QUAESTIONES JURIDICAE.

% :

? . * s- ■

(HAIO

3/îllf rK OKM'f? JTKSTir;

I0HIܻA./1 HaOfVH ITJlTiaOTJI* ti

gt; y?nbsp;:

.TWn .VIHnbsp;T* Orr -ItnjHT •JJH'l

I KHmgt; ) ID l K I lt;I / ,1 ƒ gt; IT A H Iffl^^V'. * ,, 'à

oTAii )au ^ / ) HI 1 il n. ? I l / r I i » a i -i/1? .

i- gt;î

.aADiai/iui

-iiiiaajr/iaa 3gt; »fjaiaoz-oH owÄäiaon n O/ako«

AMtTOaiAÜT - OHBHA amp;IHaaA9A It

, i!ia»:a'jçaziroj JKmaaj i( lt;TI«
TirTiKsi? iniw/a if'rsoTia7a-

^ ^ .13^ 3(î na' . .

.?rEiraaAKoav

.III /ionnbsp;/ urn. .b 7i o

WÜViaHÄ 0/ ITjaUrv
.JiOOiYTnbsp;T3 WAJy'ii:

.r unoo«

QIIAESTIORES JURIDICAE,

OÜAS,

ASMIENTE SUMMO KlIMINE ,
EX AÜCTORITATE BECIORIS MAGNiriCI

SIMONIS KARSTEN,

ruil. THKOR. MiG. r.T I.IT. IITOt. JlOCT.

KEC RON

AMl'MSSIMr SENATUS ACADEMICI CONSENSU

KT

MOmi.TSSBUE FACUJ/fATIS JURIDICAE DECRETO,
SÜMMISOÜE IN

•IURE nOJIAMO ET HODIERNO HONORIBUS AC PRIVII.EGIIS,
in academia rhemo - TRAIBCTINA

RITE ET lEGITIME CONSEOÜENDIS,
ERUDITORUM EXAMINI SUBMITTIT

JUSTUS DE BE IJ ER,

NEOMAGENSIS.

A. D. IV JI. JUMI A. linCCCXlVI, HORA III.

TRAIECTI AD RHENUM
APun IvEMTNK et FILTUM, typoor.

MI)CCCj;lTI.

-nbsp;;nbsp;ori^iî rmrsrr/

jamwi* MMtya*

, -»»«n -•»H'.»« TM .SM« «jflfl

i'T-

u/zamo pi^an^riA «UTA»?« nnm.mi l

^ . .... _

^ ■ SÄ-nbsp;-V'T ■ H

- - ,Hawa*» .quot; Tg-TjV

• -si-nbsp;., ;,

ïsjiaà^ 'ay, iTMUin-

SÄ'-

QUAESTIO L

De Concursu actionum poenalium ad Sa-
''^igny, System des heutigen Röm. Rechts V.
§ 234. pag. 241.

Clar. Savigny probare studet, TJlpianum
lt;^umulativum concursum (sive ut Savigny di-
'îit : nullum concursum) actionum, quibus ex
delicto poena persequitur, admisisse, et haric
doctrinam in Digestis praeferri Pauli senten-
tiae , qui unice concursum in amplius probat.

In L. 60 de O et A (44.7) : « nunquam
actiones poenales de eadem pecimia concur-
iquot;entes alia aliam consumitquot; Ulpianus nil
Contra Pauli sententiam adferre videtur, ver-
ba enim « de eadem pecuniaquot; originem de-
biti idemque factum significare possunt ; nec
ßst verosimile eandem quantitatem pecuniae
iridicari ; et régula praeterea nimis generalis
proposita est, ut rariorem spectaret casum,
quod ex diversis delictis aequalis oriatur poena.
Eadem ratione ipse Savigny L. 130 de R. J.
'^'erba interpretatur, «de eadem requot; concur-

L.

rentes , indicant originem ac si dixisset « de
eodem facto ,quot; ipsum actionis objectum illic
indicari nequit, cum in obligatione duoruin
j eorum stipulandi, electione jam obtineat
consumtio. Quod autem noster locus in In-
stitutionibus inveniatur, (Inst. IV. 9 si qua-
drupes) nil probat, nam de concursu, ratione
habita poenarum, nihil statutum est, et si
ex hoc fragmente conclusionem facere licet a
dicto ad non dicta, tunc idem valet de ac-
tione rei persecutoria quam poenali.

Ipsa autem fragmenta, in quibus Ulpiani
sententia occurrit, non apta mihi videntur
ut ad certum nos perducant finem.

A.nbsp;In L. 15 § 46 D. de Injuriis (47.10)
minime explicatur quomodo actio Injuriarum
cum actione ex L. Aquilia institui debeat,
nec est certum Dlpianum hic a Paulo dis-
sentire, Paulus enim in L 34 pr. de O. et A-
utramque admittit actionem sane alteram in
amplius.

B.nbsp;L. 25 de Injur, nil continet quo plena
vis cumulativi concursus probetur ; ancilla
stuprum si passa est, injuriarum actione agen-
dum erit, si eam celavit aut aliud quid fu-
randi animo fecit, furti actione etiam tene-
bitur; hic enim sunt diversa facta subsequen-
tia « illud celare furtumque facerequot; nequidem
eodem temporis momento fit.

Igitur nihil ad rem facit «vel si virginein
immaturam stupraverit etiam L. Aquiliae

actionem competere quidam putant,quot; nec his
Verbis aliquid pro concursu cumulative ple-
niori effici potest, Ulpiarius enim suam non
refert sententiam, sed tantum alienam, quam
probare non videtur, nam de prioribus duo-
bus casibus positive potius locutus est » dahi-
twquot; et licet sua sit sententia, tamen unice
id existimasse videtur, si immatura vir go stu-
prum passa sit, quo casu, ex L. Aquila, ac-
tio, facile amplius quid continere potest, quam
Injuriarum ; verum si ancilla matura est, L.
Aquiliae nullam facit mentionem, quia eo
casu vel amplius aliquid inveniri vel damnum
(corpore corpori) injuria datum, cogitari no-
quit.

C. Actionem furti cumulative cum actione
vi bonorum raptoium institui posse , in L. 2.
§ 10 D. vi bon. rapt. (47.8) Ulpianus potius
negat quam adfirmat. « Ceterum neque furti
actio ncque L. Aquiliae contributae sunt hoc
cdicto,quot; quod difficile cum clarissimo Savig-
ny interpretari licet « das heisst ihre Strafen
gelten noch auszer der durch dieses Edict
bestimmten Strafenquot; nam in ipsa § adjecit
Ulpianus «licet interdum communes sint cum
hoc edicto ;quot; de eo autem , quod semper ob-
tinet dici nequit interdum. Id enim negamus,
concurrere ; verum an plene. Concurrunt sane,
ut utrique locus esse possit : enimvero non ita
ut utraque actio plene cumulateque exerce a-
tur , sed ut altei a quod amplius sit, id con-

1*

sequaris. Ideoque elgaatur negat contrihui,
quod verbum maxime confusioriem rerum sig-
nificat, quarum quantitates conjunguntur , ut
in L. 27. §. 1. D. de adq. rer. dom. Mirms
verosimile est, concursum cumulativum actio-
nis furti et vi bonorum raptorum admittere,
i. e. poenam sextupli vel octupli statuere; po-
test omnino furtum sine vi esse, nunquam
vero rapina sine furto; liic diilerentiam inter
diversa delicta ex eodem facto et delictum
qualificatum s. casum in quo idem delictum
diverso modo seu charactere designari potest,
omittit. Verba Institutionum pr. de vi bon.
rapt. (4.2) «ridiculum est enim levioris con-
ditionis esse cum, qui vi rapit quam qui clam
amovetquot; probant hic omnino concursum cu-
mulativum statui non posse, nam si poena
fp-ti et vi bonorum raptorum plerie cumula-
tur nihil ridiculum adest, licet poena sit sim-
plum. Gajus certe monere non omississet,
dicens « nonnullos existimare condictionem
furtivam obtinere praeter actionem vi bono-
rum raptorumquot; idem de poena furti manifesti
docei.

D. L. 14. § 1. D. §. de Pracscr. Verb. (19.5)
Si quis joci causa servi vestimenta abstulerit
et servus frigore sit mortuus, actio furti, ves-
timentorum nomine, locum habere nequit,
omnino quidem actio in factum ex L. Aquilia;
plane diversa igitur sunt facta lo vestimen-
torum furtum. 2« f[uod culpa sua servum fri-

goli exposuit, quod cum fuito et lapiiia com-
parari non potest; vestimenta enim retinendo,
culpam in faciendo committit.

E. L. li. § 2. Dig (le Serv. corrupt. (11,
3). Quod hic actio furti et servi corrupti
cumulantur, in ipsa L. explicatur «sunt enim
diversa maleficia furis;quot; quod servum per-
suaserit ad furtum faciendum, et quod fur-
tum secutum sit; nam ut Savigny explicat,
si non domino sed cxtraneo furto aliquid
ablatum est, sine dubio utraque actio obti-
net, (adest enim concursus materialis, non
A'ero intellectualis). Altera insuper actio in
amplius institui potest, nam verba non
minuit acque bene significare possunt non
tollUA).

Si vero Ulpiani fragmenta concursu m cu-
mulativum pleniorem non satis probant, quod
«lisquisitione nostra demonstrare sumus co-
nati , ccrte Hermogeniani fragmentum iu
ecnsum venire nequit, ad totam quaestionem
dirimendam. Nam L. 32. D. de O, et A,
bene intelligi potest de concursu iu amplius;
saltem exemplum arborum furtira caesarum,
non probat hic unice concursum cumulali-
vum intelligi plenum, Conf. Paulus in L, 1.
D. Arb. furtim caes. (47. 7). In L. 53 pr.

1) uti e. g. in capitis deminutione, ubi minutio vim
habet toîî tollere, praesertim in capitis deminutione
quot;laxima.

k.

D. de O et. A., ubi Modestinus dicit «plura
delicta in una re plures admittunt actiones,
sed non posse omnibus uti prohatum est quot;
ante omnia verba probatum est maximi sunt
momenti; nam Modestinus id dicit, quasi de
sententia recepta, miniraeque hoc intelligi
potest de concursu elective, saltem si memo-
res sumus Modestinum Ulpiani studiosmn vo-
cari , quo nomine aut auditor seu discipu-
lus, aut adsessor, signifîcatur : huius igitur,
et item Pauli, aequalis fuit; Modestinoque
respondente discordia jam composita linitaque
erat. Quemadmodum igitur Modestini testi-
monium paulo plenius accipiendum est, sic
premendus est Ilermogenianus : ut 1°. omni-
bus experire intelligas experire quidem, at
non in solidum; 20. post magnas varietates
obtinuit, non seeutas post Modestinum, sed
ante quam hic librum suura Regularum scri-
beret, de quibus Paulus refert in L. 34. quae
sane fuerunt haud paucae.

Quodsi quaerat aliquis, annon Justiniano
Hermogeniani sententia, ut novissismum jus
continens, praeplacuisse dicenda sit, ideoque
hodie sequenda : si non discedit Hermogenia-
nus a superioribus, ut putamus, id non atti-
net quaerere; at si discedit, Pauli tamen e
vestigio sequentis contrariam disputationem,
aliaque contraria loca, quae pleraque sunt
enucleatiora, vincere non potest. Quam ob
rem concludimus disputationem illam nobis

esse oportere^ verum jus Justinianeura, vere-
que dici jposse„,.quod .jv^ulgo dicitur hodie:
major,poena absorbetj minorem.^^^,,

imi/ßmnbsp;ac\ edio'^ «mf?-

i?mrp .Jioib hi gt;nbsp;7 n;Equot; ; iju-J-non-

ICoJni oodnbsp;^nbsp;ßiln)Jf«r

i-..ir f!» moJiß«nbsp;• i -nbsp;■■ ^ ;

■ ^ - \\gt;\\V inci f

: . ^fisijfnbsp;TP' -nbsp;quot;' ^ ^

KS^nbsp;-Hill •'lllUSii^^
■U'iJ - 1 lij:'l lid.: -- .
1 ; lUJ-fi! :1--

•- ■ . fhp: qiv 'Ui;nbsp;:

I i-' ■juBui (O: -a; ^ quot;011

'nbsp;ifisrnbsp;iZO( iv-.tr:'-

; t; : .nbsp;nuiufc n:ui-'il i' - ^u]^ )h'ß

iquot;:' 1 JtiIoinbsp;-M l JU 1:1''d

quot;'i ' -JJUt : -.o
irl ■ Kill ^ju gt;i P ji r

■iim-izj ii'JlIt).- 1quot;:nbsp;- \ '

, 'nbsp;r.r Vlll) i-'i^'M^t.lu E« 7

rnbsp;' ■ ■ - fii • ; ■ -

iii; -nbsp;- Inbsp;v inbsp;»up i';

'i'nbsp;=nbsp;I. .inbsp;: : .nbsp;lt; gt;• a'

V'l

JL.

• ;nbsp;■ ' mi- '

^ ^l Sih.u^^lï,

.-T.hîi^îw 'hoe .

• . ïo ; UÎ5

^j-Uf. .8nbsp;tLü

quot;éÂl ^88tq iiriB9nbsp;\

'iuIöiOÜ AI9lfi;89jOq '
^^ y alv^aap \l'bol iïon-Vnbsp;^

Bv-,)J91 OjJC- boupnbsp;'tg^ Î ,

c- ; .vi .à jitiio zjjjßtßq .oo g^.c rquot;'

X ' / jrnbsp;jiijgq WByi ,

rjotox. ■nbsp;10.ÏÜ0L

V fÄic-9Ï.nbsp;O xiibV'

:

. • . - . j

»ci

If:nbsp;;

quaestio ii.

Quaedam ad L. 4. § 21. D. de Usuc. et
Usurp. (41. 3).

«Si rem pigaori datam debitor surripuerit
ct vendiderit, usucapi eam posse Cassius
scribit, quia in potestatem domini videtur
pervenisse, qui pignori dedit, quamvis cum
eo furti agi potest, quod puto rectius dici.

Hic locus comparatus cum L. 49, D. eod,
haud parvam parit difficultatem; in priori di-
citur «si debitor rem pignori datam creditori
aufert, vitiosam illam non fieri, reversa quod
jam sit in domini potestatem vitioque ideo
purgato. In altera vero docetur reverti eam
debere ad creditorem, cui furtum factum est.

Omnes conciliationes referre hujus quaes-
tionis non est propositum, sed potius non-
nullas earum ad examen revocare velim.

Voetius in nostra Lege collata L. 5. D.
pro emt. (41. 4) putat, rem oppignoratam
esse a bonae fidei possessore, qui dommi
loco est, quique re pignori data, civilem no«-

sessioncm non amiserat, sed retinuerat, pro
inde huius possessionis furtum facere non
poterat. Quae perpleia ac male subtilis
disputatio ideo improbanda videtur, quod
1quot;. furtum tamen possessionis sit; ut ex
raultis testimoniis pervagatum est. 20. Hoe
furtum possessionis sufficit, ut res sit furti-
va, eaque usucapi non possit, per L. 20. §,
1. D. de furtis, quae dicit: «usucapio quasi
«rei furtivae non impedietur, quoniam et
«si alius subripiat, et in meam potestatem
arevesra res fuerit, usucapiebaturquot;: si re-
versa non fuerit, usucapio non sequitur; ad
quem autem debeat reverti, quaestio est,
quam consideramus. Eadem L. 20. dicit de
domino, qui, usufructuario rem furto abstu-
lit et tamen ex eadem ratione, quod ad do-
minum revertitur, quae in nostra L propo-
nitur, rem furtivam manere, negat Paulus;
quanquam usufructuarius ex jure civili jus
habet in re, creditor tantum quasi jus in re
ex jure praetorio. Ad quaestionem dirimen-
dam nil igitur facit an creditor in re oppig-
norata illud quasi jus in re habeat, nec ne.

L. 66, D. de furtis, (qua Cujac. utebatur)
minime probat rem ereditori traditam et sur-
reptam denuo furtivam fieri, si eam debitor
vendiderit, In illa enim L. 66 quaestio est
de casu, quo res apud debitorem manserit,
et verosimile scripsit Paulus «sive eam man-
cipaverat ereditori vel speciali pactione etc.

Post mancipalLoncm solebat res in posses-
sione debitoris manere, qui tunc mimrae
auferendo rem creditor!, sed vendendo, furtum .
fecit. Exempla quod compilatores pro man-
cipaverant posuerint, tradidorant Vaticana
fragmenta indicare possunt. Conf. L. à ^ I.
D de Usufr accresc. (7. 2) cum Vat. Fr.
80: «si duo fundi domini deducto usuiructu

«nroprietatem mancipaverint.quot;

Ilac conciliatione repudiata, alteram apud
Mühlenbruchium, J)octr. Pand Yo\. U.
S 261 not. 14 laudatam, tractare debemus.
In L 49 D h. t. sermo est de pignore cre-
ditori mancipato, res furto reversa non est
in potestatem domini, reverti ig.tur debet ad
ipsum creditorem. Huic interpretation! ob-
stat quod tunc Pauli imo forsitan ct contra
non bene sese habeat; his verbis enim md.-
care velle videtur «non debet semper res ad
dominum reverti, et subjicit casum, ubi ta-
men revera ad dominum debeat redire. Haec
conciliatio autem defendi posse mihi videtur;

quamvis stricto jure creditor ex mancipati-
oiie pignoris sit dominus, ex usu loquendi
nihilominus debitorem, pignoris dommum

dicere solebant.

Paulus itaque brevissime dicit, non semper
debet ad eum redire qui ex communi opim-
one dominus haberi solet, sed ad eum quem
dominum non existimant, ad creditorem ncm-
pe, cui mancipatione pignus traditum est.

Nulla aiitcm est dlfficuitas quare ia L. 4.
§ 21. II. t., ubi ipse dominus lem vendidit
usucapione opus foret, injure classico etenim
saepe usucapio obtinet, licet res a vero do-
mmo sit acquisita, nempe si res mancipi est
tradita, sed non mancipata ; deinde illic non
dicitur ilium, qui rem a debitore emerit usu-
capere posse, sed generaliter, «res usucapi po-
test.quot; Sl cmtor igitur rem amisisset, bonae fidei
possessor usucapere posset, nec obstat quondam
luijus rei furtum factum fuisse, vitio purgato
Haec explicatio nimis levis fortasse si vi-
deatur, alteram propoaere studebo. Paulus
lue minime suam exponit sententiam, sed po-
tius dicit: «ex opinione Labeonis illa ré-
gula Ita proponi nequit,quot; verosimile enim
Procains sectator Labeonis, seatentiae Cassii
in nostra lege relatae, de qua Paulus dicit
«quod puto reclius diciquot; addictus non fuit
et forsan ille dissensus jam Labeonis tempore'
aderat. Paulus igitur in L. 49 dicit « ex Pro
culianorum et Labeonis sententia (qui „on
existimant, quando debitor pignus creditori
sumpmt, Vitium eo purgatum esse, quod do-
mmus rem habeat, sed exigunt eam in pote-
statem creditoris reverti debere) tam genera-
liter dici nequit : « si quid surreptum est id
usucapi non potest, antequam in domini ^o^
testatem pervenerit.quot;

Unterholzner explicat in L. 49 h. t res a
non domino erat pignori data, eo igitur, quod

a debitore f rto ablata est dici nequit, rem

in potestatem domini reversam et ita vitio
purgatam esse. Sed nulla inveniri potest ra-
tio, cur ad creditorem et non ad ipsum do-
minum reverti debeat, nam si bonae fidei
possessor! furtum factum est, res non debet
ad eum, sed ad domirmm redire, uti dicitur
L. 20. § 1. D. dc furtis, ncc totum pignons
vinculum hic unice debitorem et creditorem,
non autem tertios spectarc, dici potest.

L 6 Cod. dc Usuc. pro emt. ideo non ob-
stat,' quia intelligi potest de eo, quod res man-
serit apud debitorem, qui eam alienando fur-
tum facit. Hic igitur in domini potestatem
reversa non est, ita ut purgata haberi possit,
nam furtiva demum fit ex potestate excedens,
et usucapi nequit, antecpiam ad debitorem sit
redita, uti explicavimus L. 66. Ü. dc Imtis.
Quis quaerere possit, quai e non eadem ratione
res fiat furtiva, si pignus, creditori ablatum,
vendiderit, quam si nunquam creditori tradi-
derit. Responsio verum in promtu est, si pi-
gnus in possessione debitoris manet, creditor
ejus fidem secutus est, et tueri debet contra
fraudem debitoris, qui alienando, pignus ina-
ne reddere potest; statuebant igitur in alie-
natione furtum inesse; res autem si creditori
est tradita, hac tuitione opus non esl; et co-
gitare non poterant, quomodo necesse forct
statuere, alienalionem a debitore factam, tur-
tum continere.

pJiiK % miwfS/rw • iw/ifi^k-: HÏ^-
-O., ,'nbsp;^nbsp;Jii-jne;;;' 'i'-

Jnbsp;UI UIX^^J. j V

AiLUH^UmuÜiCljLxiäitiüunbsp;tr.i;......

■ fii-'h-J quot;'ùlhff tfl^^i^

Moi-td alsirj,,»?,,)nbsp;.rtjoW ^ .fgt;oo flW ti/ quot;

'.nii\ iiajgt;i(un n nlowiî. HIK.OH ^„.„j .IKI.

quaestio iii.

Apud Cons. Diephuis in Coxnmentano suo
ad Cod. Civ. nostrum vol- IL pag- 34 pro-
ponitur quaestio, si conjux legitimam divor-
tii causam in judicio confessus est, an tunc
talis causa satis sit probata, ita utMivortmm

pronuntiari possit, confessionemque pro p ena

probatione valere negat auctor. Hac scilicet
ratione argumentatur : Divortium mutuo con-
sensu numquam locum habere potest (ar .
263 C. C.), si vero causae probationem admit-
timus nuda confessione, perfacile eludetur
legis prohibitie, et ansa praebebitur conju-
gum collusioni, ut ita mutuo consensu ad
divortium perveniant. Itaque auctor iHe nori
aenoscit argumentum a contrario ex Art. »1U
Cod. de Meth. Proc. Civ. sc^): «mariti con-
fessio ad bonorum separationem impetrandam

M Art 810 cod. de Metlu Proced. «De enkele beKea-
Js vilden .an geldt niet alsnbsp;ware Uct 00.

dat er geene schuWeisscUers mogten zijn.

nou valet, in divortio autem hoc expressis ver-
bis non requiritur, igitur in causa divortii
eonjugis eonfessio tanquam probatio admitti
debet.quot; Silentium legis huic argumento a
contrario ansam praebere , adeoque suae sen-
tentiae obstare , negat, quod primo probare
studet argumento analogico, quippe prohibi-
tionem dicti Art. 810 fundamentum habere
dicit in prohibitione separationis bonorum
mutuo consensu, unde videtur ita eoncludi
velle: divortium mutuo consensu prohibitum
est, ergo sola eonfessio non sufficit ad pro-
bationem. Subinde ita pergit : quamvis hoc
argumentum analogicum ex dicto Art 810
deesset, tamen ipsa juris ratio nostram sen-
tentiam eonfirmaret, quia, si eonfessio eon-
jugis citati, probationem continere t, ipsa illa
divortii mutuo consensu prohibitio facillime
eludi posset, qui metus cessât quam primum
ad confessionem alia adjuncta accédant. Cau-
sam divortii et separationis bonorum verum
parera esse agnoscere non possum. Collusio
enim conjugum magis timenda videtur, si de
separatione bonorum agitur, quam si de di-
vortio quaeritur. Facilius e. g. corijuges in
bonorum separationem in fraudem creditorum
consentient, quam in divortium. Ponamus
maritum mole aeris alieni praegravatum, uxo-
rem ejus locupletem exspectare hereditatem ,
impetrata separatione, communioni renuntiat,
hereditate post aliquod tempus ei delata, cum

maïito commodis fruetur fraude acquisitis.
In tali vel simili casu, multa ad collusionem
invitant, nec turpe est maritum confiteri se
negligentein esse, minusve aptum bonorum
administrationi. Piaeceptum igitur airt. 810
Cod. de Meth. Proc. Civ. maximae ntilitatis
est ad impediendam separationis collusionem.
In divortio verum talis collusio timenda non
videtur; utriusque conjugis enim non solet
interesse matrimonii obtinere dissolutionem ,
sed alteruter potius eorum éam vehementer
exoptat. Causae porro ob quas divortium
peti potest non ita sunt leves, ut facile quis
eas vel earum 'unam confiteri velit, si veritati
sint contrariae. Quis enim rogo affirmare volet,
se conjugis vitae insidias struxisse, vel tali
modo in euin saevisse, ut corporis membro-
rumve integritas in periculum sit vocata?
Nulla est ratio, cur illi qui tale quid confi-
tetur, fides non habeatur, quo gravius enim
est factum quod alTertur, eo difficilius men-
dacium praesumi poterit. Statuamus jam Le-
gislatorem revera collusionem metuisse , tune
eerte numquam ob adulterium, praesertim
mariti, admitti deberet divortium; praeter con-
fessionem enim facile talia fingi possunt, quae
adulterium probare videantur, quamvis revera
commissum non fuerit, quod inquot; aliis divortii
causis, veluti quoad vulnera, certe minus

facile locum habere possit.

Ampi. Diephuis eidem sententiae addictus

est ac Curia Zwollana, quae divortiuui ad-
mitti posse dijudicavit, si conjux judicio se
non sistit (in geval van verstek), i) Nulla
enim, inquit, exceptio ab art. 76 Cod. de
Meth. Proc. Civ. ratione divortii sancita est,
ergo eadem regula generalis valere debet.
Verumtamen, differentiae rationem intelli-
gere me non posse confiteor; in eremodicio
enim praesumitur confessio, et quare prae-
smntae major vis tribuatur quam expressae
confessioni non bene liquet «kunnen hier-
door de echtgenooten al ligtelijk zamenspan-
nen, hierin had de wetgever zoo hij dat
wilde moeten voorzien. In allen gevalle be-
staat er dan niet die blijkbare zamenspanning
en onderlinge toestemming, als wanneer de
verweerder verschijnt, en zijne eigene schan-
de bekent.quot; Contraria hujus sententiae opi-
nio magis mihi arridet. Collusio enim conju-
gum facilius obtinebit tacita insxye praesumta
confessione, quam in expressa; levius est non
respondere, judicio non sistere, quam coram
tribunali propriam eonfiteri turpitudinem

Nec obstat quod occasione art. 1967 C. C ,
quo jusjurandum decisorium vetatur in cau-
sis in quibus confessio admitti nequit, «of
waarin hare bekentenis niet zoude kunnen
worden in aanmerking genomenquot; in discep-

1) Vid Regtsgel. Bijblad VI p. 702.

tatione nonnulli rogarent, quinam essent illi
casus, ab Imperio responsum sit, spectari
aduUerium vel status controversiam ; ex tali
enim responso nil de sententia legislatoris,
quod attinet ad quaestionem nostram effici
potest, neque valet argumentum a jurisju,
randi delatione ad confessionem illam, sine
accurata disquisitione, quatenus rei conveni-
ret. Nemo certe tenetur in suam turpitudi-
nem jurare, ad evitanda perjuria, verum
etiam aliquem propria flagitia confiteri non
posse, nullus facile contendit. Si e. g. agitur
de damno injuria dato, jusjurandum deferri
non poterit, confessum e contra civiliter ad
damna resarcienda teneri, nemo negabit.

Ex his igitur concludimus sententiam dicti
auctoris non posse admitti, sed e contrario
confessionem plenam posse continere proba-
tronem, nisi forte talia accédant, ex quibus
illam confessionem veritati adversariam esse,
judici persuasuïn sit.

Rißt

' iäßisönbsp;^in i;. ^ ^usp,/

»» p yex4j? h; plibf^ ti
sfn8J58 ':ai -rrtrmsi 6

t'difofeMüas tJioßl «jfJian

b« ■■ iHK^

fl» aföndit^amo^oinbsp;gOJJßltQji. aiijf, ' s-«!;

fif T^iTitgfijmiir» mtrioiniftul niynifn» r
Tlx/Iu ■M^j^if.T -fiffr fti dtt-prrtoJi fäiti^on
aJnöqa ^IßtaLjfandoHuiJciinJou yt0ßq lap »edi;
-nß iiodoKKf ouH hß trißit^nnt , JolT)/f«:ngt;;ji.
nnj .eodmorlaoGiJjquot; onpfrmiftfotftib »-ins-/ lOr.'
, iiiÄoqofq idim oiogrusJ lyjtrol üfßiip , inu sjj •
rnji^iHznr? lifpgiffiiseioft^^ß^.uiji.f^ öiuüagiJ^bin ll

QUAESTIO IV.

Argumenta, quibus Appellatio in causis
Criminalibus, nec tantum in Correctoriis
Civilibusque defenditur.

«De toelating van appellen in correctionele en
politie zaken, levert liet voor de menschelijk-
heid bedroevende resultaat op, dat, door het in
appel te niet doen vau vonnissen, ter eerster
instantie gewezen, men duidelijk aan deu dag
legt, dat de eerste regter kan gedwaald hebben,
en dat men de herstelling eener mogelijke dwa-
ling toelaat in zaken van geringer aangelegen-
heid, doch wanneer het leven of dood, wanneer
het vrijheid of eer geldt, geen nader onderzoek
4aaromtrent toelaat.quot;

v. maasen.

Ordinem Judiciorum criminalium in pa-
tria nostra, itemque in aliis Europae civita-
tibus qui paulo accuratius'considérât, sponte
aniraadvcrtet, magnam ad hue praeberi an-
sam variis difficilliraisque quacstioriibus. Una
earum , quam leviter tangere mihi proposui,
eruditissimis jam sagacissimisque viris magni

fuit visa momenti. Ita Bentham i), Meijer 2),
Mittermaier 3), Royer Collard^), alii, de ap-
pellatione optime meriti sunt, et argumenta
in utramque partem exposuerunt. Eorum
sententias omnes hic referre, mera foret Com-
pilatio, et a fine hujus quaestionis alienum.
Ea tantum afferre placet, quae cum argu-
mento arctius cohaerent, ut inde quid de
controversia illa statuendum sit, appareat,
Missam quoque facimus rationem historicam ;
qua, ad illustrandam eandem quaestionem, pau-
cis abhinc diebus egregie usus est in speci-
mine, Leidae defenso, de Appellandi facul-
tate in causis Criminalibus admittenda, cons.
F. Hulshoff, (Amstel. 24 Jun. 1846).

Appellationem in foro Judicis Cantonalis, ut
in correctorio et civili admitti constat; in
criminali vero denegatur. Unde hoc? Argu-
menta, quibus maxime nituntur appellationis
adversarii, ad duo potissimum referri possunt.
Primum allegatur magnarum impensarum né-
cessitas, quae ex duplici jurisdictionis gradu
cum civitati, tum civibus oriatur. Objiciunt

1) Bentham. Traité de l'organisation Judiciaire, tom. V.
chap. 26.

Proeve over de noodzakelijkheid van eenen provisio-
neeten Hoogen Raad.

3) Die Mündlichkeit, das Anklageprineip. etc. Stutt-
gart 1845.

■i) Royer Collard, in praefatione ad opus Cooperi. Let-
tres sur Ia cour de la Chancellerie d'Angleterre,

porro, relicta facultate appellandi, nullam
fere esse sententiarum Tribunalium sive Cu-
riarum auctoritatem, quae ut dicunt in pri-
ma instantia judicaut, easque nec a delin-
quentibus, nec a quolibet magnopere curari,
si ab omni judicio ad superiorem judicem
provocatie permittatur. Jam vero quisque
videbit, prius argumentum omni carere vi:
legislator enim in ordinanda re judiciali, non
tam ad rem pecuniariam attendere debet,
quam quidem ante oculos habere, salutem
civitatis et eorum maxime, qui justitiam in-
vocant, utilitatem. Secundum argumentum,
licet majoris videatur ponderis, non ita ap-
peUationem infringit, ut plane otiosa dicenda
sit. Qui eo utuntur, juris quidem quaestio-
nem denuo ventilari concedunt, jacti vero
negant; at minus recte; quia judex appel-
lationis non tenetur tantum inquirere, an se-
cundum legis preceptum sit judicatum, sed
inprimis ea quae reus gravatus ad causae de-
fensionem, vel ad infirmandam sententiam
afferre potuerit, dijudicare. Multa sane exem-
pla allegari possunt fragilitatis ingenii huma-
ni, quae, quantus judicum errori locus re-
lictus sit, aperte doceant. Sed et Jurisdi-
ctionis nostrae ipsa Institutio, ut et exiguus
judicum numerus, itemque probandorum de-
lictorum theoria legalis, qua utimur, non
raro novam et penitiorem causae cognitionem
flagitare videntur. Quae secundum leges

L

nostras patet via Cassationis, est remcdiuin
valde incertum, et appellationis beneficip
aequiparari nequit. Sed non est hujus dis-
quisitionis, ut in thesi generali, quaedam dc
appellatione, de ejus sive commodis sive in-
,commodis exponamus ; hoc affirmare non du-
bitamus, appellatione lege semel constituta,
omnibus in causis indiscriminatim eam esse
concedendam, nullamque eâ esse exemptam.

Ratio, cur hoc non obtineat, in eo est,
quod Legumlatores appellationis incommoda
perspicientes, in civilibus earn non ad causas
minoris momenti vel minus graves trahere
voluerunt, ad evitandas impensas, temporisquo
jacturam i).

Hanc autem distinctionem non absolute ve-
ram esse, sponte quis videt. Gravitas enim
causarum pro singulari ac diverso litigantiuui
statu dilfert. In re civili, lis de re minimi
momenti, summam forte 100 Horenoruin non

») Quum multi appellationem ob litis protractionem re-
jiciendam ceuseant, eontra laudat illam, primarius apud
Gallos judex Curiae Cassationis, Portalis, Memoires de
1'Acad. des sciences morales de France. Par. 1841, in,
P- 467. «L'appel est une des plus sûres garanties d'une
honne administratioii de la justice, parcequ^il ménage l'u-
tile intervention du temps, ce puissant allié de la justice
et de la vérité, qui complète les preuves, dissipe les
préventions et les préjugés, calme les passions, et permet
à l'impartiale raison de recouvrer son empire.quot; Conf. Mit-
termaier, 1. 1. p. 415.

excedentc, saepe huic aliive spem fortuuae
aufert, pauperemque ad inopiam redi-ere po-
test,, dum e contra dives hujus rei nullam
habet curam. Idem in re crimitmli valet;
gravior enim vel levior erit injuria illata re-
pu tanda, pro laesae personae conditione.

Difficile igitur est causarum gravitatem ita
deflnire et circumscribere, ut clara et perspi-
cua omnibus appareat; quodque ante omnia
requiritur est juris aequabilitas, ita ut nulla
causa, ratione personarum vel quantitatis sive
valoris, quod ad jus persequendi aliis vel prae-
feratur vel postponatur. Celeberrimo itaque
Benthamo adnuere debemus, dicenti: «in
omnibus causis admittendam esse appellatio-
nem, donec una ostendatur, quae in errorem
ducere judicem, vel praevaricationi locum daxe
nequeatquot;

Profecto, ut diximus, nec aliorum populo-
rum exempla nec patriae nostrae desunt, plus
semel in detrimentum insontium lapsos fuisse
judices. Celeber Ictus Franco Gallus Lucas 2),

1) Bentham, de l'organisation judiciaire, tom V, ch. 26.
§ 3 «Dans quelles causes doit on admettre l'appel? Ma
réponse est simp'.e dans toutes; oui dans toutes, jusqu'à
ce qu'on m'en indique une, qui ne puisse pas donne nais-
sance à l'erreur, ou fournir des motifs de prévarication.
Dès qu'il y a possibilité de méprise ou d'injustice dans
chaque cause, il faut laisser à chaque cause un moyen de
redressement.quot; Eadem Benthami auctoritate utitur cons-
Ilulshoff, I. I. p. 290.nbsp;.mJi -qi.

2) Du Système Pénal, p. 283.

bene multas memorat causas criminales, quae
postquam a Curia cassationis ad aliam fue-
rant delatae, plane contrarium effectum sor-
titae sunt. Fortuito casu in harum causarum
vel inquisitione vel decisione aderat vitium,
quod cassationi locum dedit, quae menda si
defuissent, reus poenam capitalem passus
fuisset. Hactenus in regno nostro neque tam
graves, neque ita supinos judicum errores
lugemus. Constat tamen uno anno 1842, 126
causas fuisse delatas ad Curiam provincialem
llollandiae Septentrionalis, in quibus a sen-
tentia tribunalis correctorii quod dicitur,
fuerat provocatum; memoratu dignum, judi-
cis inferioris sententias 37 penitus, 12 ex
parte fuisse rescissas. Regtsg. Bijbl. 1843,
p. 497; V. etiam Mittermaier, qui in opere
die 3Iundlichkeit, das Anklageprinzip, u. s. w.
p. 70, de judiciorum Criminalium, qualis
apud nos viget, ordine loquitur. Sod et nu-
perrime a curia provinciali llollandiae Meri-
dionalis, quidam J. Wolff, qui sententia cu-
riae Hollandiae Septentrionalis ad carcerem
fuerat damnatus per 5 annos, omni poena
exemtus est (20 Junii 1846) i).

Ita certe statistica causarum criminalium

1) Ipsa, quam citavimus, curia Hollandiae, d. 8, Nov.
1842, ad poenam infamantem condemnavit reum, qui,
admissa cassatione, d. 22 Junii 1843, a curia Trajectina
fuit absolutus (Davidis).

enumeratione deprehenditur infirma iudican-
tium inlelligentia. At Codex ipse lioster de
Ord. Jud. Crira. materiem et occasionem huic
fragilitati satis amplam praebere videtur. Pro-
bandi, ut dicunt, theoria legali utimur, quae
detegendae veritatis adhibet quatuor modos :
10 probationem per testes, 2« scripturam,
30 confessionem, 4o indicia. Quid autem nos
docet lex? Summa rerum sagacitati, perspi-
cientia , conscientiae, integritati judicum re-

linquitur (Art. 433, al. 3, 438, 444, 445,
Cod. Ord. Jud. Crim.) In tali autem rerum
statu non aliter fieri potest, quin magna
detur opportunitas errori ; alius judex enim
majorem vim huic illive indicio vel tcsti
tribuit, alius minorem; et ab unius judicio
saepe pendebit num damnetur vel absolvatur
criminis accusatus. In disputatione quadam
Cl. Mittermaier, Archiv des Criminalrechts,
1843, p- 85, haec occurrunt verba: »Jeder
Gerichtsvorstand wird bezeugen körmen, dass
oft ein Mitglied sein ^schuldigquot; ausspricht,
und dann, wenn es genöthigt ist, die Gründe
anzugeben, und wenn die Uebrigen von der
Schwäche der Gründen es uberzeugen, seine
Stimme zurück zu nehmen veranlasst wird.quot; —
Quid autem eveniet, si talis judex in errore
perseveret, et ab ejus suffragio pendeat dam-
natio rei? Nonne in tali vel simili casu
patere deberet aliud remedium quam cassa-
tie, quae est, ut auctoris laudati verbis utar

(pag. 94): « »vic wir glauben em solir ungenü-
gcndcs Rechtsmittel, daher auch das Schicksal
der wegen solcher Fragen ergriffenen Cassa-
Üonsgesuche die Verwerfung der Cassation
ist, weil dem Cassationshofe nicht zusteht,
das Gewicht der Beweismittel und in wiefern
sie Ueberzeugung zu begründen geeignet wa-
ren, zu prüfen, und weil selbst in Fällen,
in welchen Z. B. nur die Aussage eines Zeu-
gen vorlag, die Cassation des Urtheils leicht
zu vermeiden ist, denn das Gericht erklärt
dass es seine Ueberzeugung ausser dem Zeug-
nisse noch auf mehrere Anzeigungen gebaut
habe.quot; — Quae Mittermaieri verba omnino
accipienda sunt cum de ordine judiciorum
nostrorum universe, tum de singulari legis
nostrae constitutione, quae judicum pruden-
tiae permittit plenam fidem, nec ne unius
testimonio tribuere. Quam facultatem ple-
nam periculi ac fallaciae si Legislator con-
cedere volebat, ex opinione nostra sine pro-
ocatione tribuere non debebat l).
In correctoriis, ut diximus, causis, conce.

1) Art. 433. Cod. de Ordin. Jud. Crim. «De afzonder-
lijke getuigenis van eenen enkele getuige kan niet als
wettig bewijs gelden, Echter kunnen afzonderlijke op zich
zelf staande getuigenissen, omtrent de onderscheidene fei-
ten als wettelijk bewijs gelden, wanneer zij door hunnen
zamcnloop en verband strekken tot staving eener bepaalde
daadzaak. De beoordeelius iücrvan wordt aan de voor-
zigtighcid van den regter overgelateu.quot;

^itur appellatio a sententiis, quae numquam
^^ümam vitamvc tangunt; at in re criminalï
ä judicio, 'poenam afflictivam el infamantem
irrogante, nulla foret provocatie; nemo con-
tendere velit, hane anomaliam in bene or-
dinata jurisdictione obtinere. — Nullum da-
tur remedium ad sententiam judicis crimina-
lis infirmandam, nisi cassatio, quae in tribus
casibus admittitur (Art. 99 W. R. O. art. 380
sqq. Strafv.) Si igitur nullum Vitium in in-
quisitione, in judicii formis, vel in ferenda
sententia fuerit deprehensum, nulla delin-
quenti, quamvis insonti forsan, patebit via
ad existimalionem, libertatemque recuperan-
das ; dum in eorrectoria lite praeter cassa-
tionem adhuc conceditur appellatio. Jam
Vero, si ad emendandum judicis in minori-
bus causis errorem, duplex datur remedium,
argumento a fortiori contra errorem in re
criminali hoc obtinere debet i).

1) Iir eandem sententiam abire videtur van de Spiegel»
Hist, van de Satisf. van Goes, p. 335; «Bijzonder regt
Voorwaar! ait,quot; de Regtbank wordt wijs genoeg geoor-
deeld , om over Jeven en dood volstrekt te bevelen, daar
zij echter geene geringe penningschuld mag beoordeelen ,
oX de verliezer van 'tpleit, kan zich tot iu het uiterste
ressort beklagen. Het is een privilegie, zegt men; maar
de natuur van Privilegien is, dat ze tot~voordeel van dc
Ingezetenen moeten strekken; en hier ontbreken geene
gelegenheden, waarin zulk een Privilegie tot onherstelbaar
nadeel zoude kunnen gebruikt worden.quot;

Quamdiu judicium Juratorum apud nos
viguit, nulla in rebus Criminalibus fuit, nec
esse potuit provocatio, uti nec in Francia
ad hunc diem indulgetur, quia Juratorum
de facti i. e. de criminis indole et accusati
noxia vel innocentia judicium, pro civium,
popularium , parium , non magistratuum vere
dicto habetur. Quum vero, excussa Franco-
rum dominatione, Edicto 11 Dec. 1813 judi-
cium illud in patria nostra sublatum sit, et
judices nostri facti sint, jurati, i.e. judices
facti, iidemque de quaestione juris, sive de
applicatione legis poenalis cognoscentes, ap-
pellatio, quae et Majoribus nostris haud de-
negabatur, restituenda fuisset. Qua in re
omnino facimus cum Cons. Lipman, ubi ait:
»Het is reeds meermalen elders opgemerkt,
en de ondervinding heeft daarvan de juist-
heid gestaafd, dat het hooger beroep in Cri-
mineele zaken — onbestaanbaar na een oor-
deel van gezworenen, omdat er geene hoogere
Vierschaar bestaat, dan die van iemands ge-
lijken, van het volk, van de natie —nood-
wendig met de afschaffing der Jurij moest
hersteld zijn geworden, en het schijnt even
weinig met menschelijkheid, als met rede en
regt overeen te brengen, dat een beschuldig-
de van eer, goeden naam, en leven beroofd
kan worden, door ad vitam aangestelde reg-
terlijke ambtenaren, bij eene uitspraak, waar-
van de feitelijke waarde nimmer kan worden

beoordeeld, terwijl daarentegen van de meest
nietige Correctionele veroordeeling appel vrij-
staat 1).quot;

Quam acriter in Judiciorum nostrorum Cri-
minalium constitutionem invectus fuerit, vi-
ginti abhinc annis, magnus Feuerbachüos,
non est quod moneamus. Judicium Jurato-
rum, quale Lex Napoleontica instituerat, mi-
nime Viro illustri placebat ; at non magis
laudabat, quod in Regno nostro, illi judicio
fuerat substitutum. Ita existimabat, theoriam
probandorum delictorum legalem, admodum
esse commendandam quae judicum arbitrio
nil relinqueret, et omni ope rejiciendam ju-
dicum , etiam integerrimorum, in ferenda
sententia nulli provocationi obnoxiam pote-
statem. Fatepr quidem, theoriam probatio-
nis, quae inde ab aquot; 1838 apud nos obtinet,
licet non ab omni parte absoluta dici possit,
quamque, quoad ejus fieri potest via Cassa-
tionis, strenue tuetur Senatus supremus, mala,
quae Feuerbachio metuenda videbantur 3),
hucusque temperasse et minuisse. Dicendum
tamen, quod rei et Veritas et gravitas postu-

1) Comment, ad Cod. Ord. Jiid. Crim. p. 94.

De quo argumento quoque conff. Bijdragen tot de
Wetenseliap der Regtspleging, door Mr. J. K. Weiland,
Delft, 1826.

3) Laudanda sane, legis nostrae praecepta, quae legun-
tur in Art. 430, 431 Cod. de Ord. Jud. Crim.

hnt, nempe, ubi dcficiat via appellationis,
recte vituperasse Feuerbachium talem rerum
statum 1), qui ab hodierno judiciorum nostro-
rum ordine non admodum differebat.

1) Feuerbacli, Betracht, über äle Oe/fentlithkeit, undJUUnd-
Uchkeit der Gerechligkeitspflege, Zweiter Band. p. 418: «Wo
der Beweis der Schuld blos in das gute oder schlechte
Gewissen der Strafenden Uichter gelegt ist, da können
Strafurtheile, mögen sie gleich aus dem ängstlichsten,
Gewissenhaftesien Gewissen hervorgehen, durchaus nichts
anders erscheinen , denn als Urtheile der Willkühr.quot;.

Iimiiyiit ai'j:

jjü inoi'iütü jèut
J-'kr .^hii ;

j -

. .lUlybl/ OlJli/oii ,(;.'li.b üilj., ii-,
' -nbsp;-.IV

JlöJlJq Jy'ul . lui'jdO} iWUnbsp;-.Uhlr'.

luueiiil iiijxio iqn j'dsj-

!. 'jqi Gi:nbsp;iHc icjoräi ' ir

'TH ai'ilßj riifirf'jßrtnbsp;fjJïSBioq'iif'/ oJae

laon muioiai!nii_ Olquot; übod dß nrp :i;;;J
.jßd-rofU;' ■m;boinb'= non 9nifn:gt;

THESES. _________

V«.nbsp;;;

I.

Fructuuin perceptione Jur. Class. Rom. domi-.
nium acquiritur,

II.

Qui sciens rem alienam emit, pretium repe-
tere nequit, re evicta.

III.

Mandatum, post mortem mandantis exsequen-
dum, Jure Civ. Belg. valet.

IV.

Colonus actionem non habet ex art. 619, Cod.
Civ. Neerl.

V.

In solutum datio, novatio esse videtur.

YI.

Acceptans solvere non tenetur, licet pateat,
nominis trassantis subscriptionem lälsam esse.

VII.

Commissionarius nominum publicorum, (in ef-
fecten) non est mercator.

VIII.

Art. 540 al. 2. Cotl. Merc. Neerl. juris ratioui
obstare videtur.

IX.

Laudaudum est exemplum Legislatores Baden-
sis., qui in Cod. Crim. novissimo poenas consti-
tuit in delicta cum dolosa tum culposa, quae
ratione viarum ferreis orbitis stratarum (Spoor-
wegen) admitti possunt, ($ 566-569 Cod. Crim.
Bad.), qua de re apud nos certa lex deficit,
neque, casu interveniente, medelam afiferre posse
videtur Codex, quo utimur, Poenalis.

X.

Furtum, a tabellariis, sive postarum publi-
carum officialibus admissum, lege accuratius
definiendnm, et singulari poena vindicandum est.

XL

Conatus falsi testimonii fieri nequit.