; Vide Ncderl. Lancet 1846, 2. Serie, 1. .laarg. No. 7, i)as. 401
et sqq. Over het aanwezen van veerkrachtige lüügvezelen in sputa
van phthisici. als een zeker teeken van het bestaan eener vomica door
J.L. C. Schröder van der Rolk. Dignissimum est signum illud hic a
clar. promotore accurate discriptum; fibrae se , elasticae parenchy-
matis pulmonum materia tuberculosa, purulenta aut ieUorosa in vo-
micis solvi nequit, omni solutioni resistit, adeoque constanter fere
n sputis adest. Sputorum examine mieroseopico facile ab uno quoque
detegi possunt fibrae clasticae ; saepins illoi mihi promotor beuevole
monstravil; saepe harum praesentia solum siguum sistit vomicae, ubi
ex aliis signis nulla foret hujus suspicio. Quo grandiorcs sunt fibrae
CO minor vomica et contra.

alia quam tuberculosi. Utrum cxploratio murmuris
respiratorii praesentem casum melius illustrabit affir-
mare non ausim. In empbysemate simplici murmur
respiratorium multum immiuutum est, aut si emphy-
sema bronchitis comitatur, respirationis loco audietur
murmur quod Skoda vocat ronclms indistinctus (un-
bestimmte Rasselgeräusche); in emphysemate tuber-
culis producta respiratie, quamvis etiam immiuuta,
forsan magis abrupta (saccadée) erit, eamque comi-
tabitur mutata respirationis modulatio (timbre) atque
mutatus duorum temporum ex quibus quaevis respi-
ratio compouitur rythmus.

Lex quam supra protulimus de conditioue parietum
vesicularum, earumque in produceudo sonum tym-
panicum effectu, etiam thoracis parietibus applicanda
est. Quo laxiorcs hi parietis ermit minusque resis-
tentes , eo magis directe impulsus telae pulmonah sub-
jacenti communicabitur; atque haec altera causa est
majoris thoracis sonoritatis in phthisi in qua parietes
thoracis vulgo magna aegrotantium emaciatione sunt
attenuati.

Forma tertia.

In tertia tuberculoseos forma tubercula vesiculas
pulmonales impervias reddunt atque secundum An-
dral¹) huucce effectum triplici modo producere pos-
sunt : magno eorum numero , 2» inflammatione et
insequenti iutumescentia telae interstitialis et vesicu-
larum parietum et 3quot; effuso liquore, cuius effusioni in
pleurae partem vicinam tubercula superficialia ansam

1nbsp; Clin. med. lome 2 art. 2.

praebero possunt, hoc in casu vesiculao al. extrema

parte comprimixntur.

Rarisshne materies tuberculosa omnes vesiculas lobi
aut lobuli pulmonalis quem occupant opplet et igitur
eam partem aëri prorsus imperviam reddunt; saepis-
sime mutatione pathologica, quam tubereulorum prae-
sentia in tela pulmonali producit, haec tela impervia
fit. Varietates duae ultimo loco descriptae frequen-
tissime ansam praebent majori telae densitati. In
hac tertia forma igitur percussione sonus magis mi-
nusve obtusus (sonus a Piorry jecoralis aut femorahs,
a Skoda rectius obtusus et vacuus dictus) elicietur.
Num vero dilferentia soni distingui posset inter tres
hujus formae varietates? ld fieri posse saltem certo
nobis non constat; negat doet. Skoda. Praesente au-
tem largissima exsudatione serosa, sonus obtusior et
perfecte femorahs, et resistentia, digito percutiente

percepta, major erit.

Non opus est ut animadvertamus naturam divisionem

nostram artificialcm, ordinis causa propositam, non ad

punctum sequi; non raro nimirum in uno eodemque
pulmone tres descriptas species observare licet; in
eadem pulmonis parte sonus percussione editus di-
verso tempore jam nimis sonorus, jam valde obtusus,
quasi femur percutiatur, esse potest. Si nobis propo-
nimus rationem quae inter conditionem pulmonum or-
ganicam et sonum excitatum existit, de mutatione quae
in pulmonum textura obtinuerit judicare poterimus.

Perpendentes nunc enumerata, quae percussio prae-

bere jiosslt, sio-na, nt exiiide efficlamus, quatenus
contribuât percussio ad diagnosin tulx-rculoseos certio-
rem reddendam sequentia concludere possumus.

In prima tuberculoseos forma haecce investisationis
methodus non aut parum omnino utilis erit; in altera
forma utilior erit ad diagnosin confirmandam, et
viilgo

majoi'em lucem afFeret quam auscultatio; in
tertia denique forma plus etiam contribuet percussio
ad determiaandam tuberculorum praesentiam, et quum
jam de obtuso sono percussione edito constet, simul
in auxilium vocatis aliis signis, fticilius, tum ratioci-
natione, tum methodo exclusiva, pervenimus ad deter-
minaudam tuberculorum sive praesentiam sive absen-
tiam — Percussio denique non sola sumpta, ut jam
supra diximus, sed cum omnibus aliis signis simul et
recto nec praejudicato judicio submissa, magnae erit
ntilitatis ad praebendam nobis certitudinem in pronun-
tiando judicio de aegro exaniini submisso. Attamen
nequaquam faciendum cum Piorrii, statuente, percus-
sionem solam absque omni alio explorationis modo, quin
imo absentibus omnibus aliis signis, tum auscultatione,
tum alia ratione explorandis, sufficere ad determinan-
dam tuberculorum praesentiam, tunc quoque cum nu-
per demum deposita sint. Supra enim vidimus non
ipsa tubercula, at vero mutationes materiales quas
in tela produxerunt, mutare conditionem normalem,
atque igitur quoque sonum percussione editum; nonne
igitur alia causa quam tubercula eosdem in pulmone
effectus materies producere posset? Nonne alia causa
gignere posset inflltrntionem, et emphysema in majori

minorive extensione, et quoraodo ex solo sono efficere-
mus, quid sit in utroque casu principium movens?

Sed liaec nihil valoris demunt percussioni in morbis
dignoscendis; hoe enim commune habet cum omni
alia aegrotantes explorandi metbodo; vix unquam enim
una alterave sola sufficit morbo dignoscendo et cu-
rando, sed omnes simul quantumpote in auxilium vo-
candae sunt; ut igitur nec ulla alia niquirendi me-
thodus praestet percussione, nec percussio alii cui-
dam praeferenda sit, sed omnes ejusdem habendi sunt
pretii, modo signa, quae Gallo-Franci sensibialia vo-
cant, semper plus aestimemus quam rationalia.

■T-j

. . ■ w

^m^m^

'»feenbsp;---HiwBiijjiiyîii: :

^nbsp;-TÉïïii iiiiljiiwirTii

_________ . __

MsëiraF' iiif^ nliriiiiiiiiifti ' 1
^ëwwàBÂ^^^mé wpj».- àis^^hii» II'

i«K —

■tmt'

THESES.

I.

Imaginum in retina ocnli inverslo potissimum de-
cussatione nervi optici corrigi videtur.

II.

Accommodatie oculi ad diversam objectorum distan-
tiam actione musculorum obliquorum perficitur.

III.

Glandula thyroidea pro parte inservire videtur ad
sanguinis impetum ad cerebrum mitigandum.

IV.

Menstrua ad secretiones, non ad baemorrhagias
periodicas referantur.

V.

Conceptio non in ovariis, sed in tubis perfici videtur.

VI.

Proxima febrium tum intermittentium tum etiam
continuarum causa sedem suam in medulla spinali
habet.

VII.

Vulgo sie dictus habitus phthisicus sequela est mi-
noris evolutionis pulmonum.

Kheumatismus natura sua falso ad phlogoses refertur.

IX.

Fungus durae meningis non oritur e dura ménin-
ge, sed ex periosteo interne cranii, omnibusque
punetis convenit cum fiingo medullari ossium ex pe-
riosteo originem ducente.

X.

Ad hypertrophiam cordis dignoscendam certiora
praebet percussio auxilia quam auscultatie.

XI.

Pneumonia adesse potest absque eo ut vel percus-
sione vel auscultatione vel alio signe dignosci possit.

XII.

Sensibus subtilibus atque bene exercitatis praedi-
ti, methode diagnostica, sic dicta physica, perve-
nire possumus ad pleuritidem exsudativam a pulmo-
num hepatisatione distinguendam.

XIII.

Tubercula pulmonum e sputis non cognoscenda.

XIV.

Praesentia fibrarum elasticarum in sputis tussi emis-
sis non tantum signum praesentis vomicae in initio
phthiseos, verum quoque gangrenae pulmonum esse
potest.

XV.

Effusio sanguinis in velamentis ovi frequentissima
abortus est causa. ^

XVI.

Applicatie secalis cornuti in praxi obstetricia plus
mali quam boni intulit generi humane.

XVII.

Abscessus calidi semper ante maturitatem aperiundi.

XVIII.

Orchitis acuta semper comitem habet effusionem
seri in tunica vagin ali; serum illud cito per punctio-
nem evacuandum est.

XIX.

Fracturam si excipias colli femoris, apparatus de-
ligationis immobihs in omnibus fracturis bssium lon-
gorum adhiberi potest.

XX.

In operationibus, ubi sanguinis effluxus praecaven-
dus erit, vasorum compressio digitorum ope potius
fiat, quam instrumentis.

XXI.

In paucis morbis adeo rationali gaudemus curandi
methodo ac in chlorosi.

XXII.

Saepissime iritis ophthalmias sic dictas externas
comitatur.

(j. A. MULDEK.)

Êî

Ifiy p^lnbsp;-.tv MUv :

WIX

'^mharnOi iÂi.^vftimiimtias aikih^v.

^vsiw.iut fciHB

-»b BOMtsq^fi' , 811001191 illéo ^Riqbxa is msiirtajn'ï
■ -nol 'öiöiï^ïo ihftortfä! 80lt;ftrtmo
pr^bet'j^pea^-»ajtÄ ^ .jw^o^^iasrfaÜM minesi

.XX

^ » jiJirennnJani raaop , Aeftl^
ïibn^BS^^msfiwg-iIjmöUiïT ouf^-^w^

«IKIÏOÎ/.0 acJDÏb oie üßüaMljrfqo aithî omitm^sQ,
quot;quot; l^âaCTjrj*-.A -S,)quot;'quot;'

.nbsp;««ato»^--öiïa^-tt^îftiic»« .in

r^r«« qaoqtw gangmtae polmolfe «w

• fntèsLnbsp;-, :nbsp;■nbsp;•

■ quot;nbsp;- AV.:nbsp;. ♦