,081881 Ä gt; a , O K ï T î O ^

■ ■ . . ■ ♦ .

.«tjcBSitfiPim* .,Kjs«33ï wm ir95«JM99

Icterus est morbus jam cognitus antiquiori-
bus, ab iisqae descriptus. Nullus forsan mor-
bus reperiri potest, de quo tot et tam variae
opiniones, non tantum quoad causas et divi-
siones, sed etiam quoad denominationes, exstant.

Vocabulum ab aliis derivatur a voce graeca
tmie-, — qua intelligitur viverra, cujus ocu-
lorum color convenit cum colore eorqm, qui
Ictero laborant. Alii ortum esse putant ex
graeca voce ixrsQog, qua significabatur avis
flava , quae si spectaretur ab iis, qui morbo
nostro laborarent, morbum tolli, avem vero
mori, veteres nonnulli crediderunt.

Morbus regius vocabatur, quia arbitraban-
tur nonnulli, eum facile in aulis curari posse
hilaritate et remissione animi; secundum alios
potus dulcis, et, ut ita dicam, regii causa, quo
ille morbus demeretur; aut, si alios credamus,
propter similitudinem coloris ictericorum cum
auri, regis, ut habebatnr, metallorum colore. Cel-
süs morbum aurigisem dixit, coloris flavi causa.

li, qui in hoc morbo effusionem bilis vident,
suffusionem fellis eum dicunt. Qui autem
ictericorum colorem cum colore Iridis compa-
rant, morbum arcuatum eum appellant. Re-

Icterus ergo et morbus est frequens, et ma-
gni momenti, ac talis vulgo habetur; hoc enim
ex multis description!bus, ab antiquioribus me-
dicis datis, patet, in quibus multum inter se
ditferebant.

Mokgagni v. g. pu tat, elementa bilis in san-
guine ita augeri posse, ut non sequatur secretio
bilis satis magna, aut propter conditionem vi-
tiosam sanguinis, aut propter vitium organi

Richter, bilem in sanguine ictericorum re-
pertam quidem in hepate secretam, sed inde
resorptam et tali modo in sanguinem redire
arbitratur; statuitque irritationem systematis
biliferi morbi esse causam, qua circulatio in
eo turbatur.

Van swieten ieterum oriri opinatur, si bilis non
•viam solitam sequitur, verum in sanguinem redit.

Andral causam icteri esse turbatam nervo-
rum actionem statuit, qua illo judice, secretio
bilis mutatur. Loquitur nempe de specie, quae
ex auimi pathematibus originem ducit.

Bonnet etiam nonnullas hypotheses enumerat
et oppugnat; v. g. statuit, elementa sanguinis
dissociari, et liquidum peculiare formari, quod
inter latninas telae cellularis deponitur ; porro
statuit, icterum esse effectum circulationis cuta-
neae modificatae etc. Reliquas, quotcunque dan-
tur, de ictero sententias recensere longum foret
et ab instituti nostri ratione alienum. Allatae
igitur pro exemplo sufTiciant.

Ad hunc morbum rite cognoscendum etiam
variae divisiones sunt admissae. Sunt qui icte-
rum distinguant in

Icterum idiopathicum
et » sympathicum ;
sunt qui divisionem praeferant in
Icterum primarium
et » secundarium ;
sunt denique qui divisione utantur
in Icterum calidum

» frigid um et
Icterum ex jitiis organicis.
Omnes species Icteri ad nullam horum divi-
sionum referri possunt , nisi fortasse ad divisio-
nem ter tiara. Igitur divisio in :
I. Icterum ex causa dynamica
II. » » » mechanica
et 111. Icterum ex vitiis organicis,

mihi magis placet ; haec divisio, uti reliquae
divisiones eliam, nititur causis morbi. Divisio ter-

tia, in icterum primariam et secuudarium mi-
nus recta mihi videtur, quia Icterus primarius
stricte dictus non datur; icterus enim supponit
affectionem praecedentem organi bilem secer-
nentis et retinentis.

a irritatione et h torpore.
Ad II. Icterus, qui nascitur
a obstractione ductuum biliarium,
b compressione eorumdem, effluxu bilis im-
pedito.

Ad III. omnes Icteri species, quibus ansam
praebent vitia hepatis ejusque appendicum or-
ganica.

Inter omnes species icteri nullus exsistit,
cujus origo nobis clarior est, quam Icterus cal-
culosns (11. a), nam in hac specie concrementa
biliaria ductus biliferos magis minusve occlu-
dunt, atque effluxum bilis impediunt, et hac
ratione bilis jam secreta vasis absorbentibus in
sanguinem reducitur.

Icterus calculosus igitur vocatur, uti in in-
trod actione dixim us, ea species, quae producitur
concrernentis biliariis, quae vel in vesica fellea,
vel in hepatis substantia, vel in ductibus bilia-
riis inclusa sunt, et quibus bilis effluxus impe-
ditur: hac ratione tune bilis jam secreta in
sanguinem reducitur vasis absorbentibug.

Calculi, qui quamvis non habendi causa pro-
xima, ad propiorem referri merentur, quam
maxime differunt quoad locum quem occupant,
quoad figuram , magnitudinem , numerum et
structuram.

in ductu hepatico (walter), et cystico (rutsch),
et in his calcuh saepe forrnara coralliorum ex-
hibent; in ductu choledocho (albinus), etiam
in ostio hujus ductus, vel in vesicula fellea,
vel in ventriculo (harmens) , vel in ipsis intes-
tinis (zacutus lusitamfs), tenuibus et crassis ; in
peritonaeo ex perforatione vesiculae felleae.

Figura calculorum etiam valde difFert : sunt
enim pentagon! aut pyramidales aut cubici, haud
raro etiam sphaerici; interdum oblongi, ovales,
ex forma rotunda magis angulosi fiunt ; sunt
et piriformes, pro forma vesicae felleae (rich-
ter , DELius). Quidam formam habent partis
posterions patellae (rutsch) ; quidam sunt inae-
quales (albihus) scabri aut tuberculis in super-
ficie praediti instar mororum, aut extus semi-
pellucidi, politi, scabri sunt etc. Raro aggre-
gatio parvorum concrementorum reperitur, id
quod saepius in systemate uropoiëtico occurrit.
Animadvertas autem, calcules non in primitiva
forma remanere, sed saepe mutari, ut ex dif-
fractione palet.

magnitudinem ovi gallinacei attingunt, raro mag-
nitudinem ovi columbini siiperant. Meckel at-
tamen calculum descripsit, qui magnitudinem
habuit pollicum in longitudine, et polli-
cum in circumferentia sua maxima. Interdum
tanquam granula occurrunt.

Numerus calculorum est valde diversus, nunc
pauci,nunc plures inveniuntur. Adsunt auctores
(uli Morgagni) qui 3000 calculos in una vesi-
cula fellea se invenisse dicant.

Quod attinet ad structuram calculorum, non-
nulli et quidem nigerrimi distingui a bile ex-
siccata nequeunt, et fracti sibi invicem similes
sunt et ejusdem naturae. Haec species semper
est figurae irregularis.

Alii non tam frequenter occurrentes calculi
magis sphaerici, extus rubri vel crocei, intus
albi sunt. Slriati sunt et radiati, magis rubi-
cundi versus centrum. Laminae crystallisatae
splendorem habent asbesti, nunc radiatae ex
centro, nunc radiatae paraleliter. Hi calculi te-
nuiores et fragiliores sunt quam aliae species.

intus crystallisati, pellucidi, et splendentes,
striati, interdum lamellati, fusciores versus cen-
trum, fragiles, insipidi reperiuntur. Ex omnibus
generibus hoc facillime hquescit calore, et simile
est spermati ceti secundum blümesbach.

Alii tamen saepissime occurrentes calculi ex-
tus nigri, interdum albidi, politi, intus lamel-
lati , duri et tenaces, et istae lamellae ita se
excipiunt, ut alia sit fuscior, alia albidior.

Alii splendentem habent nucleum, sed extus
sunt fusco colore ; plerumque fragiles sunt et in-
sipidi. Secundum goldwitz nonnulli conveniunt
cum cera fusca.

Ex analysi chemica patet, calcules biliarios
magna pro parte constare e cholestearine, hi
autem colorem album proprium habent, pellu-
cidi sunt et crystallisati. Insolubiles sunt in
aqua, solubiles in alcohole fervente, in oleo te-
rebinlhinae et aethere, et réfrigératione crystal-
lisantur in rhomboïdes splendentes, ardent flam-

— li-
ma clara, et cum alcalibus non mutantur in
sapones. Nucleus, qui non solvitur, constat mu-
co bilis coagulato, et materie coloranti. (Secun-
dum BRIGHT haec species calculorum invenitur
in vesicula fellea apud eos qui scirrho hepatis
laborant).

Calculi biliarii non satis accurate explorati sunt,
et saepe principiis constituentibus nomina data
sunt, quae ad alias substantias pertinent.

Berzelius affert exemplum analyseos:
Glaube. Brandes.
Bilis siccata 8 3.12 5.66
Cholestearine 56 81.25 69.76
Mat. col. bilis 15 9.38 11.38
Album, coag. 9

Verisimihter materies albuminosa in calculis
biliariis, alia materies est, v. g. substantia so-
lubilis cum alcalibus in aqua calida, et in re-
frigeratione gelatinosa.

In cholestearine atque in materie coloranti
calculorum biliarium reperta sunt etiam phos-

phas et Carbonas Calcis. Bailly et henry repe-
rerunt etiam Carbonatem Calcis, mucum aut
albumen, oxydum ferri, atque materiem colo-
rantem bilis.

Rokytahskt dubitat, num carbonas et phos-
phas calcis ex bile efficiantur, opinatur, eorum
praesèntiam magis adscribendam esse muco blen-
norrhoïco et pun, quae in vesicula fellea inve-
niuntur. Marx etiam invenit oxydum Ferri.

La S1ÜSSURE dixit eam constare ex 84.068 car-
bonii, 12.08 hydrogenii, et 3.914 oxygenii.

Quomodo calculi oriantur, parum hucusque
notum est, et sententiae de hoc ortu valde inter
se differunt.

Alii v. c. calculos oriri putabant putredine ;
haec vero suppositio valere nequit in omnia cal-
culorum genera, nam bilis putrida liquescit,
neque facile se coagulari patitur; deinde, quam-

vis multi medici calculos reperennt, nemo cal-
culum vidit ex bile putrescente; denique inter-
dum quantitas bilis enormis inest in vesica fellea,
qnamquam nulli calculi in ea reperiantur, quod
a GOLDVV'ITZ defectui acidi phosphorici attribuitur.

Alii falso calculorum ortum impissationi vel
exsiccationi bilis adscripserunt; —magnum enim
interest discrimen inter concrementa et partem
fellis reliquam; — pondus residui specificum
bilis multo majus est quam calculorum: plerum-
que scilicet calculi in superficie aquae natant,
bilis ipsa vero fundum petit; — bilis exsiccata
amarissima est, calculi vero insipidi, et utriusque
odor in concrematione valde differt. Verumta-
men nonnunquam fragmenta bilis exsiccatae in
vesica felleae occurrunt, sed Soemmering arbitra-
tur haec solvi posse in bile diluta, quod cum
calculis fieri nequit. Verisimile est, secundum
anctorem eundem, ut bilis indurata nucleum
formet in concrementis. Attamen dürakde cal-
culos observavit sine nucleo, in quibus totum
concrementum una massa constabat, cujus par-
tes legibus cohaesionis sibiinvicem junctaeerant.

SoEMMERiHG putat, concremcnta pellucida uon
paullatim, sed interdum subito oriri, fortasse coa-
gulatione bilis. Foürcrot hac de re opinatur,
calculos crystallisatos tum formari, cum mate-
ries spermati ceti simillima, quae partem humo-
rum hepatis efficere videtur, tam copiosa adsit,
ut sol Uta in bile remanero nequeat,

»quod comparatione eoncrementorum bilia-
rium cum bile ipsa dubitari nequit, quin calculi
originem ex ipsa bile ducant;

»quod coagulatio bilis ex vesicula fellea in
cadavere recenti non solum acidis mineralibus
dilutis, sed etiam succo limonum, cremore tar-
tari, nitro, aceto vini, et ■— quamvis minore
gradu — urina citissime impetratur. Color coa»
guli acido sulphurico diluto formati primum
est flavus, deinde viridis. Bilis putrescens alio
modo, et multo difïïcilius coagulatur;.

»quod natura ejusmodi concrementi tantum
parte bilis oleosa constat, quo coagulatio vel
separatio elementorum bilis arguitur;

»quod figura tali um concrementorum non
tam regularis esse posset, si paullatim existè-
rent, quum vesicula fellea in corpore humano
non immobilis sit;

»quod verisimile est, hanc coagulationem
nasci ex vitio aliquo in membranis vesicae fel-
leae.quot;

De formatione igitur calculorum biliarium
statuendum est, quod partes constitaentes bilis
crystallisabiles augentur, atque praesertim qui-
dem cholestearine.nbsp;' .

Ad calculorum genesin praedispositi sunt me-
lancholici, phlegmatici, eruditi, tristes, captivi.
Aetas media, vita sedentaria, atque quies cor-
poris diuturna origini calculorum favent.

ad causas concrementorum biharium praeter
vitam quietam, sedentariam , referunt somnum
protractum, et sessionem cum corpore curvato
statim post cibum sumtum.

causam habet, quia tunc cholestearine majori
copia in bile invenitur, et igitur citius in coa-
gulationem transit.

Secundum bagliviüm, mortok , boeriiaave,
goldvvitz arthritis tanquam causa praedisponens
est habenda, quae sententia non est improbanda,
quia arthritis necessitudine causali, quam vo-
cant, cohaeret cum calculis biliariis ; etenim
hic morbis exsistit iisdem causis occasionalibus.
Calculi biliarii praeterea in multis regionibus
Septentrionalibus et humidis,utin Brittannia,
Hannovia , cet, epidemici reputantur, id quod
similitudinem horum a£fectuum probat.

Saepius calculi occurrnnt in sexu feminino
quam in virili ; secundum hoffmann , haller et
SOEMMERING pracsertim apud mulieres inveniun-
tur in annis climactericis ; et heyfelder obser-
vavit quadraginta aCgrotantes calculis, quorum
tantum quinque viri erant.

Causae occasionales formationis calculorum
multae atque variae sunt. Hue pertinet abusus

Gaübius e- g. enumerat alimenta acida, acer-
ba , austera, crassa, cruda , viscida , farinacea,
sicca, terrestria, cerevisia recenter cocta etc. Hal-
ler tamen cerevisia m acidam ut causam rejicit,
cum in iis regionibus quae vino abundant, cal-
culi quidem saepius occurrant, sed et feminae
quae nihil praeter aquam bibunt, eodem mor-
bo laborent.

Dietrich admittit vitia primarum viarum, tor-
porem v. c. canalis intestinalis, et praesertim aci-
dum in eo ortum; hoc enim acido bilis coagu-
laridicitur. Maclurg imprimis arbitratur, acidum
ex ventriculo in duodenum transiens,in ductu
choledocho cum bile coiijuogi, ct ibi coagulari.

Morgagni, haller ct dietrich etiam opinan-
tur, acidum vere partem efficereconcrementorum.
Quaeritur tamen , cur in infantibus, qui saepis-
sime acore primarum viarum laborant, talia
coagula non fiant?

Alii accusant abusurn medicamentorum ter-
reorum , sed alberty et bret contendunt, his
medicarnentis quidem calculos in ventriculo,
nec vero in vesicula fellea, formari posse.

Hoffmann ratus est, quod venae sectio neglec-
ta in sanguineis causa fieri possit formationis
calculi.

Hue pertinent etiam animi affectus, nam ne-
gari nequit tales alfectus actionem nocivam ha-
bere in secretionem bilis, et magnam proclivita-
tem ad decompositiones chemicas in hoe humore
efficere.

Abusus spirituosorum secundum hoffmann et
BCRANDE favent etiam eoncrementorum biliarium
genesi. Negat vero goldwitz.

Difficile sane esl singulas causas, quaecalcu-
lis biliaribus ansam praebere possunt, indicare,
nam observationes singulares citare, quibus vis
harum causarum in calculis producendis pateret,
ardua res foret. Hoc interim certum videtur,
omnia ea, quae plethoram venosam abdomina-

lern vel producere vel sustentare, et hepatis
functionem turbare valeant, tanquam causas
calculorum biliarium remotas considerari de-
bere.

Diagnosis icteri calculosi quam maxime dif-
ficilis esse potest, et primo quidem quoniam
icterus ex multis aliis causis originem ducere
potest, in quibus symptomata magis minusve
conveniunt cum symptomatibus icteri calculosi,
nam in ictero calculoso symptomata pathogno-
monica fere non dantur: secundo, quandoqui-
dem et icterus et reliqua symptomata excitata
calculorum praesentia, confundi possunt cum
affectionibus aliorum viscerum abdominalium,
quae fere iisdem symptomatibus stipantur; et
tertio, quia saepe in cadaveribus reperiuntur
calculi, qui durante vita pauca, aut nulla
symptomata produxerant.

Ratio hujus rei quaerenda est in loco, ubi
calculus haeret, quod etiam de sauvages opi-
natur, nam dicit: quod dolor et icterus, quae
tanquam symptomata manifesta calculorum con-
sideranda sunt, non oriunfcur, qnando calculi
natura non removentur ex vesicula fellea in duc-
tum choiedochum.

Andual hanc sententiam etiam probat, dicit
nempe, calculos biliarios tantum symptomata
graviora eflicere, quaiido in ductus biliferos
penetrant, irrilationem ibi excitant, atqrie in-
flammationem.

Ad diagnosin icteri ex calculis biliariis faci-
liorem reddendam , ante omnia breviter enu-
meranda sunt symptomata reliquarum icteri
specierum , et deinde recensenda sunt sympto-
mata, ex qnibus non lam cerla, quam proba-
bihs diagnosis icleri caicuiosi peti potest, et
quae hanc speciem distinguunt a reliquis icteri
speciebus in divisione noslra commemoralis.

Icterus in genere dignoscitur colore cutis ocu-
lorumque mutato, et quidem flavo aut e flavo
viridescenle, urina crassii, turbida , crocea, vel

profundius etiam colorata , faecibas albis, ci-
nereis, argillaceis, cute sicca, aspera, pruri-
ente; anorexia, dyspepsia.

I. Icterus ex Causa dy namica ^ vel ex irri-
tatione vel ex torpore originem ducit.

a. Icterus ex irritatione denotatur flavo
cutis oculorumque adnatae colore, epi-
gastrii dextrique hypochondrii tensione et
dolore quodam, ente ardente, pulsu subinde
febrili, alvo vel stricta vel liquida tlava.
Ad hanc speciem pertinent :

b.nbsp;Denique icterus qaae ex cutis per-
spiratione impedila, vel ex sup-
pressione profluvii cujuscunque, vel
ex metastasi, ex sordibus etc. ori-
ginem ducit.

h. Icterus e torpore sive frigidus lente
oritur, lassitudine, segnitie, animi tristi-
tia, anorexia, ponderis sensu in epigastrio,

tardaque digestione diu praenunciatus,
tarde deeurrit et dignoscitur ex habitu
cachectico, colore fusco, profunde viridi,
vel etiarn nigrescente , absente vel irrita-
tionis, vel organici vitii indicio.

II.nbsp;Icterus ex causa mechanica vocatur ea
species, quae nascitur, aut obstructione aut
compressionu ductuum biliarium, indeque im-
pedito bilis effluxu. Ad hanc speciem pertinent:

4°. Icterus a compressione ductuum bilis
excretoriorum per tu mores et induratio-
nes qualescunque partium vicinarum.

III.nbsp;Icterus ex causis organicis. Dignosci-
tur pondéré, duritie, nec raro tumore etiam
hypochondrii perpetuo, respirationis difficultate,
dyspepsia, profundo, ut in frigida morbi specie,
cutis colore, longaque duratione. Hue referri
debent;

Videamus nunc de prima specie, de ictero
calculoso. Ad diagnosin hujus morbi clariorem
reddendam, primo loco symptomata enume-
rabimus praesentiam calculorum denotantia.
Haec sunt:

Dolor sub processu xyphoi'deo, in hypochon-
drio dextro. Nonnulli dicunt hunc dolorem
semper adesse, et sfatuunt a ligamento hepa-
tico derivari.

CI. STARCK observavit in omnibus aegris, cal-
culo laborantibus, qui auxilium suum implora-
bant, regionem epigastiicam tumidam esse et
tympaniticam, quae symptomata autem iterum
evanescere solent, quando concrementa excer-
nuntur.

(1) Sub nomine vitii org.inici hic intelli^o et liypertroplii^
am, et atropliiam, ct parafiopliiatii.

dum circumscriptus, plerumque autem dispersus
in abdomine percipitur. Dolor saepe locum
mutât, quod verisimiliter calculis locum mu-
tautibus adscribendum est ; nunc convenit cum
dolore calculis urinariis excitato, qui descen-
dunt in ureteres, sine difficultatibus attamen
in urina excernenda, nunc aegri dolorem com-
parant cum dolore, animali vivo in ventriculo
producto.

Maximi ad diagnosin momenti haberi mere-
tur, insultus doloris sine febre incipere, et
pulsum normalem et regulärem manere.

Interdum calculis etiam varia vitia digestionis
producuntur, uti sec. dietuich , dolor transito-
rius in ventriculo, secundum dürahde, ructus
acidi, nausea, vomitus etc.

Plerumque excreta albi coloris sunt. Inter-
dum urina crocea est, interdum etiam stran-
guria vel ischuria observatur (dürasde).

stethoscopio auditur in rnacilentis. In macilen-
tis sub margine hepatis sentiri potest intumes-
centia piriformis. Cum symptomatibus localibus
saepe junguntur symptomata sympathica : aegri
queruntur de dolore in columna vertebrali, ni-
sus ad vomitum adest, eibos et potus ferre ne-
queunt, non raro syncope, sudor frigidus, pul-
sus parvus, respiratio diCficilis, singultus et
convulsiones sequuntur. Porro congestio ad ca-
put, vertigo, scintillae ante oculos, haemorrha-
gia narium, tristitia, melancholia, mania, sup-
pressio mensuum, motus febriles, et interdum
febiis intermittens.

Ex conspectu diversarum spicierum icteri pa-
tet, icterum calculosum satis facile dignosci

bere videretur, non difficile esse dictu, utrum
calculi pro icteri causa habendi sint, an ex alia
causa oriatur. Notandum autem, quod icterum,
ex alia causa originem ducentem, interdum comi-
tatur praesentia calculorum, atque in hoc casu
calculi dignosci nequeunt, etiam 2°. multos
alios affectus morbosos viscerum abdominalium

Hepatitis, menbranacea potissimum,2)Molt;/egt;«i-
tis et Peritonitis. In his morbis etiam dolores ve-
hementissimi, obstructiones, vomitus, cet. oc-
currunt. Proprium autem ictero calculoso est,
quod doloris paroxysmi adsunt, quodque abdo-
men non dolet sub pressione in tempore libero,
dum in inflammationibus dictis dolor perpetuum
est, et pressione semper augetur. Praeterea in
ictero calculoso abdomen nec calidum, nec ten-
sum est, uti in inflammationibus, et aegri tan-
tum vomitu laborant, durantibus insultibus do-
lorificis. Excreta in ictero calculoso sine colore,
grisea, argillacea, non liquida occurrunt, et
nullo modo conveaiunt cum excretis in inflam-
mationibus quas enumeravimus. In Hepatitide
insuper hepar saepe praegrande, quod in ictero
calculoso nunquam observatur , durante insultu
sudor erumpit interdum, dum in inflammationi-
bus febris, et cutis sicca nunquam desunt. De-
nique sanitas interdum subito sequitur exeretio-
nem calculorum, et dolores immediate evanes-

cunt, dum anamnesis etiam suam partem con-
ferre potest ad diagnosin icteri calculosi certio-
lom reddendam.

2°. Icterus calculosus confundi potest cum
ictero originem ducente ex cirrhosi hepatis, sed
in hac specie dolor deëst, hepar sese magis mi-
nusve contrahit, et saepe hanc conditionem co-
mitatur hydrops ascites, et oedema artuum. Non
raro etiam cirrhosis complicatur cum vitiis or-
ganicis cordis, atque cum morbo Brightii: hic
ejus sequela saepe, ilia vero causa.

3''. Cum Neuralgia Hepatica, Cardialgia,
Colica turn alia, tum saturnina, el Neph7'al-
gia.

Ab omnibus his affectibus praesentia calculo-
rum biliarium dignoscitur loco dolenti: dolor
enim in ictero calculoso sese extendit in genere
a vesicula fellea superiora versus; porro videmus
hic icterum, excreta decolora, interdum etiam
mtumescentiam vesiculae felleae etc. Dignosci-
tur insuper a nephralgia eo, quod haec dolorem
characleristicum habet, sese ad testem extenden-
tem, dum testis atlrahitur lateris affecti, et in

feinore stupor percipitur; insuper in colica re-
num, sic vocant nephralgiam, ut desunt sympto-
mata icterica, ita adsunt non raro vitia in ex-
cretione urinae, quae in ictero calculoso non
observantur.

Ex omnibus autem symptomatibus, quae icte-
rum calculosum ab alüs morbis commemoratis
distinguunt, sola excretio concrementorum tan-
quam symptoma pathagnomonicum haberi me-
retur.

Prognosis in ictero pendet e causis. In ictero
a causa dynamica in genere non infausta; infausta
vero in ictero a causa organica. In ictero a cau-
sa mechanica differt, prouti causa illa tolli et
in posterum praeverti possit, an secus. Icterus
calculosus, vel potius causa, quae ipsi subest,
difficulter sanatur. In hac specie igitur progno-
sis non fausta. Quod praesentiam attinet calculo-
rum biliariorum, prognosis non semper infausta
est dicenda, nam e sectione cadaverum , ubi cal-
culi reperti sunt, qui durante vita nulla sym-
ptomata graviora produxerant, patet, calculos
biliarios adesse posse sine noxis manifestis; sed

quando calculi forniati, tanquam corpora pere-
grina agunt, in locis ubi haerent, v. g. in tu-
bulis biliferis, vesica fellea, et ductibus excre-
toriis, aut uti interdum invenfum est, in intes-
tinis , atqne ibi irritando influxum nociviim ha-
bent , tunc prognosis infausta redditur, quia pro-
ducta saepe pericnlum et ipsam mortem afferre
possunt, orta inflammatione, ex qua ulceratio
vesicae felleae, ruptura ductuum excretoriorum,
atque effusiones biiis et puris in peritonaei ca-
vum nasci possunt. Attamenqnamvis negari ne-
queat, calculis biliariis symptomata periculosa
uti supra dicta provocari posse, tamen exitus
faustior etiam esse potest, nam multae obser-
vationes dantur, in quibus natura una aut altera
via calcules excrevit, sine symptomatibus nocivis,
quod j. c. BE iiuEFF observavit, qui narrat se
calculum ingentem et gravem expediri vidisse in
excretis; etiam w. liebergen loquitur de sanatio-
ne abscessus hepatis, ubi calculus magnitudinis
ovi columbini excerneretur, per aperturam fis-
tulosam , atque etiam aliae observationes ad-
sunt, ubi calculi aut per anum, aut per vomi-

tum , aut abscessu facto per parietem abdominis
escernenintur; calculi nempe in vesica fellea
efficiunt inflammationem, cohaesionem vesiculae
felleae cum peritonaeo, atque formatione ab-
scessus fistnlam formant, per quam aut calculi
sponte excernuntur, aut artis ope removeri
possunt sine periculo. Interdum illa cohaesio
etiam nascitur inter vesiculam felleam afque
duodenum, quam suppuratio et perforatio duo-
deni sequuntur; per quam aperluram calculi
ingentes excerni possunt ano. Non raro in hac
conditione sanatio secuta est, sed plerumque
aeger moritur postea febre hectica, atque ex-
haustione. Si animadversiones insuper nonnul-
lorun» scriptorum, v. g. dürahdei, fide digna
sunt, qui narrant non tantum formationem cal-
culorum inipediri, sed enim calculos solvi posse
specificis, concludendum est, icterum calculo-
sum, ejusque causam sanari et exitum adeo
faustum habere posse, qnando calculi vel ex,
creti sunt, vel in corpore soluti.

Conditiones morbosae secundariae, quae se-
cundum nonnullos, calculis provocantin-, quam-

quam crediderim, hic minus saepe calculos
ipsos, quam quidem conditiones morbosas he-
patis simul existentes accusandas esse, progno-
sin infaustissimam reddunt; nam secundum home
interdum sequitur asthma, secundum vah swie-
tes hydrops ascites et anasarca, secundum mar-
TEAÜ tympanitis. Alii loquuntur de congestio-
nibus in recto intestino, de haemorrhoïdibus
et tenesmis. Secundum hildebrandt interdum
nascitur inflammatio et ulceratio vesicae felleae,
et ductuum biliferorum, aut partium vicinarum,
etiarn interdum phthisis, et ita porro. Inter-
dum aegri subito insultu corripiuntur, praesej'-
tim ubi natura calculos excernere conatur, tunc
nascitur anxietas magna , tensio in regione py-
lori , nausea, vomitus, motus interdum febriles
etc. ; et quamvis hic insulins aegro salutaris
esse possit excretione calculorum , etiam fa talis
esse, et mortem atferre potest vehementia sym-
ptomatum , vires exstingiiente.

Videtur igitur icterus calculosus omnino
aliquam spem sanationis praebere, quae per ex-
cretionem calculorum fieri possit, sine inllu-

Magni momenti etiam est conditio aegri ip-
sius, qui morbo corripitur. In corporibus sensi-
libus atque delicatis oriri possunt paralyses, a
doloribus atque vomitu, aliisque irritationis symp-
tomatibus. Exstant exempla, ubi dolores subito
evanescebant post vomitum, pulsus filiformis
reddebatur, artus frigidi, facies collabebatur, at-
que brevi moriebantur aegri. In corporibus ro-
bustis haec quidem non metuenda , sed in bis
irritatio nervorum transire potest in irritationem
vasorum, et ita inflammationes efiici possunt,
quae interdum exitus infaustos habere possunt.
Interdum etiam subito vesicula fellea rumpitur,
aut ductus biliferi perforantur, nullis sympto-
matibus praegressis tale quid praenunciantibus ,
cum eventu lethali, effusione bilis nempe in
cavum abdominale.

In aliis aegris, in quibus haec symptomata pe-
riculosa non orta sunt, marasmus oriri potest,
e mixtione sanguinis morbosa, indeque vitiata
nutritione.nbsp;___

In curatione icieii caicuiosi gravissimaeque,
qua comitatur, sive irritationis sive inflamuaa-
tionis, haec tria requiruntur: 1quot;. spasmus et
dolores imminuendi sunt; 2quot;. inflammatio, si
orta fuerit, oppugnanda est; 3°. calculi biliarii
vel solvendi vel removendi sunt, novaque cal-
culorum genesis praecaveri debet.

Antiquiores jam hanc method um aut magna
pro parte aut totam sunt secuti, quamquam
maxime differunt inter se medicamentorum de-
lectu. Ut primae indicationi satisfacerent, im-
primis utebantur opiatis; bell v. g. praescripsit

mitlas ex laudano liquido Sydenhami posuit in
regione epigastrica, et si opium vomitu iterum
ejiceretur, clysmata 2—3 drachmarum laudani,
atque balnea calida; si haec frustra adhibuis-
set, Cucurbitas cruentas in regione ventriculi
applicuit, et ad calculum removendum primum
emetica et postea purgantia.

Pembertos eandem methodum secutus est,
praescripsit etiam opium (aliquot grana), aut
laudani liquidi xxiv guttulas pro dosi, donec
dolores evanuissent.

Hufei.ahd ad dolores tollendos praescripsit
aquam lauro-cerasi cum tinct. thebaica ; si in-
flammatio nata esset, venae sectiones; ad reso-
lutionem calculi salia commendavit media, im-
primis sodae praeparata, thermas Carolinas,
pilulas de sapone cum extractis amaris, et tunc
purgantia, aut medicamentum duhahdei.

Bricheteaud commendat praesertim parvam
dosin tinct. castorei, atque glaciem in regione
epigastrica, interdum etiam glaciem praescrip-
sit in pilulis ad usum internum.

usqne fecit, et dolores sedare conalus est per
cataplasiiiata narcotica in abdomine , atque per
clysniata antispasmodica.

Framk venae sectiones, hirudines in regione
hepatis, clysmata emollientia, et aetherem cum
opiatis ad usuin internum.

Richter curationem divisit, in curam palliati-
vam et radicalem: in cura palliativa, dolores ve-
hementes et affectionem spasmodicam imminuere
conatur, per oleosa cum syrupo diacodii, per emul-
sionem amygdalarum aut cap. pap. albi, decoct,
seminis lini, et parvam dosin ipecacuanhae J
gr. v. g. o. I h., cum cataplasmatibus antispas-
modicis et infrictionibus in abdomine; in ob-
struclionibus pertinacibus clysmata, atque bal-
neum tepidum commendat. Ad curam radicalem
secundum eum nulla medicamenta dantur.

chirurgica, nempe incisione in vesica fellea, ex
qua calculus extrahi posset, et quamquam haec
methodus in genere certe rejicienda sit, neces-
saria tamen esse potest, quando concretio et
formatio abscessus locum habet, inter vesiculam
felleam et abdominis parietes.

Ad calculum solvendum et removendum, at-
que ad novam calculorum formationem impedien-
dam, medici supra dicti, et alii, variis medica-
rnentis usi sunt; ex salium ordine adhibuerunt
sal ammoniac, sodam solutam, aquam calcis, sa-
ponem, tinct. ant. tartarisatam, liq. terra fol.
tartari cnm spir. nitri dulcis, acetatom potassae,
tartrat. potassae, calomel (hoc imprimis gibbons
commendat), atque aquas minerales solventes,
Carolinas,'Töplitzensem, Kissingensem etc.

Ex regno plantarum bono cum eventu prae-
scribuntur, succus recens expressus aut Extrac-
tum saponariae, taraxaci, cichorei, graminis el
fumariae; fructus maluri, decoct taraxaci, gra-
minis, saponariae etc. Ex regno animali, lac

asininurn, serum Jactis dilatum, ova recentia in
atqua frigida soluta, tempore matutino vitellum
oV\ aqua solutmn et liquore anodyno uiinerali
HOFFMANNi mixtum.

Ex his a richelmo acid. nilricum, a whytt et
cONRADi aqua calcis, ab hall electricilas, a ca-
RENDEFFEZ acid. oxalicum et phosphoricum tan-
quam specifica, commendata sunt.

Nullum autem rnedicamentum ad calculum
solvendum, tanta laude celebratum est, quanta
rnedicamentum durasdei, conslans ex 3 partibus
aetheris sulphurici, et 2 olei terebinlhinae. An-
tequam autem ddrande hoe rnedicamentum in
aegris adhibuerit, pracscripsit iis per 6 aut 8
hebdomades medicamenta demulcentia, resolven-
tia et aperientia, et tune quotidie matutino tem-
pore scrupulo aut drachma integra uti debebant
hujus remedii, cum sero lactis aut jusculo tan-
quam potu. Perrexit cum medicamento, suo do-
nee hbra integra adsumta esset, et curationi
finem imposuit administrandis purgantibus mi-
tioribus, quibus calculi exernebantur tanquam
massa picea et flava. Propter effectum optimum,

hoc medicamentum multis probatum est, quam-
vis difficile sit explicatu, quomodo hoc medi-
camentum agat. Effectus bonos confirmaverunt
strak , soemmering , odicr , portal , Ct pvacser-
tim kopland, quorum ultimus dicit, nunquam
se vidisse symptomata exacerbari,post usum hu-
jus medicamenti. Bono etiam cum eventu hoc
medicamento usus est cl. bleulasd in muliere
e pago Zwammerdam , quae calculis biliariis la-
borans, post assumtionem magni numeri medica-
inentorum, ejus auxilium imploraverat (ni fallor
anno 1815). Adhibuit Vir cl. in hac aegra me-
dicamentum Ddrandef, quo ilia sanitatem re-
cuperavit, ita ut etiam hodie optima valetudi-
ne fruatur. Propter actionem excitantem au-
tem hujus medicamenti, multi aegri id ferre
nequeunt.

Nonnulli medici medicamento durandei tantum
vim antispasmodicam, et non resolventem adscri-
bunt. Hue pertinent imprimis trousseau et pi-
Doux, quorum opinio de hoc medicamento hue
redit: dicunt scilicet: se nec observationes
earumqne accurationem, nec diagnnsin alio-

rum, nec bonos effectus hujus medicainenti in
aegris, calculis laborantibus, oppugnare; dubi-
tare vero de una proprietate hujus medicamen-
ti, nempe de proprietate solvente, quam dü-
HANDE tantis encomiis celebravit. Quam ma-
xime difficile est, ita fere pergunt, hanc pro-
prietatem demonstrare, nam ad hanc demon-
strationem nexus rerum requireretur, qui raro
occurrit: in regione vesiculae felleae nempe tu-
mor tune adesse deberet, in quo accurate in-
durationem lapideam observare possemus, et
lunc sub administratione medicamenti duraindei
hic tumor evanescere deberet, absque vestigiis
coricremenloruin in excretis; qiiamdiu hoe non
liquet , dubitandum est. Quainvis infiliari oe-
qiieamus, jure suo dubitare hos medicos, tarnen
ellecfus optimos Imjus medicamenti perniuili
medici laudavcrunt, ipsi troüsseaü et pidoux vim
antispasmodicam egregiam laudant in colica hi-
liosa. Durahde igitur laude dignus est, qui
primus in aegris, calculis laborantibus, hoe me-
dicamentum adliibuit. Ceterum de omnibus me-
dicamentis laudata ad formationem calculorum

Praemissa relatione de medendi methodo, a
variis anetoribus in ictero caleuloso adhibita,
superest, ut brevi curam exponamus, quae se-
cundum nostram sententiam in morbo illo ad-
hiberi debet. In insultibus dolorificis nimirum,
huic morbo propriis, si cadat in hominem
robustum , praesertim si jam per plures horas
duraverint, venam secandam esse crediderim,
eo scilicet consilio, ut inflammatio vel prae-
vertatur, vel tollatur, et spasmus solvatur. In
aegro debiliori hirudines apponerem aut, si re-
cens ortus esset paroxysmus, administrarem
tantum antispasmodica, calaplasmata de herba
hyosc. nigr., de cap. pap. albi, similibus, et
interne pro re nata vel opium, vel alia me-
dicamenta inordinatam nervorum actionem com-
ponere valentia, dosi ad constitutionem ae-
grotantis, et vehementiam symptomatum aecom-
modata.

Extra paroxysmos incipiendum esse crediderim
ab usu resolventium, taraxaci, cichorei, saponis

medicati, saliutn mediorum, similium diu con-
tinuato, non neglecto corporis motu, et diaeta
curae therapeuticae respondente. Quibus non
juvantibus , nisi obsit nimia aegrotantis , prima-
rum praesertim -viarum sensilitas, remedinm dd-
RASDEUM exhibendum esse censeo.

Medicamentum bbrandei quam maxima prodesse posse in
ictero calculoso, negari nequit.

Albuminuria, qua talis, non vetat quidem diureticorum
admiuistrationcm, at magnani tamen requirit in usu ho-
rum mecHcaminum circumspectionem.

Campliora in febre nervosa eretliica tum demum con-
venit, ubi delirli vehementia ex irritatione organorum ger
nerationi inservientium pendere videtur.

Actio musculorum abdominalium et diaphragmalis non
absolute rcquiritur ad partum solvcndnm.

In metrorrhagiis, quae a causis dynamieis partum se-
quuntnr, manum in uterum inducere, longe praestat styp-
ticorum administrationi.