SPECIMEN JURIDICÜM INAUGURALE
É
CASSATIONE, QUALIS SENATUI
SUPREMO COMPETIT.
^^ êm
---^
V» gt;
l^Jr
SPECIMEN JURIUICUM INAUGUIULE
DE
CASSATIONE, QUALIS SENATUI
SUPREMO COMPETIT,
QUOD,
EX ABCTORITATE RECTORIS MACNIFICI
MED. DOCr. ET PROF. ORD. ,
NEC NOW
AaPtl.SSIJll SENATUS .ICADEJIIGI CO.\SE»SD
EX
N0EI1ISSIJIAE FACU1TATIS JDHIDICAE 1) E C R E T 0 ,
PRO GRADÜ DOCTORÄTÜS,
SUMMISQUE IIV JURE ROMANO ET HODIERNO HONORIBUS AC l'RlVILEGtlS,
IN ACADEMIA RHENO-TRAJECTIHA ,
BITE ET LEGITIIOE COSSEQUESDIS ,
ERDDITORDM ÜXAMINI SDBMITTIT
J.
AMSTELODAMEINSIS.
DIE XXX M. OCTOBniS ANNI MDCCCXI.VII, HORA II.
APUD J. G. EROESE,
nißLTOPOLAM.
-ocr page 4-De Honge Raad is gegrondvest oj, I,et beginsel van te moeten 1,andhaven
geheel I,el burgerlijk regt, in Jen uilgebreidsteu zin des woord», en alle de
wetten van den Staat, die het regt tot onmiddellijk voorwerp hebben. Het is
dus een wetverdedigend ligchaam.
[Mr. c. j. VAN »ss.:K ,] De Hooge Raad mn Nederland (1830).
-ocr page 5-PATRI
OPTIMO, CARISSIMO.
CAPUT PRIMUM.
Conspectus historicus.nbsp;,
........................pas'- 1-
CAPUT SECUNDUM.
De cassatione universe..................................25
CAPUT TERTIUM.
De Senatus Supremi jurisdictione quod ad cassa-
....................................... .. 39.
CAPUT QUARTUM.
De legis interpretatione auihentica............. „ 54.
-ocr page 7-CONSPECTUS HISTORICUS.
Institutum judiciarium, et apud nos sub voce Cassatio
usitalum, ex jure francico duxit origiiiem. Prima rei vestigia
invenimus in Constitiitionibus sakcti ludovici anni 1270
{Etablissements de Saint Louis (i)). Occurrit nlmirutn
ibi modus extraordinarius, quo impugnari denuo poterant,
quae in ultima instantia a Tribunalibus Regiis (les Cours le
Roi ) lata fuerant judicia. Dicebatur hic modus sup-
(1) Exstant in collectaneo , cui titalas : Recueil général des
anciennes lois fraitçaises, par jodbdan, decrosï et isambert,
T- II; p. 1. sqq.
Tribunalibus Regiis provocare non ]icebat, uti ab ils, quae
extra Regis domania sita erant, testibus Etabliss. liv. Il, ch. 15:
igt;Souplication doit estre faite en cort le roy,etnonpas appel;
plicatio, quae, si de errore juris fiebat querela, Regi,
si de errore facti, ipsi judici offerebatur; alque stalue-
bat de illiusmodi causis, vel Rex ipse , vel, el quidem
plerumque, Consilio ssio rem comraittebal. Ex hoc igi-
tur tempore cum cassatio, corrigendo judicio inserviens,
si in juris quaestione erravisse judex perhibeatur, turn vero
et aliud remedium innoluit, quod in foro nostro requête
civile audit (i).
Modorum autem distinctio inter querelas, sive de
errore juris, sive de errore facli, ad tempus evanuit.
Parlamentum enim Philippus Pulcher , Ordinatione d.
23'm. Martii anni 1302, Parisiis instituit judicem su-
premum, ad quem a Tribunalibus Regiis appellatio
car appel contient félonie el iniquité:' Ratio erat, quod, diver-
sum a nostris moiibus, appellatio ilia accusationem iVaudis et falla-
ciae erga judices continebat, unde dicebatur appel de fauxjugement
sive fausser la Cour. Plnra de hoc arjjumento videaiitur apud cons,
r. noLSHOFF, Spec, de appellandi facilitate in causis criminalibus
admittcnda, Amstelod. 1846, p. 108.
. (1) Est haec sententia summi JCti henbion de pansey. De l'au-
torité judiciaire , Introduction, ch. V. nAinsi,quot; inquit, »(/es lors
on connaissait le recours en cassation et le pourvoi en requête
civile; et, ce qui est assez remarquable, ces deux modes d'at-
taquer les jugements en dernier ressort avaient lieu dans les
mêmes circonstances et à peu près de la même manière qu'au-
jourd'htti.quot;
fuit concessa (') ; simul tamen praccipiens omnes que-
relas de erroribus in supremi illius Collegii sententiis
ad Regem et ipsum Parlamentum esse ferendas, idque
prius impelratis literis veniae, quae appellabantur let-
tres de grâce de dire contre les arrêts, a Consilio Re-
gio iiidulgebantur et Parlaniento offerebaiitur f). Soli
enim huic ipsi jus erat a se latas sentenlias reformandi,
neque fiebal hoc, nisi praesente Rege ipso , qui eo
cum nonnullis suis Consiliariis solebat accedere.
Quibusdam annis post hae literae vocari coeperunl pro-
positiones erroris [lettres de proposition, d'erreur) ; re
eadem manenle (').
Sub finem saeculi decimi quarli alia eaque multo ma-
joris momenti incidit mutatio. Regius enim ille cum Par-
lamento concursus in dijudicandis propositionibus erroris
obsolevit, quo factum est, renatam fuisse distinctionem
inter errores facti et juris, quorum hi denuo ad Consi-
lium Regium referebantur Cujus rei vero non nisi
rarissimos vel fere nuUos existere potuisse casus exinde
patet, quod, nondum lato legum universo codice, jus dici
(») Hdisdoff, 1. 1. p. 119.
(2)nbsp;Henbion de paksey, 1. I. ch. XXXI, sect. H.
(3)nbsp;Ibid., sect. III.
(4)nbsp;Ibid., sect. VI.
-ocr page 10-debuerit vel secundum nonnullas Ordinaliones, pro tem-
pore ad Iioc vel illud argumenfum éditas, vel secun-
dum Juris Romani principia , vel denique secundum
has illasve consuetudines. Laesio igitur legum aliqua
eo ipso difficillimae fuit probationis. Invalescente ideo
régula, propositionem erroris juris admitti non posse
[aucun nest recevable à proposer erreur de droit) ('),
in medelam inventa est nova literarum forma : lettres
pour être reçu à alléguer nullités, griefs et contra-
riétés , quae , quum omnia complecterentur, quibus
impugnari posset rei judicatae auctoritas, neque formulis
obstringerentur, quibus usus propositionis erroris dilli-
cilis reddebatur, magnam genuerunt rei judiciariae con-
turbationem , donec ei finem imposuerunt duo viri ce-
leberrimi olivier f) et l'hôpital, uterque Cancella-
rius Franciae, hic scilicet Ordinatione Aurelianensi
{Orléans) et illa, quae in urbe Molinio {Moulins)
fuit édita
. (1) Cf. vir spect. de bosch kemper, HetWethoeh van Straf-
vordering onttvikkeld, m, p. 314.
Cnjus opéra Edicto a Regefait statutnm: »Déclarons qu'à
l'avenir nul ne sera reçu à contrevenir aux arrêts de nos Cours
souveraines par voie de nullité et contrariétés d'arrêtsquot; IIen-
eion de pansey, 1. 1. sect. VII.
(3) Ibid.
-ocr page 11-Nou ila multo post, anno 1560 novae Ordinalioni, in
civitate Blesis {Blois) proniulgalae, praebuit haec res ma-
teriem. Ibi enim praeter erroris propositionem et remediuni
cui nomen requêle civile, quae ad errores facli tantum
speclabant, etiam cassalio memoratur ('). Tandem Ordi-
natione a'. 1667 proposiliones erroris abrogalae sunt (^j,
et ab eo inde tempore in usu tantum remanserunt que-
rela ilia civilis et cassatio, haec ad rescindenda judicia
legibus contraria , illa ad reformanda ea propter erro-
res facli lege definilos (3),
Celerum , cum, ut supra vidimus, ipsius Regis cum
Parlamenlo concursus obsolevisset, Consilium tantum Re-
gium dejudiciorum rescissione vel absque Rege slatuere
coepit. Erat hoc Consilium virorum famä vel meritis ex-
cellentium , quod omni tempore juxla se habebanl Fran-
eiae Reges quodque de omni re solebat cognoscere, quae
(1)nbsp;Ihid., sect. VIII.
(2)nbsp;Ibid., sect. IX.
(3)nbsp;Ordinationis liaec sunt verba : ygt;Les Jugements en dernier
ressort ne pourront être rétractés que par lettres en forme
de requête civile à l'égard de ceux, qui auront été parties ou
dûment appelés, de leurs successeurs ou ayant cause.quot; Et
jjorro: ygt;Déclurons arrêts et jugements qui seront donnés con-
tre la disposition de nos ordonnances, édits et déclarations
nuls et de nul effet et valeur.quot; II. B. r., I. 1. sect. IX.
civitatis inlererat, cujus quidem generis imprimis est
legum majestas et executio. Dividebatur adeo ob ne-
gotiorum multitudinem ac diversitatem in varias sectio-
nes, inter quas una erat, Consilium Partium sive Priva-
tum vocata [Conseil des parties ou Conseil privé), cujus
partes erant de cassatione ceterisque rebus statuere,
quae hodie etiam Curiae Cassationis competunt ('). Cen-
sebatur Rex semper ibi praesens esse ; praesidebat Can-
cellarius.
Ordo judiciorum in Consilio hoc Privato servandus
definitur Edicto d. 28 m. Junii a; 1738
Jam vero quum sub finem saeculi superioris novae
ortae essent de separatione polestatum politicarum sen-
tentiae et opiniones, Conventui Legifero [Assemblée Con-
stituante) ratum visum est, rescissionem sententiarum
a supremo judice datarum, ideoque conservalionem bo-
nae atque aequalis legum inlerpretationis et applica-
(1)nbsp;In Edicto anni 1595, qao Consilii munera circumscribun-
tnr, ita legimus : sll connaîtra des contraventions qui seront
faites aux ordonnances, en ce qui concernera l'Etat et repos
public.'' GiKAED, Offices de France; quem laudat DENRtON l)£
rANSET, 1. 1. sect. VIH, in nota.
(2)nbsp;De his omnibus p] lira videnda sunt apud merlin, Répertoire de
Jurisprudence , in voce Conseil dn Roi, T. II; et apnd le gka-
teresb, Traité de la législation criminelle, T. IV, p. 1, sqq.
lionis non diulius ilü Consiiio relinquere, verum pecu-
liar! collegio commiltere, quod a Rege non dependeret.
Quamobrem lege d. 1. m. Decembris anni 1790 (') ,
sublato Consiiio Partium , institutum est Tribunal Cas-
sationis , quod per varias , quas Francia deinceps liabuit
regiminis formas, stabilitum est integrumque permansit (2).
Fundamentum et scopus rei ex ipsis verbis legis cogno-
scitur. Articulus tertius sic sonat : » II (le Tribunal de
Cassation) annulera toutes procédures dans lesquelles
les formes auront été violées et tout jugement qui con-
tiendra une contravention expresse au texte de la loi.quot;
Nostrum non est neque bujus loci latius plura enamre,
quae ad legislationem hujus instituti in Francia pertinent.
Sufficiat praecipua adduxisse et ex ejus historia in men-
tem revocasse, quippe a proposito nostro non aliéna ,
cum cassatio inde ad nos translata sit, hoc uno ad-
dito, nomen Tribunalis Senatus Gonsullo d. 28 m. Flore-
(t) Exstat haec lex apud dovekglen, Collection complète des
Lois, Deux. Edit., Paris 1834, T. 2, p. 56; quem semel indi-
casse sufficiat.
(2) Vide Conslitutiones annorum 1791 (cliap. V, art. 19,
sqq.); 1793 (art. 98, 99, 100.); III (art. 254, sqq.); VIII (art.
65, sqq.); X (ïit. IX., art. 80, sqq.); 1814 (art. 59); 1830
(art. 50).
alis anni XII, art. 136 {') niulalum fuisse et exinde
usque ad liunc diem remansisse Curiam Cassalionis [Cour
de Cassation).
Nunc de patria nostra videndum est.
Qui prioribus saeculis apud nos viguit Senatus Supre-
mus, etsi omnis similitude non deneganda sit, tamen ab
eo, quem nunc habemus, dilTert maxime. Vir special.
de bosch kemper perperam cum Magno Mechlinien-
si Concilie ut et cum Senatu Supremo Hollandiae et
Zeelandiae eum comparari censet. Refellit banc senlen-
tiam vir clar. g. g. vreede (S) , et de veteri Senatu
disserens: r,Een verbandquot; inquit, ygt;tusschen den
Hoofjen Raad der Republiek en dien van den herboren
Staat is, naar het schijnt, onmiskenbaar. Wat het
voormalig Kollegie voor twee gewesten was, dit, en meer
nog, moest het nieuwe zijn voor allequot; Neque si Senatus
illiusSupremi veteris indolem respicimus, infiliari haec licel.
Nam et in prima instanlia de variis causarum generibus jus
dicebal, et vero a Curia Provinciali Hollandiae ad eum fiebat
p^ovocalio. Varia etiam juris remedia exlraordinaria con-
(1)nbsp;Merlin, Répertoire, in voce Cassation, g 1.
(3)nbsp;Hooge Raad van Holland, Zeeland en West-Friesland
in Jaarhoekje voor de Ue^terUjlce Magt, anni 1844, p. 4.
cedebat ; denique de suaruni senlenüarum revisione
ipse, adjunclis nounuUis seleclis JClis, cognoscebat (i),
quibusc.um omnibus liodierna Senalus jurisdiclio magnam
babet simililudinem (2).
Concilium autem Mechliniense etiam vel in pi'ima in-
slantia interdum judicabat, vel praeserlim ad iliud ab
inferioribus Tribunalibus fiebal provocaiio. Dein et ip-
sius Goncilii sententiae per errorum proposilionem sive
magnam revisionem retrahi polerant
(1)nbsp;Cf. vlr dar. vueede, 1.1. p. 7, eet.; g. oüarles van of-
rord, Historia Instilutionis Curiae Supremaé, L. B. 1836,
P. II, Cap. II. Vide porro Ordonnantie ende Instructie aan den
Hoogen Raedt vati Appel in Uollandt, d. uit. m. Maji anni 1582,
in Gr. Placc. B., II. fol. 790—837; V. fol. 866—894, et ibi
art. XXI : »Sullen voorts die van den Hoogen Raade ken ■
nisse neetnen van alle saahen, die hj appellatie van Sen-
tentiën, geweesen by den Provincialen Rade van Uollandt aan
henlieden sullen devolveeren.quot; Et art. XXII: -»Dat men meede
van allen anderen saahen, die men ter eerster instantie voor
den Hoogen Raade magh betrechen, sal moogen aan densel-
ven Hoogen Raade appelleeren , oinisso medio ;'' eet.
(2)nbsp;Grondwet, art. 175—179; Wel op de Rcgt. Organ., art.
88—110.
(3)nbsp;Vide imprimis viri spectat. o. a. g. van maanen Dissert,
de Supremo Mechliniensi Concilia, Traj. ad Rhen., 1824, Cap.
m. Sect. 3, § 13.
At vcro cassatio, qualem nos habemus, corara neu-
tro Collegio agebatur, nam prorsus erat ignota. Neque
enim appellatio neque revisio cum illa conveniunt.
Appellatio delinitur »provocatio ab inferiore juJice ad
superiorem ob gravamen illatum (»);quot; revisio, »qiiae-
dam, parte petente ad errorem facti contra judi-
catum proponendum, quod per appellationem vel nul-
litatem retractari non potest, a Principe facta impetra-
tio sive concessio (2).quot; Cassatio vero est judicii rescis-
sio ob errorem juris, laesionem legis (s). Revisio,
quae cum bac majorem habet speciem similitudinis,
(1) HoLsnoFr, 1. 1. p. 1.
Ita KEBüFFüs , Tract, de SiippUcat.-, quem laudat van Maa-
KEK, ]. 1. § 14.
(3) Differentiam inter revîsionom et cassationem luculenter os-
tendunt liaec : yiUet Hof van Cassatie is geen gewoon hoogst
geregtshof; deszelfs doel is geene herziening van de be-
twiste zaah, gelijk dit bij appellen en revisiën het geval
is y maar het is cassatie of vernietiging van uitspraken en
vonnissen in het hoogste ressort gewezen., en waarvan dus
geen appel mogelijk is, zoo dikwijls die uitspraken of vonnissen,
het zij dan uithoofde van venuaarloozing der vormen, het zij
dan uithoofde van verkeerde toepassing, als inbreuken op de
tvet kunnen beschouwd worden.'' j. m. Kemper, Jaarboeken van
het Fransche Begt, 1812, Voorberigt, p. 20.
in graliam praecipue partium erat inslitula , eaque ad-
missa, tola lis denuo cxaminabatur; in cassatione secus,
ubi ordinis judiciorum legumque tutela speclantur (').
Post Reipublicae conversionem a°. 1795 Senatus Su-
premus sublatus est (2). Curiae deinde judicialis cujus-
dara supremae institulio quavis Constitutione vel Lege Fun-
damentali praescripla est. Anno 1797 populo Batavo a
Conventu Nationali {Nationale Vergadering) oblata est Lex
Imperii, quae 1'uil rejecta, sed ubi Curia Nalionalis [Hoog
Nationaal Gerechtshof) condebatur, cujus jurisdictio quod
antea numquam obtinuerat, per totam se extenderet Rem-
publicam quaeque de appellationibus et revisionibus
judicaret (4); cassalionis ibi nulla mentio facta est.
In Constilulione, quae inox secuta est, die 1. m.
Maji anni 1798 , Curia Nationalis Suprema instituilur,
quae de delictis a Magistratibus commissis cognosceret ;
appellatio verum et revisio ut et rescissio sententiarum
variis ibi mandantur coliegiis.
Illas missas faciraus. De postrema paucis videamus ,
quippe quae magis ad rem nostram pertinet, licet cas-
sationi aequiparari non possit.
Rescissio sententiarum nempe non admissa erat nisi
ob negligentiam vel delictum judicis, in executione legum
vel judicii forma commissum ('). Quod cum locum habue-
rit certo quodam ordine judicii observato, a Senatu Légi-
féré {Vertegenwoordigend Ligchaam) Tribunal peculiare
[Vierschaar over de misdrijven der Reglers) nomina-
retur, quod de hac causa cognosceret et judicaret. Do-
eet hoe art. 293 : »De gedane aanklagt tegen den Rog-
ter , of Regtbanh, door dezelve Vierschaar wordende
bekragligd, vernietigt %ij alsdan het vonnis , tegen do
wet of derzelvor form geveld, en verioijst den Regler
tot de straf, bij de wet bepaald.'''
Vera autem cassalio ad exemplum instiUili francici
primum occurrit in Constitutione anni 1801, nee tamen
plena, quia nondum ob legem perperam applicatam ad-
mittitur, sed tantum ob leges de ordine judiciorum neglec-
tas formasve violatas. Articulus enim 93 haec habet:
nHetzelve (het Nationaal Gerechtshof) heeft het speciaal
toezigt over de Gerechtshoven en Bechtbanken in de
Bataafsche Republiek: het kan derzelver vonnissen en
handelingen, voor zoo verre deze met de Wetten, aan-
gaande do Administratie van Justitie en den form van
Rechtspleging strijdig zijn, schorsen en vernietigen ;
en reden tot aanklagt vindende, den publieken Aan-
klager gelasten, het Recht van het Bataafsche volk waar-
tenemen; hetzelve zal echter nimmer bevoegd zijn, zich
in de beöordeeling der zaak zelve in te latenquot; Quod
praeceplum iisdem verbis, omisso eo, quod de actore
publico dictum erat, invenitur etiam in Constitutionibus
anni 1805, art. 83 et anni 1806, art. 76.
llaec omnia, ut execiUioni manclarentur, legibus in-
(ligebant methodum procedendi deflnienlibus. Primum
harum specimen exstilit d. 22 m. Augusti anni 1799,
lioc litulo: Ahjonieene manier van procederen in Ci-
viele en Criminele zaken, adjectis formulis {Instruc-
tiën) diversis collegiis judiciariis praescriplis.
Sic in formula Cuiiarum {Instructie voor de depar-
tementaale Gerechtshoven) arliculus 246 ad ea , quae
supra de Constitutione anni 1798 diximus, spectans :
ygt;De departementaale Gerechtshoven zijn ten allen
tijde en in allen gevalle, verplicht om daadelijk
te gehoorzamen aan de schorsingen van hunne von-
nissen of andere dispositiën, door het Uitvoerend
Bewind of den Agent van Justitie gedaan'' Speci-
men hoe in Coraitiis quidem perlatum est, verum num-
qnam vim legis obtinuit.
Alterum specimen, idem quod fatum passum est,
sub regno lüdovici napoleontis , d. 20 m, Aprilis anni
1809 a viro amplissimo elodt , Consiliario Status Co-
mitiis [Vertegemvoordigend Ligchaam) oblatus est. ïi-
tulus erat: Wetboek op de Regterlijke Instellingen en
Regtspleging in het Koningrijk Holland, qui codex,
revera die 14 m. Julil ejusdem anni a Rege promulga-
tus, quominus executioni mandatus fuerit rerum poli-
ficarum conditio vetuit.
Libri I, tit. II, cap. 3, art. 119 et 120 (i) potes-
tatem Curiae Supremae accuratius circumscribunt, quam
definiverat earn Conslitulio anni 1806; porro in lib,
II, tit. Vm, art, 914—916 et in lib. Ill, lit. XII,
art. 1186 melhodus procedendi in bisce causis indi-
calur ; ex quibus omnibus apparel legumlalorcs bujus
temporis rem judiciariam, certe hac in parte, fere ad
normam francicam conformare in animo babuisse.
Revera tamen suum quaeque procedendi modum re-
tinuerant Tribunalia (2) ; cui rerum statui finem fecit
patriae noslrae cum francico Imperio conjunclio.
(1)nbsp;Art. 119 : )iUet hoog gereglshof aallict toevoorzigt heb-
ben en houden op de nakoming van de wetten, betreffende de
administratie van Justitie;'' eet.
A. 120: ygt;Wanneer, door het buiten effect stellen van een von-
nis of andere dispositie , de zaak in die gesteldheid komt,
dat dezelve op nieuw zoude moeten onderzocht, aangelegd en
geïnstrueerd worden, zal, in gevalle dit ten opzigtc van een
vonnis of dispositie van eene Regtbank gebeurt, de zaak gc-
bragt worden aan het geregtsliof, icaaronder die regtbank be-
hoort; en zoo dit plaats heeft ten opzigte van een vonnis of
dispositie van een geregtshof van appèl, tér beslissing van het
naast daaraan gelegen hof van appèl moeteti worden overge-
geven.''
(2)nbsp;HoisnOFF, 1. 1. p. 256; meyer , Haute-Conr provisoi-
re, p. 18.
Mox enim post liane cladera Decrelo Imperiali d. 18
m. Oclob. anni 1810, sublatis omnibus, quae eousque
viguerant, ordinis judicialis iegumque francicarum intro-
ductie jussa est, et d. 1 Martii anni sequentls ipso fac-
to locum babuit.
Art. 54 illius Decr. Curia Imperialis Hagae Comi-
tis conditur, et art. 109 et III omnes regionis
Hollandicae partes {Hollandsche Departementen) juris-
dictioni Curiae Cassationis Parisiensis subjiciuntur (*),
Renata post triennium libertate, Decreto d. 1 m.
Decemb. a? 1813 , in universum confirmata sunt ipsa
quae bic fungebantur collegia judiciarianbsp;Non
aderat tarnen quod partes Curiae Cassationis francicae
susciperet. Igitur Decrelo d. 11 ejusdem m. Dec. buie
rei ita subventum est, ut in causis civilibus omnis cas-
satio abrogaretur (art. 19) et ad Curiam Supremam Ha-
ganam, mutato nomine Curiae Appellationis Imperialis,
appellationes deferrentur, eo cum effectu, ut ait art. 20,
»dathet Hof, bevindende dat de behandeling der zaak
aan tvezenlijke nulliteiten laboreert, of dat in de
(') Vide de his et sqq. imprimis cons. a. de pinto, Handlei-
ding tot de Wet op de Regt. Org. en het Bel. der Justitie, 1quot;
Ged. Inleid.
(2) Staatsblad, hnj. ai. N». 3.
-ocr page 23-toepassing der Wet kwalijk is gehandeld, het vonnis,
waarvan geappelleerd is, zal annulleren , de geheele
zaak op nieuw onderzoeken, en daarin zoodanige uit-
spraak doen , als hetzelve in goede justitie zal bevin-
den te behoorenquot;
De cassatione in criminalibus statuere (art. 26) primaeet
secundae Curiae sectionibus {Civiele Kamers) mandabatur,
quae, si sententiam alicujus Curiae Criniinalis [Hof van
lir^ües) rescindèrent, causam alü ejusdem generis Cu-
riae remitterent, nisi quod de nullitate ex art. 299 Cod.
Quaest. Crim. sectiones cognoscenles ipsae sententiam
{arrest van renvooi) mutarent vel emendarent.
Haec omnia erant temporaria, ut quodammodo defectui
Curiae Cassationis subveniretur ; Tcrum, post junctas
septentrionalibus méridionales Belgii provincias us-
que ad regni dissolutionem, tres adfuerunt Curiae Su-
premae.
Haganae suberant, ut antea, provinciarum septen-
trionalium tribunalia. Ab iis autem, quibus in Belgio
Meridionali pro tempore rerura summa {Gouvernement
provisoire) a consociatis Europae potcstatibus {les Al-
liés) avAi commissa, d. 12. m. Aprilisanni 1814 Decretum
fiut promulgalum : Règlement pour remplacer provisoire-
ment dans la Belgique les fonctions de la Cour de Cas-
sation ; et functa est his parlibus Curia Bruxellensis
{Cour Sup(frieure de Justice) quod ad provincias, quae
et sub Imperio francico ei subjectae fueranl. Non muta-
vit banc rei judiciariae conditionem Princeps Arausia-
cus, cum d. 1 m. Augusti anni 1814 summa in Bel-
gio auctoritate investiretur ; imo vero Decreto d. 15 m.
Martii anni 1815, quod inscriptum erat : Reglement or-
ganique concernant les procédures en cassation, Cu-
riam Bruxeliensem confirmavit. Tandem ejusdem Prin-
cipis Decrelo d. 19 m. Julii anni 1815 Curiae quo-
que Leodiensi similis de cassatione cognitio tribula est,
in iis scil. causis, quae antea coram Curia Revisionis
Confluentiae (Coblentz) agebantur (i).
Quantas difficultates haec instabilis rerum conditio pe-
pererit, vel per se satis intelligendum est et praeterea
disertissime monuit celeb. j. d. meyeu in opiisculo:
De la nécessite' d' une Haute-Cour provisoire, anno
1817 edito. Exitu tamen caruerunt viri vota. Tres Cu-
riae, jam satis diversa methodo procedendi utentes, nullo
inter se vinculo junctae, neque alii superiori submissae,
suam quaeque jurisprudentiam habere et servare potue-
runt liberrime.
(1) EirnbaD!«, üeber den gegenwärtigen Zustand der Geseta-
gebmig im Königr. d. Niederl., quod egrcgium viri dar. scriptum
occarrit in Krit. Zeitschr. f. Rechtsw. u. Gesetzgeb., II, p. 3. seqq.
Ne tamen existimes vitio hoc verlendum ipsi Legi Im-
perii. Nam cum slatim post reslauratam patriae condi-
tionem Princeps Guilielmus conliciendam hanc mandas-
set, et in specimine hogendof.pii Senatus Supremi obvia
fuit creatio , et vero in ipsa Lege Fundamentali
d. 29 m. Marlii anni 1814 condendum eum esse fuit
praescriptum, aucta ipsius jurisdiclione salutari illa fa-
cultate, cujus commoda Franciae expei-ientia docuerat
quamque invenimus in art. 107: » De Hooge Raad heeft
het toezigt op den geregelden loop en de afdoening der
regtsgedingen; op de nakoming van de wetten, betreffen-
de de administratie der Justitie en den vorm van regtsple-
ging bij alle Hoven, Regtbanken en Reglers, en kan dorzel-
ver handelingen, dispositiën en vonnissen, daarmede
openlijk strijdig, vernietigen en buiten effect stellen, zon-
der zich nogtans in de beoordeeäng der zaken intelatenquot;
Lex Fundamentalis d. 24 m, Aug. anni 1815, art.
180 rem longe latius exteudit , parva verborum muta-
tione. Hic articulus (hodie art. 178) sic sonat : »i?e
Hooge Raad heeft het toezigt op den geregelden
loop en de afdoening van regtsgedingen, mitsgaders
op de nakoming der wktten bij alle koven en regtban-
ken, en kan derzelver handelingen, dispositiën en von-
nissen, daarmede strijdig, vernietigen en hinten effect
stellen, volgens de bepalingen door de wet daaromtrent
te maken.quot;
Praetermissis ullimis legis superioris verbis: »zonder
ziek in de beoordeeling der zaken in te laten'' placitum
ipsum, quaeslionem facti in cassatione adraitti non posse
non est dimissum, ut infra fusius exponemus (i).
At vero in co Senatus Supremi jurisdictio fuit exten-
sa, ut non tantum judicia legibus de ordine judi-
ciorum formisque in iis observandis contraria rescindere
posset ; sed etiam ea , in quibus quaelibet let, ad ip-
sam rem spectans, perperam fuisset applicata. Haec au-
tem arcte cohaerent curS aliis placitis, prima vice in L.
F. anni 1815 obvüs. Art. enim 172 praescribit in sen-
lentiis in causis criminalibus crimen enuntiandum ac cir-
cumscribendum esse, allatis legis articulis, quibus nixae
fuerint, et art. 173 omnia judicia civilia rationes exprime-
re oportere, ob quas lata.
Ita demum Senatus Supremus bonae aequalique legum
-ocr page 27-applicalioiii invigilarc potest, nam, nisi rationes iegisque
articuli expressa sint, scire nequit, legisne iaesio fuerit
commissa necne (').
Neque tarnen Legi Fundamentali suus poterat vigor
constare absque legibus, quibus Senalus Suprerai juris-
dictio plane definirelur procedendique methodus indi-
caretur.
De jurisdictione ipsa paucis bic vidcndum.
Selecti fuere Decreto Principis d. 18 m. Aprilis anni
1814 ad redigendum legum Codicem simulque legem
de re judiciaria conficiendam viri Conss. farjon , bijle-
VELD, van DER BüRGH et philipse. Hi viri cum mox d.
17. m. Januarii anni 1815 specimen sui laboris Princi-
pi obtulissent, ille Decreto d. 2 m. Februarii delibe-
randum tradidit Consilio Status. Dictum id fuit Wet be-
trekkelijk de zamenstelling der Refjterlijke Magt en
het Beleid der Justitie. Capitis ejus [)rimi sect. I ,
§ 2 Senatus Supremi jurisdictionem circumscribit. Art.
10 idem fere babet de cassatione, quod Lex Fundamen-
talis (anni scil. 1814); art. 11 vetat nisi ullimi reme-
dii vice ea uli; art. tandem 12 statuit causas, in qui-
bus sententiae latae rescindi debuerint, ad alium ejusdem
gradus ac dignitatis judicem esse remittendas.
Quae mox insecuta est Belgii cum nostra patria conjunc-
lio, suam sortita est efficaciam. Decreto namque d. 5 m.
Septemb. anni 1815 cum Belgicis quibusdam Juriscon-
sultis hoc specimen ad examinandum fuisset commis-
sum, factum est demum d. 27 m. Marlii anni 1820
ut aRege Ordinibus Generalibus aliud offerretur (i), quod
lamen, cum partem tantum totius legis de re judiciaria
contineret, unanimis fere votis fuit rejectum. Hujus ar-
liculus 9 cum Lege Fundamentali anni 1815 congruus
est, itaque cassationem, cum ob legem laesam, tum ob
formas violatas admittit; inde varios definit modos,
quibus de ea statuat Senatus Supremus , ita ut priori casu
(art. II (2)) ipse sententia rescissoria siinul rem dijudi-
cet, praetermissa omni quaestione facti, posteriori autem
(art. 12) causam ilerum tractandam alii remittat judici.
Quibusdam annis post plena tandem lex Ordinibus
-ocr page 29-Generalibus fail oblata (i), quae, raulationibus nonnullis
admissis, recepta et d. 18 m. Aprilis a; 1827 fuit pro-
mulgata. Haec eadem fere ac superior lex de cassa-
tione continet placita (2).
Quum vero quibusdam Camerae Secundae sociis visa
esset mullis laborare vitiis, horum emendandorum consilio
novam hi viri (bauthélÉiMY, van crombkugghe, donker cürïius
et schooneveld) rogarunt legem. Haec Secundae Ordinum
Camerae cum placuissel, Primae non placuit
Lex igilur anni 1827, utut erat, viguisset : nam De-
-ocr page 30-crelo Regis d. 5 rn. Julii aiini 1830 inlroduclio ejus
inde a mense Februarii sequentis anni eral praefîxa, nisi
paulo post in Belgio Meridional! rerum convcrsio inci-
dissel.
Dilala inde fuit haec inlroduclio Decrelo d. 5 m. Janu-
arii anni 1831 et mox d. 24 m. Februarii mutationes
nonnullae decrelae. Specimen earum per Epistolam Regis
d. 25 m. Noverabris a; 1834 Ordinibus oblalum(^), et,
bis auditis, plus semel emendatum nec sine variis dis-
putationibus ac deliberationibus lex denique sancita fuit
et promulgala d. 28 m. Aprilis anni 1835
Decreto tandem Regio d. 10 m. Aprilis anni 1838
in primum diem mensis Oclobris ejusdem anni terminus
constitutus est, quo novi codices ac simul dicta lex
de re judiciaria vim legis habere inciperent. Ex quo
die igitur gaudet patria inslitutione Senatus Supremi,
quem per lot annos desideraverat.
(1) Lagemans, 1. 1. p. 38—55.
. (2) lUd., p. 180—197; p. 233—237.
(3)nbsp;Staatsblad, PJo. 10. Orationes de hac lege habilas collegit
lAGEJlANS, op. laud. p. 241—490.
(4)nbsp;Staatsblad, N». 12.
-ocr page 31-Ut ill bene conslitula civitate suum constet juslis
legibus imperium idque imperium firmum maneat quam
maxime et immulatum, id imprimis legislator! curandum
et prospiciendum est , ut in legis applicatione eadem et
aequalis ubique et omni tempore valeat ratio, nee ap-
plicandae legis ilia ratio pro yariis bominum opinioui-
bus vel multa saepe loeorum temporumve diversilate in-
certa fiat prorsus et instabilis.
Inter omnes eos cives, quibus legum cura commissa
est, fieri non potest, quin adsint, qui aliquando in erro-
rem incidant, neque magis mirum videbitur et inter tot
legum placita ea aliquando reperiri, quae si ad causam
aliquam refcrantur, dubium sensum offerant, et his illis-
ve judicibus oblala, conlrariis sibi invicem sententiis lo-
cum praebeant, unde jurisprudentia , quae dicilur , in
variis ejus parlibiis non diversa esse non polest. Alio
loco justum censebilur, quod alio injustum ; et ita, li-
cet leges omnibus aequales sint , jus non omnibus par
erit et idem.
Haec omnia quanlopore civibus noceant, per se salis
liquet. Eorum igilur plurinii interest, buic malo me-
delam afferri, neque minus ipsius refert legislatoris, ut
revera consilium, quod sibi bac illave lege condenda
proposuerit, consequatur.
De vero aulem legis sensu ejusve recta interpretatione
quaestio non agilur, nisi causa quaedam , lite inter ci-
ves orta, ad judicem deferatur. Si bic igitur senten-
liam tulerit legi repugnanlem, in qua dubium dicli
generis perperam solulum sit , oportet earn rescindi,
eique omnem vim alque auctoritatem auferri, ut ae-
qualis legis applicatio alque interpretatio servelur.
Supra jam obiter monuimus, judiciorum reiormalionem
ob querelam erronei judicii variis posse fieri remediis.
Diximus de appellatione, revisione et cassatione, earum-
que inter se differentiam paucis indicavimus.
De regulis aulem cassalionis fusius videndum est. Al-
tius quodammodo res est repetenda.
Omnis quaestio judici proposita , omne ab eo feren-
-ocr page 33-dum judicium duabus inier se omnino dislinclis con-
stat parlibus , quarum una in specie causam peculiarem,
de qua agitur, compleclilur, altera rationes generales al-
tioris generis ; haec ad jus spectat , ilia ad facta (').
Harum utraque neoessario in quavis causa occurrit; con-
fundi tamen nec possunt necdebent; verum earum con-
junclio et compositio munere judicis conlinentur.
Harum quaestionum autem dijudicationis non eadem
est efficacia. Legis sanclitas aequalisque applicatio, al-
que ideo civitatis salus non a factis, in hac illave causa
obviis , pendet , quia quavis vice dilferunt , neque in
aliorum factorum aestimationem auctoritalem aliquam ha-
bere possunt ; sed, ubi in peculiari causa quaestio quae-
dam juris a judice decisa fuerit, haec decisio ad similes
casus referri poleril ; itaque, si judex errorem commit-
tit, tola civilas laesa videtur.
Neque hoc lanlum apud judicem ordinarium locum
habet, sed et apud superiorem, i. e, apud Curias Ap-
(1) J. D. MEYER, Institutions judiciaires, T. V, liv. VIII,
ch. 9. — Quanti référât bene quaestionem facti a quaestione ju-
ris distinguere luculenler ostendit eons. x. c. cosman , Over de
verwarring van het feitelijk met het reglspunt in het frausche
Wetboek van Strafvordering, in collectaneis, quibus titulus :
Bijdragen tot Regtsgel. en Wetgev., editis a viris clarr. UEN
TEX ea VAN UALi , T. VI , p. 459—479.
l)ellalionis. Cujus geucris si plures in civilate inveniun-
lur, necesse est,, collegium adesse, cui subsint, quae-
que in legis auctorilatem magis, quam in partium com-
modum juris errores possit corrigere.
Cuinamautcm hoe munus commitlelur, nisi ipsi po-
testati judiciariae, creato Supremo Tribunali ad hoc
vel solum institulo ?
Agnosci solent in quavis civitate tres potestates: légi-
féra, quae legem condit, sed, ea facta, munere suo de-
functa est ; exsecutrix, quae legum promulgationem
alque executionem curat, et simul defensionem exter-
nam rerumque adminislralionem internam complectilur ;
judiciaria, quae lites dirimil
(1) j. d. meyer, Haute-Cour provisoire, p. 40, s(j(j. — Fu-
sius de harum potestatum politicarum inter se neeessitudine et
differentia disputare non est hujus looi. Sane scimus inter juris
publiai scriptores Potestatis Supremae divisionem magnae ansam
praebuisse controversiae, neque omnes tripartita« hanc profiteri,
quippe quae sufficere non videtur; verum tantam ex MONTEsgDi-
Tll inde tempore, (qui earn inter primos défendit in notissimo
opere Esprit des Lois, liv. XI, ch. 6.) nacta est auctoritatem,
ut plerique scriptores eam receperint tanquam rem, de qua vix
dubitari possit, et ut quasi iundamentum juris publici practici
cvaserit.
De triade politica cf. imprimis vir grav. h, van sonsbeeck , Proe-
-ocr page 35-Ex his uni judiciariae cognilio compelit judiciorum
perperam latorum. Omnis enim de vero legis sensu con-
troversia quasi lis est inter legem et judicem , quae
huic potestati dirimenda committilur. Ex ipsius natura
hoc sequitur. Nam in judicando plane libera esse de-
bet. Exsecutricis quidem est legum executionem cu-
rare, sed in ipsas causas nullam debet auctoritatem
exercere. Neque magis legiferae id potest licere; quo-
rum neutrum ne fiat. judiciaria ab iis distinctum in civi-
tate obtinet locum et quodammodo iis opponitur. «Uli
enim legislaloris est, condere leges ad quas cives actio-
nes suas componant, ita judicis est, accommodare eas le-
ges ad causas obvias. Uli illius est, civium universe jura
lueri ac regere, ita hujus est, hoc facere singulis in
causis
Rede igitur legislalores francici , ut supra verbo
monuimus, judiciorum ob legem perperam applicatam
ve over de zelfstandigheid en onafhankelijkheid der regterlijke
magt, I, p. 50—63; II. p. 18. — RlüBEK, Oeffentl. Recht d.
Teutsch. jS«»ilt;?es, § 100 (Eclil. tert.); zöpri, Grundsätze d. all-
gem. u. d. const.- monarch.- Staatsrechts, § 100 sqt[. — Porro
G. D. JORDENS, Diss. de triade politica, imperii lege nostra
non recepta, L. B., 1838, p. 38 et 114.
(1) Sunt verba cons. B. J. B. van sonsbeeck. Diss, de munere
judicis, L. B., 1845, p. 5.
rcscindendorum cogriitioncm non diiitius Consilio Regio
permillenles, tribunali ceteris superiori niandaverunt.
At non tantum erronea legis applicatione civium jura
laeduntur, sed et formarum judiciis praescriptarum viola-
tione. l!!e enim, cui modi quidam defensionis negati
sunt, vel qui a judice non competenti passus est sen-
tentiam, vel alio qnovis modo non omnibus legitimis
uti potuit beneficiis, ad cassationem confugere posse de-
bet. Admissa demum utraque bac causa, revera tribunal
suprenium finem suum attingit (i).
Ex bis omnibus, quae adduximus, salis palet, cassatio-
nem esse remedium extraordinarium sententiae judicialis
reformandae, quod concedi nequit, nisi is, qui ejus opera
frui veiit, omnes ordinarios decurrerit procedendi gra-
dus, uti et profecto id postulant et judicum gravitas et
rerum judicatarum auctoritas. Verissime enim summus
Jurisconsultus meyer : nLe recours en cassation est,
par sa nature même, un moyen extraordinaire; c'est
un dernier remède, qu'on ne doit pas accueillir avec
trop de facilité; c'est toujours une inculpation plus ou
moins grave contre le juge qui a prononcé la sentence;quot;
et porro : nCe n'est donc qu'à la dernière extrémité
(I) .(. D. MEïi-R , Institutions judiciaires, T. VI, liv. Vlll,ch. X.
Ibid.
quHl faut le permettre, et on doit le refuser aussi
long-tems que les lois sur la procédure civile ou cri-
minelle peuvent présenter un moyen ordinaire.'quot;
Et sane jam ante inslitulum in Francia Tribunal Cas-
sationis liujus rei Veritas ac momentum invaluerant;
Ounm enim anno 1762 Parlamentum Parisiense apud
Regem ludovicdm XV quereielur de facilitate, qua Consi-
lium Partium judicia sua rescinderet, ille duobus viris
nobilissimis joly de fleüry et oilbert de voisins , Consili-
ariis suis mandavit tbeoriam cassationis ex professo ex-
ponere atque explanare. Ex iis, quae ad banc rem
spectant, borum virorum scripturis {Mémoires ) pau-
cas liceat Lie referre sententias.
Gilbert de voisins ita habet: nLa cassation naturel-
lement ne trouve sa place que lorsque Vordre des juri-
dictions est épuisé, ainsi que les voies de droit, et
que les arrêts ont reçu le dernier sceau de Vautorité
publique.'''' Hoc praeceplum agnilum est in art. 2 legis
d. 1 m. Decemb. anni 1790 (qua creatum est Tribu-
nal Cassationis), ubi legimus : » Les fonctions du tri-
bunal de cassation seront de prononcer sur toutes les
demandes en cassation contre les jugemens rendus en
(1) Prima vice editae sunt ab henrion de Passey, op. iaud.,
cIj. XXXr, sect. X.
dernier ressort ut et postea apud nos in art. 103 le-
gis de re judiciaü : »Partijen zijn niet ontvankelijk
om in cassatie te worden toegelaten, zoolang de ge-
wone wijze van procederen toereikende is (').quot;
Neque liujus rei ratio diu quaerenda est : nam iis
non abuli debent litigantes, neque ex iis favorabiliorem
senlentiam exspectare , quae ad aequalem legis appli-
cationem et inconcussam ejus auctoritatem constituta
sunt, et arctis omnino limilibus circumscribenda est cas-
salio neque ob vanas admitlenda querelas. Quo faciunt
BACONis (2) monila: »Non facilis esto , aut proclivis, ad
judicia rescindenda, aditus ;quot; el: »providendum est, ui
via ad rescindenda judicia, sit arcta, confrangosa , et
tamquam muricibus strata
Alter, quem memoravimus Regis Consiliarius joly de
fleüry in laudata scriplura sic loquitur: »On a toujours
tenu pour principe que la cassation a été' introduite
plutôt pour le maintien des ordonnances, que pour Vin-
ter êt des justiciables. quot;
Art. 3 logis anni 1790 non minus pcrspicue eandem
(1)nbsp;Cr. specimen anni 1815, art. 11; anni 1820, art. 10 (Kdit.
1») vel art. 11 (Edit. 2a); lex anni 1827, art. 107.
(2)nbsp;Legum, leges, Aplior. XCVIl.
(3)nbsp;Ibid, Apiior. XCIV.
-ocr page 39-enunliat sentenliam, qui cassationem adraitti tantum prae-
scribit contra judicium, y^qui cofitieïidTü un6 conlTuvcn-
tion expresse au texte de la loV Quae vox satis ex-
presse déclarai cassation! non esse locum, nisi senlentia
lata sit, leg! scriptae vel sanae ejus interprelalioni ma-
nifeste contraria.
Et hoe voluerunt ambo dicti viri Consiharii. Joly de
FLEUKY ita loquitur : » Si la contravention n'est pas claire
et litérale, on rejette la demande en cassation.'''' Et
gilbert de voisins : »II faut Seulement prendre garde de
ne la pas admettre trop aisément et avec trop de rigueur,
et de ne pas toujours faire dépendre le sort d'un arrêt
de la moindre irrégularité qui pourrait s'y trouver,
surtout lorsqu'on n'y voit pas d!intérêt pour la justice.''
Quum igitur a Curia Suprema , cui cassationis man-
data est cognilio, de quaestione tantum juris judicium
ferendumsit, non proprie haec Curia de causa ipsa, sed de
senlentia judicis judicabit , cassalionem vel negabil vel
admiltet, neque ad causam ipsam se extendet judicium.
Haec igitur , admissa cassatione , ut denuo de ea co-
gnoscatur, alii remitt! debebit judici, sive primae, sive
ullerioris instantiae , cui ulraque quaestio , i. e. et de
jure et de fado rite deferatur ('). Â prima inde fran-
Meyer, Instit. judic. T. V, liv. VU, ch. 6.
-ocr page 40-cici Tribunalis creatione (') viguit hoc prineipium ; quo-
modo verum haec res apud nos restricta sit, explican-
di infra erit locas.
Neque vero is, quem diximus, insliluendae cassalionis
finis et scopus, in aequali per totam civitalem legis ap-
plicatione posilus, ab arbitrio partium pendere vel id
pali potuit , ut de sententiis per juris errorem perpe-
ram latis querela incerla maneat. Fieri enim potest, ob
quamlibet causam partes potius judicare in senlenlia ac-
quiescere, quamvis palam sitj vel legem ipsam laesam,
vel formam aliquam negleclam sive violatam fuisse. Ita-
que hoe casu ministerio publico mandatum est cassatio-
nem requirere, licet partes ipsae hocce remedio non sint
usae. Inde autem vocata est cassatio in praesidium
legis {in het belang der wet) : nam haec ei praescrip-
la est lex, ut senlenlia ilia tamen executioni mandetur
omnemque vim retineat. Partium enim jura sua vice
laederentur, si judicium, in quo .icquievissent, se invitis,
rescinderelur eique vis rei judicatae adimeretur
(1)nbsp;Ita in lege d. 1 m. Deccrab. anni 1790 art. 3 dicit: vSous
aucun prétexte et en aucun cas le tribunal ne pourra connaî-
tre du fond des affaires.quot; Lex quoqae d. 20 m. Aprilis anni 1810
(art. 7) : »La connaissance du fond est toujours renvoyée à
une autre Cour impériale.''
(2)nbsp;Hoc institutain occurrit cum in lege d. 1 ni. Decemb. anni
-ocr page 41-Praeter hanc cassationem in praesidium legis, ab actore
publico ex officio instiluendara, in Francia etiam alia
occurrit, quae ex jussu ipsius Ministri Juslitiae Procu-
ratori Generali incumbit, quamque in art. 441 Cod.
Quaest. Crimin. invenimus. In nostra tamen lege hoc
placitum obvium non est; specimen quidem anni 1820
tale quid habebat, at vero lege anni 1827 omissum est (i).
An haec quoque in gratiam modo legis fiat, non con-
stat inter auctores, qui dissensus inde natus videtur,
quod, apriore lege d. 27 m. Vent, anni VIII, art. 80,
differens. Codex Quaest. Crimin. hac de re taceat. Lege-
baluribi: ï)sans prejudice du droit des parties intéres-
sées,'' quae verba in art. 441 dicti Cod. non inveniunlur.
1790, art. 25, tum in lege d. 27 m. Vent. anni VIJI, art. 88;
apud nos in lege d. 28 m. Aprilis anni 1835, art. 98.— Vide
de eo meter, Instit. judic. T. V, liv. VII, ch. 6; de Bosch
kemper, 1. 1. Tit. XVIII, § 3.
(1) Conceptwet wegens de magt cet. van het opperste Ge-
regtshof, 27 Maart 1820, art. 9: »De Hooge Raad____kan....
vonnissen vernietigen en buiten effect stellen, of op verzoeh
der belanghebbende partijen, of wel op voordragt daartoe,
door den Prohureur-Generaal, hetzij ex officio ^e^^aa«____, het-
zij ten gevolge van eenigen door hem te exhiberen stelligen
last, weihen hij daartoe van het Departement van Justitie mögt
hebbe}i ontvangen.quot;
Inde haec fit dislinctio : nSi le pourvoi est forme'
contre des actes ou jugemens préliminaires, qui se
rattachent à un procès non encore irrévocablement ju-
gé, l'annulation doit profiter aux parties; mais si Var-
rêt ou le jugement définitif et en dernier ressort a été
rendu, et ne peut plus être attaqué, le pourvoi sur l'or-
dre du ministre n'est fait que dans Vintérêt de la loi (').quot;
Hanc autem sententiam refellit ampl. mangin (J), qui,
profligatis variorum hac de re scriptorum sententiis
(carnot, favard de langlade, boürgüignon, le graverend,
MERLm), itaperhibet: »II résulte de Vexamen auquel je
viens de me livrer que la Cour de Cassation a réelle-
ment le droit d'annuler, su,r la provocation du Gouver-
%
nement, et au proßt ou au préjudice des parties, les
actes judiciaires, les arrêts ou jugemens contraires à
hi loi.'' Attamen per se quam maximam hanc esse
Curiae Cassationis potestatem ipse non infitiatur, itaque op-
tandum censet, ut melius fuisset definitam arctiusque cir-
cumscriptam. Hanc suam sententiam hisce confirmai ratio-
(1)nbsp;Sunt verba conss. ORIOIAN et IEDEAD , Le ministère pu-
blic en France, T. II, liv. II, tit. IV , cbap. V , § 1.
(2)nbsp;Mangin , Traité de l'action publique et de l'action civile
en matière criminelle. T. II, Nquot;. 376—380. — Vide porro ro-
gros , Code d'instruction criminelle expliqué (Kd. Belg, de 1841),
iv. II. tit. III.
-ocr page 43-nibus: ))La cassation dans Vintérêt de la loi n'est qu'une
simple mesure d'ordre dont il est utile de multiplier
l'emploi ; c'est faire simplement de la doctrine. Mais
la cassation qui anéantit la chose jugée et met les par-
ties dans le même état que si aucun jugement n'était
encore intervenu, est une mesure d'une haute impor-
tance ; je ne connais pas, dans l'ordre judiciaire ,
d'acte plus grave et plus solennel.quot;
Haec sunt, quae generatim ad rei principia ac régu-
las pertinere et hic conferenda esse, visa sunt.
Institutum cassationis francicum alii populi, suo qui-
que modo, secuti sunt.
In Borussia Rhenana obtinet. Curiam Cassationis, ju-
dicium aliquod quod ad ipsam rei materiem rescinden-
tem, sententia defmitiva causam dijudicare (i). In Ba-
varia Rhenana inde ab anno 1832 uni ex Curiae Supremae
Monacensis sectionibus cognitio de cassatione mandata
fuit In regno Neapolitano duae habentur Curiae
Supremae {corti supreme di giustizia, ante annum 1819
grandi corti di cassazione dictae). Harum una Neapo-
li, altera Panormi stabilita est. Eaedem fere ac franci-
cae Curiae Cassationis his ambabus Curiis partes tribu-
(J) Mittermaier, Das Deutsche Strafverfahren, § 206.
(2) ]d., ihid.
-ocr page 44-tae sunt. Si sententiam rescindunt, alii tribunali causam
iterum cognoscendam remittere debent, quia de factis
ipsis nunquara possunt judicare ('). Eodem modo et in
Hetruria (Toscuna) cassatio introducta est
De nostris autem quod ad banc rem institutis nunc
est videndum.
{') Victor lODCnEH , Lois des États modernes, IV; Aperçu
sur Vorgan, et la compét. des trihun. du roy. des Deux-Siciles,
p. XV et XVI, et Lois de la procédure en matière criminel-
le, art. S05-341, p. 117-129.— Porro cl. a. c. holiios,
Fransche instellingen in het Koningrijk Napels sedert 1815._
Regterlijke Magt. Exstat haec dissertatie in collectaneis, quibus
titulus: Bijdragen tot Regtsgeleerdheid en Wetgeving , T. XII,
p. 1 sqq.
Miitermaier, 1. 1.
-ocr page 45-DE SENATUS SUPREMI JURISDICTIONE QUOD
AD CASSATIONEM.
Tolara Senatus Supremi jurisdiclionem perluslrare
ad nostrum propositum non pertinet. In eo a Curia
Cassalionis francica differt, quod non tantum de cassa-
tione cognoscat, verum eliam mulla alia negotia el at-
tributa ei commissa sint, quae in Francia vel ordinariis
judicibus vel aliis collegiis relinquuntur. In nonnullis
causis Senatus Supremus judical in prima instantia (');
in aliis velul judex appellalionis P) ; in quibusdam, sive
personarum, sive materiae ratione insignioribus delictis
(1)nbsp;ff et op de Regt. Organ., art. 87, 88 et 89.
(2)nbsp;Ibid., art. 91.
-ocr page 46-solus judical (i). Qualenus haec in Senalum Supremum
nimiam auclorilatem niraiosve labores conférant, disqui-
rere nostrum non est. Laudant haec inslitula alii, alii
nihil aliud quam Curiam Cassalionis voluissent. Igitur
haec missa facientes, de cassatione videamus.
Quae superiore capile de ea exposuimus placila , et
a noslralibus in universum adoplala sunt. Arliculus 95
legis de re judiciali d. 28 m. Aprilis anni 1835 prae-
cipit Senalui Supremo cognoscere de querela contra
acta, sentenlias alque judicia defiuiliva curiarum pro-
vincialium, tribunalium et judicum cantonalium insli-
tula. Arliculus 96 el parlibus permittil et Procura-
tori Generali apud Senalum Supremum ad cassatio-
nem confugere, huic eliam (arl. 98) in praesidium le-
gis. Arliculus 99 statuit, Senalum Supremum acta, sen-
lenlias el judicia rescissurum esse, vel
1°. propter formas negleclas, sub poena nullilalis prae-
scriplas ; vel
2». propter legem perperam applicalam autlaesam; vel
3quot;. si judex potcstalem suam transgressus dicalur. His
tamen addilur, judicia in causis civilibus a judicibus
cantonalibus in ullima instantia lala rescindi non posse,
nisi judici causarum cognilio non compeliverit, vel po-
(1) Ibid., art. 92 et 93.
-ocr page 47-teslalem suam Iransgressus fiicrit, vel non indicaverit
rationes sentenliae, vel non publice earn dixerit, sal va
facultate Procuraloris Generalis apud Senatum Supremum
requirendi cassalionem in tutelam legis. Haec ex jure
francico desumta sunt.
Verum, in ipso modo de cassatione statuendi ab iis,
quae ex ipso instituto profluere videbantur, quaeque,
ul vidimus, in Francia recepta erant, magnopere fuit
discessum. Supra jam patuit, ex eo, quod ,Curia Cassa-
tionis tantum de quaestione juris cognoscat, sequi, ejus
sententiam nihil aliud continere debere, nisi an lex aliqua
laesa formarumve haec vel illa violata fuerit, nec ne ;
causam vero ipsam alii curiae vel tribunali remittendam
esse, quod de ea iterum cognoscat ac litem dirimal.
Apud nos aulem hoc ita mutatum est, ut modo si formae
violatae fuerint, res denuo cognoscenda alii judici re-
mittalur, at vero, si lex vel laesa vel perperam appli-
cata, aut si judex potestatem suam transgressus fue-
rit, ipse Senatus Supremus, omissa quaeslione facti, sen-
tentiam feral definilivam; cujus quidem sentenliae nulla
admittitur reformatio (*). Unde haec legis praecepla
(!) Wet op de R. O., art. 104: »Be Hooge Raad zal in alle
zaken van cassatie de bepalingen der twee volgende artihelen
in acht nemen.''
nimiam Senatui Supremo mandavisse potestatem, pJuri-
mi perhibent.
Verum, ut bene de hac lege judicemus , videamus ,
quibus nitatur rationibus.
Primaria est, ut medela afteratur difficultati, qua a
principio inde institutum francicum laborabat. Rescisso
enim a Curia Cassationis judicio quodam , causaque ad
aliam Curiam Appeilationis remissa, non raro acciderat,
de secundo judicio iterum querelam ab alterutra parte
institutam et, iterata rescissione , causam ad tertium
judicem remissam fuisse. Iterata hoc modo cassatione,
Art. 105: »Indien het arrest of vonnis vernietigd wordt
ter zake van verkeerde toepassing of schending der wet, of van
overschrijding van magt, zal de Hooge Raad, zonder in
een nieuw onderzoek naar iwt al of niet bestaan van de daad-
zaken, in het beklaagde arrest of vonnis vermeld, te kunnen
treden, ten principale regt doen ; zullende 's Hofs uitspraak in
geen geval voor eenige nadere regterlijke voorziening vat-
baar zijn.''
Art. 106: »Indien het arrest of vonnis vernietigd wordt ter
zake van verzuim in de vormen, die ojj straffe van nietigheid
zijn voorgeschreven, zal de Hooge Raad eene nieuwe instruc-
tie der zaak bevelen, te beginnen van de oudste akte in welke
de nietigheid begaan is, en zal in dat geval de zaak worden
verwezen :quot; lo. eet.
partes ab alio judice ad alium trahebantur, quod et
bonae jurisprudentiae noxium erat et in magnum par-
tium damnum vergebat necessario.
Hoc autem non facile accidet, si propter formas vio-
latas vel transgressionem potestatis rescindatur judicis
sententia, saepius vero si de interpretatione legis quaestio
oriatur. Licet enim optimae sint leges, omni cura stu-
dioque conditae, semper nonnulla manebunt minus per-
fecta , vel quae cum universis juris principiis non con-
gruant, vel sibi invicem contradicant; haec omnia legis-
latorem fugiunt, nee nisi quotidiano usu et experientia
apparent, nonnunquam post diuturnam modo applicatio-
nem. In bis dijudicandis variae edi possunt opiniones ;
si primus judex in falsam, qualibet ratione ductus, ab-
erraverit. Curia Cassationis meliorem judicio suo rescis-
sorio indicare potest , quam cum secundus ejusdem cau-
sae adoptai judex , recta orietur legis interpretatio,
unde exislet jurisprudentia , regiilam causis fuluris ofFe-
rens certam. Quo facto, scopus instiluli ferietur. Quid
vero, si primus judex bene judicaverit. Curia autem Cas-
sationis ejus sententiam rescindens, sua vice in errorem
incideril ; vel si , neque hoc casu existente, Curiae Ap-
pellalionis plures in eodem errore versentur? Quomodo
quaestioni finis imponelur? Qua ratione lis quasi Cu-
rias Appellalionis inter et Curiam Supremam orta
dirimetur? Quis veram legis dubiae interpretalionem
dabil ?
Ilaec quaestio in Francia nobilissimae argumentum
praebuit controversiae , quam , ut infra videbimus, va-
rio ibi modo solvere conali sunt legislatores. Eadem
apud nos causam dedil praecepto art. 105 legis de re
judiciali, quod difficultati finem quidem imponit, verum
germanis principiis contrarium, neque ipsius instituti
proposito consentaneum videtur.
Rationes, quibus legislatores noslri ducti fuerint, paulo
accuratius exponere lubet. Leguntur nimirum in libel-
lo autbentico [memorie van toelichting) et in oratione,
a lyiinistro Juslitiae, d. 10 m. Aprilis anni 1827 ('),
pro lege in Camera Ordinum Generalium Secunda habi-
ta (2). »Dese bepaling,quot; inquit vir Exc. )gt;heeft eene zeer
heilzame strekking en strookt ten eenenmale met art.
180ffer Grondwet.quot; Deinde incommoda instiluli, quale in
Fraucia viget, enumerat laudalque legis rogalae placi-
(1)nbsp;Lex anni 1827 lege anni 1835, ut vidimus, excepta est ;
sed illius art. 111 et 113 atque hujus 105 et 106 omnino iidem
sunt.
(2)nbsp;Exstat hic libellus apud j. vas den hônert, thz., Hand-
hoek voor de Burgerlijke Regtsvordering, p. 105, Ministri
oratio, p. 134, 135.
tum, quo révéra legum aequalitalera servari contendit
ac negat ullam adesse ralionem, quominus, rescisso Cu-
riae cujusdam judicio, Seiialus Supremus slatim senlen-
tiam ferat definilivam.
Ad arl. 106 oslendit vir Exe. in libello laudato ,
Senatum Supremum judicium, ob formas violatas rescin-
dentem, causam ipsam remitiere debere, quia tunc ne-
cessario de factis cognoscendum sit, testes audiendi sint,
cel., quae Senatui mandari nequeant et ceteroquin par-
libus valde molesta futura sint maximique dispendii
causa.
Eadem oratio exhibet. Francicum legis interpretandae
modum post iteratas cassationes , qualis tunc temporis
secundum legem anni 1807 vigebat , oppugnat el suf-
ficere negat. In rogata (jam nostra) lege omnes vitan-
tur difficultates; el contra, si saepius Senatus Supremus
ejusdem generis causas dijudicaverit, decisio quaestionis
juris régula fiel causis futuris.
Refellit deinde vir Exc. argumentum, quo novae le-
gis adversarii utebantur. Hi enim quaerebant : nonne
secundum hoc praeceptum tertia crearetur instantia ?
Quibus respondet , sibi videri cognitionem ejusdem cau-
sae secundae Curiae Appellationis commissam (rescisso
seil, prioris Curiae judicio) , aequo jure tertiam dici
posse instanliam. Porro ita pergit : fac revera esse
lertiam inslanliam, quid obslaret, quum Lex Funda-
mentalis eam non excludat ?
Tandem negal Senatui Supremo nimiam illam, quam
nonnulli metuebant, tribui potestatem. Si enim bene
judicat, nec civis ullus nec civilas inde damnum ca-
piat; si male , adest Rex, adsunt Ordines Generales ad
legem condendam, quae rectam interprelationem de-
liniat.
Eandem de quaestione sententiam doctissimi quoque
viri professi sunt. Maximis cons, asser art. 105 legis de
re judiciali laudibus effert (») ; dudum ante scriptores
operis illius nolissimi : Briefwisseling van eenige regts-
geleerden idem expediendae legis difficultalis reme-
diura suadebant, ulpote cum Legi Fundamentali coogruum,
tum veleribus variarum provinciarum moribus alque
consuetudinibus consentaneum. Praeter hos etiam vir
consult. DE PINTO iteratae cassationis ambages plurimis
laborare diflicultatibus arbitratur
(1)nbsp;Asser, Veher das Gesetz über die Organisation, cet., in
Krit. Zeitsclir. f. Reclitsw. u. Gesetzg., VIII, p. 87. Princi-
pium, quo lex nostra nititur, vooat: »einen rationeieren Grundsatz.quot;
(2)nbsp;Editum est hoc opus a viris cel. j. d. meieb , h. w. ir-
deman, cet. a'f 1813—1815.
(3)nbsp;Handleid, tot de Wet op de Regt. Organ., II, bl. 190—202.
-ocr page 53-Videainus , quaenam praecipua argumenta his oppo-
nantur. Primarium e multorum sententia est, Senalui
Supremo nimiam ita tribui potestatem (i) , quod argu-
mentum vir cons, schooneveld quam maxime urget, hisce
utens rationibus : 1quot;. Meluit ne Senatus Suprem-us ju-
risprudentiam pro arbitrio constituât legesque virlualiler
mutet; 2quot;. Existimat lites coram Senatu nimis auc-
tum iri.
Quod ad primum contendit, Senatum ita legislatoris
vicem obtinere , quia ejus sententia de aliqua lege ir-
revocabilis est et ipsa ideo quasi lex fit. El revera res
ita se habere videtur. Omnis obscurioris legis interpre-
tatio soli nunc Senalui Supremo tribuitur : nam judicia
ab eo lala nullo modo possunt impugnari (2).
Si nempe semel de aliqua coutroversia suam ediderit
Cf. eliam consult. g. a. fokker, Diss, defutur» potestatis judicia-
riae ordinatione, L. B. a». 1836; et vir cl. tan assem, de Hoo-
ge Raad van Nederland, 1830, p. 24.
(') Cf. imprimis viri consult. p. c. scbooneveib, Bedenkingen
tegen het ontwerp van wet over de samenstelling der regter-
lijke magt, em., 's Gravenhage, 1827, bl. 48, sqq.
(2) Wet op de*Regt. Org., art. 105 in fine: »zullende 'sHofs
uitspraak in geen geval voor eenige nadere regterlijke voor-
aening vathaar zijn.quot;
opinionem, saepe quidem Curiae Provinciales, eadem quaes-
lione orla , eam accipient et secundum cam judicabunt ;
fieri tamen poteril, ut omnes pluresve Curiae Provincia-
les aliam adoptent, Senatus vero Supremus quavis vice in
ejusdem generis causa suam semel enuntiatam sequatur ;
unde pugna inter Curias el ipsum cxislel , quae quate-
nus in damnum partium vergat , baud difficile probalu
videtur. Praestat litium mora, praestat magnarum so-
lutio impensarum, quae iteratis adhaerenl cassalionibus,
minusque malum societati inferenl, quam decisiones for-
tasse I'alsae el erroneae, a quibus nullum darelur reme-
dium,
Neque huic malo medendo sufficit, quod proposuit
Minister Justiliae in oralione supra laudala, lempus tunc
adesse, quo lex interpretativa feratur. Ouando enim ei
erit opportunilas ? Si plures Curiae el Senalus Supremus
de dubio aliquo consentiunt, ea non opus est. Igitur si
dissentiunt. Sed quando ea de re conslabit ? Non prima
vice : nam tunc praesumtio adest, Curiam vel tribunal,
cujus judicium rescinditur, errasse. Quod et de secun-
da el tertia vice dicendum est. Igitur non nisi saepius
quaestio quaedam agitata sit el coram pluribus coliegiis,
quae, neglecla Senatus Supremi jurisprudentia, iteratis
sententiis eodem sensu latis patefacta, suam seculae
sint opinionem , lempus adesse dici poterit rogandae le-
gis inlerprelalivae , quod tunc etiam a Regis pendebit
arbitrio. Nullum Legis Fundamenlalis praeceptum adest,
quod ejusmodi legis inlerprelalivae necessitalem impo-
nal. Interim Senatus Supremi decisione civium jura
laedi, vel eliam mulla delicla impunila manere pole-
runt (1).
Addit quoque vir cons, schooneveld, sibi videri, rec-
(1) Hoc si accident, interpretationecxtensiva opus erit, qua non ita
dubius legis sensu.s explicetur, sed potius ipsa augeatur atque am-
pliflcetur ; cujusmodi leges salutis publicae ergo non ita raro latae
sunt. Duae ex nostris nobis in mentem veniunt, quarum altera
(d. 19 ra. Maji a'. 1829) praeceptum art. 318 Cod. Poen. franc, de
potubus venenatis ad cibos quoque veneno mixtos extendit, altera
vero (d. 24 m. Apr. ai. 1836) ejusdem Codicis art. 132o sqq. lon-
ge latiores constituit terminos. Ratio bujus legis in exordio per-
hibebatur, poenas dictis articulis in cos, qui nummos falsos vel
conflaverint vel cdiderint, statutas, nimis severas fuisse. Veram au-
tem ex viri ampl. beeüebts , Camerae .Secundae socii, oratione
docemur, ubi legimus: ygt;Wat toch is deaanleidende oorzaak tot
het onderhavig voorstel? Niets anders dan een arrest van het
Hof van Assises in Zuid-Holland, in den afgeloopen herfst
geicez.en, waarbij eenige gevangenen. die van het besnoeijen van
eene hoeveelheid zilvergeld waren aangeklaagd, niet schuldig
zijn verklaard.quot; Cf. Staats-Courant, d. 25 m. Apr. ai.1836. Tota
quaestio versabatur in vera vocis »altérerquot; significatione, quae ia
nova hae lege est definita.
te quidem praescribi Senatui de faclis non cognoscere;
sed hoc semper vitari non posse, cum quovis casu non
pateat, quid faoto révéra sit probalum, alque ita nova in-
quisilio necessaria foret ; quod et praesertim apud nos
accidet, quum ipsi de quaestione facti statuant judices,
neque, uli in Francia, jurati. In eorum itaque sententiis
juris ac facti quaestio non semper rite distingui poterit.
Cassalionem denique hoc modo révéra lertiam fieri
inslanliam pulat, quod ex ulriusque instituli pateat in-
dole.
Ut jam verbo monuimus, bene appellalionem inler et
novam, admissa cassatione, causae cognitionem dislinguen-
dum est. Appellalio, iniquilati imperitiaeve judicantium
corrigendae inserviens ('), definitur »ab inferiore judice
ad superiorem ob gravamen illalum provocaiio.quot; lia et
adhuc se res habet f). Cassatio cum ea nihil habet
(1)nbsp;L. 1 pr. D. de appellat., 1. 17 D- de minorihus.
(2)nbsp;Ciquot;. BERRrAT-SAlNl-peix, Cours deprocedure civile, liv.
II,' sect. I, tit. 2. J. d. meyer, De la Codification, p. 269. De
hujus instituti incommorlis clisertissime disputât vir dar. p. royer-
collard, in Introductione, quam praefîxit operi, eui titulus :
Lettres sur la Cour de la Chancellerie dgt;Angleterre. Necessa-
riam in omni causa e contrario admittendam appellationem censet
bemiham. Vid. Oeuvres de l. be.mhaM; de l'organisation judi-
ciaire ; ch. XXVI, Edit. rdmoml, Brus, 1830, T. I.
commune. Est enim processus extraordinarius. Tola cau-
sa in eum slatum redintegratur, quo erat prius, id est,
ante secundam inslantiam. Nora igitur causae cognitio
non est tertia instantia, sed polius secundae repetitie.
Rede hanc differentiam ostendit cons, hülshoff :
»Praecipuum cassationem inter et appellationem dis-
crimen in eo cernitur, quod causa in ipso cassationis
judicio non dirimatur, ad aliud vero remittatur, dum
ipse judex, ad quem appellatur, causam dirimit; quod
cassatio juris tantum quaestiones spectet, appellatio vero
facti eliam quaestiones contineat,quot; cet.; talis igitur, qua-
lem nunc habemus, cassatio revera provocalio ab infe-
riore judice ad superiorem dicenda videtur, et, quod
appellalioni proprium est, ad cassationem translatum. Oui
enim damnalus favorabilem sententiam consequi cupit,
facile hoc vel illud legis inveniel praeceplum, quod lae-
sum violatumve perhibere possil, sperans fore, ut judex
superior liberet eum a damno , quo se ab inferiore ju-
dice gravatum fuisse contendat
His denique celeb. meyer sententiam adjicere liceal, cam
seil., quam in opere suo majore professus est. In disserta-
(1)nbsp;Spec. laud, de appellandi fmndtale in causis criminali-
hus admittenda , p. 4.
(2)nbsp;SCHOONETEID , 1. 1. p. 50.
-ocr page 58-lione laudala : De la necessite d\me Haute-Cour pro-
visoire acriler inslitulum defendlt, quod jam nostrum
est, et iteralam , rescisso judicio , causae remissionem
abusum vocal, quem avertere oporteal ; addilque ni-
hil obstare, quominus Senatus Supremus, judicium in-
ferioris tribunalis rescindens, sententia sua causae finem
imponat (').
At in disquisilione historica de indole et origine in-
stitutorum judicialium, priorem emendans, contrariam dé-
fendit sentenliam. Ibi nempe dicil, Curiam Supremam,
cui non aliud munus incumbat, quam judicia , censurae
suae oblala, rescindere, neque de ipsa controversia ju-
dicium ferre, ei longe praestare, cujus jurisdictio tanto-
pere exlensa sit, ut sentenliam ferat definilivam.
Hisce ad opinionem suam confirmandam utitur ratio-
nibus: »Une Cour qui ne peut que casser les jugemens
déférés à sa censure, sans prononcer elle-même au
fond, est moins exposée aux tentations dangereuses
pour son impartialité, puisque les arrêts rescisoires
ne présentent point de garantie pour la décision finale;
et sous tous les rapports elle mérite la préférence (2).quot;
Et porro : » Le but de Vinstitution d'une Cour Suprè-
me est incompatible avec le droit de statuer au fond sur
les arrêts infirmés.'quot;
Hanc viri celeb. opinionem et nostram confite-
mur (') ; quamobrem dolendum nobis videtur, Sena-
tum Supremum hac in re non ad exeraplum Curiae Cas-
salionis francicae fuisse institutum. Neque hoc ejus auc-
toritatem atque amplitudinem minuisset. Videmus enim
quanta dignitate Curia Cassalionis in Francia praedila
sit, nee mirum, si respicimus, quam insigni gaudeat loco,
ex quo, a ceteris tribunalibus admodum diversa , ci-
vium jura tuetur, legumque sanclilalem atque integri-
talem servat ac vindicat.
Jam aulem examinemus, quomodo in Francia difficultas
iteratae in eadem causa judiciorum cassalionis soluta sit.
DE LEGIS INTERPRETATIONE AUTHENTICA.
Inter primaria omnino Curiae Cassationis auxilia re-
ferendum videtur, de factis eam non cognoscere ; unde
sequitur, eam neque factorum, neque personarum ratio-
ne moveri, ideoque non facile a veritate et justitia
posse abduci. Accedit, quod, cum ex juris peritissi-
mis et in civitate praestantissimis viris eligenda sit,
quam maxima reipublicae adsit cautio et securitas de
juslissimis aequissimisque judiciis , neque alterutri parti
faventibus.
Nemo tamen negabit , Curiam etiam Supremam ali-
quando in errorem posse incidere. Quod si eveniat, legis
potius obscuritati, quam aliis causis erit tribuendum.
De qua quomodo constet, supra vidimus. Iterata nem-
pe legis laesae perperamve applicatae querela, iterataque
judiciorum cassatione, pugnam existere , quae censen-
da erit non nisi ex ejusmodi ambiguitate profluxisse.
Vera igitur quaerenda est interpretatie verusque legis
sensus indagandus, ut in civitatis eraolumentum contro-
versiarum dirimendarum modus adsit, ipsaeque leges ma-
gis magisque emendentur et, quantum possit, perfectae
reddantur. Quod, cum ad locum de legis interpretatione
pertineat, de bac paucis videamus.
Docent Juris Romani commentatores, distinguendum
esse interpretationem inter authenticani, usualem et doc-
trinalem ; banc quovis fere casu, quo de legibus
explicandis in hac illave sententia ferenda agatur, obti-
nere et omnino judici competere ; usualem ad jus con-
suetudinarium pertinere; authenticam denique solius Prin-
cipis esse. »Autbenticae interpretationi,quot; inquit MüiitEN-
BRüCH, »quae ab ipso fit legislatore , toties est locus,
quoties legum obscuritates ex artis regulis tolli non po-
terunt.quot; Est autem juris régula, ejus esse interpretari
legem, cujus est condere; quod confirmant 1. 9 C. de le-
gib.: »Si quid in legibus latum fortassis obscurius fue-
rit, oportet id (ab) Imperatoris interpretatione patefieri;quot;
et 1. 12 § 1, eod. : »Si in praesenti leges condere soli
(1) MüHIENBRDCH, Doctrina Pmiäectarum, Vul. 1, § 54.
-ocr page 62-Imperatori concessum est, et leges inlerpretari solo difi^—
num imperio esse oportet.quot;
Eadem triplex interpretationis divisio et hodie valet.
Vir cons, mailher de ciiassat, qui de hoc argumento egre-
gium librum conscripsit (i), ita habet :
»II y a trois espèces (Tinterprétations :
L'interprétation de doctrine ;
L'interprétation d'usage ou de jurisprudence ;
L'interprétation authentique ou par voie d'autoritéJquot;
Priorem judici esse permittendam, et ille agnoscit, ne-
que ei adimi posse, contendit. Recte hoc etiam demonstrat
cons. b. J. B. van sonsbeeck f) : »Si judici competit jus, si
ei impositum est officium secundum legem sententiam
ferendi, danda ei etiam est facultas exquirendi, quid
proprie spcctaverit legislator, quatenus pateant sensus
et verba legis. Jus ad finem dat jus ad media , et sa-
tis superque patet, medium necessarium ad legis appli-
cationem esse interpretationem.quot; Vere diidum legislaloris
judicisque parles definivit ddport (s): »Nous avons vu, que
(1)nbsp;Traité de l'interprétation des lois. Nouvelle Edit., Paris,
1836 , liv. I, § 4.
(2)nbsp;Diss. laud, de munere judicis, p. 1, § 5. Cf. etiam dupin ,
Notions élémentaires sur la justice, le droit et les lois, § XIX.
(3)nbsp;Discours sur l'établissement de l'ordre judiciaire, a.quot;. 1790
in Conventu I,egifero habita. Exstat in collectaneo, cui titulus :
les juges devaient être bornés à l'application de la loi;
qu'Us ne devaient participer à aucune des fonctions
législatives ou exécutrices : de là il résulte que toute
interprétation , toute explication de la loi purement
théorétique ou réglementaire doit leur être inlerdité,
et qu'ils ne peuvent jamais s'expliquer qu'au sujet
d'un fait déjà arrivé, car la différence d'une loi et d'un
jugement est que celle-là statue sur des questions gé-
nérales, et celui-ci sur un fait déterminé.'quot;
Interpretalionis doctrinalis indolem regulasque in ea
adliibenda observandas luculenter summaque doclrina
exponit mailher de chassai ; paucis vero verbis de-
finitam eaminvenimus apud dlpin ygt; L'interprétation
par voie de doctrine consiste à saisir le vrai sens des
lois, à les appliquer avec discernement, et à les sup-
pléer dans les cas qu'elles n'ont pas réglés.quot;
Choix de rapports, opinions et discours, prononcés à la tri-
hune nationale, T. III, p. 233.
(1)nbsp;Op. Ihud. liv. II, p. 77—230.
(2)nbsp;L. 1. § XtX. Cf. etiam ejusdem Prolegomena Juris, tit. I,eh.
I, sect. I, art. 3, De legibus interpretandis et applicandis. Ree-
tissime denique hae regulae explanantur in Codieis Civilis speci-
roine, a viris cons, eiodt et dokker coriibs , aquot;. 1804 praefectis
populo Batavo [Staatsbewind) ohlato, Cap. IX.
Quousque inlcrpretalio doclrinalis extendenda, qui-
busve limilibus circumscribenda sit, inter doclos non con-
stat. In causis criminalibus arde definiendam esse, fere
omnes slatuunt. Adimit judici omne jus interpretandi
summus beccaria ('), incertitudinem metuens et vacil-
lationem judicior um. Hoe modo ratiocinatur : » Non vi
è cosa più periculosa di quell' assioma comune, che
bisogna consultare lo spirito della legge. Questo è
un argine rotto al torrente delle opinioni.quot; Putat
enim animi motus nimiam vim in judicis mentem habere,
quin in varias vario tempore abducatur opiniones, ideo-
que , si legis interpretatio ei permittatur, nunc hoc ,
nunc illo sensu eam explicet. Oppugna\it banc sen-
tentiam vir cons, calkoen mediamque viam ingre-
diendam esse censuit, quod el nonnuliis illustravit exem-
plis. Beccariae aulem senlenliam seculus esse videlur
(') Dei delitti e delle pene , § 4.
■(2) ii. calkoen, Verhandeling over hetvoorkomen en straffen
dermisdaaden, alt. edit., Amst. 1796, Hlt;= Afd. p. 104 sqq. Vid-eliam
cons. B. roST, Spec, de analotjia ah interpretatione extensiva
rite distinguenda, cet., Traj. ad Illien. 1840, p. 19. Hie Ger-
manicorum Jurisconsultorum sententiis favens, satis latam in-
terpretandi facultatem judicibus tribuit, idooqae eeccariae opi-
nionem absurdam vocat.
i-iviNGSTOJf ('), qui ill Cod. Poen. specimine , art, 8,
statuendum existimabat : vil est expressément dé-
fendu aux cours de punir aucune action ou omission
non condamnée par la lettre de la loi, sous prétexte
qu'elles le sont par Vesprit de la loi.quot; El etiam (art.
4) : rgt; Toute interprétation favorable ou défavorable
des lois est abolie.quot;
Apud nostrates etiam invaluisse videtur opinio, non
nisi cautissime interpretationem legum criminalium esse
adbibendam.
Interpretationi usuali quoque suum esse locum os-
tendit mailher de chassat, eique salis magna m vim tri-
buil Rerum denique similiter judicatarum auctori-
tatem baud parvi existimat. Ait enim: ygt;Les arrêts sont
Vinterprétation régulière et continue de la législation
(1)nbsp;Rapport sur le projet d'un Code Pénal, fait à l'as sem-
blée générale de l'état de la Louisiane, Paris 1825, p. 136.
(2)nbsp;L. 1. p. 231—255. Jure tlomano longe majore gaudebat
auctoritate, quam temporibus nostris convenit. Cf. L. 38 D. de legih. :
»Imperator Severus rescripsit in ambiguitatibus, quae ex legibus
proficiscuntur, consuetudinem, aut rerum perpétue similiter judi-
catarum auctoritatem vim legis obtinere debere.quot;
(') L. 1. p. 61. Hujus vim atque auctoritatem dudum senserunt
JCti. Jam BACo dixit (Apb. LXXtlt) : »Judicia anchorae legum
Inlerpretalionem tandem authenticam définit (i): »ex-
plication donnée par le législateur de la volonté qu'il
a émise dans une loi antérieure eamque unicam
veram vocat, quippe quae ab ipso legislatore emanat
et rectum prioris legis sensum explanat.
Hujusmodi interpretationem revera quovis tempore de-
derunl illi, penes quos legum ferendarum erat potestas.
Historia igitur duce, videamus quae de illa in Fran-
cia fuerint praecepta, postquam, instituto Tribunali Cas-
sationis ademtaque Régi omni juris dicendi facultate,
plus semel ea opus fuerit.
Simplici admodum hac in re agendi modo veleres
utebantur Franciae Reges. Quum enim soli po testate
légiféra gauderent, leges quoque interpretari soli pole-
rant. Evocabanl causam ad se, si Parlamenta sensum
legi Iribuissent, quem ipsi improbarent, causaeque fi-
nem imponebant, dato judicio , quod simul actu:ii ju-
diciarium et legislatorium comprehenderet
sunt, ut leges reipublicae.'' Cf. porro bdpin, De la jurisprudence
des arrêts, in e^as opcrum minorum collectaneo : Manuel des étu-
dians en droit, in f.
(1)nbsp;L. 1. p. 2G3.
(2)nbsp;Eandemfere definitionem haliet carré. Les lois delà pro-
cédure civile. Edit, de Paris, T. I, Introduction, p. XXI—XXII.
(3)nbsp;Henbio« de pansey, op. I. ch. XXXI, sect. X. — De cor-
-ocr page 67-Tribunal! postea Cassationis in locum Consilii Partium
subintrante, hujus quaestionis solution! alius modus eral
praecipiendus. Quum enim hoc Tribunal nullo modo
particeps esse posset potestatis legiferae , cui rei juris
public! principia obstabant, ita placuit : » Lorsque le ju-
gement aura ëtë cassé deux fois, et qu'un troisième
tribunal aura jugé en dernier ressort de la même ma-
nière que les deux premiers , la question ne pourra
plus être agitée au Tribunal de Cassation, qu'elle n'ait
été soufhise au Corps-Législatif, qui, en ce cas, por-
tera un décret déclaratoire de la loi; et, lorsque cet
arrêt aura été sanctionné par le Roi, le Tribunal de
Cassation s'y conformera dans son jugement (').quot;
menin, De l'interprélatiou de la loi après la cassation de deux
arrêts semblables, cet. in Thémis ou Bibliothèque du juris-
coHSidte, T. II, p. 414—432. Citât liic Ordinationem annil6G7,
tit. I, a. 7, ubi, si dubium de aliquo legis placito oriretnr,
praescriptum erat : »Voulons qu'en ce cas nos Cours de par-
lement et autres aient à se retirer par-devers nous pour ap-
prendre ce qui sera de notre intention.quot;
(gt;) Lex d. 1 m, Decemb. anni 1790, art. 21. — Jam in
Decreto de re judicial!, paucis mensibus ante lato, Iiujusmodi oc-
currit placitum. Dëcrèt du IG Août 1790, tit. Il, art. 12: »Les
iribunau.v s'adresseront au Corps-Législatif toutes les fois
qu'ils croiront nécessaire d'interpréter une loi.quot;
Idem etiam liabet Constitutio anni 17 91, tit. HI, ch.
5, art. 21, et anni III, art. 256, paulum mutala legis
scriptura: »La question doit être immédiatement sou-
mise au Corps-Législatif, si, après une première
cassation , .tm second tribunal juge la question com-
me l'avait jugée le premier.quot;
Quum deinde Constitutio anni VIII primo Consuli
[chef du gouvernement) novarum legum ferendarum
potestatem tribuisset [IHniliafive des lois), et Delegati
ad Corpus Legiferum quotannis per quatuor * tantum
menses convenirent, buic novo rerum ordini interpreta-
tionis obtinendae institutum non amplius congruum esse
potuit. Igitur mutatum hoc fuit lege d. 27 m. Vent,
anni Vlll, cujus articulus 78 haec habet : »Lors-
qu'après une première cassation, le second jugement
sur le fond, sera attaqué par les mêmes moyens que
le premier, la queslion sera portée devant toutes les
sections réunies du Tribunal de Cassation.quot;
Silebat haec lex de tertia cassatione, sine dubio, tes-
te henrionde pansey, quoniam, ab anno 1790 usque ad
illud tempus, nullus interpretationis a Corpore Legifero
rogandae casus adfuerat.
Quum autem novi legum codices introducerentur,
qui per totum imperium francicum in antiqui juris locum
succederent, hi rursus ansam praebuerunt novis hac
de re praeceplis constiliiendis. Lex itaque promulgata
est d. 16 m. Sept, anni 1807 (') , quae liaec habet :
»Art. Il y a Hem à interprétation de la loi,
si la Cour de Cassation annule deux arrêts ou ju-
gemens en dernier ressort, rendus dans la même af-
faire, entre les mêmes parties, et qui ont élé attaqués
par les mêmes moyens.
Art. 2. Cette interprétation est donnée dans la for-
me des réglemens d'administration publique.
Art. â. Elle peut être demandée par la Cour de
Cassation, avant de prononcer le second arret.
Art. 4. Si elle n'est pas demandée, la Cour de
Cassation ne peut rendre le second arrêt que les
sections réunies et sous la présidence du grand-
juge.
-^rt- 5. Dans le cas déterminé en l'article pré-
cèdent , si le troisième arrêt est attaqué, l'inter-
prétation est de droit, et il sera procédé comme
il est dit à l'article 2.quot;
(') Quanti hujusmodi legem adesse intersit, patet ex iis, quae,
cum hanc rogarent, contenderunt legislatores : »Elle met le terme
à celte lutte, qui, sans la barrière qu'on lui oppose, produi-
rait les mêmes effets qu'un déni de justice.quot; Cf. Briefwisse-
ling van eenige regtsgeleerden, p. 455.
Hanc legem excepil lex d. 30 m. Julii anni 1828.
»Art. 1. Lorsqu après la cassation d'un premier
arrêt ou jugement en dernier ressort, le deuxième
arrêt ou jugement rendu dans la même affaire,
entre les mêmes parties, est attaqué par les mê-
mes moyens que le premier, la Cour de Cassation
prononcera toutes les sections réunies.
Art. 2. Lorsque la Cour de Cassation a annu-
lé deux arrêts ou jugemens en dernier ressort,
rendus dans la même affaire, entre les mêmes par-
ties, et attaqués par les mêmes moyens, le juge-
ment de Vaffaire est, dans tous les cas, renvoyé à
une Cour Royale. La Cour Royale, saisie par
Varrêt de cassation, prononce, toutes les chambres
assemblées.
S'il s'agit d'un arrêt rendu par une chambre
d'accusation, la Cour Royale n'est saisie que de
la question jugée par cet arrêt. En cas de mise
en accusation, ou de renvoi en police correctionnelle
ou en simple police, le procès sera jugé par la
Cour d'assises, ou par Vun des tribunaux du dé-
partement où l'instruction aura été commencée.
Lorsque le renvoi est ordonné sur une question
de compétence ou de procédure en matière crimi-
nelle, il ne saisit la Cour Royale que du juge-
ment de cette question. L'arrêt qu'elle rend ne peut
être attaqué sur le même point et par les mêmes moyens,
par la voie du recours en cassation : toutefois, il en
est référé au, Roi, pour être ultérieurement procédé
par ses ordres à l'interprétation de la loi.
En matière criminelle, correctionnelle ou de police,
la Cour Royale, à laquelle Paffaire aura été renvoyée
par le deuxième arrêt de la Cour de Cassation, ne
pourra appliquer une peine plus grave que celle qui ré-
sulterait de Vinterprétation la plus favorable à Vaccusé.
Art. 3. Dans la session législative qui suit le ré-
féré, une loi interprétative est proposée aux chambres.quot;
Sua haec vice cedere coacta est novae legi d. 1 m.
Aprilis a; 1837 , cujus etiam ipsa verba inserere non
inutile videtur.
»Art. I. Lorsqu'après la cassation d'un premier
arrêt ou jugement rendu en dernier ressort, le deuxiè-
me arrêt ou jugement rendu dans la même affaire,
entre les mêmes parties, procédant en la même quali-
té, sera attaqué par les mêmes moyens que le pre-
mier, la Cour de Cassation prononcera, toutes les cham-
bres réunies.
Arl. 2. Si le deuxième arrêt ou jugement est cassé
pour les mêmes motifs que le premier, la Cour Royale
ou le tribunal auquel l'affaire est renvoyée, se con~
formera à la décision de la Cour de Cassation, sur
le point de droit jugé par cette Cour.
Art. 3. La Cour Royale statuera en audience or-
dinaire , à moins que la nature de Vaffaire n'exige
qu'elle soit jugée en audience solennelle.'quot;
ünam post alteram legem enumeravimus, quibus le-
gislatores franciei controversiam dirimere conati sunt,
ut inde pateat, quam diffieilis sit quaestio, adeo ut om-
nes fere, quibus solutio tentata fuit, modos irritos fe-
cerit. Nec mirum igitur, nostrates , francieorum exemplo
edoctos, aliam melioremque ingredi viam studuisse, quo
facto tamen vera rei principia neglecta fuisse, supra vi-
dimus.
Rei autem componendae etiam Belgae periculum fece-
runt, quorum hac de re instituta, cum nobis fortasse
imitatu non indigna sint, paucis hic liceat indicare.
Post Belgii a patria discidium, mox ibi et res judi-
ciaria peculiar! ratione ordinata est. C/onstitutionis d.
7. m. Februarii anni 1831 art. 28 hic est : »L'inter-
prétation des lois par voie d'autorité n'appartient qu'au
pouvoir législatif.quot; Potestas aulem légiféra ibi eodem
modo ordinala est, quo in ceteris regnis conslituliona-
libus. Art. enim 26 haec perhibet: »Le pouvoir lé-
gislatif s'exerce collectivement par le Roi, la chambre
des représentans et le sénat.quot;
95 instituitur Curia Cassationis: »II y a pour
toute la Belgique une Cour de Cassation. Cette Cour
ne connaît pas du fond des affaires, sauf le juge-
ment des ministres.''
Cetera, quae hue spectant, legi peculiari relinquuntur;
cujusmodi deinde lex lata est d. 4 m. Augusti anni 1832.
Quae in hac lege inveniuntur praecepta, similia sunt
iis, quae in Francia occurrunt, quamquam Curiae Cas-
sationis jurisdictio latius, quam ibi, extenditur, ita ut
magis cum Senatu Suprême nostro conveniat (i).
De ipsa cassatione autem art. 17 praescribit: nLa
Cour de Cassation casse les arrêts et jugemens qui
contiennent quelque contravention expresse à la loi, ou
qui sont rendus sur des procédures dans lesquelles
les formes , soit substantielles, soit prescrites à peine
de nullité, ont été violées ; elle renvoie le fond du
procès à la Cour ou au tritmnal qui doit en connaître'''
Articulus deinde 23 sic sonat: »Lorsqu après une
(1) Art. 15. ygt;La Cour de Cassation prononce : Iquot;, sur les
demandes en cassation ; 2quot;. sur les demandes en renvoi pour
cause de suspicion légitime ou de sûreté publique ; 3o. sur les
réglemens de juges ; 4». sur les prises à partie ; 5quot;. sur les
conjlits d'altrihutions ; 6lt;gt;. sur les accusations admises contré
les ministres cet.
*
-ocr page 74-cassation, le second arrêt ou jugement est attaqué
par les mêmes moyens que le premier, la cause est
portée devant les chambres réunies, qui jugent en nom-
bre impair.
Si la Cour annule le second arrêt ou jugement, il
y a lieu à interprétation.
Art. 24. Le Procureur-Général transmet les juge-
ment et arrêt au Gouvernement, qui provoque une
loi interprétative.
Art. 25. Jusqu'à ce que celle loi ait été rendue, il
est sursis au jugement de la cause par la Cour ou
par le tribunal auquel elle est renvoyée.
Les cours et les tribunaux sont tenus de se con-
former à la loi interprétative, dans toutes les affai-
res non defmilioement jugées.quot;
Neque hujusmodi legum interpretantium exempla de-
ficiuiit. Anno 1840 quaestio orta est, an societas, dicta
Société Générale pour favoriser l'industrie nationale
[banque de Bruxelles) esset banque autorisée par la
loi, spectato sensu articuli 139 Codicis Poenalis anni
1810. Curiae Assisarum Gandavensis et Brugensis, una
post alteram, aiSrmarunt; Curia vero Cassationis bis nc-
gavit. Haec dissensio opportunitatem praebuit legi in-
terpretativae d. 31 m. Marlii anni 1841, qua senlentia
Curiae Cassationis confirmata est. Propter falsificationem
igilur vel imitalionem [contrefaçon) schedulanitn [bil-
lets) diclae societatis poena irroganda esl artt. 147 et
148 Cod. Poen. statuta (i).
Alterum exeraplum adest in notissima controversia de
art. 334 C. P. , saepissime cum in Francia et Bel-
gio , tum apud nos agitata (2). Quaestio est , arti-
culusne ille 334 intelligendus sit, lam de delicto
propriae lubidinis explendae gratia admisso, quam de
turpi quaestu proxeneiarum, alienae lubidini faven-
lium, an vero strictiori sensu ad hos lanlum perlineal.
Curia Cassationis belgica semper latiorem interprelatio-
nem admiserat, Ires contra in Belgio constitutae Curiae
Appeilationis stricliorem.
Huic jurisprudentiae diversitali subvenit lex interpre-
taliva d. 31. m. Martii aquot;. 1844, a Curiae Cassationis
senlenlia discedens. Hujus enim legis verba haec sunt:
» L'article 334 est interprété de la manière suivante :
Cet article n'est applicable qu'à celui qui, pour satisfaire
les passions d'autrui, attente aux moeurs, en excitant.
(1) Vide Arrêt de la Cour de Cassation, Il Août 1841, in
Jur. de la Belgique, 1841, I, 489.
Vide in viri clar. îiTPEis additamentis ad cgregiurn opus :
Théorie du Code Pénal, auctt. CHAUTEAO et hèiie, conspectiim
generalem sententiarum in Francia de iiac quaestione latarum.
favorisant ou facilitant habituellement la débauche ou
la corruption de la jeunesse de Pun ou de l'autre
sexe, au dessous de F âge de 1\ ans (').quot;
Videndum nunc est, quid de variis hisce legibus sen-
serin t viri docti.
Soli poleslati legiferae censent relinquendara esse le-
gis interpretandae facultatem, antinomiae tollendae et
defectus supplendi Et vero in omnibus, quas attu-
limus, legibus hoc praevaluit, sed vario modo expres-
sum, pro varia, sub quo condebantur, regiminum indole.
Nec mirum ; leges enim semper ad rerum politicarum
conditionem conformandae sunt. Quod patet etiam ex
iis, quae tractu temporis circa legem anni 1807 acci-
derunt. Haec enim lala erat imperanle napoleonte, sub
quo Consilio Status, ut in lege praescribitur, compele-
(1)nbsp;Btdlelin officiel, 1844, No. 58. Hanc legem sua vice abro-
gavit lex d. 1. m. .lunii a'. 1846, qna scil. totus hie locus (art.
331—335 Cod. Pocn.) eodem sensu reformatur. Vid. roEllx, Re-
vue du droit français et étranger. Août 1846, p. 653 sqq.
Forsan et plura hujusmodi legum exempla occurrunt, quae ta-
men non ad nostram pervenerunt notitiam. Quas indicavimus in-
venias in land, viri cl. kïpels animadversionibus ; hanc ad § 2787,
2o, illam ad § 1430, 2».
(2)nbsp;J. d. meter, Be la Codification, p. 184. — henrion de
ÎANSET , 1. 1. ch. XXXIl.
bat décréta edere generalia de administratione publica {ré-
glemens d'administration publique (i)). Verum, quum de
Consiiio Status taceret lüdovici XVIII Charta, Camerae
Delegatorum ratum visum est huic rei inter venire. Quam-
obrem d. 21 m. Septemb. anni 1814 constitui völuit
haec :
»Art. t. Lorsqu'après la cassation d'un premier
arrêt ou jugement en dernier ressort, le deuxième
arrêt ou jugement rendu dans la même affaire , en-
tre les mêmes parties, est attaqué par les mêmes moyens
que le premier , la Cour de Cassation prononce sur
la question de droit, sections réunies sous la prési-
dence du Chancelier de France.
Art. 2. Lorsque tarrêt ou jugement des cours et
tribunaux aura été cassé deux fois, si un troisième
tribunal juge de la même manière que les deux pré-
cédons , et qu'il y ait , par les mêmes moyens, un
pourvoi en cassation, il y a lieu à. l'interprétation de
(1) Hemiion de pansey, 1. 1. — merlin, Répertoire, voce
Avis du Conseil d'État (I, p. 455) dicit : «Le règlement du 5
Nivôse, an VItf, pour l'oriTanisation du conseil d'Etat, porte, art.
5, que Conseil d'État développe le sens des lois sur le
renvoi qui lui est fait par les consuls (aujourd'hui par l'Em-
pereur) des questions qui leur (lui) ont été présentées.quot; quot;
la loi, et il doit en être référé au pouvoir législatif
par la Cour de Cassation.
Art. 3. La déclaration interprétative des lois est
donnée par le pouvoir législatif dans la forme ordi-
naire des lois.
Art. 4. La loi interprétative ne change rien aux
jugemens qui auraient acquis Vautorité de la chose jugée,
et aux transactions arrêtées avant la publication.quot;
Legis hoc specimen, veris nisum principiis, Camerae
quidem Parium , paucis tantum mutatis, placuit. Regis
autem sanctionem nactum non est. E contrario lex anni
1807, quae Cameris visa erat cum Charta parum conve-
nire, servata fuit. Responsum {avis) namque Consiiii Sta-
tus, aRege d. 29 m. Nov. 1823 probatum, Régi
jus tribuit de tertia cassatione decernendi, bis verbis :
»Art. 1. La loi du 16 Septembre , relative à Vin-
terprétation des lois, est parfaitement compatible avec
le régime constitutionnel établi par la Charte.
Art. 2. Le Roi peut et doit, dans les cas prévus
et dans les formes déterminées, exécuter les dispositions
de cette loi.
Art. 3. Il n'est besoin d'aucune mesure réglemen-
taire pour assurer cette exécution (').quot;
(1) Vehementer hoc responsum oppugnat bdpin , Not. Èlëm.,
^ XJX, p. 171 sqq.
Anno 1828, ut vidimus, a principiis institulionis Cu-
riae Cassationis defecerunt legislatores, cum slatuerent,
post duas cassationes ob easdem rationes, tertiam non
esse admittendam, adjecto praecepto, ut relalio ficret
ad Regem, qui legem interpretalivam rogaret. Quod non
impediebat, quominus interim partium jura laede-
rentur (').
Lex tandem anni 1837 rem melius conficere non vi-
detur; injungit enim tertiae Curiae Appeilationis, quod
ad quaestionem juris Cassationis Curiae sententiam sequi,
quod fere eodem redit, ac si baec ipsa rem, ut apud nos
est, dijudicaret Fieri non potest, quin post ali-
quot annos de hac illave difficili quaestione aliam foveat,
quam anlea, sententiam Curia Cassationis ; verum, ut a
priore sua sententia, in eadem causa, in plenissimo se-
à
(') Vide animadversiones cons, ddveegier ad le ckatehekd ,
Traité de la législation criminelle, T. IV, ch. 1.
(2) liane legem acriter oppugnat vir cons. ÏOEIIX, Französi-
scher Gesetzentwurf iiher Veränderungen in der Organisation
und in den Befugnissen der Gerichte, in notissima Kritische
Zeitschrift für Rechtsw. u. Gesetzg., Vü, p. 428 sqq. »Man
gleit diesem Gerichtshofe ,quot; ait, »die Gewalt eines Gesetzgehers,
indem er dem Vnterrichter definitiv die Hände lindet und ihm
alle Unabhängigkeit henimnu. Ein sokhcs Verhältniss ist un-
zulässig.'' eet.
iiatorum conventu recedat nec semel enunliatam servet,
metui vix potest.
De legis interpretatione autlientica praeterea omnino
;nbsp;tacet liaec lex, quae res igilur, uli apud nos. Regis
arbitrio relinquilur, qui sane rarissime ejusmodi legem
rogabil.
!jnbsp;Bene igitur in Belgio res se habere videlur. Authen-
;jnbsp;tica enim interpretatio lege ibi praescripla est. Neque
5;nbsp;tamen ejusmodi inlerprelatio ab omnibus aequo modo
Inbsp;laudatur ; lenlam eam nimisque difficullalibus laboran-
-pnbsp;tem mulli existimant, cum in regno conslitulionali le-
j|inbsp;ges non ila facile neque brevi tempore condanlur, unde
partium delrimenlum sequi necesse sil,
iiinbsp;Potestas légiféra ibi Regi simul cum Ordinibus Ge-
neralibus mandala est, quorum hi denuo in duas par-
tiunlur Cameras. Nova lex
cujuscunque generis a qua-
vis parle examinanda est, quod longas plerumque moras
solet habere. Nec tamen hoe nos delerreat, neque ob
aliquas dilGcultates maleriae compelenliam relinqua-
mus, ul judiciariae poleslati id tribuamus, quod ad le-
giferam pertinel.
Sunt eliam qui dicunl, legem interpretativam esse le-
gem novam; legem
autem novam relrotrahi non pos-
se ; quod acciderel, si slante lite lex inlerpretativa
rogarelur, quae in ipsa illa causa foret applican-
ü
da (1), Cui argumento respondet de cormenin , le-
gem non retrolrahi, nisi ipsum praeceptum legis mutetur
vel omnino quid novi praescribatur; legem autem interpre-
tativam illustrare tantum legis cujusdam praeceptum ,
quod adeo non mutator aut obrogatur, ut potius novam
quasi vim accipiat. Differt judex judicium , sed ut, co-
gnito primum vero legis dudum existentis sensu, rectius
(1)nbsp;Valde hoc argnmontum urgebant plurimi delegati francici,
opportunitate legis agt;. 1823; (juod docet düvergier , Collection
des Lois, T. XXVlll, p. 27; et idem ad ie graverend, 1. 1.
(2)nbsp;L. 1. p. 427. Quam sententiam iiaec rursus confirmant BA-
coms verba [Leg. leges, Aphor. LI): »Lex declaratoria omnis,
licet non liabeat verba de praeterito, tamen ad praeterita, ipsa
vi declarationis, omnino trahitur. Non enim tum incipit inter-
pretatie cum declaratur, sed efficitur tanquam contemporanea ipsi
legi.quot; Ita et voet, ad Pandectas, in tit. de le gib., Nquot;. 17
dicit : »Ad praeterita legem trahendam ratio dictât, quoties non
tam novi quid lege injungitur, quam potius dubiae legis anterio-
ris interpretatie fit.quot; Inter recentiores, qui eandem professi sunt
sententiam indicare sufTiciat iodlher , Le droit civil français,
titre préliminaire, nquot;. 136 (t^dit. de 1'aris, 1821) Ï. I, p. 104—
112; et carré, Les lois de la procédure civile, l. Introduction,
p. XXI; dicit bie : -»La loi interprétative doit être exécutée mê-
me pour le passé, puisque le sens qu'elle indique est celui
de la loi antérieure qui devait être entendue et exécutée dans
le même sens.quot; Vid- porro maiiher de chassat, 1. 1. § CLXlt.
earn possit applicare; neque igitur dici potest, vim retro-
gradam legi tribuere : nulla enim adbuc adest res judi-
cata, cujus vim atque sanctitatem lex interpretativa
violaret.
Contendunt alii, hoe modo potestati legiferae quasi
speciem dari jurisdictionis, quod juris publici constitu-
tionalis principiis repugnet. Falsum autem nobis vide-
tur hoe argumentum. Condit et explicat legem legisla-
tor, judex pro re nata applicat. Legem interpreta-
turus legislator non de causa quadam cognoscit, nec
litem inter partes dirimit ; sed sententiam suam , quam
in lege condenda habuerit , melius clariusque enun-
tiat, eo consilio, ut in futurum haec maneat. Nihil
interest, an hoc fiat opportunitate litis cujusdam : ad
ea enim, quae huic liti peculiaria sunt, nec respicit
legislator, nec respicere potest; quae nempe ad judi-
cis pertinent officium.
Multis praeterea videtur eo modo juri publico laesio
mferri, ex quo Regi competat legem rogare {Piniliative
des lois)-, nam, si in Lege Imperii interpretatio authen-
lica praescriberetur, Regem obligari ad id , quod ipsius
arbitrio relinquendum sit.
Recte vero hisce responderi potest, Regem jure ad
legem rogandam obligari, neque ideo ejus juri derogari,
postquam ipse Legi Imperii consenserit.
Aliud dubium petunt ex legum ferendarum ralione,
quae multis difficullalibus longisque moris obnoxia vide-
tur , ubi utriusque Ordinum Geueralium Camerae eon-
seasu opus est(i).
At vero omnium legum ferendarum eadem est mora
et dilficultas. Nec majores eae fient, cum de legis inter-
pretatione agitur. Facile enim suam sententiam clarius
explicabunt Uli ipsi, qui semel enuntiare eam conati
sunt; nec novi quid statuent; sed, quod antea voluerunt,
confirmabunt
Verendum igitur non est, ne cives jure suo destituan-
tur, si litis cujusdam opportunitate interpretatie legis
rogetur. Quidni enim diceretur, cives eodem modo
omni lege posse destitui ?
Quod ad illud denique attinet dubium, Comitia re-
gni per intervalla tantum convenire, atque ita par-
tes causarum suarum decisionem secundum interpreta-
tionem edendam, per aliquot menses frustra exspec-
(1)nbsp;De cormenin, 1. 1. p. 429; henrion de panset, 1. 1.
(2)nbsp;Recte mailher de chassai , in op. saepe Iaud., Préface de
1835, p. V sqq. contendit, sibi viderl, »qu'une telle loi n'est
pas plus difficile à obtenir de la part d'un corps multiple que
de la part d'un corps unique, et qu'elle offre néanmoins dans
le premier cas de meilleures garanties.quot;
laturas esse,, hoc aliquid delrimenti afferre, negari
omnino nequil. Fauci tamen erunt casus, in quibus
interprelatio authentica desiderabitur, et sane optabilius
semper videbilur, post moras quasdam, quam contra
legis sensum litem aliquam dirimi.
Et jam authenticae interpretationis momentum, atque
adeo viam, pro facultate, exponere conati sumus. Quodsi in
reipublicae emolumentum ei, qui hac in parte instilutis
nostris adhaerere adhuc videatur, defectui subveniendum
esse aliquando visum fuerit, addere liceat, quae imitatu
non indigna in Francia fuerunt ordinata. Lege nempe
ai. Vlll (1), art. 86 fuit statulum : »Za Cour de Cas-
sation enverra, chaque année, au Gouvernement, une
dépulation pour lui indiquer les points , sur lesquels
l'expérience lui aurait fait connaître les vices ou l'in-
suffisance de la législation.quot;
(i) Loisttr Vor^niixsciiioti des tribunaux.^ du 27 Ventôse. on
Vm. — Duobus antiis post Coiisules IVancici eadem decrevermit.
Cf. Arrêté du 5 Ventôse, an X. Ibi praescribitur, a delegatis
his viris indicandosesse modos : 1quot;. de prévenir tes crimes, d'at-,
teindre les coupables, de proportionner les peines et d'en ren-
dre l'exemple le plus utile ; 2». de perfectionner les différens
codes; 30. de reformer les abus, qui se seraient glissés dans
l'exercice de la justice ;quot; cet.
Simili forsan modo Senatui Supremo posset mandari,
ambiguitates ac delectus in legibus reperta notare, suam-
que de iis emeudandis sententiam constituere ; poslea,
opportune tempore, Regi patefacere, eo consilio, ut to-
tum legum corpus majorem subinde consequi posset per-
fectionem atqne absolutionem.
T
É
I.
Status hominis naturalis est societas.
II.
Falsa videtnr eorum sententia, qui statuant, homines, in
civitatem coeuntes , partem jurium naturalium in commune
conferre, ut ceteris tutius fruantur. Haec enim jura : liberfa-
tis, vitae, honoris, leges et instituta civilia non minuuat, sed
confirmant.
III.
In Juris Romani dcfinitionejuslitiae rectius legitur »tribuens,quot;
quam »tribuendi.quot;
IV.
Non assentimur MüiiiESBRüCH (/gt;oc?nna/^anrfeciarwm, § 161),
-ocr page 87-statuent!, in restitufionibos in integrum impetrandis causae co-
gnitionem et deereti solennis interpositionem in solam formae
speciem plerumque abiisse.
V.
Ex jure nostro civili pater naturalis declarationem ortus pue-
faeere nequit, nisi consensum matris probet.
VI.
Credifor defuncti, ex eodem jure, contra heredem agere
potest, etsi nondum Ixereditatem adierit.
Articulus 187 Cod. Civ. nostri antinomiam continet.
VIII.
Nulla antinomia est art. 515 , 4quot; inter et art. 539 in fine
Cod. de Method. Proced.
IX.
Legem poenalem in maleficia, a magistris nautisque navium
mercatoriarum admissa , condendam esse, statuimus.
X.
Art. 770 Cod. Mercat. voce «zijne goederenquot; etiam, quae
postea acquirat decoctor, compreLendnntur.
XI.
Optima atque unica maleficiorum poena afque coercitio est
XTI.
Novissimi Cod. Poen. nostri lib. I, tit. 4 : de auctoribus,
coauctoribus , sociis at fautoribus maleficii probandus videtur.
XIIL
Reo et in inquisitione praevia causarum patroni auxilium
permittendum esSe defendimus.
XIV.
Optima calab. meter [Haute-Cour provisoire , Preface.) di-
xisse videtar : y, L'ordre judiciaire est la pierre fondamentale
de toute Vadministration ; il offre la garantie la plus com-
plète des droits du citoyen, comme du repos et de la tran-
quillité du prince; il tient la balance naturelle et V équilibre de
• tous les pouvoirs , et sans lui toutes les mesures du gou-
vernement sont chancelantes et flottent dans l'incertitude.'quot;
XV.
Duarum regionum ea, quae minoribus gaudat naturae do-
tibus, pleraque ex libera mercium commutatione consequitur
bénéficia.