t - . r '

i- LS 3' j ILL J ^

%. lt;1',.:^?.-A, „agt;./

Q£L r2-4 vtf-

n fmS..........................

'. -^ _l(j

e V quot; ■^r'^/agt;

n. -• ■ '/ '■• ^ ^ Vfio^s

lt;0* i^Z/temay quot;

--^S^iTc) —■

p ■ s •;

; ■M'tL /'

h ê

1 •.

■-Ggt;

(

' , •'

i 9 A ; (

I (

e 5

( ^r

ClSVc,/

Cr/-tl'

c)^: .y-r V'=r-quot; • ■gt;

Het is voorwaar voor mij een groot genoegen, ja laat mü het nog liever een groot geluk noemen, U ter dezer plaatse een „welkomquot; te mogen toeroepen. Wij zijn hier samengekomen , om den laatsten stempel te zetten op een werk, dat wij, in vereeniging trouwens met zeer velen die hier niet aanwezig zijn, tezamen verricht hebben, den stempel van duurzaamheid, waardoor eerst dit werk ook vruchtbaar in zijne gevolgen kan worden.

De band tusschen ons volk en onze Zuid-Afrikaansche stamgenooten is weder vastgeknoopt; hij moet thans slechts versterkt en bestendigd worden.

Inzonderheid echter stel ik de mij geschonken gelegenheid, om een woord tot U te richten, op hoogen prijs, omdat ik

daarin tevens eene gereede aanleiding vind om in het openbaar lucht te geven aan het gevoel van innige dankbaarheid, dat mij in dit oogenhlik bezielt, van dankbaarheid in do eerste plaats jegens mijn geheele volk, waartoe ik meer dan ooit gevoel, dat het eene eer en een geluk is te behooren, maar in de tweede plaats meer in het bijzonder jegens allen, die op de eene of andere wijze hebben medegewerkt tot ondersteuning der aangewende pogingen, om, alleen door de macht der idee en van liet woord, het recht te doen zegevieren en een geploegd onrecht te hei snellen. Dit is geschied uitsluitend door de kracht der waarheid, die luiden weerklank heeft gevonden in den boezem van het edele volk van Engeland zelf, een weerklank trouwens die honderdvoudig versterkt is geworden, door de berichten, die 'van het oorlogs-tooneel tot ons kwamen en waaruit meer en meer bleek, hoe schandelijk de Transvaalsche bevolking door heersch- en hebzuchtigen was belasterd geworden.

Gij zult mij vergeven, wanneer ik in geen uitvoerige vermelding treed van het aandeel, door Nederland aan deze beweging genomen. Onze geheele dagbladpers, tot welke staatkundige of kerkelijke partij zij behoorde — en dit is een van de schoonste zijden der beweging — heeft er met zeldzame eenstemmigheid van gewaagd en haar gesteund op eene wijze, die onzer aller lof en dank verdient. Genoeg zij het daarom te herinneren, dat niet alleen uit ons gansche land, maar uit alle landen, waar Nederlanders wonen of tijdelijk hun verblijf hielden, uit Oost- en uit West-lndie, uit een aantal plaatsen van Noord-Amerika, uit de Levant, uit de meeste landen van beschaafd Europa, do bewijzen werden ontvangen hunner sympathie met hetgeen in hun vaderland ten behoeve onzer Zuid-Afrikaansche stamgenooten gedaan werd.

Doch al verbiedt de tijd mij zulk eene breedere uiteenzetting , zoo mag ik mij bet genoegen niet ontzeggen, — omdat het tevens een plicht is, — hier mijnen hartelijken dank te betuigen aan hen, die mij in dien moeilijken tijd, welke ook voor ons zwanger ging van ernstige gevaren, van

meer nabij hebben ter zijde gestaan. Zeker is zeiden eene kommissie op meer onregelmatige wijze tot stand gekomen, dan het Hoofdkommitee tot behartiging van de belangen der Transvaalsche Boeren; het is als bot ware van zelf ontstaan, zonder inachtneming van die regelen en gewoonten, welke gemeenlijk bij do benoeming van kommissiën als voorwaarden van haar bestaan en eener vruchtbare samenwerking worden beschouwd. En toch M. H., in weerwil van dien onregel-matigen oorsprong, heeft zeker nooit eene kommissie meer aan hare bestemming beantwoord en beter werk gedaan. Mocht er in den boezem van liet kommitee al eens bij den aanvang eener beraadslaging over het een of ander pnnt eenig verschil van gevoelen hebben bestaan, toch is de beslissing steeds de vrucht van volkomen eenstemmigheid geweest. Het geheele kommitee was als het ware één enkel denkend lichaam, waarvan de leden elk voor zich gevoelden, dat zij eene zware, maar gezamenlijke verantwoordelijkheid hadden op zich genomen en dat zij derhalve in alles bovenal eendrachtig moesten zijn. En daarom, mijne heeren, wanneer het kommitee een nuttig werk heeft verricht en bijgedragen tot den gelukkigen einduitslag, dan komt ook aan al de leden daarvan gelijkelijk de verdienste toe. Ik gevoel behoefte dit openlijk te erkennen en wel te meer, omdat het mij niet geoorloofd is over de handelingen van dit hoofdkommitee hier uit te wijden. Die handelingen toch waren meerendeels van internationalen aard, en gij gevoelt, dat bescheidenheid en voorzichtigheid gebieden, dat daarover thans nog het stilzwijgen worde bewaard. Eerst later zal de sluier kunnen worden opgelicht en de rechtmatige nieuwsgierigheid bevredigd. Inmiddels zullen, na afloop der taak, die het hoofdkommitee heeft op zich genomen , alle de tot zijn omvangrijk archief behoorende stukken, en daaronder de zeer nauwkeurige en uitvoerige notulen van onzen ijverigen sekretaris , in verzegelde portefeuilles bewaard en in de bibliotheek onzer universiteit gedeponeerd worden. Zoo zal de latere geschiedschrijver, die zich geroepen mocht gevoelen de merkwaardige hier te lande ontstane Transvaalbeweging in hare verschillende

pliasen met juistheid te bosclinjveu, in dit archief de noodige bescheiden kunnen vinden.

Slechts omtrent één gedeelte der bemoeiingen van het hoofdkommitee kan ik een beknopt verslag uitbrengen, namelijk omtrent zijn financieel beheer van de daaraan ten behoeve der Transvaal toevertrouwde gelden. Diegenen uwer, die de van tijd tot tijd in het Utrechtsch Dcujhlad geplaatste aankondigingen van do bij het hoofdkommitee ingekomen gelden hebben ingezien, zullen bemerkt hebben, boe algemeen de deelneming van alle klassen der bevolking is geweest. Behalve vele partikuliere giften, waaronder sommige van een aanzienlijk bedrag, zijn op vele plaatsen inzamelingen geschied, waarbij ook geringe bijdragen geenszins versmaad werden, omdat zij evenzeer als de grootere getuigden van do algemeen opgewekte belangstelling. Alleen op de openbare lagere scholen in eenige steden en dorpen van ons vaderland zijn alzoo van de haar bezoekende kinderen bijna duizend gulden in kwartjes, dubbeltjes en centen ingezameld. Ook in eenige fabrieken hadden onder de arbeiders inzamelingen plaats. Waar landbouwers eene vergadering hadden, werden gelden voor de Transvaalsche Boeren bijeen gebracht. Muziek-, zang- en tooneelgezelschappen, rederijkerskamers en gym-rastiekvereenigingen beijverden zich om strijd om, door het geven van publieke uitvoeringen , gelden te ontvangen, die vervolgens aan het hoofdkommitee werden toevertrouwd. Op sommige plaatsen werden verlotingen van dameshandwerken of ook wel zoogenaamde fancy-fairs gehouden , waarvan de opbrengst almede tot leniging van do rampen des oorlogs in do Transvaal bestemd werd.

Voorts werden meer of minder aanzienlijke bijdragen ontvangen van Nederlanders uit andere oorden der wereld; uit Java alleen de aanmerkelijke som van ƒ 12000, voorts uit het kleine eiland St. Martin, uit Londen, Greenwich en Manchester, uit Smyrna, uit verschillende plaatsen van Noord-Amerika, tot uit San Francisko toe.

In het geheel is bij het hoofdkommitee ontvangen, met inbegrip van enkele posten die wel toegezegd, maar nog niet

ingekomen zijn, de aanzienlijke som van /48.511. Wanneer men nu bedenkt, dat op verre na niet alle ten belioeve der Transvaal ingezamelde gelden ter bescliikldng van het lioofd-kommitee zijn gesteld, maar hetzij door andere Transvaal-kommitees in ontvang zijn genomen, of aan het bestuur van het lloode Kruis zijn ter hand gesteld, — dat bovendien de watersnood in IS'oord-Brabant en Limburg ten zelfden tijd grootc aanspraken heeft gemaakt op de hulpvaardigheid van Nederland, — dan voorwaar getuigt liet bijeenbrengen van zoo aanzienlijke sommen ten krachtigste voor de grootc belangstelling, die de gebeurtenissen in de Transvaal bij al wat Hollander heet, hebben opgewekt.

Van bovengenoemde som zijn, met inbegrip van eenige nog niet ingekomen rekeningen, welker bedrag zich nog niet met juistheid bepalen laat, omstreeks ƒ 5500 gebruikt in don geest van paragraaf I van het door het hoofdkommitee uitgegeven programma. Nadat de voorloopige vrede gesloten was, zijn dadelijk 500 p. st. (/' (iOliO) voor de weduwen en weezon dei-in den strijd gevallen Boeren beschikbaar gestold. Daarvan is do eene helft gezonden aan den heer !!. H. do Waal, Nederlaudsch konsul te Durban, terwijl de andere helft gereed ligt om te worden geïnkasseerd door dr. van Oordt, redakteur van liet Kaupsche Volksblad, wien daarvan kennis is gegeven. Door ons medelid jlir. mr. Oeelaerts van Blokland is van de door liem ontvangen gelden / o81ü.o5 naar do Transvaal verzonden. Lu het geheel bedraagt derhalve do nu reeds, hetzij daarheen overgemaakte of beschikbaar gestelde geldsom ƒ9879.

Na aftrek der genoemde sommen blijven dan nog ruim ƒ 33,000 over, die met do andere gelden, waarover reeds beschikt is , maar die nog niet uitbetaald konden worden , voorloopig gedeponeerd zijn ten kantore van de heeren 0. Oortman amp; Zn. alhier. Daar het namelijk uit de Zuid-Atri-kaansche bladen bleek, dat zich op verschillende plaatsen buiten de Transvaal, te Kaapstad, te Paarl,te üloemfunteiu en elders, kommissiën hebben gevormd, met het dool gelden in te zamelen voor de hulpbehoevenden in de Transvaal, en

dat bij die kommissiën reeds aanmerkelijke sommen zijn ingekomen, waardoor in don eersten nood kon worden voorzien ; daar bovendien het getal der gesneuveldeBoeren, dank zij hunne uitnemende vechtwijze, verwonderlijk gering is geweest, zoo meende het hoofdkommitee verstandig te handelen met zich niet te overhaasten in het toezenden van meerdere gelden, maar eerst vertrouwbare informaties te moeten inwinnen , ten einde de zekerheid te hebben, dat die gelden werkelijk besteed zullen worden tot hot doel, waartoe de schenkers deze bestemd hebben.

Daarom zijn aan verschillende, ons meer of minder bekende personen in Zuid-Afrika brieven geschreven met verzoek om inlichtingen, en eerlang zien wij deze te gemoet. Tevens is hun verzocht om, indien er dringende behoefte bestond, ons daarvan per telegraaf te onderrichten. Eerst nadat deze inlichtingen ontvangen zijn, zal derhalve bepaald kunnen worden, voor welke personen of kommissiën de nog voorhanden gelden zullen worden beschikbaar gesteld, opdat de rampen, die het gevolg zijn van den gevoerden oorlog, op de meest doeltreffende wijze zullen gelenigd worden.

Niet enkel echter in ons vaderland, ook elders, ja dooi' de geheele beschaafde wereld heen, wekte de vrijheidskamp der Transvaalsche Jioeren eene belangstelling, veel levendiger dan menig ander feit van werkelijk grooter politieke beteekenis gewoon is te ondervinden. Onze Vlaamsche broeders, voorgegaan door den heer Julius de Geyter, toonden reeds spoedig, dat zij zich nog een tak van den ouden Neder-landschen stam gevoelen. En, hetgeen bij onze zuidelijke broeders, even als bij ons, aan de geheele beweging een inderdaad verheven karakter bijzette, was hare volkomen belangeloosheid. Ik geloof niet, dat onder de ruim zesduizend personen, die binnen den tijd van zestien dagen , van 23 December tot 8 Januari, het adres aan de üritsche natie onderteekend hebben, er tien geweest zijn, die dit deden, omdat zij dadelijk inzagen, dat daaruit voordeel voor hen

zclvon of voor lum vacleiiand zoude kunnen voortvloeien. De (Irijfveeren, waardoor het Nederlandsclic volk werd aangespoord , om zijne stem te verheffen tot verdediging van het goede recht der Transvaalsche Boeren, waren van zuiver moreelen aard. Het was een streven naar hot ideale.

Datzelfde streven naar de bereiking van een ideaal doel^:verdediging en handhaving van hetgeen de rechtvaardigheid eischt, met verzaking van alle lagere, egoïstische bijoogmerken, blonk op nog schitterender wijze uit bij vele Engelschen-Reeds zeer spoedig nadat het adres aan de Britsche natie in Engeland bekend was geworden, werden warme betuigingen van instemming ontvangen van do International Arbitration Association, die toon juist te Birmingham cone vergadering hield. Kort daarop volgde met gelijke betuigingen do Wbrk-mans Peace Association te Londen, die door geheel Engeland hare vertakkingen hoeft. Beide genootschappen zijn ons van grooten dienst geweest voor de verspreiding van het adres met de lijsten van onderteekenaars en vervolgens van de proklamaties van het Triumviraat, waarvan duizenden afdrukken door hun tusschenkomst en dien van ecnige onzer in Engeland wonende landgenooten verspreid zijn geworden.

Vooral echter hebben wij en dus ook het Transvaalsche volk de grootste verplichting aan het door kapitein Verney bijeen gebrachte Transvaal - Independence- Committee. Deze vereeniging, samengesteld uit vierenveertig personen, waaronder verscheidene Engelschen van hoogen stand en aanzien, stelde zich meer bepaaldelijk de bevrijding van de Transvaal en herstel van het aan de Boeren gedaan onrecht ten taak, en aan de bereiking van dit doel werd eene inderdaad bewonderenswaardige energie, gepaard aan eene zeldzame edelmoedigheid, ten koste gelegd. Dit kommitteo toch had strijd te voeren tegen nationale vooroordeelen, die aanvankelijk oppermachtig en onoverwinnelijk schenen. Wij hebben eerbied voor zulk een rechtsgevoel, dat zelfs aan den natuurlijken nationalen trots het zwijgen oplegt. Ik aarzel niet te verklaren, dat, zonder den krachtigen bijstand van dat kommitee al onze pogingen vruchteloos zouden zijn geweest.

John Bull neemt geen raad van vreomdeliiigen aan, ja wordt daardoor in /.ijn tegenstand veeleer versterkt. Deze eigen-domlijkheid van liet Engelsche volkskarakter moest door ons ontzien worden. Maar juist daarom koesteren wij des te meer dankbaarheid en eerbied voor die edele en wakkere mannen, die den moed hadden door schrift en door woord hunne in velerlei opzicht misleide landgenooten, in spijt van alle vooroordeel, voor te lichten en hen zoo terug te voeren op den weg van waarheid en recht, dien velen , zonder zich desbewust te zijn, verlaten hadden. Nog beschouwt dit kom-mitee zijn taak niet als geëindigd, maar gaat voort met het aanwenden van pogingen om voor de Transvalers gunstiger vredesvoorwaarden te bedingen, dan hun bij den voorloopigen vrede werden toegestaan. Versterken wij het kommitee in dit lofwaardig pogen. Ik stel voor, dat, na alloop dezer vergadering, van wege do nieuw opgerichte Ne d er la n dsch - Z u i d -Afrikaansche Vereeniging, aan den heer Gr. B. Clark, sekretaris van het Transvaal-Independence-Committee, een telegram worde gezonden, waarin onze dank voor het reeds door dat kommitee ten behoeve der Transvaal verrichte en voor die voortgezette pogingen worde uitgesproken en tevens onze iioop uitgedrukt, dat de laatste met eon goeden uitslag mogen bekroond worden ').

Wenden wij daarentegen den blik van het zuiden en het westen af naar liet oosten en wij ontdekken iets anders. Ook daar, bij onze üuitsclie naburen, heeft het niet ontbroken aan betuigingen van groote belangstolUiig^- in het lot dei-Transvaal , van bewondering der dappere bevolking, aan menigvuldige herinneringen, dat deze van „Niederdeutschenquot; oorsprong is, maar aan vele dier botuigingen was hetgeen men met een ietwat triviale uitdrukking een „luchtjequot; noemen

1) De vergadering vcrocnigdn zich liij aeehunalic mot dit voorslcl, en ecu toiograin van die strekking is, dadelijk na alloop der vergadering, naar Londen gezouden.

kan. Dadelijk volgden daarop plannen van kolonisatie, landverhuizing, handelsverkeer enz., alles op zich zelve voorzeker zeer geoorloofde zaken, maar waarbij de ideale zucht voor vrijheid, voor handhaving van het recht al spoedig op den achtergrond geraakt.

Gij begrijpt, M. HH.! dat het niet zonder reden is, dat ik thans, nu eeneNederlandschZuid-Afrikaansche vereeniging, ook met praktische bedoelingen, op het punt staat van in het leven te treden, U wijs op hetgeen bij onze naburen omgaat. De geschiedenis der laatste jaren heeft ons geleerd op onze hoede te zijn.

In een aantal Duitsche bladen heeft een brief van een der Driemannen, den heer Pretorius, do rondte gedaah. In dien brief, die trouwens reeds veel vroeger door hem geschreven is, bericht de heer Pretorius, dat do naar Afrika verhuisde stamvader van zijn geslacht uit Saksen afkomstig was, waar ook nu nog dezelfde geslachtsnaam bestaat. Ook zijn er nog andere Transvaalsche familiön, die eenen Duit-schen geslachtsnaam hebben. Van hier uit tot het besluit dat derhalve een belangrijk deel van de bevolking der Transvaal van Duitsche afkomst is, voert slechts één stap. Ja, indien een onlangs ontvangen telegram van de Standard waarheid behelst, dan zoude de heer Pretorius zijne verwondering betuigd hebben over de belangstelling, die de Transvaal in Holland gevonden heeft, daar toch de boerenbevolking meerendeels van Duitschen, Pranschen en Engelschen oorsprong is.

Het laat zich wel eenigszins raden, wie degenen zijn, die den heer Pretorius in deze meening, welke geheel in strijd is met de geschiedenis, versterkt hebben. Het is daarom niet overbodig te doen opmerken, dat het voorkomen van zekere geslachtsnamen van vreemden oorsprong onder eene bevolking, een hoogst gebrekkigen en onjuisten maatstaf oplevert voor de kennis der nationale elementen, waaruit eene bevolking is opgebouwd. Geslachtsnamen vertegenwoordigen alleen het mannelijk element, terwijl liet juist het vrouwelijk element

is, dat op ecne bevolking zijn eigenlijken stempel drukt. Het kind is veel meer liet vleesch en bloed zijner moeder dan van zijn vader. In al onze groote steden treft men onder de bevolking Fransclie, Duitsche, Engelsche, Italiaansche, Portugeesche of Spaansclie geslachtsnamen aan, terwijl men, in nadere kennis tredende met zulke nitheemsche namen dragende familiën, mits zij reeds een aantal jaren in Nederland gewoond hebben, al spoedig in hen even echte Hollanders erkent als in degenen, die Janssen of Pietersen heeten.

Hit is niet moeielijk te verklaren. Wanneer een vreemdeling, mits een Europeaan, mot een Hollandsch meisje trouwt, dan is reeds in de tweede generatie het Hollandsch bloed der vrouw domineerend geworden. Zijne kleinkinderen zyn echte oud-Hollanders. Zij gevoelen zich als zoodanig, zij denken en handelen als Hollanders en erkennen alleen Holland als hun vaderland. Evenzoo nu is het gegaan in Zuid-Afrika. Behalve de Boerenhuisgezinnen van zuiver Hol-landschen oorsprong, die, omstreeks de helft der zeventiende eeuw, achtereenvolgens in vrij grooten getale daarheen verhuisd zijn, en eenige Fransclie Protestantsche huisgezinnen die, na do herroeping van het edikt van Nantes, zich aan de Kaap vestigden, toen tcnzelfden tijde ook vele andere zoodanige Fransclie huisgezinnen in onze steden oen toevlucht vonden, hebben ook eene of meer scheepsladingen van Am-sterdamsche weesmeisjes, die door Amsterdams burgervaders daarheen gezonden waren, bijgedragen tot de grondlegging der hedendaagsche blanke bevolking van Zuid-Afrika. En, ofschoon in onzen tijd, nu zelfs het hoofdhaar der weesmeisjes onder do bescherming der publieke opinio staat, zulk 03110 wyze van koloniseering voorzeker terecht sterke afkeuring zoude vinden, zoo is het niettemin waar, dat door deze versterking van het vrouwelijk element het Hollandsche bloed bij de bewoners der Kaapkolonie, toen zich daaronder ook ongehuwde vreemdelingen mengden, veel beter bewaard is gebleven, dan anders het geval zoude zijn geweest.

Had ik de eer den heer Pretorius hier onder mijne toehoorders te zien, dan zoude ik hem toeroepen: „Doe U

zeiven en velen uwer lanclgenooten, die uitlicemsche geslachtsnamen dragen, geen onrecht aan Al is een voorvader van U eenmaal uit Saksenland gekomen , nit een land , waar, in dien tijd en nog meer dan con eeuw later, do boerenbevolking uit lijfeigenen bestond, die niet veel anders dan slaven hunner adellijke laiulh^eren waren, Clij zelf hebt goed Hol-landsch bloed in de aderen; li ij en de groote meerderheid uwer landgenooten hebt do eer — versta mij wel, de eer,— aftestammen van do Hollandscho mannen en vrouwen der zeventiende eeuw, van een volk, dat toen meer dan een halve eeuw lang de hoogste plaats onder alle beschaafde natiën innam , dat, hoewel klein in aantal, eerst het machtige Spanje, later het met Engeland verbonden Frankrijk in den oorlog overwon ; — welks vloot de Theems opzeilde, Londen deed sidderen , zoodat de schrik het trotsche Engeland om het lijf sloeg en zijn koning om vrede smeekte; van het volk, welks vorstenhuis later aan Engeland een koning schonk; — welks staatslieden, geleerden, natuur-en geneeskundigen, bouwkunstenaars en schilders door geheel Europa beroemd waren en wier nagedachtenis nu nog in hooge eere wordt gehouden; — van het volk, welks koopvaarders en oorlogschepen do zeeën bedekten, — welks vlag overal eerbied afdwong , en dat naar alle oorden der wereld , naar Noord- en naar Zuid-Amerika, naar Oost- en naar West-ludië zijne vertakkingen uitzond. Ook Gij, Transvalers, zijt de uitspruitsels van een dezer vertakkingen . en dat Gij liet zijt, dat Gij, met het bloed en de taal, al is deze eenigszins verminkt en verbasterd , ook de kenmerkende eigenschappen uwer oud-Hollandsche voorouders hebt geërfd, hun ontembare vrijheidszucht, bun vastberadenheid in de ure dos govaars, hun vast vertrouwen op een rechtvaardigen God , dat hebt Gij door uw gedrag in de jongst verloopen maanden ten volle bewezen.quot;

Ziedaar wat ik, nu wij op het punt staan, door oprichting van een Nederlandsch- Zuid-Afrikaansche Vereeniging, do banden van stamverwantschap weder nauwer toe te halen, aan onze oud-Hollandsche broeders aan gene zijde des evenaars,

uit do verte toeroep, daarbij vertrouwende, dat die woorden ook hen eerlang bereiken zullen.

Wat ons aangaat, Mijne beeren, — ik veroorloof mij bier ook uit uwen naam en dien van allo toekomstige leden der Vereeniging te spreken — wij verlangen niets anders dan de plicbten, die do bloedverwantschap oplegt, getrouw te vervullen, ook thans, nn het door do Transvaalbeweging opgewekte streven van zijn zuiver idealistisch standpunt overgaat op praktisch terrein.

Wij zullen niet de belangen van oud-Nederland, maar die van zijne in Afrika wonende zonen op den voorgrond plaatsen. Wij zullen toonen hun vertrouwen in onze eerlijkheid, rechtschapenheid en goeden wil waardig te zijn, en zoo trachten mede te werken tot bevordering van het geluk, de eendracht en de vreedzame ontwikkeling en aaneensluiting der geheele blanke bevolking van Zuid-Afrika, waarvan de bestanddeelen bestemd zijn eenmaal tot een groot volk samen te smelten, dat de drager en voortplanter der Europeesche beschaving zal zijn.

Zoo blijve in de nieuwe phase, waarin de Transvaalbeweging thans treedt, nog de richting naar een ideaal doel, die haar van den beginne af gekenmerkt hoeft, bewaard en bestendigd, en levere de Vereeniging, die wij op liet punt staan te vestigen, bet bewijs, dat ook in onzen tijd, te midden