BLIJSPIL MEI SANG YN TRUE BIDRJUWEN.
Trêdde Printinge.
Frjentsjrr, Firma T. TELENGA.
- - • • . •,quot;. ■ ■ v ■■ ■ \ '•'■ ■■ quot;*
1 I
• • 5 .
, ' - • m • v .
'■ *,t;'
■•: •■'' ■-'
■
■ ■
—------- • »•'--^
Blijspil mei Sang yn trije Bidrjuwen.
Trêdde Printinge.
.1 ii ii, bi ivolsteld man.
M a r t s e n, syn dochter. II armen, boer, broer feu Jan. A n t s j e, syn unif.
T c t, tsjinstf aem J
feu Harmen.
O o l) 1 ü, feint \
Ljuwe, frijer fen Tet.
K 1 a o s k e, hürwlif feu Jan.
.....
r-r.f'i. '
,
De wenkeamer fen Jan.
M a r t s e n, (allinne).
Nou krij 'k it joun rom om 'e hannen. Heit scil nei Harmonomme to praten en nou scil de nije bakker syn dochter hwet by my komme. (Tlja lakei). Mar 't scil wol op Harmenommo feiut ütdraije. De nije bakker is hjir four trije wike komd; by het sa'n great stelt fen in dochter yn 'e bus, der hab ik al efkes kennis mei makke, mar heit ken bjar yette net. Dêrom ha 'k mar tsjin him sein, dat lija hjir komme scoe — Invent it wirdt üeble yn frouljuesklean. Us bürwiif Klaeske dy sit altyd op 'e utkyk, -— dy moat ok fen 't spoar brocht wirde; bwent as hja der hwet fen mirk, dat Oeble hjir joun kaera, den hinge dat moarn oan 'e greate klok. Ik mei dy feint sa graech lije; mar heit wol net ha dat er by my komt. Invent in boerefoint is him to min.
J a n, {komt op).
Martsen, best myn piip ek lizzen sjoen ?
M a r t s e n.
Né. Mar heit moat nou ek nedich foart, net? 't Is al aerdich let. Harmenomme en hjarre ha lang al sitten to wachtsjen, dat kin 'k wol tinke.
6
J a n.
Ja, Ijea, dat kin wol wêze; mar hwêr deale ha 'k nou myu piip treaun ?
M artsen.
Heit is der omrnors dalik en den soil omke wol in piip for jo ha.
J a n.
Ja, mar ik moat mei de piip oan ta do dear üt — en ik wol dêr ek gjin lange strie yn 'e hollo ha; — oars reitse 'k üt rayn sintrnm.
{Der wirdt hij de bütendoar „folkquot; ropperi).
M arts o n.
Divelsk is 't! dor 'k sa'n wird om siz.
J a n.
Pij, fanke! flok sa net. Don witst wol, der mei heit net oer. Dat giet sa oerhearrich. Mar hwa is der foar ?
M a r t s o n.
Dat seil örytsjo wol wêze, do bakkersdochter.
J a n, {ropt).
Nou, jongfaem, kom mar yn !
O e b 1 e, {yn froidjuesldean, mei de hyps oer 'e cagen, praet mei in foroare Kul).
Joun jimme!
J a n.
Joun Grrytsje ! kom, dêr wione jy al? Ik ha jo, lean 'k, yet net earder sjoen. Seoene jy yn üs doarp wenje meije, hwet tinkt jo ?
O e b 1 e, {zitten geande op 'e stoel, dy H Martsen him iviist).
Ja, dat scil wol gean.
M a r t s e n.
Hjir is de piip al, heit. Nou moatto jy mar gau op 'o stap; it wirdt oars sa heislike let !
7
J a n.
Myn pet moat ik yet ha. Siikje dy gau, den kin ik wiles oanstekke. {Hij stoppet de piip).
M a r t s e n, {fortrietlik).
Nou de pet wer wei. Jy kinne ek nouit fen 'e streek komme. (Hja kriget de pet under 'e tafel wei). Nou, hjir is de pet ek al.
J a n.
Moai sa! Nou de piip yet oan, den bin'k klear. ( Wyls 't er oan stekt). Don mast alle doarren mar op 'e skoattel dwaen. 't Is eigentlyk mar sahwet bitroud: gjin ien manminske yn 'e hüs, op 'e lette joun.
M a i' t s e n.
H wet seoe dat wéze ? Grytsje en ik stean beide for in bytsje net.
.1 a n.
Goeden joun den ! ijiy giet).
K 1 a e s k e, {komt op loyls H Jan giet).
't Is krekt oft jy der op ut sc.illo, bürman. Jy komme ek werom, scoe men hoopje ?
M a r t s e n, {tour, sjucht lillc).
Ja, dy 't libbet komt werom. Pleit scil mar efkes nei Harmenommes.
K 1 a e s k e, {fait op in stoel det).
Jawol, dat tocht ik luist al. Mar hwet ik sizze scoe: kinst my ek geriivje mei hwet petcroalje ? Ik ha gjin drip mear; myn lainpe wol ütgean en 'k ha der neat gjin sin oan om by tsjuster yet alheel nei Pieter Mingeltse ta.
M artsen.
Ja; kom, den scil 'k jo üs snip mar mei jaen, mei hwet der yn is.
K1 a e s k e.
Ei ja, bern, doch dy mar tiid. Ik kin wol efkes wachtsje: de joun is yotto lang.
{Martsen giet nei de kas; Oehle niint in hoek dat op V; tafel leit en lest der yn mei de holle foardèl).
8
K 1 a e s k e.
Hwet ik aizze scoe ; ha jimme in ütfenhüzer krige ?
M a r t s e n, {mei de oaljesnip). Ja, Klaeske. Nou, dór scil for jo joun wol genóch yn wózo. K 1 a e s k o.
Mear as ik joun opbrük, fanke. Soa, jawol, den ha jim in ütfenhüzer krige? Ik tocht al, dy jongfaem is my freamd.
M a r t s e n.
Ja. 't Is bütendoar frij hwet tsjuster, net Klaeske?
K 1 a e s k e.
Tige Ijocht is 't net, fanke. {Tsjin Oehle). Ne, ik ken jo net, jongfaem. liinne jy hjir hjoed komd ?
O e 1) 1 e, (koartwei, ivyU H er di ok yn 'f hoek blêddet).
Ja.
M a r t 8 e n.
Wol 'k jo efkes ta de doar ütljochtsje, Klaeske?
K 1 a e s k e.
Ei nc! fij né! sa'n spil net om my, fanke. {IVertsjin Oehle). Jy binno dóch net in dochter fen Willem en Sjoukjen? Dy ken 'k oars tige best.
O e b k*e, {sabeare oandachtich lezende).
Nó.
M artsen.
't Is krekt oft hjir siicht. Ha jy de foardoar op stean litten, Klaeske?
KI a e s k e, {opsteande).
Nou, dat docht my gjin nij, fanke. Ik sooe der ok sa wer üt. Nou, jimme ütfenhüzer forpraet hjar net. Nou, it is ek sa mar: „wigen en dinken kan niemant krinken. Dór hald ik my ek oan. Nou, Martsen, ik soil de snip moarn wol efkes wer bringe. {Hja giet hinne).
M a r t s e n.
Ja, dat is goed. {Tsjin Oehle). Fij, hwet in binaud
9
sotsje, net ? mei dat malle wiif. Ik wier yn tuzon noeden, dat se 't 8jen scoe; hwent it is ia divel yn 't koarn. En lij a woe ek bast net wer foart. Hja het dy fest rinnen sjoen en nou moast der in boadskipke makke wirde, om ris hichte to nimmen.
O e l) 1 e.
Ja, ik wier ek al heislik yn 'e myt. Hie dat wiif hwet mirken, den hio de boel forkalden west. Kom, nou moat dat binaude pakje mar üt. {Hij docht de frouljuesklean iH.)
M a r t s e n.
Jonge, jonge, hwet is 't in bidooling, as 't sa moat. Ik wier niis ynwindich sa nidich as in spin op dat wiif — en as 'k nei dy seach koe 'k soms it laeitsen hast net bitwinge, omdatst sa'n mal bistek wierste.
O e b 1 e.
T^ou, der wier my gjiii laeitsen om 't hert. Ik hie jimme heit ek net mear thus forwachte. Oars wier 'k hjir sa dryst net op ta roun, dat kinst wol bigripe.
M a r t s e n.
Ja, ik hie ek tocht dat heit wol earder ta de doar lit weze scild hie. Mar by kin noait klear komme, as er foart soil. Hy het altyd in hele boel tükelteamen. Mar hwaens güd best oan ? Moaike hjarres ?
C) e b 1 e.
Ja, der het Tet my efkes oan holpen. Tet hjar klean passe my lang net. Dit koe sa best oars net ?
M a r t s e n.
Ei jonge ja. In bline boer sjuflht der neat feu.
O e b 1 e.
Dat seil wol sa ütkomme.
M a r t s e n.
Kom, jonge, nou gean wy hwet yn 'e oare keamer sitten. Der kin nimmen üs biharkje en hjir wit men 't soms net. Dy Klaeske skat ik der neat to goed ta om hjir ris by de filisters om to strünen. Tsjin'e tiid dat heit
10
wer thus komt, kinne we hjir wer hinne gean. Bljuw lijir mar efkes, den seil ik der it spil gau hwet foarenoar bringe.
O e b 1 e.
Ja, dat is goed ; raar formoesje nou, as 't jo bleaft, net tofolle tiid mei onnutte drokte.
M a r t s e n, {hinne geandé).
Né wis net; it is dalik klear.
O e b 1 e, {allinné).
Hwet is 't al biroerd dat men 't sa slinende wei ha moat. It stiet my seis tsjin, dat ik hjir op sa'n glüpende falske menear yn 'e hüs komine mat. Mar op in flinke, earlike menear wird ik hjir net talitten.
(HU sjongt:)
Sa docht in frijer wol ris hwet,
Hwêrta 't er oars net kaem.
It skieden fait my fiers to swier Fen sok in aerdich faem.
Dat 'k hjir net flinkwei kom me mei Leit oan hjar wille net.
Ik wit wol hwêr dat oan mankeart, |
Mar 'k siz it dêrom not. ( tncu ix.
Ik seach it mannich sneintojoun,
Dat yn in aedlik slot,
In feint troch 't keldersfinster kaem.
As wier 't in aide rot.
Nou is dat keldersfinster flink Mei roasterwirk biset.
Ik wit wol hworom dat sa kaem,
Mar 'k siz it dêrom net.
Men hot faek yn 'e kiezers-tiid Ju drokke frijer ij
11
Om stimmen ; soms inoi listich pmot En soms mei twang der by.
Sjen 'k den in sindling yn 'o baen Fen moarns ier ta jouns let,
Den wit ik wol hwet dy bifljucht, Mar 'k siz it dêrom net,
Faek frijt der ion mei nédrich praot, In oar mei folie jaen ;
M; ir meast is 't neat as eigenbaet, Sa rynsk yen foar to dwaen.
Der wirde jamk op sa'n monear In fanke füken set.
Ik wit wol hwet der 't doel fen is, Mar 'k siz it dêrom net.
IT GERDYN FALT.
It milkus fen hoer Hannen.
T e t, (allinne).
„Elk hwet fen lt;le stokfisfellen,quot; 8oi us beppe altyd; mar sa scil 't hjir ek. De frou on lijar krije joun in prater en nou soil ik myn trokken ok waornitnme. Ik krij joun ek in prater, dy 'k frijhwot Ijeavor ha. Dy moi hjir op snjeuntojoun om 'e fjirtsien dagen konimo on dat is oars tige bost -- mar 't is my skraeehwirk faok enoch. Sa n binnenbeurtsje midden yn 'o wike dor mei 'k sa stomme graech oer. Mar dat wirdt my Strang forbean. „Yn 'e wike kinno wy mei de frijerij gjin gedooh ha,quot; soit us frou den. — Mar as wy dat ris efkes lappe kinne sender dat hja 't fornimt, don hot so der ok gjin hinder fen. Sa tink ik der oer.
Lj ii we, {komt foarsichtig op).
Is 't bitroud, Tot ?
T e t, (forheard).
O, don sleauwe koalle! hwet doelist hjir sa gau ? Dou bist fiers to ier. 'k Hab ommers sein fen healwei achten.
L j u w e.
Net lilk wirde. Tot. 't Is al oer healwei achten.
T e t.
Lilk wirde? Hwa wirdt lilk? Mar dou moast dy sa lang forstitson ha. Dy fordomde koarel, dy Jan, dy bljuvvt sa stomme lang wei.
L j u w e.
Ja, wier 't net divelsk ? Ik scoe yn 't herntsje — der stie de frou by 't fjür. Do scoe 'k gau wer efterom gean
13
on wrachticli ! der kaein de boer krekt oan. Do siet dor oars neat op, ik moast disse wei lit.
T o t.
Ja, nou, dou bist hjir nou al en der bin 'k ek wol mei yn 't skik. Invent;
{Hja sjonrjt):
Elk moat op 'e tiid mar fiskje,
Oars don sjiet or licht to koart.
Elk moat op syu angel lotto Honear oft er luko moat.
't Giet mei my En mei dy As mei elk hjir op us wraldsjo,
Dat is jong of dat is aldsje,
Jljoed host byt, moarn is 't to let,
Den is 't fiskjen eftor 't net.
J j j u w o.
Tot, it mei üs nou wer barre.
't Is in butenkanske joun.
Tige seille we us ek warre,
liwont do tiid is gau forroun.
Lean mar fry Dat ik dy Tige for dit bearsko tankje,
Mei in aordich fiourich sangkje.
Joun is 't rom, moarn is 't to let,
Don is 't fiskjen eftor 't net.
rr o t.
Bljuw hjir mar efkes stoan, don soil ik de frou wol üt it herntsjo prate. As ik hid hoastje, kom don mar troch disso doar, oars rinst do frou flak yn 'e mule, ha 'k soarch. Mar foarsichtich, hear! bidear do bool net. (Hja (/iet hinm).
14
L j u w e, {allinne).
Foi-bcane fruchten smoitse swiet, sa stiet or ya't bikondo liet en dat is ek sa. llwet moat moii der soms al hwet om woagjo. Mar ik scoe disse joun for ik wit net ho folie net misse wollo.
{Men heart Tet iigc lad Iwastjen).
L j ii w e.
't Is kloar, hear! (//'/ giet foursichticli fa de onwiisde doar ut, mar komt haestieh icerorn). Der wie 't nacht yn 'e nane; der wier de boer krekt,
{Feu de oare kant heart men, de frou roppen: Bring de kofje mar op 'e tafel, Tet).
L j u w e, {rint hinne en iver).
Ik stean hjir op in min noemer, hear! Scoe men net koegels wirdo ? ( Wer heart men Kul Iwastjen).
L j u w e, {forlegen).
Ja, hoastje dou mar ! Ik kin fen binaudheid wol hoastjo. {Uy rint fen de iene kant nel de oare). Ik mei my wol efkes forstekke, hwent beide litgongen binne bisot. [Hy ducht de hasdoar iepen en giet der yn).
A n t s j e, imel in hlédsje mei thégüd).
Binn' je bjir, Harmen ?
H a r m e n, {mei üva lange pipen).
Ja, hjir bin 'k. Jan bljuwt yet al wei.
{Men heart Tet wer Iwastjen).
A n t s j o.
Ja, hy is altyd hwet lang fen biried. [Tet komt op mei de kofjeboel. Hja sjucht nel alle kanten om hjar hinne).
11' a r m e n.
Hwet gekyp en geloer host dou, Tet? It is krekt asto oan 't müzjen biste.
T e t.
Der binne de katten for, boer en oars de fallen wol. Dy wirdo langer sa skreep al makke, dat der is hastgjin ütkommcn oan.
15
11 a r m c ii.
Nou, pas dou don mar op, dat so dy not yn 'o fallo ki'ijo; livvcnt den bist for 'e poes.
T e t.
Nou, ik bin net for 'e poes ; sa net, boer. Ik iniende dat lijir joun in prater komnie scoo; mar 'k sjuch yot nimmen. Bljuwt er wei ? {Hja sjucht at wer om hjar hinnc).
xV n t s j e.
Dit kopke dor mist in hole lioeke üt; dat stiet sa mal. Tot, jou iny efkes in oaren üt do kas.
T e t.
Kom frou. {Hja docht dc kasdoar iepen, mar ek yaa wer ia en hja sjucht for heard). It komt my yn 't sin, dor stiet yot ion yn 't horntsje op 'o tafel. Dat soil 'k gau krije; oars ha \vy ok safolle yn 'e baen. {Hja giet hinne.)
Har ra o n.
Nou ha k den doch mar Ijeafst, dat Jan not lang moar wei bljuwt. AVy moatte mar net to lang mei do kofje sitte to lipkjen. En in drankman is er alheel net. Hy woo üs sprekke oer 't ion en oar, sei er. Ik kin hast net bigripe hwer 't dat op ütdraeije soil.
A n t s j e.
Ik ek net. Dat soil my ris binije.
T e t, {mei in kopke).
Hje sa, frou ! dat soil bettor lykje, siz.
A n t s j e.
Hearink, Tet! de klontsjes best yot net op'o tafel. Dy stean yn 'e keamerskast.
T e t.
Och, scoe do frou dy net efkes krije wollo ? Don scil ik gau ris ynpompe on in pear timpkes for do frou der oudraeijo.
A n t s j e.
To den raar. {Hja giet hinne).
16
T c t.
]let de boer de smokerij goed foarenoar? Binne de lüsjefers-prikjes lijii' al? Ik leau fen net.
11 a r m e n, {sjucht op 'e tafel om),
Né, dy binne der net. Don best gelyk.
T e t.
-longe, den moast de boer dy al gau efkes opsnuffelje. I lja lizze yn 'e keamer op 'e skoarstienmantel, as ik 't wol ha.
II a r in e n.
Helje don se mar gau; don best jonger skonken as ik ; don bist folie redder liinne en wer.
T e t.
O! hark my dat non ris oan! Dêr mient de boer ommers neat fen! Jy kinne se sa mar krije, hja lizze klear en bleat op 'e skoarstienmantel. To mar ! den scil ik de frou ek gau hwot tsiis snije. De frou is nou yn 'e keamer mei 't Ijocht.
Harmen, {giet opstean).
Op 'e skoarstienmantel, seiste ?
T e t.
Ei ja, op 'e skoarstienmantel. To gau nou, boer!
Har m e n.
Hwet best in gedrjuw ; ik kin dor yet wol komme.
(Tet stiet al klear hy de kas; mar as de hoer foart giet komt de frou werom).
T e t, {inompeljend).
Divelsk is 't! gek scoe men wirde !
A n t s j e.
Fij, hwet gietst der üt. Hwet is 't nou wer ?
T e t.
Ik miende dat ik my effen feechde, mar 't is sa net; it bislacht goed,
A n t s j e.
Fij, fanke! Ja, dy tsiis is malle bird. Mar hwêr scil de boer nou wer hinne ?
17
T o t.
De boer sjucht om 'e oanstekkersprikjes; mar hy scil se wol wer net fine kinne. Het de frou se ek waeijen sjoen ?
A n t s j e.
Ja, stil ris! Ik ha my forbielde, dat se yn 'e keamer op 'e mantel laeijen ; mar stellich doar ik 't net sizze.
Nou, den mei do frou wol ris mei sjen, oars wirdt it faek neat.
A n t s j e.
Ja, dat mei 'k wol dwaen. {Hja scil foart; de hoer komt werom).
T e t, {al wer hy de kasdoar).
Fordomd ! 't is wer mis.
H a r m e n, {mei in doaske lüsjefers.)
Nó, 't is lang net mis; lijir binne se al. Hwet praetst don feu al wer mis? {Men heart immen hy de doar).
A n t s j e.
Tet, sjuch ris hwa der is. {Tet giet hhuie).
Har m e n.
Kom wy gean mar sitten ; it scil Jan wol wèze.
J a n, {komt yn. Tet nei Itim).
Joun meienoar!
II a r m e n, A n t s j e.
Joun, Jan! — Nou, nim mar plak. {Tet strmt bij de kas om).
11 a r m e n.
Jy toevden yet al hwet. Wy hiene al noed dat jy net kamen.
J a n.
Ei ja; mar men kin der den eigentlyk ek sa mar net ütrinne. Grytsjc, de nije bakker syn dochter, scoe joun sa lang hwet by üs Martsen wêze. Nou koe ik net foart gean ear 't hja der wie.
18
A n t s j e.
De nije bakker syu dochter siz je ? Dy ken 'k yet net al foei ik oer lijar. Is Martsen der mei ynalyansje?
J a n.
Ja, der liket se kennis mei makke to habben. Ik ken dy faem ek net; mar 't liket wol ien der 't net folie by sit; lija sei sahwet neat. In frominsk as in hynsder is't.
A n t s j e.
Ilea! ho komt Martsen der den sa gau by om sa'n ien oan to heljen ? Ik hab dor net op sind, mar Martsen hie ommers ek wol mei jo komme kind.
II a r m e n.
J a, wrachtig ! 't Is stom, dat gjin ien dêr om tocht het.
J a n.
Ja, dat hie oars heel best kind, tige bést; mar ik woo non joun Ijeafst allinne by jirame wêze. Ik ha hwet te praten dat hja not liearre moat.
A n t s j o.
Ü! den foroaret it spil.
T e t, {set in stoel foar de kas).
Ilea! 't is krekt as 't hjir rikt. 't Is hjir neat net fris.
H a r m en.
iNrou, dat knoffelst er sa min net lit; it is hjir al hwet binaud.
T e t.
Ja, jimme hiene nou ek allike good yn 'e keamer sitten gean kind. Dêr is 't folle rommer en dor sit it sa fleurich!
A n t s j e.
Nou, ik ha dór net op sind; mar 't iiie de baes al west.
Ja, de reek makket it hjir sa binaud, tinkt my. Nou, it is ommers ek mar in tataest, as wy de boel effen nei foaren bringe.
II a r m e n, (giet op dean).
Nou, to den mar!
19
T c t, (glimhbt en pakt de kofje-kanne heet).
As olk hwet mei niiut, den is 't dalik ré.
J a n.
Ei, kom, kom! hwet drokte eu geskrep scillo jimme meitse ? Den gean ik er Ijeaver yn iencn üt. Sitte wy hjir net goed'r1 Dy greate romte kin my neat skele; it sit hjir smout on smuk en aerdich !
A n t s j e.
Nou, it is ek al in hele bulte gedoch, nou 't wy alles hjir earst gearbroeht ha. Set de kanne mar wer del, Tet; gean mar stil sitten, Harmon.
T e t, {set de kanne del en mompelt).
't Is allegearre donderjen! men scoe yen sols opfrette !
11 a r m e n.
Hwet host dou do hieltiid in mal geflok fon 'e joun. Hwet is 't nou wer?
T e t.
Ei neat, boer!
Har m e n.
Neat boer? Dat 's net wier; dor is al hwet.
ï e t.
Ik barnde my oan 'e kanne.
A n t s j e.
Dou scit ek wol ris yn 't horntsje sjen moatte, Tet.
T e t.
Ja frou, dat soil ik dwaon. {Hja yiet hinne 01 trjuivt de kasdoar goed ta).
H a r m o n.
Kom Jan, nou de lange piip ris yn 'e loge. Antsje, rik my do pipen ris oan . . . Moai sa ! . . . Hjir stiet de tabak, Jan . . . Hwet scit nou?
J a n, {het syn koarte piip ré).
Ja, ik moat myn eigen smokerij ha, oars smakketitmy net. As 'k mar hwet tabak fen dy ha, den bin 'k klear.
20
H arme n.
Ilea! ik mei wol graech ris üt in lange piip smoke.
A n t s j e.
't Is mar krekt sa 't men yen went, siz ik.
J a n.
Ja. Ik woe wol ris mei jimme prate oer Oeble, jimme feint. Dy het it op üs Martsen forsjoen en ik lean ck dat iija him wol lije mei.
H a r m e n.
Non, ik kin feu Oeble oars net sizze as goed. Hwet sizze jy, Antsje.
A n t s j e.
Né. Hy is in alder best feint, dat hoeft net oars. II y is hjir by lis as hern to hüs.
.1 a n.
Nou, it foldocht my, dat ik dat hearre mei. Ik hab oars sein, hy moast om sokke boadskippen net by lizes komme. Mar as 't it fanke hjar sin is, den is 't ek al slim tsjinkearen. Oar oansiik kriget se ek net; dór soil se sols wol skild mei oan ba, tink ik.
II a r m e n.
Nou, ik scoe sizze, dou hoefst net op Oeble tsjin to wezen.
Ants j e.
Nó. In best oppassend boerefeint is op 't lest better as in bocresoan mei in hopen wyn yn 'e swipe — en oars neat wirdich.
II a r men.
Sa is 't. Oeble wennet hjir non yn 't fyfte jier en hy hot yn dy tiid al moai hwct fen syn lean oergarre, dac wit ik. As dor nou al in bocresoan oankomt mei in great gouden ketting op 't festje en syn heit sit oan kop en earen ta yn 'e nearichheid: hwet is den best ?
J a n.
Nou, dat moat net lykje. Al dy pronk en literlike foarnamichheid dér kin men tsjinwirdich tige mei bidragen
21
reitse. It bêsto scil wol wczc, dat ik mar tawird jou, dat jimmo feint 0111 'e fiortsion dagen by iizcs komt.
A n t s j e.
Dat is grif it besto. Hwent oars fine se der doch fen alles op üt en korame to mük licht folie faker by clkoar as men mient. En dat is in heislik wirk by my.
J a n.
Ja, mar sa is us Martsen den oars net; hja wol hjar heel wol fen my sizze litte.
A n t s j e.
Nou, as 't jongfolk dy jierren bet, bin 'k er wol foar, dat men se bwet frij jout. It hoeft dêrom net oer 'e meuch to gean. Mei us Tet ha 'k it ek foart sa steld, do 't wy hjar woanen; ik sei: ast in feint oan 'e han hoste, dy kin yn 't fetsoenlike om 'e fiertsien dagen by dy komme; mar twisken tiden yn 'e wike wol 'k mei dy frijerij gjin gedoch ba. Dat akkoart het se oannomd en hja komt it ek tige beat nei.
J a n.
Nou, ik siz 't ek: oarder en regel is better as in hopen gefiter, der 't men neat fen wys wirdt.
T e t, {komt yn en loert iver nei de kas).
Frou, moat der ek yet bwet fjür onder 'e kofje? Of is der ek oars hwet brok? {De mdnljue prate togearre stil).
A n t s j e.
Nó, de boel moat mar fen 'e tafel on, den kinn' we in slokje krije. De flesse mei bramboaskes stiet yn 'e keamer op 'e tafel en de romers stean hjir yn 'e kas. Dy scil ik wol efkes krije. Bring don disse boel mar yn 't herntsje.
T e t.
Ei né, frou, bljuw mar stil sitten ; ik scil 't wol gau foarenoar bringe. De frou moat joun hjar gemak mar ris nimme; der ha 'k it op oanlein.
22
A ii t s j e, {loeitsende).
Nou, to ck'n mar. Den scil 'k joun mar ris beare dat it my op neat oankomt.
J a n.
,Ty ha gelyk, Antsje; dy 't langst libbet kriget it dóch allegearre.
T e t, {fen siden).
Ja, ik woe datst mar ousakkeste.
Antsje.
Hwet is 't, Tet ?
T e t, {ivrjuwt op H mes om).
Ei, dit meske rusket sa, sei 'k.
Antsje.
Ja, hja moatte ris goed troch 'e bannen.
T e t.
Jonge fron, wol ik de nije romerkes nt de pronkkeamer krije ? Den kin Jan-om dy ek ris biwonderje.
Antsje.
Dat is my oars noedlik 'e nóch. Mar pas den mar op en knoffelje se my net. (Tet bringt de kofjehoel foart, mar Ut ien thêkophe stean, hy for sin, sabeare).
Antsje.
Kin Martsen 't allinne sahwet neikomme. Jan ?
J a n.
Ja, dat giet best. Hja is tige rêdsum moatte jy tinke, en üs bürljues fanke helpt hjar wol gau ris in ban.
II a r m e n.
Nou, den kin 't wol gean ; jimme hüshalding is lyts en drokto mei effearen het se net.
T e t, {bringt flesse en romers op 'e tafel).
Non, frou, der ha je de grap. Non is 't oan 't yn-nimmen ta. Ho 't jimme ynnimme moatte witte jimme wol; dêrfor hooft er gjin briefke oan wol? „Gebruik als foarenquot;, dat 's fen seis. Dat redt him al.
23
A n t s j o.
Uwet is 't wer raer! Nou kom, ik soil mar ris opperste skinker wêze; dy gyng it goed ou, net ?
Te t.
Ja frou; de bakker waerd ophinge, om 't or forgif yn 't iten moezze iüe.
A n t s j e.
Nou Tet, ast ek iiwct ha wette, den mast in romer üt disse kas krije; ien fen 'e aide.
T e t.
Ei frou, ik hoef gjin romer; jou 't my mar yn dit kopke. Ik mei 't altyd wol, al is 't ek üt in nije p . . .
Antsje, {fait hjar yn 'lt;? reden). Nou, nou: lit dat oare mar bynefter.
J a n.
Tet wit hjar wol to redden.
T e t.
Ja, Jan-om, men moat mar noait forlegen wêze, al ho bryk it der soms ek foarstiet.
EI a r men, (laitsende).
Tink om 'e müzefallen, Tet!
Der scil ik sa licht net yn krüpe, boer.
Antsje.
Ho is jou nije kas litfiillen. Jan ?
J a n.
Tige nei 't sin. Och, it is sa'n moaijen. 't Is suvorin spegel, sa glêd is or.
T e t.
Sa moaston do frou en lijarre ek ris ta de büso. Der is yet krekt in plak for yn 'e moaije keamer.
Antsje.
Dou praetst hwet. Dat moadrige güd is üs fiers to djür.
J a n.
Men kriget sa'n ding net for moai sjcn ; der kin elk mar grif steat op meitse.
24
H a r men.
Nou, dat lean ik op slach. Né, \vy moatto 't der mar büten rédde.
A n t s j e.
Ik scoe der oars wol tige greatsk mei wéze. Mar och, wy habbe üs geriit' wol en hwet wol men op 't lést ek al mear P Disse kas iijir berget ek skoan hwet. Och, och, dér kin sa'n güd yn. To Tet, doch him ris iepen.
T e t, (laietsendé).
O né, frou! Jan-om moat us kasten net trochnoazje ; hy moclit de frou ris tige priizgjo on den bin 'k bang dat hjir noait sa 'n moaije nije kas komme scil. Dér ha 'k oars vet wol moed op. To, Jan-om ! help jy ek hwet mei! Do boer moat üt 'e hoeke.
Jan.
Ei nou, ik wol 't jimme net ouriede. Ik bin der seis ek ta oergien.
T e t.
Moai sa, Jan-om ! sa mei 'k jo lije.
A n t s j e, (laeitsendé).
As hieste seis bilang by sa'n kas, Tet, den hoefde 't net oars; sa moai bileiste 't.
II arme n.
Ja, hja pleitet as in abbekaet.
Nou boer, ik wol jo 't fel net oer 'e nekke helje, lyk as dy mannen wol ris dogge, nei 't der fen sein wirdt. {Glimlfjend). Mar ik ha dóch al hwet mei myn pleitsjen woan.
A n t s j e.
Né, fanke, sa fier is 't yet net.
T e t.
Nou, ik lean it doch, frou !
J a n.
Ik moat wol wer nei bus. Wolle jimme togearre net
25
mei oan üzes ta kuijerje? Ik kin my jouns by tsjuster net onfoech mear rédde. Don kin jini de nije kas ek ris bisjen.
IT a r ni c n.
Nou, dat kinno \vy wol effen dwaen.
A n t s j o.
Ja, Harmen kin wol cfkes mei gean ; mar ik ha der gjin sin oan om sa let trocb de jounloft,
T e t.
Ilwet praet de frou fen let? 't Is waer as side en 'tis stjerhelder. Jy kinne der sa goed wol tsjin as mannicb jongfaem. It is ommers ek mar in stapmannicb. Set myn hüdsje mar efkes op. Ik scil de boel wiles wol wei redde. Oerdei komt do frou der ek noait oergear. En ik bin der hjit op, dat jimme Jan-om syn nije kas komme to sjen.
J a n.
Ik bald 't der for Tet, dou tinkst for dy sols ek al om in kas.
T e t, (laeitsende).
Nou Jan-om, der siz jy Invet, dat is lang net mis. Ik siz 't jo, dat ik om in kas tink !
H arme n.
Min kin bjar praetsjes net folie acbt slaen.
J a n.
Kom, ik soil myn romerke leecb nimme en den moat ik der mat ut. Nou, jimme gean efkes mei, net?
A n t s j e.
To den mar. Bigjin dou wiles to opredden, ïet; wy binne op slacb werom.
J a n.
Nou, goeden joun, Tet.
T e t.
Joun, Jan ! Wol thus ! De groetenisse oan Martsen ! {Jan, Bannen en Antsje of).
20
L j u vv e, {ropt yn V; /cas).
Wol 'k der nou mar ut komme ?
ï e t, (Jioannich).
Hald de bek, juli! Hja binne yet net ienris goed ta de doar ut. Dou hoefst nou sa haestich net to wezen ; ik scil 't dy wol sizze as 't tiid is. {Men heart de hütendoar ta dwaen. Tct docht de kan iepen). De joun is for us nou doch neat rnear wirdich.
L j u w e, {komt üt 'e Aas, tige swart om 'e holle).
Och, myn Ijeave Tot! Invet bin ik bliid dat 'k der wei' üt bin. Ik ha swit as in turfgraver.
T e t, {nidich).
Dat moast biwarre ha, juh; dat is jild wirdich.
L j u w e.
Fij, dat mienst net, Tet 1 {Hy i/ol hjar heet krije).
T e t, {wart him au).
Hou, hou liwet; do bannen thüs siz ik dy. Sjuch ris vn 'e spegel. Al wiest do divel seis, den hoefde 't net oars.
L j u w e, {sjuch t yn 'e spegel).
Goede ginst noch ta ! ho kom ik der oan ! Ho ha 'k dat hawn, seiste ?
T e t.
Dou best dy fêst mei de kachgelfodde om 'e holle aeid ; oars kin 'k it net bigripe. Dat güd ha 'k der neimiddei mar gau deltreaun.
Lj u we, {bisjucht syn hannen).
't Scil sa wol wêze. It swit briek my ta alles üt; ik fage my mei de busdoek, mar dy ontfool my. Do ha 'k by forsin de kachgelfodde pakt, dat 's grif! {Hij hellet in srnoarge jlarde ut 'e husè). Don leit myn doek der yette. {Hy giet efkes yn 'e kas en kond mei de doek werom). Dêr ha 'k him al.
T e t.
It rint joun allegearre allike mal.
27
L j u w o.
Nou, wy wollo dor raar not swior oer tillo; lit üs ris
sjonge.
(ƒƒ// sjomjt):
Tot, dit wier in skiielc joun, Mar hio de aide ray hjir foun, Grif hio 'k op rayn baeitsje krige En ik wier forkeard bitige. En fonsols wie 't einbislut: Skandlik ta de doarren üt.
Ljuwe, 't is dyn eigen skild. Ha tonoi wat raear gedild.
Mar dou bist, as alle manljue, Net birekne tsjiii 'e frouljue.
As men op yens tellen past,
Hooft men ek net yn 'e kas.
T o g e a r r e, {tsjin elkoar).
Ljuwe, 'k ) t -j j• j. i *
1 wol dy dit wol sizze:
Wost tonei sok ding bilizze, Wos don mar sa liaestich net Den wirdt alles better redt.
As men oj) yens tellen past.
Hoeft men lang net yn 'o kas.
L j u w e.
Tot, dou kinst der gans fen sizze, En op my de skild wol lizzo. 't Is dy meiroan disse joun,
Oars liiost ek dyn leantsjo foun. En al kaemst net yn 'e kas,
Grif wiost hjir do doar üt krast.
T e t.
Gean nou mar nei 't herntsje cn waskje dj' hwet. Ik soil dalik de flesse wol meinimme.
L j u w e.
Ja, mar 'k ha dy Ijeaver. {Hy wol hjar heet krije).
T e t.
Hald dyn smoarge hannen fen my óf. Gean hjir wei, earst wer yn 'e kas maste. Don koo 't dy wol ris minder ófgoan. (Ljuioe giet liinne).
T o t, {allinne).
Hwet bin ik bliid dat do boor en de frou der efkos üt binne; oars wier 't noait goed ófroan en don hio der Invet waeid fen bilang! Kom, wy moatte mar gau do skea wer ynholje. {Hja giet hinne).
It selde toaniel as yn foarste Bidrjmv.
M arts e n en Ü e b 1 e, (komme op).
O e b 1 e.
Nou, myn bósto! ik soil rayn pakje mar wer oantsjen moatte. Jimme heit is fêst gau thus to wachtsjen. En ik doar ek net earder foart. {Ifi/ tsjucht de froidjuesldean wer oan : Martsen helpt kim).
M a r t s e n.
Ja, sa moat it mar. Don kinst net earder foart. As lieit my alliimo thus foun den stie 't net best.
O e b 1 e.
Ilwet is 't al in bidoeling as 't sa moat. Ik moat der wol om laeitse.
M a r t s e n.
Ja jonge, hald mar moed. Der scille yet wol ris oare tiden komme, wolle wy hoopje. Heit scil yet wol ris tajaen. IIy is oars sa kwoa net, mar soms hwet sinnich.
ü e b 1 e.
Hark ! der is er wrachtich al!
M a r t s e n.
Hearink! de doar stiet ek yet lo^. Pas nou op dyn tollen, den kinst op slach foart komme. (Hja harlcet hy de doar). O, Ijeave sauntsien en gjin ein ! hwet scille wy nou iia ?
J a n, (efter de skermen).
Nou, kom mar Harmon. Jimme kenne 't paed wol fine, net ?
(Jan, Harmen en Antsje komme yn. Ocble is hwet efterou sitten gien).
30
A n t s j o.
Joun, Martsen! dor binne wy yet op 'e lette joun.
M a r t s e n, {fen 'e wtze).
Joun mei enoar ! Nou, nou ! hwa lüe dat tocht? Men scoe 't net sizze ! sokke aide ljue sa let yet op 'e strün.
II a i' m e n.
Dat is sa mar bird opkomd, fanke. Jimme heit woe wol selskip ha by tsjuster en den koene wy mei-ien do nije kas ris bisjen, tocht üs. Deis komt men dêr net oan ta. Sa wier 't nou eigen tl yk.
M artsen.
Nou, den kin heit omke en hjarre do kas wol ei'kes sjen litte, den bring ik CJrytsje ta de doar üt.
A n t s j e.
Hearink noch ta! ik seach jou net ienris, Grrytsje! Jy sitte ek sa yn 't tsjuster en jy ha de kyps sa op 'o noas dat , . . stom noch ta ! dat hüdsje is alheel allyk as mines. It selde lint en ek sa'n blomke. Men scoe der op swarre ! {Hja kriget de kyps yn 'e kan). Silver it selde !
H a r m o n, (sjucht Oehle (joed oan).
Mar ho divel ha 'k it nou ? Bist don it, Oeble ?
M a r t sen, {mei de hunnen foar de.
eagen, fait op in stoel del).
Ü, frede en gjin ein ! Nou bin 'k er glêd yn wei!
J a n, {lilk).
Diveker fanke ! flarde, datste biste ! hwet bidraechst don dyn heit! Och, och! wier 'k mar net foart gien !
Martsen, {giet opstean en kriget Jan hg de hdri).
Och, myn goede heit! jy moutte 't my net sa kwea oanrekkenje. Wy moasten wol hwet ütfine, om 't jy dei-sa tsjin wieren.
.1 a n.
Just dêrom woo 'k ha, scoest sok ding net dwaen, deales fanke!
31
H armen.
Nou, broer Jan, my tinkt dou mast dit nou mar troeli 'e fingers sjen en den mast tastean, dat Oeble Itjir om 'e fjirtsien dagen by Martsen komt. Dat liket my it béste ta.
A n t s j c.
Ja, dat tinkt my ok. Hja biimo elkoar wol wirdicb.
J a n.
Ik mei der abslüt net oor om sa bidragen to wirden — en dat fen yens eigen bern! Mar 't soil der op 't lest dócb wol hinne moatte, dat ik tajou; dat kry 'k yn 'e rekken, hwent hja binno my to liep. En dan ba 'k yette mar Ijoaver dat it flink ban foar foot giet, as sa slükjende wize. Don moat ik it yn 'e goediobbeid mar ynskikke.
1[ a r m e n.
Moai sa! Nou Oeble, dou bearst it. Kom, nou dy frouljuesboel mar üt; dat jout sa'n malle fortoaning.
{Oeble docht de frouljuesklean üt).
A n t s j e, (slop fcn laeitsen).
Hearink nocb ta! myn jak ek, mei de nije foarpannen; bwet is 't bryk! Scoe men net dea forlegen wirde ? Jan sei al: dy nije bakkersdochter sei bast neat — en dat wier sa'n great onbibouwen frominsk. Dat wol 'k wracbtich wol leauwe! ba, ba, ba !
M artsen, {tsjin Jan.)
Heit, ik bin der jo tankber foar, dat jy 't sa goed nimme en ik hoopje 't kwea fen disse joun wer dübeld goed to meitsen. Hwet seist dou, Oeble.
Oeble.
Ja, ik bin tigo hóst tofreden. Ik hab üt myn aerd ek in tsjinnichheid yn dingen dy quot;t gjin Ijoeht fordrage kinne.
J a n.
Ja, dat wol 'k heel wol leauwe ; dat past dy nou to sizzen. Mar dou biest oars in tige ourekken fortsjinne.
H a r men.
Nou, 't is goed dat it sa mar ütpakt is. Hwent dór 't
32
do Ijeafdc ienkear wirtel skctten het, lit so hjar net sa maklik wor ütroegje. Kom, in sangkjo ! to mar.
{Hja sjonge allegearre, bihalven Jan).
Men moat by frijerijen
Hwet oer 'e holle sjen. 't Is altyd net to krijen
Sa 't wêze moat en kin, A1 is men wakker hoeden :
Dat hot al follen mist. By kweaden en by goeden
Dér siket Ijeafde list. {Twaris).
J a n.
Men moat yens iilden earje,
Ek yn 'e frijerij En graech hjar ried bigearje,
Onthald dit mar fen my. Ho mannichien op ierde
Het troch de Ijeafdelist En troch forkearde rieden It rjuchte paedsje mist.
A 1 1 e g e a r r e.
Farwol nou, goede frjennen !
Wy habbe üs wirk oan 't ein. En hoopje dat jim sizze: 't Is tige best bislein.
En joech 't oan allegearre
In joun fen wille en nocht, Den is üs moeite leanne En ok us winsk folbrocht.
--—
I'rintov lijirfbn het ek ütjown :
Sniids Fcikjc of Hjucrdoms testemint {Oarde. Printhnic) . /0 7;) WikjoKav . . .......■ ; .0;75
.letske de Wees ((hu-de Priutincie) . . -()')()
I Ewa is yens neiste........-0 80
1 )e .Jildstumpor.......- 0 75
Ondce Wibercn en syn erfgenamen ..... -090
Sjirk Walles of de Keningspriis fen it Keatsen . . -0,(|() liiibbert Ei'ditink {Trcddc Printinyc) .... -0,50
Ivabbery beskainmeen woldwaen Ijeleannc (OnrdePrintinge) - 0.30 i rye jierren letter of Levi Smoel de Lotteryjoad {Oardr l'rhi.tinc/e) ........ -030
De l tdragerswinkel {Fjirde Printinge) .... -0,30
De aide .las {Saimdr Printingé) . ..... -040
Sokko mar mear {I'jiirh l'r'nifinge) ..... -030
In neet ut Amerika {Oarde Printinge) .... -030
In faem en in arbeidster by Keapman Watze (Fjirde Printinge)......... q 3Q
De Iveartlidstei' fen CiritsebnrrGii (Trcddc. Printingé) . -0,30 I rocb t tsjoede ta 't goede ..... -060 Riiicbt en slincbt of oars om . . . , .0 40
Mal lit, Mal thus (Pufte Printinge)......0,40
.De Skinke of de Skelm yn 'e knip .... -025 1 homes en Tsiainlvo ( Trcddc Printinge) . . . -0 30 li. wiif nt to arbeidsjen (Onrde J'rintinge). . . . -0,30 De 1 immerman van Roosdorp ..... -050 Pier en l'ierkje (Garde Printinge) ..... -0,30 De W iorsizzer fen Nergensliusen . . , . . -0 25 Lubbert of de mislokte moart ( Trcddc Printinge) . . -0,30 in aide rot \ 11 'e falie (Trcddc Printinge) . . . -0 30
Sabeare Dronken (Onrde Printinge).....-0^0
Kees Moster ( Trcddc Printinge). ..... -0,30 anneboer en Master Slim (Onrde Printinge) . . . -0 30 lt; hnke Jild ............._ q'oq
Solke mei de baergefoetsjos (Trcddc Printinge) . . .o'30 Sabeare Dokter (Trcddc Printinge) ..... -030 Ljeaide siket list ( i'redde Printinge) . .... -0,30 It J siende Gebod (PJirde Printinge) . . . -0^5 It lüstellius feu Frou Sweal (Garde Printinge) . . -0,50 Do Doer hy de Divelbander . . (Bije-koer 1.S64) . -0,30 De gearjeft fen Deitske en Japik . ( „ „ 1878) . -0,30 ijjeatde en frjeunskip . . . . ( „ „ 1880) . -0,30 De Skippersfeint en de Jiffer . . ( „ 1887) . -0,30
Do !^tertonne.....( „ „ 1888) . -0,30
!quot; llfls 1101 ,f- sil1.....( „ „ 1894) . -0,30