Gebrs. E. en M. COHEN.

Arnhem—N ijmeqen.

quot;V /1%

RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT

2298 204 9

T.

/•Zeker en voorwaar! ik bun de rampspoedigste ridder «Ier Christenheid ! Geen Sarraceen of on-geloovige heeft zich zoo droef een lot waardig gemaakt. als nu het mijne is. Laas, helaas ! van nu af ga ik lijden , zonder einde of verlich-ting!quot; _

De jonge man , die deze klachten slaakte , op hartstochtelijk somberen toon, vereenigde toch in zijn uiterlijk zoovele voordeelen, dat het een' toehoorder moeite moest kosten , om aan zijne beklagenswaardigheid te gelooven. Zijne kleeding was meer dan prachtig; zy was vorstelijk. Over een licht borstharnas van het fijnste Milaneesche staal, rijkelijk met gouden sieraden opgelegd, droeg hij een' korten rok van vuurrood scharlaken, geheel met goud borduursel doorwerkt en rondom met sabelbont omzet. De hozen waren van rein wit fluweel, engsluitend aan de beenen, en boven de knieën opgenomen met kleurige linten , doorwerkt met edelgesteenten. De zeer spichtig uit-loopende tootschoenen waren van goud laken, met massief gouden punten. Het gevest van het kruiszwaard was van hetzelfde metaal. De hooggeëerde ridderorde van 't Gulden Vlies sierde hem de borst , en op de handschoenen droeg hij een wapen, dut met eene dubbele hertogskroon prijkte. Evenmin als hij. naar dien rijken dos te oordeelen. door de Fortuin misdeeld scheen, was hij het door de Natuur. Zoo hij iets te danken had aan zijne kleeding , noodig had hij haar niet, om met den bevalligsten en welgemaaktsten te kunnen wedijveren. De gitzwarte oogen konden den glans van diamanten vergoeden . en de pracht der donkere lokken . die spelend om den welgevormden hals nederwiegelden, het belangwekkende zijner trekken en de mannelijk bruine tint, die hij dankte aan eene geharde levenswijze of aan zuidelijk bloed. hadden in menig vrouwenoog iedere kleederpracht overbodig gemaakt. De plaats waar , en de persoon waartegen de Kidder die klacht uitte, scheen haar evenmin te rechtvaardigen als zijn uiterlijk : want het was in het hertogelijk Hotel te Mons , en voor het oor van Maria van Bourgondië, dat hij haar slaakte.

En het meest nog moet die uitroep verwondering wekken, als men hem kent als Nicolaas van Calabrië. Hertog van Lotharingen; als men weet, dat er in Juni 1472 schriftelijke trouwbeloften waren gewisseld tusschen dezen Prins en de eenige Erfdochter van Karei den Stouten ; een feit, dat hem zeker in het oog van alle ongehuwde vorstenzonen tot den benijdbaarsten maakte. Met geen' der velen , aan wie de Hertog van Bourgondië die kostbare hand had toegezegd , scheen het hem zoozéér ernst te zijn geweest, als juist met dezen Calabrischen Prins; hij had hem openlijk ai de rechten van een' bloedverwant toegekend, en al de genegenheid bewezen van een' schoonvader. De jongeling had gestreden in zijne veldslagen, aan zijne zijde ; had in zijn vertrouwen gedeeld , en was getuige geweest, hoe hij alle mededingers misleidde of in verwarring bracht; terwijl men hem zeiven gunsten toestond . nooit te voren aan anderen bewezen. Het was hem vergund geworden, eene maand lang te Mons door te brengen, waar te dier tijde de jonge Vorstin haar Hof hield, en de weinige beperking, die er werd gesteld in zijn omgang met zijne verloofde, versterkte nog meer zijne zoetste hoop, dan eenige geschrevene verzekering.

En waarlijk, Nicolaas mocht een geschikt schoonzoon heeten voor Hertog Karei: Jan van Calabrië, des Prinsen vader, was zijn vriend en bondgenoot geweest tot den dood toe: het Hertogdom Lotharingen , waarvan hij nu reeds bezitter was , en dat, lastig genoeg , Bourgondie's Hertogdom en Graafschap van Karel's overige Staten scheidde , zou door dien band zyn Huis toevallen : eene vereen iging . die altijd een deel van zijne plannen had uitgemaakt; daarbij zou de jonge Prins, als

éénige erfgenaam van de manlijke zijde van l;et Huis van Anjou, het schoone Provenoe in * eigendom bezitten , behalve hetgeen zijn Groot- ; vader René hem verder voor groote aanspraken | mocht nalaten in de Rijken van Sicilië en Napels en Catalonië en Jeruzalem. Voor een' veroveraar, welk een heerlijk uitzicht. die rechten , die hij door de macht der wapenen zou moeten staven! En het is zeker , dat geen Vorst zich lichter liet vangen door zulk een lokaas, dan die van Bour-gondië', daarenboven was de jonge Prins dapper, ' ras in besluiten en daden , en vol ondernemings- [ zucht: hoedanigheden, die hem aangenaam moes- i ten maken bij een schoonvader, die hier eigene karaktertrekken terugvond; en toch niet zoo uitstekende in groote veldheersdeugden of schitterende eigenschappen, dat deze, wien ook uit wantrouwen de keuze zoo moeilijk viel, voor de ijverzucht der mededinging gewaarborgd was; en wat ook de jonge Hertog van Lotharingen eenmaal worden mocht , hij was nu noch machtig, noch onafhankelijk genoeg , om, als zijns gelijken , naast hem te gaan : eene gelijkheid, die deze fierste aller Vorsten van zijn' eigen' zoon niet had kunnen dulden.

De oprechtheid van Karei was dus bijna niet te verdenken geweest, en toch. toch was de klacht aan des jongelings lippen ontglipt. eens klacht der teleurstelling ! De stoutste hoop, waarmede ooit de Staatkunde eene gloeiende verbeelding had opgeruid, mocht slechts één zomergetijde

bloeien ; het was October en..... de Hertog had de

trouwbelofte zijner dochter plotseling teruggeëischt, om de hoop elders te geven. De Staatkunde had gebonden , de Staatkunde hud gescheiden ; maar wat er door den band of door de scheiding kon geknakt zijn of gebroken . daar had zij in hare akte geene waarborgende clause voor gemaakt; dat was niet eens onder hare berekening gevallen. Gescheiden! hij had goed spreken, de Hertog van Bourgondië. die als cénigen hartstocht de heerschzucht had : de heersch-zucht, die andere zon, die ook sterren noch maan zichtbaar laat als zij schijnt; kon hij weten, of er aan denken, wat dat tvoord moest zijn voor dien jongeling, die zijn glansrijkst levensontwerp zoo plotseling zag doorgeschrapt; wiens schoone toekomst zoo met één' slag werd verduisterd : dien men zich had laten vermeiden in eene wereld van grootheid en liefde, en dien men nu op éénmaal daaruit verstiet, zonder barmhartigheid of verschooning ; dien men naar de schitterendste werkelijkheid had heen gewezen , en aan wien men nu koelweg ging zeggen, dat het een droom geweest was: wien men tot duizelens toe had laten drinken uit den bedwelmenden beker der hoop , en wien men meêdoogenloos den kelk van de lippen wegrukte, als ware ontbering voortaan eene lichte zaak ; wien men gewaagd had aan de verleidelijke proef der vertrouwelijkheid, zonder te denken , of hij die zou kunnen doorstaan; ook kon hij dat niet; hij was er onder bezweken.

Nicolaas van Calabrië had niet enkel in Maria's hand den staf gezien van hare Rijken ; hij had ook op de fijne vingeren gezien, en ze hadden hem dieper gegrepen, dan eenige schepter reiken kon ; hij had niet enkel de paarlen van hare hertogskroon geteld: hij had ook de paarlen van hare lippen bespied bij den zoeten glimlach der vertrouwelijkheid, en dier glans had hem meer verrukt dan het getal der anderen. Hij had niet enkel gelet op de leliën in haar wapen : hij had ook blikken gehad voor de leliën op haren hals, en -hare blankheid had zijne oogen niet minder getroffen dan de gouden gloed der eersten. Hij hud niet enkel in de verte eene Vorstin gezien op een' ruimen zetel, dien hij deelen zou ; hij had om zich heen een kind zien spelen tusschen bloemen en vogels, en eene aankomende jonkvrouw in blijden levenslust en in argelooze dartelheid zien voortrennen op luchtigen draf; hij was haar metgezel geweest op speeltochten en wandelritten, het voorwerp harer jokkende plaagzucht of alles wagende scherts, waarin reeds de wegslepende coquetterie der vrouw dóórschemerde en nog niets van de schuchtere terughouding der maagd. Dat was hem gevaarlijk geweest! Dat had meer gedaan , dan hem de verbeelding ontgloeid in droo-men van eerzucht, die alleen het hoofd hadden verhit : dat had hem het harte ontvlamd ! Den gloed van het hoofd kon hij verkoelen met het zwaard der wrake in de hand. of de fortuin kon vergoeding geven voor de gestoorde droomen van. macht en rijkdom , en eene Koningsdochter zou de Hertogsdochter vervangen; de hand van Anna van Frankrijk was de zijne, als hij die wilde vatten ;— maar de vlam in het harte zou ziedend en pijnigend voortbranden door gansch zijn leven heen : voor haar zou geen kil staal koeling brengen, of het moest een moordend zijn; de wond in het hart zou zich niet laten balsemen door vergoeding: de liefde zou zich niet laten tuischen door opgedrongen verwisseling. Één hertogzetel , één troon kon den Hertog van Lotharingen teruggeven , wat hem ontnomen was ; Nicolaas van Calabrië kon van alle vrouwen der wereld geen andere liefhebben , dan Maria!

Tn klachten , aan deze gelijk , ging Je jonge Prins voort zich lucht te geven , ten aanhoore van de schoone erfdochter, op dien namiddag van October, waarop wij hem aantroffen. En zij zelve ? De jonkvrouw , die men weggaf en weder terugnam; die men als een blinkend speeltuig iederen Vorstenzoon van Europa beurtelings in de oogen liet schitteren, cm weer ter zijde gelegd te worden , als ze zich daaraan blind hadden gestaard : wie men heden verkondigde, dat ze dezen behoorde, om haar morgen te zeggen, dat ze (jenen tot bruidegom had , zonder er zich over te bekommeren, wat zij zelve daarbij voelen kon : die men ringen liet wisselen en trouwbeloften afgeven . zonder te onderzoeken , of ze ook te gelyk eene andere ruiling deed , of ze ook iets anders weggaf dan een stuk beschreven perkament: zij.... maar wij zullen zien. Nu zat zij tegenover haren klagenden geliefde , en luisterde zwijgend , terwijl hare kleine handén als onwillekeurig een kinderlijk spel dreven met de zilveren belletjes

van de kaproen eener dwergin. die aan hare voeten nederknielde. Wie haar niet gekend had als de belangwekkendste vrouwelijke figuur van haren tijd . om de vele en gewichtige behingen , die zich aan haren persoon hadden vastgehecht . zoude haar toch nog den prijs der bevalligheid hebben toegekend , zooals ze daar nederzat in ¹ dat kleed van witte damastzijde: eene reine pracht, die goed stond bij het kinderlijk eenvoudige barer trekken en houding. Noch hare gestalte . noch hare schoonheid waren ten volle ontwikkeld: zij had nog de teedere tengerheid van dien leeftijd , waarin de groei des lichaams toeneemt ten koste van zijnen bloei: hare wangen hadden niet meer den frisschen blos der kindsheid . en nog niet dien anderen, die ze later met zulk een aantrekkelijk rozenwaas kleurt; hare oogen zelfs schitterden nog niet met dien hellen glans , dien de hartstocht er zou doen flikkeren, of die zachter tinteling, die het gevoel er in zou leggen. Maar hunne schoone kleur : de schranderheid , die ze nu reeds uitdrukten ; de donkere pinkers , die ze overwelfden, beloofden reeds, wat ze eenmaal worden konden, als de ziel zou gesproken hebben. Het kostbare hemdje van zilverkant kon gevulder hals bedekken , maar nooit blanker; en fijner voetje had zich nooit verscholen tusschen rood fluweel , met paarlen bestikt; langer sluier van Brabantsche kant had nooit nedergehangen van | zoo prachtig eene wrong, en geene huive van ! blauw satjjn, met goud doorwerkt. had ooit van glansrijker lokken en zachter voorhoofd, met nijdige ijverzucht, de schoonheden verborgen.

Maar schoon hare oogen eerder dof stonden dan flikkerden : schoon slechts een kwijnend blosje een enkel rozenblad wierp tusschen de leliën harer wangen , was er toch niets . dat getuigde voor de waarheid van eene lastering . die de lasteraar zelf (Lodewijk XI) wellicht gaarne waarheid had gezien : zij was niet zwak en kwijnende : hare ; gezondheid scheen zelfs eene vaste en hechte , en ^! zij was niet verweekelijkt geworden in den lau-¹ wen dampkring van een vrouwenvertrek. noch tot zwaarmoedigheid gedrukt door stilzittend kerkerleven achter kleurrijke kruisramen en tusschen zijden tapijten. Karei de Stoute . die zich misschien geen' zoon had gewenscht, had zich toch niet eene zwakke jonkvrouw tot dochter gewild, en hij zelf, met dat scherpe oog. dat een' blik wist te geven aan alles , had toegezien bij dat deel harer opvoeding, waaraan zij krachten en sterkte te danken had. Op zijne reizen door Vlaanderen bad hij haar met zich gevoerd, zooveel het slechts doenlijk was ; wij zien haar te Gent. in het midden van het oproer . dat zijne regeering verwelkomde. Hij gaf haar leven , afwisseling en vervroohjking. door verplaatsing ; nu eens verrukte haar te Sluis de lustige bedrijvigheid eener havenstad , die de schepen van alle natiën beurtelings hunne veiligheid schonk ; die de voortbrengselen van alle bekende werelddeelen in ontvangst nam of verder voerde : dan weder zag ze te Brugge uit het yrootsche hertogshuis

neder op het bonte gewoel van handelaars , die prinsen schenen . en van handwerkslieden , meer geducht en machtig dan edelen, en toch nu gebukt onder haars vaders zwaren en scherpen staf; dan weder vouwde zij te Brussel eerbiedig de handen bij het aanschouwen van statige processiën, waar zooveel pracht . zooveel heiligheid en zooveel vroomheid naast elkander gingen . en oefende zij haar jeugdig vernuft in het onderkennen van de banieren der gildenorden en in die der geestelijke broederschappen. Dan weder op het jachtslot te Hesdin . volgde zij de prachtige valkenjachten haars vaders , en leerde de beroemde prooivogels bij naam kennen . en verheugde zich in hunne zegepraal luider en oprechter, dan of haar strijdbare Heer een nieuw Landschap had toegevoegd tot hare toekomstige erfenis : om niet te spreken wat ze verder bijwoonde van tornooien , weine-lend van vroolijke edelvrouwen en vorstelijke ridders , en hoffeesten . bij wier uitgezochte pracht de verzamelde adel van Frankrijk. Holland. Vlaanderen en Engeland de handen ineensloeg van verbazing en bewondering.

Zoo weinig dus hare jeugd droevig was of eenzelvig , zoo weinig lag er nu ook smarte of kwijnende mijmering op haar gelaat. schoon ze getuige was en voorwerp van eene smart en eenen hartstocht, die zich hier met zoo sombere kleuren afschilderden. Terwijl zij achteloos leunde tegen den hoogen rug van eene zitbank, met goudlaken bekleed , zag zij den gegriefden Prins aan met meer verwondering dan medegevoel ; als iemand, die tracht te begrijpen, om te kunnen deelnemen: en toen hij , misschien voor de derde maal , in eene herhaling van klachten verviel, viel zij hem plotseling in de rede met dit woord :

Weet gij dat ik het vreemd'vind, edele Heer en Neef! dat gij mij niets verhaalt van de schoone wapenfeiten en groote ridderdaden van mijn' Genadigen Heere den Hertog in Normandië en Artois , die gij hebt bijgewoond en mede verricht, als ik hoop!quot;

»Schoone Jonkvrouw en nicht!quot; antwoordde hij, met eene poging op zich zeiven , om in kalmei-stemming te spreken, gt; uw Heer Vader heeft krachtige wapenfeiten verricht, en van dapperheid en nobele krijgskunst en onverzettelijken moed fiere blijken gegeven. en ik heb hem daarin gesteund en gediend naar vermogen en kracht, zooals plicht was : en vrouwe Faam zal langen tijd na dezen daarvan spreken met loffelijk gerucht en zijnen naam uitbazuinen: Koning Lodewijk heeft den schrik in het harte, en die zijne onderdanen waren schreien allen : doch die daden zijn geene vroolijke spiegelgevechten , als in de tornooien , waarbij schoone vrouwen zonder vreeze kunnen toezien ; maar daar heeft bloed gevloeid, veel bloed ! »De vruchten van den boom des oorlogs,quot; zooals de Hertog zelf zich uitdrukte . zijn vreeselijk om aan te zien , en niet geschikt om voor vrouwenooren geschilderd te worden. Om het al te zeggen, in één woord, gij weet. Prinses ! hoe de Hertog van Bourgondië reeds gekend

was voor een' stout krijger en een' straf rechter, en' toch , eerst op dezen tocht, eerst te Nesle, won hij zich den bijnaam van Karei den Ge-duchten !quot;

Maria verbleekte. gt;jLacy ! waartoe vroeg ik dit?quot; sprak zij met eene zachte stem: »hoe dacht ik niet aan het lijden der overwonnenen , toen ik van den roem des overwinnaars hooren wilde!quot;

»Daarbij wordt het nu wapenstilstand met Frankrijk : de Hertog behoeft mijne diensten niet meer . en ik kon mij ontslagen rekenen, sinds hij zijn woord terugnam , zoo ik wilde . maar ik wil dat niet. Zie, Maria! zóóver brengt mij de liefde tot u; ik. die een vrij Prins was, uit het hooge Huis van An jou, Hertog en Heer in mijne eigene Staten , ik ben slaaf en vazal van den Hertog van Bourgondië: een ander had , op het schenden van een verdrag , als het onze , geantwoord met het uitgetogen zwaard en met het bondgenootschap van Lodewijk XI : had hem grieve voor grieve wedergegeven : ik buig het hoofd onder zijnen wil; ik houde trouw aan den band . dien hij breekt; ik blijf liever eenzaam, dan mij aan te sluiten aan zijne vijanden : ik steek mijn zwaard in de scheede, nu het hem niet meer dienen kan, en dat alles om slechts de gunst te verwerven, u dit zelf te zeggen, de gunst van dit wederzien, van een afscheid....quot;

De aandoening verstikte hem de stem : hij kon niet voortgaan : hij leunde een oogenblik tegen het tapijtbehangsel, dat dit gedeelte van het vertrek scheidde van het overige, op de wijze van onze tochtschutten. Daarop hervatte hij zich, en vervolgde met eene stem . die dof klonk :

vMijn genadige Heere van Bourgondië heeft mij dan ook die gunst niet geweigerd, en ik ben hier, Maria! om van u zelve te hooren , of gij niet een weinig medegevoelt van de brandende smart, die mij verteert; om te weten, hoe gij de scheiding draagt, welke mij doodt: kost zij u niets, Maria? Wij waren toch verloofde lieden voor het oog-van God en menschen! heb ik niet het zoete geschrift uit uwe eigene hand ontvangen, en staat daar niet: Kdat gij mij te manne naamt en nemen zoudt , en geen' ander bij mijn leven , zoo het God behagen mocht.quot; Gij schreeft toch die woorden zonder dwang naar het scheen?quot;

«Zóó deed ik . schoone Neef! en zeker, het is droevig , wel droevig! ook voor mij! Ik was nu eenmaal gewend in u mijn' toekomstigen Heer en gemaal te zien : ik heb u veelmalen zoo genoemd, als gij gaarne wildet dat ik deed. En zal ik spreken zoo ik denk : u had ik liever tot bruidegom gekozen , dan Mijnheer van Guyenne, die van eene andere Dame de kleuren droeg, naar het gerucht ging, of als Mijnheer den Dauphin van Frankrijk, die een kind is, of als een' \ an de Duitsche Prinsen , welke Barbaren zijn, slechter gekleed, naar ik hoor , dan onze Vlaamsche dorpers , of eenig ander heer, waarvan ik het aanzicht niet eenmaal ken; want van u weet ik , dat gij een Ridder zijt, fraai van leden en minlijk van wezen , plegende alle loffelijke daden en deugden, bekwaam en abel in alle ridderlijke handelingen als een' edelen manne voegt ; niet hard van woord of streng van daad tegen de kleine lieden ; van zoete zeden en aangename courtoisie voor vrouwen , en trouw. als ik zie en wete, aan uwe dame iVamour (zij gaf hem dien laatsten lof op de wijze van iemand, die een muntstuk uitgeeft, welks waarde hij niet begrijpt, schoon hij weet dat het koers heeft) : maar wat ook mijn wil of welbehagen mochte geweest zijn , mijn genadige Heere de Hertog heeft nu anders geoordeeld , en dit weet gij, Neef! daartegen baat geenerlei tegenspraak.quot;

Juist dat, wat zij hem aanwees als onomstoote-lijke hinderpaal, scheen hem plotseling een pilaar der hope.

« Wie zegt het u . schoone nicht! daar gij het niet hebt beproefd ? Als gij met woorden , zoo als gij ze vinden kunt, zooals hij ze gaarne van u hooren moet, uwen Heer Vader voorhieldt, hoe hij u hard behandeld heeft, zoowel als mij : hoe hij u gewaagd heeft aan de zoete kwaal van Amor met hope van genezing, en hoe hij u ter prooie laat aan de smarte en teleurstelling, u ontnemende uwen getrouwen Ridder en verkoren poursuivanl (Vamour. Ziet gij , Maria, vol-schoone! als gij zóó spreken wilt, zal ik voor hem nederknielen ; het moet Karei van Bourgondië vreugde geven , een' zoon uit het Huis van Anjou , een' Hertog, die zijn gelijke is, tan zijne voeten te zien ; en hij zal mededoogen hebben , en hij zal barmhartig zijn , zijn eenig kind niet storten in zoo groot en jammer, haar scheidende van wien zij verklaart lief te hebben. Hij bemint ii toch ook : Karei de Strijdbare zal voor u niet de Geduchte zijn , als gij hem aanziet met dat liefelijk oog, met dat wezen, zacht en vroom als van eene heilige martelares ; als gij hem zegt, hoe alles, wat u vroeger tot vreugde was, u nu tot marteling is geworden ; hoe de dagen, die ik met u slijten mocht in ditzelfde Mons, u herinneringen hebben nagelaten, te zoet om verdrongen te worden , en die toch pijnigen bij het gemis : hoe wij in vertrouwelijke samensprekinge vaak gekout hebben van minne en galanterie: hoe gij mij liever dan een' ander ter zijde hadt op wandelritten en op de edele vogeljacht; hoe gij.....quot;

maar zij ontnam hem het woord met een vuur , als zij nog niet had getoond.

•-Schoone Neef! zeg mij toch. of gij uw' no-belen valk nog hebt, uw' kleinen, dien zwarten meen ik , Grippc-Ayilc , als gij hem noemdet ? Dien zal ik nooit weder zien opstijgen naar de prooi ,quot; voegde zij er treurig bij.

De Calabrische Prins stond als vernietigd van spijt en ergernis ; een donkere gloed kleurde zijne bevallige en uitdrukkingsvolle trekken; een oogenblik gloeide zijn gitzwart oog : de ongelukkige had vergeten, dat hij zijne eigene gewaarwordingen had geschetst, terwijl hij de hare meende uit te spreken: dat die minnekout toen , als nu , eene alleenspraak was geweest: dat hij nooit zoo diep in hare gunst had gedeeld als haar paard en zijn geliefkoosde prooivogel; willens blind, had hy

haar gezien zooals hij haar wenschte, en niet zooals zij was. Hij had vergeten. dat hij vijf en twintig jaar was , en zij nauwelijks vijftien; dat bij hem de hartstochten waren ontwikkeld in volle kracht en geweld , en dat ze bij haar sluimerden onder het koele sneeuwbed der onwetendheid , en dat hij het niet was , die ze zou doen ontwaken: dit zij in hem niets had kunnen zien, dan een' dienstwilligen metgezel, die zich naar al hare luimen plooide: dat ieder ander, bij dezelfde diensten , dezelfde rechten op haar zou verkregen hebben ; dat zij hem tot bruidegom had aangenomen . zonder tegenzin, misschien met welbehagen : maar zonder liefde. Dat alles, hetwelk hij vergeten had of nooit geweten . begon hem nu duidelijk te worden . en de toorn dei-teleurstelling worstelde in zijne ziel met den eerbied der liefde. Toch verwon weer de laatste , en met eene zachtheid, waaronder altijd iets dóórschemerde van zijne bittere gewaarwordingen. sprak hij :

ygt;Grippe-Ayila was voor een uur nog de mijne; sinds ik hier ben, is mijn Edelman Campo-Basso in uwe voorzaal met den valkenier, die het edele dier oppast; ik bracht het u tot aandenken van hem , die vanhier gaat om te sterven !quot;

En de gloed van zijn oog werd verduisterd door een traan. Dit zag Maria , en zij begreep, dat het eene groote smart moest zijn . die dat vocht ontlokte aan dat oog: dit zichtbare bewijs ; van droefheid verstond zij beter , dan de gloeiende schildering van een lijden, dat zij niet deelde: en goedhartig als ze was , sprong zij schielijk op van hare zitplaats . en nam eene zijner handen . die zij nauwelijks omvatten kon. met hare beiden te zamen , en riep luide , maar met vleiende stem:

»Lieve goede Neef van Oalabrië! ik wil uw' valk wel nemen tot aandenken en pand van minne ; maar gij moet niet spreken van sterven, en ik wil geene tranen zien. Foei! een Ridder tranen , en dat om een verbroken trouwverbond! Heilige maagd, mijne Patronesse! als ik schreien wilde om zulker oorzake, ik mocht doorgaan voor eene boetende zuster van Dyon! Vat toch moed, Heer ! het is nog wel mogelijk . dat gij mijn gemaal wordt en meester mijner schoone erflanden: mijn gevreesde Heer Vader heeft wel verbonden gesloten met vijanden ; waarom zou hij ze niet hernieuwen met vrienden ? De Hertog heeft mij wel verloofd met Mijnheer van Guyenne, op aanraden van den Connétable de St.-Pol, schoon hij^ den laatsten geenszins een goed hart toedraagt; mijn gezegde Heer heeft mij eveneens verloofd met den zoon van Frankrijk , schoon mijn doop-vader van Frankrijk altijd mijns Heeren schade bedoelt en groot verderf: en zoo zou ik u nog velen kunnen noemen , want mevrouwe van Ra-venstein vertelt mij dat alles. en ik zeg het u , opdat gij moed zoudt vatten . vriend en Neef! | en daarom blijf niet zoo droef voor u heenstaren.quot; I »Aanvallige engel! Maria! mijne en éénige geliefde!quot; riep de jonge man met verrukking, i half betooverd , half weder opgewonden tot ge-{ looven aan wat hij wenschte : en hij waagde het, i de zachte boeien te kussen , die zijne hand nog omklemd hielden. »St.-Peter en St.-Andries , de groote beschermheeren van Calabrië en Bour-gondië, mogen mij verzaken en als vijand houden. zoo ik u niet gehoorzame in alles , tot zelfs in de hope toe !quot;

»Onze lieve Vrouw ! mijne goede Patronesse !quot; ' riep Maria . weder afgeleid, en haren gevangene ontslaande . '.'hoe het warm is in die dompige kamers, Marotte !quot; Zij wendde zich tot hare dwer-gin : )gt;Zie . of gij dit kruisraam kunt openen : het moet het uur zijn , waarop de jonkers met den boog schieten.quot;

Maar de kleine Marotte kon niet gehoorzamen; de taak bleek haar te zwaar.

)gt;Roep een' page ; het zou tegen den regel zijn. zoo daar niemand was ,quot; beval de jonge Vorstin dringend.

»Het is onnoodig Z' sprak Hertog Nicolaas, wiens krachtige vuist beter was geslaagd. En vlug, als een eekhorentje uit haars vaders bosschen van Luxemburg , sprong toen de jonkvrouw in de breede vensterbank, en wenkte den Calabriër bij zich; ook bleef hij naast haar staan met zorgvolle voorzichtigheid , want bij de levendigheid harer bewegingen was zij in deze houding niet zonder gevaar, om het venster uit te storten. Karel's beste schat was in de hand van den man. wien hij dien zoo gevoelloos ontnemen wilde: maar zij was er veilig, want een warm, maar edel bloed stroomde hem door de aderen : met ridderlijke kieschheid hield hij haar vast bij eene enkele slip van haar kleed ; maar men had eer de prooi kunnen rukken uit den bek van den klemdog, dan deze damastzijde uit die hand : het breede sabelbont , waarmede het geboord was, had zich eerder kunnen loswringen, dan zij zelve. En het was noodig , want nauwelijks vertoonde zij zich , of de jonge edellieden en schildknapen, die zich werkelijk op dit binnenplein in het wapenspel oefenden. begonnen haar te begroeten met luid gejuich en betuigingen van eerbied . en zij zelve ging zóózeer hare aandacht geven aan hunne oefening , dat zij alles vergat; en op eens de handen ineenslaande van vervoering , riep zij vroolijk : nEere en heil , Messire Philip.' dat was een juist schot : — bij St.-Gudula van Brussel, Prins! ziet ge wel, hoe de kleine bastaard van Bourgondië een geoefend schutter wordt!quot; en te gelijk boog zij zich zoo sterk , dat zij voorover-geslagen ware, zonder zijne hulp. Zonder een woord te uiten (want de schrik had hem de spraak als benomen) rukte hij haar achterwaarts , en snel daarna plaatste hij haar op de kleine verhooging nevens de vensterbank , met de lichte beweging van wie eene tengere bloem uit eenen beker neemt.

»Ik dank u, edele Heer!quot; sprak Maria, slechts weinig ontsteld (zij had het gevaar niet bemerkt, voor zij het ontgaan was) .; »zoo zoude waarlijk het woord van mijne narrin waar worden , (lie

voorzegd heeft, «Uit een val mij noodlottig zou zijp.quot;

«Gij ziet, Jonkvrouw van Bourgondië !quot; antwoordde hij . bleek er dan zij . quot;dat liet een gevaarlijk vermaak is, waarvoor gij mij in het verder spreken verhinderdet. Wilt nu luisteren bidde ik....quot;

«Mijn Heere Nicolaas!.... ojj eenquot; anderen tijd als het zijn kan : ik luisterde reeds zoolang !''

Hij zuchtte diep. »Wij zien elkander voor het laatstantwoordde hij met gedwongene bedaardheid ; wzelfs is bijna de tijd....quot;

«Ik wilde u juist daaraan herinneren , edele Hertog!quot; en met dit woord vertoonde zich eene statige vrouwengestalte, in vorstelijk gewaad, gevolgd van nog twee andere Dames : zij kwamen tot het paar , door de deur van het tapijten afschutsel.

«Geloofd zijn de goede Heiligen ! mijne zeer lieve Grootmoeder , Mevrouw Isabella!quot; riep Maria met vroolijke verrassing. oReeds van Dyon terug? En gij ook hier, Gravin de Chimay ! met mejonkvrouwe d'Arguel ? Ik wist toch wel, dat men mij niet zonder opwachting zou laten zoo-langen tijd,quot; vervolgde zij fier en bijna geërgerd, bij het denkbeeld der waarschijnlijkheid van zulk oen verzuim.

Het was inderdaad. Isabella van Portugal, Hertoginweduwe van Philips den Goeden en eigen moeder van Karei den f^touten . aan het Hof doorgaans Madame la Grande genoemd . die dus het afzonderlijke onderhoud der gescheidene verloofden stoorde. Het was eene fiere en schrandere vorstin , die bij het leven van haren gemaal gansch niet zonder invloed was geweest op de staatkunde en het bestuur van het Hertogdom. Ook nu had zij dien niet geheel verloren: zij werd door Karei geliefd en geëerbiedigd ; en ter-wljl zij vroeger in de huiselijke twisten de partij van haren zoon had genomen, tegen haren echtgenoot, beschermde deze haar nu ook, door zijne hoogachting en oplettendheden . tegen de smartelijke verwaarloozing, waartoe zich een verdrongen gezag zoo licht verwezen ziet. Die hartelijke verkleefdheid tusschen die vorstelijke bloedverwanten had misschien haren grond in eene sterke gelijkheid van karakter . want het was wel van haar, dat Karei die trotsche onverzettelijkheid van wil had geërfd, dat hoofdsche vasthouden aan uitwendige vormen , en bovenal dat achterdochtige wantrouwen in anderen , dat bijna on-vereenigbaar scheen met zijne overige hoedanigheden . en dat hem alleen kon toegekomen zijn door zijne Portugeesche moeder. Bij zijnen la.ng-durigen weduwnaarsstaat. en zpne gewone afwezigheid in krijgstochten en reizen , was het bovenal aan deze , dat hij het toezicht over JFaria's opvoeding had aanbevolen. Eu nog sinds zijn derde huwelijk met Margaretha van York^, had Isabella rechten op hare kleindochter weten te behouden , die naar billijkheid op de stiefmoeder hadden moeten overgaan.

Op Karel's verzoek was zij van Dyon schielijk naar Mons gereisd, om er gelijktijdig aan te komen met den Calabrischen Prins. En zij had bij deze gelegenheid hare waakzaamheid noodig gekeurd , schoon zij de vrijheid van dit mondgesprek niet door hare tegenwoordigheid had willen belemmeren , om zich te beter van hunne we-derzijdsche gevoelens te vergewissen. Zij was roet haar stelsel van bespieding ditmaal volkomen o-eslaagd: alles wat er in het midden van het vertrek gezegd was geworden , had zij verstaan^ en zij scheen over de uitkomst niet ontevreden : ten minste het was een vriendelijke ernst, waarmede zij zich tot Nicolaas wendde, toen zij hem zeide :

«Lieve Neef van Calabrië en Lotharingen! mijn Heer zoon , de Hertog, gaf mij een' last voor u, dien ik vervullen zou na uw mondgesprek met mijne Jonkvrouwe van Bourgondië. Het is eene tijding , naar ik meene , voor u niet min vroolijk dan gewichtig. Intnsschen twijfel ik, of onze jonge Vorstin het geduld zal hebben ons aan te hooren: ik weet, hoe zij smacht naar beweging en vrije lucht. — Liefste Marie 1 gun uw' Ridder een afscheid.quot;

De jonge Prinses dankte haar met eenen blik , en reikte den Hertog haastig de hand, terwijl zij er bijvoegde met den vriendelijksten glimlach, die haar lieftallig wezen bezielen kon: )gt;\Tees toch niet treurig, Neef! mij dunkt, wij zien elkander weder!quot;

Verrast door de onverwachte tegenwoordigheid van Isabella, bedwelmd en verward door hare woorden , die eene belofte schenen in te houden, en overweldigd door de smart van het oogenblik der scheiding, dat hij zeker had gehoopt nog te verschuiven, wierp zich de jonge Prins aan hare voeten, zonder een woord te uiten ; als bewusteloos drukte hij zijne lippen tegen het bont van haar kleed, dat hij krampachtig gevat hield; hij had hare toespraak niet gehoord , hare hand niet genomen. Mevrouwe de Chimay en Demoiselle d'Arguel voerden Maria met eenige drift van hem weg: het scheen haar iets te kosten, hem 7.66 te verlaten. Bij de deur genaderd , zag zij nog oven om; hij was in dezelfde houding gebleven , als waande hij haar nog daar ; die verbijstering van radelooze droefheid sprak tot haar hart; zij barstte in een zacht schreien los, en fluisterde bewogen tot Demoiselle d Arguel, op wier arm zij leunde : »De arme Prins van Calabrië lijdt door mij , en dat pijnigt mij bitterlijk; maar 'de Heilige Moeder Gods moge mij vergeten in hare voorbede , zoo het mijne schuld is, of zoo ik wete hoe het te verhelpen.quot;

En zij had wel gelijk, het lieve kind ! Het was hare schuld niet , dat zij het gewicht der handelingen niet begrepen had, waarbij men haar als werktuig had gebruikt: dat zij eene trouwbelofte had geteekend op bevel van haren vader , met dezelfde bereidwilligheid , waarmee zij hem een barer liederen op de harp zou hebben voorgespeeld : maar ook zonder bij hot eene meer te voelen dan bij bet andere. als het perkament

verbrand zou worden en het lied gestaakt; hei ! was hare schuld niet, dat ze. ondanks een zeker welgevalien in den goedigen en bevalligen Ridder, als bij ingeving had begrepen , hoe tien jaren verschil van leeftijd oneindig veel verschil moest geven in ontwikkeling van hoofd en hart ; hoe zij nog kind heette , terwijl hij man was : misschien was het die kinderlijke naijver op zijn vermeend voorrecht, dat haar tegen hem innam. zonder dat zij het zelve wist. Het verveelde haar. hem te hooren uitdrukken . wat zij niet wist te voelen ; het vernederde haar , te bekennen , dat zij niet begreep. Onbestemd zag zij zijne zedelijke meerderheid heenschemeren door de pogingen zelve, die hij aanwendde om zich gelijk te stellen: en zoodra zij eenmaal begrepen had , dat zijne gelijkstelling nederbuigen was . was hij verloren, de arme Prins, en toch wel buiten hare schuld. Het gebrek aan sympathie had antipathie kunnen worden bij een langer samenzijn; nu was het alleen nog maar koelheid. En daarin had Maria ook gelijk : zij kon niets verhelpen : de koelheid mocht een oogenblik plaats maken voor belangstelling en deelneming bij het zien van zijn leed . zij moest het voelen, om het te kunnen lenigen; en zij mocht God, den Heer der onschuld, danken, dat zij het niet voelde ; zij kon niet weten, hoe oneindig eene weldaad haar geschonken was in hare ruste. Zij schreide van deernis om den man^ dien zij niet beminde : welke andere tranen zou ze gestort hebben, ware hij bemind geweest ! en ze l hadden evenwel moeten vloeien , want de staatkunde en de eerzucht zijn zonder barmhartigheid.

Isabella van Portugal had een oogenblik met welgevallen op den troosteloozen Calabriër neer- _; gezien. ))Met tien zulke dienstmannen verovert | Karei de wereld !quot; mompelde zij met onvrouwelijke zegepraal: daarop naderde zij hem : »Hertog van Lotharingen ! richt u op, ik heb eene goede boodschap.quot;

»Wat kunt gij mij nu nog zeggen ?quot; vroeg hij met gedempte stem zonder van houding te veranderen .

»Een schoon woord, Mijnheer van Calabrië! — Hoop! Zie, lees, ken de bedoeling des Hertogs ' en zij gaf hem eene ongezegelde briefrol.

»Openlijk met u gebroken ; Oostenrijk gevleid en misleid, totdat....quot; maar de jonge Hertog had. terwijl hij sprak, met driftig ongeduld het schrift doorloopen.

Hij stond op fier en moedig , met flikkerende oogen. quot;Hij wil eene kroon !'' riep hij bijna met minachtende bitterheid , «niets dan eene kroon , eer hiij beschikken durft over de hand van zijn kind; zijne kroon zal zij hebben, zoo de Heiligen mij niet tegen zijn ; maar zeg mij ,quot; vervolgde hij smartelijk, «welke kroon zal er eerst nog gewonnen moeten worden , eer het hart het mijne is , dat ik stel boven al het andere ?quot;

De Hertogin- Weduwe antwoordde met eenen ! glimlach : gt; Eene overweging als deze past alleen een' kwijnenden minnezanger uit Koning Réné s | Provence, en niet den toekomenden schoonzoon

va» Karei den strijdbaren. Maria is nog een kind : maar zij zal u liefhebben als gij haar heer zult zijn . twijfel er niet aan. En nu blijft gij trouwe houden aan de overeenkomst, wat er ook moge voorvallen , dat u tot het tegendeel schijnt te manen; neem uw verblijf te Nancy, liever dan aan het hof van den Koning . uwquot; Grootvader.... De Graaf van Campo-Basso is gekozen tot het middel onzer geheime onderhandelingen ; mijn zoon van Bourgondië groet u en wenscht u goed heil en de gunst des Hemels : gij trekt nu vroolijk vanhier , met de hoop in het hart....'quot;

«Zeg veeleer met den dood in het hart, edele vrouw !quot; verbeterde hij, terwyl hij zijn afscheidnam.

En dat wooid der moedeloosheid was eene voorspelling. De krachtvolle , bloeiende jonkman beleefde niet meer eene Octobermaand. In Augustus van het jaar , dat volgde , is hij gestorven. Een dof gemompel heeft Lodewijk XI beschuldigd van zijnen dood. Hij deed hem vergif geven , luidt ! die aanklacht: maar anderen spreken haar ijverig tegen , en loochenen , dat zijn dood door men-schenhanden is vervroegd ; wij willen beiden in het ongelijk stellen: wij gelooven, dat hij aan ^: vergif is gestorven, dat Karei zelf het hem heeft toegediend; maar wij gelooven niet, dat het ; eenig kruid of drank zij geweest, bepaald doode- i lijk voor de bewerktuiging des lichaams; doch hij heeft het lichaam ge lood met het venijn der ongelukkige liefde; hij heeft het lichaam gedood door het hart : hij heeft dat hartstochtelijk en prikkelbaar gestel beurtelings opgewonden en geprikkeld tot de uitgelatenste blijdschap en dan weer neergedrukt en versuft onder de dom-pigste wanhoop ; hij heeft hem altijd aarzelende gehouden tusschen vreeze en hope, de afmattend-ste spanning der ziel, die de zenuwen verslapt , en de spieren vermagert, die het vocht verteert, die het merg uitdroogt in het gebeente ; hij gebood hem rust te houden , terwijl alles in hem kookte en joeg en tot handelen voortzweepte ; hij spoorde hem tot den arbeid , terwijl des jon-gelings krachten reeds bezweken onder den last j des levens. Opdat Karei een eerzuchtig doel een stap nader zoude zijn , stortte hij zich in zijnen radeloozen aanslag op de stad Metz , wiens mislukking de laatste teleurstelling was van zijn gefolterd leven , gelijk ook de laatste daad.

Karei van Bourgondië was zijn tiran geweest, zijn beul, zijn moorder: en toch kon hij met Franz Moor in het rond vragen : «Wie beschuldigt mij hier van moord ?quot; Te Nancy bezweek de jongeling ; een roerend poëtische dood ! Te Nancy zou later eene andere lotsbestemming beslist worden : eene schitterende, die droevig en laag zoude eindigen! Voorwaar, als men de feiten der j Geschiedenis naast elkander stelt, hier den te- i leurgestelden jongeling op zijn doodsbed, daalden schitterenden veroveraar, verstikt in de ijs-moerassen , en boven beiden de hand, die den ; laatsten neerstortte , waar de ander nederzeeg, dan leest men het groote woord «rechtvaardigheid'' in duidelijk, maar ontzettend schrift.

Wij willen van Karel's leven eene bladzijde ■ opslaan . die ons zeggen zal . of er niot een uur geweest is, waarin hem teleurstelling voor teleurstelling is vergolden geworden, en waarin hij zelf heeft gevoeld en begrepen . wat hij anderen heeft doen Ijjden.

TI.

In een der kleine vertrekken van het Aartsbisschoppelijk paleis te Trier vond eene levendige woordenwisseling plaats op den morgen van den i20sten September 1473, en zoo de lieden, die haar voerden , dag en uur niet zoogoed hebben onthouden als wij, is het ten minste niet, omdat de zaak , waarover zij twistten . hun toenmaals weinig ter harte ging. Het scheen toch niet anders te zijn dan eene onderhandeling met een' dier kooplieden, te dier tijde, en nog lang daarna, onder den naam van Lombarden bekend , omdat de eerste hunner uit Lombardijë herkomstig waren , schoon misschien velen der lateren dat gedeelte van Italië noch eenig ander ooit hadden gezien; kooplieden, die vorstelijke sommen op vorstelijke goederen voor Joodschen woeker beleenden , en die even gewillig de bezorging van een gering sieraad op zich namen : die kleinooden verhuurden en kleederen te pand namen , en die zich leenden tot iederen sluikschen en geringen of Openbaren en belangrijken handel , met geen boozer opzet. dan om in het bijstaan hunner medemenschen zelve niet te verarmen , ja zelfs hier en daar nog eene kleine winst te doen. Een man als deze, maar hier zeker wel een Italiaan, zoo niet bepaald een Lombardijër, in eene voormaals prachtige, doch versletene en slordige reiskleeding, stond voor de Markgravin Wilfriede van Spangenheim-Zielberg, in eene ootmoedige houding, en met den ingeroesten glimlach op de lippen van iemand, die gewoon is, elke grofheid om des belangs wille met hoffelijkheid te slikken.

De Markgravin Wilfriede was eene dame op den terugkeer des levens , die evenwel alle aanspraken op schoonheid nog niet had behoeven op te geven. Zij droeg het hoofd moedig en fier, schoon er op dit oogenblik meer bittere dan vroolijke aandoeningen op haar gelaat leesbaar waren; zij hield het oog strak gericht op een kostbaar gesteente . dat zij in de hand hield, en liet het dan weder afdwalen op eenige stukken zilverwerk, waarop familiewapens waren gegraveerd , die iets verder op eene tafel stonden.

De Markgravin was niet alleen ; een jonkman van een zacht en zwaarmoedig voorkomen , tenger en sterk blond , evenals zij zelve in oud-Duitsche kleeding, leunde tegen haren zetel in I eene lustelooze en verdrietige houding. Een ander man met grijze haren , van een eerbiedwekkend voorkomen, zat in een hoogen armstoel tegenover haar , en hij scheen zoo even gesproken te hebben met eene drift, waarvan zijne stem nog getuigde , toen hjj er bijvoegde :

)'Ik herhaal het, die buitensporige verkwisting

brengt ons te gronde en is dienstig tot niets.....quot;

«Tot niets geringer , dan tot de eer van uwen kleinzoon , Graaf van Eickstadt!quot; antwoordde Wilfriede, met een' verwijtenden blik.

pToen i/gt;- het zwaard voerde . hing de eer van een' Ridder aan iets anders dan aan een juweel voor een' hoed,quot; hernam de oude Edelman levendig.

»Dus meent gij , dat het hem en ons niet tot schande zou zijn, zoo de éénige erfgenaam van Spangenheim en Zielberg, de bloedverwant van den Aartsbisschop, bij eene gelegenheid als deze, moest onderdoen voor een' gewoon Ridder van een' vreemden vorst ?quot;

»Ik vrees, dat gij dit niet verhinderen zult, al verpandt gij al de tegenwoordige en toekomende bezittingen van uwen minderjarige aan onzalige Joodsche verleiders, waar geen edelvrouw in mijn tijd zich mede zoude hebben ingelaten : dat was toenmaals schande !*'

))üwe Grafelijke Genade dulde, dat ik haar inlichte , hoe zij dwaalt op drie puntenvoegde de Italiaan hem snel toe. »Vooreerst ben ik, door de genade van de Heilige Maagd , geen slechter Christen dan eenig Duitsch Edelman ; ten tweede, is de lichte overwinst, die ik nemen moet, om te blijven bestaan, geen woeker te achten , in aanmerking van de groote verliezen, waaraan wij blootstaan; ten derde, is Koning Karei VII van Frankrijk uw tijdgenoot naar ik ineene , en deze , die een hoog en machtig Heer was, heeft vele zaken gehad met mijnen vader; ik ben geen onbekend zwerver , Heer ! maar de zoon van eenquot; man, die Fransche kroonjuweelen in zijne bewaring heeft gehad ; en wat aangaat dén wensch der Genadige Vrouwe, om den hoogedelen Markgraaf te doen schitteren, ik neem aan een volledig stel kleederen te leveren met sieraden en gesteenten, zooals het zijn moet, voor duizend thalers en zonder beteren waarborg voor de betaling , dan de Baronie Zielberg alleen.quot;

))De Baronie Zielberg alleen!quot; riep nu de jonge man , die de Markgraaf zelf was , met verontwaardiging , terwijl hij zich uit zijne achtelooze houding ophief. »Het beste erfgoed van mijnquot; zaligen Heer Vader, voor niets beter dan een kleed! Moeder! bij zijne nagedachtenis, moeder! ga niet verder met dezen Lombardiër. Ik zal de gunst van den Aartshertog weten te behouden zonder praalgewaad.''

öOnnoozel kind! dat zult gij niet,'quot; riep de Markgravin driftig . »ik weet hoezeer de Aartshertog bij deze samentreffing wenscht te schitteren ; ik zie dieper en verder dan een kindsche grijsaard en een kinderlijke jongeling. — Gij zijt Edelman van Maximiliaan: voor het eerst zult gij u aan zijne zijde vertoonen, ten aanzien van geheel Duitschland en van den ganschen Vlaam-schen en Bourgondischen Adel. en zoo hij over u te blozen had , waart gij verloren ! Wat zeg ik ! gij moet schitteren , boven allen opgemerkt worden , al zou ik den trouwring van uw' vader

ERNE KROOX VOCE

van mijnen vinger moeten geven in handen van dezen Jood! Ik moet oordeel en moed hebben voor n beiden , en ik zeg u , deze Here en rijke Hertog, die schoonvader wordt van onzen jongen Vorst. eischt uitstekende pracht in wie hem naderen ; hoe zult gij , jongeling I hem behagen . zoo ge voor hem komt. slechter uitgemonsterd dan een gewone schildknaap ?quot;

))En hoe zal ik voor hem staan , als ik mijn' grootsten rijkdom in kleederen met mij draag 1 ¹ sprak de .jongeling ernstig. »Neen , Mevrouw! ik wil.....quot;

»Zwijg . Sigibert 1quot; riep de achtbare grijsaard, «onteer u zei ven niet door een hard woord tegen uwe moeder. Zy is de voogdes uwer jeugd , en zij moge het voor God en uwe vaderen verantwoorden . hoe zij huishoudt met het erfgoed van een' wees. Zij is gewaarschuwd; maar ik weet, dat zij eiken anderen raad versmaadt dan haren eigenen. Zij heeft gezegd wijsheid noodig te hebben voor ons beiden; zij handele naar hare wijsheid ! Slechts dit hoorde zij van haren vader : dat dwaze verkwisting schande werkt! en gij . mijn kleinzoon 1 leid mij vanhier, en blijf gij bij het geloof, dat het der Duitsche Ridderschap goed zou staan, zoo zij dien strijdbaren Vorst te gemoet ging in volle wapenrusting en met goede zwaarden , opdat hij weten mocht, dat. zoo het ons aan goud ontbreekt, wij ten minste voorzien zijn van deugdzaam staal; want zie, ik acht het gedaan met de Duitsche vrijheid, als de Duit-sche^. Edelen vreemde pracht willen nabootsen.quot; En de edele grijsaard, in wiens ziel het meer helder was dan in de oogen, verliet het vertrek, leunende op zijnen kleinzoon. Hij kon niet langer deelnemen aan eene beraadslaging. waarbij zijne stem voor niets gold.

»De oude man heeft niet met zijn' tijd voortgeleefd ; het kind begrijpt dien nog niet,'* sprak de Markgravin, terwijl zij hen koel naoogde; wlater zullen zij mij danken, als de uitkomst mij heeft gerechtvaardigd. Zij weten niet wat het is. zijn goed op woeker uit te zetten ; mijn geweten zegt mij, dat ik zoo handelen moet in het belang van mijn' zoon, schoon het grievend is, dat men zulke offers moet brengen.'quot; Zij liet een oogenblik het hoofd peinzend zinken op de vlakke hand ; daarna vervolgde zij bedaard ; ))En nu , Bertran • do ! aan onze zaken..... Gij zult, onder de bedongen voorwaarden , den Markgraaf , mijn' zoon , een volledig feestgewaad leveren , met alles wat daarbij behoort, en deze steen is begrepen in onzen koop...

«Vergeef mij , allergenadigste!quot; hernam de Lombard, met eene diepe buiging en den eeuwigen glimlach ; «laat mij u herinneren , dat ik voor dezen robjjnknoop, die de muts van den Graaf van Wurteinberg eere zou aandoen, het zilverwerk heb ingeruild , meer ten genoegen van uwe Genade zelve , dan tot mijn voordeel.quot;

Wilfriede zuchtte. «Duizend Ihalers voor één kleed , dat is toch veel,quot; sprak zij ; «gij maakt misbruik van mijne verlegenheid — maar het zij

AREL DEN STOUTEN. 15

zoo — laat het slechts prachtig zijn, en dat zal ' het, niet waar?.... Men zegt, dat deze Bourgondiërs het goud en zilver verkwisten , tot op de dekken der paarden toe,quot; voegde zij er bij, hem onrustig vragend aanziende.

«Excellenza kan gerust zijn; als men alle uit-

spcp-ige praatjes gelooven wilde, die er omgaan.....

Het gerucht gaapt altijd wijder dan de daad ; — wat te Aken nog maar eene muis is , groeit tot een' olifant eer het hier tot ons komt; maar mijne genadige Vrouwe kan mij gelooven, Karei de Stoute heeft de goudmijnen van het Oosten ook niet voor zich alleen ! De Signora Marchesa mag zich veilig op haren trouwen slaaf verlaten: hij heeft Vorsten bruiloftsgewaden bezorgd!quot;

«Zoo wil ik mij dan geheel aan u betrouwen ! Slechts dit nog : zoo gij de Bourgondische manier een weinig in 't oog kondt houden bij het fatsoen, dat zou worden opgemerkt, en het ware eene fijne vleierij.quot;

«Uwe Genade zal voldaan zjjn!quot;

quot;Er blijft mij nog ééne zwarigheid over : de vier pages en twee schildknapen , die mijn Heer zoons gevolg uitmaken, komen ook ten zijnen laste. Andere vorsten voorzien zelve in diergelijke behoeften van hunne hovelingen , maar onze Keizer Frederik doet niets voor de Edelen van den Aartshertog! Hoe maak ik het met de lieden van den Markgraaf ? het is een vereischte , dat zij volgens zijnen rang en met zijne kleuren te feest komen.''

«Voor den kleinen prijs van zes honderd tha-Lers belast ik mij met de bezorging daarvan, Mevrouw! zoo hare Genade in gereede penningen betalen wil....quot;

«Gij wilt, wat mij onmogelijk is.quot;

«Moet ik hare Genade dienen met mijne schade ? Ik zal zelf moeten opnemen : 80U Ihalers in waarde aan goud of zilverwerk zal voldoende zijn.quot;

gt;• Alles wat de huishouding van den Markgraaf te missen heeft, is in uw bezit antwoordde de Markgravin met een treurig schouderophalen.

»De Moeder Gods verlaat de haren niet; ik zal u 800 thalers weten te bezorgen op het Markgraafschap Spangenheim; de Marchesa betaalt mij in gemunt geld , met een klein loon voor bewezen diensten , en alles is gered.quot;

» t Is den Hemel geklaagd , hoe onbeschaamd lieden van uwe soort hun voordeel doen met onzen nood....quot; sprak de Markgravin , terwyl hare zware pinkers tranen van verbittering terughielden. vLombardijër! zoo ik niet wist, dat gij allen gelijk waart....quot;

*Zoo hare Genade niet wist, dat niemand kariger eischt, en trouwer volbrengtverbeterde hij glimlachend.

«Mensch! ik weet geene andere uitkomst.quot; hernam zij, opstaande in eene soort van wanhopige overspanning. «Ik zal u eene volmacht geven voor mijn rentmeester, en dan ga uit mijn oog; gij plundert hier als een Turksche strooper in Hongarije....''

^Helaas! de Marchesa weet niet, hoe arme kooplieden , als wij . door de groote Heeren worden uitgezogen en mishandeld : daar wordt geen Ridder geslagen of wij lijden schade bij zijn harnas hernam Bertrando , de klacht met eene tegenklacht beantwoordende. quot;Maar zal de Hoogedele moeder eene slechter vertooning maken dan haar Heer zoon ? Heeft uwe Genade zelve niets noodig ?'quot;

»Ik ben tevreden als hij slechts kan schitteren; de Heilige Maagd , die mij hoort, weet, dat ik iederen wensch heb opgegeven, behalve hetgeluk van mijn' zoon sprak de Markgravin , terwijl zij den Lombardijer van zich zond : — zij had er kunnen bijvoegen; »en elke ijdelheid behalve de moederlijke....' Men zal haar de zucht, om tot zulken prijs met hem te schitteren, misschien vergeven , als men weet. bij welke gelegenheid een dos dienen zou, die door zulke middelen moest Avorden aangeschaft.

Men heeft reeds uit de woorden van de Markgravin en van de haren begrepen , dat men Ka-rel den Stouten wachtte te Trier. Hij kwam er met geen gering doel. Eene brandende begeerte zijner ziel hoopte hij er vervuld te zien. Nadat hij zich het hoofd zoo zwaar beladen had met de lauwerkransen der overwinning, wilde hij het ook nog gewijd zien door de gouden kroon der Koningen. Slechts één mensch op aarde had de bevoegdheid, hem dien dienst te bewijzen : de Keizer van 't Heilige Hoomsche Rijk : en Frede-rik III had beloofd, zich tot die daad te leenen. Sinds lang hadden het Huis van Oostenrijk en de machtige Vorst van Bourgondië elkander weder-keerig het hof gemaakt, met wenschen en be -doelingen , die zij wederzijds doorzagen en aanmoedigden , maar waarvan de verwezenlijking tot hiertoe altijd was verhinderd geworden en ter zijde gesteld door den rusteloozen en krijgszuchtigen gemoedsaard van den laatsten, die hem altijd in oorlogen en in moeilijkheden wikkelde. Nu echter had hij zich eene poos rust willen geven : niet de rust des vredes — eene zoo vaste en zekere bad hij niet kunnen dragen, — maar die van den wapenstilstand met zijnen ouden vijand Lode wijk XI. Die rust had hij eerst gebruikt, om het kapittel der Vliesridders te Valenciennes bijeen te roepen , gedeeltelijk met het doel, om de talrijke verliezen , die de orde geleden had , door het benoemen van waardige leden te herstellen ; maar bovenal, om door die edele broederschap zijne aanspraken op Gelderland gewettigd te zien ; er is elders gezegd, hoe hij tot die aanspraken kwam , en men begrijpt, dat het hem niet veel moeite kostte . zijn pleit bij de Ridders te winnen , daar zelfs de gevangen Hertog Adolf niet tot eigen verdediging werd toegelaten. Daarop had hij met voortvarende drift, en met de snelheid van Cesar , die kwam, zag, en overwon, zich van het toegewezene meester gemaakt, en zooveel haast had hij toen , om de nieuw aange-worvene bezittingen, met al zijne overige Staten, onder een' weidschen titel vereenigd te zien, dat hij de verovering van Friesland, die hem eene lichte taak ware geweest, tot andere tijden uitstelde , om zijne toebereidselen te gaan maken voor zijne grootsche ontwerpen te Trier. Even te voren had ook de dood van den jongen Hertog van Lotharingen hem de volle vrijheid gegeven , om de vleiende verwachtingen , waarmede hij het Huis van Oostenrijk streelde, tot stellige waarheid te maken , zoo hij dat goedvond: en zijne verbintenis met Keizer Frederik had er door gewonnen in hechtheid; maar nog eene andere erfenis had Nicolaas van Calabrië hem nagelaten : rechten op Lotharingen te betwisten aan den Prins de Vaudemont, en, onder meer dienaren, die in Karel's dienst overgingen , den Graaf van Campo-Basso. Wie zijne levensgeschiedenis kennen, weten, hoezeer beide hem noodlottig^ zijn geworden : maar het staat niet aan ons om daarop te wijzen : nog had de fortuin hem niet anders geschonken dan hare lachjes, en hij stond nu op het punt , om haar de vervulling van zijnen hoogsten wensch af te dwingen !

Die wensch , de zucht naar het Koningschap, is in hem misprezen, als de wensch der ijdelheid. die zich vergaapt aan een' naam. En het is zoo, hij had van zijn' vader Philips kunnen leeren , dat het werkelijk bezit der macht ontzaglijker maakt dan een luidklinkende titel; hij wist bij ondervinding, hoe een Hertog geëerd kon zijn en te duchten onder gekroonde hoofden : hij zag in Lode wijk XI , hoe de Majesteit van een' gezalfden Koning niet zoo sterk schittert in de oogen van Prinselijke onderdanen , om hen van opstand tegen zijn gezag en kabalen terug te houden; hij kon weten . dat zijne Gentenaars zoomin een' Koning zouden ontzien als een' Hertog, in de dagen van uitspattenden vrijheidszin; hij had moeten overwegen de onoverwinbare moeielijkheid, die er in liggen moest, om landschappen , even oneindig verschillend in zeden en in kleeding, als in spraak en staatkundige voorrechten, plotseling onder denzelfden staf te laten knielen, gelijkmatig te beheerschen naar dezelfde wet, en eerbied te leeren voor een gansch vreemd gezag : hij moest begrepen hebben, dat een rustig Hertogdom en een bloeiend Graafschap een opperhoofd kalmer dagen geeft, en het heil van een volk beter verzekert, dan een Koninkrijk vol opstand en tweedracht: doch vooreerst is het heil der volkeren altijd het voorwendsel, maar zeker niet altijd het doel van de Vorsten in 't algemeen , en van dezulken als Karei in quot;t bijzonder; ten andere moest hij toch reeds zijne Staten regeeren, als een krachtig rijder zijn schichtig strijdros , den toom strakaangehouden en de knieën tegen de zijden gedrukt: en zeker moest de taak, om zoovele halsstarrige hoofden naar denzelfden vorm | te verkneden , een' man als deze meer aantrekken dan afschrikken. Daarbij kon het niet vreemd zijn, dat een Vorst, die uiterlijke pracht en glans kende en gebruikte als middel om op de omringen-! den te werken , die al de voordeden van zichtbare meerderheid volkomen wist te schatten, en

de zedelijke meerderheid, die onzichtbaar is, blechts onduidelijk begreep, de begeerte opvatte, om van hen , wier gelijke , wier meerdere hij was in macht, in rijkdommen , in krijgseer , niet langer de mindere te zijn in rang , en dat de Hertog , wiens vriendschap de Koningen van Engeland afvleiden, hetzij ze York of Lancaster ten wapenkreet hadden ; wiens macht en nabuurschap de schrik en de foltering was van den koning van Frankrijk : wiens Bondgenootschap met vlei-ereien en aanbiedingen gekocht werd door den Keizer van Duitschland , eindelijk moede was als Hertog te staan , waar het hun als Koningen vergund was te zitten. Eu waarlijk , er waren geringer Koninkrijken opgericht geworden, dan dat van Bourgondië wezen zou, met al de Staten en landschappen , die het bevatte, van de Lauerzee en West-Frieslands noordpunt af, tot op de Saöne en de wijngaarden van Bourgondië toe. Een Koninkrijk van Bourgondië was zelfs niet eens een vreemde naam in de geschiedenis der volken, schoon het bij een vorig daarzijn andere , maar geene rijkere deelen had omvat ; de wensch des Hertogs was dus geene zoo gansch buitensporige opvatting der eerzucht, en Karei de Stoute had niet zich zelf moeten zijn , zoo die niet in hem was opgekomen , zoo hij niet alle middelen , die hem ten dienste stonden had aangegrepen , om dien vervuld te zien. Doch het was nog iets meer, dan de zucht om zich met Koninklijke Majesteit te omkleeden ; ruimer en belangrijker ontwerpen waren er op gegrondvest; maar zij lagen nog verre , en bovenal trachtte hij ze te verbergen zoogoed hij konde , schoon hij beter de gave had zijne plannen door te drijven met de kracht van het zwaard , dan ze te verbloemen voor het scherpziend oog van omringenden. Uit zijn eigen mond zullen wij ze verstaan.

Zoodra de gewichtige samenkomst met den Keizer besloten was , zag de Hertog van Bourgondië uit naar het oord , waar zij plaats zou vinden. Hij dacht het eerst aan Metz , eene stad, die hem bij zijne plannen op Lotharingen te gelijk van dienst konde zijn ; maar de goede burgers , die den aanslag van Hertog Nicolaas op hunne vrijheid niet te lichter vergeten hadden , omdat die mislukt was, dankten voor die gevaarlijke eere; en schoon Karei, half schertsend , hen op zijn geschut wees, als op den sleutel hunner stad, die hij in zijne handen hield, de bedreiging baatte zoomin als de belofte , dat hij alleen als vriend binnen hare muren wilde zijn ; en schoon de Keizer zelf zijne tusschenkomst aanwendde , de vrije Rijksstad bleef volharden bij hare weigering , die echter in de zachtste woorden werd uitgedrukt, en vergezeld ging van aanzienlijke geschenken in goud i en keurigen levensvoorraad , om den toorn van den geduchte door bewijzen van hoffelijkheid af te leiden. Welke gewaarwordingen de vermetelheid dier burgers in hem mogen hebben opge- j wekt, hij verbloemde ze voor ditmaal, en Trier werd gekozen. Trier boog zich met welgevallen ; voor die keuze; Trier schikte zich op, vlocht bloemfestoenen , sierde hare huizen , dekte hare straten met tapijtwerk , opdat zijne paarden zacht mochten treden ; pijnigde haar vernuft in het uitvinden van feesten, in het uitvinden van krachtige woorden , die hare vreugde moesten uitdrukken : in het uitvinden van nieuwe lofspraken, ter vereering van de deugden des komenden ; men zegt zelfs , dat zij nieuwe deugden in hem heeft uitgevonden , om te ruimer stof te hebben voor haar feestgejuich. En de Duitsche Adel deed voor Trier niet onder. Ten deele uit ijdelheid , ten deele uit naticnalen trots , ten deele uit vleierjj aan den Keizer zeiven en zijnen zoon, spande deze zich in om te schitteren , en getroostte zich opofferingen en moeiten , op de wijze , als wij het gezien hebben bij de Markgravin van Spangen-heim , wier handeling en beraadslaging niets was dan een tafereel van alles wat Frederik's hovelingen , van den grootsten tot den kleinsten, moesten aanwenden en zich getroosten , om de pracht der komende vreemdelingen te evenaren en zoo mogelijk te overtreffen. De Vorsten drukten hunne onderdanen door nieuwe heffingen; kleinere landheeren gaven hunne goederen en vazallen in pand bij woekeraars ; ridders en kleine adel, die niet genoeg te beleenen hadden , wikkelden zich in schulden , waarvan de scbuldeischers den last zouden dragen — maar allen , zonder onderscheid , moesten door ongewone en schadelijke pogingen zich opheffen tot een ongewoon praalvertoon ; en toch had zich de Duitsche natie , door hare eenvoudigheid van zeden , tot hiertoe van de overige volkeren der Christenheid onderscheiden. En zij zou wèl gedaan hebben zoo zij zich bij deze gelegenheid had durven toonen zooals zij was , en niet had willen schijnen wat zij niet was. Zy waagde veel met die onhandige nabootsing van eene weelde, waarvan alleen onzekere geruchten tot haar gekomen waren , en die ook , zoo zij ze had gekend, in hare volkomenste verfijning ten eenenmale buiten het bereik harer krachten had gelegen. Zij waagde hare fortuin en hare achtbaarheid. De vader der Markgravin had gelijk: zij had zich niet op den voet der mededinging moeten stellen, zoo had zij zich gehoed voor het belachelijke der ongelijkheid. De oude Graaf had het gevoelen uitgesproken van meer dan éénen helderzienden Duitscher, die zijne vaderlandsche eer liefhad ; maar niemand waagde het in die dagen, eene overtuiging als deze zoo vrijmoedig lucht te geven ; de wijssten wendden zich af als hij . en zuchtten in stilte over de overmacht der ijdelheid en der eigenliefde , die de menigte voortdreef.

De hertog van Bourgondië was ook de man niet, om werkeloos te blijven, waar anderen zich zooveel moeite gaven. Hij maakte verbazingwekkende aanstalten voor de reize , die hij ondernemen ging, om eene kroon te halen. Van aile kanten deed hy voorraad van levensmiddelen bijeenbrengen , om het onafzienbaar getal van Vorsten , Heeren , Ridders , Dienaren en Krijgslieden, die zijnen staf zouden uitmaken , het noodige te verschaffen. De bosschen van Luxemburg moesten

schatting brengen van hun wild; de wijngaarden van Bonrgondië van hun edel sap: de weilanden en korenvelden van Henegouwen hunne veldvruchten ; de bloeiende koopsteden van Vlaanderen gaven het kostbaarste harer handelswaren ; de kunstige fabrieksteden van zijne noordelijke en zuidelijke graafschappen offerden hare heerlijkste gewrochten van tapijtwerk en onnavolgbaar keurige stoffen; Brussel zond kant, Namen bood ijzer , en alle verdere rijke steden van al zijne Vorstendommen waren genoodzaakt hare hulde te brengen in gemunt metaal. Voorwaar, Karei van Bonrgondië , die de Stoute was bijgenaamd , en die met zevenvoudig recht dien bijnaam verdiende , was koninklijk uitgerust , toen hij . volkomen tot den tocht vaardig , met geheel zijnen stoet nog eens naèir Aken heentoog, om de Lieve Vrouwe van hare Hoofdkerk een pelgrimsgroet te brengen, welken de Hertog had beloofd. Een nieuw bewijs, hoe in dien tijd Christelijke vroomheid gelijken tred hield met fiere Vorstenhoogheid; hoe zij elkander noch botsten noch vooruitliepen. Het was roerend te zien, hoe de overmoedigste aller Vorsten, in de bedwelming van tegenwoordige grootheid en in de duizelende verwachting van toekomende, toch nog geheugen behield voor een verschoven godsdienstplicht: hoe hij , die alle menschen beneden zich zag, en die zijne menschelijkheid moest j vergeten hebben , zich toch nog Christen gevoel-! de, om zich het allereerst te buigen aan de voeten van de moeder zijns Gods .... O ! de geschie-; denis is meer dan wij weten. Zij geeft beschamen-_: de lessen , terwijl wij meenen dat zij alleen vertelt.

Karei was toch zoo weinig de man , om het aardsche te vergeten , dat hij te gelijk van deze gelegenheid gebruik maakte , om de goede stad Aken zijne ontevredenheid duidelijk te maken over hare vroegere ondersteuning zijner vijanden te Nijmegen , met eene bepaalde aanwijzing van de middelen, waardoor die toorn moest verbeden worden. En verzeld als hij was , hadden de Ake-naars hem niets te weigeren ; zij brachten zooveel gouden vaatwerk en gemunt zilver aan zijne voeten , als hij bij wijze van boete geëischt had ; zij deden meer : ontzet en verbijsterd door de oogverblindende pracht, die hij in hun midden was komen ten toon spreiden , wisten ze hunne bewondering en hunnen eerbied niet beter uit te drukken , dan door hem de hoogste eer te geven, waarmede zij een' mensch vermochten te ontvangen. Zij brachten hem dezelfde eerbewijzingen en dezelfde hulde, die zij den Keizer verschuldigd waren. Wie Karei kent, weet, dat zijne goede vrienden , de Akenaars . voor altijd zijn hart hadden gewonnen.

m.

De reizende , die zich niet lang vooruit een verblijf had besproken in het Bisschoppelijk Trier, had er in de laatste dagen van September geene — ! of ten minste de allerslechtste huisvesting te wachten , die ooit voor hoogen prijs is verleend geworden. Daar was eene zoo ontzaglijke menschen-menigte toegevloeid, dat ze elkander een stroo-breed ruimte gingen betwisten op de openbare straat, en dat het bijna scheen , of er vrije lucht te kort zoude komen voor zoovelen , als daar op ééne plek adem kwamen scheppen.

Trouwens, men weet, hoe het belang en de nooddwang en de nieuwsgierigheid stroomen van menschen heenzweepen naar het oord, waar iets te zien zal zijn, of iets merkwaardigs moet voorvallen. Ieders verbeelding kan zich licht eene voorstelling maken van eene opgepropte stad, vol joelende massa's; wij wagen ons niet aan de beschrijving van wat men zoo goed kent, maar roepen veeleer uwe deelneming in voor een reisgezelschap , dat er al het onaangename van ondervond. Het bestond uit een' man van middelbaren leeftijd, twee jongelingen en een meisje , een' vader met zijne kinderen , op kleine, maar sterke paarden gezeten , en, naar kleeding en voorkomen, behoorende tot den gegoeden burgerstand. Zij hadden nu voor de derde maal vruchteloos aanzoek gedaan , om in een der huizen, die van de gastvryheid nering maken , te worden opgenomen ; vergeefs.... men had hen teruggewezen , met die onvriendelijkheid , als anders alleen ten deel valt aan lieden, die niet betalen kunnen, en die dus de hulp het meest zouden behoeven. Moedeloos en verlegen zagen zij zich van alle kanten verdringen , totdat de paarden steigerden, en wisten niet naar welke zijde zich te wenden . toen de | oudste hunner van ergernis een' krachtigen Duit-: schen vloek uitstiet, met de weinig vleiende bijvoeging voor de Trierenaars:

«Hans Kreinschulte is een uilskuiken, dat hij zijn deftig huis te Baden Baden verlaten heeft, ' om in dit oude rattennest vergeefs een hol te j zoeken!quot;

De verwensching of de naam had de kracht i van eene bezwering; wij gelooven, dat het de ; naam was; want nauwelijks had de man , voor i wiens huis die werd uitgesproken, en die koel-i bloedig met de handen in de zijde tegen de deurstijlen leunde , dien gehoord, of hij nam deel in de lieden , wier lot hem tot hiertoe zoo onver-i schillig was geweest.

»Hans Kreinschulte van Baden !quot; riep hij, voor-: uitstappende. ))Zal Hans Kreinschulte van Baden, voor mijne deur staande, om huisvesting verlegen zijn ? Bij St.-Lazarus! die schande zal niet over mijn hoofd komen. Meester! beste MeesterI hoe kondt gij hier zijn , en niet het eerst denken i om Ulrich Alt^rer op te zoeken?quot;

Bij de eerste klanken dier stem, kleurde een blos van vreugde de bolle wangen van Krein-^! schulte; hij sprong schielijk van zijn paard, werkte , zich met zijne forsche armen dwars door de me-: nigte heen, en stond weldra hand in hand met Ulrich , die ook van zijne zijde ruim baan had gemaakt.

»Ulrich ! jongen ! kon ik weten , dat ge hier

een gezeten man waart: en is die kostelijke kuiperij de uwe ? Wel, vriend! ik had u eer in het vat van Heidelberg gezocht, dan in zulken stand!quot;

«Meester! ge moogt St.-Geertruide, patronesse der reizenden. eene kaars opsteken, dat ik u herkende aan uwe grove stem en aan het woord, dat gij mij zoo vaak naar het hoofd wierpt, toen ik nog leerling was ; ge zoudt in geeno herberg huisvesting gekregen hebben , al ware het achter de paarden . en voor goed goudgeld. Wat blijven de jongens nog talmen met hier af te stijgen : meenen zij , dat ik de zoons van hunnen vader op straat zal laten staan ?'*

))Wij zijn met ons vieren antwoordde Hans aarzelend ; «mijne dochter is met mij.^:quot;

»Ik heb plaats voor allen, als ze zich een weinig schikken willen ! Süschen kan het kamerken van mijne stiefdochter deelen; de paarden zullen hier of daar wel stalling vinden, al moest ik ze tusschen de vaten stoppen. Hallo, jongen!quot; en de Meester kuiper riep een paar zijner knechten uit de werkplaats, whelp die lieden dadr ! ze kunnen de beesten niet onder het volk laten staan.quot;

Voor de vreemdingen keerde nu de zaak ten beste. De gapende menigte . die zich met hunne verlegenheid vermaakt had. week uiteen, half uit eerbied voor de fiksche vuisten der kuipersknechts . half omdat de aardigheid van de vertooning af was: de eene broeder bracht de schuchtere zuster , die de oogen nog niet had durven opslaan , in het gastvrije huis: de andere ging met de knechts voor de paarden zorgen, en de gulle Ulrich leidde zijn' ouden Meester en de zijnen wat meer binnenwaarts in het voorhuis, hun in voorbarige drift de geschiedenis van zijn geluk meêdeelende , eer hij hun rust gunde : ze wisten dus in eenige minuten , hoe hij zijne fortuin had gemaakt, door de gegoede weduwe te trouwen , wier huis hij als meesterknecht was ingetreden : hoe het hem somtijds wel eens speet, dat hij niet liever hare knappe dochter had gevraagd , die van jaren beter zijn portuur ware geweest, maar hoe hij zich dan weer tevreden stel-; de, als hij indacht, dat hij aan de oudere toch ' ook eene goede vrouw had, die zich niet al te veel liet voorstaan op den rijken bruidschat, welken zij had aangebracht. En Meester Hans daarente-1 gen kon niet, tot hij bedaard gezeten was, zijnen ^: gastheer het verhaal sparen van den lust, die in hem was opgekomen , om de plechtige kroning te zien van zulk een grootmachtig Vorst, als de wijdberoemde Hertog van Bourgondië, en hoe zijne dochter nacht en dag droomde van de feesten, en hoe men in het Badensche er zooveel van sprak, omdat de Markgraaf van Baden zelf in des Keizers gevolg was heengetrokken , en vele jonge Edelen met zich genomen had. Hoe hij de kuiperij aan zijn' oudsten zoon , die gehuwd was. veilig had kunnen overlaten , en al wat daar meer zijn mocht, en wat nog minder dan dit onze belangstelling kan wekken.

»Laat ik u by mijne vrouw brengen ,quot; sprak L'lrich, nadat alles wederzijds was aangehoord , en , het meisje bij de hand nemende , ging hij hen vóór , toch niet zonder eerst nog te hebben uitgeroepen : »St.-Lazarus zij mij genadig! wat zal vrouw Barbara jaloersch worden ! Hoe Süschen ook in die vijf jaren tot een overschoen maagde-lijn is opgegroeid!quot;

En de man had gelijk. Wel was Süschen wat men een overschoon maagdelijn zou kunnen noemen. Een lief bevallig kind , slank en tenger als eene sylphe, blank als het schuim van de woelende Moezel, met wangen , zacht blozend als had een meester schilder er met lichte hand een tintje karmijn op aangebracht , en oogen zoo helder en zoo trouw en zoo vroolijk , dat zij den menschenhaat en de zwaarmoedigheid zelve eenen glimlach zouden hebben afgeperst, als zij ze opsloeg ; maar ze had die tot hiertoe altijd neergeslagen, de kleine, verward en verlegen en verbijsterd als zij was onder dit gewoel , onder die verrassing, onder dit nieuwe leven , dat zich voor haar opende , voor haar , die van de wereld nooit iets anders had gezien dan het huis haars vaders, de kerk , waar ze gedoopt was en nu ter biecht ging, en de straten van hare moederstad. Blonder en zijdeachtiger haar had nooit, van onder een eng zwart kapje, op blanker schouders neêrgegolfd , onder al de blonde en blanke dochteren van Duitsch-land ; maar geen van haar o gt;k had zich zoo ontrustend teer gewenscht, zoo onuitsprekelijk fijn en reeachtig vlug, als ware zy eene stroomnimf van den Donauoever. De sterkgekleurde verhalen van al het heerlijke , dat er te Trier te zien zoude zijn , had hare verbeelding getroffen , die tot hiertoe in de beperktste werkelijkheid geenerlei voedsel had gevonden, Hoe minder zij er zich een denkbeeld van wist te maken , hoe meer zij het zich in de bontste onwezenlijkste gestalten voorstelde , maar ook hoe meer zij er met een gloeiend verlangen op heenstaarde. Het was met haar geworden : wal dat onbeschrijfelijke zien of sterven !quot; Ook was zij het geweest, die den gro-ven Hans Kreinschulte haar zielsverlangen als had ingeënt ; en de goede man, die niet recht wist, vanwaar hem die reislust was toegekomen , en j nog minder begreep , hoe zijn huiselijk Süschen dien deelde , had toch aan den eersten niet kunnen weerstaan, en aan de laatste toegegeven , toen zij de vergunning afvleide, om hem te vergezellen. De goedaardige man had zijne moederlooze eéni-ge dochter nooit iets te weigeren gehad ; en tot hiertoe had ze nimmer wenschen geuit, wier voldoening haar gevaarlijk had kunnen zijn Die , welke nu haar éénige was , de luisterrijke veree-niging van pracht en hoogheid langs hare oogen te zien voorbijgaan ; den Keizer van Duitschland en dien machtigen vreemden Vorst, met al hunne Heeren en Grooten, op het statelijkst uitgedost , zou nu weldra vervuld worden. Frederik was reeds met de zijnen binnen Trier, maar hij was er stil en zonder feestelijkheid ingetrokken. Uit eene fijne hoffelijkheid jegens den Hei tog,

20 EENK KROON VOOR

zou de Keizer zich buiten de stad met dezen samentreffen , om gezamenlijk hunne plechtige intrede te doen ; men wist dat Karei de Stoute reeds in aantocht was : men verwachtte hem den dag, die nu volgde.

IV.

Op den ochtend van dien dag had het grijze Trier, dat nog geheugen had van den tijd der Romeinen , toilet gemaakt als eene oude coquette, die hare laatste verovering opwacht ; alles wat ter harer versiering was gereedgemaakt, had zij nu om- en aangehangen tot overlading toe ; want Karei de Stoute was nu tot dicht bij haargena-; derd , en de Keizer met den Aartshertog en geheel lum gevolg van Grooten en Prinsen had de stad verlaten , om zich bij hem aan te sluiten. Het ongeduld der volksmenigte, die zich bij duizenden had samengedrongen op iedere plaats , waar mogelijkheid was , of slechts waarschijnlijkheid , om den stoet te zien , klom nu met iedere minuut. De bewoners van Trier en van halt Duitsch-land , en van alle omringende landstreken, stonden daar met ingehouden adem, met uitgerekten hals , met gespannen trekken , met harten kloppende van verwachting; daar vernam zij , dat Jan van Baden , Aartsbisschop van Trier , en zijn broeder , de Markgraaf Christoffel, de poort waren uitgetrokken . om de doorluchtige komenden te ontvangen. Nu konden er nog maar weinige oogenblikken liggen tusschen het verlangen en het aanschouwen — eindelijk — een diepe zucht van voldoening doorliep de gansche schare — eindelij k vertoonden zich de wapenknechten des Keizers niet de Keizerlijke banieren en den standaard van het Heilige Koomsche Kijk , de dubbelde arenden , met het wapen van het Huis van Oostenrijk in het midden ; naast hen gingen , in smalle colonnes, zes honderd Bourgondische mannen , in lichte wapenrusting en eenparig in quot;t rood gekleed; beiden waren meer een geleide dan een deel van den stoet, die eerst geopend werd door honderd Bourgondische jongelingen van uitstekende schoonheid , met bijna vrouwelijke zorg en verhjning getooid, met lange blonde lokken, die tot op de schouders neervielen ; zij waren ongewapend, en 1 droegen de standaarden , waarop de Leeuw van I Bourgondie prijkte , en het rooae kruis van St.-i Audnes.

Zij alleen wekten reeds de bewondering en het jubelgeroep der menigte. Onmiddellijk op hen volgden de twaalf krijgstrompetters des Hertogs, en zijne fluitspelers , benevens de zes meistreels met hunnen Koning , en de geheele muziek zijner kapel, die het gehoor der lieden van Trier niet minder streelden, dan zij vroeger de verbazing der Akenaars hadden opgewekt. De hoogwaardige Bisschop biechtvader, omringd van zijne geestelijken en van al de leeken , die tot de bediening der kapel behoorden, ging met achtba-

DEN STOUTEN.

ren tred daarnevens. De Grootstalmeester, dragende de groote banier , die nooit kon worden ingerold , volgde met de pages aan zijn bestier toevertrouwd, kinderen uit de aanzienlijkste huizen van Bourgondië en Vlaanderen; de eerste schildknaap voorsnijder, met de andere hooge beambten van 's Hertogs tafel, de Opperhofmeester en zijne onderhoorigen, de Grootkamerheer , schitterend verzelschapt, en meerderen nog, trokken achtereenvolgens heen voor het starend oog der toeschouwers , die van verwondering tot verwondering werden opgevoerd bij het zien van die kleederpraal, van die uitmonstering der paarden , van die schatten in goud en gesteenten , in bontwerk en zijde, in fluweel en goudstof, die al hunne begrippen van pracht en rijkdom tot flauwe en onnoozele kindersprookjes vernederden. En toch hadden zij hunne toejuiching kunnen sparen tot nog zintreffender schouwspel. Zij hadden moeten wachten, totdat die groep wapenkoningen en herauten voorbij was , ieder van welke in de handen de banier , in de kleeding de kleuren, en op het kleed de wapens droeg van eene der heerlijkheden des Hertogs; de wapenkoningen met hunne kronen van verguld zilver , zonder lofwerk of gesteenten, dan alleen de safir, ten zinnebeeld der reinheid van hun ambt; zij hadden waarlijk moeten wachten ; want toen ¹ eerst kregen zij te zien, wat het al te zamen overtrof: Karei de Stoute zelf, geheel geharnast als het een' zoo krijgshaftig Vorst betaamde, maar een harnas , rijker gesierd, en van hooger waarde dan geheel- het kleed van goudlaken des Keizers, schoon daarvan de wijde loshangende mouwen met parels omzet waren. Over zijne rusting heen droeg hij een hertogelijken mantel van goudstof, met het fijnste bout gevoerd , en waarop diamanten en edelsteenen van de hoogste waarde de figuren vormden in gebloemte en randwerk. De juweel, die dit kleedingstuk op den linkerschouder samenhechtte , was aan alle hoven der Christenheid bij name bekend en beroemd, i Het was niet vreemd, dat hij de Lamp van 1 Vlaanderen had gekozen, om hare glansen te i werpen op zijn' statelijken tocht. Een dergelijk gesteente, welks geschiedenis men nagevorscht heeft en opgeteekend, hield ook de vuurroode : pluimen op zijn' helmtop bijeen, en anderen ; flonkerden in zijn ordeteeken , in den vorm der ¹ vuursteenen , van het gulden vlies; maar meer nog dan die glans van kleeding, waar het oog zich eer blindheid op zien zou, dan de be won- j dermg verzadigen, onderscheidde hij zich van allen rondom hem , van den Keizer vooral, door zijne trotsche en fiere houding, zijne welgemaakte , gestalte, die ongewone spierkracct verried en eene frissche gezondheid, en bovenal door dien levendigen gloed van dat sprekend donkere oog, waarvan iedere blik gebiedend was er ontzag afdwong ; door de onverzettelijke wilskracht, en de volharding , die blind was voor eiken hinderpaal, uitgedrukt op dat voorhoofd, dat zich licht l'ronsde door ongeduld, maar niet gegroefd kon j

worden door zorgen ; door die stoute onversaagdheid in de trekken van'dat donkerbruin gel.iat , dat gloeien kon van strijdlust of toorn , maar nooit verbleeken van vreeze. Dat was wel de vor-stelijkste krijgsman en de strijdbaarste Vorst, die ooit een' heerschersstaf had gezwaaid , te gelijk met een zwaard — o ! de Keizer, Keizer Fre-derik , mocht het voorhoofd omgeven hebben met de eerwaardigste kroon der wereld ; mocht zich de leden hullen in een statelijk sleepgewaad van goudlaken ; mocht Karel's flonkerenden mantel om de schoudors hebben gehangen, hij zou bij dezen niets geschenen hebben dan een' opgeschikten grijsaard . en de andere ware Vorst gebleven in den maliënkolder van eenen wapenknecht. Karei mocht aan Frederik's linkerzijde voortrijden als de mindere ; hij mocht bij het samentreffen met dezen, als leenmans plicht was , van het paard zijn gestegen , en eene knie ter aarde hebben gebogen ; de Keizer mocht hem met gezag hebben opgeheven en als vader omhelsd — eene meerderheid door geene woorden aan te wijzen , maar door allen duidelijk gevoeld, bleef aan de zijde van den grootschen Hertog.

De indruk, dien de nooit aanschouwde praal-vertooning van den laatsten en geheel zijn schitterend gevolg had gemaakt op het gezelschap des Keizers, uitte zich door eene doffe verslagenheid. Zoo wij tot hiertoe van deze edelen weinig melding maakten, schoon zij te gelijker tijd, ter zelfder getale en aan de hoogere hand der Bourgondiërs voorttrokken, is dit. omdat wij niet telkens eene vergelijking wilden wagen , die in hun nadeel had moeten zjjn. Zij hadden die trouwens zelve gemaakt met den eersten blik op de vreemdelingen. De adel van Duitschland boette op dezen dag met bittere teleurstelling en beschaming zijne aanmatiging, om zich te meten met de pracht-lievende ridderschap van het weelderigste en rijkste volk der bekende wereld. Zoo zij zich niet op de rijë der mededinging had gesteld , zij zou de belachelijkheid ontgaan zijn , te gelijk met de uitputting ; en ook daarin had de oude Graaf gelijk gehad : zoo zij zich gedost hadden in krijgsmansrusting , zou de glimlach van spot, dien Karei en de zijnen met moeite op de lippen terughielden bij het zien van een' tooi, dien hij armelijk achtte, in een' blik van hoogachting zijn verkeerd: de Hertog van Bourgondië , krijgsman in zijn hart, onder al het goud, waarmede hij zijne borst sierde, zou onder het staal de waarde geschat hebben van krijgslieden , die hij miskennen moest onder deze zijde.

Het waren toch de besten en edelsten van het Rijk, welke den Keizer omringden: Lodewijk en Albert, Hertogen van Beieren ; Karei, Markgraaf van Baden ; Eberhard . Graaf van W urtemberg ; de Graaf van Vernemburg; die van Catzen-elle-bogen , Heer van Darmstadt, en meer anderen ; ook hooge Geestelijken, de éénigen. die wedijveren konden in uiterlijke voordeden met Karel's hovelingen ; de Aartsbisschop van Mentz , A dolt van Nassau ; George van Baden, Bisschop van Metz;

i maar de parel van geheel zijn hof, gelijk de hoop van zijn Huis, was de Aartshertog Maxi miliaan . een bevallig jongeling, in wiens heldere oogen schranderheid en scherpzinnigheid u tegen flonkerden , gelijk aanvallige minzaamheid u toelachte van zijn jeugdig gelaat. In zijn gewaad van pnr-peren damastzijde met zilveren boordsel, dat hij met edele waardigheid droeg , zag hij er uit, zoo als het zijnen jaren en zijn rang paste, zonder overdreven praalbejag en zonder gemaakte eenvoudigheid. Nog zag men in de rij der Oostenrijksche Heeren een' persoon , die er gansch vreemdeling was , en die toch veler aandacht trok , een' jongen Turkschen Prins . broeder van Sultan Mahomed . die zich zijne gevangenschap onder de Christenen ver/acht bad door hunnen godsdienst aan te i nemen. Terwijl zijne nationale kleederdracht hem in het oog deed vallen , wekte zijn zacht zwaar-¹ moedig uiterlijk belangstelling

Van den Bourgondischen Hertog, zoo tier op zijne macht en op zijne eigendommen , behoeft ¹ het nauwelijks gezegd te worden , dat hij zich hier vergezellen liet door al wat hoog en machtig was in zijne Staten ; dat hij pronkte met al de Prinsen, die aan zijn hof hunne tafel hadden. ; Het naastbij omringden hem Hertog Jan v.m ' Kleef, Louis de Chateau-Guyon. uit het Huis 1 van Oranje , de Sire d'Arguel, Philippe de Croy, 1 Graaf de Chimay , de Graaf van Nassau, een der , ! zonen van den Connétable van St.-Pol, Antoni , I de groote bastaard van Bourgondië, Guy de i Brumeux . Sire d Himbercourt; Kareis beide bioed-^: verwanten, de Bisschoppen van Luik en Utrecht, i Lodewijk van Bourbon en David van Bourgon-i dië, vertegenwoordigden de geestelijkheid van zijne Staten; van de meesten zijner steden voerde hij burgers of edelen met zich, en zelfs het ge-! tuchtigde Luik had hare trotsche zonen heenge-i zonden , om met gebukten hoofde zijne zegepraal j te helpen verhoogen. Maar welke schatten van ; rang en verdienste hij ook hier om zich heen ; had verzameld , een enkele prijkte er niet, een' j enkelen had hii verloren , welks waarde hij niet j ; genoeg op prijs had weten te stellen : en dien ; hij juist daarom verloor. Philippe de Commines ! i was niet meer met hem , was nu reeds in dienst i van zijnen benijde.r en mededinger, Lodewijk XI,

! tot schade zeker van Karel's tegenwoordige be-

. .. j 1 langen, die hij had kunnen dienen met zijnen

: raad . en vèrzienden blik , maar tot nog grootere ,

i schade voor zijne nagedachtenis : want die man :

; nam later de pen des geschiedschrijvers in han- .

| den, en voerde haar met vooringenomenheid tegen

i den verlaten' meester . met de behendigheid van ;

; iemand , die zich rechtvaardigen moest over dit ;

i verlaten : en de nakomelingschap heeft geloofd i

en moet blijven gelooven, en ziet vlekken in ;

i hem, helder en onverbloemd , die anders door j

een zachter tintje zoo licht tot deugden hadden

¹ kunnen vergoelijkt worden.

i Wij kunnen van Philippe's grieven hier niet • verder spreken : maar wij konden zijne plaats niet

ledig zien , zonder de grieve lucht te geven. die j

; wij hebben tegen hem en zijnen Vorst beiden, i

Tegen Karei, omdat hij te laatdunkend en te j eigenzinnig was , om een man in eere te houden, ' die hem nog anders dienen kon dan met het ; zwaard en met zwijgende gehoorzaamheid; en tegen Commines. omdat hij , niets raadplegende dan een koel berekenend eigenbelang , op een oogenblik. dat hij zijn' Vorst ter zijde had moeten blijven, de banden heeft losgescheurd, die hem aan dezen hadden moeten boeien, zoo niet door dankbaarheid , dan toch door gewoonte, door trouw , door die gehechtheid, welke met de sterkte van den man moesten opwassen. Hij had in Ka-rel den meester zijner jeugd niet moeten vergeten : het hart had in een man van zijne beschaving ten minste ook eene stem moeten hebben , en niet enkel het verstand! Niet dat hij , scheidde van den Hertog van Bourgondië , toen diens eerzucht hem in de verte het verderf wees, maar dat hij scheiden kon van den Graaf van Charolois , toen die hem het meest konde noodig hebben, dat is zekerlijk in hem te veroordeelen.

Hoe groot Karei's toorn ook mocht geweest zijn bij de eerste tijding van dit verlaten, op dit oogenblik zeker dacht hij daaraan niet, maar veeleer, hoe hij zijnen keizerlijken bondgenoot het hof zoude maken , zonder te gelijk iets af te staan van eigene hoogheid, en Frederik....? Wat deze ook mocht denken over dat pralend vertoon van rijkdom, waarmede hij zich verpletterd zag door den man . die als mindere tot hem kwam , hij sloot die gedachte op in het binnenste zijner ziel, en toonde den trotschen leenman een heusch en hoffelijk gelaat, ten aanzien van hun beider vereenigd volk. Ééne overweging, die natuurlijk in Frederik's ziel moest opkomen, was daarenboven wel geschikt, om hem alles met zachteren blik te doen zien. Die rijke Vorst zou de schoonvader worden van zijnen zoon : dat huwelijk zou al die schatten en al die goederen overbrengen in het Huis van Oostenrijk : het moest hem heimelijke voldoening geven daarvan zulke schitterende bewijzen te zien; een vader ergert zich niet licht aan den weidschen bruidsschat van zijne schoondochter : en Maximiliaan ? o! met de vertrouwende hoop der jeugd zag deze dat alles reeds met het oog van den toe-komstigen eigenaar.

Wij moeten nog even zeggen, hoe Toison d'Or, de eerste wapenheraut van Bourgondië en van het Gulden Vlies , bijgestaan door twee edelen , die Ridders der orde waren , aan de zijde des Hertogs den trein regelde, terwijl hij de vaan der broederschap zwaaide ; hoe vier voetknechten, in de keurigste livrei uitgedost, nevens des . Hertogs paard voortgingen , om met hunne witte onschadelijke staven den al te grooten aandrang des volks te weren . op het oogenblik , dat hij zoude afstappen; hoe zijn bekende Hofnar Co-quinet, le Glorieux bijgenaamd, van wien wij om goede redenen verder niet gewagen zullen, zoo nabij zijn' persoon reed . als des Keizers tegenwoordigheid het veroorloofde : hoe verder de boog- .

schutters van zijne lijfwacht, met hunnen opper-machtigen Kapitein, in de blinkende wapenrokken, als eene hegge vormden langs geheel den stoet; hoe een oneindig groot getal van mindere edelen , als gevolg van de hoogeren, van beambten en dienaren, die alle tot zijne hofhouding be--hoorden, de achterhoede uitmaakten van dat schitterend en vreedzaam leger

En nu zou het tijd worden te beschrijven, welken indruk het gezicht van dit alles op de toeschouwers had gemaakt, en met welke gebaren of door welke kreten zij die uitten : maar wij laten de schreeuwende en starende en verwonderde menigte voor wat zij door alle tijden heen is geweest en zal blijven , en wij zoeken onze opmerkingen liever bij enkelen , bij twee vrouwen alleen; vooreerst bij de Markgravin van Span-genheim - Zielberg.

Als bloedverwanten van den Aartsbisschop had zij met andere Dames van aanzienlijken rang hare plaats op een der balkons van het Aartsbisschoppelijk paleis. Moeten wij zeggen , met hoe brandend eene belangstelling zij toezag, die uit liefde voor eenen zoon de ijdelheid der vrouw had weten te verloochenen , en voor wie het tafereel, dat zich nu ging ontrollen, de beantwoording der vraag was, in hoeverre hare opoffering eene nutte mocht geweest zijn ? Helaas! zij was eene nuttelooze! de arme Markgravin had het gevoeld bij den eersten blik op den eersten Bourgon-dischen edelman, die voorbij haar heenreed; dat kleed, dat zoozeer het voorwerp was geweest van angstige zorg en werkzaoie bemoeiing, waarvoor zij alles had geofferd, wat zij te missen had ; waarvoor zij het vooroordeel harer geboorte had ter zijde gesteld, om te handelen met eenen woekeraar; waarvoor zij den toorn van eenen vader had getrotseerd en de minachting van eenen zoon : dat kleed . dat haar behaagd had en verrukt boven hope, toen zij het voor het eerst te zien kreeg, waarvan zij gedroomd had op den helderen dag, en waarvan zij des nachts niet had kunnen slapen: dat kleed, dat naar hare gedachte alleen vergelijkbaar was met dat van den Aartshertog; dat kleed, zij begreep het op eens , kon niet meer de algemeene opmerkzaamheid wekken; dat kleed was overschit-terd . niet door een' van de hooge Vorsten , die haren Keizer omgaven , of die nevens haren zoon het gezelschap van Maximiliaan uitmaakten, niet door eenig bekend en prinselijk Heer van het Bourgondische hof; maar door een' van die menschen , waarvan men den naam niet weet of niet onthoudt, door een' dienaar van eenen dienaar , door een' edelman eindelijk uit het gevolg van Mijnheer den grooten Bastaard. Naar de overeenkomst der Monarchen . om vriendschappelijk naast elkander voort te rijden, had beider stoet zich als van zelve moeten voegen , en door eene toevallige schikking zag zich de Markgraaf Sigibert van Spangenheim-Zielberg, als jongste edelman van den Aartshertog, ter linkerzijde gegeven den eersten Kamerheer van Antoni van

i Bourgondië, Karel's natuurlijken broeder, een ' Prins , die in Vlaanderen een hoog gezag had, aan het hof een* aanzienlijken rang hield, en een' staat voerde . niet geringer dan of hij wettige Prins van den bloede ware geweest. Dat wist de Markgravin Wilfriede niet, slechts had zij gezien, hoe de Duitschers allen overschitterd werden door de vreemdelingen, maar bovenal hoe haar zoon overschaduwd werd en verduisterd door den man, die naast hem geplaatst was , en wat erger was, zij hoorde het uit den mond van anderen. Met de laatdunkendheid der eigenliefde tot wanhoop gebracht, had zij zich zelve de zegepraal der Bourgondiërs trachten te ontveinzen ; had zij zich en hare gezellinnen willen opdringen, dat de pracht der vreemdelingen plompe overlading was, en dat hare landslieden de eenvoudigheid van den goeden smaak in hun voordeel hadden. Maar de vaderlandsche trots dier dames , misschien minder dan de hare opgewekt en gesteund door persoonlijk belang , verblindde haar niet voor de waarheid , dat het niet slechts de rijkdom was , maar ook de keuze der stoffe en de harmonie der kleuren, welke de hovelingen van Karei onderscheidden : of wel hadden zij, bij minder fijngevoeligheid dan Wilfriede, en meer wuftheid, zich lichter laten wegslepen door het nieuwe en schitterende van het schouwspel, om er eene gewonde eigenliefde bij te vergeten ; zeker is het ten minste, dat zij de onbarmhartige aanmerkingen der Markgravin in het eerst aanhoorden en flauw toegaven , maar later met levendigheid begonnen tegen te spreken ; en eindelijk , toen zij opgemerkt hadden , dat deze in dit alles eene warmte toonde , waarachter eene diepere belangstelling school, vond de natuurlijke zucht tot tegenspraak en plagerij er een ondeugend spel in , om nooit meer van haar gevoelen te zijn.

Men had nu den Hertog gezien : de arme Wilfriede had beurtelings gegloeid, gesidderd en zich de lippen verbeten ; hare oogen hadden geschitterd en zich met tranen gevuld; zij had de gan-sche schakel van aandoeningen doorloopen , waarmede gekrenkte trots en teleurgestelde ijdelheid eene hartstochtelijke ziel pijnigen kunnen, en nog was toch haar lot niet beslist, nog had haar zoon zelf zich niet ter monstering vertoond. Eindelijk was de Aartshertog voorbijgegaan , minzaam een groet der opmerkzaamheid schenkende aan zoovele schoonen, wier rang te gissen was naar de plaats, waar hij ze vond.

De Markgravin had hem niet gezien, had zijnen groet niet opgemerkt; haar starende blik zocht alleen een' enkelen van het geleide , den éénigen , om wien de gansche optocht haar be-langrijk was geweest; met onuitsprekelijken angst, met eene spanning. die haar de schoone trekken als verwrong, stond zij daar . de borst gedrukt tegen de balustrade van het balkon , om zoover heen te zien als zy vermocht.

»Schoone Dames Edelvrouwen!quot; riep de jonge Barones Steinfurz , die van Aken kwam , en zich niet weinig liet voorstaan op hare meerdere beⁱ kendheid met het personeel van Karel's gevolg , dat zij reeds in hare moederstad had bewonderd; wziet toch den hoogen en machtigen Heer, die de groote Bastaard van Bourgondië wordt genoemd. Bij onze lieve Vrouwe van Aken ! is het niet of zijn wapenrok enkel zilver is , en hebt gij opgemerkt , hoe de schabrak van zijn paard met paarlen doorwerkt is en met blinkende bellen bezet . die verguld zilver zijn , zoo niet werkelijk goud ! Wat hij het hoofd moedig draagt! nu, hij kan fier zijn, die machtige Heer. Van hem zegt men. dat hij eene draagkoets heeft, gansch overtrokken met goudlaken en gevoerd met karmozijn satijn , juist als het verhemelte , waar een Keizer ondergaat bij de heilige plechtigheid der zalving; hij is verzelschapt van een treffelijk getal edele mannen die hem als schildknapen en pages dienen, allen uitgemonsterd met zijne kleuren en weinig slechter stoffen dan hy zelf! Wie zulk een' Heer tot gemaal had, niet waar, vrouwe Markgravin ?quot;

Die vraag bewijst, wat wij nog niet wilden zeggen, dat de vrouwen de arme Wilfriede verdachten van eene bespottelijke ijverzucht op voorrechten , die boven haar bereik lagen, en deze te kwellen zonder verschooning, scheen haar een geoorloofd vermaak, misschien wel een goed werk ter harer verbetering.

De Markgravin, bij eene andere gelegenheid wel gereed de schampere vraag met een bits antwoord te vergelden , vroeg nu alleen met eene zachte stem . die sidderde van ontroering :

«Mevrouwe! ziet ge dan ook niet den jongen edelman in het kostbare kleed van wit scharlaken, met dat breede boordsel van blauw en zilver, en het kostbaar gesteente op dien hoed van zijden fluweel ? zijn wambuis is ten minste gesneden naar Bourgondische wijze , die gij zoo trefte-lijk vindt!quot;

»Fij toch, Gravin ! hoe gij op dien inval komt! die Heer ziet er slechter uit. dan ik nog eenig edelman van het Rijk zag. Gij noemt dat eene treffelijke snede! Het is te dwaas: het is niet meer Duitsch, het gelijkt niets naar Bourgondisch ; het is als een strijdpaard bij een tornooi, dat huppelen wil en dat hinkt.quot;

Eens de opmerkzaamheid op dien jongeling heengeleid , moest hij de strenge critiek dier dames doorstaan, welke hem te minder welwillend waren . daar de dme damnée van het gezelschap hem geprezen had, schoon men hare betrekking op hem niet giste. Eene oude Triersche edelvrouw voegde er ook schielijk bij :

»Sfc. Maximijn zij mij genadig ! hoe gij oordeelt, vrouwe van Spangenheim! hij schijnt immers slechts de page-varlet van den ridderlijken Bourgondiër , die naast hem rijdt; — had hij diens paardendek tot opperkleed, het mocht iets schij-

De Markgravin werd doodsbleek ; die opmerkingen had zij zelve gemaakt in het binnenste harer ziel: maar zij hoopte door anderen te worden

tegengesproken; zij hield alleen nog slechts geestkracht over, om met aarzeling en onzekerheid te vragen, welke Prins die schitterende ridder zijn kon? Het zou toch een troost zijn te weten dat alleen een groot e naam haren Sigibert in de schaduw stelde.

sGenadigste!quot; hernam de jonge barones met een' ironieken glimlach, ohet is geenszins een prinselijk Heer, maar een edelman-schildknaap van den Grooten Bastaard, als wel te zien is , ^! daar hij diens kleuren draagt, en zelfs aan den arm het wapen met den breeden dwarsbalk.quot;

De Markgravin vroeg niet meer; bleek in elkander gezonken, boog zjj het hoofd op de borst neder ; zij had den genadeslag ontvangen; maar toch vermeed haar mond voor het oor der vrouwen de beschamende klacht: «Het is mijn zoon!'

Van toen af haatte de Markgravin van Spangenhei m-Zielberg met een feilen haat de Bourgondiërs in het algemeen en Karei den Stouten in het bijzonder.

De andere vrouw, bij welke wij onze opmerkingen zouden maken, is Süschen, de kleine Ba-densche, waarmede wij bekend werden bij hare aankomst te Trier. Daar noch een geestelijk , noch een wereldlijk paleis haar ten dienste stond, moest zij zich vergenoegen met eene plaats tusschen vrouw Barbara en hare dochter , op een stellage, die de werklieden van baas Alterer hadden opgeslagen vóór diens huis, en die keurig genoeg was opgeschikt met gekleurde serge en met bloemfestoenen. Ook begeerde het goede kind niets beters; zij begeerde slechts te zien; waar en hoe, was haar onverschilMg; zij had zich op den toren van de hoofdkerk laten brengen, als het had moeten zijn. Süschen was een allerliefst Duitsch burgermeisje, zeer onwetend , maar diep gevoelig Zij had niets van de wereld gezien, doch haar levendige fantasie maakte zich voorstelingen van alles, maar gedrochtelijk , maar onmogelijk, maar zoo als het zijn moest in de Oostersche toover-vertellingen, of in de droomen van een koortsachtig kind: daarom ook moest het juist eene werkelijkheid zijn, als die Karei de Stoute ten toon spreidde , om haar niet te leur te stellen, om haar ondanks het gedroomde nog van verrukking tot verrukking op te voeren bij het werkelijk aanschouwen. Want zoo was het; Süschen stond als versteend van bewondering ; roerloos stond zij met gevouwen handen , het groote blauwe oog flonkerende van vervoering, de wangen hoog gekleurd van genoegen; ook haar overviel beurtelings eene rilling als van koude, of een gloed , als ware het bloed harer aderen in vuur verkeerd ; ook zij stond ademloos, met Kloppend hart, sprakeloos, en niet luisterende naar der anderen sprake ; maar het waren gansch andere gewaarwordingen. dan bij de Markgravin, die bij haar toch dezelfde verschijnselen werkten; het waren bij haar zinnelijker en toch onschuldiger aandoeningen, dan bij deze; ook was er niemand om haar, die haar stoorde of tegensprak , want de uitroepingen van vrouw Barbara en de lustige aanmerkingen van

Bertha_; hare dochter, hinderden haar zoomin als de afgebrokene gesprekken der mannen onderling. Toen echter de Her cog voorbijreed, meende vrouw Barbara hare jeugdige gast te moeten opmerkzaam maken; zij trok haar bij het kleed en voegde haar toe:

«Maar lieve hemel, hartje ! gij kijkt immers niet. Dn ar is de aanstaande Koning zelf, met onzen allergenadigsten Heere den Keizer!quot;

En zij had gelijk; Süschen keek niet, Süschen hield de oogen toe als iemand, wie het schemert voor de oogen en die eene seconde rust wenscht: maar dat komt, zij hnd toen reeds gezien! Had het schitteren van Karel's mantel haar met de verblinding getroffen van wie in de zon heeft gestaard; of was het zijn stout en vurig oog, waarvan toevallig een blik op haar had gerust; of was het de glimlach der hoffelijkheid, dien hij gedurende gansch dien tocht op zijne lippen wist te houden, en die het strenge en stroeve zijner gelaatstrekken verzachtte, welke op haar zoo diepen indruk maakte; of was het de bevallige losheid, waarmede hij dat paard bereed, even fier en moedig als hij zelf, en waarvan hij de teugels in de hand hield, losjes en spelend, als waren ze een zijden koord geweest, waaraan een voprel fladderde, terwijl het toch zichtbaar was, dat het schuimbekkend dier onwillig de overmacht gehoorzaamde , w^Telke hem tot dien lang: i zamen wandelstap dwong; of waren het die teugels zelve van rood fluweel, bezet met glinsterend gesteente , of het gewuif der roode en witte struisvederen, welke het fiere dier op den kop prijkten, of het wild, maar welluidend geklingel van die honderd gouden belletjes, welke het gansche schabrak omgaven , of de kostbare wapens, in parels en goud op dat schabrak gestikt, of de rijke franje, die tot op de schoften van het beest nederhing; was het iets van dat alles dat haar duizelig maakte en bedwelmde ? Zij zou het u niet hebben kunnen zeggen, en het was ook geen bijzonder deel daarvan, dat haar de zinnen boeide, maar de indruk van het trotsche geheel, dat zoo plotseling als met machtige betoovering op haar werkte. Ook verstond zij het woord van hare gastvrouw niet, rnaar leunde zich, als door vermoeienis uitgeput, of door bedwel- ! ming bevangen, tegen den schouder van hare gezellin. Bertha had zelve te veel aandacht \oor al het heerlijke, om hierop te letten; maar Ulrich Alterer, die achter baar stond, riep meêwang;

))Het arme kind ! zij wordt bang voor het bar-1e uitzicht van den heldhaftigen Vorst; zij heeft zeker veel hooren roepen van zijne bloedige krijgs bedrijven ! Maar wees toch gerust, Süschen! de man is hier met een vreedzaam oogmerk ; hij zal des Keizers vrede niet breken in het midden van de goede rijksstad Trier. Kijk maar op , hij zal u niet deren , mijn kind l'¹

»Zij kan niet tegen de drukte van het gewoel , mijne arme kleine!quot; riep Hans Kreinschulte bezorgd ; «zij is zoo zwak van hoofd ! Tk had haar ¹ niet moeten medenemen.quot;

)-Fluks naar de andere zijde!quot; viel vrouw Barbara in . die bekommerinfren over Süschen driftig afbrekende. Inderdaad , aan de andere .zijde van haar huis , dat een' hoek der straat vormde, had men het gezicht op de oude hoofdkerk van Trier, waar de Vorsten de mis zouden hooren ; eene betere gelegenheid , om ze nog weder onbelemmerd te zien , kon er dus wel niet worden uitgedacht. Ook begrepen alle aanwezigen dit zoo goed en zoo snel, dat zij met gelijke haast zich naar de aangeduide plek heenspoedden en er Süschen om vergaten , die zij alleen aan haar lot overlieten. Maar deze ook had noch hunne hulp, noch hun medelijden noodig. »Waarheen gaat | gij ?quot; vroeg zij Bertha. met de bevreemding van wie uit een' diepen sluimer ontwaakt, toen zij deze zag opstaan.

»Zien hoe de Bourgondische Vorst van het paard stijgt!quot; riep Bertha voortijlend.

Maar even snel toch als zij was Süschen aangekomen , waar dat te zien was.

Minder nieuwsgierig dan de meisjes, zijn wij I tevreden met te weten , dat onze hooge personages , na het ie Deum gehoord te hebben, i voor heden scheidden; echter niet zonder eene wisseling van hoofsche plichtplegingen , wie van beiden den ander naar het bestemd verblijf zoude vergezellen. Het was van Frederik's zijde eene onwaardige vleierij , een onvoegzaam vergeten van zijn' hoogen rang, die hem het recht gaf, zulk een dienst van Knrel te wachten en aan te nemen , zonder den schijn aan te nemen die te willen bewijzen.

V.

; Spoedig daarop legde Karei een plechtig bezoek af bij den Keizer . waarbij deze hem uitgeleidde I tot aan de binnenplaats van zijn paleis, en waar-| bij niets belangrijks voorviel, dan eene weder-! zijdsche ruiling van hoffelijkheden en vriendschaps-| betoon , die niets bewezen voor ingenomenheid of j vriendschap , en waaraan misschien alleen het volk j iets hechtte, dat er de bijzonderheden van vernam. Eerst na een tweede bezoek werden de I groote beweegredenen aangeroerd en blootgelegd, j die beide vorsten tot deze bijeenkomst hadden over-i gehaald. Dat wil zeggen , dat deel dier beweeg-j redenen, dat voor het oor van zoovelen kon-; den worden uitgesproken : want de Keizer had al ! de grootsten en edelsten van zijn hof met zich genomen ,. en niemand van Karel's hooge dienaren was afwezend. Het was dus andermaal niets dan j eene ceremoniëele opening van staatkundige aan-j gelegenheden, die eerst later , in het geheim, wer-i kelijk zouden behandeld worden; want of de Aarts-! bisschop van Maintz al in deftig Latijn in 's Keizers naam de smart te kennen gaf. waaronder het hoofd van het Roomsche Keizerrijk leed , bij het zien . hoe de altijd woelende oorlogen tusschen Frankryk en Bourgondië de Vorsten der Christenheid verdeelden , en rust, noch tijd , noch middelen lieten , om naar Christen- en Ridderplicht de wapens te keeren tegen de overmoedige Turken , die jaarlijks gevaarlijker werden door hunne veroveringen en ondernemingszucht; of er on -der dit alles ook een balsemende zegen van loftuitingen nederdroppelde op het hoofd van den Bourgondischen Vorsr., dien men gekozen had tot den held van den dag ; het bracht Karei geen' droppel zalvende wijdingolie aan ; en schoon deze met zijne gewone zucht tot het statelijke daarop liet antwoorden in eene volle, plechtige vergadering , ten aanhoore van de Rijksprinsen en van al de Bourgondische Heeren, ter wederzijden gezeten van den troon, voor Frederik opgericht, terwijl hij zelf, op lageren zetel, aan de linkerhand des Keizers plaats nam; schoon de waardige Heer Willem Hugonet. zijn Kanselier , in het violetkleurig fluweel met hermelijn gevoerd (dezefde staatsiekleeding als zijn ambtgenoot van Frankrijk) in een Latijn, dat de Duitsche Doktoren meer woordenrijk en vloeiend vonden dan elegant, eene lange opsomming deed der grieven , die zijn meester hebben moest tegen den Franschen Leenheer, en zeer duidelijk bewees, hoe deze van Karel's kant recht gaven tot oorlog, en vrede verhinderden , anders de wensch van zijne ziel, om geheel zijne krachten te kunnen wijden aan de verdelging der ongeloovigen, naar den eisch van Gods Kerk en den wil des Keizers : — het bracht Frederik geen enkele lettergreep aan van een gewenscht verbond , en niemand , wie er zonder dat niet van wist, een' enkelen draad om het ware pad te vinden in den doolhof hunner ontwerpen. Wie daarop een' blik had willen slaan, moest de heimelijke onderhandelingen bijwonen , die nu gingen aanvangen ; moest de gesprekken hooren . die gevoerd werden onder vier oogen, door lieden , die niet waren wat zij schenen , en die schenen wat ze niet waren ; die beloofden wat ze niet dachten te houden , en die geloofden wat ze wisten niet waar te zijn ; want de tijd van list en ka-balen was nu gekomen : het rijk der staatkunde was ingegaan , het rijk dier valsche en bedrieglijke staatkunde , waarvan Figaro zegt, dat zij leert ontkennen wat men weet, en leert veinzen te weten wat men niet kent; die staatkunde , die een monster is zonder hart, met vele monden : een mond om te vleien , een andere om te dreigen , een andere om eeden te zweren , een andere om ze te herroepen , een andere om te lasteren , een andere om het booze goed te spreken, en als Argus met honderd oogen , om te bespieden en om dicht te sluiten . met dit onderscheid, dat zij niet zien wil door de geopende, maar alleen loert door die, welke ze veinst gesloten te houden.

Eene samenspreking van dezen aard zou er plaats vinden op den avond van eenen dag, waarvan de morgen met een vroolijk feest in het Aartsbisschoppelijk paleis was aangevangen. In den namiddag was de Hertog uitgereden, zooals hij meer deed, on verzeld, in eene lichte wapenrusting en op het kleine paard , dat hem bij zulke tocht-

jes altijd diende. Hij was zich gaan verzekeren vaa de goede tucht en orde onder zijn krijgsvolk, in de omliggende dorpen gelegerd , want de helft van zijne legermacht had hem naar Dui-schland verzeld. en de toespraak van den meester kon wel noodig zijn . om deze wilde mannen, die gewoon waren in vijandelijk land te woeden naar willekeur . te beduiden, dat zij bij vrienden waren gehuisvest, en zich als vrienden en ordelijke lieden te gedragen hadden.

De burgers van Trier , die niets van zijne gangen wisten , werden intusschen buiten hunne poorten gelokt, den weg op naar St -Maximijn's klooster , in de hoop. den bewonderden Vorst of sommige fijner prachtige hovelingen te zien . of we om slechts van verre de streelende tonen op te vangen van de welluidende en kunstmatige muziek. die den stichtelijken avondgodsdienst begeleidde ; want nooit hadden de kerkwanden van St.-Maximijn treffender klanken en zuiverder harmonie van tonen weergalmd, dan nu Karel's meistreels en fluitspelers en koorzangers er dienst deden. Zelf een vriend van die wegslependste aller kunsten , of wel, hare toovermacht kennende op de menigte , was zij het voorwerp zijner bijzondere zorg en voorliefde, en een muzikaal volk, als deze Duitschers . moest aangetrokken worden door de heerlijke klanken , die statig en plechtig dagelijks hun oor troffen. Maar , zooals wij zeiden , alleen van verre was het hun gegund ze te genieten. Het wantrouwen of de voorzichtigheid der Bourgondiërs hield den ingang der kapel voor de vreemdelingen gesloten , en omheinde zelfs de muren van het gebouw met eene sterke wacht. die er de nadering van verbood. Die voorzorg was rechtmatig: onberekenbare schatten, het eigendom van hunnen Vorst , waren er ten toon gespreid op het altaar en de communietafel, in reliquiën en misgereedschap, in heiligenbeelden van edel metaal; en niet enkel eenvoudige burgers van Trier , die in onschuld zouden luisteren naar de muziek of die kostbaarheden bewonderen, kwamen dagelijks toestroomen, maar ook dat heir van vreemdelingen . dat hunne stad vervulde ter gelegenheid dezer feesten, en waaronder er menigeen school , zonder beroep en zonder schroom , die het achtste gebod meermalen had vergeten, voor wien kerkroof geene gewetenszaak was, en die aangelokt konde worden door zulken buit. Zooals veelal. moesten het dus de vromen ontgelden voor de boozen; niemand werd toegelaten dan ingeleid door een bekend pei soon van Karel's hofhouding.

Dat wisten twee meisjes niet, die , te bloode of te beschaafd, om zich in het volksgewoel te mengen , langs eenen omweg het belangwekkende klooster genaderd waren. Moet ik zeggen . dat het Süschen was , die hare gezellin Bertha tot deze wandeling had overgehaald ? zonder moeite evenwel; want de vroolijke Triersche was geheel van haar gevoelen , dat men geene gelegenheid moest verzuimen, waarbij men iets van de Bourgondische heerlijkheden kon zien. Slechts uitte

i zij dit gevoelen luide en onbewimpeld, terwijl Süschen, schuchter en blozend, ir et halve woorden en met fluisterende stem , alleen haar verlangen te kennen gaf naar het zoete koorgezang van de Vesper, schoon het niet dat was, wat I haar het meeste aantrok. Toch had zij geene gewoonte van veinzen , maar de arme wist zelve niet duidelijk wat haar met zulk een onbeschrijfelijk verlangen heenjaagde naar het oord, waar Karei van Bourgondië hof hield ; wat haar met zoo smachtende blikken . die zich somwijlen in tranen oplosten, deed opzien naar de muren . waarachter hij ademde ; wat haar zoo zonderling ontroerde , als zijn naam voor haar werd uitgesproken : wat haar den adem belemmerde in de keel , en haar het woord op de verbleekende lippen terughield , als zij zelve willens was dien naam te noemen ; waardoor zij zich tot bezwij-kens toe geschokt voelde , als een volksgerucht of eene verzekering harer vrienden zijne wederkomst te Trier waarschijnlijk maakte ; wat haar met zoo onuitsprekelijk zoete gewaarwordingen vervulde, als zij hem werkelijk aanschouwde; wat haar den ganschen verderen dag deed denken aan de enkele minuut , dat zij hem had nageoogd , of aan die , waarin er mogelijkheid zou zijn hem terug te zien. Die groote Hertog, die machtige Heer , die geen enkele maal een' blik op haar had geworpen; die onder de duizenden, welke hem aangaapten , het bevende kind zeker het minst van allen zou opmerken: het bevende kind . dat nooit de stem zou durven verheffen , om, met het volk, hem een »God zegene u!quot; toe te roepen ; dat zich blozend verschuilen zou, als zijn oog toevallig op haar zou rusten, dat alleen van ter zijde naar hem durfde heen staren. Zij wist niet, wat haar peinzend maakte en ernstig, van dartel en speelziek , als ze was geweest: niet, waarom hare wangen verbleekten en toch somtijds zoo plotseling gloeiden ; niet, waarom hare oogen glinsterden : en niet. waai om zij zich onwel voelde en lusteloos , en toch weder zoo oneindig wèl en gelukkig.

Het instinct der vaderliefde deed den plompen Hans Kreinschulte, anders altijd de laatste om iets te begrijpen , thans gissen, dat er iets buitengewoons voorviel met zijne dochter: maar Ultrich Alterer klopte hem , bij zijn bedenkelijk hoofdschudden , vroolijk op den schouder en fluisterde hem iets in , waarna hij dan meestal lachend opzag naar een' jonkman , die sinds eenige dagen aan zijn huis verkeerde , en die er zeker met andere oogmerken kwam, dan om met beide oude Heeren over de voortreffelijkheid van het eerwaardige kuipersgild te praten. Zijne ouders waren vazallen der Markgravin van Spangenheim en hij zelf als edelknaap in dienst van den jongen Markgraaf. Bij het eerste volksfeest was hij in aanraking gekomen met de zonen van Kreinschulte , en toen hij eenmaal kennis had gemaakt met hunne zuster, was het zijne hoogste vreugd het paleis van den Trierschen bisschop , waar hij huisvesting had. te verlaten voor het huis van

den Trierscheu kuiper. waar bij een welkome gast was; welkom aan allen , behalve aan de éénige, die hij het liefst van allen welkom had willen zijn. Süschen zag hem op zijn best met onverschilligheid , hoe ook Bertha hem voor hare ooren prees , met eeneu ijver . als had zij zelve wel de aangebedene willen zijn.

Het was der laatste dus eene teleuratelling geweest, dat op dezen tocht, dien zij heimelijk ondernamen , de hupsche jonker geen geleider had mogen zijn; maar de Badensche schoone had zulks met ernst afgeslagen, .lammer zeker voor het doel van haren tocht, dat ze nu bezwaarlijk zouden bereiken ; want de Bourgondische schildwacht, die de naderende meisjes zoo onmeedoogend een barsch )gt;terug!quot; toeriep, zou misschien voor eene livrei, waarop des Aartshertogs wapen gestikt was. een weinig meer beleefdheid hebben gehad. Beschaamd en verschrikt over eene zoo onzachte vermaning. die nog te gelijk van eene dreigende beweging met de lans vergezeld ging, begonnen de meisjes met eene éénheid van wil, door den schrik ingegeven, met haastige schreden te vlieden ; maar plotseling werd haar het smalle pad versperd door een troepje Bourgondische jonge lieden , die stoeiend en lachend de achterpoort van het klooster uitkwamen , en die . in schert-zenden moedwil. de armen wijd uitbreidden, om de meisjes in haren loop te stuiten. Met meer vrijp stigheid of meer tegenwoordigheid van geest bedeeld , dan hare gezellin, had Bertha zich vlug doorgeworsteld, en vlood nu uit alle macht, achtervolgd door het schaterend gelach van sommige dier Heeren , die haar alleen uit kortswijl nog eene poos nazetten en toen hunne wandeling vervolgden ; maar Süschen, maar de arme beschroomde . die van ontsteltenis en verwarring geen' voet had durven verzetten. stond nu schaamrood en half schreiend van schrik, midden onder de vier dartele knapen , die haar bleven omringen , verrukt a!s zij waren door hare schoonheid. dooide aantrekkelijke lieftalligheid van haar voorkomen en door dien zedigen schroom, die haar ^! kennen deed voor gansch een ander wezen dan de luchtige deerne, die bij eenzame avondwandelingen avontuurlijke ontmoetingen zoekt. Die jonge lieden waren ook zelve nog niet ontaard tot die lage ruwheid , die de onschuld niet begrijpt . of. haar begrijpende . niet eerbiedigt; maar zij hadden bij de feesten van den dag genoeg hun deel gehad van huns meesters edelen wijn . om niet met eenige opgewondenheid van zoo bekoorlijk eene ontmoeting een weinig partij te trekken. Geen hunner had het nog gewaagd eene vermetele hand naar de schooone jonkvrouw uit te strekken: maar allen eischten luidruchtig eene omhelzing als prijze van hare vrijlating : twee hunner droegen den dos van hertogelijke edel-knapen : de beide anderen behoorden , naar hun -ne kleeding te oordeelen, tot het korps dier honderd schoone jongelingen , die wij vroeger genoemd hebben. De eersten schenen de aanzienlijksten in rang: want toen een der laatsten,

meer vrijpostig, de geëischte schatting wilde wewew, stelden zij zich met gezag tegen hem, namen het meisje beschermend tusschen hen beiden, en rukten haar met zich voort de kloosterpoort in. na een' wenk gewisseld te hebben met een' der schildwachten , zonder dat dezen anders dan door spottende schimpwoorden hun ongenoegen te kennen gaven.

Maar Süschen's opgedrongene beschermers hoorden niet naar haar droevig smeekend :

«Laat mij, Heeren Edellieden! Mevrouwe de

goede Maagd zal het u loonen: laat mij !.....quot; —

Of, zoo zij er naar luisterden, was het ten minste niet om haar de gewenschte vryheid te geven ; want ieder hunner hield een harer handen vast in de zijne geklemd, en zij hadden na het binnenkomen de poort gesloten.

De Badensche zag angstig rond : zij bevond zich op eene binnenplaats . waarop verscheidene toegangen tot het hoofdgebouw schenen uit te loopen. Zich los te rukken en in een' daarvan te vluchten . ware dus zoogoed als andere moeie-lijkheden te gemoet te loopen . welke nog ernstiger konden zijn dan die , waarin zij zich nu reeds bevond ; zij hoopte dus nog weder op de edelmoedigheid harer zoogenaamde helpers, met het woord :

gt; Waarlijk , Heeren ! zoo gij Ridders zjjt of edele Jonkers, houdt mij niet gevangen : ik ben de dochter van een' Dnitschen burger ; ik bedoelde niets kwaads met de kapel te naderen: ik wilde alleen ....*' hier borst zij in schreien los. De jongelieden gaven elkander eenen wenk.

«Maar wat doet een Juffer van goede geboorte rond te zwerven op den achterweg van een grondgebied . dat onzen Meester door uwe stad is afgestaan , en op zoo laat een uur . dat wel haast de avond-vesper zal geluid worden ?quot; vroeg hij . die van beiden de oudste scheen.

«Daarom juist was hetviel zij levendig in : ' mijne vriendin en ik hoopten .... dat heerlijke gezang .... wij meenden .... in de kapel. . . .quot;

«Welk een inval! Weet gij, dat de lansknechtschildwacht het recht had u gevangen te nemen. mijne schoone ?quot; sprak de jongere edelknaap . «en het had u dan slecht kunnen vergaan: want al is onze Hertog voor een zacht Heer bekend ,.... als het zijne kostbaarheden geldt . . . .quot;

»Philippeau!quot; viel zijn makker in , «zulke scherts is onvoegzaam !quot;

«Scherts, John ? Ik spreek wat waar is, opdat deze juffer ons te meer danken moge voor onze goedheid . zoo wij geen zwaarder rantsoen eischen voor hare bevrijding, dan het loon, dat iedere Ridder licht verkrijgt van zijne Dame.... en daarom , mijn liefje . . .

Doch Johan, die al dien tijd Süschen oplettend had gadegeslagen, en in hare schreiende oogen iets gelezen had, dat nog luider tot hem sprak dan hare schoonheid, stelde zich nu met ernst tegen het opzet van zijn' makker: »Hoor, Philippeau ! wij wenschen beiden onze sporen te verdienen: het zou goed zijn zoo wij reeds voor-

uit daden van ridderlijke courtoisie geoefend hadden, al ware het ook maar jegens eène bnr-gerscboone — De juffer, die wij verlost hebben van den reus, dien de ruwe schildwacht verbeeldt, en van de dwergen, waar onze goede jonkers van dfm standaard voor strekken mogen, heeft eene loffelijke begeerte om de avonddienst te hooren in de kapel van onzen Heer Hertog; wij moesten haar daar binnen brengen, daarna veilig geleiden tot aan de poorten harer stad, en dan van haar welbehagen alléén het loon wachten dezer prouesse! Wat dunkt u ?

»Wat mij dunkt?quot; antwoordde Philippeau, die op Süschen's verhelderde trekken de gunst van zijn mededinger las. «Mij dunkt, dat ik niets wil laten afhangen van de luim eener vrouw, als ik het in mijne macht heb, mij zeiven te betalen . . . Uwe fijn bespraakte tong zou de zege wegdragen, een trouw leerling als ge zijt van dien verrader met het geleerde hoofd,quot; voegde hij er honend bij.

wik ben geen leerling van een' verrader, en ik wil lastering noch spot tegen Messire de Comminos!quot; riep John opstuivende, en te gelijk ffikkerde de korte handdegen dien hij droeg; bij diezelfde beweging liet hij ook de Duitsche los, die nu geheel alleen in de hand bleef van haren lastigsten kwelgeest. Philippeau verzuimde dit voordeel dan ook niet , maar kuste der schoone weerlooze. wangen en lippen met meer drift dan hoffelijkheid.

John mocht dan een leerling van den wijsgeer Commines zijn, maar op dit oogenblik had hij weinig van diens beraden overleg: want met eene woede, die alle voorzichtigheid vergat, viel hij op zijn makker aan, vergetende hoe hij het meisje zeil' licht had kunnen treffen. Philippeau moest nu op verdediging denken; zij vochten, en Süschen hield vol ontzettintr de handen voor de oogen ; zij meende niet anders, of ze zou een van beiden als lijk ajji hare voeten zien vallen.... toen plotseling de zware stap van een geharnasten voet over het marmer dreunde. — Door een' der gangen kwam een man tot hen.

»Gods barmhartigheid zij over ons I. . . . Dat is de Hertog!quot; riep Philippeau, en de beide jongelingen , hunnen twist vergetende zoowel .als het voorwerp daarvan , vloden , als van panischen schrik getroffen, ter wederzijden.

»De Hertog!quot; herhaalde het meisje, en bleef met gevouwen handen staan, aan de plaats geboeid , als door eene onweerstaanbare too verkracht; duizend gewaarwordingen kruisten zich in hare ziel; een oneindig verlangen. om zijne stem te hooren. hem nabij te zijn, hem te zien oog in oog, en toch eene onverklaarbare vrees om door hem te worden opgemerkt, deed haar bij zijne nadering zich angstig tegen den muur dringen, met de onzekere kans om zóó zijner aandacht te ontgaan; en toch was vree-ze voor den geweldige, in den eigenlijken zin van dat w oord. wel de allerflauwste gewaarwording van het meisje; zij ware niet gevlucht al had zij den dood gewacht van zijne hand. En echter had zij reden voor zulk eene vreeze, meer dan voor eenige andere; de dubbelzinnige toestand, waarin zij zich geplaatst zag, was gevaarlijker, dan hare onwetendheid gissen kon. De Hertog was een vriend van orde en geenszins een bewonderaar harer sekse; eene vreemde vrouw, op dit uur van den dag. zich als verschuilende op eene plaats, die toegang gaf tot geheel zijne woning, moest zijne scherpe achterdocht wettigen; en achterdocht in de borst van Karei den Stoute was zoogoed als een bewezen misdrijf voor het oog van een' anderen Vorst; hij was de man om een vermoeden eerst te straffen, en daarna rond te zien of het grond had.

Bewusteloos van dit gevaar, maar overkropt en bedwelmd door gnnsch andere aandoeningen , wachtte Süschen , als in eene duizeling, haar noodlot af.

Karei van Bourgondië, de onvermoeide, nauwelijks van een' wandelrit teruggekomen, scheen opnieuw de verfrissching der vrije lucht noodig te hebben ; ten minste hij doorliep het binnenplein met groote schreden, rukte zich ten laatste den helm af, en wierp dien neder met zooveel drift, dat het metaal, op het marmer neerkomende , een schellen weerklank gaf, bij zich zeiven woorden mompelende , die de jonkvrouw niet verstond. Zij zag hem toen blootshoofds. Het dikke zwarte haar . in zware lokken langs de slapen hangende en over het hooge voorhoofd , gaf hem een somber, maar belangwekkend uitzicht, dat volkomen samenstemde met den gloed van zijn donker oog. Het konden toch geene opwellingen zijn van toorn of bitterheid , die hem de aderen van het voorhoofd deden zwellen , tot het staal drukkend klemde ; want er lag een glans van genoegen en voldoening op zijne trotsche trekken. die wel bewees , dat het blijde gedachten rn fiere vooruitzichten waren, welke hem streelden en opwonden en de borst verwarmden , totdat hij snakte naar verkoeling en lucht. Eerst toen hij voor de derde maal den schuilhoek van Süschen voorbijging . merkte zijn verstrooide blik haar op. Te gelijk ook viel zijn oog op het wapen aan hare voeten , dat John in zijnen schrik van zich had geworpen ; zijn vlug vernuft vatte schielijk die voorwerpen in ééne gedachte te zamen. Hij glimlachte.

«Kom te voorschijn , en neem dat speeltuig op, gij daar!quot; sprak hij koel, met den voorsten vinger op de dagge wijzende , en met meer bitterheid voegde hij er bij: »Zoo Frederik u zendt ter bespieding, of Lodewijk XI tot moord, zijn beiden grooter ezels dan ik had kunnen droomen : of.... Bij God en St.-Joris van Bourgondië !.... zoo

ze meenen konden_____ neen! zy vriezen mij ; zij

mogen mij haten; maar verachten. maar zóó verachten ! . . . Vervloekt! ik zou het hoofd kunnen verpletten van hem, die gewaagd had, zulke gedachten te denken.quot;

Koel gebleven bij eene ontmoeting, die een' ander ten minste met de ontsteltenis der verras-

EENE KROON VOOR

sing getroffen zou hebben, begon hem het bloed warm te worden bij de mogelijkheid eener gerintrachting . als die, welke hem inviel: »Xom vooruit , gij daar!quot; vervolgde hij ; «wat moet dit zwijgen ? Zijt gij een spook of een vermomde man ? Zoo het laatste waar is . zijt gij te onhandig voor uw handwerk.quot;

8üschen had geen' wil, geene bezinning, geen antwoord, dan om zich aan zijne voeten te werpen , en stamelend uit te brengen :

x¹ Genadige Heer! mijn Koning!quot;

«Koning!quot; hernam Karei, welgevallig lachende , «ziedaar ten minste geene rebellie! Het is alleen te voorbarig; maar op mijne eer , het woord klinkt goed , als het zoo nabij de waarheid is. Spreek op, deerne! met wat doel vei steekt gij u hier ? j\let wat doel hieldt gij dien priem , in uwe handen niet meer beduidend tegen ons. dan eene naald tegen een pantser^quot;*

Eerst nu begreep Siiscben iets van zijne onderstelling ; die bittere achterdocht gaf haar moed tot eenig antwoord.

«Vorstelijke Heer! Ik iets ondernemen tegen u!quot; luide snikken beletten haar voort te gaan. «Dat wapen, dat ongelukkige wapen behoort uwen dienaren , die elkander zouden vermoord hebben voor mijn oog! O! wees goedig, mijn Vorst! en verdenk ra if niet van snoodheid!quot;

«Ik denk dat ik u gelooven kan : men zendt geen' vlinder uit tegen een leeuw. Dank het mijn' goeden inval, dat ik niet met een' eersten greep uwe fijne vleugelen vermorzelde. Nu, richt u op en spreek duidelijk ! Wat hebben mijne lieden uitgevoerd ? Vechterijen , ongeregeldheden in ons afzijn ? Ze moeten wel vermetel wezen , en de pro-¹ voost-maarschalk in geene goede luim van waakzaamheid quot;

Maar Süschen richtte zich niet op; zij bleef sidderend geknield ; zij hoorde , hoe die stem, die zij alleen in toorn zoo vol en zoo zwaar had gewaand, zich tot geene meerdere zachtheid boog, nu hij alleen vragen tot haar richtte ; en terwijl er eene betoovering wegviel , kwam er plaats in i hare ziel voor de ontzetting, zich onder verdachte omstandigheden in de macht te weten van een' man , wiens toon zooveel hardheid verried ; en toch was Karei ditmaal in eene luim van goedheid ; hij was vroolijk gestemd : een geliefkoosd ontwerp was der verwezen ijking nabij ; zyne innerlijke tevredenheid uitte zich door iets ongewoon goedigs voor wie met hem in aanraking kwamen; en daarenboven , deze fierste aller vorsten, die zijne Prinselijke hovelingen vaak door ruwe bitsheden verootmoedigde , had , ten allen tijde voor lage burgers en geringe lieden, die bet toeval als smeekeiiugen in zijnen weg bracht, zijn' zachtsten glimlach en zijn vriendelijkst gelaat voorbehouden.

Dat had bet arme Duitsche meisje wel niet kunnen denken, toen zij , na zijn bevel om te spreken , niet durfde zwijgen, en toch niets beters : vermocht uit te spreken dan hal\e volzinnen.

«Ze hebben mjj hier binnen gebracht tegen

KAREL DEN STOUTEN. 29

| dank ! Het waren jongelieden !. . .. Ik liep vredig voort met Bertha, met eene burgerdochter uit j Trier : toen zijn zij gekomen.... Ik begreep niet wat zy wilden, maar ik was angstig, verlegen ; I ik bad in mijn hart tot de goede Maagd; toen , sleurden twee hunner mij hierheen.... maar nie-1 mand heeft mij gezonden 1 niemand! uwe Konink- ¹ : lijke Hoogheid kan er zeker van zijn ; ik ken de heden niet, die mijn Heere daar even noemde : ik zou tegen u niet anders kunnen spreken dan i waarheid.... Toen ik hier was . heeft men met I mij gehandeld als niet hotfelyk was, en daar-1 op....quot;

«Genoeg, genoeg,'quot; viel Karei in, «ik begrijp alles ! die onverlaten! een zoo aardig kind! zij j zullen gestraft worden , dat Duitschland er van i gewagen zal; vertrouw op mijhoud op met ! schreien en beel niet dus als een wezel in den | muil van een' jachthond ; bij mij zijt gij veilig; ; Karei van Jiourgonuië moge den tijd niet hebben ^! j of den lust, om de hoofsche woorden te leeren , : waarmee courtoisie leert de ijdelheid der vrouwen j , te ontzien : hij moge aan de minnenhoven van 1 Europa niet bekend zijn als de galantste edelman, j hij is genoeg waarachtig fJidder, om wreker en i : beschermer der onschuld te zijn, en om de hand ! niet anders dan helpend uit te strekken naar ; zoo iets teérs en zwaks, als hij in u voor zich | zieten daarbij reikte hij haar de zijne tot opstaan.

«Edel als groot is mijn Heere lispelde Sü-I schen , verrukt over het eerste heusche woord uit j zijnquot; mond, en hare zachte lippen raakten be-| schroomd de vingeren aan van zijn ganteiet. j Hem scheen die hulde niet ongepast; ten minste | | hij zeide glimlachend : »Kindlief! gij zoudt u 1 ^ wonden aan dit staal,quot; en den handschoen weg- | 1 werpende , die rinkinkend neêrviel, ontblootte hij zijne hand, die hij haar bood, eene blanke, wel-: gevormde hand, waaraan een schat van kostbare ringen tionkerde ; — zijne vijanden zouden zich i verwonderd hebben , te zien, dat de hand, die , ; hen zooveel schrik aanjoeg, en die zoo krachtig het krijgszwaard voerde , zoo sierlijk getooid was ^: en zoo vrouwelijk zorgvuldig onderhouden.

«is het zeker dat ik wake ? Is het wel de heerlijke Koning van Bourgondië, die mij toespreekt ?quot; riep het meisje, voor het eorst de oogen j met eenige vrijmoedigheid tot hem opslaande.

«Zoo ben ik voor u dan reeds Koning! ' sprak ! Karei opgeruimd ; «welaan ! gij zult niet teleur-! gesteld zijn; men gaat niet heen van een' Ko-I ning, zonder verblijd te zijn door koninklijke jongst en vrijgevigheid. Alleen wij zullen begin-, nen met u recht te doen over zulke beleediging ; _! maar het is hier de plaats niet.... Hebt gij ooit een paleis betreden T

Zij schudde het hoofd hoog blozend en met ¹ schitterende oogen ; zij begon zich zachtkens te I gewennen aan het denkbeeld van zyne tegenwoordigheid.

«Dan zult gij nu zien , waarbij u de troonzaal i van uwen Keizer gering zal schijnen, alseengil-dekamer van leerlooiers! Volg mij!quot;

De vlugge tred van hef meisje . dat als in bedwelming voortliep , kon nauwelijks zijne forsche schreden bijhouden, toen hij eene enge galerij doorging, die zoo duister was , dat het er zelfs bij dag niet licht moest zijn , maar die leidde naar het refectorium van het klooster , dat Ka-rel tot vergaderzaal had laten inrichten. doch te gelijk als eetzaal moest gebruiken. Twee edele schildknapen schenen wacht te houden bij de deur, die zij eerbiedig voor den Hertog openden , om daarna snel een tapijtbehangsel weg te schuiven.

))Hebt gij één' hunner herkend ?quot; vroeg Karei Süschen wenkende om binnen te treden.

«NeenHeer !quot; antwoordde zij ; maar zij had neen gezegd , al had Philippeau tegenover haar gestaan , want het scheen haar toe , dat zij plotseling in eene tooverwereld was binnengeleid.

In waarheid , wat zij aanschouwde , zou eenquot; hoveling van Keizer Fr ede rik zei ven in verbazing hebben gebracht. De tafels stonden aangericht tot Karei's laatsten maaltijd . dien hij omstreeks zeven ure nam met zijne voorname hovelingen, nadat de lagere bedienden den hunnen vooraf genuttigd hadden ; en al zijn kostbaar tafelgereedschap . schalen van goud . kroezen , schenkborden , en borden van zilver , bekers, aan den voet met edelgesteenten omzet, prijkten op tafels van stevig hout, overdekt met fijn Hollandsch lijnwaad: en dat alles flonkerde en flikkerde bij het licht van een ontzettend getal wastoortsen en flambouwen . vastgehouden door dienaren in sierlijke kleeding. Op het schenkbuffet stond reeds het zilver en goud, tot het drinkgereedschap behoo-rende , onder bewaring van den keldermeester en den mondschenker , die den beker des Hertogs , kenbaar aan den eenhoorn , die er met een zilveren kettingje van afhing, op de gebruikelijke wijze overdekt in de rechterhand hield , terwijl hij het voetstuk of schoteltje in de linker zou nemen, als de Meester wilde gediend zijn. Toch was noch de wijn. noch het water voor Karel's bijzonder gebruik voorhanden ; het werd eerst aangebracht. als deze werkelijk gezeten zou zijn. Zoo was het ook met alle warme spijzen, die opgedragen werden als de maaltijd werkelijk begon , ieder der schotels aangebracht door de rechthebbenden , in eene verscheidenheid en met eene afwisseling van personen , waarvan de eenvoudige optelling het geduld van den lankmoedigste te zeer zou vermoeien, schoon de driftige Karei geduld gevonden heeft, om ze met kleingeestige nauwgezetheid te regelen, en eene pen om ze neder te stellen voor zijne tijdgenooten en nakomelingschap. De geuren van de fijne sausen , en van geheel hunne weelderige en verfijnde keuken, verkwikte dus het Badensche meisje niet ; maar te meer genoten hare oogen , die ze niet wist hoe het best te gebruiken ; de geheele zaal was behangen met tapijtwerk uit de Vlaamsche fabrieken, tafereelen voorstellende uit het leven van Alexander den Grooten , en van Hannibal, een' ge-liefkoosden held van den Hertog; en de beelden daarop waren zoo natuurlijk geschetst, zoo volkomen van menschengrootte , en , naar den weinigen eerbied voor het locale dier tijden, zoo volmaakt gekleed en gewapend als de levende wezens , die haar omringden , en deze zelve stonden , naar de eischen van hunnen dienst, zoo beeld-stijf en bewegingloos , dat het eenvoudige kind nauwelijks waarheid en tafereel van elkander wist te onderscheiden , en , hijgend van bewondering en verbazing, met strakke blikken rond-staarde. De zitbanken , vreemd genoeg aan zoo weelderig een hof, slechts met dun tapijtwerk belegd, waren reeds aangericht; aan het hooger einde van de eerste tafel wees een kussen van goudlaken de bijzondere zitplaats des liertogs aan ; dicht daarnevens onthield zich reeds de eerste ¹ schildknaap voorsnijder, gereed om zijn ambt waar te nemen , zoodra de Vorst zou gezeten zyn; maar naast dezen stond nog een man , die met aandacht geheel de toebereidselen overzag , als om zich te overtuigen , dat er niets was verzuimd ; het was een aanzienlijk man in het Huis van Karei: Ridder, Raadsheer en Hofmeester, en daarenboven zelfs een weinig zijn gunsteling, dezelfde wiens gedienstige pen ons de volledigste berichten van zijns meesters omslachtiger! hofstaat vermaakte ; die hem nooit heeft verlaten, van wien hij zich bediend heeft in staatkundige onderhandelingen , zoowel als in de hofzaal en in, het leger ; die zijne overwinningen heeft gevolgd en zijne nederlagen gedeeld; die van den grooten schok bij Nancy de terugwerking voelde in des vijands gevangenschap : die Karel^:s dochter heeft gediend en zijnen kleinzoon , en die onder alles dezelfde is gebleven ; die minder e^:genlief-de had dan Oommines, of meer hovelings plooibaarheid , of minder lichtgeraaktheid , of meer trouw : want het is niet te denken, dat de eigenzinnige Hertog zijn raad beter zal hebben opgenomen of opgevolgd . dan dien van eemg anderen hij is toch nooit moede geworden, hem dien te geven, en hij heeft zelfs, toen zijn geest zich vrijelijk uitstortte in zijne gedenkschriften, geene i enkele klacht geslaakt, noch eenige bittere gewaarwording lucht gegeven tegen zijn gevallen Heer, en toch, hij schreef op een' leeftijd, dat hij naar hofgunsten niet meer kon jagen, en zeifs betuigde voor niets goeds te zijn , dan voor de rust; zoodat het niet waarschijnlijk is , dat hij , ter wille vq-n Philips den Schoonen , Karei den Stouten heeft gespaard , wiens alles wagende eerzucht , en de noodlottige gevolgen, die zij had, hem gansch niet tot den lieveling hebben ge-¹ maakt van zijne nakomelingschap.

Wat daar ook van zij, de Hertog van Bour • gondië was nu nog in volle hoogheid en macht, ' en De la Marche van de dagen der grijsheid nog verre; en het was juist hem, wien Karei het | eerst toesprak met dit woord:

»Messire Olivier! het is goed dat wij u vinden; gij zijt beter dan eenig man onderricht van de plichten ; der dienaren van ons Huis, Gij zult mij kunnen ' zeggen, wie hunner het recht konde hebben.

dit verblijf vóór den avond-vesper te verlaten. of wel, wie de vrijheid heeft kunnen nemen zonder recht ?quot;

Op alle aanwezenden had het binnentreden des Hertogs, vergezeld als hij was , eenen indruk gemaakt van verrassing en verwondering , vooral om den tijd, waarop hij kwam. zooveel vroeger dan gewoonlijk, dat zelfs nog niemand van de Grooten, die de eer zijner tafel deelden, daar was, terwijl hij zoo vast de gewoonte had, zich te doen wachten, dat zijn Opperkeukenmeester geregeld voorzorgen moest nemen tegen de rampen der vertraging, die de beste kookkunst kon te schande maken; maar allen ook trachtten dien indruk te verbergen onder eene eerbiedige kalmte, vooral toen zij uit den bedaard deftigen toon, dien Karei soms wist aan te nemen, begonnen op te maken, dat eenige ernstige reden hem dreef. De Sire De laMarche, zeker niet minder getroffen dan de andere, vooral bij het zien eener vrouw, zoo jong en zoo schoon, was toch niet min behendig in het ontveinzen van zijne bevreemding, terwijl hij met vlug-ge gevatheid van geest antwoordde:

))Het is niet denkelijk , dat Uwe Doorluchtigheid hier doelt op Hooge en Machtige Heeren , Graven , Baronnen en Ridders , die ter aller ure vrijelijk uitgang hebben, behalve na de sluiting van het hotel ?'^!

Karei maakte eene beweging van ontkenning en ongeduld.

öHet is dan zeker, dat het kunnen zyn: schildknapen-boogschutters , dat edele mannen zijn, pages-palfreniers, allen . die geen dienst hadden omtrent uwen persoon , daar het Uwer Doorluchtigheid behaagde alleen uit te rijden. Ook edele pages , met het welnemen van Mijnheer den Grootstalmeester, of wel eenige van de honderd jongelieden , wie geenerlei bepaalde dienst werd aangewezen , tot groot nadeel en schade voor orde en goeden regel — dat zijn de lieden , welke , zoover ik kan nagaan. recht hadden zich van huis te begeven of deze vrijheid genomen hebben zonder recht, de dienaren van gezegde Heeren en Edelen uitgezonderd , die niet zijn na te sporen, aangezien hunne menigte en afhankelijkheid van het gezag hunner meesters alleen, en verder allen, die schotel noch spijze hebben in Uwer Genades huis, en die dus vóór het luiden van de avondklok zich vandaar moesten begeven. Nog zou het kunnen zijn, dat....quot;

»Wij zijn voldaan sprak de Hertog , wiens blik, onder het spreken van Olivier , snel het personeel in de zaal had overzien. »Wij hebben hier monsters, om een woord van onze Gentsche wevers te gebruiken , van al de opgenoemden. Hier, Juffertje ! wie van deze lieden draagt eene kleeding, gelijk aan die van uwe belagers?quot;

En hij voerde Süschen langzaam de zaal door. de geschaarde dienaren voorbij, die zich niet op hun gemak bevonden ; want ze begrepen , dat de bestraffing van eenige fout bedoeld werd, en dat eene vergissing , of wel het juiste oog van het vreemde meisje, een' van hen ongetwijfeld in eenig lijden moest brengen. Maar hel beschroomde kind , waggelend aan de hand van den machtigen beschermer , hief nauwelijks een' zijdeling-schen blik op hen en bleef altijd zwijgen; zij had de gezochte personen roerlings kunnen voor-bygaan zonder hen te herkennen: ten laatste echter, nadat Karel's donker oog haar vragend en ongeduldig had aangezien , trachtte zij al hare bezonnenheid meester te worden en zonder verstrooiing op te letten , hetgeen maakte, dat zij juist in een' der dichtst bijstaanden de roode onder-kleeding en bet lichtblauwe wambuis zag, welks sprekende kleuren bij den twist der jongelieden •hare aandacht hadden getroffen. De aangewezene ontstelde hevig, en betuigde met sterke woorden , dat hij zich geenerlei schuld omtrent die Jonkvrouw bewust was.

))Dus een page!quot; sprak Karei, zonder op deze verontschuldigingen te antwoorden. »Nu dient ons alleen te weten wie uit de twaalf edele jongelingen , die door onze zorg in ons huis worden opgevoed , vergetende hunne goede afkomst en onze weldaden, tot de laagheid zijn vervallen , om deze onnoozele kleine vreemdelinge geweld aan te doen ?'' vervolgde hij met eene hoogheid en eenen ernst, die meer indruk maakten, dan bijwijlen zijn doldriftige toorn,

Süschen had opnieuw aan zijne voeten willen vallen , zoo edel scheen de held haars harten haar nu toe.

Het woord van den Hertog bleef niet zonder weerklank ; want een der toortshouders , die aan het lager eind van de tafel had gestaan, verliet zijne plaats, boog de knie voor den Hertog en sprak eerbiedig , maar vast :

»Doorluchtigste Heer ! de plegers van die daad zijn Philippeau de Beaucaire en Johan de la Clitte, zonen van Edelen en pages van uw huis.quot;

De Badensche Jonkvrouw zag verschrikt op bij het hooren van die stem ; het was eene bekende stem , de stem van Romuald ; haren onbeminden aanbidder, en toen zij zich had overtuigd, dat het werkelijk de edelknaap der Markgravin was, die zich hier bevond in de vermomming van een' Bourgondischen toortsdrager , kon zij zich geen denkbeeld vormen, hoe dat toekwam : maar zij was toch wijs genoeg. om den uitroep van verwondering terug te houden . die haar op de lippen lag.

))Hebt gij zekerheid voor wat gij zegt ?'' vroeg Karei.

)^NTwee mijner makkers hebben het mij voor waarheid bezworen, zij hebben gezien. hoe de jonkers het meisje ter deure inbrachten.quot;'

»En waarom spreken zij zelve hier niet?quot;

))Zij zijn huns weegs gegaan , hebbende voor heden geen nachtverblijf in het klooster.quot;

»En dus tot aan den morgen buiten bereik van ondervraginghernam Karei verdrietig: vMessite Hofmeester! dat moest anders zijn.quot;

»Uwe Doorluchtigheid zij indachtig , dat alzoo vroeger haar eigen bestel was , en....quot;

AVjj meenen het nu anders!quot; antwoordde de Hertog met stijgenden wrevel: «daarbij is hier de sprake van pages; waarom staan de beschuldigden nog niet vóór ona ?'

Op iederen anderen tijd zou Karei hem , die hier eigenmachtig zijn bevel ware vóórgekomen, met een hard woord geloond hebben; nu rekende zijne kwade luim , ontstaan uit de overtuiging, dat Olivier gelijk had tegen hem, het den zijnen als schuld aan, dat ze het ditmaal niet gewaagd hadden.

De Sire De la Marche deed nu schielijk den wenk gehoorzamen. Toen de jongelieden binnenkwamen , en Karei, hun Süschen toonende , met strengen blik op hen zag, en daarbij vroeg op dien harden toon, die vooruit als een vonnis klonk, «of zij wisten waarom dit meisje hier was V begrepen beiden, dat er niets meer te ontkennen viel. en dat hunne beste hoop bestond in eene zachte opvatting van hunne handelwijze.

Ook wierpen zij zich aan des Hertogs voeten, eenige verontschuldigingen stamelend en verschooning inroepende voor : »eene kleine jokkernij , eene lichte fout quot;

Op Karei, die Süschen de gelegenheid niet had gegeven zich duideijjk te verklaren, en die, mee-nende alles te raden , aan eenige onvergeeflijke geweld laad gelooide, deden die woorden juist de verkeerde werking.

»Jokkernij ! eene lichte fout! bij den naam van St. Joris! die onbeschaamdheid is zonder voorbeeld ! Ongel ukkigen 1 het is aan ons en niet aan u, de zwaarte uwer schuld te beoordeelen! Eene lichte fout! — Ha, Messire Johan de la Clitte! neef van den waanwijzen verrader, Philippe, met zulke manier van denken kunt ge, naar de wijze van uwen oom, fortuin maken aan het hof van Mijnheer van Frankrijk! Maar weet , ons hof is een eerbaar hof; en kuische jonkvrouwen geweld aan te doen, achten wij misdaad en geenszins jokkernij! Wij oordeelen het schande, te schertsen met het schaamrood van vrouwenwangen! Wy oordeelen het zonde , het zwakke vat te bre-! ken , dat ons in de hand is gegeven om te beschermen ; en, bij de eer van mijne Ridderorde I wie van mijn Huis zijn , zullen niet strafieloos een kwaad plegen, waarvan ik mij zeiven ont-i houde l⁵'

En van zijn standpunt gezien, was Kareis gramschap rechtmatig , en hij mocht zóó spreken ; want deze Hertog van Bourgondië , — en het wordt tijd, onder al z|jue fouten, die bloot liggen , op eene zyner merkwaardigste deugden te wijzen, die men moet willen opmerken, — deze Karei was een kuisch en zedelijk Vorst, en dat was veel voor zjjnen tijd , en bovenal veel voor de opvoeding, die hij genoten had , te midden van een losbandig hof, waar zijn vader het voorbeeld van ergerlijke leefwijze gaf, de zedeloosheid aanmoedigde onder zijne grooten , en ieder ¹ zjjner gemalinnen het leven verbitterde door zijne j minnaressen ; waar het zedelijk gevoel van een' i jongen Vorst bjjna verstompt moest worden voor het

onderscheiden van ondeugden, die, als gewettigd door het gebruik , en gesteund , geëerd en verschoond , nevens de onschuldigste gewoonten voortliepen , of wel zich schaamteloos in de rij der deugden plaatsten. Maar integendeel, Kareis gevoel was er tegen opgeruid; zijn schrander oog had de schande ontdekt achter het hoofsche masker , waarmede men haar eerde , en zijn moed , zijne verontwaardiging had er noch eerbied voor gehad noch verschooning; en toen hij meester werd, was hij de hervormer geworden van zijn verbasterden adel; door zijn voorbeeld had hij de heilige rechten van den echtstaat geëerd , en eerbied gepredikt voor de onschuld: de zwakheid beveiligd tegen verdrukking, en zedige deugd aangeprezen als een begeerlijk goed ; en zoo hy, te midden van zijne grootsche staatsplannen, onder al het gewoel van een ruw en rusteloos krijgsmansleven lust gevonden had en tijd en zelfbe-heersching voor dit doel, dan was het niet vreemd, dat hij met sterk sprekende verontwaardiging vervolgde: »Eene lichte fout! Bij God! als mijne krijgslieden in vijands land of in veroverde plaatsen , in de hitte van den krijg , bij brandstichting en moord , als men niet alles overzien kan noch straffen , dusdanige daden plegen van geweld en overmoed , is het ons zeer tegen de borst en vernemen wij het met onwil, schoon men de lieden van wapenen in zulke dagen ietwat dient toe te geven ; maar hoe ! wij verkeeren in een' bevriend land , waar wij als bondgenooten zijn ingetrokken, en als broeders ontvangen worden en geherbergd, en wij zouden zien en lijden dat de zusters of dochters van de vrije burgers of van de kleine luiden, of van wie oo.i, overlast leden en gedeerd werden door ruwen moedwil en overgauwe loszinnigheid van zulke dartele kweekelingen, als deze bedorvene zonen van goede edellieden! en wij zouden dat met den schoo-nen glimp van eene lichte fout looselijk overdekken en slappelijk straffen! Neen , bij de eer van Bourgondië s heilige orde! anders eischt der Vorsten plicht van billijkheid ! Jongelieden ! wij zullen daarin voorzien , dat gij de straffe voor 't minst niet licht noemt, die op zulke lichte vergrijpen wordt toegepast. Hierheen , mijne dienaars van wapenen!quot; (en hij keerde zien tot vier mannen in krijgsgewaad, voerende zijne bijzondere kleuren, die aan eene afzonderlyke tafel zaten , vlak tegenover zijnen zetel, altyd gereed, op zy n eerste bevel den aangeduiden persoon gevangen te nemen) »hier heen! en voert deze jonge booswichten naar den laatste, met wien ze te doen zullen hebben, naar den beul: schande wascht men alleen door bloed!quot;

Een zware zucht van ontzetting ontwrong zich op dat woord aan de borst van al de verzamelde personen, die Karei te wèl kenden in de onwrikbaarheid zijner besluiten, in de snelheid van zjjn uitvoeren, om niet te weten, dat het gee-ne losse bedreiging was, maar volle, schrikwekkende ernst; het treurig einde van den jongen edelman dHamaïde, een'page van negentien jaar,

wien noch zijne machtige verwanten, noch eenige hooge voorspraak tegen eene bloedige rechtvaardigheid had kunnen beschermen, en die toch Karel's lieveling was geweest, lag nog te versch in het geheugen, om voor deze jongelingen van minder beduidenis op meerdere zachtheid te kunnen hopen.

Ook waren de geduchte wapendienaren reeds genaderd...

Maar Jehan de Clitte, die. evenmin als zijn makker , tegen den stroom van Karei s driftige rede een woord had kunnen inbrengen, ei die , zoo vaak hij het had willen beproeven, door dtn luiden toon van des Hertogs toornige stem overschreeuwd was geworden , vond nu in dit uiterste oogenblik zijne kracht en tegenwoordigheid van geest terug, en als een schrander en vernuftig jonkman , wilde hij den omstanders met één enkel gezegde duidelijk maken , dat hunne schuld toch niet eene zulke was , waarmede men den dood niet verdiende. Hij richtte zich op en sprak luid en met bitterheid tot Süschen :

))Zoo zeker gij zelve eens behoefte zult hebben aan des priesters vergeving , wreede schoone ! zoo zeker eischt gij nu eene zware boete voor eene kleine stoutheid! Mij dunkt, één enkele kus , zelfs van uwe rozenlippen , is goed betaald met tivee jonge levens! Kom, Philippeau ! g^anwij; de Hertog wil het!''

«Zacht wat!quot; riep deze, »gij hebt zonderling veel haast om ter dood te gaan ; één kus!quot; en hij borst in een' luiden lach uit; wie van ons beiden was dan buiten zinnen, meisje ! zooveel misbaar om éénen kus! dit had gij ons vroeger kunnen zeggen. Beslis nu. spreekt de jonker waarheid ?quot;'

En naar Süschen omziende, wierp hij haar een half toornigen , half lachenden blik toe.

Zacht schreiende, boog zij snel toestemmend het ^; hoofd ; reeds herhaalde malen had zij gepoogd , zijne aandacht tot zich te trekken ; maar ontzet en overbluft door alles wat zij hoorde en zag , en op het vreeselijkst getroffen op het denkbeeld, dat er bloed vloeien zou , en dat om harentwil, had nog de ontroering telkens haar de spraak benomen en het geluid in de keel gesmoord.

»Nu dan , waartoe die tranen?quot; sprak Karei met verwondering, «niemand dreigt u met leed of lastmaar plotseling meenende haar te begrijpen , vervolgde hij met verheffing van stem , : zich tot de aanwezigen keerende , wie zijn eigen j voorbeeld tot den spottenden lach scheen te heb-i ben gerechtigd, die hun nu op de lippen zweef ■ | de : «Neen ! het moge ons vreemd schijnen, toch , willen wij niet gespot hebben met die fijne eerbaarheid van deze Duitsche Jonkvrouw! Altijd is het zeker , gij Heeren pages ! dat gij haar behandeld hebt als onpassend was en strijdig met den plicht van toekomende Ridders. Gij hadt niet noodig , haar met geweld te brengen , waar zij niet begeerde te zijn ; daarvoor zult gij haar ieder twintig Vlaamsche tournoijsen uitkeeren, bij wijze van boete , en dat is ook de voorwaarde, waarop wij niet willen vragen, met welk doel gij tegen elkander den degen trekt in tijden van vrede en

binnen de muren van onze verblijfplaats...... De

beurs uir- den gordel, Jonkers! wij hebben haast om gehoorzaamd te zijn.quot;

Daar zou het niet aan ontbreken ; de Jonkers haaldensnel hunne beurzen te voorschijn ; misschien vonden zij den prijs hunner scherts nog altijd hoog genoeg ; maar Süschen weerhield hen met een driftig gebaar.

Eene gloeiende verontwaardiging bij eene grieve , die zij beter gevoelde dan wist te ontleden , gaf haar plotseling moed en sprake:

))Mijn Genadige Heer! spaar mij dit,quot; wendde zij zich tot Karei, »ik ben niets komen vragen, en ik wil niets ontvangen; zelfs heb ik over niemand geklaagd , noch recht gevraagd, tegen wien ook. Alleen moest ik zeggen , hoe ik kwam waar ik niet had moeten zijn; Uwe Doorluchtigheid had kwade gedachten van mij ; ik moest mij verweren door de waarheid; maar door haar groot ongeduld ontnam zij mij het woord, en gunde zich niet te luisteren , later miste ik den moed en de bezinning, om opnieuw te spreken. Gods Heiligen , die mijn hart kennen , weten , dat het niet zou geweest zijn om deze lieden te beschuldigen , aan welke ik veeleer verplicht ben, omdat.....quot;

De donkere blos, waarmee de overspanning hare wangen gekleurd had , werd eensklaps vervangen door een doodelijk bleek, en zij zweeg als wie een gevaarlijk woord, dat ontsnappen ging, met moeite op de lippen terughoudt; daarna vervolgde zij haastig :

dDc groote Vorst weet nu alles, en dus , wat zoude ik met dit geld, waarvan de aanbieding mij meer pijn geeft dan ik weet uit te drukken /quot; en daarbij hief zij het oog op naar den Hertog, met eene onbeschrijfelijke mengeling van droef- ¹ heid en verwijt; er lag iets verwijtends in dien i blik en toch eene diepte van weemoed , die pijn deed om aan te zien. Karei zelf begreep niet, door welke deelneming tot lankmoedigheid gestemd , hij zulk eenen blik duldde, zonder in drift te ontvlammen. Hy wist niet, dat het de overmacht harer zwakheid was . en de overmacht van dat dwepend gevoel, waarmede zij naar hem opzag, waarvan hij onwillekeurig den invoed onderging , en dat op hem terugwerkte.

))Wel, kind!'' hernam hij, wniemand dwingt u het aan te nemen; slechts meenden wij u van een' bruidschat te voorzien , waarmee gij een' uwer Duitsche Baronnen kondt huwen. De Jonkers zullen dan die penningen storten bij onzen Aalmoezenier, opdat die er meê voorzie in de ellende van eenige nooddruftigen Maar gij , begeer iets van ons ; wij hebben beloofd u koninklijk te begiftigen.... Zie rondom u , is daar iets op onze tafelen of credenze, dat gij vee-langen zoudt te bezitten, tot aandenken van onze ontmoeting? Of wenscht gij eenige sierlijke stoffen in goud- of zilverlaken, tot een feestkleed , dat edelvrouwen u benijden zullen ?quot;

»Antwoord dan vervolgde hij, toen zij bleef

zwijgen; »wij hebben in trouwe tijds genoeg verspild .met uwe zaak.quot;

»Laat mij binnen uwe kapel, op den dag, dat gij tot Koning gewijd wordt!quot; riep zij met eene snelle overwinning op hare beschroomdheid, door zijn dringen afgeperst.

»Dat zij u toegestaan !quot; hernam de Hertog vroo-lijk. ))De Sire de la Marche (hij zag dezen aan) is belast met u op dien dag plaats te geven en te onthalen ; maar zorg , niet weer alleen te komen, en neem vader of broeder of liefste mede; en opdat gij zeker moogt zijn tegen iedere ongelegenheid . neem deze keten. Onze naam en wapenen staan uitgedrukt op het gouden slot; 1 een elk van mijne lieden, wien gij het toont, ! zal gehouden zijn u voort te helpen en te be-j schermen; want alzoo is onze wil, dien zij allen verstaan zullen. En nu , vaarwel! wees Gode bevolen.quot;

Te gelijk gaf hij haar het kostbaar gewerkte sieraad , waarvan hij zich had ontdaan, en wenkte met de hand , dat zij gaan zoude; maar zij wierp zich op beide knieën, drukte zijn geschenk met vuur aan hare lippen en bleef hem lang aanzien, zonder dat zij ook een enkel woord van dank uitte.

»Wat wilt gij nog ?quot; vroeg hy ongeduldig: want reeds waren verscheidene grooten van zijn hof binnengekomen tot den avondmaaltijd, en hunne verwonderde blikken , schoon hun mond eerbiedig zweeg, begonnen hem lastig te worden. )Wij meenden , dat gij voldaan zoudt zijn; wat wenscht gij verder?quot;

»Niets, niets !quot; riep het meisje met bevende stem ; maar toch week ze niet van de plaats , want ze was onmachtig neergevallen.

«Ei, ziedaar ! de deerne is bezwijmd aan onze voeten!quot; riep Karei, zich verdrietig t r zijde keercnde ; «wij bekennen onbekwaam te zijn met zulke weeke gt;chepselen om te gaan. Richt gij haar op , Sire de la Marche! gij zijt zacht van wezen en zoet van tong : zij mocht sterven zoo ik haar de hand vatte . daar een luid woord haar zoozeer in beweging brengt; en daarbij, ik verlang te eten; laten twee bejaarde dienaren haar naar Trier terug geleiden, en verantwoordelijk zijn voor hare veiligheid.quot; Hij stapte driftig van de bewustelooze weg naar een ander gedeelte van de zaal. zonder meer naar haar om te zien.

Daar sprak hij eene poos met zijne voorname hovelingen , wier groet hij nog niet had beantwoord , en kort daarop hoorde men hem luide zeggen : «Sire Hofmeester! laat het sein gegeven worden; wij zetten ons ter maaltijd.quot;

VI.

De diplomatieke samenkomst, die wij boven ¹) met een woord hebben aangekondigd , vond plaats even na den avondmaaltijd des Hertogs van Bour-

*) Bi adz. 17.

gondië, of liever, deze werd er om verkort ; want nauwelijks had men hem kennis gegeven , dat de man, die gewacht werd, was aangekomen , of hij stond van tafel op , wierp schielijk een kostbaar fluweelen bovenkleed over zijn harnas heen , wenkte den Grooten Bastaard , hem te volgen, en liet zich door twee fakkeldragers vóórlichten naar het bidvertrek der Abten van St.-Maximijn , dat tot zijne geheimkamer was ingericht.

Er bevonden zich twee mannen : de eene was, naar den grijzenden baard te oordeelen, van meer dan rijpen leeftijd; de andere scheen nog niet volkomen de krachtigste jongelingsjaren te hebben bereikt. De oudste, dien Karei als Graaf van Vernemburg aansprak, droeg het lange Duit-sche hofgewaad Toen hij voor den Hertog het hoofd ontblootte , zag men de trekken van een veel beteekenend gelaat en kleine lichtbruine oogen, die , onder de zware grijze wenkbrauwen van leven en schranderheid flikkerden. De fiere slanke jonkman , die hem vergezelde , was eenvoudiger gekleed dan hij ; toch had zijne houding iets, dat hem genoeg onderscheidde, om hem niet voor een' mindere des Graven te doen aanzien Hij groette Karei van Bourgondië met een vriendelijken glimlach . die echter iets verlegens had , en met eene lichte beweging aan den breed-geranden hoed van zilvergrijze zyde , dien hij ophield.

De tegenwoordigheid van dezen jongeling scheen den Hertog eene aangename verrassing te zijn ; ten minste hij naderde hem vroolijk, reikte hem welgevallig de hand, en sprak op vergenoegden toon :

9 Bij de eer van onze Orde ! nu stellen wij het beste vertrouwen in de beloften van Oostenrijk . als ze ons door zulken zendeling aangekondigd worden.quot;

)gt;Met uw welnemen, Doorluchtige Hertog!quot; hernam de Graaf van Vernemburg eerbiedig, doch eenigszins haastig ; «de tegenwoordigheid van Mijnheer is geenszins eene te gemoet komende en veel minder eene verbindende betuiging van mijn hof, maar kan ééniglijk beschouwd worden als een bewijs van hooge persoonlijke belangstelling van den Rijks-Baron (hij sprak dit woord met nadruk) in de zaken, die hier gaan behandeld worden.quot;

»En van zijne zeer oprechte toegenegenheid en eerbiedenis voor den persoon des Hertogs van Bourgondië,quot; voegde de jonge baron er met levendigheid bij.

»Om het even,quot; sprak Karei, wiens wangen zich sterk gekleurd hadden bjj het woord van Vernemburg. »het is altijd goed, dat de belanghebbenden hunne zaken zelve drijven; wij hebben menige ondervinding van onderhandelaars, die de zaken, hun toevertrouwd, meer in verwarring brachten en verwikkelden, da,n toegelicht en vereffend hebben.quot; Dit laatste was eene lomp • heid aan den Duitschen Graaf, als onderhandelaar hier aanwezig; maar de Staatsman beantwoordde haar alléén met een' fijn spottenden glimlach

en met de aanmerking, dat hij hoopte te bewij -zen, hoe die regel niet van algemeene toepassing was; daarna ziende dat Karei gezeten was, plaatste hij zich, na eene lichte buiging, tegenover hem in den gereedstaanden zetel.

De Baron zette zich aan zijne rechterzijde, maar op eenigen afstand, en liet zijn donkerblauw oog, met eene soort van onrust en j schroom, van den een' naar den ander afdwalen.

»Onder goedkeuring van Uwe Hoogheid,quot; be-| gon de Graaf, op de twee hooge vergulde kandelaren wijzende , waarop zware waskaarsen brandden , «zou ik van oordeel zijn, dat deze lichten helderheid genoeg verspreidden om deze samen-spreking toe te lichten, en dat het raadzaam zou zijn, gindsche fakkeldragers te verwijderen.quot;

»Integendeel, Heer Graaf!quot; antwoordde de Hertog , in wiens toon iets was, dat getuigde van zijne veranderde luim; «wij oordeelen, dat dit vertrek te spaarzaam verlicht is naar aanzien van het gezelschap; en de bijen van onze Zuidelijke Staten leveren was genoeg op, om, bij eene gelegenheid als deze, de kloosterachtige somberheid van dit verblijtquot; op te luisteren.quot;

»Maar de lieden zjjn getuigen......quot; hernam de Duitscher, met een zijdelingschen blik op den Baron; ))en hunne oogen en ooren blijven niet zoo werkeloos als hun mond.quot;

wDeze lieden zijn op ons bevel even stom, doof en blind als hunne fakkels zelve; daarbij, wie geeft opmerking aan dergelijke dienende wezens ?quot; sprak Karei, en zeer scherp voegde hij er bij : »wij verzorgen onze dienaren te goed en betalen hen te ruim, om niet zeker te zijn van hunne trouw'

De karigheid des Keizers voor zijne hofhouding en ambtenaren was bekend

Een diepe blos kleurde de wangen van den jongen Baron.

De Graaf glimlachte weder, doch ditmaal met meer verlegenheid dan ironie

»Messire Antonie!quot; vervolgde Karei tot dezen, ))laat nog twee mannen met wastoortsen ter wederzijden van de nis plaats nemen, opdat wij licht hebben over de tafel!quot; en met trots zeide hij: »En gij. Graaf van Vernemburg! vergeef ons, wij zijn gewoon, bij dergelijke huishoudelijke aangelegenheden geen' anderen raad te volgen dan die van ons eigen hoofd quot;

De Bourgondische Edelman, die met dergelijke handelwijze van zijn meester gemeenzaam scheen, wenkte van achter diens zetel, waar hij stond, den zaakgelastigden toe met een gebaar | dat tot zwijgen maande, en daarop verwijderde hij zich, om het gegeven bevel te doen gehoorzamen.

De Duitsche Heeren zagen elkander aan met een licht schouderophalen , verwonderd en geërgerd over eene zoo kleingeestige tegenstreving op een zoo weinig beduidend punt, die hun scheen te voorspellen, hoeveel lijdzaamheid zij bij dit samenzijn te gebruiken zouden hebben

En ze mochten er zich waarlijk mede wapenen,

want Karei was , door eene aanvankelijke teleurstelling, in dat lastig en dwarsdrijvend humeur geraakt, dat voor zijne omringenden onverdraaglijker was dan sommige vlagen van zijnen opgerui-den hartstocht, en dat voor zijne eigene belangen nog veel gevaarlijker was , daar het hem , als het ware tegen de uitspraak van zijn gezond verstand aan , vervoerde , om volmaakt strijdig te handelen met den raad van anderen , zelfs van de best gemeende waarschuwing.

Een woord , dat over deze zielsgesteldheid zijns meesters inlichtte , en raad gaf, hoe daarbij te handelen, was het zeker , wat Antonie, bij zijne terugkomst in het vertrek , den Duitschen diplomaat als ter loops influisterde , onder begunstiging der stoornis, door het binnentreden van de beide toortsdragers veroorzaakt.

Maar Karei's achterdocht werd er door opgewekt , zelfs tegen een' anders geliefden bloedverwant.

«Messire Neef! uwe plaats is aan onze zijde, meenden wij,'' sprak hij met hardheid.

En die fiere edelman, die later een' ander zijner landsheeren met de wapens in de hand zou durven trotseeren, gehoorzaamde dezen zonder ééne tegenwerping. Zóó groot was het ontzag, dat deze Hertog , tot in het kleine toe , voor zich had weten in te boezemen aan zyne Vorstelijke hovelingen , en dat in eenen tijd , waarin de Fran-sche kroon vazallen zich nog als onafhankelijke machten tegen hunnen Heer wapenden en verbonden , terwijl Karei zelf, door zijne aansluiting en deelneming, dien tegenstand had .gewettigd

Vlak tegenover de nis , waarin een levensgroot standbeeld van den Heiligen Petrus geplaatst was, zat de jonge Baron , en dus volkomen in het gezicht der beide toortshouders, die daar op Karei s bevel hadden post gevat; maar ze stonden roerloos en stom als het marmeren beeld zelf, zonder eens naar de sprekende personen op te zien , en zóó zichtbaar zonder deelneming aan het voorvallende , dat men het den Hertog niet misduiden kon. zoo hij ze weinig meer rekende dan de lichtstandaarden , waarvoor zij strekten. Een hunner echter , op wiens gelaat iets pijnlijks lag, dat kon i worden uitgelegd als onrust, als morrende verve- i ling, wierp toevallig eenquot; schichtigen en schroom- : valligen blik op den persoon tegenover hem. den belangwekkenden jongeling; en hij scheen zóó getroffen door dit gezicht, dat hy verbleekte en j de lichttoorts een oogen blik wiegelde in zijne sid- i derende hand.

Het was Romuald , de page van den Markgraaf Sigibert, die den zoon van zijnen Keizer had herkend !

Het wordt eenmaal tijd , dat de lezer wete , hoe deze in het klooster was binnengedrongen , ! en wat hij er kwam verrichten.

Toen de schalke Bertha haren wensch teleurgesteld zag, om den knappen jongeling tot geleider te hebben, had zij hem eenen wenk gegeven , dat hij , bij wijze van ontmoeting , zich met zijne schoone omstreeks de kapel zou samentref-

fen ; toen zij dus alleen vliedende terugkeerde , vond zij hem op het pangewezen pad ; en toen zij hem in snelle woorden en niet verzwakte kleuren het avontuur had afgeschetst. dat haar van Süschen had gescheiden, was het zijne eerste gedachte , zoowel als haar dringend verzoek , dat hij zonder verwijl de bedeesde schoone van de lastige plaaggeesten ging verlossen. Zij zelve zou wel veilig haars weegs gaan ; zij zag de Zwarte Poort reeds zoogoed als vóór zich, gt;:en hare veiligheid was voor hem ook van het kleinste belangvoegde zij er spottend bij.

Romuald ijlde dan voort, »op de vleugelen der liefde om eens eene nieuwe uitdrukking te wagen ; maar die vleugelen hadden hem nog niet ver gebracht, of hij ontmoette de twee teleurgestelde standaardjonkers , die voor den hoogeren rang der pages hadden moeten wijken bij den twist om de Duitsche Helena. Bij de feesten, die de Bourgondische dienaren met de Oosten-rij ksche hadden in aanraking gebracht, was Romuald met één' hunner genoegzaam in kennis geraakt, om hem deelgenoot te maken van zijne onrust over het schoone meisje.

»Was het uwe zuster of uw liefje ?quot; vroeg de Bourgondiër.

«Mijne zuster!quot; sprak Romuald , zonder aarzelen den titel kiezende , die hem het eerwaardigste recht scheen te waarborgen.

«Leugenaar!'^: hervatte de ander, die de onwaarheid in zijn' blos las ; «maar gij zijt reeds genoeg gestraft; mijne Heeren de pages-edelkna-pen, met name Jehan de la Clitte en Philippeau de Beaucaire, hebben haar in hunne macht binnen de muren van het klooster , en wees gelukkig met h?ar zoo gij ze wederkrijgt!quot;

«Wat moet ik doen? zeg, wat ik doen moet?quot; smeekte Romuald, doodelijk verschrikt van hunnen spot.

De Bourgondiërs beraadden zich te zamen; wat zij uitdachten . zou te gelijk eene goede wraak zijn voor de teleurstelling, die zij zelve hadden geleden.

Zij beschouwden Romuald met aandacht.

«Durft gij wat wagen?quot;

«Alles om haar.quot;

«Gij waagt niet veel, als gij behendig zijt /' sprak de langste , en wierp zijn bovenkleed uit. «Verwissel dit met uw wambuis, neem mijne tootschoenen en mijne gantelets ; uw lang blond haar is van het onze niet te onderkennen. Zie zoo , die muts daarop. De Provoost zelf zou u nu den standaard in handen geven. Wie let er op , of uwe witten hozen juist van scharlaken zijn als de onze ? Wij zijn honderd in getal in 's Hertogs huis , meest allen Luxemburgers en Henegouwers ; maar het eene rot kent nauwelijks het andere van wezen. De portier zal u niet weren, al kent hij u niet. Stap vrij en luchtig de voorpoort in. Onze Heer zal weldra komen ; als ge hem ziet, legt gij hem uwe zaak vóór, op de wijze , die gij het best keurt, en het meisje zal te voorschijn komen, al hadden zij haar onder

de aarde begraven, en de jonkers zullen hun deel krijgen, als verdiend is. Maar wacht u te bekennen , dat gij niet van de onzen zijt; Karei van Bourgondië is de man , om u zonder onder- ^! zoek als spion te doen opknoopen. Als ge wat slim zijt kunt gij echter licht dit noodlot ontgaan ; welnu , zijt gij besloten ?quot;

De Duitscher had zijne vermomming reeds voltooid. Wat vroeg hij naar gevaar en bezwaren? Hij had de liefelijke Engel, die geheel zijn hart vervulde, van, hij wist zelf niet welken jammer | te redden of te wreken en hij gaf er zijn leven voor , zoo hij daarin slaagde. En er sprak veel voor dit goede vooruitzicht. De Bourgondische jongelingen gaven hem nog enkele waarschuwingen en aanwijzingen , en moedig stapte hij — hoe dankte hij zijn' beschermheilige — ongehinderd , schoon niet onopgemerkt, de groote voorpoort binnen. Snel vermengde hij zich in den stoet van lagere dienaren , zich slechts zooveel mogelijk op eenen afstand houdende van wie eene uitmonstering droegen aan de zijne gelijk. Voor alles wilde hij weten wat er van Süschen geworden was , en hij hoopte het te ervaren uit een of ander gesprek, dat hij schijnbaar onverschillig meende aan te knoopen , of door te luisteren naar de woorden der anderen; maar helaas ! het Vlaamsch, het Bourgondisch, het Luiksch, het Henegouwsch, het Hollandsch, alle tongvallen en alle spraakwijzen van al Karel's Vorstendommen kruisten zich hier, als bij de spraakverwarring van Babel; en de Duitscher , die anders genoeg Fransch kende, om met ware Bourgondiërs om te gaan, verloor hier den draad van iedere gissing ; daarbij was het een gewemel en geloop en tegen elkander hotsen, een verdringen en verjagen onderling, waarbij er geenerlei vraag gehoord of beantwoord kon worden. — Eindelijk vatte hem een oudachtig man bij den arm, die. naar het uiterlijk te oordeelen, aan den dienst van de keuken moest verbonden zijn.

«Ludwig ! volg mij ,quot; sprak hij in vrij gced Duitsch ; «in de fruitkamer heb ik iets voor u , arme landsman! die bij den avondmaaltijd gee-nen toegang hebt. Kom mede.quot;

Romuald , die het een weinig op zijne goede fortuin moest laten aankomen, volgde dien man, dien hij ten minste verstaan kon, en die hem wellicht van dienst zou kunnen zijn, hetzij bij zijne nasporingen, hetzij bij zijnen wensch om den Hertog te naderen.

Een afzonderlijk korps dienaren was tot den dienst van Karel's nagerecht verordend ; die fruitkamer dus . waar de Luxemburger hem vóórging, was opgevuld met lieden van allerlei leeftijd, die er de plichten van hunnen dienst kwamen uitoefenen. Het was er reeds schemering, gelijk in geheel het klooster, waar licht en lucht maar zeer weinig toegang gelaten werd; niet vreemd was het dus , dat deze meester-spijsbezorger, die zeker door eenige gelijkenis moest getroffen zijn geweest, de vergissing niet ontdekte, maar de wijn en het koude wildbraad en de geurige drui-

ven , die hij voor den lieveling ter zijde gezet had , met ronde gulheid aan den vreemdeling voordiende , terwijl deze inmiddels bij zich zeiven overleide , hoe hij de gewenschte ondervraging aanvangen zou.

Maar nieuwe personen kwamen binnen. »Houd u hier wat ter zijdefluisterde zijn gastheer hem toe ; ))daar zijn de knechten fakkeldragers, die komen om de wastoortsen , welke ik moet afleveren.quot;

Nadat de man hem tot die bezigheid verlaten had, stond de Duitscher alleen in den gekozen' hoek , toen op ééns een der binnentredenden de tijding bracht, dat de Hertog terug was. Plotseling werd alles nog meer leven en werkzaamheid: men hoorde stemmen bevelen geven, en men zag ze met drift uitvoeren; geene hand bleef er werkeloos, geen voet twee minuten op dezelfde plaats, en om tot de orde te komen , heerschte er eene vreeselijke ongeregeldheid. Eomuald stond alleen, werkeloos tusschen dit gewoel, genoeg met zijne houding verlegen, en vol verlangen om verder te gaan, nu hij Karei in deze muren wist.

Zijne ledigheid had intusschen de aandacht getrokken , van iemand, die, te oordeelen naar zijne kleeding en het witte staafje in zijne hand, een der dienstdoenden onder de hofmeesters moest zijn.

Hij naderde Romuald met driftige gebaren en onvriendelijke woorden.

))Wij ontbreken heden zeven fakkelhouders voor de eetzaal, en onze Heer onderhoudt honderd gezonde jongelingen, die geen' vinger uitsteken , dan bij openbare optochten een standaard te dragen! 't Is eene schande! daar staat weêr een van die verwijfde luiaards. Hola, Meester!quot; en hij vatte hem bij den arm; »ge zgt op eene plaats waar ge niet hoort: verdien ten minste van daag uw brood, en volg mij met eene fakkel naar het refectorium. St-Brêve! eene wastoorts voor den Jonker.quot;

St -Breve, dezelfde , die zich den jongen Duitscher had aangetrokken, zette een meéwarig gezicht , toen hij hem het geëischte in de hand gaf, maar deze vond zijn lot niet zoo hard als het zijnen begunstiger toescheen : want hij begreep, dat hem daarbij de beste gelegenheid geboden werd om tot den Hertog te komen Ook lichtte hij den hofmeester vóór met eene gewilligheid, die dezen te eerder in eene betere luim bracht, daar hij haar niet had moeren wachten , en met reden ; want in eene huishouding , zoo omslachtig als die van den Bourgondischen Hertog, waar ieder meubel, reder stuk van het tafelgereedschap bijna een' afzonderlijken bediende had, die er zorg voor droeg , maar wiens dienst zich dan ook verder tot niets uitstrekte , waren juist zij, die er zich zonder bepaalde werkzaamheden ophielden, onder den naam van lediggangers, de lastdragers van ieders verzuimd werk , waarover ieder naar willekeur beschikte ; daarom hadden de jonkers van den standaard, slechts tijdelijk in deze betrekking, en meestal van vrij

I goede afkomst, zich dikwerf met moed verzet tegen dit willekeurig gebruiken hunner personen.

»Geef mij dan ten minste eene eerlijke plaats , na ik eene taak op mij neem, die niet van mijnen plicht is quot; had Romuald den hofmeester gebeden.

En deze was hem hierin gaarne ter wille geweest, en had hem een post gegeven aan des Hertogs eigen tafel. Met eene mengeling van vrees , van verwachting, var: onrust, die toch werd afgeleid door het gezicht van al het vreemde en sierlijke rondom hem, had de jongeling, zoo staande, in altijd klimmend ongeduld, eenen tijd doorgebracht , die zeker lang was, maar die hem zonder einde scheen, totdat eindelijk zijn geduld en zijn stout ondernemen door eene uitkomst boven hoop en verwachting werd bekroond. Süschen veilig en ongedeerd te zien binnnenkomen onder de bescherming van den Vorst, was hem een loon geweest, zoo zoet en heerlijk, dat hij zijnen geleden angst en het moeite volle van zijn' te-genwoordigen toestand daarbij volkomen vergat. Alleen, toen de schoone veilig en gelukkig van daar ging, en gewroken door de vernedering harer beleedigers, had hij er een jaar van zijn leven voor willen geven, om haar te mogen vergezellen of volgen; maar zonder zich te verraden of achterdocht te geven, was het onmogelijk, en hij had nu reeds genoeg gezien van Bourgondische manieren en Bourgondisch recht, om zich aan niemands verkeerde opvatting te wagen. Met toenemend verdriet en afnemende lijdzaamheid zag hij dus j eenen maaltijd aanvangen en voortduren, die | hem op de plek als vastgemetseld hield, en hoe hij de stoornis zegende, die Karei van tafel dreef, valt daarna licht te denken. Maar het was besloten dat hij tegenspoed zoude hebben; genoeg aan het hofleven gewoon, om ingewijd te zijn in die kleine listen, waarmede men zich eenen last van den hals schuift, was hij, na het vertrek van den A^rorst, reeds aan den uitgang van de zaal genaderd, toen een dienaar van Messire Anthonie van Bourgondië zich aan Olivier de la Marche wendde om meerdere toortshouders voor 's Hertogs gt; kabinet. Romuald werd opnieuw gebruikt, en : een woord van tegenspraak, dat hij waagde, werd door den grooten Heer zóó hoog beantwoord, dat de jonge man. zich van spijt verbijtende, ge- i hoorzamen moest. Tot zijne ergernis hoorde hij j juist den portier de groote poort sluiten, nadat ¹ hij zijne gewone ronde had gedaan, om te onderzoeken, of er ook vreemdelingen waren binnengeslopen, en dezulken, die geen recht hadden te blijven, uit het huis te verjagen. Die poort knarste tem in de ooren als de deur van eene gevangenis. Het zien van den Aartshertog woog hem niet minder zwaar op het hart, hij was meermalen met zijnen heer in diens tegenwoordigheid geweest; deze kon hem herkennen. en één woord of één gebaar van verwondering kon hem verraden. De toon, dien de onderhandeling nam, maakte hem niet geruster, want, gedwongen spion als hij was, voelde hij meer

fen ; toen zij dus alleen vliedende terugkeerde , vond .zij hem op het nangewezen pad; en toen zij hem in snelle woorden en niet verzwakte kleuren het avontuur had afgeschetst, dat haar van Süschen had gescheiden, was het zijne eerste gedachte , zoowel als haar dringend verzoek , dat hij zonder verwijl de bedeesde schoone van de lastige plaaggeesten £ing verlossen. Zij zelve zou wel veilig haars weegs gaan ; zij zag de Zwarte Poort reeds zoogoed als vóór zich, gt;:en hare veiligheid was voor hem ook van het kleinste belangvoegde zij er spottend bij.

Komuald ijlde dan voort, »op de vleugelen der liefde om eens eene nieuwe uitdrukking te wa-i gen; maar die vleugelen hadden hem nog niet | ver gebracht, of hij ontmoette de twee teleurgestelde standaardjonkers , die voor den hoogeren rang der pages hadden moeten wijken bij den twist om de Duitsche Helena. Bij de feesten, die de Bourgondische dienaren met de Oosten-rij ksche hadden in aanraking gebracht, was Ro-muald met één' hunner genoegzaam in kennis ; geraakt, om hem deelgenoot te maken van zijne onrust over het schoone meisje.

«Was het uwe zuster of uw liefje ?'^, vroeg de Bourgondiër.

«Mijne zuster!quot; sprak Romuald, zonder aarzelen den titel kiezende , die hem het eerwaardigste recht scheen te waarborgen.

wLeugenaar!quot; hervatte de ander, die de onwaarheid in zijn' blos las ; «maar gij zijt reeds | genoeg gestraft; mijne Heeren de pages-edelkna-¹ pen . met name Jehan de la Clitte en Philippeau | de Beaucaire, hebben haar in hunne macht bin-| nen de muren van het klooster , en wees geluk-| kig met hp ar zoo gij ze wederkrijgt!quot;

»Wat moet ik doen ? zeg, wat ik doen moet ?quot; i smeekte Romuald, doodelijk verschrikt van hunnen ! spot.

De Bourgondiërs beraadden zich te zamen; wat zij uitdachten . zou te gelijk eene goede wraak zijn voor de teleurstelling, die zij zelve hadden geleden.

Zij beochouwden Romuald met aandacht.

«Durft gij wat wagen?quot;

»Alles om haar.quot;

))Gij waagt niet veel, als gij behendig zijt sprak de langste , en wierp zijn bovenkleed uit. «Verwissel dit met uw wambuis, neem mijne tootschoenen en mijne gantelets ; uw lang blond haar is van het onze niet te onderkennen. Zie zoo , die muts daarop. De Provoost zelf zou u nu den standaard in handen geven. Wie let er op , of uwe witten hozen juist van scharlaken zijn als de onze ? Wij zijn honderd in getal in 's Hertogs huis , meest allen Luxemburgers en Henegouwers; maar het eene rot kent nauwelijks het andere van wezen. De portier zal u niet weren, al kent hij u niet. Stap vrij en luchtig de voorpoort in. Onze Heer zal weldra komen ; als ge hem ziet, legt gij hem uwe zaak vóór, op de wijze , die gij het best keurt , en het meisje zal te voorschijn komen, al hadden zij haar onder

de aarde begraven, en de jonkers zullen hun deel krijgen, als verdiend is. Maar wacht u te bekennen , dat gij niet van de onzen zijt; Karei van Bourgondië is de man , om u zonder onder -zoek als spion te doen opknoopen. Als ge wat slim zijt kunt gij echter licht dit noodlot ontgaan ; welnu , zijt gij besloten ?quot;

De Duitscher had zijne vermomming reeds voltooid. Wat vroeg hij naar gevaar en bezwaren? Hij had de liefelijke Engel, die geheel zijn hart vervulde, van, hij wist zelf niet welken jammer ¹ te redden of te wreken en hij gaf er zijn leven voor , zoo hy daarin slaagde. En er sprak veel voor dit goede vooruitzicht. De tourgondische jongelingen gaven hem nog enkele waarschuwingen en aanwijzingen, en moedig stapte hij — hoe dankte hij zijn' beschermheilige — ongehinderd , schoon niet onopgemerkt, de groote voorpoort binnen. Snel vermengde hij zich in den stoet van lagere dienaren , zich slechts zooveel mogelijk op eenen afstand houdende van wie eene uitmonstering droegen aan de zijne gelijk. Voor alles wilde hij weten wat er van Süschen geworden was , en hij hoopte het te ervaren uit een of ander gesprek, dat hij schijnbaar onverschillig meende aan te knoopen , of door te luisteren naar de woorden der anderen; maar helaas! het Vlaamsch, het Bourgondisch, het Luiksch, het Henegouwsch, het Hollandsch, alle tongvallen en alle spraakwijzen van al Karel's Vorstendommen kruisten zich hier, als bij de spraakverwarring van Babel; en de Duitscher , die anders genoeg Fransch kende, om met ware Bourgondiërs om te gaan, verloor hier den draad van iedere gissing ; daarbij was het een gewemel en geloop en tegen elkander hotsen, een verdringen en verjagen onderling, waarbij er geenerlei vraag gehoord of beantwoord kon worden. — Eindelijk vatte hem een oudachtig man bij den arm, die. naar het uiterlijk te oordeelen, aan den dienst van de keuken moest verbonden zijn.

wLudwig! volg mij ,quot; sprak hij in vrij goed Duitsoh ; »in de fruitkamer heb ik iets voor u , arme landsman! die bij den avondmaaltijd gee-nen toegang hebt. Kom mede.quot;

Romuald , die het een weinig op zijne goede fortuin moest laten aankomen, volgde dien man, dien hij ten minste verstaan kon, en die hem wellicht van dienst zou kunnen zijn, hetzij bij zijne nasporingen, hetzij bij zijnen wensch om den Hertog te naderen.

Een afzonderlijk korps dienaren was tot den dienst van Karel's nagerecht verordend ; die fruitkamer dus . waar de Luxemburger hem vóórging, was opgevuld met lieden van allerlei leeftijd, die er de plichten van hunnen dienst kwamen uitoefenen. Het was er reeds schemering, gelijk in geheel het klooster, waar licht en lucht maar zeer weinig toegang gelaten werd; niet vreemd was het dus , dat deze meester-spijsbezorger, die zeker door eenige gelijkenis moest getroffen zijn geweest, de vergissing niet ontdekte, maar de wijn en het koude wildbraad en de geurige drui-

ven , die hij voor den lieveling ter zijde gezet had , met ronde gulheid aan den vreemdeling voordiende , terwijl deze inmiddels bij zich zei ven overleide, hoe hij de gewenschte ondervraging aanvangen zou.

Maar nieuwe personen kwamen binnen. »Houd u hier wat ter zijde,quot; fluisterde zijn gastheer hem toe ; ))daar zijn de knechten fakkeldragers, die komen om de wastoortsen, welke ik moet afleveren.quot;

Nadat de man hem tot die bezigheid verlaten had, stond de Duitscher alleen in den gekozen' hoek , toen op ééns een der binnentredenden de tijding bracht, dat de Hertog terug was. Plotseling werd alles nog meer leven en werkzaamheid: men hoorde stemmen bevelen geven, en men zag ze met drift uitvoeren; geene hand bleef er werkeloos, geen voet twee minuten op dezelfde plaats, en om tot de orde te komen , heerschte er eene vreeselijke ongeregeldheid. Eomuald stond alleen, werkeloos tusschen dit gewoel, genoeg met zijne houding verlegen, en vol verlangen om verder te gaan, nu hij Karei in deze muren wist.

Zijne ledigheid had in tusschen de aandacht getrokken , van iemand, die, te oordeelen naar zijne kleeding en het witte staafje in zijne hand, een der dienstdoenden onder de hofmeesters moest zijn.

Hij naderde Eomuald met driftige gebaren en onvriendelijke woorden.

«Wij ontbreken heden zeven fakkelhouders voor de eetzaal. en onze Heer onderhoudt honderd gezonde jongelingen, die geen' vinger uitsteken , dan bij openbare optochten een standaard te dragen! 't Is eene schande! daar staat weer een van die verwijfde luiaards. Hola, Meesier!quot; en hij vatte hem bij den arm; «ge zijt op eene plaats waar ge niet hoort: verdien ten minste van daag uw brood, en volg mij met eene fakkel naar het refectorium. St-Brêve! eene wastoorts voor den Jonker.quot;

St -Breve , dezelfde , die zich den jongen Duitscher had aangetrokken , zette een meewarig gezicht , toen hij hem het geëischte in de hand gaf, maar deze vond zijn lot niet zoo hard als het zijnen begunstiger toescheen : want hij begreep , dat hem daarbij de beste gelegenheid geboden werd om tot den Hertog te komen Ook lichtte hij den hofmeester vóór met eene gewilligheid, die dezen te eerder in eene betere luim bracht, daar hij haar niet had moeren wachten , en met reden : want in eene huishouding , zoo omslachtig als die van den Bourgondischen Hertog, waar ieder meubel, ieder stuk van het tafelgereedschap bijna een' afzonderlijken bediende had, die er zorg voor droeg , maar wiens dienst zich dan ook verder tot niets uitstrekte , waren juist zij , die er zich zonder bepaalde werkzaamheden ophielden, onder den naam van lediggangers , de lastdragers van ieders verzuimd werk , waarover ieder naar willekeur beschikte ; daarom hadden de jonkers van den standaard, slechts tijdelijk in deze betrekking, en meestal van vrij goede afkomst, zich dikwerf met moed verzet tegen dit willekeurig gebruiken hunner personen.

»Geef mij dan ten minste eene eerlijke plaats , na ik eene taak op mij neem, die niet van my-nen plicht is,quot; had Eomuald den hofmeester gebeden.

En deze was hem hierin gaarne ter wille geweest, en had hem een post gegeven aan des Hertogs eigen tafel. Met eene mengeling van vrees , van verwachting, van onrust, die toch werd afgeleid door het gezicht van al het vreemde en sierlijke rondom hem, had de jongeling, zoo staande, in altijd klimmend ongeduld, eenen tijd doorgebracht , die zeker lung was , maar die hem zonder einde scheen, totdat eindelijk zijn geduld en zijn stout ondernemen door eene uitkomst boven hoop en verwachting werd bekroond. Süschen veilig en ongedeerd te zien binnnenkomen onder de bescherming van den Vorst, was hem een loon geweest, zoo zoet en heerlijk, dat hij zijnen geleden angst en het moeite volle van zijn' te-genwoordigen toestand daarbij volkomen vergat. Alleen, toen de schoone veilig en gelukkig van daar ging, en gewroken door de vernedering harer beleedigers, had hij er een jaar van zijn leven voor willen geven, om haar te mogen vergezellen of volgen; maar zonder zich te verraden of achterdocht te geven, was het onmogelijk, en hij had nu reeds genoeg gezien van Bourgondische manieren en Bourgondisch recht, om zich aan niemands verkeerde opvatting te wagen. Met toenemend verdriet en afnemende lijdzaamheid zag hij dus 1 eenen maaltijd aanvangen en voortduren, die hem op de plek als vastgemetseld hield, en hoe hij de stoornis zegende, die Karei van tafel dreef, | valt daarna licht te denken. Maar het was beslo- ; ten dat hij tegenspoed zoude hebben; genoeg aan het hofleven gewoon, om ingewijd te zijn in die kleine listen, waarmede men zich eenen last van den hals schuift, was hij, na het vertrek van den Vorst, reeds aan den uitgang van de zaal genaderd, toen een dienaar van Messire Anthonie van Bourgondië zich aan Olivier de la Marche wendde om meerdere toortshouders voor 's Hertogs kabinet. Eomuald werd opnieuw gebruikt, en een woord van tegenspraak, dat hij waagde, werd door den grooten Heer zóó hoog beantwoord, dat de jonge man. zich van spijt verbijtende, gehoorzamen moest. Tot zijne ergernis hoorde hij juist den portier de groote poort sluiten, nadat hij zijne gewone ronde had gedaan, om te onderzoeken, of er ook vreemdelingen waren binnengeslopen, en dezulken, die geen recht hadden te blijven, uit het huis te verjagen. Die poort knarste hem in de ooren als de deur van eene gevangenis. Het zien van den Aartshertog woog hem niet minder zwaar op het hart, hij was meermalen met zijnen heer in diens tegenwoordigheid geweest; deze kon hem herkennen. en één woord of één gebaar van verwondering kon hem verraden. De toon, dien de onderhandeling nam, maakte hem niet geruster, want, gedwongen spion als hij was, voelde hij meer

en meer, dat zijne tegenwoordigheid, zelfs met het volle bewjjs zijner onschuld vóór zich, beide partijen evenzeer moest beleedigen. Eene bekentenis van de waarheid was reeds niet meer doenlijk geworden.

De jonge Baron . of liever de Aartshertog (beter nog Hertog) van Oostenrijk , was intusschen van plaats veranderd, beleedigd wellicht door de onkiesche eigenzinnigheid van Karei, die hem op deze wijze aan de blikken en herkenning van lage dienaren blootstelde, of wel, onaangenaam getroffen door die blikken zelve. — De Graaf van Vernemburg had nu de onderhandeling geopend, met de verzekering , dat de Keizer genegen was en beloofde dè Staten en Vorstendommen des Her-togs van Bourgondië tot een Koninkrijk te verheffen , en dezen zeiven tot Koning te kronen en de koninklijke eere en titels te verleenen ; want ziet — wat onder het volk reeds eene openlijke en vastgestelde zaak scheen , was in het kabinet nog slechts eene hoop. die bevestigd moest worden , en eene belofte, waaraan nog iedere waarborg van zekerheid ontbrak. Zóó loopt veelal het gerucht de waarheid vooruit, en zoo de volkeren dat beter in het oog hielden , zouden ze zich niet zoo vaak noodeloos ontrusten en minder grondeloos hopen , om niet zoo vaak te worden teleurgesteld.

))De kroning zal geschieden in deze stad van Trier en bepaald bij deze samenkomst der beide Vorsten,quot; ging de Graaf voort; ode Hertog zal daarvoor den Keizer van het üuitsche Kijk ten eeuwigen dage houden en erkennen als Opper leenheer ...'

«En ontslagen zijn van alle leenplichtigheid jegens Frankrijk viel Karei in.

»Dat punt kan hier niet worden beslistantwoordde Vernemburg.

»Bij St.-Joris van Bourgondië!quot; riep Karei, »uw Keizer is te voorzichtig, om een warm vriend te zijn. Zoo hij mij niet durft losmaken uit dien strik, uit aanzien van Lodewijk, dan zullen wij dien zelve doorhakken met het zwaard , op de wijze van onzen Neef en zeer hoog gehouden voorganger , Alexander van Macedonië. Wat hij een gelukkig Vorst was!quot; voegde hij er zuchtend bij; «hij had geene Leenheeren. Het is hard Oppergebieder te zijn in zijn land, en toch nog andere Leenheeren te moeten huldigen dan God en zijn' Keizer quot;

Het ernstige gelaat van den Duitscher ontplooide zich tot eenen onmerkbaren glimlach over die naïeve ontboezeming ; daarop ging hij voort: oDe kosten der kroning komen geheel voor rekening van den Hertog....quot;

«Wij hebben geen oogenblik anders gemeend,quot; hernam Karei, ongeduldig over de langzame deftigheid , waarmede de diplomaat op een punt aandrong , dat hij reeds vooruit had bewilligd ; owij zijn hier niet samen om over geldzaken te twisten , als Lombarden en kleine kooplieden ; zoo de Keizer zooveel voortgang maakt als wij wenschen, zijn wjj bereid zijn werk te betalen, als hij het begeeren mocht.quot;

«Oostenrijk kan van Bourgondië geene andere betaling aannemen dan die van bondgenootschap en trouwmerkte de Baron aan met een' ernst en vuur , die zijne vroegere beschroomdheid weêr- ' sprak.

«Onze jeugdige Heer vormt zich ,quot; begon de Hertog lachende ; ))hij gaat recht op het doel aan, j beter dan één van ons. Maar wij ook kunnen i korter weg nemen , dan , zooals wij doen , terug te komen op onze schreden ; onze wenschen om trent de vermeerdering van grondgebied zijn vroeger aangeduid. Wij eischen verder , dat de vier bisdommen , Doornik, Luik, Kamerrijk en Utrecht, aan ons oppergezag worden onderworpen : het is al te lastig voor' een' Monarch, vier onafhanke- , lijke Staten in het midden van zijn Koninkrijk ; en daar het onmiddellijk leengoederen zijn van het Rijk , valt het den Keizer licht. hierin onzen wil te doen ; wij zijn hiervoor tot groote opofferingen bereid ; verder zijn onze aanspraken op Lotharingen bekend en rechtmatig; wij twijfelen geenszins, of uw meester zal ze ondersteunen.quot;

»Ik ben verplicht Uwe Doorluchtigheid het tegendeel te verzekeren,quot; sprak Vernemburg; «zoo haast de Prins Vaudemont in uwe handen was, heeft Koning Lodewijk een Duitschen Prins gevangen genomen , die in zijne hoofdstad studeerde ; en daar die Prins een eigen Neef is van mijn' Heer, moet Zijne Majesteit volstrekt onzijdig blijven in de zaak van Lotharingen, en Uwe genade zelfs verzoeken, den jongen Réné geenerlei geweld aan te doen , uit vreeze van wederwraak.''

«Vervloekt! Lodewijk XI is een goed schaakspeler. Met Lotharingen zullen wij dan ons zelve ' helpen. Het ambt van Vicaris-Generaal van het H Roomsche Rijk is toch te begeven zonder tus-schenkomst van Mijnheer van Frankrijk, zoo wij hopen ? Het zal goedstaan zoo een Koning van Bourgondië het voert!quot;

»En dan de Hertog van Oostenrijk ?quot; vroeg Vernembitrg bedenkelijk.

»Die treedt gaarne terug voor de aanspraken van den Hertog van Bourgondië ,^v sprak Maxmri-liaan , met jeugdige voorbarigheid.

«Zoo zijn wij het eens!quot; riep Karei met glinsterende oogen »Sire Antoni, lieve Neef! ontbied hier schielijk onzen klerk en geheimschrij-I ver, opdat deze bewilliging op het papier worde i gesteld quot;

Maar Vernemburg zeide : ^Nogmaals moet ik i ernstig Uwe Doorluchtige Hoogheid indachtig maken daarop. dat de Baron bij deze onderhande-, ling noch persoon is noch stem heeften , tot j dezen gewend , voegde hij er bij, eerbiedig, maar ' met vastheid ; »Mijn Heere ! vergeef mij , zoo ik hier tegfn uwe wenschen spreke, en met kleine aanmerking voor de hoogheid van uwen rang; j maar wil u herinneren , dat dit de voorwaarde | was van uwe aanwezigheid bij dit mondgesprek, en dat ik verplicht ben de belangen te handhaven die aan mijne zorg zijn toevertrouwd.quot;

De jonge Vorst boog zich eenigszins gedwon-

gen ; misschien berouwde het hem in eene voor waarde te hebben toegestemd, die hem tot de volstrektste onbeduidendheid veroordeelde , en die hem in eenen toestand plaatste , waarbij hij voor vernederingen als deze blootstond , die in strijd was met zijn karakter, en die hem geen enkel voordeel beloofde.

»Zoo word ik dan bedrogen en misleid !quot; sprak Karei met fonkelende oogen. Men had mij hoop gegeven , dat deze eisch . . .

vZou worden toegegeven aan den Schoonvader van onzen Hertog , Genadige Heer! maar niet aan den Hertog van Bourgondië.quot;

«Welnu! de verloving is zoogoed als geschied,quot; hernam Karei zachter; ))wat zoudt ge dan nog aarzelen!quot;

»Met uw verlof, edele Vorst! Die verbintenis van een' Zoon van Oostenrijk met uwe erfdochter is de éénige eisch van onze zijde; en wij hebben recht daarvoor andere waarborgen te vragen , dan de onzekere beloften , die tot hiertoe zijn gewisseld; er moet vervulling zijn , eer wij in alle wenschen van uwen kant, zonder voorbehoud , kunnen toestemmen.quot;

))De éénige eisch!quot; herhaalde de Hertog van Bourgondië met ergernis ; gij hadt er nog slechts moeten bijvoegen : een kleine! de éénige eisch!quot; en gy vraagt my de hand mijner dochter , dat wil zeggen , het recht op haar erfgoed , het recht op Bourgondië, op Vlaanderen , op Henegouwen, op Holland: het recht, in één woord, op alles, wat het mijne is of nog zal worden- in trouwe, ik zou zesmaal zooveel tijd noodig hebben in het opnoemen van wat gij begeert met dien éénen eisch , als gij , met al uwe Duitsche traagheid, om mijne vele aanspraken te herhalen; meen niet, dat de Leeuw van Bourgondië blind is voor zijne eigene grootte. En speel niet met zijn geduld, omdat hij zich een lam heeft getoond aan uwe zijde ! Een enkele ei' cli! zich de erfopvolging te bedingen in mijne Staten, voor nu en voor eeuwig ! Bijna het recht om ons te verdringen als het hun tijd wordt. Een enkele eisch! bij God en St.-Joris 1 die ééne eisch is mij harder dan tienduizend anderen. Vraag mij de helft mijner vorstendommen, de helft mijner schatten, de helft van mijn leger , en gij vraagt mij nog niet zooveel !quot;

En hij had gelijk : eene hardere voorwaarde was er voor hem niet uit te denken , dan het uithuwelijken zijner dochter. Dat was hem do rechterhand ontnemen; dat was zijne gancche staatkunde verlammen ; dat was hem gewelddadig scheiden van het Bondgenootschap van alie Prinsen en van alle Vorsten in Europa, die hij met deze rijke hand tot zich wenkte , zoodra hij wil de ; dat was hem versteken van het groote middel , waarmede hij vrede stichtte of oorlog kon voortzetten zoo vaak hij wilde; dat was eenen grenspaal zetten tegen al zijne staatzuchtige plannen ; dat was hem het groote geheim afvergen , waarmede hij vrienden vleide en vijanden dreigde ; dat was den arend de slagpennen uitrukken.

' den leeuw de voorpooten ketenen , den vos vergen , af te staan van zijne list.

Daarbij , zich een' gelijke geven in den zoon van een' machtig Keizer, in eenen jongeling, wiens fijnen geest hij had leeren waardeeren, wiens krachten dagelijks zouden wassen, die Roomsch Koning zou worden, en wellicht zelfs Keizer, eer Karei de oogen sloot! Neen voorwaar ! zijne dochter uithuwelijken. haar ten huwelijk geven bovenal aan Frederik's zoon , was de bitterste eisch , die hem kon worden voorgelegd , het smartelijkste beding, dat hem te maken was , zelfs al zou eene vurig begeerde kroon er de prijs voor zijn.

Men begrijpt, dat de prikkelbare Bourgondische Vorst, toen hij vond of voorwendde te oordeelen, dat men al den omvang van dien eisch niet scheen te bevatten, in die luide en bittere ontboezeming uitbarstte ; men begrijpt, dat het by eenen man van zyn warm bloed niet mogelijk was , met zooveel vuur te spreken, kalm ne-derzittende in een' zetel; ook was hij sinds lang opgestaan en doorliep het vertrek met groote schreden , die ongeregeld waren en bijna wankelend van drift. — Een verschijnsel, dat men ook eveneens opmerken kan in dronken lieden en kleine kinderen, als een bewijs, dat de hartstocht het lichaam bedwelmt, evenals de onmatigheid , en zwak maakt als de hulpelooze jeugd.

De Aartshertog, die reeds van den aanvang der onderhandeling af in pijnlijke onrust had toegeluisterd, liet nu in eene soort van vertwijfeling het voorhoofd op de vlakke hand rusten, als wilde hij de oogen sluiten voor een tooneel, waarvan hij evenzeer een machteloos getuige als een schuldeloos slachtoffer was. Het was zijn lot, zijne toekomst, zijn hart, waarover die twee menschen twistten; de eene met eene koelbloedige vasthoudendheid , die hem telkens sidderen deed voor de gevolgen , en de andere met eenen aanmatigenden trots , met eene licht ontvlambare drift, die ieder oogenblik dreigde, zij ne schoone verwachtingen roekeloos te vertreden en in blinden toorn om te werpen.

Want Maximiliaan wenschtc zijn huwelijk met Maria van Bourgondië. Om niet te spreken van de natuurlijke begeerte des achttienjarigen jonge-lings , om een gehuwd man te zijn ; van den zoon van Frederik , in lage bekrompenheid tot eene drukkende afhankelijkheid veroordeeld , om meester te worden en onafhankeliike beschikker van den bruidschat eener schatrijke liruid; van de ontwaakte eerzucht in een' jeugdigen vorst, en die g oeide van verlangen , om een zooveel be-teekenend persoon te worden in den kring van Europa's regeerende hoofden, als hij worden moest met Maria's hand in de zijne ; van de voortvarende verbeelding eener tot werkeloosheid gedwongene jeugd, die berekende, van hoevele Staten en van hoe vele Kronen hij met haar de bezitter zoude zijn ; van de opvlammende heerschzucht, die telde, hoe-vele knieën zich voor hem zouden buigen, en hoe-vele hoofden bukken, en hoevele menschenwillen

zich schikken naar den zijnen alleen , zoodra hij vereenigd damp;ar stond met die glansrijke echtgenoot. Nu was hij niets dan zoon van een' Keizer , wien het niet beloofd was . zelf Keizer te zijn, met haar was hij de schoonzoon van Karei den Stouten, die de Duitsche Vorstenkie-zers dwingen kon en hunne keuze bepalen; maar zelfs buiten dit alles, meenden wij te zeggen. was er iets, dat de fijnvoelende jongeling onwederstaanbaar tot Karel's dochter moest aantrekken , ofschoon hij haar nimmer had gezien , of door niets nog kende : het was eene mengeling van edelmoedigheid en ijdelheid. Van edelmoedigheid : want hij voelde, dat de jeugdige schoone , die van den eenen huwelijkshandel naar den anderen werd heen en weer gesleept, in zijne trouwe borst rust zou vinden; dat haar geluk veilig zou zijn in zijne handen; dat hij de teedere bloem zou kweeken en niet verplukken; dat haar van zijne dankbaarheid en zijnen zachten geest een lot wachtte, zooals ze zich niet van ieder, zooals ze zich van geen harer vreemdsoortige huwelijkswervers beloven kon ; en de belangstelling, die het indenken van dit voornemen hem gaf voor haar. boezemde hem eene gewaarwording in , die eene eerste liefde, altijd de reinste en meest poëtische, al zeer nabij kwam En was het dan ook niet iets voor zijne ydelheid, te zegepralen, waar zoovele anderen teleurgesteld waren of afgewezen; den schat weg te dragen, waarvoor al de vorsten van zijnen tijd hadden gevleid en gebedeld, en zooveel opgeofferd en zooveel uitgeloofd ? Neen, het was niet vreemd , dat hij de armen verlangend uitstrekte naar de toegewezene bruid ; niet vreemd, dat hij sidderde van ongeduld , en verbleekte van vreeze bij dat spel, waarbij anderen voor hem om haar speelden , en dat hij tranen van teleurstelling moest verbergen door eene snelle beweging , nu zij voor hem scheen verloren te zijn ; want Karei eindigde zijne toornige rede met eene luide en hooghartige dreiging.

»Noem uw beding eenvoudig, Mijnheer Graaf ; van Vernemburg! noem het gering , zoo gij wilt, j maar wij zeggen u , dat wij niet gezind zijn , ook tot een begin van uitvoering daarvan over : te gaan , vóór al onze (/route eischen zijn inge-; willigd en vervuld Zoo waarachtig mijn goed zwaard geen rietstaf is , zoo waarachtig zal Maxi-i miliaan's hand de vingertoppen mijner dochter niet aanraken, vóórdat de Koningskroon op ons hoofd vaststaat en geen priesterwoord den zegen spreken over den echt van Frederik's zoon met mijn kind, | vóórdat het nieuwe rijk van Bonrgondiën mij tot l gewijd Koning heeft gehuldigd quot;

Terwijl hij dit sprak , was de Hertog vlak voor den Graaf blijven staan ; en de handen , die hij onder het spreken met driftige gebaren had gewogen kruiste hy nu uitdagend over de borst, met de bedrieglijke rust, waar men eene kruitmijn in ziet, die op een vonkje wacht, om in verwoestenden goed uit te barsten.

En de lïraaf van Vernemburg was ook opgestaan , langzaam , maar met een fonkelend oog

en gloeiende wangen , als iemand , die eene lang ingehouden verontwaardiging eindelijk lucht moet geven, schoon hij berekend had, wat dit toegeven hem kosten kon; want hij aarzelde een oogenblik eer hij sprak. De Aartshertog trachtte in deze seconde, met blikken en gebaren , zijns vaders gemachtigde tot matiging te bezweren ; maar deze sprak koeler dan men verwacht zou i hebben , doch beslissend :

»Zoo is Uwe Doorluchtigheid zonder oprechtheid geweest bij de eerste aanbieding, en zoo moet deze onderhandeling nul zijn en kan er niets worden gesloten ?quot;

Maximiliaan s zacht blauw oog zag angstig en smeekend naar Karei op, die den Graaf \ an Vernemburg als met de blikken mat; die tweemaal de greep van zijn zwaard krampachtig had gevat, en het tweemaal met drift in de scheede had teruggeworpen ; die de lippen op elkander drukte, zeker om een' luiden vloek uit te spreken ; want iets dergelijks scheen hem tegenwoordig op de lippen te liggen; dat was zichtbaar uit al zijne gebaren, uit al de trekken van zijn gelaat. Antoni van Bourgondië, al dien tijd een werkeloos en lijdelijk aanschouwer, scheen nu voornemens partij te trekken van zijn stilzwijgen en van zijne^ onzijdigheid; ten minste hij wierp zich aan Karel's voeten met deze woorden :

«Mijn Genadige Heere, en wellieve broeder! i aanhoor mijnen raad, aleer gij verder gaat.quot;

Karei knikte ten bewijze van vergunning.

»Laat niet deze Duitsche Heeren het voorrecht, uw bondgenootschap en uwe vriendschap op te zeggen. Wees de eerste om den wille van Bourgondië's eer, wees de eerste! Wat zegt u hunne kroon; hebt ge niet den fraaisten Hertogshoed der wereld ? Uw Heer Vader, zoo goed en toch zoo gevreesd, is als Hertog gestorven en uwe Hoogheid zal.....quot;

«Genade, mijn God! Messire Antoni! wat onzin klapt gij , ons dwingend tot luisteren. Zie, Mijnheer van Vernemburg ! te oordeelen naar zulke raadslieden , is het niet meer vreemd, dat wij geen anderen raad nemen dan van ons eigen hoofd en believen. Fij van u, Sire Neef! zoo le Glori-eux niet wijzer wist te spreken, verjoegen wij hem als nar. Wie denkt er aan vrede te bre- ! ken en vriendschap met den Keizer. onzen Opperleenheer en lieven Bondgenoot; wie denkt er | aan de kroon gering te achten, die wij met zoo- I veel omslag zijn komen halen ? Hiervan is gansch de rede niet; de Jonkvrouw van Bourgondië is ! immers toegezegd en beloofd aan den Aartsher- ' tog ; wie is er die meenen durft, dat wij ons ge- 1 geven woord zouden intrekken ?quot;

Sire Antoni stond op met het strakke en verlegen gelaat van iemand, die eene bestraffing heeft ontvangen, waar hij dank had verwacht; i maar toen hij zich weer leunde tegen den armstoel zijns meesters en op de anderen neder zag, j had hij dat air dc rire anus cape van wie langs een' gewaagden omweg tot zijn doel is gekomen.

Eene diepe kennis van het karakter zijns vorste- | lijken broeders had hem dit middel aan de hand gegeven, om hem in het midden van zijne drift te doen stilstaan, te laten inzien waarop hij toeliep , aan te wijzen wat hij onherroepelijk ging van zich stooten met een overhaast woord , en hem juist het tegendeel te laten doen van datgene , wat hem bij wijze van raad (den vorm , dien hij boven alles haatte) als eervol en nuttig werd voorgeschreven : niet dat de Bourgondische edelman bepaald het Oostenrijksche huwelijk wenschte; maar hij wist, dat Karei daarna hemel en aarde, schuldig en onschuldig , al wat hem omringde of nabij kwam, de schuld zou geven van wat hij zelf in dollen overmoed had vergooid.

De Graaf van Vernemburg had onder die afleiding ook tijd gehad om te bedenken , hoe zijn Meester , die de Keizerlijke eere zoo weinig achtte tegenover zijn persoonlijk belang, het hem tot fout kon aanrekenen , dat hij de kunst van achteruitgaan om beter te springen niet had in het oog gehouden; en hij begreep, dat toegevendheid nog niet schaden moest, zoolang er niet werkelijk gegeven werd.

«Uwe Doorluchtigheid geeft eene andere uitlegging aan mijne woorden, dan de bedoelde. Het was niet volstrekt de priesterlijke inzegening van de gezegde verbintenis, die als waarborg wordt geëischt; het is alleen eene meer vaste, meer bepaalde verzekering van haren kant, eene vormelijke en wettige verloving bij voorbeeld.

waarmede mijn Hof zich tevreden zou houden.....''

))Tot na de kroning, niet waar?quot; viel Karei in, en haalde zwaar adem, als iemand, die , na half verstikt te zijn, opnieuw moed schept. ))En dat voegt ons uitnemend, want de vele kosten, die deze veroorzaken zal, heeft onze schatkist en de beurs onzer onderdanen te veel geledigd, om te gelijk zoo kostbare feesten te vieren als die zijn moeten, wanneer eene dochter van Bourgon-dië aan een' zoon van Oostenrijk wordt ten huwelijk besteed; daarbij eischt haar uitzet onze zorge; wij zullen nieuwe beden moeten doen, en het is zaak, dat wij te dier gelegenheid in ons Koninkrijk terugkeeren . .. Daarbij zijn de toekomstige echtgenooten nog van teêren leeftijd.

De Aartshertog is.....quot;

«Achttien jaren reeds! en Prinses Maria immers zestien?quot; riep deze met eene drift, waarover de Hertog glimlachte.

ïgt;lk begrijp dat ongeduld,quot; sprak hij; »ik was zoo oud toen ik de slag bij Montl'hery won. Wij willen intüsschen veel doen, om dat wachten draaglijk te maken. Ziehier reeds een brief van Maria, in antwoord op het schrijven van den Aartshertog.quot; En hij wierp den Baroneenen brief toe. «Wij hebben dien gelezen en ons zegel daaraan gehangen ten blijke van toestemming.quot;

De verzoeking om zijn incognito te schenden was voor den Prins te sterk; ook greep hij haastig naar de rol, die hij ontzegelde en las. Hij las blozend en met een welgevallen, dat

eene soort van zenuwachtig lachje op zi^'ne lippen bracht en tranen in zijn oog; plotseling stond hij op, en knielde voor Karei, die weer was gaan zitten.

»Mijn vader!quot; sprak hij ontroerd, en kuste hem de hand.

De Hertog leide hem welgevallig de hand op de schouders en zag hem vriendelijk aan.

«Wees omzichtig , jonge man! spreek dit woord niet te luid, h^t mocht mijn' neef Lodewijk in de ooren klinken. Het is gevaarlijk de verloofde mijner dochter te zijn. Mijnheer van Guyenne was het nauw geworden, of men gaf hem een perzik vanwege zijn' Koninklijken broeder van Frankrijk; hij at en hij stierf! Mijnheer van Ca-labrië is mede een' zonderling schielijken dood gestorven, waar men Frankrijks hand in kennen kan.quot;

»0! wat zegt dat! Ik wil voor haar sterven.quot;

«Oefen veeleer kloeke bescheidenheid, opdat gij leven moogt voor haar en voor den troon van Bourgondiëantwoordde Karei, terwijl hij hem oprichtte.

De Graaf, op wien dit tooneel de werking deed van een' vervulden wensch, was nu de eerste , die aanbood, het overeengekomene op papier te stellen. Karei deed een' geheimschrijver binnenroepen, die schielijk het schrijftuig van zijn' gordel nam, en, bij de tafel geknield, neerschreef, wat men hem voorzeide.

«Ik teeken eigenhandig,quot; sprak de Hertog; «maar Zijne Majesteit.....quot;

wik heb 's Keizers handteekening in blanco bij mij. Mijne volmacht was zeer ruim.quot;

Toen de klerk zijne bezigheid had verricht, werd hij heengezonden, en Karei, teekenende , sprak :

«Ik gaf er veel om, dat deze zaak spoedig zijn beslag kreeg, en wie mij daarin zou willen dienen , kon zeker zijn van mijne Koninklijke dankbaarheid;quot; daarbij zag hij Vernemburg veelbe-teekenend aan.

«Trouw laat zich niet koopen, en bygevolg ook niet verkoopen, meenden wij vroeger reeds aan te merken, toen Uwe Genade van het loon harer dienaren sprak,quot; antwoordde deze met eene , buiging.

De Hertog verbeet zich de lip; hij begreep | dat die man, die hem zoo nuttig had kunnen i zijn, zijne kwade luim van zoo even nog niet ! vergeven had. Juist tegenstrijdig handelende met zijn' bestendigen vijand, Lodewijk, was hij begonnen met eenen staatsman tegen zich in te nemen door onpassende ruwheid, dien hij door eene zoete hoffelijkheid wellicht voor zijn belang had kunnen winnen. Het was gezet, dat Karei ditmaal de straf zoude dragen van al zijne fouten. :

De Aartshertog vroeg verlof, den brief zijner verloofde spoedig te beantwoorden. Het werd hem toegestaan. De Graaf van Vernemburg gaf den wensch des Keizers te kennen , dat de Hertog hem aanvankelijk hulde zoude doen van die- j gene zijner Staten , die hij onmiddellijk van het

Rijk ter leen had. Die plechtigheid werd op den volgenden dag bepaald. Te gelijk nam Ver-nemburg voor zijn' meester de uitnoodiging aan tot een feestmaal, dat de Hertog dienzelfden dag dacht te geven, en dat ook Maximiliaan zoude bijwonen. Men scheidde dus, wederzijds zoo voldaan , als dat mogelijk scheen; Antoni van Bour-gondië deed de Duitsche Heeren uitgeleide tot op de binnenplaats, waar ze hun klein gevolg vonden ; het incognito van den Prins duldde geen ander ceremonieel.

Toen de Hertog zich alleen zag, barstte hij in zijn' luiden ruwen lach uit: — »0, die gauwe Duitschers! meenen zij ons niet verschalkt te hebben! Hun, mijne dochter geven, die barbaren ! ze zijn wel dwaas, dat zij er op rekenen Eene fraaie winst, hunne kroon, zoo ik daarvoor al •mijne andere plannen moest opgeven! De jongen zou immers geen behoorlijk bruiloftskleed kunnen aanbrengen ' Waartoe word ik Vicaris Generaal van het Roomsche Rijk, als hij mijne erfgename trouwt? Hij zou Roomsch Koning worden, den ouden Frederik in 't Keizerrijk opvolgen en ik mijn leven lang aan de linkerzijde van zijn' troon staan, of naar leenmansplicht aan zijne voeten knielen. St.-Joris en St.-Antonius! staat mij bij! ik stik van de gedachteen hij stootte in 't voorbygaan den zetel omver , dien de jonge Vorst had gebruikt. ))Zoo moge het den troon van het Duitsche Rijk vergaanriep hij, gloeiend van overspanning, «zoo ik dien niet beklim-me !. ... Zeker ! hij zal voor mij zijn, als Max mij niet in den weg is.'' Hij bracht de hand nadenkend aan het voorhoofd. «Waarom niet? Als ik eenmaal Vicaris ben, heb ik een' onbeperkt en invloed in het Duitsche Rijk, dien ik steunen kan door mijn goud en door mijn staal. Deze keur vorsten hebben het eerste noodig, en zijn door het laatste te dwingen. Als ik eenmaal van Lotharingen meester ben, valt het mij licht, mij meer en meer naar het Oosten uit te breiden; Gelder land en Zutfen zijn reeds mijn; vandaar breng ik, zoo vaak ik wil, den schrik in de Duitsche Staten De Roomsch-Koning is nog niet wettig verkoren Ze zullen weten, wien ze te kiezen hebben! Men kan zoo na in 't bloed niet oorlogen ! De Geldersche Heeren zijn er door gevallen . . . Neen, zoo waar Maria van mijn bloed is! ik geef haar liever aan den Dauphin; ik zou daarbij tot mijne Duitsche plannen vrede hebben met Frankrijk .... Ja, waarachtig , ik zal haar aan den Dauphin .... beloven ,quot; voegde hij er langzaam bij. oVader Spiritibus , de goede Kardinaal legaat. dien Z. Heiligheid ons te Nijmegen zond , om vrede te stichten tusschen Frankrijk en ons, moge dan mijnentwille zijn' gang gaan .. . Als ik Keizer ben zal ik ..,

In de droomen zijner gulzige eerzucht werd de Hertog gestoord door het terugkomen van zijnen broeder: maar geheel zijn uiterlijk getuigde zoo duidelijk van die zielsstemming, waarbij de borst zoo vervuld is , dat zij zich lucht geven moet door woorden, en dat zelfs in de eenzaamheid , zonder gestoord te willen worden door het spreken van anderen, dat de Bastaard zwijgend zijne vroegere plaats innam , en zoo zijne bevelen bleef afwachten.

Karei begreep dat zwijgen anders. Hij wenkte hem tot zich.

ȟw gelaat staat strak ,quot; sprak hij; ))is het omdat wij u een hard woord zeiden in het bijzijn van die Duitschers ? Gij voelt u beleedigd ? Het zij zoo ! er vloeit genoeg Bourgondisch bloed in uwe aderen om ras warm te worden en traag te verkoelen. Wij vergeven het u ; toch konden wij u dat niet sparen.quot;

»Mijn lieve genadige Heere! ik was op een hard woord verdacht, toen ik het uitlokte. De verontwaardiging voerde u wat te ver af van een doel, dat gij anders nimmer uit het oog verliest. Ik wist, dat ik u zoo alleen dienen kon.quot;

))Ik heb u begrepen, en dank u. Vorsten hebben soms meer behoefte aan de afleiding van een simpel woord, dan aan den wijsten raad van hunne hovelingen. Maar niet allo Vorsten hebben hovelingen, zoo gezind als gij, om ter juister stond eene dwaasheid te zeggen, als vernuft en nutte raad zonder hulp zouden zijn.... Zekerlijk , wat ik hun ging zeggen , zullen wij later wel zien, als het mij minder schaden kan.quot;

»Uwe Doorluchtigheid meent dus toch .. .

wDen zoon van Oostenrijk niet aan mijn Huis te vermaagschappen. Ik heb de mogelijkheid ingezien , om mijne ontwerpen op Duitschland door te zetten zonder die harde noodzakelijkheid; alleen ik dien eerst Koning te heeten.quot;

«Ik ben niet voor den Aartshertog, maar daar Uwe Hoogheid de Jonkvrouw vanBourgon-dië toch eenmaal uithuwelijken moet . .. .quot;

«Uithuwelijken moet ?quot; riep Karei, plotseling ontvlammende in eene drift, die de Bastaard in zijne huidige stemming weinig had gewacht , en die hem ontzet achteruit deed wijken ; »moet, als ik er den dwang , noch het nut, noch het onvermijdbare van inzie! Zoo zeker Gods moeder Jonkvrouw was , zoo zeker zal mijn kind Jonkvrouw blijven, zoolang wij Hertog van Bourgondië zijn. Ik zweer u : den dag. dat ik Maria ten huwelijk geef, ga ik der wereld vergeten in een klooster der Franciscanen.quot;

En de man. die zóó sprak , had wel zeker van wereldverzaking geen enkel element in zich.

»Uwe Hoogheid is kortelings hertrouwd in den bloei van het leven,quot; antwoordde Antoni aarzelend; «misschien wordt later de erfopvolging in uw Huis verzekerd, en uw rijk verblijd door de geboorte van een' zoon.quot;

«Hm! wij weten niet of wg het wenschen moeten. Wij. zagen liefst geen' York op dez-in troon.... Niets meer daarvan ; het maakt ons gemelijk; wil morgen nog uw oog laten gaan over de toebereidselen voor het feest. Wij vertrouwen u beter dan eenig ander op dit stuk ,

en die berooide Duitschers moeten zich stekeblind zien op deze pracht, opdat zij als geblinddoekte valken op de prooi toevliegen , die wij hun aanwijzen. Nog iets, het schrijven van Maximiliaan moet niet nasr St. Hubert worden opgezonden ; 't is onnoodig, dat het onze jonge Prinses in handen komt. Haar antwoord op zijn' eersten bri^f had iets dat mij verwondert, dat niet goed is, dat mij niet bevalt in één woord, 't Is of eene andere haar leerde schrijven ; als zich de stiefmoeder daarmede niet gemoeid heeft, moet er iets in haar omgaan , dat.... dat ik nooit billijken zal. Zij schrijft dwaasheden; Vorstinnen moesten zoo niet voelen, of ten minste zoo niet schrijven. — Vooral met opzicht tot Maria betreur ik het, dat Mevrouwe Isabelle nu ter ruste is; God neme hare ziel in Zijn paradijs ! haar kon ik deze zorg veilig toevertrouwen. Een tweede brief van dezen jongeling mocht de zaak erger maken. Wie zegt ons, dat hij geen geheim tooverpoeder insluit, dat haar kan tot hem trekken ?quot; vervolgde hij lachende. »A1-chymisten zjjn er in Duitschland vele, en de Zwarte Kunst wordt er sterk geoefend. Alzoo zorgt ge , dat de zijne haar niet toekome , want het is wel, zooals het tornooiliedje zegt:

Uien devous leuir cclte chère,

Qui nous esl {jaranl el froiilière,

Et la source ei lu ininicre,

De noire force grande el fiére.

En nu meenende, dat het uur der rust, voor u overige menschen, reeds lange daar is , geven wij u oorlof en Gods vrede tot een'goeden nacht; wij kunnen heden aan geen' slaap denken.quot;

En hij had wèl gelijk : de vriendelijke gave Gods, de liefeljjke slaap heeft geene grooter vijandin, dan de vreeze en hoop der menschelijke eerzucht.

Toen de edelman drie schreden voortgegaan was, riep zijn wisselzieke meester hem terug. ))Wie heeft de dienst in mijne slaapkamer , Mes-sire ?quot;

»De Sire d'Estampes en Heer Jan van Boschhuizen , gewone Kamerlingen.quot;

«Ha, die zijn mij juist niet de meest ge-wenschte. Neef Antoni! gij zijt mijn oudere, en wat meer zegt, mijn lieve en getrouwe bloedmaag ; wij zullen die Heeren wegzenden; een gewoon escuyer zal mij ditmaal helpen ontklee-den , en ik noodig u mijn slapeloos leger met mij te deelen: ik moet nog veel met u spreken over dit nieuwe werk van Hercules , dat ik ondernomen heb ,' en hoop ten einde te brengen, zoogoed als de anderen.quot; Hij nam zijns broeders arm , en deze wenkte twee fakkeldragers, om hun vóór te lichten.

Romuald was nog weder een van hen, die tot dezen dienst gebruikt werden ; maar, hetzij uit vermoeienis of uit gemoedsaandoening, zijn voorkomen had zoo iets uitgeputs en lijdends, zijne oogen stonden zoo glasachtig en zijn bleek gelaat zoo strak, dat de goedhartige edelman hem de fakkel ter halverwege ontnam, hem schielijk_i een : «Wacht mij hier!quot; toefluisterde , en zijn' Vorst zelf den dienst bewees.

Toen Romuald , daarop vrij verlegen met zijn persoon . tegen den wand der gothisch gebeeldhouwde galerij bleef leunen , zag hij na eene korte poos den Bourgondischen Heer tot hem terug-keeren.

))Jonge man! ik wacht een dienst van u. Antoni van Bourgondië heeft knapen en heeren genoeg om zijne bevelen te volbrengen , maar dit eene kan alleen een dienaar van den Hertog voor hem doen. Deze sleutel opent u de kleine achterpoort. Gij vindt daar buiten een' man, tot wien gij zeggen zult* )gt;York!quot; en die u antwoorden zal: »bon feu advicnne!quot; Eerst dan geeft ge hem dit pakket, en gy hebt uwe taak verricht en deze tien tournoijsen verdiend. Alleen gij zwijgt; kan ik daar zeker van zijn ?quot;

«Ja, mijn edele Heer !quot; antwoordde Romuald zonder aarzelen , en den hemel dankende , want hij zag hier eene schoone kans, om eene plaats te ontkomen, waar hem met iederen voetstap nieuwe lasten en gevaren dreigden.

VII.

»Mij wreken op deze Bourgondiërs lquot; had de Markgravin van Spangenheim uitgeroepen, toen zij , eindelijk alleen. de tranen van vernederden trots onweêrhouden vloeien liet. ^Mij wreken op deze Bourgondiërs!quot; had zij herhaald, toen Sigibert, die menige persoonlijke verdeemoediging ondervonden had , zijdelings zijne grieven op baar laadde. »Mij wreken op deze Bourgondiërs!'' was weder haar woord geweest, toen de Markgraaf, haar vader , met meer zegepraal dan verschooning hare klachten had beantwoord ; en waar ze om zich heen zag, nergens vond zij de hand , die haar steunen, nergens het middel, dat haar dienen kon tot haar onedel doel. De uitsporigste plannen woelden haar door het hoofd ; altijd stuitte zij op eene onmogelijkheid. Iets van hare verbittering kon ze wel lucht geven voor menig luisterend oor , dat gretig opving; want bij eene nadere bekendheid hadden alle Duitschjrs grieven tegen alle Bourgondiërs. De onvoldaanheid met zich zelve, de harde erkentenis hunner minderheid der eersten, door de laatdunkende vreemden met geenerlei heuschheid bewimpeld of te gemoet gekomen , verhardde zich eindelijk tot eenen stuggen trots, tot die bekrompen nationaliteit, die verachtte wat niet het hare was , omdat..... het buiten haar bereik lag. De schitterende Bourgondiërs hadden duizenderlei gelegenheid, om de grovere manieren , de min gekuischte zeden der Duitschers op te merken en met fijnen spot belachelijk te maken. En men moet hun het recht doen, te zeggen. dat ze de gelegenheid zelden lieten glippen. Bij het dagelijksch verkeer op feesten,

bij samenkomsten, in het tornooispel, botsten zij ziet telkens , en nooit zonder dieper te wonden , dan met de stompe lansen van een spie gelgevecht. »Tellement Z¹ zegt Arnoiüd de Cha-telain, »quü cn result ai t non alliance en ami-lie , mais imre jalousie.quot; Ook ijverzucht op vrouwengunsten en hartstochten mengden zich er in. De Bourgondische Edelen , met hunne schilderachtige weelde, met hunne losse bevalligheid in houding en manieren, met hunne Fransche bespraaktheid, met eene overhelling tot galanterie en zwier , vroolijk , lichtzinnig, uitmuntend in alle ridderlijke oefeningen, edelmoedig en rijk, hadden menigen Duitschen minnaar verdrongen , menigen Duitschen echtgenoot ontrust, menigen vader geërgerd , en menigen broeder den gloed op de wangen gejaagd; en de Bourgondische dames waren niet daar ; anders hadden zij wellicht uit grilligheid de Duitschers verkoren en gewroken. Men zou een' ganschen roman kunnen voorzien van de liefdesintriges, die op dit pi-quante verkeer te bouwen waren; doch wij zijn edelmoedig, wij sparen ze onzen lezer , en willen alleen aantoonei:., dat de Markgravin in hare bitterheden en in hare partijdige oordeelvellingen nu beter begrepen werd en beter ondersteund dan vroeger; maar het waren slechts speldeprikken, en die niet eenmaal den vijand bereikten. De Keizer en de Aartshertog hielden te sterk de zijde der vreemdelingen, dan dat men gewaagd zou hebben te toonen wat men voelde. Eene vrouw rust zoomin in den haat als in de liefde. Wilfriede moest een ander wapen hebben; zij vond het. Onwillekeurig had zij iets van hare verbittering laten doorschemeren in do wrevelige verwijten, in de luide klachten, waarmede zij den Lombardischen handelaar hare ontevredenheid te kennen gaf over zijn onhandig bestel, waarachter zij nu nog hare nederlaag hoopte te dekken.

De Lombard was niet geheel wat hij scheen. Het is zoo ; hij was de woekerende koopman, die zijn voordeel was komen doen met de behoefte van den Duitschen adel bij deze feesten; maar hij kwam uit Frankrijk ; hij had somwijlen met Lodewijk XI gehandeld , en Lode wijk XI, die minder zag op den stand zijner dienaren, dan op hunne geschiktheid tot den dienst, die hij van hen eischte; die bovenal niet kiesch was in het aanwenden van middelen , welke zijne plannen konden ondersteunen, had hem eene geheime zending opgedragen , die juist door zijn eigenlijk beroep gemakkelijk werd gemaakt. Het zou onnatuurlijk zijn geweest, zoo de Fransche Koning, bloedvijand, zoo er ooit een was, van Karei van Bourgondië , bij eene gebeurtenis, zoo beslissend voor de grootheid en macht van dezen , als er te Trier werd beraamd, niet met werkzame onrust had toegezien, niet openlijk of in het geheim de hand had geslagen in het spel, dat dezen zooveel zou geven of weigeren. Karei had , sedert hij Hertog was , nog geenen vijand tegen hem zien opstaan , waarvan hij niet heimelijke of openlijke bondgenoot was geworden ; had nooit om eene teleurstelling gestampvoet, die hij niet mede had voorbereid; had nooit eene zegepraal gevierd, die hij niet had vergald; had nooit een feestgalm aangeheven, waarin hij geen' valschen toon had gemengd. Ook nu was hij met meer ijver werkzaam , daar hij , in het mislukken dezer onderneming, voor den gehaten nog iets anders zag dan eene teleurstelling; daar hij er eene schrede in zag tot zijnen val. Maar ook, zoo zij gelukte! — de beurt zou aan Lodewijk zijn ; hij voelde het, zij moest niet gelukken ; het mocht hem kosten opofferingen zoovele er noodig waren; zij moest niet gelukken!

Gerustgesteld en geleid door den schranderen , maar, met opzicht tot een' vorigen meester, lief-deloozen raad van Commines, gaf hij zelf den Hertog speling van tijd tot de reize, door ee-nen verlengden wapenstilstand, overzag de gewone inbreuken op dezen, en oefende het geduld van de kat, die de muis zich vermeiden laat in hare dartelheid, totdat zij haren greepzeker weet.

Maar intusschen gebruikte hij tevens de list van den vos, om dien greep zeker te maken. De Duitsche adel moest tegen den Hertog worden opgeruid en verbitterd; den Keizer achterdocht tegen hem worden ingeboezemd; het volk vrees aangejaagd voor zijne heerschzucht, die onverzade-lijk werd genoemd. Schijn en waarheid, lastering en feit, bewijs en vermoeden, alles mocht worden gebruikt, alles dooreengemengd; en zonderling pleit het voor zijn helder doorzicht, voor zijne menschenkennis: wat hij meende leugen te zijn en voor waarheid veilde, was waarheid in het brein van Karei den Stouten

Het was Lodewijk, die durfde zeggen, dat Karel's hand naar meer zoude grijpen dan naar de kroon van Bourgondië ; dat zij zich uitstrekken zou naar de Roomsche Koningskroon , naar den staf van het Keizerrijk, naar de gansche heerschappij over Duitschland, naar de heerschappij van geheel Midden-Europa , toen Karei de gedachte nog alleen maar had gedacht en nog nooit geuit. Het was Lodewijk , die de Zwitsers opmerkzaam maakte , op het gevaar van de Bourgondische nabuurschap, op het gevaar van zijnen toekomstigen invloed in Duitschland ; die hun toefluisterde , wie hun ontnemen zoude wat Oostenrijk hun had moeten hergeven ; die hun zoo duidelijk aanwees, wat hen kon dreigen , dat ze hunne vrijheden niet beide handen begonnen vast te houden; dat ze het Fransche goud , en het Fransche bondgenootschap als welkome veiligheidsmiddelen aannamen, en als het ware reeds een schild gereed hadden en een wapen , tegen den man , dien zij tot hiertoe altijd met ontzag en vriendschap hadden beschouwd. Dat waren lasteringen; want niets daarvan was nog ooit

uit Karel's handelingen gebleken ; en toch.....

toch was Peter Hagenbach met den Keizer Fre-derik mede te Trier gekomen.

Dat alles nu moest met fijne omzichtigheid worden aangebracht waar het dienen kon, en zoo

als het den meesten indruk maakte, vergroot en verergerd, waar het geloofelijk zou geoordeeld worden, en verwrongen of verzwakt, waar | scherpzinnigheid te groote aantijging zou verwor-| pen hebben Het was de listige Italiaan , die , | door een' langen omgang met allerlei menschen, i eenen schat van practische menscbenkennis moest hebben opgedaan, die de menschelyke ziel op | hare zwakste plekken had leeren bespieden, i voor wien kleingeestigheid , zelfzucht ijdele trots, gierigheid, zucht tot bedrog zelfs, zich in al hunne naaktheid getoond had, zonder die bevallige sluiers, waarmee zij zich in het maatschappelijke leven nog eene houding geven. Wie ! had zich ooit ontzien voor iets zoo gerings , zoo laag geplaatst, zoo weinig zijns gelijken als de Lombardische woekeraar ? En de Lombardische koopman, die voor eigen rekening altijd op de zwakheid der grooten had geloerd, wist, hoe hij elk van hen moest aantasten, nu hoogere belangen hem waren toevertrouwd. Hij had dus de Markgravin Wilfriede doorzien, eer zij meende hem iets gezegd te hebben; en wij zouden het zelfs niet durven ontkennen , zoo iemand op het vermoeden was gekomen, dat er opzet had gelegen in de slechte snede van het veelbeduidende kleed. De Markgravin was in het Aartsbisschoppelijke paleis geen onbeteekenend persoon, en Bertrando had wel veel opgemerkt, maar nog niets voor zijnen Meester kunnen doen. Hare verovering was dus veel waard. En de hooghartige Duitsche edelvrouw — zóó laag slepen onbewaakte hartstochten de menschelijke ziel met zich in het slijk! — de fiere Wilfriede , die begonnen was met haai- erfgoed te verpanden uit moederlijke ij delheid, eindigde met de bondgenoote te worden van eenen verachten woekeraar, ten gunste van eenen vreemden Vorst, tegen de belangen van haren Keizer en van haar Vaderland. Want zoo scheen het, eene vriendschapsbreuk te veroorzaken tusschen Karei en Frederik, was den eersten in zijne plannen dwarsboomen, maar ook den laatsten eenen met drift begeerden ■ wensch ontzeggen. en Wilfriede kon niet weten, Bertrando zelf wist het niet, dat in Kareis plan de vervidling van dien wensch toch niet begrepen was.

Behalve dien gemachtigde een er duistere staatkunde , was een openlijk lasthebber van aanzienlijken rang aan het Keizerlijk hof bekend; maar Jean Tiercelin, Sire de la Brosse, kon j met zijne raadgevingen en onderhandelingen bij den Keizer niets winnen, dan de verzekering. dat er op een vasten vrede met Frankrijk zou worden aangedrongen bij de toekomende verbintenis met Bourgondië. Maar noch zijne diplomatieke behendigheid , noch de listen van den Lombard , die zijne inzichten steunen moest, noch de ijverige wraaklust der aanzienlijke vrouw, noch zelfs geheime medewerking van menigen Keizerlijken raadsman , konden Karei ernstig be-nadeelen, zoo hij oprecht trouwe had willen houden aan het gegeven woord. Hij kon niet vallen onder de hand der vrouwelijke wrake , zelfs : niet, al had list die besaiurd. Alleen de terugwerking van zijne eigene trouweloosheid kon hem schaden; alleen zijne oigene fouten zijne eigene sterkte ondermijnen ; Karei de Stoute kon alleen vallen door Karei den Stouten zeiven. Alleen Romuald kon hem verraden , met niets dan de waarheid , met niets dan wat van hem zei ven uitging.

En wij zien nu Romuald , op den ochtend na ; zijnen avontuurvollen nacht, in des Markgraafs ¹ vertrek. Hij zit te schaken met een' ander jonk- 1 man, Sigibert zeiven; maar hij is zóó bleek, zijn gelaat is zóó vervallen, zijne trekken zóó ernstig, zijne oogen staren zóó peinzend rond , hij is zóó verstrooid en hij zucht zóóvele malen , dat het wel te zien is, dat er iets ongewoons in hem omgaat, dat het. niets vroolijks zijn kan. Zoo Sigibert er iets van heeft opgemerkt, schrijft hij het toe aan eenen nacht, doorgebracht in spel en wijn, en hij heeft er, met verschooning voor den lie\eling, het zijne van gezegd. Tegen gewoonte ontwint hij hem het tweede spel. Toch heeft hij hem op menige onachtzaamheid opmerkzaam gemaakt; in 't eind roept hy ongeduldig: «Romuald! waar is dan toch uw hoofd ? sedert tien minuten staat uw Koning schaak , en gij speelt voort zonder er op te letten; nu brengt gij uw' witten Raadsheer op het zwart en gij hebt daar zoo even uw eigen pion genomen voor den mijnen. Op mijne eer ! ik word nieuwsgierig het liefje te zien . dat j u zoo in verwarring bracht.quot;

«Het is zeker plicht, zijnen Vorst te bescher- _: men,quot; sprak Romuald voor zich heen.

»Neen, waarachtig ! hij is meer dan verbijsterd, , hij is volslagen dol!quot; hernam Sigibert, de stuk- i ken in wanorde werpende. ))Als gij nog hersens I genoeg hebt om het te onthouden , laat mij dan I een beker Moezelwijn geven.quot;

Toen Romuald, schielijk tot zich zei ven ge- , komen door het plotseling eindigen van een spel, waar hij geene aandacht aan gaf en dat hem juist daardoor tot mijmeren uitlokte, met eenige haast opstond en het gevraagde deed brengen , kwam juist de Markgravin binnen , gevolgd van | haren ïtaliaanschen bondgenoot

))Br! ik drink nooit uit dien tinnen beker, ; zonder walging en schaamte ,quot; zeide de jonge i Markgraaf; toch bloosde hij over zijn eigen woord : bij het onbeschrijfelijk smartelijk verwijt, dat zij- j ne moeder hem tot antwoord toewierp.

))God strafte den Hertog van Bourgondië , die | de Duitsche zonen hunne moeders leert verach- : ten !quot; sprak zij hevig.

«Mevrouw ! zoo die Vorst hieraan schuld heeft, ; weet ik niet wie er onschuldig aan zijn kanquot;

))Als gij het zoo meent. Mijnheer! ben ik niet hier gekomen om met u te spreken; anders had ik u veel te zeggen .... gij verzelt heden den Aartshertog naar St.-Maximijn ?quot;

))Ik kan er mij niet van ontslaan ; 't is voor het eerst, en mijn goede meester begon de ge-

woonte aan te nemen van mij ter zijde te zetten, sinds ik mij genoodzaakt zag den Edelman van Messirtf Antoni uit te dagen.quot;

»En gij geeft aan die vreemden nog uwe voorspraak ?quot;

»Zij hebben die niet noodig. Was het niet te vergeven , dat zij , die een fijner smaak hadden dan wij , een' dos als den mijnen bespottelijk vonden ? Dat zij het toonden, was niet loffelijk, en ik heb er voldoening voor gevraagd, en ook, door St.-]\Iichaëls zegen , naar ridderwetten verkregen. Maar nu ook moet het daarmede zijn afgedaan, en ik verwonder mij veeleer, dat een bedrieglijke Lombard nog altijd toegang heeft tot mijne moeder , dan dat zij het vreemd moet vinden , 'dat ik mij voeg naar de wenschen van onzen Vorst Ik ga, Mevrouw ! het zien van dien schelm heeft mij voor den ganschen dag de luim bedorven.quot;

»Eer wij scheiden, zult gij dien man beter kennen, zoo ik hoop.quot;

»Ik verkies zijne kennis niet te maken sprak de Graaf « »Kom, Romuald! wij hebben beide verstrooiing noodig;quot; deze laatste aanmerking vestigde Wilfriede's aandacht op dezen.

»Jonker Romuald ¹ zijt gij ziek geweest ?quot; vroeg zij, »er is eene verandering in uw voorkomen ...quot;

';In waarheid niet, Mevrouw!quot; antwoordde hij met een' donkeren blos, en had zich wel willen vernietigen v^or haren doordringenden blik: maar ondanks zijne ontkenning, had zij gelijk. Neen , de dwaas verliefde jongeling, die met roekeloozen moed het gevaarlijkste waagde ter wille van een bevallig meisje, was niet uit het klooster van St-Maximijn teruggekomen gelijk hij er ging. Het gewicht der belangrijke geheimen, die hij had opgevangen , drukte hem als eene doodzonde. Een zware strijd tusschen plicht en eer verhief zich in zijnen boezem. Hij wist niet hoe tot rust te komen, welke keuze te doen. Aan de eene zijde voelde hij zich ge drongen tot handelen , tot spreken. Zijn goedaardige Keizer zoo schandelijk misleid ; zijn jonge aangebeden Vorst in zijne zoetste verwachtingen teleurgesteld; die eerzuchtige vreemdeling zich meester maken van hunne rechten, zich van hen bedienen tot zijn doel hen alleen met bespotting loonen ! Die vreemdeling de hand uitstrekken naar de Keizerskroon ; God alleen wist wat hem niet gelukken zou , als hij eens zijn Koningschap had ; zijn geliefd vaderland wellicht onderdrukt door den dwingeland.....en dat alles kon hij verhoeden door één woord ¹ Moest hij niet.... maar dan weer kwam een edelmoedig eergevoel boven. Hoe! hij was het huis van dien Vorst binnengeslopen , met geen beter doel dan uit onrust over eene geliefde, uit eigenbelang dus alleen; hij had er in rondgedwaald, vermomd . als alleen lafaards doen. Met die vermomming was hij doorgedrongen tot dien Hertog, die de diepste geheimen zijner ziel had blootge legd , zoo vrij en onbewimpeld , als ware hij alleen geweest met God of met zijnen biechtvader, alleen in het volle vertrouwen op de goede trouw van wie hem omringden en die hij voor zijne gezworen dienaars hield , wien hij niet eens door een opzettelijk bevel had noodig geacht het stilzwijgen op te leggen, zeker als hij was dat het wel bewaard moest zijn. En dan een Vorst, die met zooveel edele rechtvaardigheid de onschuld van zijn dierbaar meisje had beschermd en geprezen , die voor haar had gezorgd, als geen broeder het beter had kunnen doen Moest hij dien Vorst zoo onedelmoedig, zoo laaghartig van zijne dierste wenschen versteken, zijne hooge ontwerpen ineenslaan ? Hij had zich verscholen , vermomd , was spion geweest; maar tot hiertoe ondanks zich zeiven ; — moest hij nu ook nog verrader worden? Moest hij het vrijwillig zijn? Daarbij overdacht de jongeling het gevolg van zijne woorden , als hij gesproken zou hebben. Hoe die machtige Hertog , van wiens gewelddadige hartstochten hij reeds zoovele blijken had gezien , in woede ontvlammen zou, zoo hem zijne begeerte werd ontzegd, — en die Hertog was met een goed deel van zijn leger, met zijne beste edele en strijdbare mannen, als in het hart van het Aartsbisdom gelegerd; zou hij bedaard en vredig aftrekken , na zulk eene vriendschapsbreuk met den Keizer , als dan noodwendig volgen moest ? Trier, het eerwaardige Trier, al de schoone Moe-zellanden, die rijke wijngaarden , de lust en de trots van zijne landgenooten: lag het niet alles bloot voor de verwoestingen van die hand , die zoo zwaar en bloedig neerkwam , waar zij sloeg; zou de Keizer, zijn vaderland hem danken voor den verderfelijken dienst ? In 't eind, wie had hem geroepen om zich te mengen in de raadslagen der Vorsten, om de hand mede te slaan aan de lotsregeling der volken ?

Wie kon hem hier raden ? Wie hier beslissen ? Zoo hij iemand een woord zeide, was hij zijn geheim niet meer meester ; hij dacht er aan , onder het zegel van de biecht, eens priesters raad in te nemen ; maar dan weder bezon hij zich , wetende hoe geestelijken vaak slechte scheidsrechters waren op het punt van eer ; hoe het niet waarschijnlijk was , dat hij onder de Triersche Kerkdijken een' onpartijdigen zou vinden ; en wat hij ook besloot, of waarvan hij het oog ook afwendde . altijd begon de schrikkelijke kamp in zijn binnenste opnieuw, en bleef zijn besluit aarzelend in het midden. Het was dus meer een toegeven aan zijne overpeinzingen, de uitdrukking zijner zielsgesteldheid, dan een gevolg van een bepaald voornemen , toen hij op de scherpe aanmerking der Markgravin , dat het wellicht eene navolging was der Bourgondische zeden, die haar zoon zoo prijselijk begon te vinden , dat zijn pag3 de uren van den nacht in meer vroo-lijke dan betamelijke uitspanningen had doorgebracht, met eene doffe stem antwoordde :

«Hadden de Heiligen mij beschermd , ik ware niet met de Bourgondiërs geweest!quot;

«Schuld bekend is half vergeven,quot; sprak Sigi-bert glimlachend.

ygt;Bon t'en advimne!quot; sprak de Lombard , die hem van achteren genaderd was , hem op den schouder tikkende. Romuald schrikte , als had de vinger van een' doode hem aangeraakt.

))York!quot; mompelde hij onwillekeurig.

»Juist, gij hebt het wachtwoord onthouden lachte Bertrando.

»Ik wenschte dat dit gesprek voor gewone menschen te begrijpen waresprak Wilfriede ongeduldig.

»0! zeer licht, Genadigste !quot; antwoordde de Lombard , «een der Heeren van Karel's hof, wie , heeft men nog niet kunnen uitvinden, onder-' houdt eene geheime briefwisseling met de Hertogin ; het kon beiden het hoo^xd kosten, als de zachtaardige Heer het ontdekte , en ziet ge , ik , die allerlei handel op mij neem, bezorg de VLiamsche Dames brieven, zooals de Duitsche dia-i man ten.quot;

»Beide zullen wel valsch zijnmerkte de | Markgraaf aan.

«Voor de eerste sta ik niet in; de laatste | kan men keuren, Genadigste! maar Mevrouw de | Gravin is wel eens nieuwsgierig geweest naar de I geheimen van het klooster St -Maximijn , en ik j twijfel niet, of deze jonkman zal er haar meer i van kunnen zeggen , dan ik , die er soms mijne | zaken heb ; want hij schijnt er vrijen toegang te hebben, en er tot laat in den nacht dienst te | doen.quot;

«Neen , mensch ! ik weet nietsviel Romuald schielijk in, mot toon en blikken, die juist te ! kennen gaven. dat hij ontzettend veel weten 1 moest.

«Romuald!quot; riep Sigibert verwijtend.

«Gij zult spreken ,quot; beval de Markgravin driftig.

»God wil het verderf van den Hertog !quot; sprak de jongeling, als overstelpt van deze verzoeking om zijn geheim te ontlasten.

«Het verderf van den Hertog 1quot; herhaalde Wilfriede met gloeiende oogen; »zoo gij nog langer aarzelt, zal ik u weten te dwingen.quot;

«Neen, Mevrouw! niet uit dwang. niet uit haat, voor wien ook, maar ter eere van God en uit liefde voor den Keizer en zijn Huis, en tot behoud van mijn Vaderland , zal ik spreken uit vrijen wil , doch alleen ten aanhoore van den Markgraaf, die mijn wettige Heer is, en van u, Mevrouw! die zijne moeder zijt; deze Lombard . ...quot;

«Zal zoo gewichtige verklaringen geen oogon-blik in den weg staansprak Bertrando, na een' vluchtigen blik gewisseld te hebben met Wilfriede.

Toen begon de jongeling zijne belangwekkende biecht; wij weten wat hij zeggen kon; j wij begrijpen ook, welken indruk het maken j moest op zijne hoorders. Wij willen alleen verha-j len , dat Sigibert zoo verslagen was van het ge-j hoorde, dat hij mot zijne moeder besloot, om alles | voor do Keizerlijke Vorsten te verzwijgen tot na i het feest op St. Quentin, opdat deze niet in

overijling behoefden te handelen , te meer , daar de beslissende kroningsdag nog n'et was bepaald.

Wij moeten toch nog even quot;ie aandacht vestigen op een tooneeltje in het huis van Alterer, in het vertrekje , dat aan Süschen was afgestaan. Het arme kind was lijdend en mocht het niet verlaten. De bezorgde vader besclnildigde de Triersche lucht, Bertha lachte schalk , en Ulrich Alterer meende, dat Romuald's eerste bezoek haar wel genezen zou. Niemand had juist geraden. De indrukken en gewaarwordingen bij haar bezoek in St -Maximijn waren te sterk geweest, dan dat de zwakke er ook zelfs niet lichame lijk onder zoude geleden hebben ; maar hare ziel was kalm , bijna gelukkig; hare liefde was zoo weinig eischend ; zij leefde in zoete verwachting, Karei de Stoute weder te zien op zijnen groeten vierdag in zijne volle glorie : had zij meer noodig ?

Het is zoo, er waren oogenblikken geweest, waarop zij zich bitter gegriefd gevoelde; die haar dus hadden moeten leeren, en ook werkelijk leerden, hoezeer zij niets voor hem beteeken-de: maar ze had ook niet gewacht, dat die groote Vorst ooit een blik op haar zou slaan : hij was immers meer voor haar geweest dan zij had kunnen hopen , of liever , zij had er niet over nagedacht, zij bad er niet op kunnen re kenen; zij had slechts gevoeld en geleden : maar zij had zich geene rekenschap gevraagd wat en waarom; zij was slechts gelukkig dat zij hem mocht aanbidden , zonder dat bij het opmerkte. ! En was hij toch niet edelmoedig voor haar ge- i weest, en zelfs wel zacht ? Hoe zoet was het haar , zich te verbeelden, dat hij zóó niet voor eene andere zou geweest zijn. Ja, hij was ook ruw geweest en zeker koel. maar hij had toch voor haar zorg gedragen als een minnend vriend : in één woord, zij troostte zich zelve met alles i wat een romanesk kind uitdenken kan, en zij i bedroog zich met alles, waarmede eene werkzame verbeelding in jonkheidsbloei het hart be- ! dreigt en tot iets verleidt, dat misschien geene j hoop is , maar dat, gevaarlijker nog , het veelbeduidend onzekere heeft van een oneindig verlangen en een onbeperkt geloof aan alle onmo- ! gelijkheid.

In mijmeringen als deze werd zij gestoord door het binnentreden van Romuald, die , pas van 1 zijn drukkend geheim ontheven , zich aan hare j voeten kwam werpen met eene angstige bede : ; ))Süscheii! om Godswil stoot mij nu niet weg i en hoor mij aan ; ik ben zoo beklemd van harte; ik heb iets vreeselijks bestaan en moeten , doen, en ik kom troost zoeken bij u. Niet waar ? gij snit mij hooren en er aan niemand | van spreken ; gij zult zelve oordeelen ; waarom | niet? Meisje! ik heb gisteren veel voor u geleden en gewaagd , en mijne kwelling van heden ! is nog daarvan het gevolg, en luistert gij nu niet eens ?^,:

«Ja, Romuald ! ik luisterriep zij verstrooid, het lieve handje lusteloos onder het voorhoofd

brengende, »gij wildet immers verhalen, hoe gij—quot;

«Den Hertog van Bonrgondië heb moeten verraden barstte hij jammerend uit, »nadat hij uw beschermer is geweest; ik heb veel vergeving noodig ; de uwe het eerst van allen !quot;

»Den Hertog verraden! En hoe verraden ? Vermoord!quot; en hare sidderende lippen brachten het woord uit, zonder dat het klonk.

)gt;Neen, Süschen! de Heilige moedor zij gedankt , een moordenaar ben ik niet; kom tot u zelve, Süschen! slechts zijne plannen.quot;

«Denk niet, dat ik het u vergeven zal sprak zij snikkend, »hem verraden T' en zij zag hem aan met zooveel minachting, dat hij luide uitriep : i

»Verachten zult gij mij niet; gij zult weten en mij dan oordeelen.quot;

En hij zeide haar alles

Zij had nauwelijks de kracht hem geheel ten einde te hooren, maar toen ook zeide zij:

»Ik weet niet wat dat is , iemand vloeken ; maar ik weet wel, Romuald! dat ik voor u nooit meer bidden kan.quot; En zij sprak dat zoo mat en veelbeteekenend bitter , dat hij uitriep :

»0! gij bemint dien man.quot;

Toen Bertha tot Süschen wederkeerde , vond zij haar in eene brandende koorts en in een radeloos ijlen.

VIII.

Welk eene vriendelijke gave des Hemels is toch dat onvermogen der menschelijke ziel, om ^: gebeurde of toekomende dingen te weten , zoo 1 ze niet onder het bereik der zinnen worden ge-| bracht! Welke houding had Karei dan moeten ! aannemen tegenover Frederik ; met welk woord i of met welke daad moesten de Keizer en de ! Aartshertog dan toch zijne gastvrijheid hebben ; aangenomen ? Nu verwelkomde de Hertog , om-j ringd van zijnen grootschen adel, zijne hooge gasten aan de poort van zijne woning , met die fijne wellevendheid, die hij tot zijnen dienst had zoodra hij wilde, en met dien hoofschen eerbied , dien hij met zóóveel waardigheid wist te bewijzen , dat zij hem meer verhief dan den-I genen, wien hij ze bracht. Bij dezo gelegen-| heid scheen de Bourgondische Vorst een ig-zins | opzettelijk vertooning te maken met de goede i houding en orde zijner krijgsmacht, in het toenmalige Europa eene zeldzaamheid, waaraan hij zijne beste zorgen wijdde, en waarvoor geene kosten hem te groot toeschenen; want van zijne boogschutters , speerruiters , haakbusschieters , _; piekeniers, van deze allen bevonden zich, hun i korps vertegenwoordigend, kleine benden, als ter monstering geschaard, op het voorplein, dat hij den Keizer langzaam overvoerde. Het schenen bonte bloemen op dit veld van steen : want hoewel allen het roode kruis van St.-An-

I___

dries droegen ; hoewel er eenvormigheid heerschte in de kleedij der lieden van hetzelfde wapen ; de piekeniers voerden gansch andere kleuren dan hunne wapenbroeders de boogschutters, wier i manteltjes, half blauw , half wit, grillig afstaken bij het bloedroode en zeegroen van weer anderen ; voeg er bij , dat geen bovenkleed uit éénerlei kleur bestond, en men zal het schimpwoord : «bonte ki aaiendat Karel's troepen later gegeven werd , niet geheel eene redelooze vinding noemen Hunne Condotieren of plaatsvervangende Kapitein en, want de Hertog zelf had zich de eigenlijke waardigheid voorbehouden , lieten hunnen staf, met wit en blauw omwonden , nederzinken, ten teeken van onderdanigheid , toen Frederik III langs hen voorbijging : een ijdel eerbiedbetoon, daar één wenk van hunnen meester genoeg ware geweest, om hen vijandelijk tegen den Keizer te doen overstaan.

De Hertog had ditmaal in zijn voorkomen het bevallige aan het schitterende gepaard; hij droeg geen harnas ; ten minste het was niet zichtbaar. Zijn bovenkleed, dat nauwelijks tot aan de knieën reikte , was van goudlaken op zwarten grond , eene statige kleur , die volkomen goed samenstemde met het ernstige en strenge zijner trekken. Dat kleed was met hermelijn gevoerd en omzoomd, tot zelfs aan de opslagen der enge mouwen , die de forsche gespierdheid der schouders en armen goed deden uitkomen , schoon de bovenarm gedekt was met oppuilende kappen van goudstof {mahoitres). Het rijk der kragen of halsboordjes was nog niet ingegaan, en het bont omgaf dus ook den ge vulden hals . welks mannelijke tint bij dat wit nog sterker afstak, terwijl het te gelijk een litteeken te zien gaf, dat hij behouden had van eene gevaarlijke wonde uit z ,nen eersten veldslag, en bewees , hoezeer Karei de Stoute toenmaals het gevaar van nabij onder de oogen had durven zien ; dikke, donkere lokken vielen neder nevens de zwarte vlokken van het hermelijn, waaruit ze nauwelijks te herkennen waren. Hij droeg geenen mantel, en zijn rok was aan beide zijden met rijke diamanten haken opgenomen , om eere te hebben van de prachtige oudei kleeding . die van lichtblauw satijn heette , maar zoo dicht bezet met opgeregen paarlen en kostbare gesteenten , dat de kleur nauwelijks te onderscheiden was ; eene weelde, waar de Duitsche eenvoudigheid voor verstomd bleef. Vreemd misschien, maar van een' fijnen goeden smaak, stonden daarbij de zwarte hozen, wier eenvormigheid door niets gebroken werd, dan door de fluweelen tootschoe-nen van dezelfde kleur, waarop weder een vor -stelijke schat van gesteenten en goudborduursel was aangebracht. De kaproen, eene soort van muts met afhangenden sluier , was weder lichtblauw satijn en met gouden vonkjes doorwerkt, misschien eene zinspeling op de Bourgondische vuursteenen. In de tegenwoordigheid des Keizers echter gaf hij dien aan een ridder-écuyer en

bleef ongedekt. Eij had geen ander wapen, dan eene korte dagge met een' schitterenden greep, in den breeden gordel gestoken , en geen ander halssieraad dan de keten der Vliesorde ; op de linkerborst prijkte het roode kruis van St.-Andries , de hooggeëerde beschermheilige van zijn huis. Het w^s jammer, en toch gelukkig, dat de arme Süschen hem zóó niet zag.

Men wenscht noch wacht eene zoo uitvoerige beschrijving van ieder der Heeren van zijn hof, van den Keizer en het zijne. Men gelooft toch mijne verzekering , dat velen der eersten hunne meesters overschitterden in weelderigheid van keuze en vinding, schoon zeker niet in rijkdom ; dat de laatsten den wedijver hadden opgegeven , schoon zeker niet de ijverzucht; dat de Aartshertog met zijn lang gewaad van witte damaststof , en met zijn goudgeel gescheiden haar, iets reins en eenvoudigs had, dat bij zijne achttien jaren goed stond. De jonge Markgraaf van Spangenheim had niets in zijne kleeding, dat de opmerking wekte ; bijgevolg ontging hij ook de bespotting De bekeerde Turksche Prins, Calixte-Ottoman, was mede van dit feest; en Karei, die eene sterke belangstelling had in alles wat vreemd was , gaf hem met blikken en hoffelijke woorden vele blijken van ingenomenheid en onderscheiding. Misschien had hij hem zijne dochter beloofd, zoo hij erfgenaam van den Sultan ware geweest, en geen broeder. Nadat de hooge gasten eene wijl verpoosd hadden in de ontvangzaal, en van verscheidene keurige ververschingen hadden gebruik gemaakt, en na de gewone aarzeling van Frederik , om de hoogste plaats in te nemen, had er tusschen de beide Vorsten oen onderhoud plaats, waarbij zich de wederzijdsche hovelingen uit bescheidenheid terugtrokken, als ware het eene afspraak geweest , om hen ongemerkt alleen te laten. De Keizer keurde daarbij de overeenkomst, door Ver-nemburg gesloten, volkomen goed , en bekrachtigde die. Karei vernieuwde en bevestigde zijne belofte, en trachtte nu de bepaling af te dwingen van den kroningsdag. Maar Frederik , in hoevele schitterende eigenschappen ook bij Karei ten achteren , had toch sluwheid genoeg , om , zonder bepaald te weigeren, met zoovele omslachtige woorden, met zoo ontwijkende uit vluchten den tijd te korten , zonder tot de zaak te komen, dat er nog niets was vastgesteld , toen de zes trompetters het sein gaven tot den maaltijd, en de eerste hofmeester met het gebruikelijke woord: »Chevaliers d la viande /quot; de gerechtigde hooge beambten opriep tot de plichten van hun ambt aan 's Hertogs tafel'. Toen was Karei gedwongen om het gesprek af te breken , en zijn¹ Keizerlijken gast uit te noodigen, ter feestzaal in te gaan.

Na alles wat er gezegd is van Karei s huishouding op gewone dagen; na alles wat men weet van de Bourgondische weelde, zal men zich ook zonder beschrijving een denkbeeld kunnen ma en van dit feest, als men bedenkt, dat het ditmaal het luisterrijkste was , dat nog gegeven

! werd; dat er , evenals bij de laatste bruiloft des Hertogs, voor iedere nieuwe aanrechting een ander goud en kostbaar tafelgereedschap werd gebruikt, en dat bij deze gelegenheid, op het tweede nagerecht, die gouden schote) eene plaats bekwam , wien de geschiedschrijvers eene waarde geven van 60 tot 90,000 gulden.

Als tusschenpoozing van de verschillende op-disschingen , verschenen ook weder , tot vermaak en bevreemding der Duitsche gasten , die zinnebeeldige voorstellingen uit de fabelleer en uit de dierenwereld , die aan de Fransche en Bourgondische hoven mode waren geworden.

Moet ik zeggen , hoe een gekroonde leeuw, van natuurlijke grootte , met beweegbaren bek , zich nedervleide aan de voeten van een' arend , en hoe een dwerg, in de gedaante van een' krijgsgod, hem mende, en een vers uitsprak , dat geheel rijmde , schoon er niet veel poëzij in was , en waarin beschreven werd , hoe gaarne en hoe ootmoedig de leeuw zich onderwierp aan den arend, en hoe voortaan alle bewoners der aarde mochten beven , nu de leeuw en de arend zich tot vaste vriendschap verbonden hadden ? Dit en de verdere wonderen, die men uit bosschen en zeeën te voorschijn haalde, en in aanraking bracht met de goden en godinnen, aan den Olympus ontschaakt , waren voortbrengselen van dezelfde vinding , die walvisschen en leeuwen en Herculessen het leven gaf bij de huwelijksfeesten van Marga-retha van York en de ondernemer van het toenmalige tornooi wom den Gouden Boom ,quot; Antoni, de groote Bastaard, had zeker niet vergeten, ook hier met zijnen goeden smaak en zijne prachtliefde vóór te lichten.

Wij hebben meer lust , om onze lezers te doen deelen in de gewaarwordingen van den Markgraaf Sigibert. Toen hij Karei daar aanzitten zug tegenover den Keizer , zoo schijnbaar openhartig zijn gevoelen uitende , met eene vrijpostigheid, die bijna ruwheid was; zoo rond , en zich zoo achteloos overgevende aan gastmaalsvreugde, slechts bedachtzaam op de plichten van een goeden gastheer ; toen hij hem met zooveel zekerheid hoorde spreken van de toekomst, zoo argeloos en luchthartig schertsen met zyne aanstaande betrekking tot den Aartshertog, dezen met zooveel woorden , die telkens nieuwe beloften waren , verzekering geven van zjjne schoo-ne verwachtingen, toen moest hij zich geweld aandoen , om te gelooven, dat die man terzelfder tijd op zulk eene trouweloosheid broedde, en dat het verbreken van al die plechtige beloften in zijn hoofd was voorbereid. Toen had zyn eerlijk Duitsch hart liever Romuald verdacht, dan dien grootschen , belïühgwekkenden , moedigen Vont van zulk eene valschheid beschuldigd. Maar wij moeten Karei het recht doen van te zeggen, dat hij die licht vereenigbaar meende met zijne eer ; dat; de staatkunde van die dagen eene zoo trouwelooze was, dat geen Vorst zich het woord-verbreken tot eene schande rekende ; dat menige aanslag op zijn eigen leven Karei geleerd had,

hoe men het nakomen van verbonden trachtte te ontgaan; dat vergif en dolk, omkooping en verraad. meermalen de middelen waren , die zwakheid tegen sterkte, of zelfs wel, stei'kte ! tegenover zwakheid in de hand nam , om lichter tot haar doel te komen; hoe een groot Monarch als Lode wijk XI het zich zoo weinig schaamde , zijn Vorsten woord tot leugen te maken , dat hij aan zijne dienaars durfde schrijven: «belooft dit .... en geeft niet; de Koning zal er in voorzien ; misleidt dezen ; koopt genen om in mijnen naam : ik hecht er mijn zegel aan en belast mij met de verantwoording.quot; Karei had geene andere voorbeelden gehad, geene andere handelwijze tegenover zich zien aannemen; hij veroorloofde zich wat hij anderen met goed gevolg zag plegen, hij vocht met de wapens, die tegen hem gebruikt waren; hij leefde in zijnen tyd, en men kan het hem niet ten kwade duiden, dat hij niet boven zijnen tijd was.

Maar terwijl die zonderlinge Vorst — op wien het il y a deux hommes en nous zeer toepasselijk was , bij de onbestendigheid en tegenstrijdigheid van zijn karakter — Sigibert's hoogste verwondering trok , wekte hij bij Frederik andere gewaarwordingen op : verbittering , wangunst , vreeze! Inderdaad, bij de vergelijking, waaraan het nauwere verkeer met Karei den Stouten hem dagelijks blootstelde, had de Keizer niet ééne uitstekende hoedanigheid over te stellen tegen al de blinkende eigenschappen van den jongen . dapperen , hoogbegaafden Hertog. Hij voegde bij een zeer middelmatig verstand een oppervlakkig oordeel, en hij was daar zóózeer van overtuigd, dat hij vrij was van den eigenwaan der domheid, maar ook van haren moed, van hare drieste ondernemingszucht , die vaak genoeg in eene gelukkige uitkomst hare rechtvaardiging vindt; hij was bedachtzaam, voorzichtig: maar het was de voorzichtigheid van den gierigaard , die het kleine niet wagen durft om het groote te winnen ; in het kleingeestige angstig voor uitgaven . zou hij liever twintigmaal zijne Keizerlijke eere hebben laten trappen, dan zich ééns aan de onkosten en de kansen van een' oorlog te wagen. Wantrouwend , en te beschroomd om het wantrouwen te toonen ; wrevelig , en te kleinmoedig om zijn wrevel lucht te geven; eenvoudig zonder waardigheid : nederig uit miskenning van zijne ware plaats ; zedig uit gebrek aan zelfbewustheid ; minzaam uit zwakheid, meer dan uit nederlating; oud zonder de deftigheid der jaren ; een grijsaard met gekromden rug en gebogen hoofd en bekrompen ziel: zóó stond Frederik III tegenover Karei den Stouten.

Niets, dan het geheim bewustzijn dier minderheid , had den Hertog de genegenheid des Keizers kunnen kosten ; en toch , de onvoorzichtige speelde met zijne meerderheid; zijn roekelooze overmoed vond er een trotsch genoegen in , hem er mede te verpletteren; hij overblufte wie reeds bescheiden boog; hij verdrong wie reeds beleefd ter zyde week ; hij overschaduwde wie niet aan

mededinging dacht. Nooit had Karei zich zóó getoond in al den moedwil zijner hooghartige laatdunkendheid ; nooit een' mededinger zóó neergedrukt met zijn overwicht, zóó beschaamd door zijne voordeden; hij pronkte zoowel met zijnen geest als met zijn goud ; met zijne lichaamskracht als met zijne bezittingen; met zijne weinige zelf-beheersching als met zijne wèlgeordende krijgsmacht ; met zijne kostbare kleederpracht als met zijnen hofstoet van Prinsen en Graven ; met zijne vijandschap tegen zijnen leenheer van Frankrijk , als met de blinde gehoorzaamheid zijner eigene vazallen. Hij bespotte, ontrustte, verlaagde den Keizer , maar altijd onder die vormen van hoffelijkheid , die ijdel waren en ledig*, omdat er de ware geest van welwillendheid en eerbied aan ontbrak , maar die maakten, dat men er zich niet door gewond toonen kon ; toch moest zich Frederik die krenkingen zwijgend getroosten ; van het oogenblik af, dat hij hoop voec'.de op het huwelijk van zijnen zoon, was hem het stilzwijgen opgelegd ; Karei wist het en maakte er onedelmoedig misbruik van.

Hetzelfde spel, dat de Vorst dreef met den Keizer, herhaalden zijne hovelingen met diens gezelschap: doch vaak met minder goed gevolg; vele dier Duitschers lieten niet met zich gekscheren , maar hun toorn zelf was buiten den goeden toon , en haalde hun een' glimlach van minachting op den hals, van wie, zonder dat, het gedrag van anderen hadden gelaakt; daarbij waren zij onbekend met vele voorwerpen der Bourgondische tafelweelde, en gebruikte ze linksch of ten ontijde, of bewonderden met naïeven eenvoud te zeer , wat geene waarde had, of veronachtzaamden wat beleefde opmerking had verdiend. Zulke trekken vermaakten de Bourgondiërs onuitsprekelijk; maar ze zetten de Duitschers niet zeer op hun gemak-

De Keizer had met een woord een gerecht geprezen , dat hem bijzonder scheen te smaken ; de Hertog antwoordde met een soort van nederigen trots :

öWij zijn reeds zoolang de gast geweest van Uwe Majesteit, dat het eenmaal tüd wordt, u op , onze wijze te onthalen; wij hebben getracht het j zoogoed te maken, als een reizend man, en die | niet dan een deel zijner huishouding bij zich heeft, het geven kan. Mijn Keizerlijke Heer is goed, het alzoo aan te nemen en niet te verachten; alleen zoo hij ons naar Vlaanderen of Bourgon-dië wilde volgen, zouden wij iets kunnen doen , ! dat Zijne Keizerlijke Majesteit verrassen zoude en behagen....quot;

))Wij zijn zeer tevreden hernam Frederik, in zijn hart beleedigd , dat men gering noemde wat ^! hij geprezen had, »en inderdaad , edele Hertog! Duitschland is te dezer dage getuige van eene ! pracht...quot;

))Die ergeren moet in een¹ vreemdeling.... in een' leenman ... Was dat niet Uwer Majesteits gedachte⁹ Wij begrijpen het zelve, wij beginnen lastig te worden; ook wij wenschen niets

vuriger dan spoedig vanhier te trekken , om bezit te nemen van Lotharingen , dat met een paar streken van 't zwaard gewonnen zal wezen ! — Slechts ben ik hier gekomen om eene kroon! en ik herinner Uwe Majesteit aan mijn devies : »_t/e Vai empris!quot; [entrepris), dat in onze taal wil zeggen: «wat ik ondernomen heb , voltooi ik!quot; j en daarom, zoo Uwe Keizerlijke Majesteit mij ¹ moede wordt, zoude een weinig haast ons beiden te gemoet komen.quot;

»De vertolking is meer willekeurig dan juist , ! Neef! en dairbij , wij hebben immers beloofd u daarin genoegen te geven.quot;

«Beloofd! beloofd! als mijn gebiedende Heer met woorden kronen kon. dan zeker droeg ik nu reeds de driedubbele kroon van onzen Heiligen Vader den Paus. Maar Uwe Majesteit vergeve mij het rauwe woord : Zij is zoo traag van handelen , als haar Duitsch bloed traag vloeit en koud : het mijne is een weinig warm en drif-; tig , dank zij de vermaagschapping van Portugal en Bourgondië !.... en wij zijn niet gezind , zooveel goud, als ons verblijf in deze oorden noo-dig maakt , te verspillen om niets, als wij met een klein weinig ijzer gewoon zijn zooveel af te doen. Heer Opperschenker! wees indachtig meer water in mijn wijn te doen. Mijnheer Lodewijk van Frankrijk placht mij van onmatigheid te verdenken , als ik hem mijne grieven een weinig levendig voorhield. De Keizer mog3 toch niet | hetzelfde meenen....quot;

De jeugdige Maximiliaan , die heimelijk en om j vele redenen de partij hield van zijnen schitte-; renden schoonvader , zocht eene afleiding in het : bewonderen van een rijk fluweelen hangtapijt , ; waarop met gouddraad eene zon was geborduurd.

»Dat is de zon van Vlaanderen, schoone Prins !quot; i sprak Karei vriendelijk, »zy scheen voor het j eerst bij mijne geboorte ; het was een geschenk ! van mijn' genadigen Heer vader in de kraamkamer zijner gemalin. Wij willen hopen , dat zij hare stralen nog helderder zal uitschieten, als zij Oostenrijk en Bourgondië vereenigd zal toelichten.quot;

Zoo was het! — bitterheid voor den vader, hoffelijkheid voor den zoon.

Na eene lange pauze hief Karei het hoofd plot -seling op, met een' fonkelenden blik den Keizer aanziende :

«Sire ! mijn allergenadigste Leenheer ! weet gij, dat ik met eene goede macht diep genoeg binnen de landpalen van het Rijk ben genaderd ?quot;

Frederik verbleekte en antwoordde aarzelend :

pMaar, Doorluchtige Neef! waartoe die herinnering ? Gij zijt hier als vriend , zoo wij hopen....quot;

«En als vreemde, mijn Keizer! Doch St.-An-dries moe§t mij wel ongenadig zijn, zoo wij hier niet eens burger werden ...quot;

«Burger, in onze Duitsche Moezellanden ?'' Men kon zien , dat Frederik huiverde van het denkbeeld.

«O! zeker als gij ons noopt hier in te wonen

tot wij het burgerrecht verkregen hebben. — Hoogwaardigste Heer Ohristoffel van Baden ! in hoeveel tijd wint men dat van uwe goede stad Trier ?quot;

«In zeven jaren , tenzij men de stai eenigen uitstekenden dienst bewezen hebbe,quot; antwoordde de Aartsbisschop droog.

Karei beet zich de onderlip; hij had een vleiend antwoord gewacht.

«Dat is te lang voor ons geduld .quot; hernam hij; «en zoo er op goede diensten gelet wordt, mij dunkt, wij doen Trier eenen dienst met zooveel gemunt geld in omloop te brengen , als waarvoor wellicht uw geheele Keurvorstendom te koop is. ; Het burgerschap van de deftige stad Utrecht zegt | meer , en men wint het lichter. — Hoogwaardige David! onze Neef! in hoeveel tijd word ik bur- i ger van uwe zetelstad?''

«De Heeren uit uw huis hebben zich voor haar zoo verdienstelijk gemaakt, mijn Hertog! dat Uwe Doorluchtigheid het zijn zal zoodra hij het wenschtantwoordde de Bisschop van Utrecht, die een beter hoveling was.

«Wij nemen gaarne raad van onze klerezij en bevinden er ons altijd goed bij ,quot; sprak Karei vergenoegd ; «maar nu , om rond tot de zaak te komen , want ik zie aanstalten maken tot een kamerspel, dat ons verder afleiden zal, en mijn Gebieder, de Heer en Keizer, neemt geene aandacht op deze zinspelingen ; wanneer zal de dag der kroning zijn?quot; Frederik durfde niet meer aarzelen

„Wij zullen zien of de November in de kalender een' goeden Heiligen tot patroon heeft, of wel de 'IS*¹^, de naamdag van den Aartshertog , of wel.../'

«Wij hebben genoeg keuze tusschen twee dagen,quot; riep Karei hevig: «en zoo de Heilige van 8 November niet lt;:unstig is, bij God en St.-Joris van Bourgondië ! wij zullen middelen vinden om hem zoo te maken!quot;

De Keizer antwoordde hierop niet, en de zaak werd niet weder aangeroerd ; slechts in een der korte oogenblikken waarin de Hertog van goede luim de blijken gaf, had Frederik nog gezegd : «Maar , mijn Heere ! gij wijst ons al uwe heerlijkheden ; en den besten schat van uw huis geeft gij ons niet te zien, de Jonkvrouw van Vlaanderen ?....quot;

«Welk een inval ! ik houd niet van den omhaal van êen gansch vrouwenhof met mij te voeren ; het kind is te jong voor zulk eene reize , en daarbij, het is strijdig met al onze denkbeelden van welvoeglijkheid. dat mijne erfdochter 'reist ter wille van haren bruidegom; ook waartoe zou het dienen ?quot;

«Mijn doorluchtige Neef heeft zijn aanstaanden schoonzoon gezien ; hoe zouden wij niet i verlangen onze schoondochter te omhelzen ?' Het oog van Maximiliaan was smeekeud op Karei gericht: was het daarom, was het uit eene opwellende ijdelheid op zijne beminlijke telg , was het om den Oostenrijkschen Vorsten een beter

vertrouwen in te boezemen, wijl hij ze misleidde ? — de Hertog gaf toe; het was het eerst wat hij toegaf en werkelijk uitvoerde; want de Groote Bastaard werd belast met de kennisgeving van dit plan aan Mevrouw de Hertogin ; die last werd niet weder ingetrokken; en , wispelturig als hij was , gaf Karei thans te gelijk bevel , om den brief des Aartshertogs op te zenden. Vergat hij weder het hart zijner dochter, waarop hij zich even den tijd had gegeven een blik te slaan , of geloofde hij meer aan den invloed van zijnen wil, aan de kracht van een streng woord uit zijnen mond, dan aan de betoovering van een sympathetisch poeder , of aan de toovermacht der zoete vleierijen van een' verliefd jongeling? Misschien vergat hij de gevaren , die hij vroeger gevreesd had, zooals h ij altijd vergat , welke verwarringen hij achter zich had aangericht en hoe die hem schaden konden , om alleen maar vooruit te zien naar een nieuw doel, dat hem weêr het meest bezig hield.

Waarlijk ! beter geheugen ware hem nutter ge-wees dan zoo sterk een arm !

IX.

De Markgravin van Spangenheim-Zielberg was gewroken ! ten minste , zij had nevens haren zoon een geheim mondgesprek gehad met den Keizer, waarbij Romuald opnieuw een streng verhoor had ondergaan. Maar die ontzettende slag , dien de laatste had gewacht als hij gesproken zou hebben , scheen op niemand neer te komen dan op hem zeiven, want Frederik III vond het zoo noodig, zich van zijn stilzwijgen te verzekeren , dat hij een' der torens van het Aartsbisschoppelijk paleis tot kerker kreeg; wel is waar een' kerker , waar hij last leed noch gebrek; waar hem zelfs hoop gegeven werd, dat vorstelijke dankbaarheid vorstelijke hardheid zou verzoenen; maar toch een' zulken , die hem van elke gemeenschap met menschen afsloot Verder scheen dit welen op des Keizers gedrag geenen invloed te hebben , geen' nadeeligen ten minste; want van dat uur af werd de kroningf dag bepaald, en aan alle redelijke of onredelijke wenschen van den aanstaanden Koning gehoor gegeven. Slechts had de Keizer sedert dien tijd vele en geheime beraadslagingen met den Franschen gezant, met den Keurvorst-Aartsbisschop, en , zonderlinge ver-eeniging! met de markgravin Wilfriede, wier minderjarige zoon na het eerste gesprek niet meer in het keizerlijk vertrouwen scheen te deelen; misschien was het uit aanzien van zijne betrekking tot den Aartshertog , dien men in zijne rustige onwetendheid had gelaten. en bij wiens openhartigheid of jeugdige verontwaardiging geheimen , als die, welke de Keizer, de Diplomaat, de Priester en de vrouw bewaken konden, niet veilig waren. Sigibert zag tot zijn spijt nog veelmalen den Lombardijër in de vertrekken zijner i moeder; maar het zilver kwam terug op zijn buffet, en de pandbrieven van zijne goederen waren ingelost. Hij haalde de schouders op , maar Wilfriede zag zegepralend op hem neder.

Die herstelling was eene oplettendheid van den Franschen gezant in den naam van zijnen meester. Wie neemt niet, waar een Koning gegeven heeft!

Maximiliaan bracht inmiddels dagelijks bezoeken op St.-Maximijn; de Hertog verscheen dikwerf te Trier, waar alleen Süschen hem niet zag ; haar zinneloos ijlen was in eene doffe slaapziekte overgegaan , waaruit zij tot geenerlei bewustheid kon worden opgewekt. De openlijke feesten werden nu verder gespaard tot op den belangwekkenden kroningsdag, den 8sten November.

In den ochtend van den zevenden was de Aartshertog uitgereden met drie zijner voornaamste Edellieden , en vergezeld van den heer Engelbert, Graaf van Nassau , en de Sire de Gruthuse , die, nevens vele Vlaamsche grooten, het Oostenrijksche huwelijk begunstigden, in tegenoverstelling van de Bourgondischen , die veeleer een' Franschen Prins hadden gekozen.

Dit gezelschap had de heuvelen van Trier verre achter zich gelaten , wendde den frisschen Moezeloevers den rug toe , en volgde den noordwestelijken heerweg naar Echternach , als wilde zij een uitstapje wagen op Luxemburg's grondgebied ; maar toch scheen dit niet het doel; want somwijlen draafden ze driftig door, Maximiliaan zelf vooruit, door de anderen nauwelijks bijgehouden, en dan weder bleven ze plotseling stilstaan , als vonden zij er zwarigheid in verder voort te gaan. Eindelijk bij het omslaan van eene bocht, gevormd door den Rijntak , die daar de Sure heet, zagen zij van de tegenovergestelde zijde een' anderen stoet aankomen , wiens ontmoeting wel het heimelijke doel van hunnen tocht kon zijn geweest. Ten minste de belangwekkende trekken des Aartshertogs teekenden eene gespannen verwachting, eene zoete onrust , een gejaagd verlangen , toen hij dien stoet in het oog kreeg. Het waren vrouwelijke reizenden ; dit zag men reeds op dien afstand aan de wuivende sluiers , hoorde het aan den zachten stap der lichte telgangers; maar ze waren niet zonder mannelijk geleide , zelfs niet zonder gewapende beschermers, die Bourgondische écharpes droegen.

Een edelman van Maximiliaan kreeg den last, het naderend gezelschap te onderrichten , wie het stond te ontmoeten, en de Sire de Gruthuse volgde hem , om te vernemen wie de komenden zijn mochten , en of zij goedvonden , dat de jonge Vorst en zijne Heeren de Dames hunnen groet brachten bij dit samentreffen.

De eerste dier vragen werd blijkbaar uit ceremonie gedaan; men behoefde den Aartshertog slechts aan te zien, om te weten , dat het hem geene verrassing was, maar eene blijde bevestiging , toen de terugkeerende Heeren aankondig-

den, dat de Jonkvrouw van Bourgondië die begroeting van den Zoon van Oostenrijk: met dankbaarheid aannam Het laatste woord was den Sire de Gruthuse nog niet van de lippen, toen reeds de jonge Vorst voortjoeg naar de Dames heen , die langzaam naderden, en, snel nevens Maria gekomen , sprong hij met drift van zijn paard en liet zich op ééne knie voor haar neder, met eene hoffelijke betuiging van eerbied en vriendschap. Maria hield den teugel harer witte telle strak aan, en reikte den Aartshertog hare hand , met een vriendelijk vermaan om zich op te heffen.

Zij is veranderd sinds wij haar zagen; hare gestalte is forscher geworden , hare vormen hebben eene zachtere ronding gekregen, zij heeft in bevalligheid gewonnen , er ligt meer glans in hare oogen, meer blos op hare wangen , hare houding is niet meer achteloos ; maar bovenal hare stem is zielvoller geworden! Haar bloed is warmer en vloeit sneller; zij is een jaar ouder geworden; maar dat jaar heeft meer gedaan dan haar uiterlijk te rijpen. Karei heeft de waarheid gegist: daar was iets binnen in haar veranderd , en hare ziel heeft zich ontwikkeld. Zij heeft denkbeeld van gevoel gekregen , maar dat had niet enkel dat jaar levens gedaan. Nicolaas van Calabrië is niet tevergeefs voor haar gestorven ; zijn dood heeft haar leeren nadenken : i zij heeft die groote smart begrepen, en zij is j begonnen zich zelve rekenschap af te vragen van hare gewaarwordingen; zij heeft den jongeling alleen betreurd uit medelijden, maar zij begon ombestemd in te zien, dat er een tijd kou komen, waarin zij een ander slachtoffer zou nastaren met medegevoel; zij begon op het vermoeden te komen, lt; of wel de strikken, die de vader rondom haar spreidde, altijd zonder gevaar zouden blijven voor i haar. Juist toen zij zoo gestemd was , toen natuur ■ en omstandigheden het hare gedaan hadden om haar het hart te openen, de ziel ontvangbaar te maken , schreef haar de Aartshertog met de bewilliging der beide onderhandelende hoven. In het eerst had Maria het Oostenrijksche huwelijks- ; plan zien ontwerpen met hare gewone onverschil- ! ligheid; later had zij gehuiverd tegen nieuwe i tooneelen als die met Hertog Nicolaas ; zij begon | er weêrzin in te vinden , zoo dikwijls verhandeld te worden , zoo dikwijls van de teleurstelling van i anderen het voorwerp te zijn, en zij betrapte zich zelve op den wensch, dat men eenmaal ! woord mocht houden ; het was de onschuldigste j wensch en de koelste tevens , die er nog in een ontwakend vrouwenhart was opgekomen; maar , het was als eene voorbereiding, eene eerste stem, ; die bij haar sprak voor den eerstkomende: en j waarlijk, de Aartshertog had niet noodig gehad | zijne toevlucht te nemen tot de hulpmiddelen ! eener bedrieglijke kunst; het was niet noodig geweest, dat eene stiefmoeder voor hem pleitte , | of haar gevoel opriep ; hij had alleen maar noodig te schrijven uit de volle warmte van een j jeugdig hart, vervuld met de zoetste hoop , met | den ganschen eenvoud van zijne achttien jaren, , met ai de teerheid , met al de trouw van zijne Duitsche ziel, met iets van dat buigende , smee-kende , dat het bukken onder een' kleingeestigen vader hem had moeten geven. met dat verzaken van eigenwaarde , dat de bekrompenheid , waaronder men hem neerdrukte, hem tot gewoonte had gemaakt: zóó had hij geschreven, en toen, toen had zich iets in haar hart bewogen ; zij had medelijden gevoeld met het nieuwe slachtoffer ; want toch vreesde zij , dat het weder een bedrogene zou zijn ; maar het was een medelijden , anders en teederder , dan heer Nicolaas in haar had kun nen opwekken, zij had de diepte gepeild van het lijden, dat den geofferde wachtte ; zij was altijd genoeg ingelicht geweest over den prijs van hare hand , om niet in te zien , welk eene schoone hoop daarmede werd uitgedoofd of verijdeld ; maar juist ditmaal vergat ze daaraan te. denken ; Maximiliaan had de behendigheid gehad, de herinnering daaraan te vermijden , geleid als hij was door zijn fijn gevoel; zij dacht nu meer aan zijn verstoorde rust . aan die smart, waaraan hij kon wegsterven ; zij had nog menig hartstochtelijk woord van den Italiaanschen Prins onthouden , waarvan zij nu den zin begon te begrijpen en op Maximiliaan toepaste. »Hij ook, juist hij?quot; begon zij zich te vragen, en daar was iets, dat haar zeide, dat zij dezen ten minste niet, dezen minder dan eenig ander. zulk een rampzalig lot bereid kon zien ; de Calabriër had het meest geklaagd over haar ; de Aartshertog , besloot zij, zou niet te klagen hebben ; zij wilde dezen niet mede grieven ; naar hem zou zij luisteren , hem zou zij begrijpen , voelde zij ; zij wist niet, dat er eigenbelang lag in dat edelmoedig besluit; zij wist niet dat zij om 1 laren eigen' wil luisteren zoude, hooren wilde! want dat is zeker, zij was zich zelve nog onbewust, hoe diep de onbekende jongeling tot haar hart was doorgedrongen ; de reinheid harer denkbeelden was nog door niets ontheiligd , de rust harer onschuld nog door geene driftige begeerte gestoord; zij had slechts begrip van gevoel, maar zij was nog mijlen ver van den hartstocht; zij had nog nooit eene gedachte gekend , die ze Mevrouwe van Ravenstein niet had durven vertrouwen.

Mevrouwe van Ravenstein, die nu aan hare zijde reed, was eerder eene harde , dan eene teergevoelige vrouw; m.iar zij had Maria lief, en dat zeide veel. De Vorstin , weeze van eene moeder , was op denzelfden dag geboren als hare dochter ; zij was een weinig hare bloedverwante, en mocht haar echtgenoot, Adolf van Kleef, de inzichten van den vader steunen, zij zou de dochter liefhebben en tot leidsvrouw zijn , waar zij mocht en kon. In goede overeenstemming levende met de nieuwe Hertogin Margaretha van York , die voor de stiefdochter geen' Franschen Prins wenschte , maar boven alles eene verbintenis vreesde met het gevallen huis van Lancaster, waren die vrouwen er wellicht niet vreemd van, om den Oostenrijkschen verloofde ongemerkt in de hand te werken , in de hoop , dat eene ge-

vestigde genegenheid der Prinses mogelijk de ieuze Van den Hertog zou bepalen. Het is ten minste zeker, dat zij Karei's bevel, om Maria naar Trier te geleiden , gehoorzaamden met eene | haast . die deze noch bevolen had noch gewenscht. i De Prinses bracht, onder haar opzicht, met Mevrouw Margaretha het herfstseizoen door op het , jachtslot St.-Hubert, in het Luxemburgsche , en | ze kon dus binnen zeer korten tijd het tochtje volbrengen; Engelbert van Nassau en Adolf van i Kleef waren van hare komst verwittigd , eerder dan de Hertog zelf; en die Heeren hadden goedgevonden den Aartshertog eene samenkomst te beschikken met zijne verloofde, bij wijze van ontmoeting. Mevrouw van Ravenstein, eene schrandere vrouw, die , zoogoed als haar echtgenoot, een weinig gunsteling was van den Hertog , had op zich genomen , goed te maken wat hier outsell uldiging kon noodig hebben: Maiia alleen , van intrige noch afspraak bewust, had gemeend . den wil van haren Heer te volbrengen , toen zij met zooveel spoed de reize ondernam. Zoover was nog haar gevoel voor Maximiliaan verwijderd van liefde , dat de wensch , hem persoonlijk te kennen , nog niet in haar was opgekomen, voordat het bevel van eenen vader dien opriep en vervulling waarborgde ; maar toen was het meer dan een vluchtig verlangen, het was belangstelling in hem , niet meer als slachtoffer , maar met het oog op haar zelve.

Toen zij Maximiliaan de hand reikte tot opstaan , had zij gebloosd , dien lichten blos, die zich nauwelijks hecht op de wangen en maar even rust op het voorhoofd, de eerste blos, die de onschuld scheidt van onwetendheid! Wat rijper leven. of groote hartstochten in de vrouw ook later voor bevalligheden mogen ontwikkelen, voor belangwekkends geven; hoe ze zich rein moge kampen door strijd , of verheffen door sterk te , de onbeschrijfelijke bekoorlijkheid , die de eerste blos toovert op het jonkvrouwelijk gelaat, wordt door geenerlei schoonheid geëvenaard, door geenerlei deugd teruggewonnen. Dien eersten blos mocht Maximiliaan opvangen , hij was voor hem. In zijne verrukking vergat hij geheel de waardigheid van zijnen rang . die hem nooit bijzonder voor oogen was; hij verbad zich de etre , haar paard bij den toom te leiden en als stalmeester aan hare zijde te gaan. Maar de jonge Prinses , op hofetiquette zoo goed geleerd , antwoordde met een afkeurend lachje: ))Fij toch ! een zoon van Oostenrijk ! daarbij , Sire Hertog! zijn de Dames van mijn land veel te goed geoefend in de nobele rijkunst. om zulke diensten te behoeven. Er zijn er geene, tot onze kleine marotte toe , die zelve niet hare. hakkenei besturen !quot;

En zij mocht met recht zoo spreken ; de Dames van haar gevolg waren uitmuntende rijderessen : maar zij zelve schitterde in die oefening boven allen , in behendigheid, in zedigen zwier , in losse bevalligheid. Zij was nu niet zoo eenvoudig gekleed als vroeger te Mons in het vrouwenvertrek. Haar slepend gewaad van zilverlaken met bont gevoerd, aan de linkerzijde even opgenomen door eenen haak van saffiersteen , liet een onderkleed zien van donkerblauw fluweel met zware gouden franje. dat maar even de punten der spitse schoenen te bewonderen gaf. De lange kanten sluier golfde neder van eene huive van wit satijn , met tallooze paarlen be-stikt: hare halsketen, hare breede gordel en meerdere siersels nog schitterden van kostbare gesteenten Haar fiere telganger, zoo wit en zoo glad als hare huive , was niet minder zorgvuldig getooid dan zij zelve. Een lang dekkleed van rood scharlaken, zwaar van goudsmeêwerk en goudfranje, zijden toomen met borduursel, een bos van wapperende pluimen , en een schat van klinkende belletjes . ziedaar wat het dier ter versiering te dragen had, behalve zijne meesteres , het grootste sieraad , dat er te vinden ware geweest.

»Rijd veeleer naast ons, zoo gij van ons gezelschap gelieft te zijn, mijn Doorluchtige Heer!'quot; had Maria gezegd, en de Ridder stalmeester, de jonge graaf d'Estampes, zag zich door dat woord van hare linkerzijde verschoven. Toen reden de jongelieden voort, vroolijk en met kennelijk welgevallen. Toch was hun gesprek meer afgebroken dan levendig, en het was Maria, die hot moest gaande houden , want zijne beschroomdheid (des jongelings eerste liefde is eene eerbiedige). de overmaat van zijn geluk , benamen hem in 't- eerst de tegenwoordigheid van geest, om woorden te vinden, die het uitdrukten; en de gewone wisseling van vorstelijke hoffelijkheden, — zijne tong weigerde ze hier uit te spreken. Mevrouw van Ravenstein had intusschen een onafgebroken gesprek met den Sire de Gruthuse ; en de Graaf van Nassau had den jongen d'Estampes duizend bijzonderheden te verhalen van de feesten te Trier ; doch Maria, wier stof tot onderhoud bijna was uitgeput, en die zag, dat de Oosten-rijksche Prins nauwelijks meer sprak dan de volstrektste beleefdheid eischte, bedacht nu , dat zij de verwelkoming der Vlaamsche Heeren maar vluclitig had beantwoord , en begon zich tot hen te wenden met vele vragen te doen : doch er lag iets spijtigs op haar lief gezichtje, dat hare grootmeesteres onwillekeurig deed glimlachen.

Eindelijk , toen ze Trier reeds in het gezicht kregen, waren zij bij een landhuis genaderd, van een' wijngaard omringd , een' eigendom van den Aartsbisschop , en Maximiliaan noodigde Maria , hier een oogen blik rust te willen nemen , en zich te verfrisschen voor den verderen tocht.

De jonkvrouw zag Mevrouw Ravenstein aan , en vroeg, of dat zijn kon ? Deze gaf een toestemmend antwoord , en de jonge Vorst had het geluk, zijne Dame van het paard te helpen, en in een der vertrekken van het landhuis binnen te leiden , waar dat gedeelte van beider gevolg , dat er recht op had. hen terstond volgde. Daar stonden wijn en verkwikkingen in gereed-1 heid , en de bedienden van den Aartsbisschop-

Keurvorst wachtten hen op met den hofmeester aan het hoofd; maar de Prins liet zich het voorrecht niet ontnemen , de schoone Maria te dienen ; en een' zilveren schotel genomen hebbende , met schilderachtige druiven beladen , bood hij er haar van aan , 'op ééne knie nedergebogen, met de bede, dat ze uit zijne hand het eerst nemen wilde van de vruchten zijns vaderlands; en zijn zacht oog smeekte meer welsprekend dan zijn mond. Zij nam er van met eenen zoeten glimlach. ))Ik werd dus gewacht?quot; vroeg zij.

«Kan het u verwonderen , Me vrouwe ! of mishagen , dat ik , wetende den dag van uwe komst, aan vreemden het genoegen misgunde u het eer-st welkom te heeten?quot;

«Mishagen, o, neen!quot; sprak zij haastig; wmaar gij , Doorluchtige Heer! noemt mij altijd Mevrouwe, als ware ik eene geboren Koningsdochter , of aireede gehijlikt; men noemt mij de Jonkvrouw van Bourgondië, en ik weet nauwelijks , of ik dien titel hier wel voeren mag, daar ik niet reize als des Hertogs dovhter , maar als eene nicht van Mevrouwe Anna, die mij geleidt.quot;

wik wil u noemen zooals gij het wenschen zult, volschoone Jonkvrouw! en op uwen wil letten in allen deele, ook zelfs in het geringste , zooals het een' vroom Ridder past ; want niets in deze gansche wereld vreeze ik zoozeer dan u te mishagen , die ik dienen wil en eeren van nu aan nevens de heilige Maagd, welke uwe welzalige Patronesse is. Ten minste zoo ge het my guntvoegde hij er aarzelend bij.

»Certein! dat zij u gegund!¹' sprak zij met die rondheid, die van vrouwelijke terughouding nog de kunstgrepen niet heeft geleerd , »sinds uw grootmachtige vader , de Keizer, en mijn genadige Heere ons tot een verloofd paar gemaakt hebben , bij handteekening en bezegelde brieven.quot;

Zoodra Mevrouw Anna en de Sire de Gruthnse hadden opgemerkt, dat het onderhoud der jonge vorstentelgen eene andere richting nam dan die van een dagelijksch gesprek , weken zy een weinig terug naar den achtergrond van het vertrek, en ook de Heeren van Maximiliaan volgden ongemerkt dit voorbeeld : hoe omringd ook, waren zij dus toch in het spreken on beluisterd, toen de Prins hernam met een' ongemaakten zucht:

»Geve slechts de Heiligen, dat zij ons ook tot een echtpaar maken!quot;

«Zoo bidde ik van God en de goede Moedermaagd , zoo genadig voor wie haar in vromigheid dienen sprak zy met lieftalligen ernst.

»0 ! dat is te veel heils op éénen dag!quot; riep hij, de oogen ten hemel slaande. ))Gij, allerschoonste ! die de.mijne zijn wilt, stemt alzoo in met de keuze van uwen Heer vader ? gij hebt den onbekende dan vriendelijk opgenomen in uwe gedachtenis , en gij verwerpt hem dan niet, nu ge hem ziet....quot;

«Heb ik niet uwe brieven gelezen , en u met eigen hand geschreven?quot; antwoordde zij meteen zacht verwijt. ))En in trouwe, ik vinde u als ik u gewacht hadquot; (en gewenscht, eindigde wellicht haar hart, niet hare tong) ; «waarom zoude j ik geen vrede hebben met den wil van mijn' ge-duchten Heer?quot;

«Voorwaar ! al de Engelen van 't Hemelsch paradijs , die deze zoete taal hooren , mogen alzoo i getuigen zijn van mijne dankbaarheid voor zoo ! goede fortuin en groot geluk,quot; riep hij hartstoch- , telijk. »Mijne uitverkoren bruid is niet alkeerig van dezen hijlijksband I moge zij nu ook geloo-ven en voor waar houden , dat ik haar min bo-van alles en allen, als de eerste en éénige , die mijn hart heeft getroffen met liefde ! Geliefde mijne ! nu zeg ik u , en herhale met overgroote vreugde , wat ik gezworen heb en plechtig betuigd in mijne brieven , dat ik u minne zal wijden en trouwe tot in den dood toe , en nog veelmeer sinds ik u gezien heb en wete , dat gij schooner zijt dan eenige Prinsesse ter aarde, en zoetaardig als schoon !quot;

Sinds lang was Maria gezeten in eenen armstoel, den éénigen van het vertrek , die zeker alleen mocht gediend hebben voor de Prinselijke Bisschop pen. Maximiliaan stond vóór haar , en had telkens onrustig naar haar opgezien , of ze ook zijn' voortvarenden ijver euvel mocht nemen ; doch er lag wel ontroering op haar lief gelaat, maar geen zweem van toorn , zoodat hij . na het spreken van die laatste woorden , op de vastgehechte voetbank van den zetel nederknielde , en zacht-kens hare hand in de zijne nam. Zij liet hem die, maar zij antwoordde niet; toch niet uit zwakke deelneming ; want toen hij, na een veelzeggend zwijgen , op hartstochtelijken toon uitriep, als door eene plotselinge gedachte getroffen : »Ü God ! beware ons ! zoo die zoete hoop tot verijdeling kwame , mij dunkt. ik zou het besterven , en niet meer kunnen leven! En gij , Maria! mijne ?....quot; toen werd zy op éénmaal zoo ontrustend bleek , dat Mevrouwe van Ravenstein, die onder het spreken altijd het oog op haar gevestigd hield, schielijk naderde, de anderen eenen wenk gevende om nog achter te blijven.

Hare komst maakte eene afleiding in de gemoedsaandoening van Maria, voor het eerst van haar leven tot bezwijmens toe bewogen. Toen zij het hoofd leunde op den schouder van de grootmeesteres, begonnen overvloedige tranen haar lucht te geven, en zij vond eindelijk kracht om te spreken :

«Goede Mevrouwe ! zeg hem , dat hij niet sterven moet, niet om mijnentwil, niet als de Hertog van Calabrië, ook niet als mijn Heere van inzicht verandert, hetgeen God verhoede !quot;

De Oostenrijksche Prins, innig geroerd door hare deelneming , en ontzet tevens door hare verwarring , was schielijk opgesprongen, en trachtte zijn eigen gevoel te overmeesteren om haar gerust te stellen.

Mevrouwe van Ravenstein begon beiden moed in te spreken , door aan te merken , hoe het weinig waarschijnlijk was, dat de Hertog zijne beloften aan zijnen Leenheer en Keizer niet oprech-telijk houden zou , als deze hem den grooten dienst

bewezen had van hem als Koning te krcnen: hoe het onpassend was en beleedigend voor den Hertog, nog te twijfelen en in onrust te zijn over de vervulling van hunnen wensch, en hoe zelfs het oproepen der Jonkvrouwe naar Trier niets anders uitgelegd kon worden, dan als een goed voorteeken der gehoopte vereeniging.

»Zekerlik !quot; zeide Maria, een weinig tot beda-ren gekomen , »en ook dat mijn gezegde Heere u heeft toegestaan met mij samen te treffen en hier te onthalen....quot;

«Lacy ! dat is wel zeker buiten des Her togs weten, en zonder zijnen wil, zoo niet daar tegen !quot; riep de jonge Prins, meer oprecht dan staatkundig. »Ik vernam het uur, waarop gij gewacht werdt, en dies....quot;

))Zoo laat ons gaan , Mevrouw Anna !quot; sprak Maria ernstig; ))ik ben niet van zins. mijns vaders welbehagen vooruit te loepen in eenige maniere.quot;

))Gij verlaat mij in toorn ?quot; vroeg hij verschrikt.

»Dat zij verre. Ik vergeef gaarne wat mijn vriend in ridderlijke overijling bestond ; alleen der Jonkvrouwe van Bourgondië past geen andere weg dan de rechte. Wat ik nog verder te spreken had, verneemt gij daarna ; ik ben toch te zeer bewogen van gemoed , om goede redenen te zeggen. Wees getroost, mijn Heere en welbeminde vriend! Welhaast zien wij elkander weder, met vergunning van onze hooge verwanten , en zoo niet....quot; en hare stem beefde, maar zij trachtte er vastheid aan te geven, toen zij er bijvoegde: «Wees dan alevel welgemoed ! Waarlijk, gij hebt meer, dan de machtige Vorsten kunnen geven ; meer , dan eenig bezegeld handschrift kon verzekeren, meer, dan eenig minnepand waarborgen kon; want gij hebt mijn hart! en gij zult zien of Maria weet trouwe te houden quot;

»lk moest ondankbaar zijn zoo ik nu durfde wanhopen.quot; sprak hij , en drukte innig de linkerhand , die zij hem bood . naar Bourgondische wijze ; daarna, want zijn schroom durfde naar de gewoonte van de Duitsche Ridders geene omhelzing wagen . kuste hij alleen de toppen van haren handschoen , en toen Mevrouw van Raven-stein had geoordeeld , dat hij haar uitgeleide kon doen en te paard helpen, volbracht hij dien zoeten plicht met weemoedige vreugde, en oogde haar na tot ze weggereden was buiten zijn gezicht.

Eerst een uur later begaf hij zich naar Trier.

A.

Hertog Karei van Bourgondië, de ongelijkma-tigste en luimigste man van zijnen tijd, had dezen karaktertrek met alle sterke en trotsche menschen gemeen dat hij allerbeminlijkst zijn kon en nederbuigend goed, als hij het wilde; dat hij voor sommige personen eene teêrheid en eene gemeenzaanheid kon hebben, die volstrekt onbestaanbaar scheen met zijne gewone koude hooghartigheid of norsche terughoudiug. In die gelukkige stemming bevond hij zich thans , en een dier begunstigde wezens was (juist niet onnatuurlijk) zijne dochter. Hij zat in zijn schrijfvertrek en bladerde in het boek der ordonnanciën van zijne nieuw opgerichte kompagniën, dat kostbaar in groen fluweel was gebonden*: maar het was wel te zien , dat zijne aandacht ditmaal te veel werd afgetrokken door Maria's tegenwoordigheid, om van deze lievelingsstudie veel voordeel te hebben ; want hij zag telkens op haar neder , die aan zijne voeten zat. achteloos neergevleid op een roodfluweelen kussen met verguld zilveren punten. Eindelyk wierp hij het boek geheel ter zijde , legde de rechterhand liefkozend op haren schouder en zag haar welgevallig aan.

))Ge zijt toch mijn eenig, welgeliefd kind,quot; sprak hij zoo zacht als hij slechts zijne stem kon buigen , »dat mij welkom is van ganscher harte, schoon my te onpas gekomen, en met te zeer groote haast voor wijze plannen!''

«Lieve genadige Heere! het was uit groote gehoorzaamheid....quot;

))Ik weet het, en acht het beter te vroeg ge- j hoorzaamd, dan een gebod verzuimd ; doch Mevrouw van Ravens! ein had ten minste moeten letten op onzen wensch u hier gekleed te zien naar uwen staat, en de wagens met prachtgewaden kunnen vooruitzenden in plaats van ze te laten volgen ; nu, het zij zoo! voor deze barbaren zijt gij altijd deftig genoeg, en ook, wjj hebben de zaak reeds afgepraat met de grootmeesteres ; maar gedenk , zoo wij wat ras en rauw van woord waren , wij meenden u niet hard te vallen , volgzaam als gij zijt in alle dingen, maar alleen haar. die hier schuld had.quot;

gt; Toch bekende ik u , dat ik verlangde....'¹

«Veel verlangde! naar de feesten , niet waar ? u dreigt teleurstelling , want ik trek spoedig af na de kroning ; die Keizer in lompen en het domme bedelvolk hier verveelt mij . het zal hier welhaast afgeloopen zijn , en uwe kleine narrin — ge hebt Marotte toch meegebracht? — zal hier tot geenerlei mommerij gebruikt worden , waar zij anders bevallig genoeg voor dient. Wij zullen nog een paar lansen breken , waarbij gij de prijzen kunt uitreiken ; Maximiliaan kan zich dan een ridderpand winnen van uwe hand , als hij niet te vaak uit den zadel valt; en wij zullen de burgers van Trier nog eens verheugen met een vroolijken dag en een goed maal; dan een statelijk afscheidsfeest aan den Keizer. en het zal afgeloopen zijn... Maar hadt gij niet eenig verlangen naar onzen persoon ? Ik dacht, gij vreest ons meer dan gij ons liefhebt; dat is van anderen goed , maar van u !...quot;

»Gij kunt zoo goedig zijn , mijn vader!quot;

))En ben het toch niet altijd, meent gij ! Zelfs niet voor u! O' de gewoonte! en dan toch altijd neuswijze dienaren om mij , die eeuwig tegenspreken, onder het mom van wijzen raad ! Ha ! vorst te «ijn en tegenspraak te ontmoeten , alles in te zien , te weten, zich zeiven genoeg te zijn , zooals ik , en dan raad te hooren van

wezens, die....quot; Hij sloeg met de gebalde vuist op de tafel , maar hield zich plotseling in, toen zij met de hand de bewegi ig maakte van ^eene lichte ontsteltenis; »neen ! als gij bij mij zijt, zijn de goede engelen dichter om mij; ik zal niet voortgaan quot;

))Zal Messire David van Utrecht u morgen tot Koning zalven ?quot; vroeg zij , als om eene afleiding te maken.

»Zeker neen! George van Baden. Bisschop van Metz, schalk dochterken! want gij doet mij die vraag, om de kroon te zien , die mij heden is gebracht: om te oordeelen. of zij mij genoegt en wel eerlijk voorkomt. Nu . de wensch is ver-schoonlijk en kan voldaan worden.quot; Hij stond op en voerde haar terzijde af naar eene tafel , nam eenen zijden doek weg, die er over uitgespreid was, en vertoonde haar eene kostbare koningskroon van het allerkeurigste goudsmeêwerk en met edelgesteenten van zeldzame grootte en waarde ingezet. De schepter en het rijkszwaard lagen er nevens. Maria pree^ den smaak , de bewerking , den rijkdom , met de belangstellende bewondering van wie edelgesteenten wist te waar-deeren ; daarop bleef zij haar nog eene wijle nadenkend aanzien, terwijl zij het sieraad als op de handen woog; toen legde zij het terug op het weeke fluweel, waar het op gerust had, en zeide als bij zich zelve- ))'t Is blinkend, maar 'tis zwaar.... te zwaar om alleen te dragen....quot;

»God zij hem genadig, die mij daarin steunen wilde sprak Karei met drift; «wie naar zoo iets grijpt moet geen steun noodig hebben, zelfs niet v^an de Heiligen des Hemels!quot;

»Vader!quot;

«Nu ja , het woord is gezegd ; — de dwepende huichelaar, Lodewijk, zou nu reeds op zijne knieën liggen ; wij hopen , dat wij voor de Lieve Vrouwe en Mijnheer St - Joris genoeg hebben gedaan, dat zij ons eene voorspraak zullen wezen, zoo het zonde was.quot;

»Of zij den Hertog van Oostenrijk zoude passen?quot; hernam Maria half voor zich zelve , nogmaals eenen blik op de kroon werpende

De Hertog was willens te antwoorden, toen de Sire Chateau-Guyon, te dezer tijde Groot-Kamerheer van den Hertog , en dus de éénige, die recht had onaangemeld binnen te treden , kwam aankondigen , dat de Aartshertog twee van zijne Edellieden had gezonden, om naar den welstand der jonge Vorstin te vragen , met de bede dat het hem geoorloofd mocht zijn, een bezoek bij haar af te leggen

»De Jonkvrouwe van Bourgondië is te zeer vermoeid van de reis , om heden een bezoek te ontvangen ,quot; gaf Karei t^n antwoord wNadeplech-tigheaen van morgen, gedenken wij de verloofden elkander voor testellen; zeg hun dat, Messire!...quot;

Louis de Chateau-Guyon was in het belang der Fransche partij ; hij boog zich dus alleen met een statig glimlachje , zonder eene poging te doen , om een gunstiger bescheid over te brengen.

Maria was op hare kussens teruggezonken; zij

ondersteunde het hoofd met de hand; zij was een weinig bleek geworden. !

»Mijn Doorluchtige Heer!quot; sprak zij, «waarom i noemt gij my vermoeid. een woord . dat u nooit ' pleegt te gevallen; is het mijn' bruidegom niet geoorloofd mij te zien ?quot;

»De Oostenrijker is nog uw bruidegom niet. En op dit stuk heb ik vooraf met u te spreken. Gij hebt dien Heer een' brief geschreven , die mij zeer heeft mishaagd, en die in het vuur ware geworpen , zoo het toeval niet gewild had, dat ik er mij vat bedienen moestquot;

»Ik meende , dat men aan een' verloofde vrijuit schrijven kon wat men dacht, en dat daarin geene palen gesteld waren , dan die zedige manieren eene maagd van zelve wijzensprak Maria zacht. maar va.st. «Mijn Heere vergeve mij dus, zoo ik vergeving noodig heb quot;

Karei scheen verlegen met dit antwoord; hij wist geene tegenwerping , en stapte driftig heen en weêr als veeltijds zyne gewoonte was, in strijd, of hij den opwellenden toorn vrij zou laten heer-schen, of bedwingen. Intusschen antwoordde hij vrij hard:

«Met dergelijke vrouwelijke fijnheden houden wij ons niet op ; alleen het belieft ons, dat gij na dezen niet meer schrijven zult, dan zooals wij het zullen voorzeggen.quot;

Dit was een bevel, waar niet tegen te spreken viel; ook bleef de Jonkvrouw verslagen zwijgen ; Karei liep om haar rond als een tijger om zijne prooi, en het arme kind moest wel veel moed hebben, om dien toorn op te wekken of te trotseeren , die haar aireede begon tegen te flonkeren uit de norsche blikken, welke hij van tijd tot tijd op haar wierp.

»Tranen!' riep hij eindelijk , «waarachtig zij weent! 7ij ook en hij stampte zoo hevig met den voet, dat de page Joan Baptiste Colonna , die buiten het deur behangsel de wacht hield, binnenkwam , vragende , wat hij begeerde.

»Water!quot; riep hij tusschen zijne drift in , met gevatheid van geest. En toen de jongeling het gebracht had , ledigde hij den grouten gulden kop in twee of drie haastige teugen, sloeg zich voor het voorhoofd en wierp den kleinen dolk ter zijde, waarmede hij gewoon was sprekend te spelen. Alle voorzorgen, die bewezen , dat hij zich zeiven wantrouwde; daarop naderde hij Maria opnieuw, ging weêr zitten , hief haar op en sloeg zijne beide armen liefkoozend om haar heen,

«Liefkind!quot; vroeg hij. «waar waren wij toch? Ik wilde u niet verschrikken , bij alles wat er heilig is; ik heb u lief en wil u een genadig vader zijn ten allen tijde; maar gij weet, ik kan mij slecht verdragen met weeke schreisters. Ik haat die van uw geslacht zijn om dat eeuwige beven en krijten ; gij placht er voor dezen vrij van te wezen. Blijf dat nog verder en vooral nu , want ik heb ernstige dingen met u te bespreken , waarnaar gij moet luisteren zonder vrouwengrillen , die mij licht in gramschap zetten: en ik zou niet, om alles in de wereld niet, wü-

len ■woeden tegen u. Gij hebt geene moeder | kind! —die van York reken ik niet, — en ik j heb zoogoed ik kon hare plaats vervuld, terwijl ik bezigheden had zoovele en zoo gewichtige , waarvoor andere Prinsen hunne kinderen gewoon zijn te verzaken. Daar is Mijnheer van Frankrijk , die zijn' zoon in gebrek en lagen staat ! houdt, en zijne kinderen liever zou willen doo-den dan eenige vrijheid geven in zijn land; daar is dezen zelfden jongen, uw'Duitschen verloofde. .. Maar genoeg. was ik niet een goed vader ? en wilt ^ij mij hierin gehoorzamen, dat gij eene mannelijke Jonkvrouw zult zijn ?quot;

»Ik wil uwe dochter zijn hernam zij met eeno bewogen stem, want zijne zachtheid roerde haar diep.

«Gij zijt zestien jaar,quot; ving hij aan, sen wel rijp genoeg van begrip om te hooren wat ik meen te I zeggen. Gij zijt eene groote vorstendochter , en geboren om over vele volken te heerschen , en , i zoo het Gode belieft, zijt gij tot nog hoogeren i staat bestemd, dan gij er nu de verwachting van hebt. Daartoe werkt uw vader ; daartoe verkort i hij den slaap zijner nachten en de geneugten van zyne dagen; daartoe brengt hij den barren winter door onder den blooten hemel, met geene betere beschutting. dan het luchte tentdoek; daartoe verschroeit hem de zomerzon het aanzicht , als ware hij een gemeene lansknecht, terwijl gij in vrijheid en in vroolijkheid de zoete liefelijkheden des levens geniet, zonder bekommering. Maar eene Vorstin heeft ook plichten ... De uwen zijn , uwen Heer en Vader te gehoorzamen in alles, en te ondersteunen in al hitgeen hij beoogt en voor u noodig keurt. — Nu is het dit: de kleine lieden trcuwen in 't gemeen naar eenige verkiezing of persoonlyk welbehagen , dat zij liefde noemen ; maar Hooggeborenen en bovenal Vorsten handelen daarin anders; zij sluiten eene zoodanige verbintenis uit hooge inzichten , om uitgestrekter gebied te bekomen , om hunnen invloed te steunen, om machtige vriendschappen te verwerven, om zich te verbinden tegen hunne vijanden ; uit staatkunde , om het al te zeggen ; ik ben driemaal gehijlikt, en om geene andere redenen dan deze. Toen ik zeventien jaar was, en aireede weduwnaar van Mevrouw Catharina van Frankrijk, deed mijn Heer Vader , die in zijn Graafschap Holland reisde, mij aanzeggen , dat ik mijne nicht Isabella van Bourbon ter vrouwe moest genomen hebben eer hij keerde: ik had geenerlei genegenheid voor haar; zelfs was ik afkeerig van zulken nieuwen band; toch.... ik gehoorzaamde, en het heeft mij niet berouwd; zij was mij eene zachte en ootmoedige gemalin, die ik nog aan mijne zijde wensch-te, en die mij u tot dochter gaf Hetzelfde eisch ik van mijn kind. Zij behoort de verbintenissen, die ik aanga in haren naam, te eeren of te verwerpen naar 't mij lust en behaagt; zij moet vriendschap toonen aan wie ik haar als vrienden wijze, en haten wien ik vijand noem , en zich daarbij vrijhouden van zulke gevoelens, denkbeelden,

woorden of daden, die haar het eene zouden kunnen beletten of in het andere hinderlijk zijn.quot;

«Mijnheer en beminde vader! heb ik daarin dan niet altijd gehandeld naar uw' wil en welbehagen? Hebt gij mij niet toegezegd en beloofd aan jongen en ouden , aan wie mij voegden en niet voegden , wie ik kende of niet kende; en is er een van dezen, wiens hulde ik niet heb aangenomen, of wiens redenen niet aangehoord, of wiens brieven niet beantwoord , naar gij het geboden hadt, zonder iets daartegen te zeggen of weigerachtig te zijn in eenig ding? Kan mijn genadige Heere het dan veroordeelen , zoo ik eenmaal gehoorzaam met vreugde en niet met onverschilligheid ?quot;

»Zeker kan ik dat en doe het. Want gij hebt den jongeling, die hier bedoeld wordt. in uw schrijven daarvan blijken gegeven, veel en meer dan voorzichtig was en vereischt werd in mijne plannen. Gesteld nu , ik oordeelde het nut , de verbintenis met den Oostenrijkschen Heer op te geven. meer heil ziende in de verwantschap met een' der Koninktijke Prinsen van Napels?quot;

»0 ! dat zult gij niet, mijn genadige Heer vader !quot; riep Maria hartstochtelijk , «dat zult gij niet! Gij zult niet altijd spelen met uw woord, niet altijd bittere teleurstelling geven voor blijde hoop. Wat heeft de Prins van Oostenrijk u gedaan , dat gij hem zoudt laten sterven van smarte ?quot;

«Eilieve ' meen dat niet ; 't is wel eene deerlijke grieve . Bourgondië en al de schoone Vorstendommen , die u wachten, te moeten opgeven met uwe hand , maar men sterft daaraan niet.quot;

»0! ik zeg u, het doodt! Gedenk aan Hertog Nicolaas , die een edel Vorst was en een krachtig Ridder, en is hij niet gestorven aan wanhopige minnesmarte, zooals ieder weet en hij ook heeft voorzegd? Hoeveel te meer zal dan niet een jongeling , zoo week van hart en teer van lichaam, bezwijken onder dat, wat de sterkte niet dragen kon!quot;

«Dwaze praatjes , die gij vrouwen elkander in 't oor fluistert, of u laat wijsmaken door tornooiende Ridders of zottelijke minnezangers. Manheer van Calabrië is gestorven aan 't venijn. dat onze Neef Lodewijk van Frankrijk hem deed geven , even zooals de Hertog van Bretagne, even zooals nu Maximiliaan ook zal komen te vallen , als wij hem dat wondere geluk niet ontnemen, dat gevaars genoeg heeft. Maar laat het waar zijn Avat gij vreest: wat gaat de Aartshertog meer aan dan een ander?quot;

Maria aarzelde een oogenblik; zij scheen zich te bedenken op haar antwoord: zij zag den Hertog aan; zijne trekken hadden weer hunne gewone gestrengheid hernomen , en zyn oog begon weer te flikkeren van dien wilden gloed, zoo geducht voor wien hij dreigde ; doch Maria's trouwe liet zich niet omkoopen door vreeze. Zij stond op en antwoordde kalm, maar deemoedig en zonder valsche fierheid :

«Omdat mijne genegenheid ganschelijk tot hem

dneigt met eene oprechte vriendschap.... Ikgeïoof, dat het dit is . wat ze minne noemen quot;

Karel's gelaat nam de uitdrukking aan van koele hooghartige minachting.

«Laat woorden als deze aan dochters van het volk , Jonkvrouw van Bourgondië! en terg voor 't minst daarmede onze ooren niet,quot; sprak hij. Toen wendde hij haar den rug toe en liet zich nogmaals water geven : hy dronk vele teugen achtereen. Het was duidelijk, dat hij zijn vurig temperament tot matiging wilde dwingen in dezen strijd met zijn kind: de leeuw vreesde zijn welp te verslinden , de gramme stier trachtte het lam te sparen . dat in onschuld met zijne woede speelde. Weder keerde de Hertog zich tot Maria.

«Vanwaar die overdwaze inbeplding, Marie! sinds gij den Aartshertog nooit hebt gezien ?quot;

Toen verbleekte de Jonkvrouw. want zij ging iets zeggen . dat hem recht gaf tot verbittering.

»Lacy , geduchte Heer! Ik zag en sprak hem, en hij is zeker de lieftallipste Christenridder, die i mij ooit te voren kwam.quot;

«Gezien ! gesproken! waar ? wanneer ? door wie ? Ha! wie mij dat gedaan heelt!quot; schreeuwde Ka-rel meer dan hij vroeg, en hij trapte met den voet het kussen uit den weg waar zij gezeten had , ala om haar te beletten hem weer nabij te komen : ook wierp zij zich aan de tegenover ge-1 stelde zijde van het vertrek op de knieën en sprak zoo schielijk als de woorden haar van de tonge wilden :

«Hier is geene schuld , Heer ! Waarlijk , nie-| mand is hier schuldig : wij reden hierheen , van i niets bewust, zoo haastig wij mochten ; de Aarts-I hertog wist dat wij komen zouden: zijn verlan-i gen.... was het hem niet te vergeven, bij de hoop. waartoe gij zelf hem gerechtigdet?.... Zijne ridderlijke galanterie.. . hij wilde zijne verloofde het eerst zien , en hij reed haar te gemoet: kon ik weten , dat het buiten uwe voorkennis was , en zoodra ik het wist(zij bleef geknield, maar hief waardig het hoofd naar hem op). «Meent gij waarlijk. Heer! dat uwe erfdochter zich verstaan zou met eenen vreemde tegen uw' wil en gebod ! Ik ben van hem gegaan, zoo haast ik wist, dat hij niet door u was gezonden.quot;

Daar was iets in Maria's blik . dat den Hertog roerde en overtuigde. Hij wendde het gelaat van haar af.

«Ha! Mevrouw van Ravenstein! Als zulke dingen gebeuren , waartoe dient gij dan ? Men zal mij rekenschap geven! ik wil weten, hoe deze Duitscher wist.... Sta op , Marie! ik weet, dat gij eene vrome Jonkvrouw zijt, en dat gy de ranken niet te baat neemt als de anderen van uw geslacht. Maar ik begrijp niet , hoe ge uwe zinnen kunt stellen op dezen plompen Duitscher : hij is zonder kennis van goede manieren , een onnoozele, armhartige jongen ; een Vlaamsch boerenzoon zou zijne kleêren niet oprapen! hij heeft nog nooit een' prijs in een tornooi behaald , en hij heeft niets vóór, dan dat hij de

zoon is van een' Keizer , die kronen kan uit-deelen. De Hertog van Calabrië, dat ware iets anders geweest; een moedig mannelijk Prins , een groot en dapper Ridder, hoofsch en vol courtoisy.quot;

«De Hertog van Calabrië !quot; herhaalde zij hoofdschuddend . «neen, voorwaar! een oud man! mocht hij dapper zijn wat hij wilde. Maximiliaan zal wel moed hebben voor mij. Hij is met mij gelijk in jaren, nobel en zachtaardig van uitzicht, heeft gouden lokken , niet anders dan waar de Hemelsche Engelen meê afgebeeld worden; is minnelijk van spraak en zijne redenen zijn vol heusche schranderheid. En wat zegt zijne kleeding? Zend hem twee van uwe meester-snijders en wat goede stoffe, en daarmede zal hij geholpen zijn. O! als gij wildet! Ik zou u zoo kunnen lief hebben uit grooten dank!quot;

Zij was hem weder genaderd . en zich oprichtende op de kleine puntige schoenen , sloeg zij de beide armen om zijnen hals en zag hem met onuitstaanbaar smeekende blikken aan. Hij onttrok zich niet aan hare liefkoozing; integendeel, hij glimlachte ; hij was zoo weinig gewend, dat men hem zoo naderde, dat hij zich niet verweren kon tegen het bekoorlijke gevoel der men-schelijkheid, tegen het zoet gestreel van dat aanminnig schepseltje.

«'t Is te dwaas,quot; antwoordde hij weder zachter , «morgen ben ik Koning. en meent gij , dat ik mijne grootsche ontwerpen kan opgevtn voor zulke invallen als de uwe ?quot;

«Ook niet voor mijn geluk ?quot;

«Uw geluk , kind! Denk . dat ik de schitterendste Koningskroon op uw hoofd meen te zetten.quot;

wVader, ééne vraag: zijt gij gelukkig ?quot; En zij zag hem daarbij zoo doordringend aan ; haar oog was zoo van naby op het zijne gericht, haar glimlach toch zoo zoet , terwijl zij hem zoo weinig spaarde, dat hij zijne oogen moest afwenden, toen hij antwoordde :

«Morgen , als ik Koning zal zijn.quot;

«Dan niets meer verlangen , nooit iets ?....quot;

«Nu ja dan , kwelster! nog wel iets .... moet ik u ook al mijne plannen blootleggen ?quot;

«Neen , maar als ik nu heel spoedig gelukkig kan zijn , en voor altijd, met eene enkele zaak ! de verzekering, dat Mijnheer van Oostenrijk mijn gemaal zal worden, en met mij zal deelen wat uwe gunst mij geeft. . . Zoudt gij dan zoo weinig een vriendelijk vader zijn , om mij dat ééne te weigeren, als al dat andere mij te gee-ner tijde «jeluk zal brengen , zoomin als u ?quot;

«Neen , Marie! toch kan ik u die verzekering niet gevenantwoordde hij ernstig en haar zachtelijk afwerende, «om vele redenen niet, en gij moest dit niet zoo dringend van mij begeeren.''

«Moet ik niet, als ik weet, dat daarin alleen mijn soulaas kan lipgen en groote vertroosting? Moet ik niet. als ik eindelijk rust wil hebben van zoo rustelooze slingering ; moet ik niet, als ik weet, hoe onzeker het leven is, ook van groo-

te Vorsten , en hoe zeker de dood; hoe ik kan overblijven, minderjarige, na uw verscheiden, onder momberschap van God weet wie ? Ware 't niet beter zake , dat mijn Heer vader mij zelf uittrouwde bij zijn leven, naar zijnen wil en den mijnen, dan dat ik daarna gedwongen werd door meesterachtige onderdanen. of baatzieke edelen om een' man te nemen van hunne hand, of dat de Koning van Frankrijk in mijne erflanden viel, om daarvan meester te worden met mijnen persoon? Mijn genadige Heere spreke zelf, is dat niet gebeurlijk? Vorstinnen hebben plichten , hebt gij gezegd! maar , lacy ! zij leeren ook vooruitzien , verder dan het huidige oogen-blik , en ik meen, dat het mij oorbaar is en vrij staat u te smeeken, mijn lot te stellen in handen van een' zacht en menschelijk echtgenoot, opdat ik niet misschien vervalle in de macht van eeni-gen harden dwingeland! Moet ik dan alleen de rampspoedigste zijn onder de dochteren van uw volk, omdat ik haar meerdere ben. Moet ik dan juist alles opgeven wat mij wenschelijk toeschijnt of behaagt, omdat men mij meer wil geven dan ik van iemand heb geb den ? O! zekerlijk weet ik, dat gindsche kroon mij te duur zal zijn, als ik haar betalen moet met mijn geluk Moet ik niet eenmaal spreken in het belang van dien nobelen jongeling, die zijne toekomst heeft overgegeven aan uwen wil en aan mijn hart? Moet er nogmaals een slachtoffer zijn? is een enkel niet genoeg ? Hij noch ik hebben ons het eerst den wensch vermeten, dien gij in ons hebt verwekt. Het was ons veroorloofd, elkander lief te hebben, en wij hadden daarin geenerlei schuld. 0 ! ik voel nu , wat Mijnheer van Calabrië heeft moeten lijden , toen hij klaagde over u. Het pijnt mij. hem niet beter te hebben vertroost Doch moet een tweede nu weêr zóó voor mij staan ? Is het tot uwe fortuin noodig , mijn Heere! dat ik zelve onderlig aan zoodanige smart? O! geloof mij, het is niet.alles recht, wat de mensch drijft uit zucht naar hoogheid en uit begeerte naar meerder gebied. O! de machtige Heeren zijn wel boven alle men-schen; maar is het daarom goed, dat ze hun willekeur doen tot der zwakken schade ? De Sire de la Marche , die een geestig man is , zegt wel terecht, dat de Vorsten over hunne onderhoorigen mogen heerschen . om hun geweld te doen . naar lust en zinnelijkheid, maar dat God boven de Vorsten is, en het leed van de kleinen op hen verhaalt. Mijn lieve Heere moge zich toch niet wagen aan den toorn en de oordeelen Gods. Mijn lieve Heere moge zijn éénig kind toch niet de éénige bede ontzeggen, die zij ooit voor hem heeft uitgesproken, en haar niet maken tot het werktuig van Maar zij bedacht zich en sprak

niet uit wat zij meende te zeggen ; alleen toefde zij een weinig, en wierp zich toen aan zijne voeten , de handen naar hem opgeheven, en met gebogen hoofd voegde zij er bij : »Ik weet niet vanwaar mij de moed toekomt u dit te zeggen, maar .. ..quot; s'tls nu genoeg!quot; riep Karei uitbarstende;

«evenzeer mocht ik niet weten , vanwaar ik het geduld heb u aan te hooren!'' — En waarlijk , als men hem onder dit spreken had aangezien , moest men bewonderen. hoeveel dit jonge meisje wagen durfde voor hare liefde, en hoevele po- ; gingen die vader deed , om zich meester te blijven tegenover zijn kind. Het was of hij de vlam- ; men zijner oogen wilde terughouden door het samentrekken der wenkbrauwen ; maar zijne borst zwoegde hoorbaar, zijne hals en hoofdaderen zwollen onder die poging ; de spieren van zjjn gelaat trokken zich krampachtig samen ; de overspanning had hem hals en aangezicht paars ge- i kleurd; tweemalen hadden zijne handen onwillekeurig naar den dolk gegrepen, dien hij op zijne gewone plaats miste; daarop hadden zijne vingers, spelend, en zonder dat hij het scheen te weten , den zilveren kop ineengebogen, die naast hem was blijven staan; zijne voeten trappelden met zulk een ongeduld, dat alleen het wollige Utrechtsche tapijt, uitgespreid voor zijnen zetel, beletten koude, dat dit geluid niet opnieuw buiten het veri rek werd gehoord; een zacht tandgeknars bewees , hoeveel het zwijgen kostte ; i en toen hij eindelijk zich woorden gunde, rukte hij eerst de gouden halsketen los en slingerde die van zich , en gespte haastig den gordel los, die hem het lijf omsloot, als iemand. die voelt, dat hem lucht ontbreekt. En vreemd daarom was het, dat hij bedaard en koud zelfs, maar met onbarmhartige hoogheid, voortging :

«Neen! ik heb mij bedwongen, omdat ik weten wilde wat mijne dochter geworden is ; wat zij voor mij geworden is. En ik weet, dat zij van nu aan voor zich zelve leeft, dat ik alléén sta. Dit gesprek scheidt ons. De Jonkvrouw van Bourgon-dië nadere voortaan haren Hertog op geene andere wijze , dan als zijne eerste onderdane. Wij denken niet meer te redetwisten, waar wij gebieden kunnen. Zoo ons besluit nog niet ware bepaald geweest, thans zijn wij besloten.quot; En hij gebruik- ; te eene kleine handschel , die nevens hem stond.

» Me vrouwe van Ra venstein. Mijnheer de Chimay, de Sire Jacques Galeotto , worden hier ontboden ; sprak hy tot zijnen edeljonker.

Toen zij kwamen, met de haast der verwachting | en der volvaardige gehoorzaamheid, wendde hij zich tot Mevrouwe van Ravenstein, Gravin van Kleef: j

«Gij geleidt de Jonkvrouw zonder verwijl naar j St.-Hubert terug, en wacht daar; gij , Graaf j de Chimay! die de eere hebt haar Ridder te zijn , zult mij borg wezen , dat geenerlei persoon, onder welk voorwendsel ook , de Prinses in hare reis nadere , toespreke , of slechts gemeenschap hebbe met iemand van haar gevolg, en gij, Galeotto ! verzei dit gezelschap met eene sterke wacht van uwe trouwe lansen ; gij zijt vreemdeling, -en bijgevolg aan mij gehecht, zonder van eenige partij te zijn ,quot; hier zag hij de Gravin scherp aan. »Wees met uw hoofd borg voor de volbrenging dezer bevelen.quot;

Mevrouw van Ravenstein verhief nog de stem, om te spreken.

«Uwe Doorluchtige Hoogheid gedenke , dat eene nachtelijke reize , als deze worden moet, in zoo teer eene jeugd. voor de Prinses . . .

»Wij begeeren het aldus,quot; viel Karei haar in de rede, met die strenge kortheid , die alle te genspraak den weg afsnijdt.

De Gravin van Kleef naderde Maria , die , onbeweeglijk en schijnbaar gevoelloos, tegen den zetel geleund stond , waarvan de Hertog was opgerezen. Toen de Dame haar toesprak, scheen zij willens zich schreiend in hare armen te werpen ; maar zij zog schichtig om naar Karei van Bourgondië, die veel i en schielijk sprak met de beide Edellieden. Toen ^: weêrhield zij zich ; zij zeide geen woord ; zij was als eene wezenlooze; zij scheen niets te weten of onthouden te hebben , dan dat men hare tranen verboden had. De waarheid is , zij begreep den Hertog niet; zij kende hem in zijne uren van lankmoedigheid voor haar , in die zijner opvlie gende gramschap , in die van eene drift, welke niets spaarde ; zij kende hem in zfjne geduchtste luimen en harde ruwheid, in zijne strengheid; — maar zij kende hem niet in de machtige zelfbeheersching , die zich overwint, om met koude hoogheid te straffen. Zij kende hem koesterend als eene zon van liefde, of vlammend als een verpletterende bliksemstraal: maar zij kende hem niet achter zijn schild van koude waardigheid. Zij had gedacht, dat hij hare bede zou verhoord hebben of met onstuimigen toorn geweigerd; hij had geen van beide gedaan ; hij had haar zijne liefde opgezegd; hij had de hare gewantrouwd ; dat was meer dan waarop zij ver-; dacht was geweest, meer dan zij dragen kon; ^! dat bracht haar tot die stompe verslagenheid, | die haar geene gedachte liet, om zijn medelijden op te wekken, geen woord, om zijne verbit-i tering te verzachten. En niet vreemd was het, ' dat die uitkomst haar schokte ; het was de eerste j rukwind, die in hare bloesems woei, de eerste j nachtvorst in hare lente; het moest vernielend | en doodend werken. Wat de Hertog overigens i wilde of gebood, vatte zij slechts ten halve Waar-j om Mevrouw van Ravenstein daar was. was haar j niet duidelijk. Toen deze haar den arm bood, i om haar weg te leiden, ging zij lijdelijk eenige j schreden voort ; daarop bleef zij staan . als bezon j zij zich op iets. De Gravin geloofde , dut zij een i afscheid wenschte van den Hertog, die sinds zijn i laatste woord niet weer naar haar had omge-' zien , en die nu zijn onderhoud met Chimay ein-. digde , met het bevel, dat het vertrek geschieden ; moest met zoo weinig opzien , als het zijn kon ; daarop zag hij Maria aan met een' duisteren blik , verzuimde, blijkbaar opzettelijk, den heilgroet der hoffelijkheid en der gewoonte , en wenkte met de hand , dat men gaan zoude.

In het nevenvertrek vonden zij Heer Engelbert van Nassau, den Sire de Gruthuse , en nog een paar Edelen, der Oostenrijksche verbintenis toegedaan, of met innige gehechtheid aan de jonge Vorstin hangende. Hunne zijdelingsche vragen naar de uitkomst van het mondgesprek, waarvan

zjj kennis droegen, werd door de Gravin van Kleef met een zwijgend schouderophalen beantwoord ; de tegenwoordigheid van den Italiaan-schen Heer belette iedere verdere verklaring. Maria, ondersteund door Philippe de Croy, Graaf de Chimay , en door Anna van Ravenstein , liet zich heenleiden waar men wilde, zonder eene j vraag of eene klacht; zij scheen onverschillig voor i alles. Binnen een half uur was haar gevolg reis- ' vaardig, en alleen eenig gewoel op het voorplein | van het klooster berichtte daarna de bewoners van dit verblijf, dat eene draagkoets vertrok, begeleid : door een' troep rijdende lansknechten, zonder , dat de meesten wisten, wie men daar vervoerde. | Maria had zich wel Karel's dochter getoond, toen zij daarin stapte : want zij scheen kalm , maar ernstig , en zij zeide alleen tegen Mevrouw van Ravenstein: ))Mijn Heer vader kan zijn hart sluiten als zijn vizier , en zijn wantrouwen is mij eene wreede pijne : maar verdienen zal ik het niet; want ik heb mij zelve twee dingen beloofd : hierin niets te doen, wat de Hertog of mij zelve unwaardig kan zijn, rauar ook den Prins van Oostenrijk te houden, wat ik hem heb toegezegd ; en Mijnheer van Bourgondië kan mij dit ééne niet ontzeggen: dezen tot echtgenoot of geen' anderen.quot;

XI.

Sedert het vertrek zijner dochter was Karei in ! het midden zijner hovelingen verschenen meteen | gelaat , waarop te lezen stond: «Ga uit mijn weg , of ik verpletter u !quot; en in zijn weg ko- i men beteekende : zie mij niet aan , want ik zal u-ven blik houden voor eene uittarting ; spreek mij niet toe, ook zelfs niet om een bevel te vragen , want ik zal schuld weten te vinden in uw woord ; bied mij geen ongevergde dienst, want ik zal vergrijp vinden in uwe voorkomendheid. En allen lazen die sombere regels zoo vlug, dat elk , die niet gedwongen was met hem samen te zijn , hem ontweek , en vermeed ; maar zij deden het met behoedzaamheid, want dat zeker ware nadeelig uitgelegd geworden. Maar ook van de anderen , die blijven moesten , ontging niet één de uitwerksels zijner kwade luim Hij twistte met zijne Grooten , ook dan , als ze hem gelijk gaven : hij vitte op alles ; hij deed nuttelooze vragen , en nam de voorzichtigste antwoorden in verkeerden zin op; hij herriep bevelen. die men juist had volbracht, en bestrafte gewoonten , die 1 hij zelf had ingesteld ; de wijsheid en het geduld van een' engel hadden schipbreuk geleden op de scherpe klip zijner onheuschheid. De eerwaardige kanselier Hugonet zelf, die hem spreken kwam over de aanspraak bij de kroning , moest bitterheden slikken , waarbij alleen zijne zedelijke | meerderheid hem kracht gaf tot dulden ; en zoo geen der hooge personen, die den Hertog omringden , van ruwe bitterheid verschoond bleef, ;

I

hoeveel te meer moesten niet min belangrijke leden der vorstelijke huishouding den last dragen van difn tmedelen wrevel! Bij hen liep het zelfs tot persoonlijke mishandelingen, en toch , zij vergaten het zeker eerder dan wie getroffen waren door ! een' steek van de scherpe tong. Zoo was het avond geworden, en alle ge plaagden telden de trage uren, die nog moesten worden doorgeworsteld, eer ze zich verschuilen konden in de eenzaamheid van hun nachtverblijf; maar het uur der vrijheid scheen later te zullen slaan dan anders; want de Hertog weigerde aan tafel te gaan , en veroordeelde dus allen , die met hem spijzen zouden , tot een gedwongen vasten Hij liet zich voorlezen, maar hij luisterde niet; hij riep zijne kamerheeren om te spelen , maar hij stond op van het spel. eer het eigenlijk begonnen was ; hij eischte van zijnen hofnar, dat hij hem zou doen lachen, maar Le Glorieux antwoordde : odat hij zelf in kwaad humeur waseene grofheid, waarover geen der omstanders durfde glimlachen.

Dit alles was een slecht voorteeken voor het aanstaande Koningschap! Hoe moest dit gezicht zich verplooien, eer het bekwaam zou zijn de duizenden te verrukken met »de lachjes van den kroningsdagen toch , er lag slechts één enkele nacht tusschenbeide. Zoo de gedachte aan de op handen zynde vervulling van den dierbaar-sten wensch dien man niet blij der kon stemmen , niet beter verheffen boven eene verdrietelijkheid van het oogenblik , wat zou het zijn, als de lusteloosheid der voldane wenschen volgen zoude ? Toch was misschien een onrustig verlangen naar den dag van morgen daarin gemengd , want eene nieuwe herinnering aan de plechtigheid scheen er eindelijk in te slagen hem beter te stemmen Eene nog nitgeblevene beslissing van den Keizer over een klein verschil in het ceremonieel werd den Hertog eindelijk geboodschapt, en daarop had hij een weinig zachter gevraagd, of de konink-lyke sieraden naar de kapel waren overgebracht; had den bewaarder der kroonjuweelen heusche woorden toegevoegd ; had zich tot het avondmaal gezet; en zoo was het op éénmaal weder helder geworden aan den wisselzieken hofhemel.

Maar in de eenzaamheid van het slaapvertrek overviel den Hertog van Bourgondië evenwel de booze geest der onrust, die den slaap weert; en het was diep nacht geworden, toen hij nog met on-geslotene oogen nederzat op zijn leger; hij had er niet eens aan willen denken het hoofd ter ruste néér te vlijen, zóó zeker wist hij wat hij heden tekort zou komen bij den geringsten zijner vazallen. Maar welk een wezen ook ware hij geweest, zoo hij had kunnen slapen. Welk Vorst heeft geslapen den nacht vóór zijne kroning ? Wie kan zich een' Vorst denken, zoo versuft van hersens , of zoo koel van verbeelding, of zoo ge -wetenloos zelfs voor de nieuwe plichten, die hij zich gaat opleggen, dat hij slapen zou in eenen nacht als die ? «Het zou mij beter zijn als ik aanschouwde, wat mij toch beJlt;gt; houdt terwijl ik het niet zie,quot; sprak hij eindelijk, zich zeiven

driftig opheffende van zijn vorstelijk ledekant.

Hij deed den Groot-Kamerheer wekken , en begeerde van dezen den sleutel der kapel; daarop liet hij zich een wèlgevoerd overkleed omwerpen, beval twee fakkeldragers en een schildknaap zijner 1 kamer hem te volgen, en begaf zich door eene binnengaanderij naar de kapel van St.-Maximijn , waar de kroning zou plaats hebben De schildwacht , die dezen toegang bewaakte , herkende hem bij het fakkellicht en bracht zwijgend de ^! gewone eerbewijzing; de ridder-schildknaap ont- i sloot de deur en bleef op zijnen wênk terug; alleen de fakkeldragers volgden hem naar binnen. Toen Karei van Bourgondië in het midden van het kerkgebouw was gekomen, vormde zich een glimlach van welgevallen om zijne lippen, kleurde een blos van genoegen zijne wang , en glansde zijn voorhoofd van eene rassche blijdschap.

En waarlijk, voor een hart, prachtlievend als het zijne, was er stof tot verrukking; al de glans van zijnen rijkdom schitterde hem hier toe in een kort bestek. De gansche koepel was behangen met kostbaar tapijtwerk uit de iabrieken van Utrecht en Vlaanderen. Op de altaren prijkten reliquieën van hooge Heiligan , ingekast in goud , of besloten in vazen , en Heiligenkistj es van hetzelfde metaal of van zeldzaam hout, met rijke edelgesteenten bezet. Kruisen van allerlei grootte in verschillend metaal, meesterstukken van smeéwerk en beeldhouwkunst dier dagen, 1 lagen er in zulk eene menigte dat het geduid moede werd ze te tellen. Zes kandelaren van zeldzame grootte , waaronder een paar geheel van ' goud, schitterden ter wederzijden van het hoogaltaar , waskaarsen dragende van ongemeenen omvang, en met bloemfestoenen omkranst, nog niet ontstoken, maar die hun zacht licht het eerst zouden werpen op een' knielenden Koning. Op vier tafels, met goudlaken bekleed , stonden kerksieraden van zulk eene waarde en goede keuze , dat de Pauselijke Bisschop van Rome zelfs die zou benijd hebben : de standbeelden der twaalf Apostelen in verguld zilver ; tien andere beeltenissen van Heiligen in massief goud; een groot reliquieënkkastje , geheel met diamanten bedekt, dat geacht werd gewijde overblijfselen te bevatten van de beide Apostelen Petrus en Paulus; maar boven alles was het een tabernakel van zuiver goud, dat de aandacht trok, en waarvan het fijne en keurige beeldhouwwerk tweemaal de waarde moest hebben van het metaal zelf. Een kleiner , i maar nog meer schitterend voorwerp lag er nevens ten toon gesteld : eene lelie van diamanten , die een der nagels van het gewijde kruis bevatte , en een splinter van dat kruis zelf, gevat in een' fonkelenden edelsteen van verwonderingwekkende ' grootte. Ook maakte de Hertog eerbiedig het tee-ken des kruises , toen hij dicht langs die gewij -de voorwerpen voorbijging; maar waar zjjn vurig oog op staarde , dat waren de teekenen der koninklijke waardigheid ; de schepter , de kroon, de mantel en de banier van het nieuwe koninkrijk , op eene credenz van ebbenhout ten toon gesteld ,

vlak nevens den troonzetel , die voor hem stond bereid; dat was het , dat vooral, wat hem het harte kloppen deed , en de wangen gloeien van voldoening Eene enkele lamp , van het kerkgewelf afhangende . wierp alleen haar flauw schijnsel over al die heerlijkheid ; maar het scheen ditmaal den Hertog licht genoeg te zijn , want hij deed zijne fakkelhouders tot diep in het schip der kapel teruggaan, en zette zich neder op den ondersten trap van zijnen troon , en bleef in een ernstig gepeins verzonken Het was of zelfs zijn moed versaagde bij het denken aan de hoogte , die hij bestijgen ging; alsof zelfs hem eene huivering aangreep , nu hij weldra voor altijd den stap zoude doen, die zoo heslissend moest zijn voor hem, en voor d e allen , die in zijne hand waren gegeven. Welke overwegingen moesten niet opkomen in zijn hoofd! Zou dat Hertogdom van Bourgondië , dat altijd de meerdere geweest was onder zijns gelijken . niet eene kans hebben , om de mindere te worden onder de koninkrijken ? Zou zjjn weelderig Vlaanderen, zijn prachtig Brabant, zijn dapper Henegouwen, zijn Holland, nog hijgend en bloedend van de veeten , die het hadden vaneengescheurd onder het Beiersche Huis , nog nauw bevredigd met de Bourgondische heerschappij ; zou Gelderland , dat nog heimelijk de rechten eerbiedigde van vroegere Heeren, dat hij overwonnen had, maar niet voor zich gewonnen ; zouden al zijne verdere staten , al die velen , zoo verschillend in belangen, in voorrechten, in zeden, als in namen, zich onder één en denzelfden naam laten samenvatten , en rustig blijven ? Zouden de twisten van het binnenland hem den tijd laten en de krachten , om zijn nieuw koninkrijk gevreesd te maken en uit te breiden , als hij het voormaals zijn Hertogdom had kunnen doen? Zou hij niet altijd , met de ééne hand den schep-ter laag neergebogen houdende over die hoofden, en hen den nek trappende met den ge-harnasten voet, slechts eene verdeelde macht, een' enkelen arm overhouden , om zijne groot-sche ontwerpen daarbuiten door te zetten. O! hij voelde het, hij voelde het levendig; men zag het aan het schitteren zijner oogen , bij den blik , dien hij op de koninklijke teekenen wierp , dat alleen Karei de Stoute den moed kon hebben het ontwerp te vatten, en zich der kracht bewust zijn , die het zou uitvoeren. Hij plaatste zich voor de credenz en nam het tweesnijdend zwaard in de handen, het zwaard der gerechtigheid en der uitvoerende macht

»11 zal ik het meest noodig hebben riep hij veelbeteekenend; x-gij zult mij helpen uitvoeren wat mijn raad hier heeft besloten daarbij bracht hij den middelsten vinger aan het voorhoofd. Opnieuw zag hij om naar den troon. Hij scheen nu zijne aarzeling overwonnen te hebben ; want het zwaard nemende als staf, beklom hij dien met vasten en snellen tred , en zette zich neder met een' vroolijken en trotschen blik, waardig en fier, of hij daar gezeten was geweest voor het oog van zijn verzameld volk. Hij liet den arm met welbehagen rusten op het purperfluweel van de leuning , en bleef met de andere hand altijd geleund op het kruis van het zwaard.

Hij sloot eenige minuten lang de oogen. Wat al wilde phantasieën , wat al reusachtige plannen moeten er toen niet door die gloeiende verbeelding en dat koortsachtige verhitte brein zijn heenge-woeld! De laatste glimlach, die er trilde op zijne half geopende lippen , getuigde ten minste van blijde en innerlijke vervoering, van een toegeven aan de behaaglijke influisteringen der eerzucht. Eindelijk sloeg hij zijne beide helzwarte oogen rondom zich heen fier en fonkelend ; maar plotseling verduisterden zij zich, en een somber: ))Ha!quot; siste hem door de tanden. De troonzetel , voor Frederik opgericht, was hem in het oog gevallen.

«Zooveel hooger dan de mijne!quot; riep hij met zinkende stem, en hij liet de armen verslagen nedervallen. »Wat zegt een troon, ala toch een ander boven mij zit ? Zoolang niet daar mijne plaats is , heb ik niets gewonnen ; zoolang niet daar mijne plaats is , heeft die kroon hare be-teekenis verloren , die schepter zijne rechten, dat zwaard zijne macht. Koning zijn of niets is hetzelfde . als men geen Keizer is : voor den Keizer zijn Hertog en Koning gelijk ; beiden moeten zijn' stegelriem kussen ; op beiden ziet hij neer van zijn' hoogen troon als op leenmannen. O! hoe schoon. Keizer te zijn van het Heilige Roomsfthe Rijk; hoe groot de mensch , die dat bereiken kan; hoe heeft hij al het andere beneden zich onder zijnen voet; hoe geeft en neemt hij de landen der aarde naar welgevallen: hoe kan hij de geschillen der volkeren slechten naar willekeur! En dat is Frederik! en dat heeft Frederik bereikt . en dat kan Frederik ! de lage kruipende gierigaard, dien ik omkoop met wat goud als een' wagenknecht; die beefc als ik het voorhoofd frons : die verbleekt, als ik bij toeval de hand aan mijn zwaard sla ; die mij voor geld al de landen van al zijne bondgenooten zou toewijzen , zoo hij durfde ; die aan mijne voeten zou knielen uit vreeze en uit eigenbaat, zoo zijn zoon en al zijne keurvorsten hem niet opgericht hielden. Die Frederik , dien ik veracht, zoo.... als ik Lo-dewijk haat' en wat hij verkreeg, daar zou ik niet toe geraken! Frederik ! uw troon voor mij ! Ik wil! ik wil het Keizerschap . hoort gij! ik wil eene andere kroon. dan die gij mij geven zult ; ik wil de uwe!quot; en hij stampte met het zwaard en met den voet op de trappen van den troon, dat het los opgeslagen houtwerk, vermomd onder het fluweel, schudde en waggelde als door eenen storm bewogen. Van den doften toon der ontmoediging, was Karel's stem onder het spreken gerezen tot den stemval der verachting, en eindelijk had zij geschetterd in hartstochtelijke vervoering.

«Maar ik moest daar zijn om hier te komen!quot; riep hij, in ééne vaart wegsaellende van zijnen zetel naar dien van den Keizer. Toch bleef hij daar met eerbied staan, zonder plaats te nemen. «Vanhier gezien , is de wereld klein, en de macht

van wie hier staat groot; zoo klein de wereld . en zoo groot de macht, dat men haar in de hand kan grijpen, en verkneden tot den vorm, dien i mp.n begeert. ten minste als men Karei van Bour-pondië heet en niet Frederik III. 0! voorwaar , eer dit Koninkrijk van Bourgondië vele jaren ouder is, zal ik het zijn , die van deze plaats het lot der volkeren regel!quot;

En waarlijk, schitterend en grootsch als hij daar stond, scheen hij wel de man te zijn, die uit zou voeren wat hij voornam. In de beste kracht des levens, in de volste rijpheid des geestes; een man , wiens vastheid van wil alleen te vergelijken was bij zijne ondernemingszucht, en wiens ondernemingszucht tot hiertoe altijd gerechtvaardigd was door de uitkomst! En toch , dat onafgebroken geluk zelf kon wel zijn val zijn , want het had hem geleerd op eigene krachten te bouwen , tot overmoed toe ; het had hem verwaand gemaakt, tot blindheid voor der anderen hel-derzien, voor zijn' eigen onjuisten blik; het had hem trotsch gemaakt en vermetel, in die mate, waarbij hij anderer rechten ontzag noch eerde : het had hem trouweloos gemaakt aan zijn gegeven woord, en niet eerlijk in het nakomen van heilige beloften; want hij , die striktheid j wachtte , die trouw wilde van anderen, en meende j dat het hem vrijstond van zijn woord eene valsche ! munt te maken , die hij aan anderen uitgaf, met i den eiscli, dat zij ze voor echt zouden houden , — hoe kon hij , die zóó handelde, zóó verstoken zijn van oordeel, of, in eigen' hoogmoed verward, zóó laag denken van de menschen, dat hij nog trouw wachten durfde van hen !

In gedachten scheen hij de zitplaatsen voor al de hooge getuigen der pl chtigheid te vullen en te rangschikken. Somtijds zelfs wel ontglipte hem een naam , dien hij noemde met de gewaar /or-dingen , die deze hem inboezemde. — ))En dan die daar met Bourgondische kleuren en een vrou-wenschild,quot; sprak hij half vragend ))In trouwe. ja, mijne dochter ! Hoe ze toch eené goede vertooning zou gemaakt hebben, uitschitterende boven al de vrouwen en dochters der Keurvorsten, in schoonheid van wezen, in gi*atie van gestalte, en in pracht, met haar feestkleed van enkel paarlen en goud ! Hoe het mij zoet zou geweest zijn uit haren mond het eerst dat: »Koning!'' te hooren ; maar het kon niet wezen. Zij moest hier niet zijn. Ik kon haar hier niet houden en verhinderen, dat ze den ; Duitscher zag, en St.-Joris weet, wat die twee i kinderen beraadslagen mochten in de samenspre-i kingeu, die ik niet zou kunnen weren. Neemt I ze nu aireede niet de partij van den Oostenrijker tegen haren Heer en Vader ? Wat zou het zijn, zoo ik hem tijd gunde , om haar nog verder om te zetten ten gunste van zijne zaak? Maximiliaan is van die, welke aan fijne abelheid te veel hebben , wat ze aan sterkte missen: nu reeds wil ik er Vlaanderen voor verpanden , dat ze liever mijne kroon zag vallen, dan zijn hoofd; welhaast , als zij hem tot man had, kon ze zich met hem verstaan tegen mij , om tot mijnen troon

te komen ; God straffe hem, die mij de gedachte ingeeft van mijn eigen bloed! Mevrouw de Hertogin mergt er ook van het hare onder, ik ben er zeker van , en vrouwe van Kleef is ook niet zuiver op dit stuk; maar ik vrees geene van haar , noch allen te zamen; alleen ik wil ze niet in de gelegenheid stellen, om te ondervinden, dat ze niets tegen ons vermogen. Ik wil mijn onnoozel kind, dat nu nog rein is van kwaad , niet aan hunne ranken wagen : het mocht haar grooter verdriet geven, dan ze nu hebben kan van zijn verlies, en zeker meer, dan heel de Üuitsche knaap waard is. Mij zei ven. die het kind altijd liefhad en nog heb. zou het pijnen . . . Maar hoe zal Frederik verbaasd zijn, als hij haar morgen niet ziet; hij moge het danken aan de voorbarige haast van zijn' Heer zoon ; mijnentwege derke hij er uit wat hij wil, *t zal dan toch te laat zijn, ora ons te weigeren wat wij van hem wen-schen .. . .quot;

Eene wijle afgeleid van zijne vorige gedachten, kwam hij toch weder daarop terug , na een kort gepeins; dat was te zien uit de drift, waarmede hij de credenz naderde, de kroon in de hand nam , en met zegepraal beschouwde. terwijl hij uitriep : »Ja , gij zijt schoon; hij liegt, die u gering acht; gij zijt schoon , maar gij zult eerst volmaakt zijn , als gij prijkt met den aardbol, en om daartoe te komen, neem ik u morgen — morgen! Zal het heden nooit dagen ? Mij dunkt, wij hebben eene gansche nachtwake hier getoefd,quot; en hij zag ongeduldig op naa.r de Gothische vensterramen . of nog geen ochtendstraal op hunne kleurige glasschijven neêrschoot. »Morgen !quot; herhaalde hij met een onuitsprekelijk zielsverlangen, in de spanning van al zijne trekken uitgeduid : «morgen is alles het mijne ! Morgen!quot; en het was of geheel zijn lichaam sidderde van hartstocht ; want zelfs de hand beefde, die de kroon hield. — Neen machtige Vorst! gij hebt het niet in uwe hand , het vervullen van uwe wen-schen: neen! uw lot zult gij niet regelen naar uwen wil; neen! daar is er boven u Een , die beschikken zal wat wezen moet; o ! het zou u goed geweest zijn. zoo een dichter van uwen tijd u had kunnen toeroepen , wat een dichter van onzen tijd, ook te laat, een' uwer broederen nariep :

«Sire. vnns pouvpz prendre selon la fanlaisie,

L'Kurope a Charlemagne, a Malioiuel I'Asie,

Mais in ne premlras pas deni'-tin a l'Elernel!quot;

en als gij hem dan geloofd hadt, en als gij in dat geloof dan niet enkel gebouwd hadt op eigene krachten , het zou u zeker goed zijn geweest, want.... maar Karei s eenzaamheid werd gestoord; eene menschelijke gestalte vloog met gejaagde haast door het kerkgebouw ; een vroeger gerucht aan eene der deuren bewees. dat het haar moeite moest gekost hebben, om tot hier door te dringen .... Wie was de vermetele, die zulk eene eenzaamheid durfde storen ? Het was eene vrouw, ja! maai- wie haar zag zweven tus-schen de pilaren door van het donkere tempel-

ruim , in het lange witte klee.1. ternauwernood geschoeid, met lange loshangende haren, met een gelaat, bieeker dan eene doodswa, en uitgeteerd als dat van een lijk, zou in verzoeking zijn gekomen, haar voor eene verschijning te houden; de fakkeldragers ten minste kruisten zich en wendden doodelijk verschrikt het hoofd af; zoo ze gedurfd hadden , waren zij gevlucht. Karei zelf zag haar naderen met eene verbazing, die aun schrik grensde — terwijl hij vroeg :

wit een van deze dooden uit het graf opgestaan, of komt mijne lieve vrouwe Cecilia , die ik voor hooge patronesse houde , zelve tot mij ?quot;

«Mijn groote Vorst!quot; riep Süschen — want geene andere was de gedaante — terwijl zij neerstortte aan zijne voeten , hetzij door uitputting , hetzij uit eerbied ; »ik ben eene sterfelijke ongestorvene ; ik ben uwe dienstmaagd, die u komt waarschuwen voor groot verraad. dat aan u gepleegd is; — de Keizer —en haar zenuwachtig hikken maakte de woorden bijna onverstaanbaar , wde Keizer zal u niet kronen ; de Keizer is weggetrokken uit Trier.quot;

Karei de Stoute lachte luid en hartelijk ; toch sprak hij toornig :

«Slimme tooverheks ! wie u omgekocht heeft tot zulk een loos alarm , kan eene schrale voldoening vinden en alleen u eene kwade zaak maken ; wij gelooven niet aan heksen, noch aan hare tijdingen : maar toch , als zij met zulke boodschappen komen , is de scherts te grof, en wij verbrandea ze in het gele boetehemd ''

»0! zoo waarachtig er een God boven ons is, zoo zeker als Jezus' moeder leeft, bij mijne zaligheid en bjj de uwe, die mij nog liever is , het is waarheid wat ik spreek en , lacy ! geen bedrog! Zij hebben den Keizer tegen u opgezet of verbitterd , tot hij besloten heeft, u geenszins tot een' Koning te maken , en uit vreeze voor u, heeft hij zich weggerept uit onze stad, met allen, die van zijn huis zijn !quot;

«Als gij tusschen de nijptangen mijner beulen gevat zijt, zult gij spijt hebben van uwe leugen, duivelsche hel»s!' riep Kaiel in eene soort van woede over eene zoo nuttelooze stoornis.

«Laas! Helaas! Heer gy noemt mij met gruwzame namen, maar zoo gij gediend zijt met mijne pijniging , met mijnen dood , zoo roep vrij uwe lieden ; ik geef volgaarne dit leven voor u op! 0 ! hoe ik wel gewenscht had , u anders en in blijder stond weer te zien ; en hoe ik van de Heiligen bidde, dat alleen de smart mij treffen mocht, want het is doör mij — om mij — dat dit over u gekomen is , en toch. ...quot;

«Wie laat dit wijf tot mij ?quot; riep Karei, stampvoetende van ongeduld ; «was dan ééne vrouw niet genoeg . om mij razend te maken den gan-schen dag Iquot;

«Gjj zelf, Heer ! en met recht,quot; hervatte zij , »want ik ben u trouw en toegedaan , boven ieder wie er zijn mag, en ik bid u , wil u herinneren en mij dan gelooven ; ik ben dezelfde , die gij menschelijk en barmhartig behandeld hebt, toen

zij uwe bescherming noodig had ; het arme Ba-densche meisje is wel uw geheugen ontgaan , maar ziekte noch ellende hebben mij u doen vergeten: zie deze keten!quot;

»lla! de kleine Triersche!quot; riep Karei, met dat Vorstengeheugen, dat alles zoo goed bewaart, wat betrekking heeft op hunnen wèldierbaren persoon »Van i; , kind 1 geloof ik geen boos opzet: maar gij moet in ijlende koorts zijn of in krankzinnigheid , om te spreken als gij doet In trouwe , gij ziet er uit als eene gestorvene; gij waart wellicht ziek en komt tot mij in eenquot; dollen wilden droom, wetende , dat het heden mijn vierdag is: maar gij komt veel te vroeg, en uw staat eischt het toezicht van een' geneesmeester, beter dan een feestgewoel ...quot;

»0 ! ik wilde zijn , als gij spreekt, Koninklijke Heer ! zoo ik daarmeê onwaar kon maken , wat ik boodschap ; zelfs ben ik ziek en alleen maar in ^;t heimelijk weggeslopen uit het huis mijner vrienden, en ale vel is waarachtig, wat ik zeide, de Keizer is weg en zal u niet kronen. En aan dit teeken zult gij onderkennen of het waarheid is De groote klok der St.-Simeonskerk zal eene wijle kleppen tegen gewoonte , als de laatste man van zijn volk veilig is ingescheept; dan zullen de burgers onder de wapenen komen, en de lieden van den Keurvorst, want zij vreezen u. Luister!quot; riep zij plotseling met hartstochtelijke ontzetting, en greep zijne hand, als om hem opmerkzaam te maken.

liij hare laatste verzekering had Karei toegehoord met den ernst van wie gelooft, maar zóó onbewogen strak in houding en gelaat , met zóó glasachtig starende oogen , dat hij een standbe -ld scheen . in was geboetseerd ; doch toen zij «luister !quot; zeide , was het of hij werkelijk zonder adem i wa en zonder leven : hij liet zijne hand over aan l de krampachtige drukking van het meisje — hij luisterde hij hoorde — ja! waarlijk een klok-: geklep ' haastige tonen , maar die doordringend waren en schel.

Bij den eersten toon . die zijn oor trof, slaakte Karei van Bourgondië een¹ gillenden kreet, die niets menschelijks meer had. zooals alleen een razende wolf dien slaken kon , of een kwaadaardige krankzinnige . een' gil , die de glasschijven i deed rinkinken in hunne looden gevatsels, en die schril en akelig werd teruggegeven door de echo's van het holle en ledige gebouw : te gelijk stortte hij voorover op den harden zerksteen , de kroon in de rechterhand vastgewrongen. In dien bliksemsnellen val werd ook Süschen neêrgerukt, die geene tegenwoordigheid van geest had gehad om hem los te laten ; eene wijle geknield aan zijne zijde , vergat zij zich in uitroepingen van geklag en smart; hij moest dood zijn of krankzinnig , meende zij ; en zij wist niet of ze tot God moest bidden om het behoud zijner ziel of' tot de men-schen roepen om de redding van zijn lichaam. Zij waagde eene poging om hem het hoofd op te heffen ; zijn voorhoofd was loodkleurig opgezet. bloedig ; maar by de eerste aanraking barer zachte

vingeren , koud en stijf van ijzing , hief hij zich schichtig op, en zag haar sprakeloos aan, maar zoo woest en zoo dreigend, dat zij rillend heen-vlood ; zij durfde niet meer met hem alleen zijn.

»Wachters! Heeren !' riep zij, naar de deur der kapel ijlende , »uw Meester de Hertog raakt in waanzin . zoo gij niet te hulp komt! Hierheen, als gij hem trouw zijt. hierheen ! '

Verschillende oorzaken hadden de bewoners van St.-Maximijn reeds op die plaats verzameld. De Groot kamerheer was opgewekt om den sleutel af te geven ; de schildknapen , die den Hertog hadden moeten volgen, hadden den slaap niet meer gezocht, maar bleven zich onthouden in de gaanderij , die naar de kapel leidde , ieder kwartier | zjjne terugkomst verwachtende, waarbij hunne diensten opnieuw zouden verei^cht worden , zich meer verwonderend dan ontrustend, dat hun Meester zoolang terugbleef.

Met eenen moed, die alleen uit de hoogste spanning der zenuwen kan verklaard worden, had Süschen aan de voorpoort van het klooster gerucht gemaakt. en geëischt binnengelaten te worden. De portier had het haar aanvankelijk geweigerd , maar het zien van des Hertogs bekende keten , die zij hem voorhield ; hare bede om den hofmeester te zien , aan wiens zorg zij door Karei was aanbevolen , en wiens naam zij ten naastenbij onthouden had, bewogen hem ten laatste den Sire de Ia Marche te roepen. Zij gaf dezen haar ! verlangen te kennen, den Hertog te zien, en wel j op staanden voet. Het was van het hoogste gewicht , wat zij te zeggen had : het was zijne kroon, i die het gold. voerde zij als drangreden aan. Oli-! vier had Karel's ingenomenheid met dit meisje ! opgemerkt, was volkomen overtuigd, dat zij gee-: nerlei kwaad kon bedoelen noch bedrijven ; zij was hem zoo ernstig aanbevolen , dat hij meende niet te moeten weigeren. Hij zelf geleidde haar naar de kapel, loste de bezwaren der schildwach ten op, maar bleef te gelijk in de nabijheid, in eene nieuwsgierige onrust , wat dit zijn kon. Karel's schrikverwekkende kreet had hem ten uiterste ontzet, en wel was hij er op bedacht , zijnen Meester bijstand te bieden, maar , als een man van overl⁰g en beraden zin, als een hoveling vooral, die Karei kende in zijne vlagen van wilde drift, achtte hij het raadzaam niet alléén te komen ; hij snelde de kloosterwoning in, en keerde niet dan verzeld door vele edelen en bedienden . allen gewekt en opmerkzaam geworden door het ongewone klokgeklep. dat aanduidde hoe er iets bijzonders voorviel te Trier. Die allen kwamen dus toeschieten op Süschens geroep. Zij vonden den Hertog in eene verwildering, die bij -na onbeschrijfelijk is; het bloed van het gewonde voorhoofd vloeide over zijn aangezicht, waarvan de trekken eene dierlijke woestheid hadden aangenomen ; zijne oogen hadden eene uitdrukking, die huiveren deed ; zijn dik gitzwart haar was te berge gerezen; een wit bruis stond op de ontkleurde lippen; hij liet van tijd tot tijd brullende klanken hooren, die geene verstaanbare

woorden waren, maar die verwenschingen beduidden tegen den Keizer , tegen zich zeiven , te-quot; gen God! rlij liep rond, zwaaiende in iedere hand eene fakkel. die hij zijnen dienaars ontnomen had , en waarmede hij willens scheen de zijden draperiën en behangsels te doen ontvlammen. Allen , die tot dicht bij hem durfden naderen , wierpen zich op de knieën en spraken hem toe bij zijnen titel.

öTerug ! — vanhier ! — wie roept ulieden ? wij willen alleen zijn!quot; — stootte Karei bij tus-schenpoozen uit, en ten laatste voegde hij er nog bij: ))Nu dan, wat verlangt gij?quot;

«Wij meenden, dat Uwe Hoogheid onze dienst begeerde ; wij verlangen hare bevelen te weten,quot; sprak Olivier de la Marche.

))Wij bevelen u ons te helpen , dit vervloekte gebouw in brand te steken of in puin te doen storten!quot; hernam de Hertog met krijschende stem, en keerde hen den rug toe , zich heenwendende naar het altaar. De hovelingen overleiclen onderling wat zij doen moesten , en het scheen hun toe , dat de lichttoortsen in die handen een gevaar dreigden , dat het allereerst moest worden afgewend ; maar hoe ? De jonge page Colonna, een Italiaan , die na den dood van Hertog Nico-laas mede in Karel's dienst was gekomen . en die zijn lieveling was , ging moedig op hem toe, en sprak eerbiedig, doch vast:

»Mijnheer! het is niet oorbaar, dat gij u zeiven toelicht; gun mij die eere.quot;

Karei antwoordde niet, doch hij wierp hem de fakkels toe , die gebluscht werden door dien val; maar hun licht was voortaan onnoodig , want behalve dat de komenden zich van toortsen voorzien hadden . goot het daglicht zijne eerste stralen uit op dit tooneel, dat het blauwachtig bleek verlichtte. Het was iets akeligs , dat zachte licht, in strijd met de glimmende vlammen der toortsen, vooral waar beider schijnsel te gelijk neerviel op die aangezichten , verward en bleek van vreeze en onrust over eene woede , waarvan zij de oorzaak nog niet kenden, en op dien man, anders zoo vorstelijk , zoo waardig, zoo schitterend , die zich nu door razernij en hartstocht liet wegslepen, om te handelen als een ijlende krankzinnige, en die, ondanks het menschelijk verstand, dat hem nog restte, alleen der wanhoop gehoor gaf over den eersten slag des tegenspoeds. En toch was die zielstoestand het natuurlijk gevolg van geheel zijn leven, van zijn karakter, of liever van de wijze, waarop zijn grootsche aanleg was verloren gegaan. Karei hield zich , in zooverre het niet zijn erfgoed betrof, voor den bouwheer van zijne eigene grootheid ; hij meende zijnen voorspoed, zijn krijgsgeluk, het gezag, dat hij verkreeg over zijne naburen, den sidderenden eerbied, dien de menigte hem bewees , aan niets anders te moeten danken dan aan zich zeiven, aan zijn beleid , aan zijnen ijver, aan zijne kracht; hij meende, dat hij zijne toekomst evenzeer in eigen handen hield; hij meende, dat hij zich zeiven genoeg was in alles en ten

i allen tijde ; hij had er nooit aan gedacht, boven l zich op te ziea en zijne kracht daar te zoeken, i vanwaar de sterkte uitgaat, die niet beschaamd ! wordt; hij miste het geloof in GkI om het met één woord te zeggen ; niet d it hij vergat vroom i te zijn met de vroomheid van zijnen tijd ; niet I dat hij verwaarloosde God te aanbidden nevens j de wezens, wieu men hem geleerd had goddelijke ! eere toe te brengen; wij hebben hem zien bidden : en offergaven brengen; hij diende hen met ga-; ven van zilver en reukwerk ; in liefdegiften aan de armen ; in het stichten van menig bedehuis ; maar, om het zoo uit te drukken hij beperkte hunne macht tot den Hemel ; hij gaf hun geen deel aan de zijne op aarde , of ten minste hij dacht er niet aan , om de zijne aan de hunne ondergeschikt te maken ; zrjn godsdienst was eene verrichting der handen , die geen' werkdadigen invloed had op zijn innerlijk leven; zij had hem van niet ééne zonde, van hoogmoad noch heersch-zucht, van eigenbaat noch willekeur, van bedrog noch onbarmhartigheid kunnen terughouden. De God, dien hij aanbad, was niet de God i van zijn vertrouwen, van zijne hope; niet het hooge Wezen , waarvan hij zich afhankelijk kende en zijn lot liet afhangen ; — eene afhanke-lijkheid , die sterk maakt, in plaats van te ver-zvakken: die opheft, in plaats van te vernederen ; die groot maakt elk. wie eigen grootheid durft vergeten, om klein te wezen voor God Daarom w.is hij gelijk het huis op een' zandigen grond gebouwd, toen de rukwinden kwamen; daarom miste hij den steun, dien de afhankelijke weet te grijpen , maar dien hij hoogmoedig van zich gestooten had ; daarom was hij te zwak om heerschappij te voeren en te regeeren over zijne hartstochten , die mi als woeste dwingelanden zijn lichaam teisterden en zijne ziel schokten, en die hem deden woeden als een losgelaten everzwijn , terwijl hij zich als een groot en moedig man had moeten opheffen uit zijnen spijt, om met oordeel de keuze te doen van de partij , die hem het waardigste zou zijn en het minst nadeelig Zekerlijk , dat, wat voor hem verloren ging, was een smartelijk naöogen waardig 1 Voorwaar , het was eene teleurstelling, die eene groote ramp kon gelijk geacht worden , voor een' Vorst zoo fier , zoo eerzuchtig zoo gretig naar macht; die, eene minuut te voren , aan een' Keizersstaf niet genoeg had ; die , zoo niet op het wereldgebied , dan toch op het meesterschap in zijn werelddeel, het oog gericht hield , en die plotseling neergeploft werd uit zijne trotsche luchtkasteelen , om te hooren , dat hij niets meer zou zyn dan wat hij was, Hertog en Leenman van Frankrijk !

Neen ! dat was hij niet komen zoeken met zooveel arbeid , met zooveel opotiering. met zoo-: veel goud, met zooveel tijdverlies met zooveel gloeiende hoop. Neen ! daarvoor hadden zich Bour-gondië en Duitschland niet uitgeput, daarvoor waren niet zoovele hartstochten in beweging gezet , om tot zulk eene uitkomst te komen en zich het hart in het binnenste te doen samenkri.npen

van spijt Daar was meer in die teleurstelling dan verlies, daar was beschaming in, spot, vernedering/ Beschaming, spot, vernedering door Fre-derik III, tegenover hem, Karei den Stouten! Men kan gissen, hoe zwaar dit bij hem moest wegen! Maar zullen wij dankbaar zijn, dat het rijk van den Leeuw zich niet heeft verwezenlijkt ; dankbaar, dat Nederland, dat Vlaanderen , dat Bourgondië niet saamgesmeed werden tot een vast geheel, om met naam en zeden versmolten te worden , en verward en vergeten onder een ander Europeesch Keizerrijk van een' nieuwen Karei den Grooten; zullen wij dankbaar zijn daarvoor , dat het afzonderlijk gebied vervallen moest aan een ander stamhuis , opdat Karei V zou heerschen , opdat Philips 11 woeden mocht, opdat een krachtig en groot gemeenebest zich vormen mocht uit het bloed en de banden van vertrapte onderdanen , opdat een vroom en ijverig volk biddend en werkend zich verbetten mocht tot een' krachtigen bloei, die beter was dan de ontzenuwde weelde der Bourgondiërs , opdat ten laatste toch een Koninkrijk....quot; maar de gebeurtenissen worden hier te versch voor bespiegeling , en wel kan men gissen, maar hoe ra len, wat gevolgd zoude zijn , als gebeurd was , wat niet is voorgevallen ? Wij verhalen liever, hoe de Groote Bastaard , die met den Heer va.n Cha-teau-Guyon tegenwoordig was, en die begreep , dat er uit Karei s mond in dezen toestand geene duidelijke verklaring te hopen was , zoomin als eene verstandige , daad het meisje had ter zijde genomen, dat men hem aanwees als de éénige , die de oorzaak van deze hartstochtelijke verwildering kennen moest. Hij ondervroeg haar streng en belangstellend; maar schoen ze bijna bezweek onder vermoeienis en zielsaandoening , kon ze toch zijne vragen duidelijk beantwoorden, omdat ze niets had te zeggen dan de waarheid , die zij kende Zij verhaalde hem dus, zonder Romuald's naam te noemen , hoe de besluiten des Hertogs waren verraden geworden aan den Keizer; hoe zij zelve zeer gaarne in het belang van den eersten , dien ze haren lieer en Beschermer noemde, hem kennis had gegeven van dit verraad, maar verhinderd was geworden door eene zware ziekte , waarvan ze eerst kortelings was opgerezen ; met één woord , juist wat wij nog niet weten , hoe namelijk Romuald, een half uur na middernacht, in eene sombere verlegene houding aan het huis van Alterer was gekomen, en Bertha en ülrich bij de heiligste namen bezworen had om hem een afscheid, een onbeluisterd mondgesprek te gunnen met de herstellende, die uit hare slaperigheid was overgegaan in eene lijdelijke matheid, in eene hartstochtelooze onverschilligheid, waarbij zij al het verledene scheen vergeten te hebben , en die de herstelling harer lichaamskrachten aanvankelijk steunde. Hoe ülrich meende , dat het weerzien van den vriend haar goed zoude doen , terwijl Bertha de bede van den schoonen jongeling niet kon weerstaan , schoon zij er geen voordeel uit hoopte voor de vriendin. Hoe Süschen,

bij het zien van dit beeld uit de dagen der onrust , weer teruggekomen was tot bewustzijn en herinnering.

Toen had Romuald haar. onder voorwaarde harer vergiffenis , verhaald , dat men hem gekerkerd ge-; houden had tot nu toe, en niet ontslagen, vóórdat de Keizer vertrokken was, uit vreeze van onbescheidenheid — «zóózeer wantrouwt men een' verrader !quot; had de jongeling er in de bitterheid zijns harten bijgevoegd ; dat het gevolg van minderen rang zich eerst op de Moezelschuiten zou • de inschepen omstreeks drie uren later, opdat de opschudding in Trier geen' te vroegen argwaan mocht geven. En dat hij van zijne vrijheid had gebruik gemaakt, om hnar dit te zeggen en vergeving af te smeeken. daar hij schuldeloos oorzaak was van al dit leed. Ter vergoeding daarvan, droeg hij Süschen op. Karei van Bourgondië tegen den man te waarschuwen , die , schijnbaar uit 's Keizer's dienst verjaagd, den Hertog het eerste bericht zou komen brengen van Frederik's aftocht, maar die niets was dan een huurling van Frankrijk , omgekocht, om van alle bewegingen der Bourgondiërs tijding te geven aan Frankrijk en Oostenrijk , die op het punt stonden bondgenoo-ten te zijn. Romuald wist dat van zijnen Heer en begunstiger , Sigibert, die hem nog even had bezocht, en zoo Süschen dit alles in korte woorden wist over te brengen, was het de kracht der liefde , die haar geheugen scherpte voor wat haar verstand nauwelijks vatten kon; zóóveel verraad en zóóveel trouweloosheid van zóó hooge personen onder elkander, en die men haar geleerd had te eeren als Gods vertegenwoordigers op aarde !

En waarlijk , het moest bevreemden en ontzetten, voor wie niet wist, dat het een tijd was, dat Vorsten , als gewone handelingen, daden bedreven , waarvoor een gering edelman zich te fier of te eerlijk zou geacht hebben ; en het is ook waar , dat er voor den Keizer bijna geene andere kans overbleef dan deze laaghartige vlucht — want met een zachter woord is het wel niet te noemen — voor een' Keizer als Frederik was , ten minste , die den krijg schuwde , nog minder uit lafheid dan uit kleingeestigheid ; die. om den wille van zijn keizerlijk , den moed niet zou ge had hebben . Karei in het aangezicht zijne eischen te ontzeggen , of op de vervulling van diens beloften aan te dringen: dat de éénige ronde keizerlijke weg ware geweest. Ook was Karei de Stoute met de beste helft zijner uitmuntende krijgsmacht in deze dorpen gelegerd, en wat de overmoedige, gewelddadige man in het hevigste vuur van zijnen toorn zou durven ondernemen, dat kon Frederik niet indenken, zonder die kille huive ring van vreeze, die hem bewoog tot een heimelijk wegsluipen buiten zijn bereik. Karei s woorden aan het feestmaal waren hem een bewijs geweest, dat deze zich het voordeel zijner stelling zeer wel be wust was , en niet al te schroomvallig om er partij van te trekken. Wat dus ook de Aartshertog smeeken mocht, dien men wel eindelijk met het plan moest bekend maken, hij wilde niets anders

tegen bedrog overzetten dan list — en geenszins die koene, waardige houding aannemen, die misschien tot eerlijkheid van de andere zijde had gedwongen Karei had nog zijne kroon gewonnen , als hij op dien avond het bezoek van den Aarts hertog aan Maria had willen toestaan Toen werkelijk de Jonkvrouw van Bourgondië gekomen was , begon de Keizer, zwak en twijfelmoedig als hij was liever te gelooven aan het bedrog van Romuald, dan aan dat van Karei , en die samenkomst der jongelieden in tegenwoordigheid van den vader had hij in zijn hart tot het zegel gemaakt van diens oprechtheid. Maria's aanwezigheid had zijn besluit bepaald , om de kroning te laten doorgaan ; dan wij weten , met hoe weinig omzichtigheid , met hoe weinig hoffelijkheid zelfs, zij geweigerd werd, en de Hertog van Bourgondië had zich zelf den slag toegebracht, die hem zoo diep zou treffan.

Toen Süschen van dit alles wist wat men begrijpt dat zij weten kon . en toen Romuald haar had verlaten, bleef zij met duizend strijdige overleggingen op hare legerstede worstelen. Zy had vernomen, dat de Zwarte poort, juist die, welke naar St.-Maximijn leidde, open zou blijven tot aan den morgen. om den laatstblijven-den trein des Keizers uittocht te verleenen ; de grootste , de eenige zwarigheid was dus , heimelijk uit haar slaapvertrek , uit het huis te ontsnappen ; want dit besluit stond vast bij haar, als de uitkomst van hare innerlijke beraadslaging : de geliefde man moest uit haren mond het ongeluk het eerst vernemen , dat door geen' andere hem met meer medegevoel kon worden aangekondigd; daarbij had zij hem te waarschuwen voor de valsche dienstaanbieding. Zij dacht er niet aan, hoe gevaarlijk eene boodschap ais de hare kon zijn , aan eenen man als dezen ; zij dacht riet aan hare zwakheid, die haar tot hiertoe nog slechts vergund had, een' ganschen dag zittende op te blijven; maar zij werd er pijnlijk genoeg aan herinnerd ; want toen zij uit de tasch van Bertha , die in hare kamer sliep , den sleutel des huizes in hare macht gekregen , en na een los morgenkleed van witte wolle te hebben aangetrokken, zonder zich tijd te gunnen voor het ordenen harer lokken, het hoofd slecht gedekt had met de kap van haar kleed ; toen zij hare keten , haren talisman , bij zich had gestoken, en, met muiszachte schreden , de slapende voorbijtrad , en angstig en bevende de gastvrije huisdeur had ontsloten , toen voelde zij eerst, wat ze miste i van vroegere krachten . van vroegere gezondheid , ! die zoo luchtige vlugheid had geschonken ; maar zij voelde ook , dat zij voort moest, alevel voort; 1 mocht zij bezwijken aan zijne voeten , het ware zoo! Zij had dien grootschen man reeds meer geofferd , dan haar leven; zij zou nu om zoo iets gerings zijne zaak niet opgeven! O ! die heftige overspanning van eenen brandenden hartstocht brengt voor eene wijle bovenmenschelijke krachten aan, maar krachten ook , die sneller sloopen, dan de vreeseljjkste zwakheid; Süschen dolf haar

graf in dien nachtelijken tocht, waarbij zij nog te kampen had met pl de angsten der schuchterheid ; met il de vreeze des bijgeloofs; met al de ontzettingen der onwetendheid! O! wie het teêre kind voor korte weken zulk eenen tocht had voorspeld , de onmogelijVheid ware door haar met huivering bezworen geworden; en toch , zij heeft dit kunnen volbrengen ; zij was zelfs na hare verklaring aan Antoni van Bourgondië nog niet weder ineengezonken , want onrust, schrik , ontzetting voor den zielsbeminde hielden haar nog opgericht.

Zoodra de Bourgondische Edelen de wond kenden, waaraan hun meester bloedde, wisten ze beter de wijze, hoe die te verplegen: ook naderden ze opnieuw den Hertog, die intusschen in den roes der driften voortijlende , zijne eigene kostbare en hooggeliefde sieraden had vertrapt, dooreengeworpen , verpletterd; hij trad met de beide voeten op den koninklijken mantel, dien hij neêrgerukt had van de credenz ; hij had het zwaard opnieuw gevat, en verwondde zich daaraan bij zyne wilde en onvoorzichtige gebaren; zijne handen bloedden, maar hij voelde het niet, of liever , het was hem onverschillig; hij had zich het vel van de borst opgereten met zijne lange, scherpe nagels ; en het was ijzingwekkend, afzichtelijk te zien, hoe hij de achtbaarheid van zijn voorkomen en de welvoegelijkheid gansch vergat , in het bijzijn van zoovele zijner Grooten , en zelfs van zijne lagere dienaren; de eersten waren edelmoedig en trouw , en hadden medelijden met die groote teleurstelling, die tot razernij voerde ; maar de anderen , grover van gevoel, lager van beginselen , zagen niet allen toe met eerbiedigen weemoed ; wij hebben het opgemerkt, hij was niet zacht voor wie hem dienden ; hij had hun te vaak de uitwerkselen zijner driften en kwade luim doen voelen ; te veel gestraft met hardheid , zonder liefde ; te veel hooge koelheid gesteld tegenover hunnen ootmoed; te weinig ontzag gehad, ook voor hunne rechten, dan dat zij hem hadden kunnen liefhebben, gelijk zij hem vreesden : dan dat er niet onder hen gevonden werden , die zich in dit schouwspel met lage, doch niet onnatuurlijke zegepraal verlustigden, en velen van de menigte . die nu meer en meer aangroeide , hadden meer nieuwsgierigheid, hoe dit tooneel een eind zoude nemen. dan belangstelling , of het te zijner eere zoude zijn.

Karei scheen zelfs van zijne hooge huisgenoo-ten , van zijn' bloedverwant zoo iets te vermoeden; want toen Antoni de Bastaard tot hem zeide : «Doorluchtige Vorst ! gij ziet ons allen verpletterd door eene trouweloosheid . . . liet hij hem niet uitspreken , maar strekte gebiedend het zwaard naar hem uit; en met eene daverende stem riep hij : »Terug ! terug . verraders! want verraders zijn er onder u! Nadert mij niet. dan met den eerbied die mii toekomt als Koning, als Keizer! want ik zal beiden zijn; ik zal het zijn, ten spijt van den bedelaar Frederik, en van de schelmen , zijne Keurvorsten quot;

Antoni begreep ; hij dankte den Hemel, dat

de hertog zich ten minste begon te uiten.

»Mijn Souverein!quot; sprak hij, «in trouwe . het denkbeeld is goed; zet u zeiven deze kroon op het hoofd , in dezen zelfden oogenblik ; hebt gij geene Bisschoppen genoeg om u te wijden ; zijn wij niet met een goed getal hooge leenmannen hier . om u trouw te zweren : wat zoudt gij den Keizer danken, wat gij uit eigen kracht vermoogt?quot; En hij bood hem knielend de kroon aan, die hij had opgeraapt.

Karei lachte met een wilden lach , en nam die begeerig; een oogenblik bezag hij die aarzelend , — toen sprak hij met een diepen blik van argwaan , hoogheid en schranderheid :

«Opdat gij u morgen Hertog zoudt laten huldigen , uit eigen macht; opdat gindsche jonker baanderheer zou heeten, eer wij eene maand verder waren ; opdat.... Neen ! bij de eer van St.-Joris niet alzoo !quot; en hij wierp het blinkend sieraad op den grond, en trapte het ineen onder den voet. Toen was er geene kroon meer voor Karei den Stouten.

Zoo had die doldriftige Vorst te midden zijner woede begrepen, dat met die daad, die men hem voorstelde, het gansche leenstelsel in duigen viel, dat eerwaardige en vaste gebouw der middeleeuwen dat van den Keizer af tot den kleinsten leenman toe , zich aaneenschakelen en steunen moest, zou het opgericht blijven.

»Neen!quot; vervolgde Karei, «wij zullen ons zeiven helpen ; maar anders, maar beter, maar zóó, dat het Rijk er van gewagen zal, en dat geen Vorst meer den moed zal hebben, ons te bedriegen. In den zadel, Edelen en Vazallen! in den zadel! en wie mij trouw is, vinde den weg uit, dien de schurk is heengevlucht, en wij zuilen-hem terughalen , al verschool hij zich in het diepste van zijn Keizerrijk ; al verschool hij zich in den schoot van den Heiligen Vader! en wij zullen hem terugsleuren aan den staart van ons ros , hierheen naar deze plaats; bij zijne grauwe haren zullen wij hem slepen voor dit altaar, en met de dagge op de keel hem dwingen . dat hij ons de kroon op het hoofd zette !quot; Des Hertogs harde en krachtige stem had dit weder zoo verstaanbaar gesproken, zoozeer op zijn' eigenquot; toon , dat ieder het verstond en begreep ; vandaar ook , dat allen huiverden en verbleekten, als bij eene godslastering. De Majesteit der Kei-zeren van het Heilige Roomsche Rijk was iets zoo onschendbaars bij de volkeren dier eeuwe; de hand te slaan aan zoo eerwaard een gezag scheen zoo zeker eene heiligschennis, en Karei was zoozeer de man om te ondernemen, wat zijne driften hem ingaven, dat al die onderdanen op het punt stonden om hunnen meester te schuwen. als een', die in den rijksban was vervallen. Adolf van Ravenstein , zijn geliefdste vriend en wapenbroeder, en Lodewijk van Bourbon , bisschop van Luik, zijn eerwaardige bloedverwant, ! traden nu toe.

»Mijn Heere!quot; sprak de' laatste op ernstigen | toon, »al ware gansch Bourgondië verloren , het j betaamt geen' Christenvorst dusdanig te woeden, :

en zulke woorden te spreken in Gods huis! Wij zullen u eeren als den machtigsten en jjrootsten onder de mens oh en ; maar cjij moet Jezus eeren, in w.'en. onze zaligheid is; en gij moogt niet dus met ongewijde voeten treden op Zijn altaar.quot;

Karei maakte onwillekeurig het teeken des kruises . en zag om zich; werkelijk stond hij op de plaats , waar alleen de Priester recht heeft den voet te drukken.

»Tk heb zooveel gedaan voor uwen God en uwe Heiligen , en hebben zij eenmaal ter mijner gunste beschikt. dat dit verraad mislukte ? Ik ben zat van te dienen wie verlaten in nood.quot;

De Bisschop zag hem droevig aan bij dit antwoord . en zeide alleen : gt; Hebt gij hunne hulp ingeroepen ?quot; toen ging hij ter zijde Karei hief dreigend de hand op. maar verliet toch de plaats en nam den arm van Ravenstein. ))En wat zegt gij daartoe. Neef?quot; vroeg hij.

• Mijne meening is, dat een bedaarde aftocht eervoller zijn moet dan eena gluipende vlucht Frederik heeft het laatste gekozen ; myn Vorst! wat dunkt u va^rquot; het eerste ?quot;

»'Dat gij ons ter goeder ure aan onze krijgsdaden herinnert , en aan ons goed leger. Ja, wij blijven niet langer in een oord. waar men ons heeft verraden ; — die Frederik , die slaaf-sche huichelaar, dat hij mij dit heeft durven doen : o! het kan niet waar zijn ; ik wil niet, dat het waar zij ! Hoort gij allen , ik zeg het u . het is eene leugen ; zoo durft een Frederik Karei van Bourgondië niet uittarten!quot; en hij geraakte weder in die vprwoodheid waarvan hij zoo even een weinig tot kalmte scheen te komen.

^Wij zullen lieden naar Trier zenden , om er de zekerheid van te hebben, Doorluchtige Heer !quot; sprak Ravenstein ; »inaar ge hebt me nog uwe bedoeling niet duidelijk gemaakt.quot;

«Ik weet niet meer . ..hernam de Hertog , naar den grond starende , en hij sloeg zich het voorhoofd met de gebalde vuist. »0 ! ik zal hierna nooit meer zijn wat ik was'' Dit. woord werd opgevangen door het meest deelnemende hart. dat er onder de aanwezenden voor hem kloppen kon. Ontslopen aan de vriendelijke zorg van den Sire de la Marche . was Süsclien zoo dicht mogelijk nabij den Hertog genaderd : hare Hel werd door de strijdigste gewaarwordingen geschokt: zij had zich haren held grooter gewenscht , anders . zij had hem verschrikkelijk kunnen zien, maar niet afzichtelijk : zij had hem leeuw gewild, maar geen gierende w.jlf! Ook kon zij het niet verdragen , de klacht der moedeloosheid uit zijnen mond te hooren : zij vatte er moed uit om hem toe te spreken ; zij , het zwakke kind . nu al die mannen daar in ontzetting terugbleven

').Mijn Koninklijke Heer!quot; riep zij, gt; dat is geen taal voor uwen mond Wie durft meenen. dat gij niet altijd blijven zult wie gij zijt? Hebt gij eenig ding verloren sedert gisteren ? en waart gij toen niet de heerlijkste Monarch van de Christenheid ? en zijt gij iets minder machtig, iets minder rijk , eenigszins kleiner van moed. of minder

van daden ? 0 ! mijn genadige weldoener! als gij hier geene moeder hebt om u te troosten , of geene zuster, hoor dan het woord van uwe slechte dienstmaagd . en laat dan die lieden allen niet zien, dat gij betreurt. dat gij zóó betreurt , wat gij niet noodig hebt. om de meerdere te zijn van alle groote Heeren op aarde.''

Was het hare zachte, doordringende stem , * welluidend als zoete muziek ; was het de onuitsprekelijke liefelijkheid van haar wezen, zoo uitgeteerd , zoo bleek . en toch zoo engelachtig : schoon : of was . zonder dit. de roes der harts- ^! tochten uitgewoed , en hernam de rede eindelijk hare rechten ? Wij durven het niet beslissen maar Karei keerde zifh tot zijne Edelen met meer waardigheid en met kalmer oog: gt; Deze kleine heeft beter gesproken dan éón van u ; want zij herinnert ons, dat wij hier voor al deze lieden eene vertooning maken, die beter voldoet aan hunne ijdele nieuwsgierigheid. dan aan onzen plicht, om de hoogheid van onzen rang te handhaven. Graaf van Kleef! gij hebt mij zoo even gevraagd wat ik besloten had ; ik meende toen te antwoorden : Trier te verwoesten , en als fakkels te gebruiken bij onzen terugtocht; maar deze kleine burgeres heeft hare stad gered ; wij zullen ons beter beraden. Alleen wij zijn niet gewoon . staatsraad te houden met zoovele toe- i schouwers, noch in een kleed . waarmee wij op zijn best eene vroegmis konden bijwonen. En het is niet voegzaam , mijne Heeren! dat zoovelen uwer onze eenzaamheid kwamen storen. Sire de la Marche! mijne hofmeesters zijn belast met lt;le toebereidselen tot de afreize Kom, Adolf! uwen arm.quot; En Süschen voorbijgaande, keerde hij zich snel naar haar om. »Gij , hupsche deern! i weis gedankt; wij zullen u beloonen : gij zult met ons blijven; wij nemen u in dienst bij de ; Hertogin onze echtgenootquot;

))Ech^-genoot, Heer!'' vroeg Süschen met doffe stem en glasachtig starend oog ; — «zijt gij een i gehuwd man ?quot;

«Wel zeker, kind ¹ de Hertog van Bourgondië zou geene hand kunnen vrijhouden , al had hij er vier te besteden,quot; hernam hij, schielijk verder gaande.

»0 mijn God ! wat ik eene groote zondarasse ben!quot; riep het meisje, en zonk neder nevens den pilaar , waartegen zij leunde.

Karei de Stoute trad haastig door de rijen zij- j ner vazallen en dienaren heen, die eerbiedig plaats maakten met eene mengeling van bewondering , on'zetting en medelijden voor dat grootsche en zonderlinge karakter , dat zich zoo bandeloos prijs kon geven aan zijne driften , en zich te midden i daarvan toch weer zóó kon beheerschen. Toen i hij buiten de kapel was gekomen , bleef hij stil. staan en zag even om. Adolf van Kleef wisselde een blik der hoogste verbazing met de andere Heeren ; zij aanschouwden wat ze nooit hadden gezien: Karei de Stoute verbleekte!

quot;Helaas I al mijne grootsche plannen op Duitsch- j land laat ik dadr achtersprak hij zacht en dof.

»Niet één enkele daarvan antwoordde eene krachtige mannenstem uit degenen , die ter zijde stonden.

)gt;Het woord was niet voor n, gij daar , die zoo vermetel spreekthervatte Karei, terstond weer zich zelf.

»Ket kan zijn , mijn Hertog! maar als ik u aanwijs , hoe het waar kan worden ? Mijne wapenen voegen u wellicht niet, maar mijn devies zal u gevallen : het luidt: Wraak, in den val van Oostenrijk!''

«Waarachtig, het klinkt goed.quot; riep Karei tevreden ; «volg mij , man! wij willen u hooren in onzen raad. Wie zijt gij ?quot;

»Peter Archibald van Hagenbach , Landvoogd van Ferette ,quot; antwoordde deze.

XII.

In den raad, door den Hertog van Bourgon-dië belegd , waren de gevoelens als altijd zeer verschillend geweest. De Graaf Engelbert van Nassau had den moed gehad, het vredebrengend voorstel te doen , om de Jonkvrouw van Bourgon-dië werkelijk aan den Aartshertog uit te huwen, waarna Keizer Frederik geen oogenblik aarzelen zoude, om de gewenschte kroning te volbrengen ; maar schoon enkele Edelen hem ondersteunden , het werd met een hoonend woord door Karei verworpen. De Bastaard van Bourgondië , in het belang der tegenwoordige Hertogin , drong aan op vaster verbintenissen met het regeerende Huis van Engeland, dat een trouwe Bondgenoot kon zijn tegen Frankrijk , zich strijdgenooten en vrienden te maken in de Zwitsers , de geboren vijanden van Oostenrijk, en gezamenlijk den Keizer onder eenig voorwendsel den oorlog aan te doen , of de kroon te maken tot voorwaarde van den vrede. Adolf van Ravenstein had tegen den oorlog met den Keizer , en meende, door onderhandelingen en door aanbiedingen in geld , des Hertogs wensch het spoedigst bevredigd te zien. Mijnheer de Chateau-Guyon kwam op zijn geliefkoosd ontwerp terug, het huwelijk van den Dauphin met Maria , of ten minste een oprecht en vast vredes-verbond met Frankrijk, altijd met oogmerk , om tegen het hoofd van het Duitsche rijk te handelen. En zeker, Let laatste ware het doeltreffendste geweest; Karei zelf zag het in; maar geen van die raadgevingen was eigenlijk meer te volgen, en allen minder dan de laatste. De Hertog had zich aan die zijde volmaakt den weg tot vrede versperd. Want, wij moeten het eens en voor al zeggen, vroeger noemden wij hem van zijn tijd ; maar, om waar te zijn, hadden wij hem er beneden moeten plaatsen: want ziet, de tijd der ijzeren mannen van de middeleeuwen begon lang zamerhand voorbij te gaan, de beurt kwam aan het hoofd, aan de zedelijke kracht, aan den volhardenden wil, die met stille eu langzame schreden op zijn doel afging, en het omzichtig en behendig wist te vatten , nadat hij met onuitputtelijk geduld het oogenblik van den greep had afgezien • zóó ten minste deed Lodewijk XI, die zeker zijne eeuw begreep, die een vastgesteld ontwerp nooit weer losliet, het doorzette en er het oog op richtte door alle belemmeringen heen, maar langzaam, maar met geduld, maar met onvermoeide inspanning van al zijne krachten , er heen sluipende langs bochtige zijwegen, of er naar voortjagende iangs een onmetelijken omweg ; die zich er voor wist te krommen . te plooien , te vermommen . te laten vertrappen , als het zijn moest, maar die er zich zoomin van scheidde, als de spin van haren draad , hoe onzichtbaar zij ook bij machte is dien te weven ; en die het bereikte , en die het hield, en die gestorven is na zijne taak voleind te hebben. Niet alzoo Karei. Nog droomende van de stoute schitterende feiten der ridderschap , stelde hij zijn beste vertrouwen op zijn zwaard hij wilde altijd doorhakken wat zijn mededinger voorzichtig weerde. Met zijne geduchte legermacht achter zich, hield hij niets voor onmogelijk , rekende hij alles in zijne macht, meende hij niets verder te behoeven. Ja, het is zoo, hij ook bracht zijne offers op de altaren der staatkunde ; hij ook koos wel eens de sluippaden van list en de omwegen der voorzichtigheid ; maar hij had geen geduld, om de uitkomst af te wachten van zijne otters; hij gebruikte de list onhandig en het bedrog ten ontijde; en als hij eens op eenen omweg was, liet hij zich afleiden van zijn doel; en nooit was een Vorst ongelukkiger in de keuze der middelen om het te bereiken. Zóó had hij nietó dan eenen wapenstilstand weten te verkrygen van zijn' machtigen nabuur van Frankrijk , en in plaats van te zorgen . dat deze in eenen vasten vrede vorkeerde , was hij het juist , die , met onverklaarbare nalatigheid, zijne onderhandelaars terughield, vergat te zenden of opontbood , zoodra die van Lodewijk ernstige voorstellen hadden aan te bieden. Zoo had hij , wel verre van zich te verbinden in eene nauwe vriendschap met die Zwitsers, die tegen Oostenrijk zijne nuttigste en oprechtste Bondgenooten konden zijn, hun wantrouwen opgewekt , en geen' stap gedaan om hen gerust te stellen, eene fout, waarvan Lodewijk XI met zijnen geest van vooruitzien al de partij had getrokken , die hem mogelijk was. Van de zijde van Engeland had hij York gehuwd en Lancaster heimelijk de hand gereikt. Zóó altijd slechts vóór zich ziende , en nooit om zich heen of achterwaarts . had hij zich in velerlei ondernemingen te gelijk gestort, zonder er ééne deugdelijk ten einde te brengen , en , nog ten overvloede , door een onredelijk . ontijdig overgeven aan boozen trots of nutteloozen toorn , was hij veeltijds den beer gelijk , die alleen met zijne plompe kracht de angels van dreigende bijen rondom zich uittart Maar het duchtigste bewijs , dat hij niet stond op de hoogte der eeuw, die men te geinoet ging was juist dat vasthouden aan het leenstelsel, dat hem schromen deed , uit eigene macht de kroon

: op het hoofd te zetten , daar zoo iemand , hij had i moeten durven ; daar hij na het gebeurde toch ; met den Keizer stond op eenen voe? . die geen vrede kon blijven ; daar hij toch oorlog ging voeren met het Rijk ; daar hij toch zjjne vazallen aan het ongewone moest wennen ; maar hij durfde het niet: hij klemde zich met beide handen vast aan een gebouw . dat hij met éénen stoot van zijnquot; voet had kunnen instorten : dat toch welhaast vallen ging. en waarvan Lodewijk de schranderheid had , de grondvesten met heimelijke slagen te ondermijnen , door den burgerstand op te h . ffen en de gro te kroonvazallen in hunne rechten en onafhankelijkheid te knotten: door de eerste Koning der burgers te worden , in één woord: terwijl Karei niets bleef dan de opperste van de leenmannen , de laatste Vorst der Ridders. — Kⁿrel V was reeds wetgever.

Tn dien raad werd er dan niets beslist. niets vastgesteld , schoon men door den val se hen bode . dien Süschen had voorspeld. Je zekerheid kreeg, dat Frederik den Moezel afgezakt was in de richting van Keulen , schoon de Hertog toebereidselen liet maken tot een overhaast vertrek. Maar toen hij den raad dier trouwe en schrandere mannen uiteen liet gaan . en zij allen hem smeekten , nu ten minste ruste te nemen , antwoordde hij met een trotschen glimlach . dat hij zijn krijgsvolk monsteren ging, en dat de Sire van Hagenbach hem verzeilen zoude Wie herinnert zich niet den noodlottigen invloed . dien de handelwijze en de beraadslagingen van dezen man op Karel's volgend lot hebben uitgeoefend ; hoe hij het was , die hem sterkte en aanvuurde in zijne roekelooz»- ontwerpen, in de bemachtiging van alle sterke steden des linker Rijnoevers : hoe hij hem wikkelde in den gevaarlijken oorlog tegen het vrije en krachtige herdersvolk van Zwitserland : hoe . . maar zijne verdere geschiedei Is ligt niet in ons plan Wij willen alleen bewijzen, hoezeer teleurstelling en dolle wraakzucht hem in de armen wierpen van een' man , die zijn kwade geest was, verlichaamd in een ijverigen dienaar Hoe het beleg van Nuis de eerste daad van wrake was die Karei ondernam tegen den Keizer en het eind van zijn krijgsgeluk : hoe de laatste daar wel schande wegdroeg, maar hij zelf ook weinig eere . en hoe hem toch nog eenmaal eene kroon is op het hoofd geplaatst: maar dat was te Nancy , door René de Vaudemont, erfgenaam van Nicolaas van Calabrië en dat was eene Hertogskroon op het hoofd van een verminkt lijk!

Door goedhartige bedienden, die geroepen waren om de kapel op te ruimen , werd Süschen gevonden, tot zich zelve gebracht en verpleegd, en door den Sire de la Marche , op hare bede . onder een voegeljjk geleide teruggezonden naar Trier : zij genas van haren zini.eloozen hartstocht, die door niets was gevoed geworden , dan door hare eigene verbeelding; dien zij nog had kunnen kweeken , zoolang het alleen een rampzalige

was, maar dien hare deugd met afschuw uitrukte , zoo ras zij dien als eenquot; schuldige Kende. Onnoozel kind! dat zich vergaapt had aan den gl«ns van eenen gouden mantel, aan de schittering van een fonkelend oog ; had zij den Hertog van Bourgondië bemind , om alles wat met en van hem was, zonder dat hare onschuld dieper over mogelijkheden had nagedacht: zij had zich slechts overgegeven aan haar gevoel en nooit berekend Maar hoezeer zij er in .slaag-de , de schadelijke hersenschim van zich te weren , de gevolgen van de handelingen , die deze ; reeds veroorzaakt had, waren niet te ontgaan. I Haar teeder lichaam herstelde niet zoogoed als hare ziel; verzwakt , ondermijnd. bleef zij het ' voortslepen ; het was haar eene gestadige herinnering . eene gedurige straf, en hoe vroeg reeds ; de dood haar de wang zou ontkleuren . was die | tank reeds voorlang door den hartstocht volbracht, i Den frisschen blos der gezondheid en der jeugd | had zij geotterd aan den kroningsnacht van Ka-rel den Stouten.

Te Keulen reeds wilde Keizer Frederik Romu-ald beloonen . door hem Ridder te slaan ; maar de jongeling verkoos liever zijne sporen te win- gt; nen door roemrijker daden, dan het overbrengen van een Vorstengeheim Hij verdiende zich die bij de verdediging van Nuis

De Markgravin van Spangenheim heeft zich somtijds beroemd op het aandeel, dat zij had in Karei 's teleurstelling , maar nooit toch in het bijzijn van haren zoon , die daarmede de gunst des Aartshertogs voor altoos verloren had ; onrechtvaardig zeker , — maar de Aartshertog beminde ! i

XIII.

«Mevrouw de Chanteraine' Mevrouw van Ham-melin ! laat mij schielijk toe bij de Aartshertogin'quot;

•gt;Het is het uur niet meer , Jonker! Mevrouw is na het avondmaal daar binnengegaan!quot; antwoordde de laatste driftig. en zij wees op eene kunst^:g gebeeldhouwde deur, die van een bidvertrek.

Maar de andere dame riep meer levendig : ^Bij alle Heiligen ! mijn Jonker van Geldre ' wat voert u dus onverhoopt en te ontijd hierheen ?quot;

«Stil , stil! schoone dame! gij hebt alle lieden van het slot niet om ons heen te roepen, als wij komen heimelijk en in baast, om een vertrouwd woord te spreken met onze welbeminde vrouw !'' sprak , in de plaats van den jongen Karei van Gelder . een man , die na hem binnentrad en rechtstreeks den weg nam naar het bidvertrek , dat Heilige der Heiligen van eene vrouw uit de middeleeuwen.

Maar die stem was ook daar gehoord , en de i verraste edelvrouwen hadden niet meer noodig , den komenden bij hare meesteres aan te dienen , i want reedo opende zich de deur: eene kleine ! blanke hand hief bevallig het tapijtbehangsel op,

en ]V^Taria Tan Fourgcudic. reen , beter nu . de Aartshertogin van Oostenrijk , vertoonde zich op den drempel.

»Maximiliaan, mijn lieve Heer! hoe groote vreugde gewordt mij nog zoo spade!quot; riep zij met eene verrukking . die zij niet noodig vond onder eenige hoofsche deftigheid te verbergen En nog eer zij een' stap vooruit konde doen , hem te ge-moet , was hij reeds bij haar , en hield haar in zijne armen. terwijl hij haar zachtkens voort schoof het bidvertrek in. Slechts even zag Maria om en zeide glimlachend tot Mevrouw de Chan teraine: »Nu past u goede waakzaamheid; dit maal voorzeker wil ik ongestoord blijven.quot;

«Heb geene zorg. mevrouwe 1quot; sprak Maximi-liaan , «mijn wellieve Jonker van Geldre blijft mij wachten , en hij weet, hoe kwalijk stoornis mij dienen zou ter dezer stond quot;

De edele vrouwen en de jonge Vorstenzoon gingen dan ook bescheiden terug, in het midden der zaal. toen de deur zich achter het hooge paar had gesloten ; wij echter hebben niet noodig die bescheidenheid te volgen ; wij gaan met hen binnen ; wij zien Maria weder , en nu zonder list of vreeze samen met haren Maximiliaan: wij zien haar als zijne gade . als de weeze van Karei den Stouten , die met Frankrijk oorlog had moeten voeren, om haar erfgoed en hare onafhankelijkheid te bewaren: als de Vorstin, die met hare onderdanen had moeten rechten en met hare groote Leenmannen twisten; die hare raadslieden had zien vermoorden door een uitspattend volk, dat met den moker des oproers het zwaard der ge rechtigheid had overweldigd ; als de vrouw , die de vrije beschikking over hare hand had moeten handhaven tegen burgers en adellijken. tegen buitenlandsche Vorsten en eigen Leenmannen, nadat Nancy haar had vrijgemaakt van de vaderlijke willekeur, en die, moedig als trouw, niet minder tegen een volk , dan tegen eenen vader, hare liefde had beschermd, en haar woord had gestand gedaan aan den man van hanr hart; wij zien haar weer 'als moeder van drie kin leren en die toch eenzaam ctond als eene kinderlooze ^!

Drar liggen vele rampen, en smarten, en pijnlijke grieven , en schokken, in die enkele optelling van wat zij heeft doorleefd ; maar de sporen van zooveel levensondervinding mogen leesbaar zijn op hare trekken , hare gestalte moge de verandering hebben ondergaan . die dat alles heeft aangebracht. toch was ze nog altijd eene jonge vrouw , nog altijd eene schoone ! Nog altijd was er in hare bewegingen als in de uitdrukking harer gewaarwordingen diezelfde aantrekkelijke natuurlijkheid, die als kinderlijke jonkvrouw hare grootste betoovering was geweest, en die , hoe ook gewijzigd door den ernst van haren leeftijd , haar was bijgebleven als een ormisken-baar merkteeken eener edele en oprechte ziel, te trotsch en te rein om zich te verbergen. Hare losse, onbezorgde vroolijkheid zeker was ge-| temperd, maar het wilde meisje was, ondanks den druk der levensmoeite en der regeeringszor-gen, eene opgeruimde vrouw gebleven , die de wereldsche zaken niet zwaarder tilde dan ze verdienden en zich niet in ziekelijken weemoed toegaf . maar die lustig het hoofd ophief, zoodra zij een steen des onheils zag weggewenteld van voor hare voeten , of een droppel zegen neêrdauwen op haar pad.

Hare kleeding was ditmaal stemmig en droef; zelfs hing de rouwveile aan hare wrong; minder de étiquette misschien , dan de behoefte van haar hart, drong haar , om dus in hare kleederen het afsterven te gedenken v.tn haar kind Fran^ois , waarvan zij slechts vier maanden moedervreugde had gekend. Ook Maximiliaan is in uiterlijk voorkomen veranderd Vooreerst draagt hij nu het harnas , een' krijgshaftigen dos . die hem gemeenzaam is geworden als aan Karei zolven, sinds hij op diens hertogsstoel plaats heeft genomen. Zijn fijn en bleek gelaat vertoont de kenteeke-nen van vroegere zorgen , van ernstig nadenken , en een plooi van zwaarmoedigheid schijnt zich voor vast gevestigd hebben tusschen de blonde wenkbrauwen. Geen wonder ook! Op zijn negentiende jaar opgeroepen van uit de voogdij eens vaders , om Vorst en Heer te zijn over landschappen en over burgers , wier eerste poging het altijd was . hunne Vorsten zelve onder hun meesterschap te brengen , en hunne Heeren gaarne dien naam te gevenquot;, maar zoo weinig mogelijk de daad van heerschen ; een volk , dat Karei de Stoute zelfs met al de inspanning zijner krachten slechts had kunnen regeeren. en dat hij terugvond , beter dan ooit gewapend met zelfbewuste sterkte en met onafhankelijkheidszucht; — als kna ip zonder ondervinding, die nooit de regeerings-zorgen met zijnen vader had gedeeld , nooit in de geheime gangen der Staatkunde was ingewijd geworden : — als vreemdeling , te worden neergezet op den waggelenden zetel van Karel's dochter , in een rijk , verdeeld , geschokt door diens schrikkelijken val, verarmd door al de onrust en al de elementen van verwarring. die Karel's dolle ondernemingen en een zwak vrouwen-bestuur daarin geworpen hadden . met een' oorlog tegen een' machtigen en listigen nabuur , als eeiste voorwaarde van /ijne verheffing, ophanden — met niets anders dan zijn eigen oordeel en zijn' eigen' wil tot raadslieden ; — kon het anders , of het moest den jeugdigen Vorst schielijk gerijpt heV ben ; maar die rijpheid was duur gekocht, door bloedige grieven , door onverpoosden arbeid , door de slapeloosheid, die afmat, en door de teleurstelling . die den levenslust verkeeren in levenszatheid, Voorwaar! de eere. zoo gewenscht door velen , opvolger te zjjn van den Bourgondischen Vorst, wien hij zoo trotsch had gezien en zoo machtig . werd door hem betaald met den hoogen prijs van onbezorgde jeugd , vrooljjkheid en rust. Gekrenkt in zijne Vorstenfierheid gekrenkt in zijne eerzucht zelfs, had hij overal teleurstelling gevonden, in alles, slechts niet als echtgenoot en hequot; was alleen zjjne waarachtige liefde tot Maria, die hem toefluisterde, dat hij ondanks alles toch gewonnen had.

zaligheden des vredes ! — en tevergeefs!quot; zuchtte Maria.

«Niet tevergeefs, mijn lief! als de voorwaarden u passen quot;

»Ze moeten zonderling hard en onoorbaar zijn, als ze dat niet lorden.quot;

«Maar ze ] assen ons vietherhaalde Maxi-miliaan verdrietelijk »En daarom is het, dat ik tot u kom met hnaste en als ter sluip. Als die van Gent te weten komen , dat er vredesaan-biedingen gedaan zi n en n^:et aangenomen , ze zouden , ware het alleen uit tegenspraak, den pais eischen , en daartoe dwingen door de booze praktijken, die zij fluks ter hand nemen Daurom laat ons allereerst te zamen raadpiegen , en der gemeenten niets bekend maken , voordat wij gehandeld hebben Zoo leggen wij , om met hunne wevers te spreken , het laken in de beste vouwen . aleer wij het hun voorhouden.quot; Maria knikte toestemmend en de jonge Vorst ging voort:

«Mijnheer Lodewijk XI is. sinds den brand van Condé en Montaigne, en sinds ik hem najoeg tot Pont a Vendin, zoo aardig in het nauw gebracht, dat hij te Arras eene wapenschorsing heeft voorgesteld , die ik aannam en om goede redenen. Nu zou er uit dien stilstand een vaste zoen en gevestigde vrede kunnen verrijzen, bij wijze van verbond en bijzondere vriendschap.quot;

«Mistrouw den geslepen vos, als hij u dus de handen likt viel Maria haastig in.

quot;Hoor dan het einde .... Door eene verbintenis van onze dochter van Oostenrijk met den Dauphin Karei, wien God met den kortsten make tot een' gezalfd Koning van JVankrijk f , ,

«Onze lieve Vrouw , mijne goede patronesse!quot; riep Maria, «dat zal nooit zijn, zoo God mij verhoort en sterkte verleent Mijn arm kind, Margaretha, in het hol van deze wolven ! Mijne paarle te verruilen voor het lood hunner ontrou we vriendschap ! Nimmermeer !quot;

«Zoo ook meen ik het,quot; sprak de Aartshertog: Èfcen alevel. ...quot;

IP «Ten leste denken ze nu op de dochter voor [pen gemaal, waaraan ze eerst de moeder hadden jkvillen overleveren. Schoon het nu beter past wan leeftijd. zou het toch mettertijd een even «onvoegzaam paar zijn als Mijnheer van Calabrië 'jhet wezen moest voor mij.quot;

F «Wie spreekt van ze samen te voegen . mijn plicfste! maar hierop wilde ik neerkomen: met de toezegging der hand zijn wij vooreerst uit den drang Mevrouw van Oostenrijk is twee jaren oud: negen tot tien jaren kunnen er verloopen , eer er zelfs van wettelijke ondertrouw sprake kan zijn. In dien tusschentijd zijn we door het bondgenootschap met Frankrijk sterk geworden, hebben onze goede onderdanen tot gehoorzaamheid gebracht • wie weet zelfs , wat er dan niet meer kan gebeurd zijn in het verloop der tijden ? Wie tijd wint, wint het al. en zoo hebben wij den loozen vos in zijne eigene strikken gevungen.'quot; «Denk aan de schoone fabel, waar zijne Ma jesteit, onze Heer Vader, den afgezanten van

Frankrijk mee ten antwoord stond,quot; sprak Maria, met beduiding den vinger opheffende

«Wij verdeelen den huid niet; wij zien slechts toe . hoe wij jagen zullenhernam hij met ee-nen fijnen glimlach

«Houden wij ons toch af van de dwaalpaden der listigheid en kwade trouw ! De eenige maal, dat ik, door den nood geperst, de wijk daarheen heb genomen. heeft slechte uitkomst gehad , kwa profijt en schande gebracht over mij, enden dood over mijne trouwe raadslieden.quot;

' Omdat gij u in die jonste gewaagd hadt wet den verrader Lodewijk, maar wat ik wil drijven , is tegen hem , en blijft veiliglijk besloten in ons eigen harte. En geloof mij , de Vorsten kunnen in staatszaken niet handelen als de kleine luiden . schoon ze der Christenen wet daarom niettemin bewaren in vromigheid des harten Hierin is voor hen eene andere wet, dan voor de overige menschen. Geen van onze voorzaten hebben ons daarin voorgegaan ; geen van onze nakomelingen zal er ons in volgen Mijn vader , die een gezalfden Keizer is van het Heilige Room-sche Rijk, heeft niet alfijd trouwe kunnen houden, noch dat gewild De Hertog Karei, uw Heer , dien God vergeve ... tel de keeren , dat hij u-we hand toezeide, zonder voornemen om die te geven.quot;

«Lacy ! gij zegt waar l¹' stemde Maria toe, op doffen toon, maar eensklaps riep zij met warmte en nadruk : «En heb ik zelve niet zooveel last geleden van zooveel wisselende huwelijkskansen in mijne jonge jeugd en ten lesten nog bittere zielesmart. dat ik mijn dochterken daaraan zou prijsgeven van hare wieg af....?¹'

«Niet beter is het lot van Vorstenkinderen hernam de Aartshertog. de schouders ophalende.

«Maximiliaan! dat klinkt anders, dan gij moet gesproken hebben in dien kroningsnacht te Trier, waarin gij zooveel geleden hebt, als gij mij zelf daarna hebt verhaaldquot; — en zij zag hem droevig teeder aan Hij wendde het hoofd af voor haren blik.

«Wat kan ik zeggen. Mevrouw! sinds gij my tot een regeerend Vorst hebt gemaakt, drukken mij de zorgen van den Staat. en ik heb nauw den tijd, op mijne eigene genegenheid te uwaarts te denken, terwijl zwaarwichtige belangen mij in het hoofd woelen .... en daarom, gij doet niet wèl . mij de ellende van dien naren nacht voor het geheugen te brengen. want het was ondraaglijk — wat ik van toen af geleden heb tot op den volzaligen dag. dat gij uwen brief en boden tot den Keizer zondt, met dien klaren diamant, zuiver als uwe trouw!.. . . het zou my verweek el ij ken , tot ik de groote nooddruft van deze landen en onzer beider welvaart voorbij-zag quot;

«Mijn arm kind zal dan onthouden worden , wat ik ten leste verkreeg, en waarbij mij zooveel heil en troost gewierd : zich een' gemaal te kiezen naar eigen zin Waar was daarna leed of last, dien ik niet gewillig en gemoedigd droeg ?

Waar was onspoed of aarclsche tegenheid, die mij ' tot desperacie bracht?quot;

«Maria/mijne en welbeminde!quot; riep de Aartshertog , en er blonk een vocbt in zijn oog , dat geen vijand er ooit in gewacht zou hebben , en hij sloeg /.ijnen arm om haren hals , tot ze door zachten dwang genoodzaakt was hem aan te zien. «Neen, zekerlijk zal ik ons kind niet misgunnen, wat ons beiden tot hoogste vreugd en soulaes heeft verstrekt , en strekken zal ons leven lang. | Want ook , wat ik vele en groote grieven gele-i den heb van uwe poorters, wat onheusche norsch-heid van uwen adel, wat haat en overlast van uwe naburen, veel en meer, dan een hoog en welgeboren gemoed dragen m ^cht met lydzaam-| heid ! En heb ik 'het niet al verkropt en gedragen met mannenmoed. schoon nog in jonkheids eerste drift, overdenkende, uit oorzaak van welk groot geluk het mij toekwam, en het nooit ver-wenschende, maar veeleer zegenende — en al-leen berouwende , dat ik u het zware toch niet | lichter kon maken.quot;

«Ik zeg en verzeker u . het was niet zwaar aan uwe zijde, schoon het droevige dagen waren, die wij samen overbrachten — en lacy ! nog in leven voegde zij er fluisterend bij met eenen diepen zucht.

«Tn gedenken dan van die droeve dagen , en van de groote liefde, die ons samenvoegde en die ons hielp ze welgetroost door te komen, zweer ik u bij mijne riddereer , o, mijne lieve en welgetrouwe gemalin , dat Mevrouw Margaretha van Oostenrijk niet uitgehijlikt zal worden legen uwen wil en haar begeeren, zoolang ik het verhinderen kan! en dat de schorsing van Arras geen pais zal worden, zoo Lode wijk aandringt op meerder dan eene voorloopige toezegging van j mijner dochters hand !quot;

En hij was opgestaan en hief de rechterhand op, als bij een' plechtigen eed.

»Ik dank u, mijn gemaal, mijn nobele Max!quot; riep Maria, eveneens opgerezen en beide armen ! gekruist over de borst vouwende , als om hare i innige dankbaarheid aan te duiden ; daarna ver-! viel zij eene wijle in een gepeins, waaruit Maxi-1 miliaan haar opwekte met de vraag :

«Wat meent gij , dat de Vlamingers en Bra-j banders tot deze onderhandelingen zeggen zullen? i Zouden zij den vrede willen, en Margriete gun-^; nen aan den Dauphin ?''

»Die vraag , Heer V' riep Maria , verwonderd i de oogen opslaande. »Weet gij dan niet, dat de i oorlog met Frankrijk de grootste grieve is , die ; ze hebben tegen u ?quot;

Neen! dat wist hij niet, en dat zou hij niet geloofd hebben , al hadden duizend monden het ' hem toegeroepen. Of liever, het was hem gezegd, : toen hij te midden van dat rijke en weelderige i ; volk tot de uitvinding van looden gelden moest i komen , om zijne oorlogskosten te steunen : toen ; eene ridderlijke en strijdlustige adel hem tot de-i zen krijg alleen liet te velde trekken; toen die i krijgers, anders zoo fier en overmoedig op hunne I overwinningen, met een norsch en morrend zwijgen de zijnen begroetten ; het was hem gezegd , maar hij had het niet begrepen , en dat hij het niet begrepen had, bewees, dat Maria, hoe ze ook mocht roemen in hare keuze en er gelukkig in zijn als vrouw , als Vorstin van Bourgondië eene meer voorzichtige had kunnen doen , maar zeker als Hertogin van Brabant, als Giavin van Vlaanderen . tot geene slechtere had kunnen komen. Maximiliaan vereenigde in zijn' persoon en in zijne verhouding tot anderen alles wat hem ongeschikt moest maken tot regent van het Hertogdom , op het oogenblik, dat hij er toe geroepen werd Zijne jeugd wrocht hem mistrouwen bij allen; zijne armoede kleinachting bij trots chen adel en schatrijke burgers; de uitgestrekte macht van zijn' vader achterdocht bij allen, die vrijheden te verliezen hadden , en zijn naam vreemdeling een' volstrekten haat bij geheel het volk. Alle andere huwelijkswervers van Maria hadden hunne vrienden gevonden in hare Staten. De Dauphin had zijnen aanhang van Franschgezinden ; de zoon van Kleef eene machtige partij onder den adel; Adolf van Gelder een' krachtigen steun bij het volk. Frederik s zoon alleen vond niemand dan Maria , de machtelooze vriendschap van Margaretha, Ka-rel's weduwe, en van enkele grooten, die zonder baatzucht aan de erfgename hunner Vorsten gehecht waren Trouwe maar zwakke steun die allen ! Geen edel en waardig raadsman zelf uit de landzaten stond hem in die eerste bange dagen ter zijde ; geen moedige en helderziende naast hem , die hem inlichtte van de reden en den oorsprong dier eischen en wenschen van een volk , dat hem vreemd was in zeden , welks karakter hij onjuist moest zien en welks vrije manieren hem stuitten , gewoon als hij was aan de slaaf-sche onderwerping der Duitschers. Het zachte woord, waarmede Maria het hem soms duidelijk ; trachtte te maken, hield hij voor den schroom der zwakheid, voor de gebogen vreeze der vernederde Vorstendochter , en het overtuigde hem nooit. Daarbij , een vernuftig. een fijn. een goedhartig, een dapper jongeling mocht hij wezen ; — voor de overmoeilijke taak, die hem met Maria's hand werd opgelegd . was hij noch geboren, noch gevormd Hij zag eenzydig, hij zag valsch. Zijne staatkunde was eene linksche : hij richtte den blik op het kleine, op wat diclit bij hem was; —het groote , de gewichtige toekomst, ontging zijn oog Zoo had hij slechts onbesuisde muitzucht en stijfhoofdige zucht tot tegenspraak willen zien in die diepgewortelde toeneiging voor Frankrijk, in dien algemeenen onwil tegen den oorlog met dat gebuurland. Zoo had hij de waardige houding van een vrij volk. dat verbitterd was en gegriefd door de onvoorzichtigheden en de ongelukken van zijne laatst Vorsten, maar dat die Vorsten trouwe hield , ondanks verontwaardiging en rampen , — niet weten te scheiden van de woeste en banne-looze samenscholingen van een baldadig grauw, dat ten alle tijde oproer krijt om der plundering wille. Zoo was hij , met al zijn vernuft, niet

schrander genoeg om te begrijpen, dat Lode wijk XI de man niet was, dien hij zou kunnen verschalken ; zoo was hij slim genoeg. om eene krijgslist uit te denken en behendig genoeg, om die schielijk en ordelijk uit te voeren . maar niet om een groot algemeen plan van staatkunde of van oorlog op te vatten, te overzien , en al zijne handelingen. van de kleinste tot de grootste toe, daarnaar te wijzigen. Zeker , hij was dapper, en hij streed met oordeel , met geluk zelfs, maar de tijd der strijdbare Vorsten was met Karei reeds geëindigd; staatkunde begon reeds persoonlijken moed te vervangen, en Maria's Staten vooral hadden te zijner tijd meer wjjze voorzichtigheid noodig. dan bloedig krachtbetoon. De gebogen Frederik III zelf zou hier beter de plaats hebben vervuld . dan zijn trotsche, vurige zoon Wat Maximiliaan later gev/orden is , toen hij het Duitsche Keizerrijk heeft geregeerd , nevens al het jindere, wat hem op de schouders lag, beoordeelen wij nu niet; — de school der oudervinding en der jaren is eene krachtige en nutte ; maar zelfs dat hij den dubbelen adelaar in zijn wapen beeft gevoerd , bewijst een weinig tegen een hoogvliegend en sterksprekend talent * want, met enkele uitzonderingen, hebben de Keurvorsten altijd gezorgd . geen te uitstekend , geen te behendig meester boven zich te stellen. Of ze een' zoodanigen in Keizer Maximiliaan hebben gewacht of gevonden, is hier niet de vraag, daar wij den Aartshertog nu weer verdiept zien in dien vertrouwelijken en gemeenzamen kout, waarop het gesprek over de staatszaken de echtelingen als van zelve en bij wijze van vergoeding had teruggevoerd.

Maria, die, ondanks al haar lijden en al de zekerheid van het overwicht harer stoute burgers, nog genoeg Vorstinnenfierheid had behouden , voelde zich juist dan dubbel gewond, als haar gemaal zich daaronder moest bukken, en zoo ontviel haar nu eensklaps het bittere woord :

«Dat de zoon van Oostenrijk en de dochter van Bourgondië zóó moeten samen zijn , om met zulke woorden te raadplegen in zoodanigen nood! Wie had dat gespeld , toen wij samenstonden, hand in hand , voor het altaar, het fierste, het machtigste bruidspaar van de Christenwereld, en ik durf zeggen ook het gelukkigste?quot;

«Zoo was het, mijn l.efste lust! en wat al schoone hope en jolijselijk verschiet meende ik niet te zien, op zoo hoogen top van staat; bereikt hebbende het beste deel mijner aardsche wenschen ! Hoe ik benijd werd. en mijne groote fortuin geroemd door geheel de Christenheid! En hoe is dit al hu verkeerd in droeven wederspoed en verkleining van gezag ! Maar hoe ook het volk daarna woelde en morde , we hadden een' zaligen trouwdag, niet waar ? zonder glans of weidsche statelijkheid , die de Vorsten eer scheiut dan vereent ; een' trouwdag, niet anders, dan of wij kleine lieden waren geweest.quot;

»Een waar verbond van minne, zooals weinige Vorsten gebeuren mag!''

»IIoe het ongeduld mij perste u te zien, toen ik te Brussel was aangekomen ; hoe Mevrouw van York moeite had . mij eene wijle gezeten te houden aan het rijke en kostbare avondmaal, zoo sterk mij het hart trok u weder te zien, en hoe gij mij daarop verwelkomdet met heuschen mond en blij gelaat, en hoe de eerwaarde Bisschop ons de handen samenvoegde, en de edele Heeienvan Chimay en Gruthuze, trouwe vrienden zoo er waren . van bedrukte Vorsten , u als eererid Jers strekten en voortleidden ! Hoe Mijnheer van Kleef verschalkt was !'

»En dan de nobele kinderen van Geldre , die zoo jentig de waskaarsen droegen!quot; voegde Maria er bij met schitterende oogen , blozende bij de zoete herinnering en bij de zekerheid zijner liefde , die hem genoegen deed vinden in het oproepen van die beelden.

öEn toch, wat ik een arme bruidegom was!quot; begon nu weer Maximiliaan met zijn droevigen glimlach.

»En ik . hoe overgelukkig eene bruid Iquot; sprak zij , hem teeder aanziende «en hoe gezegend eene vrouw!quot;

»Wat gij eene schoone bruid waart, en een aanminnig vrouwken zijt gebleven riep hij, haar opnieuw met verrukking omhelzende: »Ja, wij hebben veel ramps en druks geleden deze vier jaren lang, maar God en onze lieve Vrouw schonken ons dien zegen , dat wij altijd troost vonden bij elkaar en voor alles.quot;

Zoo Maria ha l willen antwoorden. het werd haar verhinderd door een verward gerucht in de voorzaal, dat eenige stoornis dreigde. Ook hoorde men daarop de stem van Mevrouw d'Hamelin, die aankondigde, dat Heer Koen van der liosen. des Aartshertogs blijde Raadsheerzooals deze hofnar verzachtend genoemd werd, dringende haast had om te worden toegelaten.

»Wat mag het zijn?' vroegen de echtgenoo-ten elkander met blikken, terwijl zij den trouwen man tot zich riepen.

»Nobele Max !quot; riep Koen , terwijl hij de zilveren bellen van zijne narrenkap klinken liet, «en gij , edele Vrouwe! saluut en heil van uwe zonen van Oudenaarde, en in het geheel van al de Vlamingen en Brabanders samen ; ze vieren feest, dat bet tot Henegouwen klinken moet, en ze stoken zoo groote vreugdevuren, dat de ganzen in Artois er van braden kunnen.quot;

«Heiligen des Hemels! wat willen zij ?quot; riep Maria , verbleekend.

jgt;Spreek zonder omweg. Koen ! is er onraad ?'' vroeg Maximiliaan , e. zette zijnen helm op.

»Wat ze willen. Mevrouw? Zij willen madeliefjes planten tusschen de leliën, slechte tuinlieden als ze zijn , en ik kom vragen , of ik hen moet beduiden, dat beide in dezelfde aarde niet bloeien kunnen.quot;

»Mijn dochterken is verraden !'quot; gilde Maria.

»St.-Joris vertrooste mij ! wisten die van Gent dan den handel van Arras al zoo schielijk als wij zelve , vrome zot ?quot;

»De poorters staan vroeger op dan de Heeren,quot; | antwoordde Koen, «en m jn Compeerken van ; Frankrijk is een burgerman, die gewoeld heeft ; met zijne consorten en daarmele geheuld, terwijl mijn gebiedende heere nog lag en sliep met de zijnen. Het was voor hem al dageraai, toen het , bij u nauwelijks schemerde.quot;

«Nogmaals door dien fij'naard verschalkt!quot; I stootte de Aartshertog uit, bleek van toorn en i zich de lip verbijtend.

ylk had het gevreesd,quot; hernam Maria droevig, j «Meen nu niet, dat gij macht zult hebben , het vervolg te weren. En wee mij , droeve, scboon tweemaal gelukkige moeder! nu ben ik der Hei-lig^e gelijk, wie, een wolf het eene kind roofde : en een leeuw het andere.quot;

»Houd ruste! met het zwaard in de hand zal ik ze u heroveren !' riep de Vorst, en had reeds : zijn wapen uit de schede getogen. »Geen vrede ! te Arras , geen schorsing zelfs! ik wil niet. dat de Gentenaars zich moeien in mijne zaken; ik wil de hand niet zijn, die uitvoert, wat zij be-1 sloten !quot;

»0! dan zal er bloed stroomen!quot; riep Maria, op de knieën nederzinkende, «weder bloed en altijd geweld . altijd onrecht, van welke zijde dan ook! Al het bloed, door mjn' Heer vader roekeloos gespild, komt terug op mijn hoofd ! Neen, Heer en gemaal! laat dat niet zijn . hinder gij dat voor het minst Ik had bij mijns Hertogs leven om het staatsbelang reeds geenquot; vader meer; daarna was ik droeve weeze, zonder voogd of schutse; nu sta ik hier, moeder zonder kinderen; laat mij ten leste geene vrouw worden zonder man! God weet, wat om nog zou kunnen scheiden; daarom blijf gij met mij, en ik zal achten niets verloren te hebben.quot;

Maximiliaan hief haar op, en kuste haar op het voorhoofd; diep geroerd verzuchtte hij : «Sta mij nu bij te dezer ure met goeden raad. Wat vang ik aan ? Deze te voldoen , mijne eere te reiden, de Gentscnen te vernederen , hoe kieze ik hier het beste ?quot;

»Als vroeder lieden hoofden draaien, moet de wijsheid wel herberg zoeken onder de kap van

een' zot quot; sprak Koen. zonder aarzelen, met een' j vrijen en vasten blik op zijn' Heer. «En zoo i volg wal zij mij toefluistert, gevader Max ! Ont- j houd dien goeden mannen den vrede niet, waarop zij zich gespitst hebben; geef liever, dan dat gij moet laten nemen , en zoo de conditie u niet lijkt, waarop peetoom Lodewijk n de hand toereikt, neem dan den tijd tot bondgenoot Daar Mevrouw de Beaujeu i) geen minnekind begeert, zullen wij onze Oostenrijksche paarle nog langen tijd in de schulp houden. En wie weet, of Fran-Qoisen en Gentenaren te dien dage zoo luid zullen schreeuwen als nu !quot;

De raad van den Hofnar werd gevolgd , misschien minder, omdat het eene goede was , als wel omdat hij des Aartshertogs eigen besluit herhaalde. Brabant en Vlaanderen waren voor het eerst met hunnen Vorst eenstemmig, en deze zag daarop zooveel rust en goedwiligheid om zich henen . dat hij tijd en lust vond , om de gaping , in de ridderschap der Vliesorde ontstaan , plechtiglijk met waardige led^n aan te vullen. En Maria, — over het lot h^rer dochter vooreerst gerustgesteld, omdat geene der partijen met het uitvoeren van het verdrag voortgang maakte , Maria had weer moed en vroolijkheid, om het feest en tornooi bij te wonen, dat te dier gelegenheid in 's-Hertogenbosch werd ge-hou len.

En toch is Margaretha van Oostenrijk negen jaar later als gehuwde bruid van den Dauphin Karei bekend geweest, maar hare moeder beleefde niet den treurigen dag, dat de Jonkvrouw, tegen des vaders wil. door Willem Rijm en Jacques Coppennole naar Frankrijk werd heengevoerd; reeds in 1482 zag Maximiüiaan de jeugdige aan zijne trouwe ontvallen. Maar hoe kort ook van duur, hun huwelijksleven, waarvan wij een klein tafereel gaven , was een zeldzaam voorbeeld geweest van een' gelukkigen Vorstenecht, waaraan de Aartshertog, zelfs toen hij reeds Keizer was , nooit meer kon denken, dan tot tranen toe geroerd.

1) De ilochter van Lodewijk XI. die veel invloed had.

De oiwiih.iai is ecu slil, zicli iloor bi jten viistlicchlend en voorl/iii{jen(l insect; de ware egoist zon de geheele wereld in eenen kon/.eniijeniolen knniien m;deii , en 'I al om zijn {jeziclit of zijn kamizool rood le verven.

JEAN PAÜI..

LADY MARIA JEVERLE5S AAN DE HERTOGIN VAN C.

Eene vrouw , die moeder is eener achttienjarige dochter en nog, daarenboven, Lord Jeverless tot echtgenoot heeft, moet vaak genoegens en begeerten aan hare berekeningen opofferen.

De season is reeds aangevangen ; alles ijlt naar Londen; twee luisterrijke assemblees zijn er reeds gegeven ; entreekaartjes , voor de eerstkomende raouts , liggen vóór mij op mijne schrijftafel, en toch vertoef ik nog met mijne Annj, die beter : danst dan menige eerste danseuse van de opera, wier élégante taille in onze coterie haars gelijken niet vindt, hier. op Chnmmore-Castle , bij den ouden St.-Really, die altijd buiten woont, sinds hij zijn prachtig hotel in de hoofdstad , tot zijns zoons meerderjarigheid, aan Sir William R verhuurde.

Hij leeft daar echter niet eenzaam ; zijne oud-vaderlijke gastvrijheid en goed humeur maken, dat hij zijn ruim kasteel bijna altijd opgevuld ziet met gasten, die er komen , om onder de vrienden van den aanzienlijken Lord geteld te worden , of, omdat zij smaak vinden in hem zeiven . of in degenen, die men er aantreft. Thans echter, nu de fashion naar de stad trekt, zoude het hier spoedig ledig geworden zijn , zoo niet onze gastheer aan een gedeelte van zijn gezelschap had voorgesteld, om te blijven tot den dag, waarop zijn zoon meerderjarig wordt, daar hij dien met eenigen

luister wenscht te vieren. Eenparig werd er besloten , niet te vertrekken: mijn gemaal echter uitgezonderd: hij , die zich hier niet vermaakte. niet inziende , dat hij ergens noodig kan zijn , waar hij zich niet vermaakt, verliet ons, en aan mij alleen bleef het dus opgedragen, om een sinds lang ontworpen huwelijksplan voor mijne dochter tot stand te brengen. Ziedaar de oorzaak mijner afwezigheid van Londen, in eenen tijd, die zeker door hen, die mij geen goed hart toedragen, gebruikt zal worden, om de ontwerpen, welke hun eigenbelang medebrengt, voor te staan. Doch van dit alles thans niets; liever maak ik het u duidelijk, waarom ik u schrijf.

Ik heb eene verbintenis op het oog tusschen mijne Anny en den jongen erfgenaam van Chnmmore-Castle , Jjord Stephan , die zich thans, om eenige geschillen over zijns vaders bezittingen in Schotland, en wel bij u te Edinhurg bevindt.

Men verwacht hem spoedig hier; doch op dit tijdstip zoude zijne tegenwoordigheid mijne plannen tegenwerken. De voortgang zijner zaken hangt af van uwen gemaal, tot wien hij zich zeker wenden zal; haal dezen dus over , om hem zoovele zwarigheden in den weg te stellen, dat hij den langst mogelijken tijd daar vertoeve; doe dit, Jeany! gij zult u toch deze moeite wel willen geven voor de vriendin, die uwen echtgenoot verzekeren kan , dat gij den Minister A. nooit gekendquot; hebt. Ik vermoed in Stephan eene sinds lang gekoesterde liefde voor zijne nicht Editha, den oogappel van den ouden Stë.-Really. Hoe zij over den Lord denkt, weet ik niet: maar zij zoude, in ieder geval, dwaas handelen, met zijne hand niet aan te nemen , zoo hij haar die aanbood; en wat werd er dan van mijn ontwerp? Het toeval is mij aanvankelijk te hulp gekomen. Een jeugdige Fransche Markies, die den ouden Heer voor eenige dagen het leven redde, bevindt zich hier, en geniet al de voorrechten eens bloedverwants. Ik heb dien jonkman nog niet kun-

nen doorgronden : zijn voorkomen is belangwekkend, ernstig , zwaarmoedig zelfs : ofschoon klein en slank , is zijne houding fier en gebiedend ; zijne kleeding, zijne manieren, zyn blanketsel kenmerken den overdreven' modezot; hy is coquet op zijne handen, als eene jonge vrouw, die piano speelt, en toch merk ik somtijds sporen van gezond verstand, van juist oordeel, van geestkracht bij hem op, enkele malen aan eenen zweem van woestheid gepaard, die men bij den gewonen modeslaaf niet vindt. Bij mij staat het vast: hij is niet i ical hij schijnt; maar is hij beter, of slechter dan hij zich voordoet ? Nog kan ik zulks niet beslissen ; ook vraag ik weinig daarnaar ; maar daarentegen komen mij uitnemend te stade zijn mij niet ontglipte hartstocht voor Editha, St.-Really's ingenomenheid met hem , en de onverholen genegenheid van het meisje , dat, even romanesk als dweepachtig , zich met hare geheele ziel hecht aan den zonderling, dien ik geneigd zoude zijn oenen avontuurlijken jongeling te noemen , indien zijn rang en fortuin niet voldoende bekend waren. — Houdt gij dus slechts Stephan voor alsnog terug , dan vindt hij bij zijne wederkomst een ander met zijne nicht verloofd, en mijne Anny gereed, den teleurgestelde te troosten, met al de eigenaardige deelneming der onschuld. ..! Wat dunkt u , volgt hieruit niet, dat Jeu er less en het naburige Chummore-Castle, door den tijd, denzelfden gebieder zullen toebehooren ?

Ik wensch echter , dat deze zaak spoedig haar beslag krijge , want voor langen tijd kan ik mij niet van Londen verwijderd houden; gij weet, de vermaken zoek ik daar juist niet, om mij te vermaken; maar ik beschouw ze als middelen , om voorgestelde bedoelingen te bereiken, en zulke middelen, moet men nooit verzuimen.

Gy zijt misschien nieuwsgierig, om te weten , hoe ons gezelschap hier is te zamen gesteld. Behalve de oude Lord. onze gastheer , wien niets kenmerkt, dan zijne opgeruimde welwillendheid , zijne nicht en de Fransche Markies Xavère Des-méranges , van wien ik u hierboven sprak , bevinden er zich nog twee Dames : Lady Louise A. (de tante van uwen Minister) en Miss Belmore : beiden beteekenen niet veel; doch het mannelijk personeel is des te beter bezet: wij hebben hier een' der Lords van de Admiraliteit, Glossonby , die zoo goed weet te vertellen; den eerwaardigen Doctor W., schrander Godgeleerde, beschaafd en gezellig mensch; voorts de Squire Charles , een jong Kapitein, en een paar onbeduidende dandie's , die niet weinig verlegen zijn met hunne contenance tegenover Xavère , welke hen' soms door zijne onovertrefbare verfijning en tact, tot wanhoop brengt. Kunnen zij hem reeds daarin niet volgen, verbeeld u dan, hoe zij hem aangapen , als zijn scherpe geest, in stoute vlucht, zich boven alles verheft, en hij zijne denkbeelden ©nder woorden brengt, die men poëzij zoude kunnen noemen. Gij begrijpt, hoe ik mij hiermede vermaak , vooral, wanneer ik zie, hoe Editha den jongeling met hooge bewondering aanstaart, en

-Really geheel oog en oor is, om op te vangen, wat hij wel niet begrijpt , doch hem ongevoelig wegsleept.

Thans vaarwel, Jeany, ik heb meer geschreven, dan ik mij had voorgesteld; meer, wellicht, dan u amuseeren kan. Sla daarom vrij over , wat u in mijne letteren onbelangrijk voorkomt, behalve mijne bede omtrent Lord Stephan; gij bewijst hiermede een dienst aan iemand, die zelfs, na genotene weldaden, zich gaarne dankbaar betoont.

Nog iets: uwe zuster Sarah schrijft wel eens aan mijne dochter, de laatste moet volstrekt onkundig blijven van mijn ontwerp, het te kennen zoude haar een air gauche geven , en juist die naieve losheid benemen, waarmede ik manoeuvreeren wil; Sarah wete dus niets !

Zeg alles , wat aangenaam is aan uwen echtgenoot van

Uwe MARIA.

De inzage van dezen brief stelt ons in staat , om met eenige kennis van deszelfs tijdelijke bewoners, en de betrekking, waarin zij tot elkander staan , Chummore-Castte binnen te treden. Wij vinden daar al de door Lady Jeverless opgenoemde personen in de ruime gezelschapszaal rondom de theetafel bijeen, eenige dagen na het afzenden van gemelde letteren.

Lady Editha schenkt de thee, met die ongemaakte bevalligheid , welke in hare geringste bewegingen doorstraalt. Bij den eersten oogopslag zal niemand haar schoon noemen, vooral dan niet, wanneer men haar vergelijkt met de schitterende Anny, die aan hare zijde zit; maar er ligt, bij eene meer opzettelijke beschouwing van dat liefelijk gelaat , eene mengeling van zachtheid en diep gevoel, iets zoo onwederstaanbaar roerends over hetzelve verspreid , dat men zelfs te midden van volmaakt regelmatige schoonheden, den blik telkens weêr tot haar zoude wenden, evenals iemand , die , lang op flikkerend vuurwerk gestaard hebbende . met smachtend verlangen het oog naar verfrisschend groen richt. Hare gestalte is siank en rijzig : doch haar eenigszins gebogen hals , op welks «blauw geaderde sneeuwquot; de rijke bruine lokken bij iedere beweging van het hoofd , heen en weder spelen, ontneemt aan hare houding die stijfheid, welke in de sierlijke trotsche gestalte vaak tegenstaat. Na haar valt ons al dadelijk de gastheer zelf in het oog ; zijn vergenoegd gelaat, waarop minzaamheid en goedheid uitblinken , draagt de duidelijkste blijken, hoe hij, met zich zei ven en anderen tevreden, niets beiiamt of wenscht, dan vrede en vreugde rondom zich te zien heerschen. Zijne kleine ronde oogen zijn noch de weerkaatsende spiegels van zielskracht, noch van scherp vernuft, en men leest in iederen weinig beteekenende trek van zijn ka^m en helder gelaat: «deze was de gunsteling der fortuin ; geen hartstocht belette hem, hare gaven rustig te genieten, en geen haat of eerzucht verstoorde ooit zijnen zielsvrede.quot; Niet alzoo schjjnt het met

den Hemel. Markies!quot; hernam kort hier-. op Chayles , »waaraan dacht gij dan toch eigenlijk , toen gij ons dien uitroep toevoerdet ?quot;

»Aan de ravenzwarte haren van Miss Annyi hernam Xavère , terwijl hij zijne fijne zijdeachtige blonde lokken met kennelijk zelfbehagen wegschoof, en zijn geheel wezen weder die uitdrukking van zachtheid en leidzame weerloosheid aannam, die hetzelve gewoonlijk kenmerkte. »En,quot; vervolgde hij, terwijl zijne stem weder dien liefelijk welluidenden toon gaf, die zoo geheel voor i hem inneemt, »ik betreur het, dat ook zij niet ! beter partij weet te trekken van eene zoo rijke I gaaf der Natuur.quot;

«Op welke .wijze beter dan nu ?quot; vroeg Lady Jeverless , terwijl Anny hare zwarte oogen uit-vorschend naar den spreker wendde.

)jZie de golvende lokken van Lady Editha, hoe ' zij daar op dat vlekkeloos albast met zinbetooverend 1 gewiegel heendansen, als donkere elfen in het ' zachte maanlicht; hoe schoon ! Hoe geheel be-; antwoordt dit kapsel aan het rechte doel der Natuur, die wilde, dat zij in sierlijke kronke-i lingen zoude nedervallen: dit alleen is de hoog-i ste volmaking der kunst, want zij vereenigt het naïeve der oorspronkelijke vorming met het bijge-■ voegde sieraad der uitvinding.quot;

»Ik wist waarlijk niet, dat er zoo diepe zin lag in mijne wijze van het haar te dragen ,quot; viel Editha , hoog blozend, hem in de rede. ))Gij, overige Dames!quot; ging Xavère voort met I eenen ernst, die sommige Heeren deed schateren van lachen , «gij geeft uwe lokken daarentegen eene geheel tegennatuurlijke richting; met macht van sterke koordjes ontwent gij ze iedere golving , stelt ze in de onmogelijkheid, om haren rijkdom ten toon te spreiden, en doet hare éénige fraaiheid bestaan in die stijve netheid, welke volstrekt met de wetten van het ware schoon strijdt, en dat alles, omdat sommige Parjjsche toongeefsters het in den zin kregen, den wansmaak der Chineezen na te volgen (i). Waarom koos men zich niet liever de Hottentotsche schoonheden ten | voorbeeld ? die ten minste dragen het haar nog I in bevallige vlechten over schouders en rug.'¹«Zonderling , hoogst zonderling !quot; spraken eenige Heeren , toen de Markies, na dit gezegd te hebben , snel een geëmailleerd gouden doosje uit zijn zak haalde, en daaruit eene pastille nam en die behendig deed ontgloeien aan het aetherlamp-je, dat onder de bouloir brandde, terwijl hy er, tot de Dames gewend, bijvoegde : »het zijn echte Turk-sche, waarschijnlijk voor schoone odalisken vervaardigd : laat dit hier branden als een verzoenend reukoffer voor de vrijheid , die ik nam, met in eene voorbijgaande luim eene mode af te keuren , die ook door u werd aangenomen.quot;

»Mocht gij een stamelaar worden, verwijfde Franschman!quot; riep een der dandy's half luid.

De Markies hoorde dit, doch boog zich slechts, met zijnen gewonen glimlach.

«Maar zeg ons dan toch, wat soort van mensch gij eigenlijk zijt, Desméranges ?quot; dus ving de eerwaarde Doctor W. aan. «Terwijl wij in allen ernst met u redeneeren over berichten uit onze nieuwspapieren , vervalt gij in een gepeins, waaruit gij niet ontwaakt , dan om bij een onverschillig woord , dat op u geene de minste betrekking had , vuur te vatten, en eene houding aan te nemen, als een acteur, die den verbolgen' Krijgsgod voorstelt; en eer men nog van zijne verwondering bekomen is , eer men u beduiden kan, wat men bedoelde , heft gij eene half ironische , half philosophische bespiegeling aan over de haarlokken der vrouwen . . . .quot;

«En wat het sterkste is,quot; zeide Sir Charles, «hij berispt het in haar , dat zij de mode volgen ; en ik houd mij overtuigd, dat geene van haar er eene zoo ernstige studie van maakt, als hij zelf, en ik geloof vast, dat geene Dame zoolang voor den spiegel bezig is , als de Markies.quot;

«Niet zonder reden : het is niet ieder gegeven , den das te kunnen omdoen , volgens alle regelen van het volmaakte code van den Baron de l'Em-pesé ; maar hij , die de geschiktheid tot het bereiken dier hooge volkomenheid in zich gevoelt, moet tijd noch moeite sparen, om die te bereiken. Maar, d-propos! van dassen, nu herinner ik mij, Charles ! waarom het mij , bij uw onhoffelijk ophangen , zoo angstig werd : mijne verbeeldingskracht stelde mij op ééns in de plaats van zulk eenen patiënt, en het denkbeeld alleen van eenen hennepen strop te verwisselen met de cravale d la Byron, of den col Oudinot; het verschrikkelijk wanstaltige van een blauw aangezicht deed mij huiveren , en in u meende ik reeds op mij zei ven den uitvoerder te zien van zulk eenen ondichterlijken dood, toen ik mij , door de uitroepingen van de omringenden, tot de gelukkige wezenlijkheid zag teruggebracht. Is u deze inlichting voldoende ?quot; ging hij voort, terwijl hij hem zijne fraaie , blanke, van schitterende ringen voorziene hand toestak. De Engelsch-man gaf hem de zijne.

«Uwe hand is pijnlijk ruw, gij gebruikt zeker niet Rowlands Kalydor, noch de cosmétiquc pdte d' amande van Mayer.quot;

«Loop naar den duivel, armzalige weekeling!quot; bromde de Kapitein tusgchen de tanden, en begaf zich naar eenen anderen kant der zaal. Xavère glimlachte opnieuw als iemand, die met zich zeiven tevreden is , en wendde zich weder tot de Dames.

«Schoone Editha! welken dood zoudt gij voor mij kiezen, indien ik jong moest sterven ?quot;

«Gij .... ster .... ven,quot; stamelde het meisje met verbleekte lippen, en zat daar roerloos , als gebeeldhouwd marmer.

«Den dood der hopelooze liefde heeft men u zeker niet toegedacht,quot; merkte Lady Jeverless, op Editha's ontroering doelende, spottend aan.

«De meest poëtische, dien ik kensprak Anny: «is het sterven voor eene geliefde.quot;

))Ja , bij God! die dood is schoon! o ware die mij voorbehouden !quot; zuchtte de Markies , en liet daarop terstond volgen :

»Editha! ii? heb soms grillige invallen, niet waar ? Vergeeft gij mij een dwaas woord, dat u schrik aanjoeg ?''

De jonkvrouw had zich inmiddels hersteld ; stilzwijgend reikte zij den jongeling de hand : zij had meer gezegd , dan deze had durven hopen.

Toen zag de Hertogin met zegepralende blikken op hare Anny neder.

S/.-Eeally , wien deze afgebrokene gesprekken begonnen te vermoeien, daar hij ze noch begreep, noch er smaak in vond, deed nu het voorstel, om te spelen. Dit werd algemeen goedgevonden. De kleine verwarring , die er ontstond, toen de speeltafels geplaatst werden, nam de Markies te baat, om onbemerkt de zaal te verlaten. Nauwelijks had hij een afgelegen kabinet bereikt, dat slechts spaarzaam verlicht was , of hij zonk op ¹ den eerstbijstaanden armstoel neder, in dien staat van uitputting en matheid, welke op eene te sterke spanning van lichaams- of geestvermogens volgt, en barstte los in den luiden klaagtoon der wanhoop:

»Vanhier moet ik, weg, verre weg vanhier ; de rol, die ik hier te spelen heb. voert tot razernij : dat eeuwig afleiden van eiken argwaan ; dat geweldig bedwingen van eiken hartstocht, is mij eene namelooze foltering ; het walgt mij de nar te zijn van wezens, die ik, door het enkel noemen van mijnen naam , als popel twijgen kon doen sidderen. Wee mij! mijne lichaamskracht te moeten verbergen onder de mom der lafste bloohartigheid ging hij na eene pauze voort, knarste op de tanden , balde de vuisten . die werktuiglijk iets zochten te verpletteren, en akelig verwrongen zich zijne gelaatstrekken; «dit leven is doodstrijd, deze schijnkalmte is hel! Voort dan vanhier, voort, naar den ruimen oceaan, waar geest en lichaam zich vrij gevoelen , waar elke hartstocht uit bruisen, elke stoute opwelling zich lucht geven mag: voort ! naar hen, die zonder mij zijn, wat het lichaam is zonder den

: arm , de ziel, zonder hare rede, maar.....

¹ Editha verlaten, haar, de engel, die mij bemint, die het mij zegt met die blikken vol onschuld , (hier werd zijne stem weemoedig , en tranen stroomden over zijn gelaat), den moed der zelfbeheer-sching niet te hebben voor haar, om haar bijzijn te genieten : neen , neen , Editha! voor u is mij elke verloochening spel; zoolang mijn verstand nog twee denkbeelden aanéén kan schakelen , wil ik u beminnen en hier blijven.quot; Bij de laatste volzinnen was hij kalmer geworden ; met vastheid stond hij op , wischte zich het laatste spoor der smarte weg, trad voor eenen spiegel, leidde versch rood op, en met een' glimlach op de lippen kwam hij weder in de zaal, waar hij zich met de anderen aan de kansen van winst en verlies op eene wijze overgaf, die niets \an zynen gemoedsstrijd verraadde.

II.

Adieu, |gt;luisaiit pays de France! O — ma pa trie,

La plus chërie,

Qui a nourri ma jeune etifance.

MARIE STUAUT.

Mijne lezers zullen mij zeker dank weten , dat ik hun bekend make met de vroegere betrekkingen van eeni^re der ingevoerde personen. Lord St.- ' ; Really's levensbaan was tot hiertoe te effen ge- ' weest. om er iets belangrijks van te kunnen zeg- j gen. Zijn zoon Stephan, de éénige, doch late ! spruit uit een gelukkig huwelijk, vergoedde hem ; het gemis zijner gade, toen deze hem ontviel, j Miss Cecilia, zijne zuster, Editha's moeder, i was de éénige doorn op zijn pad geweest. Zich j voegende naar den wil harer ouders , had zij een j aanzienlijk Schotsch edelman hare hand geschon- i ; ken , met terughouding /an haar hart. De on- | bedachtzame gemaal voerde haar kort na hun i huwelijk naar Parijs , waar de schoone Eng^lsche , j door geene achting voor den onbeminden echtge- j noot teruggehouden, aan het dartele Hof van | Napoleon meer naam maakte , dan der eerbare , vrouw betaamt. Ook had er een jaar na de ge- | boorte hunner dochter tusschen de beide echtge-nooten een tooneel plaats, waarvan eene opzienbarende scheiding het gevolg was. Met eene kleine jaarwedde, het overschot van haar verspild vermogen, zag zich Lady Conmore genoodzaakt , in eene kleine landstad eene schuilplaats te zoeken tegen den bitteren spot harer vorige kennissen , en de schande , die hare misstappen aankleefde , het hart overkropt van wroeging, en den ouderend wang vloekende , die de eerste aanleiding tot haar jammer geweest was. De be- 1 leedigde, doch zelf medeschuldige gemaal, liet nimmer iets van zich hooren , en slechts bij gerucht vernam Mylady , dat hij dienst genomen had bij het keizerlijk leger, en tot den staf behoorde. Op haar tiende jaar plaatste hij Editha, door tusschenkomst van de Markiezin Desméran- ¹ ges, welke hij aan het Hof had leeren kennen, op het instituut van Madame Campan .; dit was het éénige, wat de vader ooit voor zijn kind deed. De moeder stemde gaarne toe in die scheiding van Editha: zij vreesde voor de toenemende ontwikkeling van het meisje, dat voorzeker vragen zoude doen, die zij immer onbeantwoord moest laten , of die haar eenen schaamteblos zouden aanjagen ; welk eene smart voor eene moeder , te moeten terugbeven voor de verstandsontwikkeling van haar kind! Ziedaar de vreeselijkste straf voor geschonden huwelijkstrouw!

Het kasteel Desméranr/es h»g niet ver van het pensionnat, en de goedhartige Markiezin bezocht Editha somwijlen. Zij had zelve geene kinderen en het zachte , aanvallige meisje , eene weeze , ofschoon in het bezit harer beide ouderen, werd spoedig hare lieveling. Zij nam haar met zich, zoo dikwijls de regelen van het instituut zulks |

veroorloofden: zoo werd Editha de speelgenoote | van Xavère , den jongsten voorzoon van den Mar- i kies , die slechts twee jaren ouder was dan zy. De wilde vroolijke knaap wist zich geheel naaiden zachten aard van het meisje te schikken : ' het was opmerkelijk om te zien , hoe hij, bij hare aankomst, zijne woeste spelen verliet, kegels of fleuret wegwierp, om met haar te teekenen, kleine schikkingen in den tuin te maken , of de bewoners der volière te voederen. Somtijds ook zetteden zij zich op een grasperk neder , en dan vertelde de knaap geschiedenissen, meestal on-zamenhangende voortbrengsels van zijne wilde verbeeldingskracht; doch dan rustten de oogen van het meisje met angstvolle nieuwsgierigheid op den vurigen verhaler ; zij wilde niet, dat hij eindigen zoude , en was toch niet gerust vóór hij ophield. Was die genoeglijke tijd weder voorbij-gesneld , en maakte zich de verveling van Editha meester. hetzij op haar dorloir of in de schooluren, dan behoefde zij zich slechts den schoo-nen knaap met zijne vreeselijke vertelsels te her inneren , om zich niet meer te vervelen. Na drie jaren stierf hare moeder ; Lord S/.-Eeally, wiens gade toen mede reeds overleden was , der liefde gedachtig , die hij zijne ongelukkige zuster immer had blijven toedragen , wilde zich nu haar kind aantrekken. Lord Conmore stond hem zijn verzoek , om het meisje als zijne dochter aan te nemen, gereedelijk toe ; en zoo werd Editha door een' vertrouwd persoon van het instituut afgehaald , en op Chummore Castle tot haren oom gevoerd.

Het scheiden van de goede Markiezin , en vooral van Xavère , viel het zich meer en meer ontwikkelende meisje smartelijk. ))Eens zal ik u ze ker wederzien , Editha!quot; zeide de vijftienjarige knaap, toen zij elkander schreiend vaarwel kusten ; en het meisje glimlachte tusschen hare tranen.

T)e goedhartige oom deed al wat in zijne macht i was , om zijne schoone nicht het verblijf bij hem aangenaam te maken ; hij voorkwam hare wen-schen, ja zij werd zóózeer zijne lieveling, dat hij vaak haar toestond , wat hij zijnen zoon weigerde ; het kon dus ook wel niet anders, of zij moest langzamerhand hare betrekkingen in Frankrijk ■ vergeten, hoezeer de herinnering aan Xavère 1 het langste levendig bleef; toen zij echter in den ! jongeren, maar reeds vroegtijdig ontwikkelden Ste-| phan eenen meer bedaarden en even onvermoei-den speelmakker vond ; toen hij haar , met onuit-; puttelijk geduld, de moeielijke klanken van zijne i moedertaal leerde uitspreken ; toen verflauwde j ook die herinnering al meer en meer, en het i was dus niet vreemd , dat de jonkvrouw in den 1 Franschen vreemdeling, die zich tien jaren darr-1 na als Markies Desméranges aan haren oom liet voorstellen, den knaap Xavère niet meer herkende. Spoedig zoude echter de oude vertrouwelijkheid tusschen hen herleefd zijn ; want Editha hing weldra meer dan vroeger , met gevoelvolle dwepende blikken, aan den hoogst bevalligen jongeling ; maar de Markies zelf, ofschoon zichtbaar naar hare genegenheid strevende, en die door het gedenken der vroegere dagen opwekkende , scheen de gelegenheid tot verklaring zijner gevoe- ! lens eerder te ontwijken , dan te zoeken, en met onrustbarenden weemoed of somberen onwil stiet hij dikwijls de gulle volkomendheid van het meisje terug. De graaf SY.-Really had den jongeling, . die met eenen aanbevelingsbrief van eenen onbekenden bankier tot hem gekomen was , met zijne gewone gastvrijheid ontvangen; maar bij het vernemen , dat het diezelfde Xavère was, van wien zijne nicht vroeger zoo gaarne sprak , dat zijne reis naar Engeland ook voornamelijk ten doel had , de Engelsche speelgenoote weder te zien, had hij huis en hart beiden voor hem geopend , en stelde zich niet tevreden, voordat de Markies hem beloofde , ten minste tot de terug- ^ komst van zijnen zoon, bij hem te vertoeven.

Een zonderling voorval gaf Xavère nog nadere rechten op diens welwillendheid. .9/.-Really was ' een dier hechte grijsaards , welke zich nog zoo i gaarne veel op hunne lichaamskracht laten voorstaan. De vossenjacht was eene zijner geliefkoosde uitspanningen gebleven, hoezeer men weet, ; dat deze de jagers en het gejaagde evenzeer ver- i moeit. De oude Heer had , op eene dier jachten door hem gegeven , zich zóódanig uitgeput , dat het hem onmogelijk werd den stoet te volgen, I zoodat hij zich aldra op eene afgelegene plek geheel alleen bevond, en zich afgemat moest nederzetten. Twee dier straatroovers . welke in Engeland de wegen soms onveilig maken, waren hem ongemerkt nagevolgd, en hadden dit oogen-blik verbeid. Den vermoeiden grijsaard de pistool op de borst te zetten en uit te plunderen , was voor hen het werk van weinige minuten; doch de goudbeurs en de kleine kostbaarheden «an dezen vergenoegden die schurken niet; zij hadden beter buit verwacht, eene portefeuille met banknoten of iets dergelijks. Nu wilden zij den geroofde ook nog het slachtoffer maken van hune teleurstelling. Om zich door geen pistoolschot te verraden, besloten zij hem met zijn eigen jacht-; mes den gorgel te doorsnijden. De ongelukkige , ! te zwak om tegenstand te bieden , hield zich voor j reddeloos verloren , toen het vervolgen van eenig 1 wild Desméranges in zijne nabijheid bracht. Een enkele blik zeide hem alles. Met bedaarden moed wierp hij zich op de roovers. Ondanks zijne fijn gevormde gestalte, moest hij toch eene buitenge-^: wone spierkracht bezitten, want beiden die forsche i mannen lieten op zijn' aanval hun opzet varen , en dachten slechts aan de vlucht. Terwijl de Markies den eenen bij de borst greep , en met kracht tegen den grond slingerde , wilde zich de andere snelvoets verwjjderen ; doch met behendige vlugheid had Xavère een hunner pistolen gegrepen , en mikte daarmede zóó juist, dat de vluchtende roover, in de halswervelen getroffen, suizelend nedertuimelde én dood ter aarde viel. De andere had het oogenblik , waarin zijn aanvaller de aandacht op het pistool richtte, waargenomen, was opgestaan en voortgeijld, zonder naar zijnen makker om te zien.

De geschokte grijsaard dankte zijnen redder met eenen handdruk en eenen blik, die meer zeide dan duizend woorden. Op den jongreHng leunende, bereikte hij eindelijk het vereenigings-punt der jagers; men bracht hem eenige verfris-sching toe , en daarop keerde hij , onder eenig geleide en van den Markies vergezeld, naar Chum-more-Castte terug. Van toen af door de harte-lijkste erkentenis aan den vreemdeling verbonden , behandelde hij dezen als een' tweeden zoon , terwijl het hem bijna griefde. dat diens onafhankelijke fortuin hem de gelegenheid benam , om den Markies eenig materieel bewijs van zijne vriendschap te geven. Wat Editha gevoelde , behoeft geene beschrijving: met hoogen blos en vochtig oog bood zij Xavère de schoone hand , en i in den kus, dien de jongeling er met beschroomde bevende lippen op drukte, lag voor hem de schoon-j ste belooning ; dit las men duidelijk op zijn van reine vreugde blinkend wezen. Meer vreemd was het, dat hij de toespelingen der terugkeerende jachtgenooten en van Si.-Eeally zeiven, op zijnen moed en buitengemeene sterkte, met lichtzinnige scherts terugwees, of ze, onder zijne gewone kunstige vermomming van machtelooze verwijfdheid, ontweek.

III.

— — — Al wal cr in 't vermogen Van blinde laep.en is , en van verbloemde logen ,

Van arge schalliklieidl, van dnbbellon^slieidl slonl, Van liaetlijk veinzen , van denrtrapiheid meenigh vondt.

p. c. HOOFT.

Ceeraerdt van Velien.

De bewoners van Chummorc- Castle hadden zich aan het ontbijt vereenigd. Een bediende bracht den heer des huizes een pakket brieven.

«Aha! Mylord Glossonby! voor u ; ook eenen voor u ; Lacly Jeverless ! zoo , eindelijk , dan iets van Stephan , het ware beter, dat hij zelf kwam. Edinhurg schijnt hem te bevallen , hij vertoeft er zeker langer dan noodig is; verschoont mij , Dames! het is tjjding van mijnen zoon en daarop zette hij zich in eene vensterbank, om dien brief te lezen. I.ady Jeverless had ook j den haren ingezien: eene onverschillige kennis I schreef haar nieuwtjes van den dag. Ook Glos-^! sonby las wat aan hem gericht was, en schudde ¹ daarbij ernstig en verdrietig het hoofd.

»Stephan komt nog heden terug, lieve Editha !quot; sprak de gastheer, den brief weder toevouwende , tot zijne nicht; »ik heb den braven jongen ten onrechte beschuldigd ; hij heeft alles aangewend, om de zaken te schikken : nu, ik had hem daartoe ook de ruimste volmacht gegeven; maar men heeft hem door zulke ontelbare kleine hinderpalen gedwarsboomd, dat hij eindelijk ongeduldig geworden is , vooral nu , daar men ten slotte zijne minderjarigheid tot voorwendsel genomen heeft : nota bene! hij heeft tienmaal beter inzicht in de zaak dan ik , en aan die meerderjarigheid ontbreken slechts weinige weken. Dat eeuwige tegenstribbelen moede , heeft hij alles aan eenen bekwamen rechtsgeleerde in handen gegeven, en een paar uren na het afzenden van den brief de terugreis reeds aangenomen. Hij kon zijn verlangen naar ons niet langer onderdrukken , Editha! tot driemaal toe herhaalt hij zulks.quot;

«Waarlijk, Oom! het verheugt mij recht, dat hij terugkomtsprak het meisje, maar verbleekte eenigszins bij den uitvorschenden blik, dien Xavère op haar wierp Wat er op dat oogen-blik in het hart van Lady Jeverless omging , die I haar fijn geweven net als spinrag meende te i zien verbreken , laat ik mijne lezers gissen ; ze-i ker is het, dat deze intrigante vrouw haar spel nog niet verloren gaf; zij was gewoon over zwa-: righeden te zegepralen , en geen middel te ontzien , om tot haar doel te komen. Snel kwam het in haar op , dal. zij , nog slechts éénen dag voor zich hebbende , die gebruiken moest, om door list of onweêrstaanbaren drang op S^.-Really zei ven te werken ; zij wilde den ouden man als het ware overrompelen en hem den tijd tot nadenken onmogelijk maken ; en toen zich na het ontbijt, dat stiller en spoediger afliep dan gewoonlijk , elk der gasten verwijderd had , en ook Editha eenige huiselijke bezigheden ging regelen, was zij als in verstrooiing blijven zitten, en bevond zich met den gastheer alleen.

«Wij zullen hier op Chummore-Castle dan nog eene verloving vieren ?quot; sprak zij , hem aan -ziende.

«Waarlijk, Mylady! zal uwe dochter huwen?'

«Mijne Anny! een kind!quot;

»Wat bedoelt gij dan, Lady Maria? gij weet, ik zie gaarne vreugde rondom mij ; zóó iets zoude my hier recht welkom zijn.quot;

«Beste S/.-Eeally ! gjj weet dan inderdaad niets ; ik dacht, dat gij van alles kennis droegt ?quot;

«Waarvan zoude ik dan toch bewust zijn ? gij spreekt enkel raadsels!quot;

«Ik spreek van de liefde uwer nicht voor den Markies, welke voor niemand hier meer een geheim is.quot;

«Editha ! zoude zij den Markies beminnen , en weet gij dat zeker, Mevrouw? het is zonderling, dat ik zoo iets van een* ander hooren moet.quot;

«Hebt gij alleen dan niets gezien, beste Vriend? Wij allen dachten. dat de jongelieden met uwe toestemming handelden.quot;

«Zij handelen dus reeds ; dat is toch, op mijne eer, te sterk. Neen. dat is niet mogelijk ; Editha zoude voor mij zoo iets niet verbergen; neen, dat kan niet waar zijn; gij wilt mij toetsen, Mylady! misschien wel op verzoek van Xavère zeiven!quot;

■ftEn indien dit zoo ware ?quot;

«Indien hij het meisje bemint, als mijne nicht hem liefheeft, dan zoude ik... . maar waarom : heeft Desméranges zich dan niet ronduit verklaard ? Hij weet, dat ik zijn vriend, zijn schuldenaar ben, dat ik zoo gaarne iets tot zijn geluk zou willen doen: waarom, ik herhaal het, niet recht | voor de zaak uitgekomen ?quot;

88 ALM.

)»Hij is een vreemdeling, vreest misschien uwe vooringenomenheid tegen eene natie , onder welke uwe -zuster ongelukkig werd. Hij heeft edele grondbeginselen ; zijne kieschheid schroomt wellicht den schijn aan te nemen, van de rechten der gastvrijheid te misbruiken , of te groote vordering te doen aan uwe dankbaarheid ; in het kort, wat weet ik, welke duizende redenen een romanesk jongeling kan hebben, om voor zulk eene verklaring aan eenen oom terug te schrikken ? maar zeker is het, onbetwistbaar zeker, dat hij uwe nicht met gloeienden hartstocht bemint.quot;

))Gij kondet waarlijk gelijk hebben ; en nu ik bedenk, hoe zij reeds als kinderen met elkander speelden , nu wordt het mij duidelijk , dat zij de vroegere betrekking weder zullen hebben aangeknoopt ; ja,, Mevrouw! thans wordt mij alles helder; maar nu , nu moeten zij ook met elkander gelukkig worden. Doch .... (voegde hij er bedenkelijk bij) wat te doen , indien de Markies nog altijd blijft aarzelen ?quot;

»Dat is het juist; de eer der jonge Lady zoude er bij lijden: met de openhartigheid der onschuld geeft zij zich geene moeite, om te verbergen , wat zij voor Xavère gevoelt, en allen, die zich hier bevinden, verwachten met mij uw openlijk voorstellen van den jonkman als haren verloofde ; vertrekt nu deze over een paar dagen naar Londen. zonder zich te hebben verklaard : welke een stof voor de kwaadsprekende tongen der hoofdstad ! Welke beleedigende gevolgtrekkingen kan de kwaadwillende achterdocht hieruit opmaken !quot;

»Om Gods wil, Mevrouw! hoe kan ik dit keeren ? gij ziet mij in vertwijfeling, in doodelijke onrust , raad mij dan toch !quot;

»Gij zelf moet hem voorkomen; gij kunt, ja moet in dezen den eersten stap doen.quot;

»Ik kan hem mijne nicht toch niet in de armen werpen ?quot;

»Waarom niet ? als gij zeker weet, dat dit de éénige wijze is, waarop gij haar geluk bevestigen , en den man, die u het leven redde, uwe dankbaarheid toonen kunt.quot;

»Maar , Mevrouw ! hij is grillig , ongestadig, heeft soms zeer sombere luimen: zoude mijne zachte Editha wel op den duur gelukkig met hem kunnen zijn ?quot;

«Eene vrouw als Editha houdt haren gemaal altijd in eene goede luim ; in ernst, zij zal hem weten te leiden.quot;

«Zoude het hem bekend zijn , dat zij niets bezit , en ik , daar ik eenen zoon heb , niets kan medegeven , dan een' matigen bruidschat ?quot;

»Hij kan het weten ; daarenboven is hij onmetelijk rijk , en, gij hebt het nog kortelings uit zijn gedrag jegens dien armen pachter gezien , tot verkwistens toe edelmoedig. Wie zóó zijn goud wegwerpt, vraagt naar geenen bruidschat.quot;

))Ik weet hier niets meer tegen in te brengen, en geef mij gewonnen ; maar hoe vang ik het aan , hoe vind ik eene geschikte gelegenheid ?quot;'

»Die zal zich licht voordoen, ik belast mij daarmede en zal u wel waarschuwen.quot;

Voldaan over haar wèlgelukt plan, verwijder- , de zich de Hertogin, met het vaste voornemen , nog heden eene gelegenheid te doen ontstaan, om St-Reamp;Uy bij zijn woord te houden. Ten einde nog eenigen tijd bij zich zelve te kunnen over- ¹ leggen , wat te doen, begaf zij zich niet naar hare kamer , waar zich Anny en hare kamenier bevonden, maar trad het park binnen.

Het geluid van eene zachte stem overtuigde haar , dat zij er zich niet alléén bevond ; zij zag op. In de , tot een geschikt verblijf ingerichte oranjerie, te midden der prachtige gewassen, uit zachtere hemelstreken daarheen gevoerd, zat Editha, met den rug naar het glas gewend , en nevens haar op een tabouret de Markies, met het hoofd op den rechterarm geleund, die op hare zitplaats rustte. Hij scheen iets voor te lezer. waarnaar de jonkvrouw met aandacht luisterde. De Hertogin , verheugd over eene omstandigheid , die haar oogmerk bevorderen kon, hield zich niet op, om hunne lectuur te bespieden : driftig liep zij terug, het toeval begunstigde haar verder. St.-ResHly , dien zij zocht, door het heldere weder uitgelokt, kwam haar te gemoet.

vMylord /quot; sprak zij , «volg mij thans , overtuig u , en oordeel zelf wat u te doen staat.quot; Daarop den verwonderde bij de hand vattende , geleidde zij hem , terwijl zij hem door een teeken het zwijgen aanbeval, tot voor eene der glazen deuren van de oranjerie , die niet geheel gesloten was. Nóg zaten daar beiden : het meisje met stille verrukking in het oog ; de jongeling aan de poëzij, die hij voordroeg, door zijne welluidende stem en juiste uitdrukking, eene onnavolgbare kracht en zoetvloeiendheid bijzettende. De La Martine's

Jocelyn hield hen bezig ; bij de regels ;

mon coeur me 1'avait dit: toute ame est soeur d'une arne,

waarvan de Hertogin en hij , die haar vergezel- ; de, nog het einde hoorden, wierp hij het boek weg.

»Editha ! Editha! ik kan niet meer !quot; riep hij opstaande uit. «Meisje! gij weet het niet, gij kunt het niet weten , wat het mij kost, die woorden voor u te herhalen ; nooit, nooit mag ik ze tot i u richten ; neen, zóóver zal mijne eigenliefde my niet vervoeren ; neen, ik heb het recht niet, mijne , stikdonkere toekomst te huwen aan den helderen ' hemel uwer onschuldhij hield zich de handen voor de oogen , terwijl hij deze woorden op doffen I toon en als tot zich zeiven gericht, uitsprak: ; ook verstond -Really ze niet. Editha was mede opgestaan; zacht smeekend trok zij hem dehan- ; den van het gezicht weg; met teeieren drang bracht zij hem weder tot zich.

«Mijn Xavère ! o waarom zoo angstvol somber , waarom verwijdert gij u als ik mij zóó gelukkig i gevoel in uw bijzijn? ben ik dan niet meer de speelgenoote uwer kindschheid ? weet gij dan niet, dat uw lot te deelen mijn hoogste geluk zoude zijn ? was het treurig , ik zou met u lijden , en het verzachten : was het vroolijk, wij zouden te zamen | genieten : voorheen deelden wij het speelgoed , de

vrucht, die men ons gaf, voorheen schreiden wij te zamen over kinderlijke teleurstellingen — thans mag Editha uwen kommer , uw zorg niet kennen , niet verlichten!quot;

«Uit barmhartigheid, spreek zoo niet tot mij, ga niet voort!quot; riep hij bijna in wanhoop. »Ik heb zielskracht zoogoed als een ander , maar stel haar niet op meer dan menschelijke proef; ik weet mij zeiven te overwinnen , maar hier zoude een halfgod bezwijken.quot; Hij had beide hare handen gevat, de zijnen waren ijskoud, en toch parelde er zweet op zijn voorhoofd , waarvan het matte wit akelig afstak bij den gloed zijner wangen ; zijne oogen vonkelden en zijn gansche lichaam sidderde. »Meisje ! dit zij een vaarwel voor de eeuwigheid !quot; riep hij op ééns, rukte zich met onstuimige kracht los , en wilde zich verwijderen. Bewogen trad St.-Eeally hem in den weg: door de openstaande deur onbemerkt binnengekomen , kon hij den strijd der jongelieden niet langer aanzien; geschokt door een tooneel , waarvan hij de ware beteekenis niet begreep, hield hij alles voor de gewone opgewondenheid van gelieven, die ge-looven, dat men hunne hartstocht zal tegenstreven.

Nu voerde hij zelf de Jonkvrouw tot den Markies. »Jongeling! ik weet geene betere belooning voor hetgeen gij mij deedt. Lieve Editha ! schenk hem uwe hand , aan u draag ik voortaan mijne dankbaarheid op.quot; Verrast, opgetogen, doch hoog blozende en eenigszins beschaamd, naderde hem het meisje , door den oom geleid ; hare tegemoetkoming werd echter niet beantwoord. Strak voor ¹ zich neerziende, stond Desméranges daar, als begreep hij zijn geluk niet, als wilde hij het niet begrjjpen. Teleurgesteld wendde Editha zich af, om hare ontroering en haar schaamrood te verbergen.

«Spreek dan toch, Mijnheer! uw stilzwijgen wordt beleedigend,quot; riep de Hertogin ; »bedenk , dat niet ten tweedemaal zulk een . . .

Nu vatte Sr-Really eerst, van verbazing sprakeloos , het woord op.

»Hoe , Markies! gij verwerpt mijne nicht, gij slaat haar af, wier bezit gij zoo even uw hoogste geluk noemdet ? uwe reden daarvoor. Mijnheer ! wat wildet gij met hare liefde , zonder hare hand ? in rang en geboorte is zij u ten minste gelijk ; het is waar, zij brengt u geene schatten aan, maar . .

»0 mijn God ! mijn God! dat is te sterk; ik zwicht,quot; riep nu Xavère uit, den strijd met zich zeiven afbrekende : «mensch ! wat spreekt gij van schatten, van ijdelen rang, wat z eggen die bjj ; deze engel!quot; Toen op Editha toegaande, vervolgde hij : ))U willen zij mij schenken, parel van I onschuld en zachtheid! u aan mij ! en gij wilt de mijne zijn ? Ja, nu ben ik uwer waardig; zulk een geschenk komt alleen van de hand der i Godheid , en zij, zij heiligt ons , door hare gaven

en nu in verrukking de armen naar het meis-i je uitbreidende, sloot hij haar aan zich, met eene krampachtige , woeste vreugde, die zelfs de beminnende geliefde ontzette, eene vreugde slechts te vergelijken met zijnen vroegeren hevigen kamp. Daarop zich tot S^.-Really wendende, sprak hij meer bedaard: «Edele Grijsaard ! dank, oneindige dank ! geloof mij , ik zoude nooit den moed gehad hebben , haar van u af te vragen ; vergeef mij mijn zwijgen , uw voorstel was zoo plotseling , ik was als verpletterd onder dit onverwacht geluk. Edi tha! gij stelt uw volgend lot in mijne handen ; vloek , eeuwige schande treffe mij , zoo ik daarmede ooit roekeloos spele ! o geloof mij , gij zult gelukkig zijn, zooals nog geene vrouw het was.quot;

Met vergenoegden glimlach over de verrukking van den jongen edelman , deelde -SY.-Really hem zijne plannen mede, terwijl zij door het park voortgingen ; Editha met blijmoedige vertrouwelijkheid op Xavère s arm leunende , de Hertogin zegepralende en bijna deelende in hun geluk. De menschen zijn doorgaans niet slechter, dan hun eigenbelang het vordert: met genoegen dus zag zij hare gissingen bevestigd, want op gissingen toch alleen was hare intrige gegrond.

«Het is mijn voornemen , Xavère!quot; zeide de Lord, «nog heden uwe verloving te vieren. Ik wil mij zeiven de vreugde niet ontzeggen , mijne goede Stephan bij zijne terugkomst te verrassen met een vroolijk feest ter eere van Editha, die hij als zijne zuster liefheeft. (Hier bloosde Luchj Jeverless onwillekeurig van zelfvoldoening, waarin zich echter eenige schaamte mengde over de verrassing , welke zij eigenlijk den jongen Lord had voorbereid.) «Ik zal,quot; vervolgde de oude Heer, gt;;den Sheriff van Chummore onze zaken laten in orde brengen ; vergeet niet over een paar uren in mijn kabinet te komen , waar wij met hem de contracten regelen zullen.quot;

Hoe de gelieven dien dag doorbrachten, behoeft geene beschrijving, en toch vond de Hertogin , toen het schemerlicht begon te vallen, en alles onder Editha's ordenende hand een feestelijk aanzien verkreeg, den jongen Markies in somber gepeins op eene sofa mijmerend neergezeten.

«Hoe nu , Desméranges!quot; riep zij , ms dit eene houding voor een' aanstaanden bruidegom? Ik dacht u heden in een^: aanhoudenden roes van vroolijk-heid te zien! Ik had voor ons vermaak van dezen avond zoozeer op u gerekend.quot;

»Mevrouw! het geluk is iets ernstigs ; sterk moet het hart zijn , dat dit gewicht kan dragen ; langzaam leert het zich gewennen , en de stille hymne van den overgelukkige ontaardt niet in den woesten lach der schaterende vreugd; toch zal ik mij heden tot iedere scherts leenen,quot; voegde hij er verplichtend bij, «en ik beloof u. Mevrouw! gij zult over mij voldaan zijn.quot; Hierop kwam een bediende berichten , dat zij bij het gezelschap gewacht werden.

IV.

Daar week ile jok , de scherts niel vau zijn' mond, Maar razend was zijn vreugd, en woest zijn lach, Kn bitterheid zijn luim ....

N. Beets.

Met echt burgemeesterlijke deftigheid trad twee uren later de Sheriff van Chummorc de vroolijk verlichte zaal binnen, waar wij de ons reeds bekende personen bijeen vinden.

Lord St -Realty verklaarde nu zijnen gasten de reden van dit bezoek, en kon niet nalaten, toen hij de verwondering, die de meesten hunner aan den dag legden „ gadesloeg, bij zich zeiven op te merken , dat de Lady zich toch wel eenigszins konde vergist hebben in hare meening van de bekendheid der neiging zijner jonge nicht.

»Ik had zoo gaarne mijn' zoon bij deze plechtigheid tegenwoordig gezien vervolgde hij verdrietig , «ik had hem reeds met den middag verwacht ; doch daar hij nog altijd wegblijft, mag ik het van u , Mijnheer de Sheriff! niet vergen, op eene zoo onzekere terugkomst te wachten ; | laat ons dus tot de onderteekening overgaan: gij hebt het contract zeker gesteld , zooals de Markies en ik u verzochten , dat in te richten.quot;

»Alles in volmaakte orde , Mylord ! uwe Lordschap en deze geëerde getuigen gelieven slechts aan te hooren.quot; Nu volgden de gewone ceremoniën , die bij eene verloving plaats hebben. Met zachten glimlach en nedergeslagene oogen nam Editha van haren geliefde de pen aan , die hij haar ernstig en zichtbaar bewogen aanbood.

Gelukwenschingen van allerlei aard , op deffci-gen of schertsenden toon , met welsprekendheid, , of haperend uitgebracht, werden door alle aanwezigen tot het aanstaande paar en den Heer ¹ des huizes gericht. Vroolijk gingen spoedig daarna ; de bokalen rond, ter eere van het feest, en de i tintelende wijnen deden ook welhaast vele oogen tintelen van opgewektheid en vreugd. De Markies hield zijn woord, aan Lady Jeverless gegeven.

Hij bezielde en verlevendigde alles door zijn vernuft, geestige vroolijkheid en het vuur zijner gesprekken ; hy gaf zich als het ware ter prooi aan de scherts der Heeren en de plagerijen der Dames; maar een scherp opmerker zoude gedwongenheid gezien hebben in die vurige, wilde blijdschap , waarmede hij zich zeiven opwond, of trachtte te bedwelmen, en onrust onder die losse spotachtigheid verborgen.

))Dat zal eerst vroolijke dagen geven op Chum-more-Castle y sprak Lord Glossonby; ).en nu spijt het mij dubbel, dat ik morgen reeds vertrekken moet.quot;

»Hoe, John ! verbreekt gij uw gegeven woord ?quot; vroeg de Gastheer.

«Plicht gaat vóór genoegen : ik kreeg dezen ochtend berichten uit Londen , die mij daar terugroepen : er is voor ons drukte ophanden : de kustbewoners van Wicjht verbeelden zich , verdachte schepen te hebben gezien, die het Kanaal opstevenden , en men wil, dat de Admiraliteit zich daaraan zal laten gelegen zijn; ik ben recht knorrig over dezen inval, te meer , daar de ge-heele zaak tegen mijn gevoelen strijdt.quot;

))Zijt gij er dan tegen , Mylord! dat men voor onze veiligheid zorgt ?quot; merkte een der dandy s aan.

»Niet, indien zij wezenlijk bedreigd werd ; maaide meeste dier geruchten ^ijn overdreven , en berusten op geenen anderen grond , dan op de onrust van onze kooplieden, die, om hunne vrachtschepen onverlet te bewaren, Londen wel in eene groote werf zouden willen verkeeren, en die het volk gaarne wenschten te overtuigen, dat de zee-roovers den Theems opzeilen, en Sheer ness nemen zullen: zoo er werkelijk iets van dat alles waar is, zal het waarschijnlijk Almagro gelden , en ik moet bekennen, dat ik ongaarne tot zijnen val medewerk ; ik heb verplichting aan hem.''

»Verplichting aan eenen zeeroover !quot; riep Lady Louise , uit; »o , Mijnheer! dan hebt gij hem zeker gezien ; zeg ons toch , hoe hij er uitziet.''

»0. doe dat, Mylord! beschrijf ons dien man : is hij groot of klein ? barsch of vroolijk ?quot; vroegen verscheidene Dames gelijktijdig.

«Ach, Dames ! uwe nieuwsgierigheid te bevredigen , valt niemand zoo gemakkelijk als mij ,quot; sprak de Markies snel, en als wilde hij Glossonby voorkomen , »gij weet toch, hij is mijn landgenoot, ook heb ik hem meermalen gezien.quot;

»0 spoedig, en waar dan ?'' riep men van alle kanten.

gt;;Onder anderen in het Salon de Coiffure van Bernet, mijn' kapper ; en ik verzeker u, dat zijn haar, zijne houding en geheel zijn uiterlijk de meeste gelijkenis heeft met de mijne ; ziet mg oplettend aan , Dames! wat dunkt u ?quot;

«Dat heet ik ten ontijde spotten !quot;

«Is het aardig van u, ons zoo te leur te stellen?quot;

«Neen , dat gelooven wij volstrekt niet,quot; waren de algemeene uitroepen der vrouwen.

Er waren toen Heeren, die met spotachtig medelijden op de kleine , tengere gestalte van den jongen edelman nederzagen, en elkander half hoorbaar influisterden :

))Welk eene onbegrijpelijke aanmatiging van dien fat, ons te willen wijsmaken, dat hij de verwijfdste aller Fransche modeheertjes, hetzelfde voorkomen heeft als die man, van wiens moed en lichaamskracht men de verbazendste geruchten hoort!quot;

^Bespottelijk ! bespottelijk !quot; klonk het van alle kanten luid

Editha lachte niet mede; het griefde haar, dat haar bruidegom zich tot het voorwerp van algemeenen lachlust maakte.

»Als de Dames mij hadden laten uitspreken,quot; hernam nu Glossonby geërgerd , »dan had ik haar zeker de teleurstelling bespaard , en aan u, Markies ! de moeite , om op het uiterlijk van eenen held aanspraak te maken. Inderdaad ! gij zjjt een geestig, rccht bevallig Edelman, begaafd met

vele voorrechten , die anderen missen ; maar gij | moet het ons niet ten kwade duiden, dat wij in ; u geenen Almagro kunnen zien.''

»Welnu dan, het zij zoo! ik erken mijne minderheid ; eene wereld van leeuwen zoude niet kunnen bestaan, er moeten ook schoothondjes wezen, niet waar, Lady Louise? ook vossen, is het niet zoo, Hertogin ? — Ach Mylord Glossonbj'! ik viel u slechts in de rede, om al die schoone oogen te gelijk van verbazing op mij te zien staren ; maar i waarlijk , gij hebt mij ook nieuwsgierig gemaakt, om te weten , hoe gij met dien man in kennis kwaamt.quot;

«Reeds gisteren wilde ik dat verhalen ; maar ik bemerkte uwe spotzieke luim, en ik waagde daaraan mijnen held , noch mij zeiven : indien gij mij thans beloven wilt, die gedurende mijn verhaal te be-| teugelen, dan wil ik gaarne aan uwen wensch voldoen.quot;

))Eén verzoek slechts ! My lord hernam Xa-vère. «gedenk de les van Voltaire: denepasm-sanglcwter la sccnc, en ontstel de verbeelding der vrouwen niet te zeer met voorstellingen van scherpe entermessen en knallend geschut.quot; | »Wees gerust, Desméranges! men zal niemand een' angstigen droom aanjagen!quot;

Eenig geschuifel met stoelen en voetbankjes , de gewone voorbereiding van oplettende aandacht, greep nu plaats, en Lord Glossonby ving, bij de herstelde stilte , dus aan :

«Na een zesjarig verblijf in eene onzer West-Indische Kolonies, zag ik mij tot eene overhaaste terugreis naar Engeland gedrongen. Politieke ! redenen, noodzaakten mij deze reis geheim te houden , waarom ik besloot. die niet met eenig Lands-fregat te doen, maar een klein koopvaardij-scheepje af te huren, welks kapitein eene handelszaak zoude voorwenden. Het was een licht, rank vaartuig , dat ons bij gunstigen wind eene snelle overvaart scheen te beloven. Alles ging ook uitmuntend ; reeds meenden wij flauwelijk de kusten van Ierland te bespeuren , toen onze tegenspoed aanving; er stak een hevige storm op. Een slecht bemand koopvaardijbrikje is eene gemakkelijke prooi van woedende elementen; wel spanden wij allen onze uiterste krachten in, doch onze pogingen baatten niets; wij leden schipbreuk , naar gissing niet ver van de kust. Ik zal u het jammer van eene schipbreuk thans niet beschrijven , van eene schipbreuk bij nacht, in donker , in eenen orkaan , wanneer, na de laatste vergeefsche inspanning, de hoop u begeeft, en wanhoop u aangrijpt, als alle banden van maat-schappelijken plicht en ondergeschiktheid worden losgerukt, en zelfbehoud de éémge schrik- : kelijke leus is; schrikkelijk, omdat elk middel haar welkom is, en zij alles, wat haar in den ; weg staat, als hinderpalen beschouwt, die zij zonder medelijden of verschooning wegstoot en verplet. Zóó ging het hier. Elk greep met i dezelfde woeste drift naar de éénige sloep; voor de sterksten en behendigsten alleen was ; daarin plaats, de andere werden teruggedrongen, j

Die worsteling was mij te akelig: ik wilde de wanorde niet vermeerderen, en besloot op het wrak te blijven , te meer , daar het mij onmogelijk scheen , dat eene zoo overladene boot, bij de hooggaande zeeën, de kust zoude kunnen bereiken. Ik had recht gegist: zij is verloren gegaan, ïoen ik mij nu met mijne vier lotgenooten alleen bevond, moet ik erkennen, dat mij alle moed ontzonk. Was de kans op behoud voor die weg-varenden gering, ons verderf scheen onvermijdelijk zeker. Een vreeselijke doodsangst greep mij aan , spande samen met mijne lichaamsvermoeienis , verwarde mijne denkbeelden en stortte mij in eene diepe onmacht. Ik moet lang in dien toestand gebleven zijn; want toen ik tot mij zeiven kwam, iag ik in eene boot te midden van vreemde menschen , van welke er één j zich over mij heen bukte , en mij penen verfris- ^: schenden teug aanbood. Haastig greep ik daarnaar, want ik smachtte van dorst; in dien tusschentijd had hij zich op eenigen afstand geplaatst, zijnen hoed met breede randen , diep in de oogen gedrukt , en zijne gestalte verborgen onder de plooien van eenen ruimen mantel. Ik herstelde mij meer en meer , en zag hoe de morgen reeds schemerde , de wind bedaard en ons wrak niet meer te zien was. Ook mijne tochtgenooten bevonden zich hier, blijkbaar in geenen beteren toestand , dan ik zelf. De vreemden, die ons omringden , waren forsche, krachtvolle zeelieden, met harde • en trotsche gelaatstrekken. Behalve den man met , den mantel, dien ik voor eenen bevelhebber hield, daar zijne korte , fluisterend uitgesprokene aanmerkingen als bevelen gevolgd werden , waren zij zes in getal ; hunne kleeding was niet die van gewone matrozen, maar eenigszins romanesk, hoewel niet onbevallig. De fantastische tooi, de pistolen en dolken in hunne gordels , en bovenal hunne norsche blikken deden mij spoedig gissen , wat ik naderhand bevond waarheid te zijn : het waren zeeroovers. Doch die zeeroovers waren mijne redders; zij hadden zich in eenen storm gewaagd, om ons van het zinkende wrak te verlossen , en ik gevoelde mij gedrongen, hun mynen dank toe te brengen. Ik had hen eene soort van verbasterd Fransch hoor en spreken , ik wendde mij dus in die taal tot een' hunner, den persoon, die mij in het eerst had bijgebracht, tot wien ik mij ook het meest voelde aangetrokken. Eene dankbetuiging ontving geen antwoord ; eene onverschillige vraag had geen beter gevolg; toch hield ik aan. In korte bewoordingen maakte ik hem deelgenoot van de dringende zaak , die mij naar Engeland riep ; zeide hem, dat misschien mijne eer en betrekking van mijne tijdige aankomst te Londen afhing ; en eindelijk , dat mijne redding zelve my onverschillig was , zoo ik er niet in slaagde , spoedig aan wal gezet te worden. »De mogelijkheid bestaat,quot; was het korte antwoord , )gt;ik alleen kan niet. beslissen , of men u helpen zal daarna fluisterde hij een' der mannen iets in, en er werd niets meer gespro -ken. Spoedig ook waren wij het schip genaderd.

Het was een sierlijk fregat, welks geheele bouworde en tuigage er op ingericht scheen, om het tot een' vlugzeiler te maken. Uit de geschut-gaten gaapten ons duchtige kanonnen aan. Op het dek gekomen, zagen wij ons omringd van meerdere mannen, gekleed als bootroeiers, onder welke zich eenigen bevonden , die , bij al de kenteekens van een ongeregeld leven, toch dat onuitwischbaar iets hadden, dat vroegeren beteren stand verried. De man met den mantel ging ter zijde, na iets zacht gezegd te hebben; daarop maakte men ons plaats , en geleidde ons tusschendeks , waar men ons rum , brood en vleesch vóórzette. Deze verkwikking hadden wij hoog noodig. De jonkman , die ons van dit alles voorzag, was vriendelijker, dan al de overigen. Ik vroeg hem , aan wien wij eigenlijk onze redding te danken hadden , en op welk schip wij ons bevonden ?

xgt;Kapitein Almagro en zijne lieden zijn uwe redders ; gij zijt op het fregat les Représailles.quot; Ik behoefde niets meer te vragen ; die naam, ook in West-lndic befaamd, deed mij verbleeken; van dien man wachtte ik niets goeds. Toch bood ik den jonkman, tot dank voor zijn bericht, mijn horloge aan.

»Van u mogen wij niets aannemen,quot; sprak hij, en wees het terug. Juist kwam men mij zeggen , dat de Kapitein mij zien wilde; ik volgde den man , die mij snel naar de kajuit voerde, waarin eene zoo weelderige, smaakvolle pracht heerschte, als in het boudoir eener vrouw naaide mode. Bijzonderheden kan ik u niet opnoemen ; want hij , dien ik er vond, boeide mijne geheele aandacht. Het was Almagro. Fiere moed en ondernemingszucht schitterden uit zijne zwarte oogen , en las men duidelijk in de trotsche houding en forsch gespierde gestalte. Op het hooge door de zon verbrande voorhoofd stak het gitzwarte haar niet onbevallig af. Iets ruws en wilds was echter onmiskenbaar in de harde trekken van dat krijgshaftig gelaat; kortom, het was de zeeroover, zooals ieders verbeeldingskracht zich dien zoude schilderen. Hij noodigde mij in het Fransch tot zitten. Nooit rustte ik, zelfs niet in de salons van schatrijke dandy's, op molliger sofa, en het bevreemdde mij, dat zulk een man aan zulk eene weelde had kunnen denken. Hij deed mij eenige vragen. Ik zeide hem , wat ik reeds vroeger verhaald heb, en bood hem met zooveel kieschheid, als mij mogelijk was , mijne portefeuille met banknoten, (die ik vóór de schipbreuk tusschen mijn vest geknoopt en zóó behouden had) als een aanvankelijk bewijs mijner dankbaarheid , aan.

«Mijnheer !quot; sprak hij fier, ))dit aanbod is overtollig; waart gy onze gevangene, dan behoorde uwe bezitting ons ; maar gij werdt door ons gered. Wij zijn geene Engelschen: wij helpen de lieden niet, om ze uit te plunderen. Behoud het uwe.quot; Na eene pauze (die ik door geen scherp antwoord afbrak , want ik ben geen Julius Caesar, en ik gevoelde mij te zeer afhankelijk van zijne hulp , om mij beleedigd te too- | nen) vervolgde hij ; «als men u te Kinsalc aan land zette, zou dat u van nut kunnen zijn? Tot den overtocht naar Bristol vindt gij daar licht gelegenheid. Wat dunkt u ?quot;

Ik verzekerde hem, dat ik niets liever wenschte, zoo dit geschieden kon.

»Welnu dan , gij zult geholpen worden. Met gt; het vallen van den avond zal men het onderne- ¹ men. Tot zóólang blijft gij onze gast. De zee- j lieden van uw schip blijven vrijwillig bij ons.quot;

Ik wilde hem mijnen dank betuigen.

«Beloof mij als man van eer , geen misbruik te zullen maken van uwe bekendheid met onzen koers. en van deze ontmoeting eene maand lang te zwijgen: ziedaar het éénige, wat ik van u vorder.quot; Ik beloofde het. Daarop floot hij op een zilveren fluitjo , en zeide tot den binnentredenden jongen Neger, in prachtig Turksch kostuum gekleed • ».lago! laat het dezen Heer aan niets ontbreken.quot; Toen boog hij zich als tot afscheid, en ik volgde Jago , die mij in een geschikt verblijf bracht , waar hij mij met stiptheid bediende, en van al het noodige voorzag. Van de inrichting des vaartuigs zag ik verder niets. Jago, die En-gelsch sprak, verzocht mij , mijn verbljjf niet te verlaten, en toen het avond werd , geleidde hij mij snel langs eene uitgehangen trap in de mij wachtende sloep. Het was stikdonker op het water ; ik herkende niemand der zich daarin bevindenden , dan den kapitein, wiens forsche stem zich enkele malen liet hooren. Behoedzaam , doch snel roeide men in een diep stilzwijgen voort; mijne lieden kennende, wachtte ik mij wel hetzelve af te breken. Het was een hoogst gevaarvolle tocht, die vaart met eene boot naar de kust van Ierland ; doch ik bemerkte aan enkele woorden, welke Almagro met den man, die aan het roer zat , wisselde, dat zij al de gevaren daarvan vooruit berekend hadden. Den stuurman vooral, in wien ik later den man met den mantel herkende, wiens weergalooze ervaring en overleg slechts met zijne behendigheid te vergelijken was, dankten wij het, dat wij , tegen het aanbreken van den dag, in de baai van Kinsale, bijna in het gezicht dier stad, landden. Ik kon het niet van mij verkrijgen, die menschen , welke zich opnieuw voor mij in levensgevaar gesteld hadden, te verlaten, zonder hun eenig bewijs van mijne dankbaarheid te geven Ik wist, dat Almagro zelf mij zoude afwijzen ; daarom bood ik den stuurman mijnen ring aan (het haar mijner moeder was er in gevlochten). «Mijnheer!quot; zeide ik, »de arme schipbreukeling vermag nu niets , om uwe edelmoedigheid te vergelden ; maar door uwe hulp herneem ik in mijn vaderland wellicht eenen rang en invloed, die gij misschien eens zoudt kunnen noodig hebben. Zend dan dezen ring terug aan John Duncan (later werd ik Glossonby door den dood mijns broeders), en hij zal er zich eenen duren plicht van maken, u zijne-dankbaarheid te toonen.quot; Deze wees mij niet af, hij drukte mij hartelijk de hand; »de weg naar Kinsale ligt rechtsaf,quot; sprak hij in gebroken Engelsch : en sprong schielijk in de sloep ,

die daarop van wal stak. Ik bereikte gelukkig de stad, vond spoedig gelegenheid, om naar Bristol over te steken ; mijne zaken te Londen schikten zich licht, en gy ziet mij Lord van de Admiraliteit, door de edele hulpvaardigheid vanen een zeeroover.quot;'

Toen Glossonby geëindigd had, ontstond er eene diepe stilte: het verhaal had aller aandacht geboeid; de Markies had somwijlen gebloosd, geglimlacht , doch, volgens belofte van den ver-haler, niet in de rede gevallen; nu echter zeide hij;

»Dankbaarheid van eenen Engelschen Lord aan j zulke lieden , is iets ongehoords ! Wat zoudt gij doen , My lord! indien zij op de proef gesteld werd ?quot;

»Ik zoude ophouden man van eer te zijn, zoo ik dan terugtrad , Markies! ik zoude dan trach-i ten, mijnen plicht met mijn gevoel te vereenigen ; maar op welke wijze, dat blijft mijn geheim.''

»De glazen vol geschonken, mijne Heeren!quot; ; riep Si.-Really, »ik heb oenen toast. Glossonby! hartelijk dank voor uw verhaal, ik stel de gezondheid in van Almagro!quot;

))Op het welzijn van Almagro !quot; klonk het in j het rond.

Twee mannen dronken niet mede, Sir Charles, ! die zijn glas ombemerkt ter zijde zette , en de bruidegom, die het zijne met eene lichte buiging even ophief.

«Ik ben veel te wijdloopig geweest,quot; merkte Lord John aan , ))het is zeer laat geworden , en ik moet morgen vroeg vertrekken.quot; — »Beste Vriend! dank voor uwe gastvrijheid.quot;

Dit was het sein tot scheiden , de gasten begaven zich naar hunne kamers.

Xavère, die Editha's hand gevat had, geleidde haar zwijgend naar het balkon van het middenvenster ; hier liet hij zijn gloeiend voorhoofd tegen haren schouder rusten. — ))Gun mij dit oogen-blik , Geliefde ! daar binnen, bij die menschen , kan ik mijn gevoel geen lucht geven , en onverschillige woorden tot u richten , daar een nameloos geluk mijn hart overstelpt, daar ik duizel, bij de ééne , alles omvattende gedachte : »zij is uwe bruidware mij heiligschennis. Mijne bruid! gij ? ja er bestaat eene Godheid , ja ook ¹ voor mij is er eene vergiffenis, nu eene engel | minzaam , heiligend , aan mijne zijde treedt; gij | zult mij iets van uwe zielrust mededeelen, en | ik .... ik word een beter mensch!quot;

«Gij zijt goed, Xavère!quot; fluisterde het meisje, en drukte hare lippen op zijn voorhoofd.

»Neen , Editha ! neen ; in mijn leven zijn dagen van zonde en schande ; oogenblikken , waaraan ik 1 thans slechts met afgrijzen denk, oogenblikken , ! die ik met bloedige tranen van bitter berouw, zoo j gaarne uit het verledene zou willen wegwisschen ; ; verguizing , grievende vernedering ruiden mij te-I gen mijne medemenschen op, en de maatschappij, | die met een koel en streng: »terug!quot; een harer ^! stiefkinderen van zich stoot, weet nfet, welk | eenen schat zij met zijn verbrijzeld hart wegwerpt; ' wat die geest had kunnen volbrengen . zoo zij

hem eenen werkkring hadde aangewezen ! maar dat is alles nu voorbij, geheel voorbij; ik scheid mij af van het verledene; in uwe nabijheid is mij alles anders, alles wèl; ik ben dan bijna deugdzaam : geef mij uwen zegen , en de toekomst — o ! ik beloof het u plechtig, met gebogen knieën, oprecht, waarachtig als in het gebed — de toekomst zal veel, zeer veel goedmaken.quot;

Hij lag daar geknield ; de bruid , die in dit alles slechts eene o verdrevene spijt over voorgaande jeugdige loszinnigheden, waarvan haar verstand hem niet geheel vrijsprak, meende te zien, verstond zijne bedoeling niet, noch konde die verstaan; maar toegevende aan den onwe-derstaanbaren drang zijner hartstochtelijkheid , leide zij zegenend hare hand op hem; toen stond hij op , ;.ag haar dankend , overgelukkig, in het onschuldig oog, dat vol vertrouwen op hem rustte, en verwijderde zich snel, als wilde hij door geen woord , door geene afleiding der zinnen, het reine genot der ziel ontheiligen.

Eerst later overviel hem eene gedachte, die hij huiverend , met somberen ernst, in deze korte woorden uitdrukte : «Zoo slechts de toekomst mij niet oproept, om boett te doen voor he t verledene!quot;

V.

Morfjcn, morden , zorglijk woon!!

Dump, waarop wij r.nllen houw .-mi!

Hot; hedric'j't j;ij 'l blind vcrtroiiwrn!

Met wat weiischen i jll {{ij voort!

ii. tom.f.ns , c

mr

De Markies bracht een gedeelte van den nacht met overwegingen door , die zeker van geenen weinig beduidenden aard waren ; want hij vergat zich zelfs zóózeer, dat hij enkele volzinnen overluid uitriep, die gansch niet voor de kalmte zijns gemoeds getuigden.

»0 Editha! zachtaardige Bruid ! mij zoo ongedacht in de armen gevoerd, nooit zoude ik zóó wreed een spel met uw geluk gewaagd hebben , zoo niet die vreemden mij uw bezit hadden opgedrongen, zoo ik voegzaam had kunnen terugtreden ! . . . .

•gt;Doch wat weerhoudt mij , de banden te breken , die mij aan menschen verbinden , welke aanhoudend mijnen naam bezoedelen met het bloed der weêrloozen , dat zij vergieten ? Ellendigen ! ik u tot schild dienen, waaronder gij uwe nut-telooze gruwelen pleegt ? ver van mij voortaan elke gemeenschap met u ; was dat mijne bedoeling , toen ik u om mij heen verzamelde ? Neen , neen! gij hebt mij nooit begrepen.'

Daarna vervolgde hij weemoedig : «Toch waren zij aan mij gehecht, die ruwe zonen van den oceaan ; toch trotseerden zij , zeven jaren lang , elk gevaar blijmoedig met mij : de éénige wet , die zij begrepen , was mijn wil; geene andore maatschappij kenden zij , dan don kring, dien

ik hun schiep ; geene zegepraal, dan mijnen glini-! lach.

»Gold het hier slechts mijn geluk, mijne rust | alleen, dan nog verliet ik hen niet; maar dat zachte wezen, dat mij zoo innig liefheeft, voor j hetwelk voortaan zonder mij het leven vreugdeloos is , dat van mij de zaligheid wacht, welke ik haar beloofde , die engel aan hen op te offeren . neen , dat heb ik hun niet gezworen, neen! | daarop hebben zij geen recht.quot;

Nu zette hij zich met vastberadenheid aan het schrijven. «Geen zwak woord moet hun verraden Wilt mij dit besluit kost,quot; zeide hij. Twee brieven lagen er 's morgens op zijne schrijftafel. Één derzeive was gericht aan zijnen bankier te Calais , en behelsde slechts financiëele schikkingen ; de tweede , aan zeker Jubarre , was vervat in een couvert van den volgenden inhoud :

)gt;De Représailles kruist in hel Kanaal; doe inliggenden aan uwen broeder toekomen; het is van het hoogste belang, dat hij dien snel ontvangt. Een visscher of loods zal misschien, voor hoog loon . de bezorging op zich nemen; hebt gij geld noodig , beschik vrij bij mijnen bankier.quot; Dit couvert droeg ten opschrift: «Madame Evora Jubarre, herbergierster . in het Gouden Ankerj te Calais.¹' — Men gist licht den inhoud van den brief aan dien broeder; dat deze onderteekend was : öAlmagro,quot; za.l niemand mijner Lezers verwonderen ; elk hunner heeft gewis reeds sedert lang in den Markies dien gevreesden zeeroover ontdekt; deze verrassing behoorde ook niet tot mijn plan.

Ook Editha vond op het dons in het eerst geene rust; de zonderlingheid van haren verloofde , de sombere wending , die hij soms aan zijne gesprekken gaf, als hij met haar alleen was, beangstigden haar. »Stephan komt morgendacht zij eindelijk, «hij zal mij raad geven hoe ik mijn' Xavère in zulke oogenblikken vervroolijken kan;quot; en daarop sliep de schuldelooze in.

Weder was het ochtend Lord Glossonby was reeds vertrokken, en nu kondigde eene onge-meene drukte onder de bedienden den gasten aan, dat er opnieuw bezoek kwam. Het was een zeer welkome gast, de zoon des huizes zelf. De oude Heer ging hem tot op het voorplein te gemoet, zóózeer was zijn verlangen, door de ondervondene teleurstelling, gescherpt. Ook Editha. die den Markies als het ware met zich voerde , volgde haren oom ; de overigen wachtten hem meer bedaard in het salon af. Hoe verwenschte niet Lady Je-verless de welvoegelijkheid , die haar noodzaakte, ook dé-ér te blijven! Stephan, uit de reiscalèche gesprongen, zag in het eerst slechts zijnen vader. Hem omhelsd hebbende , wilde hij hem den arm bieden. om voort te gaan, toen ook Editha, die haren bruidegom had losgelaten, snel naar hem toeliep, en hem met al de ongedwongene blijdschap eener zuster welkom heette. Met verrukking sloot hij haar in zijne armen. »Editha ! gij wordt steeds schoonerriep hij.

«O Stephan ! kom spoedig met ons . ik heb u

veel, zeer veel te vertellen; en gij ook, Xavère ! wees nu eens recht vroolijk : Stephan is terug, nu is onze vreugd volkomen!quot; En het meisje haren neef bij de hand nemende, trok hem haastig met zich naar de zaal. Si.-Really op Xavère's arm geleund , volgde haar ; de laatste onrustle zich niet over de blijdschap, welke zijne bruid aan den dag legde. Hij kende het vrouwelijk hart te wèl, om niet, juist in dat vrijmoedig aan den dag leggen van haar gevoel, de ontkenning van iedere andere dan zusterlijke neiging te zien.

Nadat alle wellevendheidsgroeten tusschen den jongen Lord en de gasten gewisseld waren, vroeg de eerste , die opgemerkt had, hoe Editha glimlachend en blozend met den Markies fluisterde , op een eenigszins gemelijk trotschen toon ; »En... wie is Mijnheer ?quot; terwijl hij Xavère aanzag.

»De man , aan wien ik mijn leven te danken heb , van wien ik u reeds schreef, dien ik u het eerst had behooren voar te stellen : Xavère , Markies Desméranges ! — Mijnheer! Lord Stephan Folkstead, mijn zoon quot; De jongelingen bogen tegen elkander : de Franschman vriendelijk, ongedwongen; de Engelschman stijf en minder vrij.

))Ook behoort hij bijna tot de familie: dat vergeet gij , Oom !quot; zeide nu Editha: «beste Neef! zie ook in den Markies mijn' verloofde sedert gisteren.quot;

«Sedert gisteren ?quot; herhaalde Stephan's verflauwende stem , en zijne handen strekten zich uit, om zich aan iets vast te houden ; men begreep die beweging niet, en de jongeling stortte ter aarde met de doodskleur op het gelaat.

Doodelijk ontsteld, bemoeide Really zich tevergeefs hem op te heffen; Xavère nam den bezwijmde in den arm en voerde hem naar een divan, waar hij hem spoedig hulp deed toebrengen. Lady Jeverless , die van alle aanwezigen (buiten den Markies) alleen hare tegenwoordigheid van geest behouden had , deed hen opmerken, dat de bijkomende rust zoude noodig hebben; men verwijderde zich; ook Xavère leidde zijne Editha, die zeer ontroerd was. naar een ander vertrek. Toen Stephan geheel tot zich zeiven kwam, was hij met zijnen jammerenden vader en de Hertogin alléén. Er volgde toen een gesprek, waarin de jonge edelman, na de eerste ontboezeming zijner klachten, bij de opheldering, die hem door zijnen vader en de listige vrouw gegeven werden, de geheele edelaardigheid zijner inborst bloot legde. Hij wilde het Editha verzwijgen, wat hg voor haar gevoelde, om haar geluk niet te vergallen ; maar hij verzocht ook , ja hij eischte zelfs , dat het huwelijk ten spoedigste zoude plaats hebben. ))Ik ben gewoon mijne rede over mijne hartstochten te doen heerschen,'* sprak hij ; «doch de spanning , waarin ik verkeeren zal, totdat alles zal zijn afgeloopen, moet.. . . niet te lang aanhouden , dit.... gevoel ik .... voltrek dan reeds morgen die laatste plechtigheid, en laat die vreemdeling haar dan in Gods naam medevoeren!quot; Voorts verhaalde hij zijnen vader, hoe hij na het verzenden van zijnen brief nog eenen dag was

opgehouden door de hertogin van C., daa r zij hem beloofde bij haren geniaal, op wien zij veel I invloed had, op het schikken zijner zaken aan te j dringen , indien hij hare luisterrijke soirée wilde : bjjwonen; dat hij, ongeloovig lachende, had toe-¹ gegeven, en evenwel zijne hoop vervuld en hare j belofte bevestigd had gezien. Dit nu had zijne i afreize één dag vertraagd, en hem later eene ' zoo treurige welkomst voorbereid.

»Het is schandelijk zeide S^.-Really, »dat men in Schotland zóó met het recht handelt ! ; Maar voor ons is daar gelukkig nu alles afge-i daan.''

»Ja alles is afgedaan zuchtte zijn zoon , en ! verliet met gebogen hoofd het vertrek.

Bij de gasten werd voor Stephan's flauwte een ; voorwendsel gezocht , waaraan elk schijnbaar ge-j loofde, terwijl ieder zich intusschen voorbehield , ; zijne eigene gissingen te maken. Editha raadde de waarheid; men zag het aan de schroomvallige deelneming, die zij haren neef betoonde. St.-• Really nam Xavère ter zijde : dat deze alles begrepen had, behoeven wij nauwelijks te zeggen; hij stemde dus gereedelijk in des Lurch voorstel toe, om reeds morgen zijn huwelijk te voltrekken , en nam op zich, ook zijne bruid daarin te doen bewilligen.

•sgt; Chummore-castlc zoude ruim genoeg voor ons allen geweest zijn vervolgde de oude man eenigs-, zins verlegen, «het zoude mijn hoogste genoegen hebben uitgemaakt, u met u ^ve vrouw hier bij mij te houden ; doch .... gij begrijpt mij, mijn zoon . .

«Wij vertrekken na de plechtigheid.quot;

«Ik had reeds lang een hotel te Londen ga-huurd en ingericht; de genoegens van uw kas-steel hebben mij alleen belet, er gebruik van te maken. Het is een verblijf, dat zelfs uwer Editha niet geheel onwaardig is ; bovendien kan zij er in' verschikken wat zij niet goedvindt; zal ik u daar somtijds zien, waardige Vriend?quot;

Het antwoord was hartelijk en toestemmend. Xavère zoude nu zijne bruid voorbereiden ; eerst echter begaf hjj zich naar zijn vertrek , waar hij zijnen kamerdienaar tot zich riep.

«Norritch ! gij vertrekt spoorslags naar Londen , en bezorgt deze brieven.quot;

»Ook dezen , Monseigneur ? ' vroeg de man , glimlachende naar het adres aan Dame Evora ziende.

»Ook dezen , Norritch! gij begeeft u vervolgens naar mijn hotel, raadpleegt met Mistress Hannah, of de inrichting daarvan nog iets te wenschen overlaat, en zorgt, dat er niets ont-breke van hetgeen tot het comfortable eener dame behoort; verder ziet gij toe, dat de vrouwen der Markiezin goed gehuisvest kunnen worden , en dat alles nauwkeurig en met spoed geschiede, want morgen komen wij : daar is bankpapier voor de kosten , ik wil geene verantwoording , ga!quot;

^Monseigneur zal tevreden zijnzeide Nor- j trich , met eene buiging vertrekkende.

Het overige van dezen dag heerschte er eene ongewone terughouding en dwang onder het gladde vernis der welvoeglijkneid : zelfs tusschen de elkander liefhebbende personen. Edel gedroeg zich Stephan ; Lij verpijnde zijne zielskwelling zóózeer, dat hij Miss Anny, die aan tafel naast hem geplaatst was, aardigheden zeide over hare schoonheid, hoewel hij eigenlijk niet recht wist, of hij haar over bruine of blauwe oogen prijzen moest. Desméranges was kiesch genoeg , om elke bijzondere toenadering tot Editha, waarop zijne aanstaande betrekking hem recht gaf, te vermijden; doch ditmaal schertste hij niet, en dit maakte alles dof. Lady Jeverless deed Anny zingen; maar ziende , dat de jonge Lord eerst toen zich in zijne eigene gedachten verdiepte , gaf zij het voor dezen keer op, om hare dochter te laten schitteren. «Stf.-Really kon zich niet begrijpen . hoe een dag, waarvan hij zich een feest had voorgesteld , zoo stijf en treurig konde afloopen. Ook Editha was stil en in zich zelve gekeerd; dien ochtend had zij Xavère, toen hij haar tot hunnen verhaasten echt overhaalde, haren wensch te kennen gegeven, dat hy iets van zijne overdrevene Machtigheid mocht afleggen ; en toen had hij haar geantwoord : »ook gij , Editha! hebt mij onder dit grove masker dan niet herkend ? stel u gerust, te Londen , in ons huis, bij u, leg ik het af, om niets te zijn , dan uw gelukkige gemaal !quot; «Doch waartoe een masker ?quot; had zij het gewaagd te vragen : «vooral zulk een, dat u verlaagt? — «Vraag mij niets,quot; had hij gezegd, «bij uw en mijn geluk, smeek ik u, berust in uwe onwetendheid : er zijn mannenzielen, waarin geene vrouw straffeloos het oog mag slaan en daarop had hij hare hand gekust, en haar alleen gelaten. Zij dacht nu over deze woorden na , en was niet volkomen gelukkig.

Stil en vreugdeloos liep des anderen daags de trouwplechtigheid af, die in de kapel van C/nnn-more-Castle gevierd werd ; de eerwaarde Doctor W. zegende hen in met eene welsprekende toespraak. Daar bruid en bruidegom in eenvoudig reisgewaad waren , had ook niemand der aanwezigen iets bijzonders voor zijn toilet willen doen; de zoon des huizes was onpasselijk op zijne kamer gebleven; Sir Charles , de getuige voor den bruidegom, was bijna diens vijand; -Really zuchtte over Editha's vertrek en den jammer zijns zoons ; met één woord, alles was akelig, stijf, onheilspellend , en toen eindelijk Desméranges , na een kort afscheid van hunne betrekkingen, zijne vrouw naar zijn rijtuig geleidde , was het , alsof het den o ver blij venden minder drukkend werd. en men zich toen eerst aan eenige ongedwongenheid konde overgeven. Wat Editha, wat Xavère , op dezen rit naar de hoofdstad, in hun binnenste gevoelden, laat ik aan den oordeelkundigen Le -zer en de gevoelvolle Lezeres zelve te denken over. Al het andere moest voor hen wegvallen, bij het ééne denkbeeld,» dat beider hoogste wensch nu bevredigd was.

Wam (luurzuuin zielsgeluk bloeit zonder vrede niet.

VAN DKR HOOP , lingo en FAvire.

Zeven dagen van echtelijk geluk waren er voor Xavère verloopen ; zeven dagen , waarin Editha al de zaligheden smaakte . die hij haar beloofd, en waarop zy gehoopt had. Nooit was er kie-scher , beminnelijker echtgenoot; nooit voorkwam een gemaal zóó de minste gedachte der aangebedene gade; zelfs in de geringste kleinigheden , waardoor de grovere man zoo licht een fijn-gevoelend vrquwenhart wondt, betoonde hij haar eene achting, eene oplettendheid , die zelfs eenen onbeminde verdraaglijk zoude gemaakt hebben; en toch lag er in dit alles iets , alsof hij van haar eene vergiffenis te verdienen had, en soms was er in zijne liefkozingen iets onstuimigs en wilds, waarvoor de teedere vrouw terugschrikte. Na die eerste week volgden er nachten , waarin hij niet sliep. Ieder , die slapelooze nachten , door ziels- of lichaamskwelling , kent, verbeelde zich die, maar denke er bij aan een ontwaakt geweten, dat eerst zacht fluisterend, maar daarna al luider en luider tot u roept, u zelfs in de armen der vurig beminde gade geene rust laat; verbeelde zich die, maar van iemand met eene bloedschuld beladen, die zich daar , in het donker, zijne daden duidelijker dan anders voor oogen stelt: verbeelde i zich die , onder het troosteloos huiveren voor de toekomst, onder doodsangst voor ontdekking : zóó toch waren de slapelooze nachten van den zeeroover.

Hij voorkwam ze soms met behulp van een verdoovend vocht, dat hij onbemerkt innam; maar akelig, benauwd waren dan zijne droomen, zoodat de ontstelde Editha genoodzaakt was, hem met moeite te wekken . en dan vaak brandende tranen voelde nederdroppelen op den arm, waarmede zij hem liefdevol omvatte. — Wel gevoelde zij zich gelukkig in en door zijne liefde ; maar het kon haar geen geheim meer zijn , dat vroegere schuld hem pijnlijke wroegingen veroorzaakte : welke ? dit waagde zij nooit hem te vragen : reeds sidderde zij voor hem in oogenblikken | van hartstochtelijke liefde : wat moest het niet i zyn, zoo een onbescheiden uitvorschen hem tot toorn ontvlamde! Zij was vrouw in den echten zin des woords ; zij aanbad haren echtgenoot tot j in zijne gebreken ; zij plooide zich naar elk zijner grilligheden , met eene inschikkelijkheid, met eene opgeruimdheid , als waren die invallen ook juist hare wenschen : echter gebeurde er weldra iets , dat haar bijzonder ontzette.

Desméranges had uit Frankrijk eene prachtige New-Foundlan ischen hond medegebracht, waarin hy zóóveel belang stelde, dat hij hem nimmer aan het Londensch straatgewoel waagde. Een der bedienden , iets aan het Strand te verrichten hebbende , had hem tegen zijn bevel met zich genomen.. Een matroos , die de Waterloo-Bridge afkwam, scheen dat dier te herkennen, noemde het bij den naam, Naoma, waarop het kwispelstaartende naar den zeeman toeliep, en van ' liefkozingen niet te weerhouden was. Dit verwonderde den bediende zóózeer , dat hij niet kon ' nalaten het zijnen heer te vertellen, ondanks de berisping, die hij daarvoor te vreezen had.

)gt;En vroeg die man u naar mij ?quot; zeide deze , terwijl hij zich omkeerde.

))Hij wilde iets zeggen ; doch ik haastte mij om met Naoma voort te komen.quot;

«Waarschijnlijk de Fransche matroos, van wien ik het dier kocht,quot; sprak Xavère , en verwijderde zich.

Eenige minuten daarna kwam hij met een pistool terug, ging naar een binnenplein , waar hij den hond tot zich riep , die hem vroolijk te ge-moet sprong, plaatste zich op eenigen afstand. en schoot op het fraaie beest, dat zieltogend nederviel. De bediende , die daarbij tegenwoordig was, sidderde, en zag angstig voor zich zei ven naar eene schuilplaats om. ))lk wil geen' hond deelen met een' ander,quot; sprak de Markies , den anderen scherp aanziende ; «begraaf ^[aoma , en zie toe, voortaan mijne bevelen betel* na te komen.quot;

Editha bevond zich juist in een vertrek van de eerste verdieping, dat op die binnenplaats uitzag: zij stond voor het venster, en had alles gezien. Daarop kwam Xavère bij haar. Hij wilde haar liefkozend naderen; zij wendde het hoofd af.

«Editha! gij zijt toornig riep hij smartelijk, «gij wilt mij niet aanzien; gij onttrekt u aan mijne omhelzing! om 's Hemels wil! spreek, wat heb ik tegen u misdaan ?quot;

«Waar is Naoma?quot; vroeg zij met gesmoorde stem ; hij bemerkte, dat zij geschreid had.

Hij zag voor zich neder , en zweeg: tegenover zijne vrouw begaf hem die kunst van veinzen , waarmee hij zich uit alles redde.

«Xavère! gij weet het, ik eerbiedig u , zelfs in uwe luimen, maar beslis gij zelf, is deze geoorloofd ? Een weerloos dier , van welks trouw en gehechtheid gij mij zoo menig blijk verhaal-det. dat u met vriendschapsbewijzen nadert, opzettelijk neder te schieten ? Gij weet niet, gij kunt niet weten , hoe dat schot ook mij v/ondde! Is het goed van u, uwe Editha zóó te beangsti-g^en.

«Zijn dood was noodzakeiijk, mijne liefste! voor mijn welzijn , voor het uwe , moest hij . . .. sterven. Naoma was .... dol.... ten minste , ik geloofde dat. .. toen , (hier drong hij eenen traan terug) toen hij mij .. . naderde Neen ! Editha! o! geloof alles van mij, slechts niet, dat ik u zoude willen grieven : neen , voorwaar. mijne bedoeling was beter, was geheel anders!quot; Daarop zich herstellende, vervolgde hij , zacht vleiend : «Mag ik dien traan niet wegwisschen ? Wilt gij mij uwe hand niet toereiken ten teeken van verzoening ?quot; De jonge vrouw zuchtte ; zij begreep , dat het beter ware den schijn aan te

nemen van eene onwaarheid te gelooven , dan door aanmerkingen, die toch nutteloos waren, den echtgenoot te verbitteren. Met nedergeslagene oogen gaf zij hem hare hand , hij liet die niet spoedig los, maar trok haar aan zijne borst, en was zoo teeder , zoo beminnelijk , zoo welsprekend, dat hij er in slaagde, haar het tooneel van den ochtend te doen vergeten.

Aan den avond van dienzelfden dag kwam Nor-ritch den Markies , die zich toen alléén bevond , berichten , dat een onbekend livrei-bediende den heer des huizes wenschte te spreken.

»Breng hem hier , Norritch!quot;

Daarop trad er een man binnen , met eehigs-zins gekromden rug en slechten garg . bij wiens eerste aanzien Xavère zoo hevig ontstelde , dat hij zijnen zakdoek voor zijn gelaat hield. om een plotseling verbleeken te verbergen.

Het was dan daar dat vreeselijke oogenblik , waartegen zijn angstig voorgevoel hem gewaarschuwd had ; dit was dan het verledene , dat zijne rechten op de toekomst zoude doen gelden.

Toch was hij zich zeiven genoegzaam meester, om zijnen kamerdienaar met eenen wenk weg te zenden, en zich met schijnbare bedaardheid in eenen armstoel neder te zetten, met den rug naar den man toegekeerd.

Deze naderde hem toen vrijmoedig en vroo-Ujk.

»God zij gedankt, Kapitein ! dat ik u wederzie ; wat zegt gij van mijne uitrusting ? zoudt gij mij herkend hebben ?quot;

))Uwe vermomming is goed, Estalte ! doch waarom waagt gij u te Londen . hoe komtgy hier?quot;

«Ik kom uwe bevelen vragen. Kapitein!quot;

»Ik heb er geene te geven ; doch spreek zachter, en noem mij zoo niet: moet men ons hier dan kennen ?quot;

«Mijnheer ! zult gij mij dan niet zeggen, wanneer en waar wij u wachten moeten ?quot;

»Ik keer niet tot ulieden terug!.....Gij ziet

mij aan, als verstondt gij mij niet, heeft .Tubarre mijnen brief niet ontvangen ?quot;

j/Evora heeft er ons een' doen toekomen; maar, Heer ! wij begrijpen dien niet; wij kunnen niet gelooven , dat u dat ernst was.quot;

«Heilige, onveranderlijke ernst, zoo waar....quot;

«Om Gods wil, spreek dat woord niet uit. het mocht dan onherroepelijk zijn ,quot; riep de vreemde met angst. «Neen , dat meent gij zelf niet, neen! zoo trouweloos (vergeef mij het woord, Kapitein!) zoo trouweloos zal Almagro hen niet verlaten, die zeven jaren eiken strijd met hem streden, en strop noch hel vreesden in zijnen dienst.quot;

«Dat is geen verlaten , gij hebt mij niet meer noodig, met de Jicprcsailles schonk ik u alles, wat daar het mijne was ; ik bood ieder uwer, die aan land komen en rustig leven wilde , daartoe de middelen aan , en voor die blijven wilde , liet ik Jubarre : wat wenscht gij meer?quot;

»Wie onzer wil nu meer aan land leven , zoolang er nog één plekje bevaarbare zee is ! Een fraaie Kapitein. die Spanjaard ! dapper moge hij zijn, maar hij weet niets van het roer, en door zijne onbesuisde drift ruidt hij de manschap tegen zich op. Neen , waarachtig , Mijnheer ! gij moet ons niet in den steek laten, er is orde noch gezag onder ons: de eene wil Jubarre niet gehoorzamen , en de andere verdedigt hem met de sabel in de vuist, als er één hevige storm opsteekt , zijn wij verloren , want er zal niets geregeld gedaan worden , wij hebben geen' goeden stuurman, en het is eene hachelijke vaart over die ondiepten en klippen, terwijl daarenboven, zooaIs gij schrijft, de Engelschen ons zullen najagen , en de Fran-schen reeds onzen laatsten prijs genomen hebben, waarmede Roger Noord-op gezeild was. Gij ziet, in hoe hoogen nood wij zijn. Daar wij u verwachtten , hebben wij ons moedig in deze wateren gewaagd ; maar er is ook niemand dan gij , die er ons uit kan brengen.quot;

De Markies , die tot hiertoe met een afgewend hoofd gezeten had, was opgestaan. Met klimmende belangstelling had hij alles aangehoord: toch toonde hij eene schijnbare onverschilligheid.

»Gii hebt Rastattquot;, een'evengoed stuurman, als ik zelf.''

«Eastaff!.. .. Weet gij dan ïiiet?quot;... .

«Wat zou ik weten ?quot;

«Dat ze hem opgehangen hebben, opgehangen als een' hond , die verwenschte Engelschen!quot;

«Mijn' Rastaff, mijn weldoener! zulk een'schandelijken dood! o God ! dat schreit om wraak,quot; riep Xavère, die zijne vorige koelheid vergat.

«Ja, Mijnheer! hij wilde aan land gaan , om u op te sporen ; zime sloep werd door eene En-gelsche brik genomen , en een baardeloos officier liet hem van de ra wapperen, omdat hjj op geene zijner vragen wilde antwoorden. Een uit de boot, die daarna ontsnapte, deelde het ons mede!quot;

Almagro liep eenige malen , in gedachten verdiept , het vertrek op en neder; toen hervatte hij :

«Estalte ! zijt gij alléén hier ?quot;

«Jubarre en de overige zonden mij alléén af; ik heb , om hier te komen , dienst genomen op eene Hollandsche kof, die den Theems opvoer Wel was ik zeker, dat ik u hier vinden zou, maar ik wist niet hoe ; daar ik noch den naam, dien gij aangenomen hadt, noch de wijk, waar gij woon-det, kende. Drie dagen lang doorkruiste ik deze stad , waarin men lichter verdwaalt , dan in een Araerikaansch bosch ; dezen ochtend sukkelde ik moedeloos over die groote brug, toen ik uw getrouwen hond, uw' Naoma bemerkte.

xO. mijn vermoeden! het was dan toch te laat!quot; riep Almagro op eenen smartelijken toon, zich ter zijde wendende.

«Men riep hem wel terug, maar ik volgde van verre , en toen ik goed hoogte genomen had, wachtte ik tot de avond viel, verkleedde mij, zoo als gij ziet, en kwam tot u.quot;

«Keer naar uwe makkers terug ; zeg hun , dat ik hier eenigen invloed heb, en zal weten te voorkomen . dat men u in de eerste dagen vervolgt : maar wend u van de kust af, en neem koers naar het zuiden : ik zal voor u doen wat

ik kan; maar, bij den Hemel! ik volg u niet!quot;

»Wat geven wij om de Engelschen, wat raakt ons hnnne vervolging ? Zoo gij bij ons zijt, lachen wij met alles; u alleen verlangen wij, niets meer !quot; riep Estalte met vuur. »Almagro! ook voor uw eigen belang, hoor mij nog éénmaal aan vervolgde hij ernstig. ))Er zijn onder ons mannen , die wel op u alleen hun vertrouwen stellen , maar die u niet beminnen , zooals ik, die door u van het scalpeermes der Irokcezen verlost werd. Deze nu hebben gezworen u terug te zien , of u met zich te doen vallen ; zij zijn vast besloten , zich bij de eerste gelegenheid de beste over te geven , en door eene volledige verklaring, van al wat zij omtrent u weten , hun zeiven vrijspraak te bezorgen , en zich op u te wreken. Lafhartige handlangers der zoogenaamde Gerechtigheid zullen u dan in uw eigen huis willen grijpen : waar is dan de plek , die u veiligheid biedt ? De groote prjjs , op uw hoofd gesteld, kan door iedere vrouw verdiend worden; want niemand zal meer misleid zijn door uwe schijnbare zwakheid , en de minste huurknecht kent dan de trekken van uw edel gelaat, zoogoed als zijne eigene. Hoor mijne waarschuwing, denk aan RastaftT'

öMensch ! denkt gij, dat ik den dood vrees ? Kom, ik zal het uitroepen voor het oor mijner eigene bedienden : »wie uwer begeert de 500 guinea's ? ik ben Almagro!quot; Hij begaf zich met verhaasten stap naar de deur. «Veel liever nog dit , dan mij opnieuw in uwe gemeenschap te verlagen !quot;

Maar Estalte hield hem met kracht terug: snel vatte hy zijnen arm , en riep uit :

»Bij God! niet verder! zoo was het niet gemeend. Nooit waren wij uwer waardig; doch waarom nu minder dan toen? zoo gij het echter wilt, als dit uw laatste woord is , dan ga ik ; dan weet ik een zehcr middel, om hunne plannen te verijdelen : maar als er dan een reddeloos wrak op de kust komt aandrijven , als dat wrak uwe Represailles is, wanneer van al de getrouwen , die gaarne voor u stierven , niet één behouden wordt, dan hoop ik , dat uw geluk aan land zal kunnen opwegen tegen hunnen ellendigen dood : dat gij zelf zult kunnen vergeten , hoe gij de eerste waart, die de eenvoudige Normandi-sche boeren smaak deed vinden in dat leven , waarvan gij thans een' afschuw hebt; hoe gij weigerdet hen nog éénmaal bij te staan , nu zij in nood zijn! dan wensch ik om uwentwil, dat er een God zij , die zich even gemakkelijk laat bedriegen, als de menschen hier , die het u voor deugd aanrekent, dat gij ons zoo verliet. Vaarwel dan , Almagro! vrees niets voor uwe eer , noch uw leven : is er eene eeuwigheid , dan zien wij elkander weder.quot;

Bij al zijne sterkte van geest en bedaard overleg in oogenblikken van gevaar, was Desméran-ges een dier karakters, welke zich door eenen eersten indruk, die hen gevoelig treft, laten wegslepen ; het kwam hem nu voor , dat hij werkelijk even lafhartig als ondankbaar zoude handelen, zoo hij zich en zijn geluk niet aan die menschen opofferde; ook nu woelden plichten tegen plichten in zijn hart: ook nu scheen hem de moeielijkste de meest gebiedende , en weer nam hij een besluit, welks uitvoering zijne gansche zielskracht vereischte , maar dat hem tevens diep rampzalig maken moest. Terwijl Estalte sprak, was hij op eene sofa nedergevallen , en zijn veel-beteekenend gelaat was toen de spiegel der meest tegenstrijdige hartstochten ; doch toen deze geëindigd was . stond hij nogmaals op , maar nu met eene vaste , ernstige houding. Het was Almagro , en niets van den Markies was er meer overig, toen hij met zijne doordringende krachtige stem, hoewel niet op luiden toon , zeide : «Estalte ! dat waren schrikkelijke wanorden ! waarvan gij spraakt ; weet, ik zal streng gericht houden , als ik onder ulieden terugkeer./

))Gij keert dus tot ons terug?quot; riep deze in vervoering, stortte aan zijne voeten, en omvatte zijne knieën ; »dank , eeuwigen dank voor uw besluit ; ja, ik wist het, dat gij nog onze Almagro waart.quot;

Almagro hief hem op.

)gt;Ik wilde u beproeven ; over u ben ik tevreden , Estalte ! maar die gruwelen, waarvan men

hier spreekt: maar dat oproer tegen Jubarre.....quot;

»Kapitein !quot; sprak de andere , het hoofd buigende , als gevoelde hij schaamte, »zooals gij handelt, zal het goed zijn ; maar ik mag een lafaard wezen, zoo van alles de grootste schuld niet bij Jubarre ligt.quot;

»Wij zullen zien. — Op welke hoogte kan de Représailles thans zijn V'

«Omstreeks de punt van Pevenseyquot;

»Goed. Om niemand op mijn spoor te leiden , vertrek ik nog dezen nacht naar Do vers , van- j daar heimelijk en snel naar Hastings , waar gij ! mij wachten zult.quot;

«Dicht bij de kust heb ik kennis aangeknoopt : met eenen visscher; indien het u goeddunkt, zal die ons aanboord brengen.quot;

»Voortreffelijk. 'Ihans kunt gij gaan , houd u niet langer te Londen op.quot;'

Hij schelde en sprak :

«Norritch! doe dien man uitgeleide,quot; en tot Estalte : «Vriend ! zeg uwen meester , dat ik komen zal.quot;

Beiden verlieten hierop het vertrek.

«Ik moet nog heden naar Do verszeide de Markies tot zijnen kamerdienaar, toen deze terugkwam. «Laat mijne reis-calèche omstreeks middernacht voorkomen. Zorg gij voor al wat noo-dig kan zijn. Zeg der Markiezin , dat ik dezen avond bezigheden heb , doch zwijg haar van mijne reis; geef mij nu schrijfgereedschap , en vertrek.quot;

Al deze bevelen gaf hij met de kalmte van iemand , die elk eigenbelang ter zijde gezet, elke eigene hoop opgegeven, elk levensgeluk vaarwelgezegd heeft; doch thans allééngebleven , brak de lang weerhouden vloed zijner smartelijke aandoeningen los ; nu eens drukte hij het hoofd in

de zachte kussens der sofa, en gesmoorde zuch- ' ten wisselden dan af met het nokkend snikken der wanhoop; dan weder liep hij als een krankzinnige het vertrek rond , met wild starende oo gen, met ongelijke wankelende schreden, als iemand , die door bedwelming niet ziet; elk voorwerp , dat hem aan zijne gade herinnerde , of dat zij gebruikt had , met woestheid aangrijpende of vurig kussende, doch zelfs onder dit alles zich onthoudende van luide klachten , welke haar hadden kunnen verraden , wat er in zijn hart omging. De pendule sloeg half elf.

»De tijd gaat snel voortriep hij, vatte eene carafe met water , die daar stond, ledigde die in enkele snelle teugen , en zette zich tot schrijven.

Veel en lang schreef hij , nu eens met vlugge, vaste trekken , dan weder afgebroken , daar lang weerhouden tranen op het papier nedervielen , en hier en daar het geschrevene uitwischten; eindelijk , toen die moeielijke taak volbracht was,

— want blijkbaar kostte hem dit schrijven veel,

— nam hij uit zijne cassette eene portefeuille , die hij bij zich stak ; juist kwam Xorritch hem waarschuwen , dat alles gereed was , en het rijtuig hem wachtte.

«Is mijne vrouw reeds in hare kamer ?quot;

))Hanna verzekerde mij zoo even , dat de Markiezin gerust sliep.quot;

»Goed; wacht mij hier met den mantel/'

Almagro spoedde zich voort, en trad omzichtig tot voor het ledekant, waarop zijne engelachtige gade rustte. Het was de sluimering der onschuld, in het volle genot der gezondheid ; die zachte blos , die glimlach rondom dien frisschen mond , dat kalme voorhoofd , dit alles, die voorbeduid-selen van eenen vroolijken droom, zoude zelfs een' onverschillige, die iets wist van hetgeen haar treffen moest, weemoedig gemaakt hebben ; wat moest het niet zijn voor hem, die daar voor haar stond, met de volle bewustheid van den slag, welken hij haar ging toebrengen.

Hij stond daar, en waagde het niet hare hand te vatten, want de zijne was ijskoud, en die kille aanraking zoude haar gewekt hebben ; hij dacht niets , want het suisde hem in de hersenen; hij sprak niets, want zijne tong was als verlamd en gezwollen : hij wilde knielen , maar zijne ledematen waren verstijfd. Almagro's wil was hier toch sterker dan zijne bewerktuiging; hij zegevierde over zijn lichaam en zijn gevoel, drukte zijne bleeke lippen zacht op hare lokken , sneed behendig eene enkele daarvan af. sloot haastig weder de gordijn dicht, en wierp een pakketje op haar toilet; deze beweging deed hem toevallig eenen blik slaan in den spiegel, hij schrikte terug voor zijn eigen gelaat, zoo verwrongen waren zijne trekken. Hij waggelde de kamer .uit, nam snel den arm van Norritch , die hem tegemoet ging, en was weldra met dezen in het rijtuig , dat als met kogel vaart naar Bovcvs voortrolde.

VII.

Al was uw cchi{;eiiooi schorluyn uf opperdief.

Hij moet u dierbaar zijn, liet is uw weerde li eF.

J. CATS.

Niet recht opgeruimd , dat Xavère haar eenen geheelen avond alleen had kunnen laten , doch te goed begrijpende , wat bij hem het woord hc-zigheden beteekende , om hem te durven storen, had zich Editha des avonds ter rust begeven; toen zij ontwaakte, was het hare eerste gedachte hem spoedig haren morgengroet toe te brengen, te gelijk met een zacht verwijt over zijne ongezelligheid ; zij stond op, schelde hare kamenier , en zette zich voor haren kapspiegel. — Daar valt haar oog op een als eenen brief toegemaakt pakketje , het adres luidt aan haar ; zij erkent de hand ; zij schrikt! wat kan het zijn, dat Xavère haar melden wil , en niet mondeling mededeelt ! Bevend ziet zij het papier in , de letters dansen haar voor de oogen , zy laat het onzalige schrift vallen , en zit als vernietigd daar; de kamenier komt, zij ziet de ontroering der Markiezin , en biedt haar eenige bedarende droppels aan. De jonge vrouw verliest niet geheel hare bezinning, zij wenkt het meisje haar te verlaten, hervat daarna het lezen , en brengt . onder tranen en hevige aandoeningen, den volgenden brief ten einde :

»De geheele Engelsche zeemacht durf ik trot-«seeren, maar ik heb geen' moed, om tot u, mijne «Editha ! als. gij mij aanziet met dien reinen blik »vol vertrouwen , te zeggen , dat ... ik u «schandelijk bedroog; ik heb geen' moed , om ))uwen vroolijken glimlach voor mijne oogen te »zien wegkrimpen in den stuiptrek der smart, ))als gij weten zult wie uw gemaal was ; en toch «moet gij mij kennen, in al de bijzonderheden »van mijn vreeseljjk leven, want zie, ik ben »Almagro , de zeeroover , over wien uwe land-))genooten een drievoudig wee! hebben uitgeroe-»pen; de man, aan wien gij zelve misschien «nooit zonder afschuw hebt kunnen denken, over »wiens daden gij, Engel van zachtheid! misschien «wel eens eene stille verzuchting tot God zondt. »Vrouw van mijn hart! éénige lichtstraal in mijne «duisternis! vloek mij niet, niet voor gij alles «weet. Dwing u tot kalmte , zie hoe ik zonder «hartstocht schrijf, volg mijne zelfbeheersching »na: veroordeel, veracht mij niet, voor gij ge-«zien hebt, hoe ik werd , wat ik thans ben.

«Kort na uw vertrek naar Engeland, stierf ))de Markiezin Desméranges, mijns vaders tweede «gemalin. Haar dood bracht eenige verandering «in ons huis teweeg. Mijn broeder Philippe, nu «meerderjarig geworden , eischte zijn moederlijk «erfdeel en vestigde zich te Parijs. Ook mijn «vader , die reeds bij haar leven zelden te Des-»méranges vertoefde, kwam er nu bijna nooit «meer; hij liet er mij volkomen meester van al «mijne handelingen, die door mijnen gouverneur

v(glj herinnert u liern , dien wij lc hun abhé, )gt;uoem(ieii) iu niets beperkt werden. In mijn hart «liet he't afsterven dier vrouw eene ledigheid na. »welke door niets werd aangevuld. Wel had ik «aan haar het leven niet te danken, maar zij «was voor mij de teederste moeder geweest, en «niemand verving hare plaats. De Markies, dit «zag ik duidelijk, beminde mij niet; bij mijne «liefkoozingen stiet hij mij van zich, en wierp «mij een geschenk toe : hij zorgde slechts, dat ik «ieder mijner grillen voldoen konde : maar met «stugheid wees hij mij af, als ik hem danken «wilde. Mijn bijzijn scheen hem een last te we-»zen ; ook ontvlood ik hem even gaarne , als hij «mij van zich zond. De abt, een geleerde en «man van letteren , vond het gemakkelijker mij »aan mij zei ven over te laten , om zich onge-«stoord aan eigene studiën te kunnen wijden, «dan te trachten mijnen onstuimigen gemoedsaard «te leiden, of mijn hart. dat uiterst gevoelig »en nog voor iedere leiding- vatbaar was, te «verbeteren en voor he~ goede te vormen. Even-«wel deed hij iets voor mij: ziende , dat ik eeni-«gen zucht tot kennis had , onderwees hij mij ! »in de oude en nieuwe talen, vormde mijnen «smaak en mijn oordeel, deed mij de onderschei-' «dene schoonheden der schrijvers opmerken, maar «bekommerde zich noch over de grondbeginselen, «welke zij predikten, noch over den indruk, i «dien zij op mijn prikkelbaar gemoed maakten , ^: «ja , hij liet de keuze mijner lectuur geheel aan i «mij zeiven over. Wat was natuurlijker, dan «dat ik bij mijne zucht, om alles te kennen en te «doorgronden, bij mijne vurige, licht ontvlam-«bare verbeeldingskracht, juist zulke schriften »koos, die haar nog meer opwonden ! Up mijne «jaren , met eenen smaak als de mijne, moesten ' «Voltaire's scherpzinnige spotternijen mij beval-«len , zelfs waar hij in sierlijke taal het heilige ! «aanrandde; en weldra ook was ik met hem van ; «gevoelen, dat er eigenlijk niets voor heilig te «houden was ; desniettegenstaande las ik Fénélon «en Bossnet met eerbiedig genoegen, doch mijn «eerbied gold slechts hunnen stijl, hunne omklee-«ding : wel wierp ik , bij eene eerste lezing, Par-; «my's schandschriften weg. geleid door datzelfde «gevoel voor het schoone , dat naderhand mijn «ongeluk hielp voltooien; want daar ik het zelfs «op de geringste zaken toepaste , werd in alles , «uiterlijk schoon mij eene behoefte, en slechts «wat aangenaam tot de zinnen sprak, streelde «mij. Vandaar eenen afkeer van al wat wan-«smaak of ruwheid uitdrukte; vandaar eene '.iit-«gezochte verfijning in do zorg voor lichamelijke »schoonheid en welstand ; vandaar eene doode-«lijke walging tegen armoede, welke ik toen «slechts uit het onbehaaglijke schouwspel van «bedelende landloopers kende. — De abt, die «zag, hoe ik mij al meer en meer vertroetelde, «spotte eens met mij op eenen dag , dat wij het 1 «worstelen van een paar sterke boerenknapen «aanstaarden. «Hier zoudt gij hebben moeten »»vluchten. Xavère 1quot; zeide hij, «want gij mist

««de waardigste schoonheid des jongeling.*, li-« ochaamskracht.'

^Ik bloosde: maar van toen af oefende ik mijne ! «krachten, en overwon zelfs mijnen tegenzin . «om mij met mijne minderen te vermengen. Dit «ontwarende , bezorgde de abt mij een' leermees-«ter voor de gymnastiek ; ik vond weldra smaak «in elke oefening ; ik verhardde mij tegen pijn «en vermoeienis , en spoedig was er niemand meer «onder mijne vorige makkers , die zich met mij t,durfde meten. Toen ontwaakte in mij de zucht «naar stoute bedrijven : ik wilde een Hannibal , «een Alcibiades . een Bayard worden. Aan deze «zucht paarden zich soms wonderlijke invallen «(zóó noemde ze mijn leermeester) van edelmoe- j quot;digheid, van weekhartigheid, van romanesk «gevoel. — Daar niemand deze gewaarwordingen «beantwoordde of zelfs begreep, ontstond hier-«door in mijn hart eene bitterheid tegen de men-«schen , welke in weemoed verkeerde als ik aan »u dacht , aan mijne kleine Engelsche vriendin , «die mij nooit uitlachte. Zóó verliepen er twee «jaren , toen wjj bericht kregen , dat mijn vader «te Parijs plotseling aan eene beroerte gestorven «was. Ik ijlde derwaarts, de abt vergezelde mij. «Het testament wordt geopend , mijn broeder is «er bij tegenwoordig ; daar lezen wij , hoe mijn «vader zijn vermogen en titel vermaakte aan «Philippe , zijn' éénigen zoon uit een wettig hu-«welijk met de viravin d'Almé. Ik was ont-«erfd — maar meer dan dit. Eene bij dien «uitersten wil gevoegde bijlage brandmerkte mij «als een onwettig kind van den Markies en een «landmeisje, dat onder hare schande bezweek. «Voor den bastaard had men verder niets gedaan : «geen troostwoord balsemde de pijnlijke wond ; «er was niet eens aan gedacht, dat hij recht «had den naam zijner moeder te kennen. IJs-«koud onverschillig zag Philippe mij aan. «»Mijn-««heer !quot; sprak hij . «gij zult, hoop ik , kiesch ««genoeg zijn, niet langer eenen naam te voeren, ««die alleen mij toekomt: hoe zult gij u voor-««taan noemen ?quot;

« «Jefta! noem mij Jefta, nietswaardige Egoïst!quot; «riep ik, in woede uitbarstende, verliet Parijs, «en snelde naar Dnsmércinges. Hier ontving ik «eenen brief van Philippe's zaakwaarnemei , die «mij onbewimpeld kennen deed , dat ik het kas-«teel terstond moest verlaten , en medevoeren »kon. wat de Markies mij eenmaal gegeven had : «maar dat ik. na zoolang wederrechtelijk in mijns «broeders rechten gedeeld te hebben , wel niet «meer van hem vorderen kon.

«Ik was dan arm! arm !.....ik , die voor het

«woord armoede gebeefd had .... arm ! ik , die «gewend was al de verfijning der weelde als be-«hoefte te beschouwen ; ik was een bastaard : ik, «die trotsch geweest was op mijn geboorte ; wiens «hart klopte bij de daden mijner voorouderen ; «die den schijn eener vernedering zelfs nooit had «kunnen dulden ! De abt, dien ik nog ééns we-«derzag, maande mij aan . mijne talenten te ge-«bruiken. Talenten . kundigheden ! ja , ik wist

»van alles wat, maar ik had niets grondig gefleerd , wat van toepassing kon zijn op het maat- | »schappelijk leven : slechts smaak , slechts opwel- j «lingen hadden mij geleid bij mijne studiën ; aan ; »het nuttige , bruikbare en nood/zakelijke had ik ; «nooit gedacht. Geen geloof aan hooger leiding «boezemde mij vertrouwen in, geene grondbegin-wsels sterkten mij! ik moest tot wanhoop vervallen , ik wilde mij in de Seine werpen. Eene «vriendenhand hield mij terug , het was Rastaff, «een wiskundige uit de hoofdstad , die mjj vroeger »in de sterre-, meet- en natuurkunde onderwezen »had, want deze wetenschappen hadden altijd «voor mij eene groote aantrekkelijkheid : hij had ¹ «mij lief gekregen om mijne zucht tot kennis; «hij bood mij een verblijf bij zich aan ; ik liet «mij door hem leiden. Tot mijn ongeluk was Kas-j «taff een goedhartig, maar zeer lichtzinnig mensch, «een speler, die nachten bij nachten aan de pha-«ro-tafel doorbracht; hij voerde mij dadr niet zich; «ik leerde Parijs kennen ! maar Parijs in hare af-)gt;schuwelijkste gedaante, in hare schaamtelooze on-«deugd: ik vergat mijne eigene ellende in dien «tuimel der vermaken; er heerschte in die ver-«blijven eene kwistigheid , een overvloed , welke «mij nog den schijn vóórtooverde van eenen rijk-«dom , waaraan ik gewoon was Zóó kon het toch ; «niet blijven , verstand en oordeel zeiden het mij. ^! «Ik deed pogingen, om geplaatst te worden : dwa-i «ze hoop van eenen jongeling, die de wereld niet «kent! zonder aanbeveling, zonder naam , vond «ik overal slechts ijskoude harten en gesloten i «ooren , terugwijzing , vernedering, minachting ! «Na zulk eene ontmoeting was ik radeloos van «spijt. Ik wilde nog een laatste poging wagen : i «een man, dien ik als den gemeenzamen vriend ! «mijns vaders gekend had, werd Minister: bij ; «hem vervoegde ik mij , en bad hem om eenen I «toenmaals onbezetten post, waarvoor ik geloof-I »de geschiktheid te hebben. «Met genoegen , lie-I »«ve Markies Desméranges!quot; sprak hij , «men zal ! oer u zelfs spoedij? eenen beteren aanwijzen.'

«Ik zeide hem , dat ik dien naam niet meer droeg, i «Drie dagen daarna was de post aan een' ander «begeven. Buiten mij zeiven van teleurstelling «en toorn , vloog ik naar den Minister. «Jong «mensch!quot; zeide hij toen, «men geeft zulk een j «ambt niet aan jongelieden zonder naam , of fa-«milie.quot; Ik kon niet meer van woede ; ik gaf «mijne verontwaardiging en verachting in de harts-«tochtelykste bewoordingen lucht, en sprak be-«dreigin^en uit, die den staatsman werkelijk voor «mijne razende drift deden sidderen ; hij riep zijn i «bediende , liet mij door dezen de deur wijzen, en »nog denzelfden dag kreeg ik bevel Parijs te overlaten. Ik was krankzinnig van spijt, ik verwachtte de maatschappelijke orde , die , omdat mijn j «vader zich eenmaal vergat, mijne moeder lichtzin-j «nig geweest was, mij als een vreemd monster ! »van zich stootte ; ik wilde , ik moest mij wreken ! I «Te huis komende vond ik Kastaff niet meer; hjj ! «was voor zijne schuldeischers gevlucht. Ik begaf vmij naar een speelhuis; nog éénmaal wilde ik

«mijn geluk beproeven; ik waagde de opbrengst «van al mijne boeken en kostbaarheden. Ik won «veel, zeer veel , werkelijk eene fortuin! Een «man met eene trotsche houding en een' gloeien-«den blik stond naast mij. «Gij zult een' kamer-»«dienaar noodig hebben quot; sprak hij met bitteren ««lach, «ik heb niets meer, neem mij aan.quot; Dat «sneed mij door de ziel. «Wij zullen samen dec-»))len,quot; zeide ik, »gaan wij vanhier!quot; Die man «heette Jubarre : het was een Spanjaard van goe-«den huize , die deelgenomen had aan de staat-«kundige woelingen , en eindelijk zijn vaderland «had moeten verlaten , met bitteren wrok in zijn «hart tegen hen , die hij als de oorzaak van zijne «rampen beschouwde. Ook hij had aan de speel-»tafel verdooving gezocht voor zijn leedgevoel ; «ik leide hem mijn°n toestand bloot, hij mocht «mij niet meer verlaten. Ik bezat een vermogen , maar dit was mij niet langer genoeg ; mijn olust tot wraak voor het ondergane was niet ver-«koeld; toch begeerde ik geene loge wraak : in »mijne ziel gloeide de zucht, om mijn vaderland )gt;te toonen , wat het in mij verloor : ik wilde iets «groots worden, iets uitstekends onder de men-«schen , waarvan men zeggen zou : hij was een «Franschman; maar Frankrijk verstiet hem ! 0 ! die «onbestemde zucht naar daden, zonder een bepaald «doel. zonder eenen goeden gids, die haar leidt, is de «gevaarlijkste klip voor een jeugdig hart, vooral «dan, als ongeregelde hartstochten en zinlijkheid het «opwinden en met haar heulen. Te midden dier «weifeling vielen mij Byron's Werken in handen ; «ik las zijnen Zeeroover — en mijne keuze was «bepaald! Ik reisde met Jubarre naar ISormrm-hdic ; een toeval deed mij Rastatf wedervinden ; «nu konde ik mij dankbaar toonen ; ook hij bleef )bij mij. Mijn vader had bezittingen in Noord-»Norma)}dië gehad , waar mijn broeder en ik met vden abt vroeger enkele zomermaanden ons ver-«blijf gehouden hadden : de jonge boeren waren «mijne makkers geweest, ik had hen somwijlen «beschermd tegen Philippe's heerschzucht. zij be- , «minden mij. Ik zag hen weder, het waren for-«sche jongelingen geworden : nu beriep ik mij op «hunne gehechtheid aan mij , liet hun iets van «mijne plannen zien, sprak hun van mijne wraak, «en zij volgden mij. Editha, het denkbeeld, dat dik het was , die hen wegsleepte uit den kring «hunner familiën , is mij het folterendste uit ge-«heel mijn zondig leven. Ook van Desméranges «kwamen er eenigen tot mij. Uit Parijs bracht «Jubarre mij, na eene geheime reize , jonge lie-«den en mannen , die zich , door de hoop op stout-«moedige ondernemingen , lieten verleiden, of «die een verbeuzeld leven in eenen roes van woes-jgt;te daden wilden eindigen. In het kort, ik beft vond mij spoedig aan het hoofd eener talrijke «manschap; ik besteedde een gedeelte van mijn «vermogen tot den aankoop van een wèluitgerust «vaartuig, waarin ik alles bijeenbracht, wat eene «uitgezochte weelde kon uitdenken , wist een' be-«kwaam' loods over te halen , mij voor eenigen • tijd te volgen , en stak in zee. Het was echter

»inijn doel niet een gewoon zeeroover te worden : ))ik wilde slechts Frankrijk in handel en kolo-»nien verontrusten: ik wilde van mij doen spre-)'ken. Jubarre hitste mij op tegen Engeland. «Ik noemde mij Almagro. en mijn schip Les y)Represailles. Die namen moesten beide natiën »doen sidderen. Ik gevoelde echter mijne verant-öwoordelijkheid volkomen. Tot hiertoe hadden «onstuimige driften en opwellingen mij voortge-»dreven ; ik begreep , dat zelfbeheersching en )gt;koelbloedigheid alléén mij op den duur meester «konden doen blijven van menschen als die, over »welke ik te bevelen had. Zoo onderwierp ik i «mijne hartstochten, zelfs mijn gevoel, aan mij-«ne rede en 'aan mijn verstand. Ik deed den : «mijnen opmerken , dat ééne enkele fout. ééne on- ^! «beradene daad , ons aller verderf met zich kon-))de slepen ; dat éénheid in wil en handeling al- j «leen ons behouden kon. Zoo gewende ik hen | «aan stiptheid en onbepaalde gehoorzaamheid. Met | «ernst leidde ik mij met Rastaff toe op de j «zeevaartkunde ; ik slaagde in alles zoo goed, dat j «wij den loods spoedig ontberen konden. Ik zeg «u dit slechts , om u te doen zien , hoe het mij «mogelijk geweest is zeven jaren lang zulk een »leven met zulke menschen vol te houden.

•gt;De schrikkelijke bijzonderheden dier zeven jaren «zal ik voorbijgaan ; dat zelfbehoud mij dikwijls «verder deed gaan, dan ik wilde of berekenen «kon , is het natuurlijk gevolg , en zelfs de straf «eener eerste misdaad. Ik heb alle landen bezocht, «alle zeeën doorkruist, met elke natie onderhandeld, «want ik zelf door mijn uiterlijke voorkomen het «minste achterdocht wekkend, vertoonde mij onder «allerlei vermommingen, om koopwaren te ver-«handelen en de mijnen van het noodige te voorzien. «Zoo gebeurde het ook , dat ik mij door Glos-«sonby , toen wij hem hielpen, niet willende laten «herkennen , Jubarre in mijnen naam met hem ; «liet spreken , en zelf vermomd zijne sloep be-«stuurde. — Ik werd in korten tijd onmetelijk | «rijk ; ik bezit schatten , die ik mij thans schaam!

«Ik huiver, als ik mij dien doorleefden tijd | «herinner. Kene ontmoeting moet ik u nog ver-' «halen , daar zij eene groote verandering in mijne «gemoedsstemming teweegbracht. Met eenenHol-«landsclien koopvaarder, dien wij namen, kwam, «onder anderen , in mijne macht een dier jeug-«dige Protestantsche geestelijken , die zich aan de «uitbreiding hunner kerkleer , aan gene zijde des «oceaans , geheel en al toewijden. Zijn edel voor-«komen beviel mij , ik onderhield mij meermalen »met hem. Hij giste mijne zielsgesteldheid : met «krachtige welsprekendheid, die van zijne eigene, «innige overtuiging blijken droeg, sprak hij mij van «een' Almachtig , van een Heilig God, van gerechtigheid, van oordeel, van zonde, van verlos-«sing. Eene leer, die een'weerloos jongeling moed «gaf, om tot zulk een' mensch als ik, omringd »van wezens, die met hel en dood spotteden, met vzulk eenen ernst te spreken , moest meer dan «fabel, meer dan hersenschim zijn. Deze ééne »gedachte deed meer bij mij af. dan twintig leerredenen het zouden gedaan hebben. Ik spotte «niet langer met Voltaire , ik twijfelde niet meer «met Byron ; in mijn binnenste erkende ik, maar »met huivering, het bestaan van een rechtvaardig, «alziend God !quot;

»Ik geleidde Selmer (zoo heette die geestelijke) «veilig naar zijne bestemming. Het griefde mij «hem te moeten missen : maar valsche schaamte «weerhield mij hem te doen blijken , wat hy in »mij teweeggebracht had : dan zeker ware hij nog y gebleven en had zijn werk voltooid. Met zachter «gevoelens kwam in mij ook het verlangen naarquot; «mijn vaderland terug. Ik gaf Jubarre met Ras-«taff voor eenigen tijd het bevel over, en zag »Parijs weder. Ik gaf mij uit voor een Engelsch «edelman en kreeg toegang tot de salons van de «elegante wereld. Ik vernam naar mijn Minister. «Hij was als zoodanig gevallen, en had dien val «niet overleefd. Tk zag thans veel anders in ; ik »vergaf mijnen broeder: ik nam de menschen zoo-»als ze waren ; ik wist, dat eigenbelang alleen «het roersel hunner meeste daden was ; ik achtte «hen te laag voor elke andere wraak dan bittere »spot; ik was bijtend scherp jegens de Grooten, »die mij nu zochten : ik tergde hen door allerlei »dwaasheden ; maar ik was rijk en men verdroeg «mij !

»Een toeval wikkelde mij als secondant ineen «tweegevecht. Ik zag de tegenpartij, het was »Philippe. Hij vreesde den dood : ik wilde voor gt; hem bemiddelen : dan tevergeefs ! zij schoten : «mijn nieuwe kennis moest vluchten, Philippe was «doodelijk gewond. Ik bracht hem naar zijne wo-«ning , en bleef hij hem. Wij hadden den tijd. «om elkander te herkennen ; ik verzekerde hem »van mijne vergiffenis, en verliet hem. Twee dasgen daarna werd ik opgeroepen als wettig erf-»genaam van den rang en het vermogen van den «overledenen Philippe , Markies Desméranges. In «een afzonderlijk geschrift meldde my mijn broe-»der, dat hij in de papieren zijns vaders de dui-«delijkste bewijzen gezien had van diens voorne-»men , om zijn testament meer tot mijn voordeel «te veranderen , waarin hij alleen door zijnen plot-«selingen dood verhinderd was geworden. Berouw «over het afsterven van zijn slachtoffer, had mijn «vader genoopt zich haar kind aan te trekken .; «maar hij beschouwde het als een levend ver-«wijt, als eene zichtbare wroeging en daarom zag »hij mij ongaarne bij zich : door geld had hij alles »willen goedmaken: dan , de dood trad tasschen-»beide , en ik werd onterfd.

«Philippe stierf ongehuwd ; hij stelde mij in «het bezit van zijn vermogen, en verzocht mij den «naam van ons beider vader aan te nemen, waar-»op ik mi hem het meeste recht had. Thans «herkende ik de leiding der Voorzienigheid, zoo-«als Selmer mij die voorgesteld had: waarom «had ik niet vroeger in vertrouwen op Haar be-«rust; Zij had dan alles ten goede beschikt; ik «had de schepper van mijn eigen lot willen zijn, «en juist daardoor alle aanspraak op geluk verloren, nu het daar tastbaar vóór mij lag ! Weinig

»bekoorde mij het geld , maar de naam was mij »welkom ; ik liet mij als Markies Desméranges «wettigen , en nu ontwaakte in mij opnieuw de «gedachte aan u , Editha! Almagro had uw liefe-»lijk beeld nooit met zijne onreine idealen willen «vermengen : maar Xavère Desméranges wilde u «wederzien. Zoo kwam ik naar Londen, naar Chum-' v more Castte. Het overige weet gy ; myn toen-«malige strijd , mijn angst, mijn ontwijken . zul-«len u thans overtuigen, dat, hoezeer ik ook «uwer onwaardig ben , het nooit mijn voornemen «was u mede te slepen in mijnen afgrond, zoo «niet uw oom en die Hertogin mij het teragtre-«den onmogelijk gemaakt hadden. Toen het zóó-«ver gekomen was , moest ik zwijgen; om uwer «rust wille moest ik u alles verbergen; ook sid-»derde ik bij het enkele denkbeeld van zulk eene «verklaring aan u. Onuitsprekelijk zalig was ik «in uw bezit, hoezeer de vrees voor de toekomst ; «mij beangstigde. Jubarre wist, dat ik mij in «Engeland ophield ; wel kende hij mijnen naam «niet, maar eene ontdekking was mogelijk; hier-«bij kwamen knagingen van een geweten , dat »wakker werd, nu geene beslommering het in * «slaap hield : vandaar die onrust, die angstvolle «nachten, die ijselijke droomen , zelfs in uwe ar-; «men ; vandaar die sombere luimen , welke gij «met zulk eene engelachtige zachtheid verdroegt!

«Door Naöma is , zooals ik terstond vreesde, »een mijner lieden mij op het spoor gekomen ; mijn «schip en de door mij verleiden zijn in hoogen nood , «en door my alléén te redden ; de zwaarste, maar «gebiedendste plicht dwingt mij hen ter hulp te snel-; «len. Ik heb u verlaten, Editha! mij moet gij «nooit wederzien; gij moet verder geene gemeen-«schap hebben met eenen verworpeling zooals ik ; «ik ontsla u plechtig van elke verplichting jegens »mij als echtgenoot : de zeeroover Almagro was «het nooit!

«Ééne bede heb ik aan u, het is de laatste van ! »uwen gemaal , de laatste van hem, die voor u «dood is : Geef u niet aan wanhoop over: laat de «eerste opwelling van smart u niet overmeesteren ; whet was door zóó te handelen, dat ik diep ramp-»zalig werd. De naam Desméranges is onbevlekt, «mijn geheim gewaarborgd ; van Almagro zal men «nooit meer hooren. Aan het vermogen, dat ik «u nalaat, kleeft geene smet; het is de nalaten-«schap mijns broeders, die ik van mijne overige »)schatten afscheidde. Mijn testament zult gij vin-«den. Weldra verneemt gij, dat de Markies »Xavère Desméranges te Dovers door een toeval »is omgekomen gij blijft zijne geachte weduwe, «maar beween zijnen dood niet; want Almagro , «leeft.

«Editha! thans vaarwel! in uwen slaap wil ik «u nog éénmaal wederzien ! vergeef het my , zoo «gij kunt, dat ik te uwen koste eenen blik sloeg ; «in eenen hemel van huiselijk geluk , dien ik nu «voor eeuwig verlies. Editha! voor u is er een «liefderijk God! Hij sterke u ; — bid gij voor i «mij!quot;

De schroomvallige vrouwen, die bij den schijn

van nakend onheil sidderen , leggen vaak, als het haar plotseling overvalt en hare teeierste betrekkingen geldt, eene zeldzame geestkracht aan den dag : neer.. dan vallen zij niet schreiend neder; niet in machtelooze klachten verspillen zij dan haren tijd ; snel berekenen zij den omvang van het ongeluk , en is er mogelijkheid tot hulp , dan kiezen zij ijlings een middel daartoe ; dan weet haar moed van geen wijken, hare geestdrift van geen verflauwen, en zij volvoeren haar ontwerp, trots eiken hinderpaal.

Zoo deed ook de vrouw van den zeeroover. Zij verzegelde het pakket van Almagro , en zond het met het volgend briefje aan Lord Glossonby:

« My lord!quot;

«Gij hebt als man van eer beloofd eene groot-«moedige hulpvaardigheid te vergelden. — Voor «den innigst beminden echtgenDot smeekt u eene «treurende gade.

«Lees, oordeel en handel naar de inspraak «van uw hart; ik vertrouw mij geheel aan uwe « edelmoedigh eid.''

Binnen een half uur was ook zij op weg naar j Dovers.

VIII.

(iij hebt dal tijdslip van dcu «lag iles levens j lienuveld , waarin de nienscli zoozeer «le morgens | stond hehoefl, — de jeugd !

JEAX PAUL.

Op Chummore-Castle had sedert Editha's huwelijk alles een ander aanzien gekregen. De gasten waren de een voor, den ander na vertrokken , en onder deze Sir Charles, met het oogmerk , om het hem opgedragen bevel over een fregat op zich te nemen. Het werd S*£.-Really , die aan vroolijkheid gewoon was , al meer en meer ; ledig, en toen nu ook Lady Jeverless hem van hare op handen zynde afreize sprak , werd hij geheel mismoedig.

«Ik heb behoefte aan vrouwelijke hulp en gezelschap ,quot; riep hij uit; «Editha's lieftalligheid vind ik bijna in Anny weder, haar gelukt het zelfs Stephan te doen glimlachen: o! verleng toch uw verblijf nog voor eenigen tijd, opdat ik van lieverlede aan deze stilte gewoon wor-de!quot;

«Mijn goede vriend! meent gij dan , dat mijn echtgenoot staande de season alléén de honneurs van ons huis kan ophouden ? Reeds te lang onthield ik mijne Anny de genoegens , die haar in de hoofdstad wachten; het is eerst het tweede jaar, dat zij er in deelen zal, en daarenboven.... ik ben moeder, mijne dochter is op dien leeftijd, waarin ik voor haar aan ernstiger belangen moet denken, de gezellige bijeenkomsten zijn gunstig tot zekere kennismakingen ; zij is in den vollen bloei harer schoonheid: eene schitterende partij kan

haar niet ontgaan : met één woord, ik wensch haar uit te huwen.quot;

I Si-Really bedacht zich. — «Fene schitterende partij .quot; zeide hij als bij zich zei ven , en daarop ! luider , met zelfvoldoening, alsof hem die ge-i dachte niet door haar was ingegeven , — «Mevrouw ! daar valt mij iets in. Zoude niet mijn Stephan ? . door den vader zijner moeder is hij i reeds bij mijn leven Lord van Folk stead: Chum-i more-Castle met al mijne bezittingen behooren hem alléén na mijnen dood; hij wordt pair van Engeland, ik kan hem bij zijn huwelijk mijn hotel te Londen overlaten. Wat dunkt u ? Indien gij wildet, zoo uwe Anny hem konde beminnen , als' Stephan zelf zijnen ouden vader genoegen wilde geven.....Zou ik op uwe toestemming mogen hopen ?quot;

))Uw voorstel is zoo onverwacht, zoo plotseling,quot; antwoordde zij, zich volkomen meester blijvende ; »ook kan ik niet alleen beslissen, de Hertog van Jeverless is vader. Daarenboven uw zoon, met zijne teleurgestelde neiging voor uwe nicht, kon-de zwarigheden maken , en mijne dochter moet, zonder aandrang van derden , uit vrije keus gezocht worden , anders bewillig ik in niets. Toch zal ik uw voorstel overwegen, en Anny toetsen. Spreek gij uwen zoon van uwen wensch, dat hij zich rondborstig verklare , hoe hij er over denkt, dan kunnen wij verder zien.quot;

»Gij blijft dus nog tot zóólang hier ?quot;

öln elk geval verplicht de etiquette mij tot eenige verwijdering. Zoo echter,quot; voegde zij er glimlachende bij , »alles naar uwen wensch uitvalt , zoude men niet het huwelijk eenigen voort-' gang kunnen maken , en gij ziet weldra eene i liefhebbende dochter in uw huis terug.quot;

Verrukt drukte S^.-Eeally haar de hand , alsof zij het was , die zijn hoogste verlangen vervulde.

Omtr ent Stephan dienen wij echter iets te zeggen , eer wij verder gaan. De ongelukkige jonge edelman meende zijn lijden te overwinnen , door het op te kroppen en te verbergen. Hij redeneerde, drong elke opwelling van smart en elke stille traan terug , en gaf zich eenen schijn ¹ van opgeruimdheid, die hem veel kostte. Ook leed zijne gezondheid zichtbaar onder die pogingen. Een onnatuurlijk rood kleurde zijne wangen ; helderder dan gewoonlijk schitterden zijne | oogen : een blauwachtig wit verspreidde zich rond-^ om zijnen mond , een zachte kuch brak enkele malen zijn spreken af. Hij zag met een zeker weemoedig welgevallen op Anny's streven , om hem te vervroolijken ; want het lieve meisje had inderdaad medelijden met den schoenen , treurenden jongeling, die nooit bitter, nooit onvriendelijk was , bij de kennelijke zielskwelling , waaronder hij gebukt ging. Van zijnen kant had Stephan een gedeelte van het plan der Hertogin doorgrond , en toen zijn vader hem een huwe-j lijk met de jonge Miss voorstelde , glimlachte hij flauw en antwoordde :

ï»Uit liefde kan ik niet huwen , maar ik voorzie voor u een' zeer eenzamen ouderdom , zoo . . zoo ik geene echtgenoot kies ; Anny is goedhartig en vroolijk , zij zal u een goede dochter zijn ; het leven is niet lang genoeg , om éénen plicht opzettelijk ongedaan te laten : ik geef uwen wensch gehoor; vooraf echter wil ik de Hertogin spreken. Dit gesprek vond plaats. Stephan liet haar zien, dat hij haar doorgrondde. Uwe dochter zal Lady Folkstead, Gravin van »S7.-Really, worden : maar beseft gij , indien het dan waar is , dat zij mij bemint, de treurige dagen, die haar wachten, aan de zijde van een' ziekelijken echtgenoot ? waagt gij haar aan de gevaren van een' vroe'g-tijdigen weduwstaat?quot;

))Laat die sombere gedachten varen: gij zult vroolijker geniaal zijn , dan gij nu denkt!quot;

»Ik heb u gewaarschuwd, Mevrouw!quot; zeide hij ernstig.

Des anderen daags volgde Anny hare moeder naar Londen, de verlovingsring van Lord Folkstead schitterde aan haren vinger, en zij bloosde van genoegen bij het denken aan de vroolijke bruidsdagen , die haar wachtten, en de feesten , waarvan zij de Koningin zoude zijn.

IX.

Zoo kwam opreclilK trouw en znyvrcvricmi-gt;chap boven!

vond K I. , Gijsbrccht ran Amslel.

Het was avond. Almagro bevond zich op zijne kamer in een logement te Dovers ; hij moest dien eigen' nacht zijn geheim verdwijnen bewerkstelligen , alles had hij daartoe voorbereid. Door het venster van zjjn vertrek zoude hij ontvluchten ; een gedeelte zijner kleeding zoude men aan den oever vinden ; eene zonderlinge melancholie, die hij getoond had , moest de lieden in het vermoeden versterken , dat de jonge Markies in yl-hoofdigheid zijn graf in de golven had gezocht. Hij had, als het ware, afscheid genomen van het maatschappelijk leven , en gaf zich nu , voor het eerst geheel vrij , aan de bitterheid zijner aandoeningen en het hartverscheurend gevoel van zijnen toestand over. Wel lag er op zijn gelaat eene ongewone bleekheid , thans door geen blanketsel bedekt: maar de satirieke glimlach , welke anders iets al te bijtends had, was geweken. De blonde lokken hingen verward over zijn voorhoofd , waarin het lijden eene groeve vormde , die iets meer mannelijks aan zijn voorkomen gaf. Hij was schoon in zijne smart, en toch schrikkelijk , om aan te zien ; wij hebben hem reeds te vaak in zulke oogenblikken bespied , om hem ons niet te kunnen voorstellen; slechts moet ik doen opmerken , dat thans wanhoop en zelfverachting de hoop vervangen had , die hem te voren som-wij'en in zachter stemming bracht.

»Ik wil bidden !quot;' riep hij , »ja , dat zou rust geven , zoo ik het konde; maar, zal Selmer's God , de God van Editha, zal het ééne heilige

Wezen mijne jammerkreten aanhooren ? zal het geene heiligschennis zijn, zoo ik tot Hem roep?.... van vergeving sprak ook Selmer !. . .. Vergiffenis voor den berouwhebbenderiep hij uit, en stortte zich biddend neder, «vergiffenis, o God! wiens hand ik erken; alles , alles heb ik verloren ; elke ellende draag ik gewillig als eene bil-lyke straf: ik wensch niets meer van dit leven, niets dan het behoud dier ongelukkigen ! en voor mij slechts eens geene wroeging meer, slechts rust in de eeuwigheid ....!quot; Hij richtte het hoofd op, en naast hem stond Editha , zijne getrouwe gade , die hem luidsnikkend in de armen viel. Zijne eerste aandoening was eene blijdschap, die hem in hare omhelzing schier van vreugde deed bezwijmen : doch zijne verrukking verkoelde tot ontzetting, toen hij bedacht, dat hare komst zijne vorige zelfoverwinning nutteloos maakte, hem verhinderen zouden zijn voorgenomen plan te volbrengen , en de toestand der op hem wachtenden al meer en meer hachelijk zoude doen worden.

«Vrouw!quot; riep hij , »gij vergeeft mij dus alles ; gij haat mij dan niet, om hetgeen ik u toebracht ? maar neen , Editha s zacht gemoed kan niet haten; slechts vergeven en beminnen kan zij , die weder als een serafijn der verzoening aan mijne zijde treedt; maar bedenk het, gij besmet u door dit bewjjs uwer liefde: want, én uwe liefde én uwe achting ben ik onwaardig.quot;

«Alles zijt gij my waardig, Xavère! Almagro! Desméranges! wat vraag ik wie gij zijt of hoe gij heet ? ik zie in u niets dan den dierbaarsten echtgenoot , den ongelukkigsten mensch , den schuldige vol berouw ! Gij rekendet niet genoeg op mijne liefde vervolgde zij teeder ; »gij kendet uwe Editha niet, toen gij dacht, dat zij aan uw verzoek zoude voldoen.quot;

))Er ligt zegen voor mij in uwe woorden ; maar, ik verberg het u niet, uwe komst vervult mij ¹ met schrik. Ik had gewenscht een grievend af-scheidstooneel te voorkomen : zal het scheiden niet dubbel smartelijk zyn, nu ik weder den troost van uw bijzjjn genoot ? Nu drukt mij eene nieuwe zorg: hoe zie ik u veilig weder te Londen ? ik moet nog dezen nacht vanhier : mijn plicht roept mij , gij weet het. Is Norritch bij u, hebt gij goed geleide ?quot;

»Ik ontmoette Norritch op weg, ik zond hem af met tijding naar onzen oom ; maar, Xavère! ik behoef geen geleide, ik keer niet terug, ik verlaat u niet meer!quot;

»Edele Gade ! hoe treft mij uwe trouw ; doch geloof mjj, ddar, waar ik ga, kunt gij mij niet i volgen.quot;

• sOok ik heb plichten ,^M sprak zij met vastheid : öik scheid mjj niet van mijn echtgenootquot;

«Editha! weet gij wat het is, dat leven, dat gij met mij deelen wilt ?quot; sprak bij, zjjne innige ontroering verhelende : »dat leven is een kamp met i woedende elementen, en nog ontembaarder men-i schen; dat leven is een telkens vernieuwd doods-i gevaar . met vervolging aan allequot; zijden, vervolging tot in de verste zeeën ; dan klimt de nood,

| geene herbergzame haven lacht u aan, geene vriendelijke vrijplaats noodigt u in bet verschiet; i het laatste levensmiddel is uitgedeeld , de laatste droppel water is toegemeten : nóg geene uitkomst , nóg geen uitzicht op hulp! Dan zetten zich allen moedeloos in het rond bij elkander ; met brandende oogen , met verdroogde tong. met ingevallen wangen zitten zij daar ; dan gaan de : beslissende steenen, onder akelig zwijgen, van hand tot band ; één ongelukkige worp bestemt 1 één' van hen , om door zijn lichaam het ellendig leven der overigen nog voor eenigen tijd te rekken: die worp, Editha! kon mij, kon u treffen!quot; Onwillekeurig sidderde hier zijne stem : maar de echtgenoot zag hom gelaten aan.

pDe menschen , onder welke gij leven zoudt,quot; ging hij voort, )gt;zijn niet als die, welke gij kent, maar woest , wraakzuchtig , onhandelbaar , wier wellustige blik uwe zuivere zedigheid ontwijden zou ; mannen , gelijkende naar de spookgedaanten uwer angstige droomen! Neen , gij moogt u niet zoo wegwerpen , uwen adem niet vermengen met den hunnen , die verpest is. Algoede Hemel! ik gruw bij het enkel denkbeeld.... mijne vrome Editha onder hen, onder zeeroovers !quot;

«Welnu zeide zij moedig , «ik ben de vrouw van een' zeeroover; ik wil geen ander lot dan hij ; ik schuw geen gevaar, dat hij met mij deelt; ik beef niet voor menschen, als hij mij beschermt.quot;

«Eene vrouw luistert naar geene overtuiging hernam hij, het hoofd schuddende, en daarop eenen zoo streng bevelenden toon aannemende , als hij nog nimmer tot haar gericht had, terwijl hij zijnen onweerstaanbaar scherpen blik werkelijk eene uitdrukking van toorn gaf, sprak hij, — «Mevrouw! uw gemaal gebiedt u terug te gaan : zult gij gehoorzamen ?quot;

Wel wendde zij haar oog af, om het zijne niet te ontmoeten ; maar toch wankelde hare stem niet, toen zij antwoordde :

«Nooit.quot;

«Xavère smeektriep hij vleiend , met diep gevoel, «hij smeekt u, verzwaar zijne schuld niet!quot; «Bedenk , dat ik u vrijwillig volg.quot;

gt;/Voor het laatst, verwijder u ! gij hindert mij in mijnen zwaarsten plicht, gij ontrooft mij het laatste uur van bezinning , de éénige kans op behoud. Gij wilt in mij Almagro niet zien , en toch waarachtig. Editha! uw bloed zoude van ontzetting verstijven , als ik hem u vertoonde.quot; I «Als gij mij dan van u stoot/' hief zij droevig ^: aan en tranen blonken in hare oogen , «als gij het ernstig wilt, dan zal ik gaan! Weet echter, dat ik , van eiken steun beroofd , daar sta; dat hulp noch troost mij daar ginds wachten: ik heb Londen verlaten op eene wjjze, die mij den terugkeer onmogelijk maakt; mijn goede naam is daar verloren ; ik hoopte op de liefderijke opneming van ! een' echtgenoot, en hij wijst mij van zich ; alles is dus voorbij ; maar dit, dit had ik toch niet i verdiend!quot;'

Toen was hy overwonu«u. Gloeiend van vreugde en bewondering hief hij de half nederzinken-

de op : v ETditba! uwe trouw is zonder wederga , uwe liefde is mij van den Hemel zeiven gezonden : neen , ik verstoot u niet, slechts om uwentwil hield ik u tegen. Nu zult gij zien, wat Al-magro nog voor u zijn kan: neen, vrees die rampen niet, die ik u ten afschrik voorschilder-de , neen ! mijn wil, mijne geestkracht zullen ze met Gods halp van u afweren. Kom, gaan wij thans!quot; Eene zware stem liet zich hooren op de trap , die naar hun vertrek leidde.

»Neen . neen ! Heer Hofmeester ! weerhoud mij niet. ik wil, ik moet hem zien en daarop werd ■ de kruk der kamerdeur gevat.

»Vrees nietszeide Almagro tot Editha, die zich angstig aan hem sloot, )gt;thans ben ik hunne legermacht te sterk !quot; Hij schoof haren arm zachtjes ter zijde, en eene der geladene pistolen van de tafel opnemende , plaatste hij zich koelbloedig met overgehaalden haan voor den ingang van het vertrek.

De deur werd geopend. Glossonby trad binnen. — «Bij den He .iel, Markies!quot; zeide hij lachende , »laat gerust uwe heldhaftige houding varen ; ik kom hier slechts om eene oude schuld te betalen.'^:

Reeds bij het eerste woord had deze de pistool laten zakken : met hooge bevreemding zag hij den binnengekomene aan; Editha begreep diens woorden , en in hare vervoering ging zij -hem te ge-moet, en zoude bijna aan zijne voeten gevallen zijn, zoo hij hét niet verhinderd had: niet weinig vermeerderde dit Xavère's verwondering.

» Almagro ! of liever Markies Desméranges! (hoewel ik mij nog bijna niet kan begrijpen , dat die 1 twee slechts één zijn), ik heb eene vroolijke bood-j schap voor u , ziehier: (hem een papier ter hand stellende, waaraan verscheidene zegels hingen.) Van 's Konings wege eene volkomene vrijspraak ; voor u, Almagro ! en de opheffing van den prijs op uw hoofd gesteld , onder deze enkele voor-I waarde , dat gij voor altijd Engeland ontwijkt.quot;

Met klimmende, blijde verbazing, waarin zich toch onrust mengde , had onze held dit stuk door-loopen , terwijl de Lord met Editha sprak, maar den vinger haar op den mond legde, als zij eene dankbetuiging stamelen wilde.

»Het heeft moeite gekost, Vriend! De Koning was door de groote kooplieden fel tegen u opgeruid , en zoo -S/.-Eeally en Stephan mij niet krachtig ondersteund hadden , dan geloof ik waarlijk, dat ik nog onverrichter zake had moeten teruggaan.quot;

«Mijnheer! vurigen dank voor uwen goeden wil; maar vergeef mij , ik kan dit niet aannemen !quot;

ygt;Dam youquot; barstte de Lord los. ))\Vij zijn thans niet in gezelschap , Markies! voor scherts is de zaak waarachtig te ernstig , en ik raad u, thans niet ontijdig aan uwe romaneske grillen bot te vieren. Weet ge wel, dat ik twee uren lang ^ eerst met mijne collega's en daarna met Zijne Majesteit zelve getwist en gepleit heb, om hen te overtuigen, dat men u onbegrijpelijk

veel te laste legde , waaraan gij geen deel hadt, alleen om dit enkele blaadje te verkrijgen ?quot;

«Nog eens , edele Lord! ik zie , dat gij het oprecht met mij meent; maar gelooft gij , dat ik lafhartig genoeg zou kunnen zijn , om de mijnen zoo in den steek te laten ? Daar gij zoo wèl omtrent mij onderricht zijt, weet gij voorzeker hunnen verlaten' toestand , en het gevaar, waarin zij zich bevinden , ja , ik herinner mij opnieuw , dat zij mij wachten; de éénige hulp , die ik van u verzoek, is ons niet langer op te houden.quot; ;

»Ja, nu herken ik u eerst geheel; gij zijt wel degelijk de stroeve stuurman , wien ik zooveel te danken heb , en ik ben zeker , aan een' van die fraaie vingers mijnen ring weder te vinden,'' Hij nam trouwhartig Almagro's hand , en drukte die hartelijk. »Het was toch een verduivelde streek van u, mij door dien norschen Jubarre te laten ontvangen.quot;

ygt;Lord Glossonby! ik bid u , laat mij vertrekken.quot;

«Waarheen wilt gij dan zoo spoedig?quot;

^Is dit eene vraag ? Naar mijne makkers . mijne edele Editha vergezelt mij.quot;

»Fraai, onovertroffen! maar , beste Almagro ! dat gaat zóó niet, gij zijt mijn gevangene , en ik laat u niet gaan.quot;

»üat zullen wij zien!quot; en hij stak zijne pistool bij zich ; Editha sloeg haren arm om hem heen : —• ))Xavère! om Gods wil geene onbezonnenheid ; ; deze edele man, door mij van alles onderricht, heeft u aan ons hergeven : bedenk toch . gij kunt weder een gelukkig, o! ik ben er zeker van . een uitstekend lid der maatschappij worden; gij kunt nu alles goedmaken, en gij wilt niet! en ^: gij wijst de reddende hand af?quot;

»0 , Editha ! indien ik mocht, zoo niet de door mij verleiden er de slachtoffers van werden! hoe onbegrensd zoude niet mijne dankbaarheid zijn aan dezen voortreffelijken man, aan u allen! ik zou gelooven , dat de Hemel zelf mijn gebed verhoord , mijn berouw aangenomen had.quot;

«Neem dan uwe amnestie gerust aan ,quot; hervatte Glossonby, «want ook zij zullen gered worden. Sir Charles, die met den koers van uw schip bekend werd , is met zeer gunstige instruc- ! tien te hunnen opzichte belast. Ik overtuigde ^: de Heeren te Londen , dat , waar men den aan- | voerder spaart, men ook de anderen, die slechts werktuigen waren , niet met strengheid behande len kon. Onze marine heeft bevaren mannen noodig: onder onze matrozen schuilt er ook menigeen , wiens zonden register niet wit is; ieder van de uwen , die dienst wil nemen, wordt vrijspraak en goede gage aangeboden ; den overigen zal het vrijstaan af te trekken. Sir Charles heeft | de witte vlag geheschen ; tot een gevecht zal het dus niet komen. Ik herhaal het u dus nog eens, Markies! zie uwe lieve vrouw aan, en speel den Romanheld niet: die mannen hebben in uwe afwezendheid ook veel gedaan , dat zij alléén te verantwoorden hebben.quot;

»Ja, God zij gedankt! zóó kan alles nog we-

der goed worden; ik mag d?n weer een nieuw ¹ leven beginnenriep nu Xavère in blijde verrukking , terwijl tranen van dankbare vreugde nedervielen op Glossonby's hand, die hij gevat had. Met warmte sloot hij Editha aan zijne hoogkloppende borst. «Eene 'vrouw als deze, een vriend als die! hoe kan ik ooit beantwoorden aan zoovele weldaden ! Ja, Editha ' uw zegen op den bruidsdag heeft mij geluk aangebracht!quot; i ))En nu dan sprak de aanminnige vrouw met , innig vertrouwen , «nu , daar zelfs de menschen u vergeven, kunt gij met vastheid gelooven aan de vergiffenis van het goedertierendste Wezen , dat uw en mijn gebed verhoorde!quot;

besluit.

De wolken weyjacyl, «lie van overal vergauren ,

Kn weer mei zoiiiielt;cliijn den liemol op doel klaéren.

j vondki., Palamedes,

Desméranges en zijne gade bleven met Glos- ^! sonby nog eenige dagen te Do vers, waar ook St.-Really en Stephan zich bij hen voegden , om een afscheid te nemen , dat vooral den laatsten hevig schokte. De aanzienlijke sommen, welkeAlmagro te Calais beleord had , werden door hem aan werken van liefdadigheid en tot ondersteuning van ongelukkige zeelieden besteed. En toch was hij, na het te gelde maken zijner bezittingen in Frankrijk , nog vermogend genoeg, om in Amerika, werwaarts zij zich begaven . volgens hunnen rang te leven. Hoogst gelukkig was voortaan hun echt. Xavère verloor , wel is waar , nooit geheel eene tint van somberheid , en dikwijls waren er oogen-blikken , waarin zijn geweten hem ontrustte; maar zijne waardige vrouw verhelderde dan zijn gemoed , door haren blijmoedigen troost. — Zij verlevendigde dan telkens zijn vertrouwen op eene vergevende Godheid , en toen hij later weder in maatschappelijke betrekkingen werkzaamheid vond voor zijnen uitstekenden geest, herleefden zijne vroolijkheid en zijn levenslust al meer en meer.

Sir Charles had zijne taak ten genoegen van Lord Glossonby ten uitvoer gebracht. De meesten der zeeroovers gingen in landsdienst over, de anderen werden voor altijd uit Europa verwijderd. Jubarre alleen had van geene schikking met de Ecgelschen willen hooren ; hij wilde, toen hij zag, dat al zijne makkers aan het aanbod gehoor gaven , den brand in het kruit steken; tijdig daarin door Rastaff verhinderd, schoot hij zich, eer iemand het koude beletten . door het hoofd.

Miss Anny was Lady Folkstead geworden, doch werd, evenals haar gemaal, een slachtoffer van de berekeningen der Hertogin. Het gebeurde zooals Stephan voorspeld ha l. De jonge vrouw vond zich teleurgesteld . toen zij , in stede van in de salons te kunnen schitteren, zich gebonden zag aan het ziekenvertrek van eenen teringachtigen echtgenoot en diens treurenden vader. Stephan, die haar diep beklaagde , wilde haar zoo niet beperken : hij zelf noodigde haar tot meerdere uitspanning : zóó werd zij meesteresse harer daden ; deze waren niet altijd van lichtzinnigheid vrij te pleiten, en deden van haar spreken. De Hertogin ondervond in den volsten zin moederlijke kwellingen, en luide klaagde haar geweten haar j aan : hoe meer zij zulks met het vernis der onverschilligheid zocht te bedekken , des te sterker ondermijnde het haar gestel. Zij stierf nog vóór den bejaarden S/.-Really. Dat sterfbed was eenzaam , verlaten. De Hertog van Jeverless moest juist eene zitting van het Parlement bijwonen. Stephan lag ziek te Chum more-Castle, en Anny kwam te laat van een schitterend bal, om den laatsten afscheidsgroet harer moeder te hooren , die toen vooral zich zelve verwijtingen deed over de opvoeding, welke zij hare éénige dochter had doen erlangen. Niet lang daarna werd zij weduwe.

De jonge Lord Folkstead betreurde zijn vroegtijdig sterven niet: met gelatenheid verliet hij een leven , arm aan vreugde voor den man, wiens teerste wensch verijdeld werd. Zijn dood trof Anny sterker , dan men van eene vrouw , die in de wereld leefde , zoude vermoed hebben — zij bleef bij £7.-Really tot diens verscheiden, zij had Stephan's laatsten wensch vervuld . en was den ouden, waardigen man eene goede dochter gebleven. Later huwde zij eenen jongen officier, dien zij door hare fortuin een' rang in de maatschappij schonk . en door hare genegenheid gelukkig maakte. De trotsche Hertogin had dus slechts geïntrigeerd voor den jongeren zoon van een haar onbekend geslacht.

»En Desméranges en Editha , wat hebt gij ons van hen mede te deelen ?quot; Niets verder . lieve Lezer ! dan dat men op zekeren dag Lord John Glossonby tot Sir Charles hoorde zeggen , terwijl hij eenen brief uit Philadelphia inzag: ))Nu, dat verheugt mij recht: Desméranges heeft een' zoon , en naar mij wil hij dien noemen !quot;

T.

DE VREEMDELINGEN IX DE TUILERIECX.

liet uur, waarop rle nijvere bijen der maatschappij de sobere verkwikking voor zware krachtinspanning en vermoeienis , in vluchtige, doch daarom misschien des te meer gewaardeerde rust, tot zich nemen, het uur van het middagmaal der handwerksklasse, was reeds verloopen; de restauraties , zoo men dien naam geven mag aan l de ellendige eethuizen , waar men voor vijf sous I zuren wijn krijgt, die blauw is , en waar men op een écritcau in groote letters geschreven ziet : »On trampe la soup a deuz hen re quot; en waar de soep zelve nog slechter is dan de spelling ; die restauraties, zooals men ze onder anderen in de Parijsche voorstad St-Marceau vindt, waren reeds door hare bezoekers verlaten, en in prachtige rijtuigen, op slependen wandel- of luchtigen danstred, begaven zich de gelukkige nietsdoensters van den bijenkorf, van gedienstige hommels vergezeld, naar de Tuüerieën: want de tijd was daar, waarop zonder afspraak als bij afspraak de heau-moude zich op die wandelplaats ging vertoonen , hetzij dan om elkanders morgenkleeding te gaan beoou-deelen , of te benijden , om op te merken , of om opgemerkt te worden , en die zielverhetiende zelfvoldoening in te oogsten , welke er in liggen moet, als een ander aan u het werk van uwen kleermaker of van uwe modemaakster bewondert; hetzij dan om te doen zooals de anderen , en gezien te worden op een fashionable uur: want waarlijk, in de meeste dier fraaie hoofdjes, welke zich zoo bevallig boven die schoone schouders verhieven , draaiden meer nevelen van ydelheid en grilligen modetrots rond, dan er zich opwellingen van dankbaarheid in verhieven aan Hem , die de grootsche loofhutten van Natuur en Kunst — zóó immers mag men die prachtige lanen en bloemperken

met het grootste recht noemen , — met zijn zonlicht bestraalde , en dien heerlijken dag had doen aanbreken , welken zoovelen gedachteloos verbeu • zelden. Het was een dier verrukkelijke dagen, op de laatste grenslijn des winters , waarop de lente hare eerste pogingen doet, om haren killen voorganger te verjagen. Het scherp-lieldere azuur der lucht, dat vroolijkheid opwekt in iedere ziel, welke nog voor vroolijkheid vatbaar is , stak heerlijk af bij de vurige zonnestralen , die reeds nu vertoonden welk eene kracht zij weldra bezitten zouden ; verkwikkelijk koesterden zij al wat zich onder haar bereik plaatste en temperden de laatste overblijfselen van het strengere luchtsgestel. !

Dicht bij een dier hekken , waar het gewoel het grootste was, het hek . dat naar de drukke ; straat Rivoli geleidt, wandelden twee jongelieden arm in arm op en neder , met losse onverschilligheid of lachende onbescheidenheid , de voorbijgangers monsterende . en geen' derzelve hunne sarkastische uitvallen sparende. In hunne eenvoudig smaakvolle frakken , uit de werkplaats van .Air. Humann , voelden zij zich, in de bewustheid van hun bevallig uiterlijk . sterk en gewapend tegen eiken op hen vallenden blik ; zij wisten toch, dat het slechts die der goedkeuring konde zijn. De een . iets grooter dan zijn makker , was blond ; zijn eenigszins schraal gelaat , hoewel bleek, had iets innemends en lieftalligs , vooral door het fijne glimlachje, dat somtijds om zijnen mond speelde, j j als hij sommige vrouwen aanstaarde of groette, i Zijn groot, bijna te licht blauw oog teekende | gevoel en onschuld, ofschoon hij beide opzettelijk zocht te verloochenen , door de lichtzinnigheid zijner aanmerkingen en in de scherpe bitterheden , die hij over zijne medemenschen uitte. Zijn makker, een levendig jonkman, met zwarte gloeiende oogen en sprekende trekken , had , bij min-1 der dweepachtigs , iets meer bevalligs en eene los-j heid in houding en manieren , die de andere van hem trachtte af te zien , zonder er geheel in te

gezaaide haren van die bleekblonde kleur, welke den Duitschen landbewoners zoo eigen is, waren weinig geschikt, om de asehvale tint van het bleek , vermagerd gelaat te verbergen. Aan de bij uitstek korte , ja zelfs, in evenredigheid der dwergachtige gestalte, te korte armen, zag men handen, welke een' knaap niet zouden ontsierd hebben, terwijl de voet in kleinte met eenen waren vrouwenvoet wedijverde. Ondanks dit alles lag er op dat gelaat , dat bij den eerste oogopslag afkeer verwekte , eene kalme waardigheid , eene rustige blijmoedigheid, iets verheven zachtaardigs, hetwelk recht gaf te gelooven, dat zijne ziel ten minste berustte in de verwerpelijke woning , die haar was aangewezen. Hoogst eenvoudig was zijne kleeding en daarbij zorgvuldig die wansmaak der ongelukkige dwazen vermeden , welke, onder eenen uitstekenden opschik , de misvorming van hun lichaam trachten te verbergen , en die juist daardoor te meer doen uitkomen. Twee kleine ordelinten in het knoopsgat wezen hem aan als den man van rang , en zelfs zonder dit zoude men dien in hem herkend hebben , door dat eigenaardige merkteeken van goede opvoeding en hoogen stand, dat zelfs tot in zijne onverschilligste bewegingen doorstraalde. Hij scheen zich , onder deze hem aangapende menigte, volkomen vrij te gevoelen , sprak veel en met vuur tot zijne Dame, en scheen haar de verschillende schoonheden van Natuur en Kunst, die deze koninklijke wandelhof als bij iedere schrede aanbood, te doen opmerken. Bij eene der fonteinen hield hij haar staande.

Onze jongelieden , die wij te lang uit het oog verloren, en welke te loszinnig of te zinnelijk waren, om er aan te denken, dat men zonder bevallig rood en schoone vormen toch iets meer waard kon zijn dan bespotting, waren onder allerlei schertsende aanmerkingen het ongel ij kso ortigè paar gevolgd. Een ander jong mensch van een.ziekelijk voorkomen en slependen gang, wiens uitgezochte kleeding en buitengewoon fijn linnen, zoowel als eene zekere laatdunkendheid in houding en manieren, hem terstond als den voornamen Engelschman deden kennen, naderde hen thans.

»Bij den hemel , Sir Edward!quot; riep Claude , »goed, dat gij komt. O spitsvindige Brit! leg ons toch uit, door welke metaphysische attractie — want gij kunt niet ontkennen , dat gij daaraan i gelooft — wij eene vrouw, als deze, in vereeni-ging zien met dien ourang outany daar?quot;

Hier wees hij met zijne cannc dc lonyju-meaux naar den gebochelde en zijne gezellin.

»Ja,quot; sprak Alphonse, «raadt gij. hoe ze bij elkander komen ? wij hebben ons weinigje hersens in gissingen uitgeput.quot;

De Engelschman hief even het hoofd op , en antwoordde toen met lustelooze onverschilligheid :

»Van bovennatuurkunde is hier de rede niet : die vereeniging zal wel plat, aardsch en tastbaar zijn. Een schoon meisje , door bloedverwanten aan eenen krokodil verkocht, die haar de dia-manten bij handen vol toewerpt, bij wier schittering hare verblinde oogen zijne schubben voor schoonheids vlekjes aanzien, of wel eene listige vrouw , die den misvormden dwaas heeft weten te overtuigen , dat zij in hem niet alleen zijn goud beminde.quot;

»Neen, Edward! dat oordeel is te hard: zóó laag kan het hart niet zijn , dat in dit schoone lichaam huist,^:' hernam Alphonse.

))Bah!quot; riep de Engelschman , «onnoozele Alphonse . gelooft gij in ernst nog aan harten ?quot;

»Ja, ik geloof in de onschuld van dat o'og, in i de hemelsche oprechtheid van dat wezen , dat zeker nooit door lage driften, veelmin door goudzucht beroerd werd antwoordde de jonkman in eene vervoering , waarbij hij den toon van koele lichtzinnigheid, welken hij anders trachtte aan ; te nemen , geheel vergat.

«Fijne Menschenkenner!quot; spotte Claude, «ziet gij dat alles van buiten ? Zeg mij dan toch, was die Physché , welke wij op de laatste Tentoonstelling zagen , ook niet schoon ? Lag er ook geene onschuld , geene ziel, geene scherpzinnigheid in dat beeld ? En wat lag er achter de fijne verven ? Grof doek, mijn beste! Niets dan grof doek, dat voor u slechts verborgen werd door het vernis! i — Maar zoudt gij waarlijk denken, dat die man ¹ haar echtgenoot was , Edward ?quot;

«Het kan niet anders zijn. Voor een' vader is hij te jong en te galant: naar eene zuster ziet I men niet met zulk eene teederheid op.quot;

«Wij willen ons overtuigen,quot; hervatte Claude. «Wij zullen hen stoutweg aanspreken , en bij den eersten jaloerschen blik , dien hij op ons werpt, herken ik den gemaal: onder eenig voorwendsel biedt één onzer haar den arm, zij neemt dien dat spreekt van zelf: de anderen houden den O telle eenige oogenblikken terug, en binnen twee minuten weten wij alles. Sir Edward Jeiferies! wilt gij van de partij zijn?quot;

«Och ja! het is mij vrij onverschillig wat ik doe ; maar ik verwed een ontbijt met oesters , bij Guichard , dat de ontknooping die moeite niet waard zal zijn , en dat ze mijne belangstelling ten minste niet zal gaande maken.''

«Dat is u gehouden. Komt ! gaan wij.quot;

Juist deed een buitengewone aandrang, bij de fontein, de voorwerpen van hun gesprek terugwijken. Onbekend , zooals het scheen , met die stilzwijgende overeenkomst . die gaanden en komenden eenen afzonderlijken kant der lanen doet houden , liepen zij tegen het gewoel in , en werden als door de menigte voortgestuwd en terug gedrongen. Zij wilden zich omwenden. In de verwarring liet de jonge vrouw onwillekeurig den arm van haren geleider los ; dit oogen blik was genoeg, om hen te scheiden: door zijne kleinte, verloor hij zich in het gedrang, terwijl zij, in eene tegenovergestelde richting voortgesleurd , zich weldra, hoewel minder belemmerd , in den onaangenamen toestand bevond gt; an iemand , die , van zijn gezelschap afgeraakt , onder geheel vreemden niet weet waarheen zich te wenden. Onze jongelieden , die haar niet uit het oog verloren

hadden, maakten zich deze gelegenheid ten nutte. Elkander den doortocht banende, naderden zij haar. In de beleefdste bewoordingen gaven allen hun leedwezen te kennen over de soort van verlatenheid , waarin zij geraakt was. Claude bood zich aan , haar meer ter zijde , buiten het gewoel , af te brengen. Zij aarzelde. In bevallig Fransch, hoewel met eenen licht Italiaanschen tongval, dankte zij hen , terwijl hare onrustige blikken te kennen gaven, hoezeer zij wenschte zich minder omringd te zien. Toen stelde de blonde Alphonse voor , om haar heen te leiden naar eene der zitplaatsen onder de kastanjeboomen van eene minder bezochte laan, waar zij uitrusten en haar gezelschap afwachten koude. De bescheidenheid, waarmede Alphonse tot haar sprak, scheen haar minder onaangenaam te zijn, dan de beleefde onbeschaamdheid van Claude. Thans weigerde zij de gedane aanbieding niet; de beide anderen weken terug, terwijl Claude lachend ter zijde trad. Als in triomf geleidde de jonkman haar, verre vandaar , dicht bij het terras , aan de rivierzijde , en deed haar plaats nemen op eenen dier stoelen , w»*lke hier voor eene kleinigheid verkrijgbaar zijn. Ongemerkt waren de beide anderen op zekeren afstand gevolgd, en toen Alphonse, nevens haar staande , een gesprek met de vreemdelinge meende aan te knoopen, zag hij hen, met spot-achtigen ernst , vlak tegenover hem plaats nemen.

Er bestaat een zeker en duidelijk gevoel, dat de vrouw er van verwittigt, wanneer zij zich in omstandigheden gewikkeld ziet, welke tegen eeni-gen regel der welvoeglijkheid strijden ; al meer en meer lijdt dit fijn gevoel voor het betamelijke , naarmate zij zich mindar aan haren toestand onttrekken kan . die met iedere minuut een meer ondraagbare last wordt. In zijne volle zwaarte drukte dit de onbekende , die , angstig rondziende , en het oog smeekend op Alphonse gericht houdende, eindelijk zeide :

»Mijn echtgenoot, Mynheer ! om 's Hemels wil! hoe vindt hij mij ? tevergeefs zal hij mij zoeken onder gindsche menigte : om mijnentwil zal hij zich zeer ontrusten; zoo gij mij waarlijk een dienst wilt bewijzen, tracht hem dan uit te vinden , en voer hem hier heen.quot;

Den uitroep : wdan toch uw echtgenoot ?quot; dien Alphonse zich ontvallen liet , maakte hij spoedig weder goed , door er bij te voegen: «u hier al-léénlaten , Mevrouw ?quot;

«Laat u dat niet terughouden, beste Vriend !quot; zeide nu Claude , die met eene buiging naderde , «mogelijk zal zich Mevrouw eenige oogenblikken mijn gezelschap getroosten.quot;

Alphonse beet zich op de lippen van ergernis ; haar te verlaten, zonder haar iets gezegd te hebben, zonder een- te weten, wie zij was , dit vond hij ongehoord spijtig; toch wachtte hij slechts haar antwoord af, om heen te gaan, toen een zacht »blijf!quot; haastig door haar uitgesproken , hem van besluit deed veranderen.

))Wèl ingezien,*' hernam hij, «ware het ook eene dwaasheid , iemand te gaan opzoeken , die ons geheel onbekend is.quot; Nu wendde zich Sir Edward, die eenigszins uit zijne gewone onverschilligheid scheen opgewekt te zijn , tot de vreemdelinge :

«Eenige oogenblikken geleden, zag ik u met uwen echtgenoot; ik ben zeker hem op het eerste gezicht te herkennen (Claude en Alphonse wisselden eenen glimlach); ik zal met hem terug-keeren , zoo gij slechts zoo goed wilt zijn , mij zijnen naam te noemen.quot;

»Espaleto di Forba ,quot; lispelde de Signora, en zag den spreker aan, met eene uitdrukking van dankbaarheid , dien de beide jongelingen den koel-zinnigen Brit benijdden; terwijl deze zich met eene stijve hoofdbuiging verwijderde.

De Signora wendde zich nu, oogenschijnlijk met meerdere gerustheid , tot Alphonse.

«Het is alleen in Frankrijk, Mijnheer ! dat men zooveel voorkomende hulpvaardigheid voor vreemdelingen aantreffen kan.quot;

))En niet zonder reden. Mevrouw!quot; sprak Claude, zijnen vriend het antwoord besparende, »in Italië, eene vrouw als gij zijt, openlijk een dienst te . bewijzen, moet zo goed zijn als twintig stiletten op zich te zien richten.quot;

))Gij bedriegt u , Mijnheer! mijn Italic is geen moordhol, en die rassche daden van haat en wraak, waarop gij schijnt te doelen, bestaan in onzen tijd nog maar alleen in de hoofden van sommige rom anschrij vers.''

»0!quot; riep Alphonse , «uw vaderland moet een verrukkelijk land zijn: een land vol zonneschijn en liefde ; het land der kleuren en der tonen ; waar alles poëzij is : poëzij in de oogen der vrouwen ; poezjj in den kerkdienst; in den eeuwig blauwen hemel; in de gloeiende lava, die de vulkanen uitwerpen; poëzij tot in de kleeding der roovers en in de spelen der boeren.quot;

«Zijt gij dichter/quot; vroeg de Signora, meteenen glimlach.

«Wie is het niet een weinig op mijne jaren , Mevrouw? Een schrijver ben ik echter niet.quot;

«Misschien dan schilder ?quot;

«Slechts nu en dan neem ik het penseel voor uitspanning ter hand.quot;

«Schilderen was de lievelingsoefening mijner jeugdsprak zij met eene tint van weemoedigheid , «thans. . . . thans schilder ik niet meer.quot; Nog eenigen tjjd duurde hun gesprek voort, dat, zonder vertrouwelijk te worden, nogtans voor de jongelieden onderhoudend genoeg was Zij vernamen, dat de Signora en haar echtgenoot van Turin waren, dat zij zich slechts sedert gisteren te Parijs bevonden , en dat hun huwelijksgeluk niet ouder was, dan eenige maanden Van haren stand, of hare betrekkingen, of wat haar naar Frankrijk voerde, sprak zy niets; het was zelfs blijkbaar , dat zij eene vragende toespeling op dit punt niet zonder eene lichte verwarring wist te beantwoorden.

Eindelijk kwam de Engelschman, Signor Espa-leto met zich voerende.

Beleefd en met eene ongemaakte vriendelijkheid groette hij de jongelieden en dankte hen met

zóóveel ernst en warmte voor den dienst. zijner i echtgenoot bewezen , dat zelfs Claude bloosde; ' — zich hierop tot de schoone vrouw wendende, i zeide hij :

))Gij hebt u ontrust, Moïna ?quot;

De stem , waarmede hij tot haar sprak , had zoo iéts diep doordringends, zoo iets ontroerend welluidends en onbeschrijfbaar teeders, dat de beide Franschen elkander aanzagen , als hadden zij te gelijk dezelfde gedachte; de gedachte, dat in die stem het geheim lag van hare liefde.

))Signor mlo! gij kent mij,quot; antwoordde zij opstaande , en tevens zijnen arm vattende, als zocht zij daar eene schuilplaats tegen de gloeiende blikken , welke Claude op haar wierp, bij het staren op den vreugdeblos, die haar nog schooner maakte. «Laat ons vanhier gaan , Josefe! ik heb van de Tuilerieën genoeg gezien, en deze Heeren.wen-schen zeker hunne wandeling te vervolgen.quot; Toen zich met eene lichte buiging naar hare nieuwe kennissen wendende, voerde zij haren gemaal als met zich , terwijl deze glimlachende en met een licht schouderophalen tot den Engelschman zeide : ■))Sir Edward Jefferies van Warburtonsq are! wij zien elkander weder; mijne lieve despote gunt mij thans den tijd niet, u mijn adres te geven.'' Het echtpaar spoedde zich nu naar een der hekken, waar hen een eenvoudig rijtuig wachtte ; het droeg wapens noch livrei, doch was met paarden bespannen, »welke zich de Koningin van Engeland niet zoude geschaamd hebben ,quot; zooals Edward zi3h later uitdrukte.

De jongelieden stonden zoo verbijsterd over dit plotseling einde van hun avontuur, dat het geen' hunner inviel, de Italianen te volgen.

«Verwenscht!quot; barstte Claude los , «niet eens eene uitnoodiging, om haar te komen zien ? Wisten wij slechts , waar zij hunnen intrek hebben genomen ; maar dat is toch zeker , nu ik hunnen naam weet, zal ik ze uitvinden, al moest ik ook twaalf dagen lang geene pen op het papier zetten,quot;

Onze Claude was een der lions littéraires van den dag, een der vermaardste novellisten; en dan zegt een verlies van twaalf dagen nog al zoo iets; — wie telt de denkbeelden, die hem hierdoor konden ontsnappen, of vóór hem door anderen gebezigd worden ? Een onherstelbaar verlies , voorwaar! in eenen tijd, waarin men zoo arm is aan nieuwe denkbeelden; in eenen tijd, waarin men niet schrijft, omdat men gedacht heeft: maar waarin men denkt, om te kunnen schrijven.

»Schaam u, Claude ! zoudt gij u willen opdringen ? zij heeft immers door niets te kennen gegeven , dat ons bezoek haar aangenaam zal zijn ?quot;

»Bij den hemel! onze Alphonse wordt op deze wijze Platonisch ! welk een echt ridderlijk denkbeeld , geenen stap te willen doen , zonder het genadig verlof zijner Dulcinea! Zeg eens , hoeveel lansen zoudt gij voor haar willen breken . als wij nog in den tijd der tornooien waren ? Ik voor mij vind haar prachtig, goddelijk zelfs ; maar daarom denk ik niet als een slaaf aan hare

' voeten te zuchten; ik zal haar alleen , bij de 1 eerste gelegenheid de beste , het belachelijke van i i hare gehechtheid aan dien kurketrekker in al !

zijne kleuren afschilderen, en als zij dan geene ¹ zottin is, zal zij naar rede hooren.quot;

»Geloof mij , gij zoudt wéldoen, niet langer te spotten , Claude ! die vrouw verdient waarlijk onze achting, en haar echtgenoot is zeker harer waardig.quot;

»Alphonse, jongen! ik dank u; gij geeft mij daar den inval van eene romance a la Werther, en gij zult er de held van zijn, par dieu! gij aanbidt de Signora tot in de bochels van haren echtgenoot!''

»Ondanks zijne leelijkheid,quot; merkte de Engelschman aan, als in zich zeiven sprekende , «heeft ; die man iets. dat voor zich inneemt; ik moet ' meer van hem weten : die schranderheid, welke j uit die diepliggende oogen straalt, die verhevene ! rust, die alleen uit be .vustheid van eigene waar-; de kan ontstaan , kenschetsen hem mij als een' buitengewoon man. Niets van dien menschen-haat kenmerkt hem , welken men vaak bij mis-maakten aantreft, die in elk , die met een recht lichaam bedeeld is , een' vijand, een' overweldiger van hunnen eigendom meenen te zien. Zelfs geen' zweem van verlegenheid was in zijne houding op te merken , toen ik hem (ik schaam mij er thans zelf over ^r) met een' spotachtigen lach van zyne schoone vrouw sprak. Ik wil hem leeren kennen , hij ten minste is iemand, die • niet in den gewonen vorm gegoten is , wiens ge- j dachten niet eeuwig den slofgang der middelma- j tiglieid volgen. In de korte woorden , die ik met hem gewisseld heb . . .

))Dan heeft inderdaad ons avontuur ook voor u eenige belangrijkheid verkregen ?quot; viel Claude in.

«Morgenochtend oesters bij Guichard , ik heb weer voor eenige dagen levenslust.quot;

öDus zult gij het mij thans gewisselijk danken , dat ik u van dien dwazen zelfmoord te- i rughield ?quot; vroeg Alphonse.

«Uitstel is geen afstel, die gelegenheid zal zich later weer doen vinden, zoo mijne toenemende ongesteldheid die niet geheel nutteloos zal doen worden. Komt, gaan wij!quot;

«Waar ontmoeten wij elkander dezen avond ?quot; zeide Alphonse.

«Ik sprak Signora Espaleto van de Bok (fes , misschien gaat zij daar.quot;

»Goed hernam de andere, «dan tot van avond. Vaarwel, Sir Edward ! Ik wensch u eenen dag zonder spleen!quot; en hiermede verwijderde hij j zich.

Claude vergezelde den Britschen edelman tot | aan diens hotel in de straat la Fitte.

II,

OESTERS HIJ GUICHARD , E\ EEN GEZANT.

Sir Edward Jefferies , van Warburtonsquare , op zijn achttiende jaar meester van eenonmete-

lijk vermogen en eenen aanzienlijken naam, was na snel, en zonder matiging, met. al de onstui • mige drift van jeugd en zinlijkheid, al het mogelijke genoten te hebben, wat rang, schatten en gezondheid te genieten geven, van lieverlede vervallen tot die lusteloosheid en kwijning, tot die afgematheid van geest en lichaam, welke het schrikkelijkste gevolg is van oververzadiging. Voor hem had elk vermaak zijn prikkel verloren , niets kon hem meer verrassen of aantrekken ; men kon niet zeggen , dat hij ieder zijner luimen inwilligde : want hij liet ze zelfs den tijd niet. om begeerten te worden. Op zijn achtentwintigste jaar bleef hem van het leven niets meer te wen-schen , niets meer te kennen, niets meer te verwachten overig.

Na Europa doorreisd te hebben , was hij nogmaals naar dat Parijs teruggekeerd, dat zijne eerste leerschool geweest was, en waar hij nog had gehoopt de grootc hartstochten , de hevige, diep aangrijpende gewaarwordingen en de stormachtig wilde vermaken te vinden, die hij alleen in staat achtte, om zijnen verstompten en overprikkelden smaak en zijn afgemat lichaam uit de dofste onverschilligheid op te wekken; maar ook daar in de cuve infernale, zooals een Parijze-naar zelf de schoone hoofdstad noemt , was hem alles oud, verflenst , dof, kleurloos, laf, gewoon en vervelend voorgekomen. Dat komt, omdat zijne ziel de ware chamhre obscure was, die alles zwart en akelig kleurde. Hij zocht het geluk niet daar, waar het alleen te vinden is, in nutte werkzaamheid, in zuivering van het hart, in veredeling van den g^est Hij beschouwde dit leven als het éénige doel van zijn bestaan , en geenszins in betrekking tot die toekomst, waarvan het slechts de inleiding is. Trotschheid en aanmatiging, oververnuftige spitsvondigheid en grof materialismus hadden er hem toe gebracht, om aan niets meer te gelooven, om niets voor waar te houden, dan hetgeen onder het bereik zijner zinnen viel. Het was hem gelukt, zich eene soort van wijsbegeerte te scheppen, die elk geloof, elke gewaarwording, elk gevoel ontleedde en tot zien-en tastbare oorzaken bracht; de ongelukkige! — alsof de ware verlichting, de meest verhevene wijsbegeerte , niet uitgaat van dat Christendom, hetwelk opleidt tot elke kennis, tot elke ontwikkeling , tot elke kracht, en tot elke deugd!

In zekere mate met eene zucht voor kunsten en wetenschappen bezield , had hij met sommige jonge letterkundigen, schilders en toonkunstenaars eene soort van gemeenzaamheid aangeknoopt, die voor deze in zóóverre eene aanwinst was, dat de vermogende Engelschman hen aanmoedigde, en hen door zijn goud en zijnen invloed ondersteunde. Zijne goedhartige gemakkelijkheid en losse inschikkelijkheid in den omgang deed hun vergeten, dat zij de beschermelingen waren, dat hij de beschermer was. Claude , die zich reeds eenen zekeren naam gemaakt had, behoefde hem wel niet, om voort te komen; doch er bestond tusschen hen eene soort van vriendschapsbetrekking, ontstaan wellicht uit eene gelijkheid van zien , die hen smaak deed vinden in elkanders omgang.

Het derde lid van dat klaverblad , waarmede wij aanvankelijk bekend werden , was Alphonse, de zoon van eenen aanzienlijken grondbezitter , door dezen naar de hoofdstad gezonden, om zich daar te vormen. Ook hij had zich aan de muzenzonen aangesloten , en was , met hunne hulp , weldra, door de fijne schaaf van den Parijschen wereldtoon , van zijne provinciale naiëveteit ontbolsterd geworden. Dat die schaaf hier en daar mede iets had weggenomen van hetgeen men in zijne geboorteplaats goede zeden en godsdienst noemt, daaraan had niemand hunner gedacht: wie kon dat ook helpen ? Zóó nauw moest men het ook niet nemen. Er is immers geen goed mogelijk zonder een gering inmengsel van kwaad? Alphonse zelf gevoelde echter meer dan ééns, dat hij iets miste; er waren oogenblikken , waarin hij het verlorene betreurde , waarin het hem voorkwam , dat hij niet in rust en tevredenheid gewonnen had, nu hij met alles spotten kon, wat hem vroeger als heilig en eerbiedwaardig was aangewezen , en dat eene leer , die den mensch geheel alleen beperkt binnen de enge grenzen van het stoffelijke en aardsche, hem genoegzaam met het redelooze dier op ééne lijn plaatst en hem de vleugelen ontneemt, waarmede hij zich had kunnen opheffen tot de sferen van hemelsche vreugde en duurzaam en onstoffelijk geluk.

Zulke gedachten en opwellingen zocht hij echter altijd zorgvuldig voor zijne makkers te verbergen; hadden deze ze kunnen raden, het zoude hem eenen blos van schaamte op de wangen gejaagd hebben , en bij hen eenen glimlach van verachting of medelijden om de lippen doen zweven. Er is toch geene vrees , die zoo machtig werkt op den beschaafden mensch , als de vrees voor bespotting ; zij is de moeder van valsche schaamte, die den zwakken mensch weerhoudt , om toe te geven aan de inspraak van een beter gevoel; en zoo het ons gegeven was de ziel te peilen van menigen vermetelen godloochenaar , van menigen verharden booswicht, zouden wij veelal vinden , dat valsche schaamte hen van den eersten terugtred ten goede had afgehouden.

Alphonse had Sir Edward verhinderd, een' voorgenomen' zelfmoord te begaan, en zich sedert aan hem gehecht, met de belangstelling, die men voor iemand gevoelt, wien men eenigen dienst heeft bewezen.

In de opera Buffa vonden onze jongelieden de voorwerpen hunner nieuwsgierigheid niet, en de Engelschman , die er niet had willen gaan, lachte over hunne teleurstelling, toen zy hem des anderen daags bij zijn ontbijt hunne spijt mededeelden.

Dat ontbijt, gegeven in eene der voornaamste restauraties der hoofdstad, was een der uitsporig-sten en wildsten onder allen , die er gehouden werden Edward had zijnen vrienden vrijheid gegeven , om zóóvele gasten mede te brengen als zij goedvonden , en hij zelf had allen uitgenoodigd ,

die zijne luim hem opgaf. Het was een mengelmoes van aanzienlijke losbollen , die meer bezaten dan zij wisten te verteren , en van jongelieden , die geene andere hulpbronnen hadden , dan hun talent; men vond er dagbladschrijvers, die inkomsten hadden als Prelaten, en zonen van Pairs, die hunnen schoenmaker niet betaalden ; dichters, die met de pen schilderden , als de Eafaëls met hun penseel, en rijmelaars, die lange verzen i schreven in berijmd proza ; prozaschrijvers, die met een' enkelen volzin eene reeks van nieuwe denkbeelden ontwikkelden, en prozaschrijvers, die het geheun bezaten, om gansche boekdeelen te schrijven, zonder iets nieuws te zeggen; Staatkundigen , die hun gevoelen verkochten aan den meestbiedende , en Staatkundigen . die in staat waren voor eene geliefkoosde stelling den marteldood te ondergaan ; jongelingen , die geene andere Godheid hadden , dan die van het geld , en jongelingen , die van den godsdienst eene poëzij maakten , welke hen tot de verhevenste voortbrengselen bezielde : met één woord , hier zagen zich al de gebreken en al de voortreffelijkheden van het tijdvak vertegenwoordigd.

De gesprekken, die er gevoerd weiden, waren zulk eene vereeniging waardig; zij bestonden uit een waar mengelmoes van ongehoorde dwaasheden en scherpzinnig oordeel, van roekelooze spotzucht ! en poëtische geestdrift, van geldzuchtige eigenbaat en heiligen kunstgloed , van zedelijke los-i handigheid en van vermetel ongeloof, van de meest verfijnde kieschheid en van wetenschappelijk l^jgeloof. Hoe zal men toch anders dat blinde dwepen noemen , den Franschen zoo eigen , dat hen bij half bewezene uitkomsten der schei-, natuur-en heelkunde, en daarop gebouwde genezingen en ondernemingen, bezielt en zoo vaak den schijn voor het wezen doet aanzien ? Jeöeries deelde noch in de genoegens der tafel, noch in het vuur der gesprekken , hoewel de laatsten hem eene enkele maal een' glimlach afdwongen. Kiet gewoon zich aan iets te storen, zich om iemand geweld aan te doen , had hij zich spoedig ier zijde gewend en was in eenen armstoel nederge-vallen , waar hij, met de handen voor de oogen, in gedachten verzonken zitten bleef. Alphonse voegde zich kort daarna bij hem , en Claude riep hem van zijne plaats toe: «Edward! wij gaan overmorgen bij Mevrouw de Blessières, zij ziet dikwijls vreemdelingen, misschien vinden wij daar onze Ttaliane! gaat gij mede ?quot;

«Zeker niet, ik wacht eene uitnoodiging van Espaleto zeiven ; ik strek mij liever t'huis gemakkelijk op de sofa uit, en streel mijnen jachthond, dan dat ik mij noodeloos aan een vervelend bal waag, mot de kans van er nog niet eens te ontmoeten , wat ik er zocht. Als ik alléén ben, kan ik ten minste nog vrij denken, zonder in dat eeuwige gedruis van snappende ij delheid en beuzelpraat rond te dwarrelen, en zonder genoodzaakt te zijn tot spreken en glimlachen tegen vrouwen, die wel wilden, dat wij aan hare onschuld geloofden , zooals zij zelve aan hare schoonheid.quot; . »Foei, Menschenhater!quot; riep een der gasten, j »is het dan niet schoon, bij een' tuimelenden ; wals of eene ruischende galoppade, te staren : op die wellustig hijgende boezems ? op die schoone ' oogen , die vlammen schieten ? op die haren , die in wanorde losvallen, en waaruit bloemen en 1 strikken als schitterende vlinders nederstuiven ?'' I «Bah!quot; viel de Engelschman in, »van dat alles j bemerk ik niets; ik zie alleen het stof, dat van den dansvloer opstuift en mij met verstikking i dreigt.''

))De galoppades ,quot; merkte Alphonse aan , »doen mij altijd denken aan de saturnaliën der Ouden ; maar dan missen zij dat echt antieke , dat daaraan altijd nog iets grootsch moet gegeven hebben.quot;

«Met uwe antieken doet gy mij denken aan mijnen schilder , den éénöogigen Cherubuni, die mij een' Egyptischen priester toezeide. Ik heb hem het idéé daartoe zelf opgegeven ; waarom vind ik hem niet onder u ?quot;

»Cherubini is een gek . die zich bij dag evenmin aftrekken laat van zijnen ezel, als bij nacht van de roulette; hij was niet te bewegen ' hij wilde niet herwaarts komen sprak Alphonse.

«Eene kunstenaars-luim! Goed, ik zal hem opzoeken , dan heb ik ten minste een doel als ik weer uitga: is het niet rue des.....quot;

»De VArhre sec No. 27 , op de tweede verdieping.quot;

Een luid geschater onder de nog aanzittenden verhief zich , en belette een samenhangend gesprek te voeren. Hoe toch zoude dit zijn verstaan geworden, al ware het ook. dat Edward daartoe den lust gevoeld had ? . . . Driftig verliet hij de zaal als iemand, die door eenen plot-selingen tegenzin bevangen wordt.

Alphonse, die, ofschoon hij het zich zeiven niet bekennen wilde, eenen hcimelijken afschuw had van de tooneelen , die weldra volgen zouden , verwijderde zich mede ongemerkt. — Ook wij willen ons niet ophouden met eene beschrijving van die gezichten, welke meer en meer door onmatigheid en overspanning begonnen te gloeien , van de gesprekken, die welras volstrekt ongeregeld en onverstaanbaar werden, en zich later alleen tot uitroepingen en halve volzinnen bepaalden , altijd weder afgebroken door schaterend en sissend gt-lach, of door het schelklinkend rinkinken van glazen en flesschen: genoeg zij het den lezer te weten, dat Claude en Alphonse zich beiden op den bepaalden tijd in het hotel Blessières lieten vinden. —

Het bal was nog niet aangevangen ; de Heeren stonden in groepen rondom de banquettes der Dames of spraken onderling ; de divan van de vrouw des huizes, welke nevens den schoorsteen geplaatst was , scheen de magneet, die de meesten aantrok ; ook daarbij voegden zich onze jongelieden.

Mevrouw de Blessières, eene dochter uit een der i eerste huizen van den Faubourg St-G er main, | had met haren echtgenoot, een rijk edelman

van 'den tweeden rang, zijne meer vrijzinnige ¹ gevoelens gehuwd , en ontving sedert lang met den fijnen tact, welke haar eigen was, allen, die zij uit de meer burgerlijke cirkels van haren gemaal had leeren onderscheiden. Dezen avond j echter scheen haar gezelschap meer uitsluitend en ; meer aristocratisch dan gewoonlijk; ook kon ] Alphonse in zijne eerste verwondering over de ' soort van gespannenheid , welke hij bij de meesten meende op te merken , niet nalaten , de gastvrouw naar de reden daarvan te vragen.

«Weet gij dan niet, dat wij den Sardinischen gezant wachten ?quot;

»Wachten! in den eigenlijken zin,quot; merkte een der Heeren aan ; ))de vrouwen zijn zoo stil en zoo nadenkend , dat het is alsof zij vreezen haar vernuft en hare coquetterie te verspillen. Ik voorspel hem ernstige aanvallen op zijn hart; ik lees in elk dier schoone oogen veroveringsplannen.quot;

))Het moet een man van erkende bekwaamheden zijn , die gezantzeide de een ))Ik weet, dat hij gisteren met persoonlijke onderscheiding op de Tuilerieën ontvangen is sprak een ander.

))En dus opgenomen in den huiselijken kring der familie Orleans?quot; vroeg Claude.

«Mijnheer !quot; viel Mevrouw de Blessières eenigs-zins scherp in, ))in mijn huis spreekt men met eerbied van het regeerend Geslacht.quot;

»Hare dochter krijgt eene plaats bij de Prinses van Orleans, zoodra er namelijk eene prinses van Orleans zal zijn fluisterde iemand Claude in het oor, terwijl hij hem uit den cirkel trok.

vItalië is het klimaat der prelaten : is de gezant abt of kardinaal ?quot; vroeg een jong rechtsgeleerde.

«Dat zeker niet, hij heeft zijne vrouw bij zich.quot;

»Dan moet hij schatrijk zijn, een gezant, die...

Hier rees de vrouw van den huize uit hare zitplaats op , om nieuwe gasten te begroeten, die er werden aangediend. Niemand twijfelde , dat het de lang gewachten zijn zouden.

Een genoodigde, die over zijnen tijd komt, moet wel iets bijzonder belangwekkends en bevalligs in zich vereenigen, moet ten minste eeniger-mate aan de opgewondene verwachting kunnen beantwoorden , zal men hem bij zijn eerst binnentreden niet belachelijk vinden ; want de teleurstelling wreekt zich dan gewoonUjk door spot. Wat moest het dan niet zijn, nu zich de wanstaltige gedaante van Signor Espaleto vertoonde; zijne hoogst bevallige gemalin . wier schoonheid door een schitterend toilet nog meer uitkwam , bij de hand leidende !

Ook was er al de beleefdheid van een uitgezocht gezelschap, van het wellevendste volk der j wereld toe noodig. óm zich bij het op elkander drukken der lippen en een gesmoord lispelen van uitroepingen te bepalen , toen de bediende, met eenen ernst, die hem blijkbaar moeite kostte, den Hertog Espaleto di Forba aankondigde.

Mevrouw de Blessières verwelkomde met vol-komene zelfbeheersching den hoogen gast, bood j zijner gemalin eene plaats aan hare rechterhand, en vond schielijk gelegenheid , om de nieuwsgierig lachende blikken der anderen door een druk gesprek, waarin zij de Signora en haren gemaal wikkelde, af te leiden.

De laatste gedroeg zich , ondanks dit alles, met i de vrijmoedige losheid , die alleen eene volmaakte wereldkennis geven kan. Onder de personen , die zich aan hem lieten voorstellen, waren natuurlijk onze jongelieden niet de laatsten.

Snel herkende hen Espaleto. In hen eene lich- | te verlegenheid opmerkende , nam hij die dadelijk weg , door hun lachende toe te voegen : «Ziedaar de eerste Parijzen aars , aan wie wij verplichting hebben!quot; en daarop vertelde hij met onge-dwongene vroolijkheid de geschiedenis van hunne morgenwandeling, niet zonder er een paar trekken in te lasschen . waaruit de Heeren konden opmaken, dat hij hen doorgrond had; in die woorden lag echter scherpte noch wrevel. — Voor de eerste maal zijns levens was Claude verlegen met zijne houding. —

Na eenigen tijd liet zich in eene aangrenzende zaal de dansmuziek hooren. De schoone vrouw had zeer weinig gesproken. Claude noodigde haar uit tot eenen wals, Espaleto las in Alphonse's oogen denzelfden wensch.

»In waarheid , Moïna !quot; sprak hij, «gij zijt dezen heiden Heeren een' dans schuldig, en ik zie niet, waarom wij, in een vreemd land , eenige schuld onbetaald zouden laten.quot;

«Ik zal niet dansen, Monsignore!quot;

«Gij zult mij dan noodzaken den ganschen avond zonder spelen te blijven en gij kent mijn' hartstocht voor het spel!quot; antwoordde hg met eenen glimlach ; zij sloeg de oogen neder.

«In ernst, Moïna! gij danst gaarne, en een gebrekKelijke echtgenoot moet u van een onschuldig vermaak niet terughouden.quot;

Hij was inderdaad verheven, toen hij zoo sprak.

«Gij houdt mij van niets terug, ik volgde mijn' smaak; doch gij wilt het, ik zal dansen!quot; en opstaande, reikte zij de hand aan Alphonsa, die zich aan hare zijde bevond.

Claude verborg met moeite zijne spijt onder eene beleefde buiging. Espaleto nam vertrouwelijk zijnen arm en wandelde met hem naar de speelzaal.

«Gij vergeeft mij immerf de kleine list van mijn incognito ?quot; sprak hij, «een diplomaat is niet altijd vrij in zijne handelingen ; ik moest den dag mijner aankomst verborgen houden , tot ik zekere mij toegezegde tijdingen kreeg: vandaar de verlegenheid mijner vrouw, om zich niet te verraden ; vandaamp;r mijne lompheid, om u niet aan mijn huis ce noodigen. Thans ben ik vrij. mijne geloofsbrieven zijn overhandigd, de eerste plechtige voorstelling aan het Hof heeft plaats gehad, en ik kan mij ongehinderd wijden aan de genoegens , die belangwekkende kennismakingen altijd voor mij hebben. Als gij niet huivert tegen eene Italiaansche keuken, kom dan morgen met uwen

vriend by niij eten; wij zullen egt;? petit comité — en dus recht op ons gemak wezen.quot;

Katuurlijk nam de jonkman de uitnoodiging aan.

»Kog iets! ik had gedacht, uwen Sir Edward hier aan te treffen : wilt gij hem overhalen, om mede te komen ?quot;

wik weet. dat niets hem liever zijn zal!quot; Hierop wikkelde Espaleto den jonkman in een gesprek, waarbij dftze moeite had, om zijn vluchtig Fransch vernuft een en gelijken tred te doen houden met het fijn en diep oordeel van den Italiaan , en waarbij deze eene zoo eigenaardige wijze van zien, zooveel kunde , zooveel smaak . en te gelijk zooveel heldere menschenkennis aan den dag leide , dat de jonge romanschrijver zich zeiven ge luk wenschte met de onderscheiding , waarmede dit zeldzame wezen hem vereerde , en geheel vergat, dat hem een dans met de schoonste vrouw, die hij immer gezien had , was toegezegd.

Ondertusschen maakte de hertog deze schijnbare • onbeleefdheid weder goed: hij voerde Claude zelf tot zijne gade ; en deze verliet het bal niet, zonder de schitterende Moïna als zijne danseres te hebben i opgeleid.

'III.

DE ECHTGENOOTEN.

Wie ooit den Boulevard de Gcmd langs wandelde , en er bij menig prachtig hotel is blijven stilstaan , heeft zeker dat groote huis niet voorbij gezien, met dien prachtig gebeeldhouwden voorgevel en die vele vensters, welke men niet spoedig tellen kan, welke alle van zonneblinden zijn voprzien, en bovendien met sierlijke balkons op de eerste verdieping prijken. Dat is het hotel de F. , door de eigenares niet bewoond ; maar dat zij verhuurt aan lieden . die rijk genoeg zijn , om den hoogen huurprijs te betalen.

In een der salons van dit hotel, innerlijk zoo rijk gemeubeld als het uitwendige reeds liet vermoeden, zaten twee personen te ontbijten, een man en eene vrouw. Zij hadden een der vensters geopend , waarschijnlijk om de liefelijke lentelucht in te ademen , en het tochtje speelde met de zilveren franjes, welke de zacht rozeroode overgordijnen versierden. De vrouw, in eene donkere peig-noire losjes gehuld, zat aan eene kleine ronde tafel , en hield zich bezig met dien morgendrank gereed te maken , welken de Spanjaarden het eerst in de mode brachten. De man had zich op eenigen afstand in eene vensterbank geworpen , en volgde elke harer bewegingen met het oog. Het waren Espaleto en Moïna.

«Waarom hebt gij de bedienden weggezonden ?quot; zeide hjj eindelijk na een lang stilzwijgen, »als gij zoo bezig aijt, kunnen wij niet praten , en wij zijn zoo weinig te zamen.quot;

»Juist , opdat wjj alléén zouden zijn, en omdat ik iets ernstigs met u te bespreken heb, zond ik hen weg ,quot; sprak zij met nadruk : toen stond ze 1 snel op , ging naar hem toe , en leide vertrouwelijk hare hand op zijnen arm. Heerlijk stak de blankheid dier schoone hand bij het zwarte fluweel van zijnen kamerjas af.

»Josefe T' begon zij en aag hem weemoedig aan, »gij doet mij verdriet aan, en dat is niet goed van u!''

«Is u dat ernst, Moïna?quot; vroeg hij met verwondering, xik kan waarlijk niet gissen! .. . .quot;

»Voor het eerst moet ik u ronduit betuigen, dat ik uwe handelwijze niet kan goedkeuren,quot; her-vattede zij.

»Dan zal die zeker afkeuring verdienen : maar verklaar u dan toch!quot;

«Welnu dan ving zij aan , met eenige aarzeling, ))het mishaagt mij, dat gij die beide jonge Franschen tot onzen vertrouwd ijken kring toelaten wilt. Dat is mij hoogst onaangenaam !quot;

«Hoe is dat mogelijk, Carina! Ik deed immers niets meer dan ik moest ? Hoe zoude ik u hier in deze vroolijke hoofdstad . vol schouwspelen, vol avondvermaken , vol wandelingen , aan u zelve kunnen overlaten , zonder voor bevallige Ci-cisbei te zorgen ?quot;

«Foei! als gij zoo schertsen wilt, noodzaakt gij mij te zwijgen.quot;

»Nu dan in ernst. Het zijn jongelieden, die wij zien moeten , die gij goed moet ontvangen , en niet afschrikken , door de scherpe blikken van die zwarte oogen.''

»lk heb u reeds gezegd, hoe hatelijk mij hun-quot; ne onbeschaamde blikken zijn,quot; riep zij, niet zonder eenige hevigheid.

»Dat komt, omdat zij u bewonderen, Signora mia /quot;

«En hoe spotachtig die Mijnheer Claude op u nederzag, op u, Signor mio ! op u, wiens grootheid boven het bereik is der vermetelste gissingen van iemand , die niets bezit dan eene vlugge tong en een fraai gelaat !quot; vervolgde zij met vervoering.

«En een hoofd vol vernuft en levendigheid voegde hij er bij , glimlachende over hare hartstochtelijkheid ; «maar wees gerust, hij zal nu niet meer spotten.quot;

«Ik zal niets meer zeggen, Josefe! ik offer gaarne mijn gevoelen aan het uwe op.quot;

«Daarom zult gy ook weten, waarom ik het mijne niet opgeef.quot;

En hij vattede hare hand en deed haar naast zich plaats nemen.

«Hoor Moïna! Evenmin als Parijs Turin is, zijn de Parijzenaars Italianen. Een Ilaliaansch edelman verschanst zich in de ongenaakbare vesting van zyr.en rang, en laat zich niet naderen dan door zijns gelijken ; wat hem verder omringt , zijn bedienden , iets beter dan slaven. In het hedendaagsch Frankrijk is het anders; dat heeft de adel in 1795 geleerd; die les heeft zich herhaald in 1830. Het genie voert thans den bov entoon ; het talent heft zich op tot gelijkheid met den adel, en treedt met achteloozen tred, met het lorgnet in de hand, de zalen

der . aristocratie binnen : want het genie is niet meer de strenge , harde, stroeve wijsgeer , onverschillig omtrent zijn voorkomen, zonderling in manieren, in zich zeiven afgetrokken. Het is niet meer de grijsaard met witte haren , tot afschrik-kens toe eerbiedwaardig en deftig; maar het is vlug , vroolijk , schertsend , met blozende wangen , met blonde haren , of met zwarte lokken , die sierlijk zijn opgemaakt ; het draagt eene smaakvolle kleeding en glacé-handschoenen : het is kiesch op zijn uiterlijk , verfijnd tot in het weekelijke toe , en schaamt zich niet, goed te kunnen dansen. Nu die jonge vernuften eenmaal eene onderscheidende plaats hebben ingenomen , spelen zij den meester, en hunne fijne ironie klinkt luider, dan de afgemetene en gezochte spreekwijze der Grooten , die zoo vaak in matte lafheid ontaardt. Hun toon is snijdend, beslissend , stout; doch er ligt geestkracht en waarheid in de korte, kernachtige taal, die zij zich gevormd hebben : er ligt eene nieuwheid en warmte in hunne denkbeelden , die de proef van het rijpe oordeel kunnen doorstaan; want zij zijn kinderen der negentiende eeuw en zij hebben hunne eeuw begrepen.quot;

De schoone vrouw had met aandacht geluisterd en staarde met zulk een innig welgevallen op den spreker , dat hij een' oogenblik ophield , om haar de hand te kussen. Hij wist ook , dat hij bevallen moest als hij sprak : hij kende het vermogen zijner hoogst welluidende stem , die hij naar den eisch van elke gewaarwording, welke hij opwekken wilde, buigen kon; zijn ernst was doordringend en overredend tevens; zijne tonen , zoetvloeiend zonder weekheid , vonden in het hart van zijne toehoorders een' weerklank , evenals de wegstervende toon verwekt, die nog lang in het oor natrilt en de fijnste vezelen ontroert. Voeg hierbij , dat hij ongemeen fraaie : tanden bezat, wier luister zich , als hij sprak , te beter ontwikkelde, en dat, als het onderwerp hem wegsleepte , zijne gelaatstrekken zich werkelijk verfraaiden , terwijl zijne oogen van eenen gloed fonkelden , welke niet van deze aarde scheen, en men begrijpt de betooverende aantrekkelijkheid van dit leelijk gelaat.

»Dadr, waar de zedelijke kracht heerscht dus vervolgde Espaleto na eene poos zwijgens, »handhaaft zij zich door de middelen, die de hare zijn Men doodt hier niet meer met den dolk , maar met de pen ; wie in den weg staat, wordt niet geschrapt in het boek der levenden, maar men vernietigt zijn zedelijk aanzijn, men tast hem aan in het wezen van zijn leven; wat de laster niet zoude vermogen, weet de spot te bewerken Wat bij ons de sterke wrijving van hartstochten zoude opwekken, wordt hier slechts belachelijk, het oordeel is overrijp, de gewaarwordingen zijn afgesleten , men geraakt hier niet meer in vervoering, men lacht slechts, en men haalt de schouders op ; doch het voorwerp , dat ; men heeft uitgelachen, is verloren , meer reddeloos en zeker, dan men het was in de zestiende

eeuw, door de banbliksems van Bome. Eene scherp versnedene pen, die over het papier ruischt, is hier gevaarlijker , dan de dolk van den straatroover. De bittere , snijdende , koele satire is hier vreeselijker dan een snel werkend vergift; wèl dus hem , die zich vrienden uit die scherpe genieën w^eet te vormen , die zulk een machtig overwicht hebben op het gevoelen van een gansch volk ; daarom reikt de edelman , hier , zonder aarzelen de hand aan den talent vollen kunstenaar , aan den geestrijken dagbladschrijver en noemt den jongen dichter «broeder P terwijl hij • den een' naast den ander eene eereplaats aan zijne tafel aanwijst!quot;

«Het wordt mij meer duidelijk, Josefe !quot;

«Deze waarheid heeft mijn voorganger niet begrepen ; daarom is hem hier alles mislukt; zijn kastegeest, zijn hoogmoed , de aristocratische terughouding zijner manieren, streed tegen den volkstrots dezer natie, hij heeft zijnen souverein ; mishaagd , en hij is weggezonden als een onhandige dienstknecht, die zijne taak niet heeft kunnen volvoeren. Hij heeft niet weten te dringen j in den geest van den tijd, die inderdaad niet zoo hopeloos is als sommigen het voorgeven; want als de rang zich aansluit aan het genie, dan zul- I len beiden iets toegeven. dan zal de eerste af- : zien van zijn te stout verheöen op het toeval der j geboorte en op de macht des rijkdoms, en de *! andere zal iets ter zijde stellen van zijne klein-achting voor geërfde voorrechten; zijne te losbandige vrijheidszucht zal gebreideld worden, en uit die vereeniging de heerlijkste harmonie in de samenleving ontstaan. Dat alles heb ik vooraf gevoeld; ik stel er belang in, dat mijn-3 eerste zending haar doel volkomen bereike, en daarom noodig ik Claude, en allen , die hij mij aanwijst, tot mijn' gemeenzamen omgang uit.quot;

»Gij hebt volkomen gelijk, mijn Josefe! gij hebt, inderdaad, altijd gelijk.''

«Bovendien heb ik eene persoonlijke reden. Op mij vooral, als op den hatelijken gemaal van de schoonste vrouw, zoude licht eene belachelijkheid te werpen zijn ; de belachelijkheid, die hier het spoedigste weerklank zoude vinden : die der jaloezie. Ik wil hun door niets aanleiding geven te denken , dat ik er vatbaar voor ben. Het is mogelijk eene zwakheii , Moïna! doch.....quot;

»0 , zwijg! het zal de eerste zijn, die ik u heb in te willigen. Ook ik heb nu mijn besluit genomen , ik zal hen ontvangen , maar op mijne eigene wijze : zij zullen u leeren eerbiedigen en misschien,quot; voegde zij er met nedergeslagene oogen bij, «mij niet miskennen!quot;

IV.

KWADE LUIM.

In de straat de VArhre sec, No. !27 , op de ; tweede verdieping, was de werkplaats van den ¹ schilder Cheiubini. Alle ateliers zijn niet gelijk. .

Ze zijn ii.^:et eens allen even ordeloos; deze echter konde tot modél dienen voor eenen echten schilders chaos.

Zien wij ons niet in staat alles nauwkeurig te beschrijven , wij zullen ons bepalen tot het bloot opnoemen van modèlpoppen , hier en daar neder-gevaUen en door geene hulpvaardige hand opgericht ; van armen. beenen en hoofden van pleister, die door elkander lagen als de gebeenten in een knekelhuis : van penseelen nog vol verf, weggeworpen en ongelukkig neergekomen op half afgewerkte teekeningen in waterverf, die uit eene opene. half tegen den muur leunende portefeuille ten ontijde waren te voorschijn gekomen; wij wijzen alleen op die borstbeelden van Karthaag-sche en Romeinsche veldheeren , van hunne voetstukken afgevallen , en elkander al rollende genaderd als tot eene te spade verzoening. Wij too-nen slechts den grond van bestemming veranderd, en tot de trouwe diensten , die men anders alleen i van tafels , kapstokken of hangkasten vergt, gebezigd ; met inktkokers, verfdoozen, kleine paletten , papieren , kleedingstukken en meer derge-lijken. bezaaid.

Onder de toevallige caricaturen , die men in dit atelier aantrof, maakte zeker die deftige consulsgestalte den meesten indruk; hij stond daar met uitgestrekten arm, als tot eene aanspraak op het Forum gereed , en de mantel, die men hem had omgeslagen, om hem tot het een of ander model te gebruiken, stak niet weinig af bij een allerliefst rozerood satynen vrouwenhoedje , dat men op zijn achtbaar hoofd geplaatst had, om het voor schade te bewaren. Het gezegde zal genoeg zijn , om den bewoner te doen kennen , indien het tpn minste waar is, wat sommige schrijvers ¹ beweren , dat de wanorde , die de mensch om zich ! gedoogt, veelal een afdruksel is van de wanorde, : welke in hem heerscht.

Het was moeielijk te bepalen , of de persoon, j die onbeweeglijk voor eenen ezel zat, waarop een i onvoltooid schilderstuk stond, te midden dezer j verwarring , werkelijk was ingesluimerd, dan of i hij in zulk een diep gepeins verzonken was , als wel het meest aan eenen half wakenden droom gelijkt; zeker was het ten minste , dat hij niet werkte. Twee blanke handen, aan welker vingers prachtige ringen schitterden, ondersteunden zijn voorhoofd, en verscholen zich ten deele onder de lange , pikzwarte haarlokken , die langs zijne slapen nederhingen. Hij hield het hoofd zoo stijf op de borst voorover gebogen, dat men niets van zyne gelaatstrekken onderscheiden kon.

Men begrijpt, dat het Cherubini was, die daar zoo nederzat. 'sMans gewaad beantwoordde aan zijne werkplaats. Zjjne kamerjas, die nog kortelings sierlijk heeten mocht, was nu in den. meest verwaarloosden toestand, met eenen gescheurden zijden doek om den middel vastgemaakt. Het daarzijn van linnen was door niets bewezen, want van onder de los over elkander geslagen Chinee-sche chaly vertoonde zich een gedeelte van de borst des schilders, bruin als de armen eener Indische

Bayadere. Zóó zat daar die man; en wij weten niet hoe lang hij in die houding zoude gebleven zijn , zonder het binnentreden van iemand , die hem stoorde. Het was een jong meisje met een aardig schalkachtig gezichtje. Aan het mutsje , eenvoudig en coquet tevens , het korte zijden voorschootje , en nog meer aan de ongedwongene, eenigszins vrijpostige houding, was de grisette licht te herkennen. De grisette, dat eigenaardige wezen , hetwelk alleen in Frankrijk te huis behoort , dat het losbandige , zedelooze Parijs vertegenwoordigt , openlijk met hare ondeugd , met hare schaamteloosheid , pronkende ; de grisette, die amphibie, tusschen de dienstbare maagd en de gediend wordende minnares. soms de hulpvaardige schutsengel van den student, niet zelden de toevlucht, de helpende genius van den kunstenaar.

Uit den luchtigen tred, waarmede zij over al de kwetsbare voorwerpen op den vloer heenstapte , bleek het duidelijk , dat zij met den staat der zaken gemeenzaam was, en er zich niet over bekommerde.

Dicht bij Cherubini genaderd , tikte zij hem vertrouwelijk op den schouder ; doch sprong even snel drie schreden terug, alsof zij nog onzeker was, hoe men die vrijheid zoude opnemen. — Hij wendde het hoofd naar haar toe. Toen zag men een zonderling onaangenaam gelaat, dat toch iets aantrekkelijks had en zekere belangstelling wekte. Waarschijnlijk om het afschuwelijke zijner eenoogigheid te verzachten, was er een zwarte band over het ontbrekende rechteroog vastgemaakt, hetwelk bij het mannelijk bruin der gelaatskleur iets nog meer donkers voegde , dat nog door de zwarte haren verhoogd werd. Diepe, wilde hartstochten , of buitensporigheden , konden alleen op dat gelaat, hetwelk oorspronkelijk schoon was, dien stempel van ontijdige veroudering en die stuitende ruwheid gedrukt hebben . welke het medelijden tegenwerkt, dat de zwaarmoedigheid anders inboezemt , als zij niet te veel bitters en schampers heeft, en zoo het medegevoel uitdooft.

«Wat moet dat, Marion?quot; vroeg hij met eene norsche stem , welke het meisje niet scheen af te schrikken; want zij antwoordde vroolijk, en met het gewicht van iemand , die eene goede tijding brengt:

))De My lord is daar !quot;

»Ik wil niet gestoord zijn.quot;

«Ja , maar hij komt om zijn stuk.quot;

))Zeg hem , dat het nog niet af is. Meent die verwenschte Brit, dat ik mij, om hem. voor mijn' ezel zal laten vastspijkeren ?quot;

Het meisje zag hem treurig aan, en schudde bijna onmerkbaar het hoofd.

))Word niet boos , Kind ! ik had in de laatste dagen lust noch geestdrift om te werken.quot;

«Als gij uwe nachten niet doorbracht in de speelhuizen, zoudt gij bij dag meer geschikt zijn tot den arbeid.quot;

Hij wilde iets antwoorden; maar met hare kleine vingers sloot zij hem glimlachende den mond , en vervolgde op den toon van verwijt,

met .scherts gemengd : ))ik wil u alle vermaak niet ontzeggen : ik weet het. een kunstenaar kan niet geregeld leven , zóó zijn ze allen , zóó moeten ze zijn, dat wist ik vooruit; het is ook niet om te zedepreken, dat ik het zeg; maar als men toch de laatste centime heeft uitgegeven, en men dan, met een weinig kleuren op wat doek te brengen, heel veel gouden guineas kan machtig worden , dan is het toch te erg , om niets , in het geheel niets te doen! Al maak ik al de bloemen, die de Dames van de Chaussee-d'Antin tot een baltoilet noodig hebben , dan verdien ik nog geen vierde van hetgeen gij met deze enkele schilderij zondt....quot;

»Zwijg , kleine Snapster ! heeft u ooit iets ontbroken ?quot;

»Hm!quot; zij haalde de schouders op en zag hem schalkachtig aan. «Anderen brengen hunne meisjes naar de Porte-St.-Martin , of naar Meudon als het kermis is , of naar de Barrière om te dansen; maar ik , wanneer dans ik ? Eene andere dan ik had reeds lang hare partij gekozen ; maar het komt... dat ik ongelukkig niet meer buiten u leven kan.quot;

»Gij zijt een goed meisje , ik zal meer voor u doen , ik zal u naar den schouwburg brengen . naar de bals, naar Franconi, overal waar gy ! heen wilt; maar zend mij nu den Engelschman weg , ik wil hem niet zien.''

»Ach, Mauritio ! lieve Mauritio ! hij zoude u : misschien een voorschot kunnen doen! denk toch i aan Crevassier, wien gij nog honderd franken schul-; dig zijt , en die morgen komt, en die reeds van St-Pélagie gesproken heeft!quot;

»Pest en hel over Crevassier ! Hoe zal ik hem j voldoen ? ik heb waarachtig niets meer !quot;

»Als gij die kostbare ringen wildet verkoopen,quot; j sprak zij . moedwillig lachend.

I »Bij mijn' Patroon! dat nooit, mijne laatste ; herinnering aan vroegere . . . ondeugende heks! zóó vangt gij mij vervolgde hij opstaande ; ))laat den gekken eilander dan maar hier komen: eene vernedering meer of minder zegt niets: heeft hij al dien tijd bij den portier gewacht?quot;

»Hemel, neen! zulk een Mylord? ik heb hem in het kabinetje hiernaast gelaten. waar hij zeker uit verveling in slaap is gevallen.quot;

Dit woord had op den schilder de uitwerking, die eene brandende lont zoude hebben in een vat met buskruit.

«Hel en duivel! onbezonnen Monster!quot; barstte hij los, en wild voortstuivende, bracht hij haar in het voorbijgaan eenen hevigen slag aan het hoofd toe , zoodat het arme kind, licht en tenger als een vlinder . op den vloer nederviel, terwijl hij , zonder eens naar haar om te zien onder eene zee van Fransche en Italiaansche scheldwoorden , de deur uitliep, welke hij met hevigheid achter zich toewierp.

Toen eerst hief de kleine zich op. »Ze zijn toch barbaarsch die Italianen,quot; sprak zjj schreiende , en terwijl zij voor eenen gebroken' spiegel hare lokken in orde schikte , lachte zij zich zelve door hare tranen toe.

»Mij monster te noemen! zoo hem ditmaal do verzoening niet meer kost dan gewoonlijk, dan moet ik toch zeker zoo dom zijn , als nog geen meisje was.quot; En zij zette zich geduldig op eenen ledigen kotter neder.

Cherubini trad het kabinet binnen met eene hartstochtelijkheid in houding en gebaren, die hij tevergeefs trachtte te overwinnen.

Hij vond den Engelschman, onzen Sir Edward Jefleries, voor eene groote schilderij staan , waarvan deze een groen zyden gordijn, dat er vóór-hing , had weggeschoven.

»Het is niet te koopriep hij hem haastig toe , met de korte, ademlooze stem van iemand , wiensquot; zenuwen in hooge spanning zijn.

»Wie zegt u . dat ik het zou willen koopen , Mijnheer ?quot; antwoordde de Engelschman, eenigs-zins bits, doch voegde er dadelijk vriendelijk bij; »Ik begrijp het, aan dit meesterstuk ontvlamt zich uwe verbeeldingskracht tot hooge kunstgewrochten , daarom is het u onmisbaar ; maar zeg eens , hoe komt gij aan dit portret?quot;

«Mylord ! het is geen portret, het is een ideaal,quot; hernam de schilder bevende met doodsbleeke lippen.

»Een ideaal, Vriend! waarvan ik echter het origineel ken !quot;

Zoo gloeiend en dreigend rustte toen het eene oog van den Italiaan op den Brit, dat het was alsof hij het tot eenen vurigen schicht had willen vormen, om dezen daarmede te doorboren.

Sir Edward echter vervolgde koel: »In ernst, hoe komt gij aim het afbeeldsel der Sardinische Ambassadrice, die nog zoo kort te Parijs is?quot;

«Hier ! zij hier! . . . die vrouw !quot; gilde Cherubini . en meer bedaard voegde hij er bij : «maar om Gods wil, hoe heet zij dan?quot; •

Jefleries glimlachte over de hartstochtelijkheid , waarmede hij zich verried en tegensprak , en zei-de , terwijl hij hem scherp aanzag: »het is de Hertogin Espaleto di Forba.quot;

Als verbrijzeld zonk Cherubini op eenen stoel neder, al zijne leden sidderden, hij was bleek als een lijk, zijne stem was onmachtig eenig geluid voort te brengen

JefFeries zelf was door deze plotselinge gemoedsbeweging getroffen: hij stortte zijnen zakflacon ledig op het voorhoofd van den Italiaan , die hem met eene stuipachtige beweging van zich stootte. Na eene poos echter met eene geweldige poging tot zelfbeheersching opstaande , herkreeg hij weer het gebruik zijner spraak , en, hoewel nog afgebroken . uitte hij toch de woorden :

«Het is niets .... volstrekt niets , geloof niet.. .. dat . . .

«Dat gij zinneloos zijt! ik begin er waarlijk aan te twijfelen '*

«Mylord! ik ben verloren. Ik had gemeend een ideaal voortgebracht te hebben, en . . . . en . . .

De Engelschman spaarde hem het overige van de blijkbare onwaarheid. Hij veinsde, dat hij hem geloofde.

«Juist, ik begrijp u. Gij hadt willen uitmun-

ten , en gij vreest u door de wezenlijkheid over- ¹ trofien te zien ; maar ik zeg u , men zal het al- ; tijd houden -quot;oor de keurigste kopie.quot;

))Gij zelf kunt er u van overtuigen.quot;

»Gij meent dus , dat ik die vrouw zonde kun- j nen zien ?quot; vroeg hij met al de bedaardheid, ; die in zijne maclit stond.

»Zeer zeker . ik zal u bij haar inleiden.quot;

»Maar , wanneer ?quot;

»Niet heden, want ik ga er zelf voor het eerst; ook niet morgen , want dan geeft zij een gemas- ; kerd bal, het laatste van het seizoen.quot;

))Zoo ! en waar woont zy ?quot;

^Boulevard de Gand, Hotel de F. Maar stel u gerust, haar echtgenoot moedigt de kunsten aan; ik zal spoedig eene gelegenheid vinden, om u in haar huis te brengen. Doch , basta hierover ! Nu een woord van mijn' Egyptischen priester , is hij af ?quot;

«Hij is niet af.quot;

»Nu, dat is goed! gij zijt de eerste , die mij naar iets verlangen laat ; ik had geld medegebracht, om u te betalen, als gij mij slechts niet vergt het weer mede te slepen.quot; En hij overreikte hem eene zwaar gevulde goudbeurs.

«Neen , My lord! neen ! dat strijdt tegen de gewoonte.quot;

»Welnu , gij zijt ook geen gewone schilder, en God beware my , dat ik een gewone Engelschman zoude zijn 1quot;

«Gij zijt my een redder !quot; riep Cherubini, wiens blijdschap nu luider sprak dan zijn trots.

Jefferies hoorde hem niet: het kabinet snel verlatende _t liep hij fluitende de trap af, en wierp zich in de tilbury , die hem wachtte.

V.

HOE JOSEFE EN MOÏNA ELKANDER LEERDEN VERSTAAN.

Reeds was het middagmaal bij den Sardinischen gezant afgeloopen; reeds had deze, die in zijne betrekking eene bijeenkomst hebben moest, zich verwijderd , door Jefferies gevolgd, die een klimmend behagen in zijnen omgang vond ; reeds waren de meeste jongelieden vertrokken , de wegrollende rijtuigen brachten de weinige vrouwen, die er geweest waren , naar hare avondpartijtjes; er bleef niemand meer over dan Mevrouw De Bles-sières en de Graaf De C— 1, dien zij overhaalde, om haar naar het Theatre de la Gaité te vergezellen.

Claude en Alphonse , die nog altijd gebleven waren, konden hun bezoek met welvoeglijkheid niet langer rekken. Zij wilden afscheid nemen, 1 met eene zichtbare teleurstelling in de houding; I want zy hadden zich vast in het hoofd gezet, | ditmaal gelegenheid te vinden , om de schoone I vrouw meer gemeenzaam te naderen , en de waar-1 heid te doorgronden van hare betrekking tot den mismaakten man . dien zij echtgenoot noemde; zij konden nog maar altijd niet begrijpen, dat de teederheid van die vrouw voor dien man niet gehuicheld , die trouw onwankelbaar was, en niet het gevolg van eene geheime echtelijke dwinge-landy , te vreeselijker misschien, naarmate zij in het verborgen drukte , zooals voormaals de geheime bespieding en vervolging der inquisitie meer te duchten was , naarmate zij hare uitgekozen slachtoflers voor eenen tijd aan lange onzichtbare . doch onverbrekelijke draden liet rondfladderen.

Daar zagen zij , dat de Hertogin opnieuw een gesprek aanknoopte met Mevrouw de Blessières ; Alphonse nam Claude ter zijde :

«Welnu , Vriend! gij hebt naast haar gezeten, hoever zijt gij ? Wat weet gij ?quot;

«Wat ik weet? Niets. Hoever ik ben? Daar weet ik niets van. Die vrouw is als gepolijst i staal, onbuigzaam en glad; alles kaatst er in terug . doch niets wil er op hechten. Met het vijfde van hetgeen ik haar gezegd heb, zoude de stijl- i ste deugd van de voorstad St.-Germain my begrepen hebben , en zy , zij heeft niet eens geglimlacht ; aan domheid is hier niet te denken: in een ander gesprek is zy levendig. vernuftig, scherp zelfs. Men bevriest van hare koude.quot;

«Zij is bewonderenswaardig! Ik huiver van hare deugd. En haar echtgenoot kent haar; men ziet het, hij heeft geen' zweem van jaloezie.quot;

«Hij niet! Ik zeg u, hy is de verlichaamde jaloezie: ik lees duidelijk dolk en vergift uit den enkelen schichtigen blik, dien hij soms op haar werpt, en ik geloof, dat daarin het gansche geheim harer trouw ligt. Zoo hij haar in gezelschap toelaat, is het om voor te komen , dat ze niemand afzonderlijk ziet. Wie weet, of niet de Italiaan-sche bedienden , die haar van alle kanten omringen , de politie van het huis uitmaken, die eiken blik bespiedt, die aanteekening houdt van elke beweging ? Op mijne eer! Espaleto's jaloezie is van de verfijndste soort.quot;

«Kom, Claude ! Mevrouw De Blessières vertrekt, wij kunnen niet langer blijven.quot;

«Ik moet de ontknooping van het raadsel hebben , ik zal haar hebben . en is mijn vermoeden waarheid, dan weet ik door welke middelen de verdrukte schoonheid te wreken , en al ware de gezant dan ook de vertegenwoordiger van gansch Europa , dan.....quot;

Alphonse gaf hem een teeken, de gastvrouw naderde hen.

«Mevrouw ! het is laat geworden, vergeef onze verstrooiing ... wij gaan.quot;

«Wilt gij waarlyk vertrekken ?quot; vroeg de Ita-liane met eenen glimlach , «over een uur komt mijn echtgenoot terug; het zal hem zeker verheugen , u nog te vinden: offert mij uwe plannen van dezen avond op quot;

«Eene opoffering , die onzen vurigsten wensch vervult,quot; spraken de jongelieden, terwijl zij zich bogen.

«Zoo volgt mij dan in mijn boudoir; wij zijn daar meer t huis,quot; zeide zij, Claude's arm nemende.

»Ik Vist het, dat deze vrouw huichelde.quot; dacht deze ; »uiaar inderdaad, zij logenstraft de tirannij van haren gemaal.quot;

wik had gehoopt ééne vrouw gevonden te hebben, die ik had kunnen achten.quot; zuchtte Alphonse.

))Wij zullen Mevrouw De Blessières hier reeds vindenhervatte de Hertogin, terwijl zij het vertrek opende, op eenen natuurlijken toon, en alsof zij niets giste van de verandering, die dit ééne woord in de gedachten der jongelieden moest teweegbrengen; wzijquot; had met den Graaf De C —1 te spreken, en vond mijne kamer meer geschikt dan hare loge in de Gaitè. Ik heb beiden overgehaald te blijven.quot;

De jongelingen zagen elkander aan , en bloosden ; de Graaf De C—1 was een achtingswaardig grijsaard, met wien eene vrouw een tcte d Iele konde hebben, zonder een' dubbelzinnigen glimlach op te wekken.

De Hertogin wees Mevrouw De Blessières eene plaats naast zich op de causeuse, en noodigde de Heeren zich te zetten.

Eene poos heerschte er een stilzwijgen als dat der verwachting; en waarin elk verlegen scheen het gesprek te beginnen ; de jonge vrouw brak het af, door zich tot Claude te wenden.

«Mijnheer! gij zytromanschrijver, nietwaar?quot;

Hij boog zich.

»Welnu, ik zal u het onderwerp leveren voor eene novelle: ik wil u mijne levensgeschiedenis mededeelen. Ik heb reden om te vermoeden hier zag zij hem ernstig aan, «dat gij hieromtrent uwe gissingen maakt, en de onverheelde waarheid beveiligt zeker tegen verkeerde uitleggingen. Ik zie het, gij hoopt op iets ongemeens, en uw poëtisch voorgevoel heeft u niet misleid. Ook gij, Mijnheer Alphonse! zijt nieuwsgierig, is het niet zoo ?quot;

»Ik koester eene onbegrensde belangstelling in alles , wat u betreft.quot;

«En ik dan !quot; riep Mevrouw De Blessières, »die u lastig geweest ben tot aan de grenzen van het wellevende toe.quot;

»Wij zijn enkel gehoor en verlangen ,quot; viel de oude Graaf in.

«Ik verwittig u vooruit, dat gij , misschien voor het eerst, eene geschiedenis zult hooren , waarbij de belanghebbende geene geheimhouding aanbeveelt; want zij is gansch Italië bekend, en te Turin en Mantua onder alle vormen bezongen. Gelooft echter niet, dat ik er toe overgaan zoude , zóóveel van mij zelve te spreken. als ik nu zal moeten doen , zoo het niet ware, om den edel-sten en achtingswaardigsten man in dat daglicht te stellen , waaruit hij moet beschouwd worden. om zich niet miskend te zien. — Nog iets. Mijnheer Claude; wij hebben aan tafel een' kleinen twist gehad over den smaak ; ik zeide u , dat ik niets aan een fraai uiterlijk hechtte ; gij hebt mij toen niet willen gelooven : maar wat dunkt u ? Hier nam zy een marokijnen foudraal van eene étagère, en nam er een medaillon uit, dat zij hem zien liet. Kan er eene meer volmaakte mannelijke schoonheid bestaan, dan dit gelaat?

Zoudt gij hot origineel van dit portret in staat . achten , eene vrouw in te nemen ?''

«Eéne ? bij den hemel alle : wie dezen tot me- ; deminnaar heeft, kan zich elke moeite besparen.quot; | Zóó oordeelden ook de anderen.

»Welnu,quot; hervatte de gastvrouw, »als ik u nu in ernst verzeker , dat ik uit vrijen wil dezen jonkman verworpen heb, om Signor Espaleto te huwen , zult gij mij dan gelooven?quot;

»Het blijft mij onbegrijpelijk, maar ik twijfel niet aan uw woord.quot;

y Was dat jonge mensch misschien onnoozel, zonder vernuft ?quot; vroeg Mevrouw De Blessières ?

))De levendigheid en de schranderheid, die uit zijne oogen spreken , verloochende hij niet.quot;

sWas hij wellicht zonder fortuin , en heeft uw verstand gekozen ?quot; zeide de Graaf.

))Mijn gemaal werd vermogend door mij .... dan ik wil mij zelve niet vooruitloopen. Luistert! Morienzo di Forba was het hoofd van een der doorluchtigste geslachten te Mantua. Aan zijne zijde stonden twee jongere stiefbroeders , zonen zijner moeder , uit een later huwelijk met Giovanni Espaleto , Hertog van Corseo. Die jongelieden leverden een zeldzaam voorbeeld vanmen-schen , wier harten vereenigd waren , terwijl hunne belangen onderling botsten , en hunne uitzichten door elkander verduisterd werden.

»In 17.., na den dood zijner moeder , kreeg Morienzo eene betrekking bij onze ambassade te Weenen ; hij nam zijn' jongsten stiefbroeder Rug-geri, die een' tegenzin had in den geestelijken stand , waarvoor hij bestemd was, met zich , en het gelukte hem , dezen binnen kort cp de gunstigste wijze aan het Oosten rij ksche Hof geplaatst te zien. Beide broeders huwden_; eenigen tijd daarna , met Duitsche jonkvrouwen. Het huwelijk van Ruggeri werd met een' zoon gezegend , terwijl Morienzo met zijne gemalin naar Mantua terugkeerde Hij vond zijn' oudsten stiefbroeder ^rin het bezit der vaderlijke titels en goederen, (want de oude Hertog Espaleto was gestorven) en tevens gelukkig aan de zijde van eene engelachtige gade , die hem mede een' zoon had geschonken. Hij alleen, de éénige van zijns vaders huis , bleef nog kinderloos. Eindelijk werd hem eene dochter geboren ; men noemde haar Moïna : dat was ik. Nadat de eerste zwijmel van vreugde voorbij was, bedacht mijn vader met smart, dat zijn kind, hetwelk, bij de wankelende gezondheid mijner moeder, vermoedelijk het éénige zoude blijven , slechts een meisje was , dat eenmaal zijn' naam en zijne bezittingen in een vreemd geslacht zoude doen overgaan. Toen sloeg de oudste Espaleto hem een huwelijk voor met zijnen zoon, en nog in de wieg werd ik met den jongen Gianettino verloofd. Bij het opgroeien gewende men mij, den neef als mijn' aanstaanden gemaal te beschouwen, iets wat mij toen in het geheel niet tegenstond , want hij was een lieve , dartele knaap , die mij nooit bezocht, zonder kleine geschenken te brengen in suikergoed , heiligenprentjes, en wat kinderen op dien leeftijd verheugt.quot;

»Aha! ik begin te begrijpen,quot; riep Claude, ¹ wuwe liefde was dus een plantje, dat met u zelve opwies ?quot;'

«Gij zult het hooren. — Ik moet hier echter aanmerken, dat mijne opvoeding niet die was van de meesje dochters der Italiaansche Nobili. Mijne moeder was eene hoog begaafde vrouw; met een helderziend oordeel en een' vasten geest, zij ontsloeg zich niet van de zorg en de leiding van haar kind, om het aan vreemde kloosterzusters over te laten. Zij haatte den dwang, die de schoonste jaren des levens, de jaren der lachende vroolijkheid, in eenzaamheid doet verkwijnen, en die de ontwikkeling der lichaams- en zielsvermogens aan vaste , onwrikbare, en op allen zonder ondei scheid toegepaste regelen bindt. Door welgekozen leermeesters bijgestaan , was zij zelve mijne opvoedster. Gianettino deelde in sommige mijner lessen; muziek en teekenkunst beoefenden wij altijd te zamen.quot;

«Paul en Virginie!quot; viel Mevrouw De Bles-sières hier in.

«0 neen ! op verre na niet: wij waren als broeder en zuster; doch ook als deze twistten wij. Zonder er de oorzaken van te begrijpen , ondervond ik dikwijls de uitwerksels van Gianettino's hevigen en willekeurigen aard en van zijn hoogst prikkelbaar gestel. Somtijds verscheurde hij in drift mijne fraaiste teekening, mijne schoonste bl^pmen : doch zijn hartstochtelijk berouw ver-; zoende mij dan altijd spoedig genoeg met hem. Ik ben mij zelve een weinig vooruitgeloopen. Toen ik zeven jaren bereikt had, kregen wij een' nieuwen j huisgenoot. Het was mijn neef Josefe Espaleto. j de wees van mijns vaders jongsten stiefbroeder. I Eene vreeselijke pestziekte , die te Ween en heersch-te, had zijne ouders en eene jongere zuster in korten tijd weggerukt: en mijn vader , die wist : dat Euggeri geen ander vermogen bezeten had dan de inkomsten van zijn post, nam den jongen Josefe als zoon tot zich Een oude kamerdienaar bracht hem te Mantua. Gianettino en ik waren juist bijeen, toen hij aankwam. De eerste indruk, dien hij op ons beiden maakte, was onbeschrijfelijk ongunstig. De kleine gebrekkelyke knaap met het somber ouwelijk uitzicht, met eene kleur van haar , die wij alleen aan het vlas kenden, met eenen zonderling Duitschen tongval, die ons zoo vreemd in de ooren klonk, die mijne ouders vrijmoedig in de armen viel, die onophoudelijk voortsnapte en zich niet over ons bekommerde , die door mijne moeder ontvangen werd met eene hartelijkheid, welke ons eene inbreuk scheen op onze rechten , was ons in hetzelfde oogenblik een voorwerp van haat en lachlust beiden. Aan den laatsten vooral gaven wij zóó onbedwongen toe , dat Gianettino door zijnen gouverneur werd verwijderd.quot; — «Schrei maar niet, Moïna!quot; fluisterde hij, toen hij mijne tranen zag, «dat kleine gedrocht zal er voor boeten!quot; en de jonge woesteling balde de vuist en hief die dreigend tegen het onschuldige voorwerp van onzen afkeer op. «Helaas! hij heeft dat vreeselijk woord maar al

te goed gehouden !quot; Hier bracht de schoone Hertogin de hand aan het voorhoofd, en bleef eene wijl in gepeins verzonken. Toen vervolgde zij : «Van dat oogenblik af waren mijn jonge verloofde en ik meer dan ooit aan elkander gehecht; wij hadden één belang . één doel , den kleinen Josefe te kweilen, te bespotten, hem allerlei trekken te speler:, en de schuld van ieder onzer fouten op hem te doen nederkomen; het was de vervulling , de bezigheid van ons leven , vooral ook, daar hij bij onze leermeesters altyd den prijs van oplettendheid en buitengewone vorderingen wegdroeg , en ons meestal als een voorbeeld ter navolging werd aangewezen. Ik weet geen zekerder middel om het eene kind tegen het andere in te nemen , dan juist dit Men moge schoone bespiegelingen maken over de onschuldige goedhartigheid der kinderen , ik geloof, dat zij veelal iets hebben van den sarrend wreeden aard der Wilden ; ik ten minste gaf lichter gehoor aan He kwade aanhitsingen van Gianettino , dan aan de zachte vermaningen mijner moeder', die mijnen tegenzin trachtte te leiden. Met onuitputtelijke lankmoedigheid verdroeg de jonge neef onze boosaardigheid ; nooit klaagde hij over ons, maar nam altyd onze partij , was immer onze voorspraak, bespiedde elk' mijner wenschen en rustte niet vóór hij die vervuld zag. Op den duur kon ik voor zooveel goedheid niet ongevoelig blijven. Ook was ik in het geheim dikwijls vriendelijker jegens hem , dan Gianettino het zoude goedgekeurd hebben , vooral dan, wanneer hij met onvermoeid geduld mijne mindere vatbaarheid te hulp kwam , en mij alles ophelderde en duidelijk maakte. Doch ik wil u niet langer bezig houden met de onbelangrijke tooneelen mijner kindsheid , die ik echter moest aanroeren, omdat ze in verband staan met hetgeen er volgen zal. Toen de oudste der jongelieden (Josefe) zijn zeventiende jaar bereikt had , verlieten zij beiden Mantua. Gianettino's ouders, die van hem een' Italiaanschen edelman wilden maken , in den vol-sten zin des woords, zonden hem naar onze hoofdstad , naar Turin , om zich te vormen. Josefe vertrok naar de Weener academie op raad mijns vaders , die, wetende, dat hij in zijn uitstekenden geest eenen zekeren , maar ook den éériigen waarborg voor zijne toekomst vinden moest, hem immer van de voortreffelijkste gelegenheden deed gebruik maken, om hem den hoogsten trap van beschaving en volkomenheid te doen bereiken. Beider vertrek liet mij eenzaam achter , en zoo troosteloos , als men het op zijn vijftiende jaar wezen kan ; doch mijne goede moeder had die ledigheid van mijn hart voorzien , en was er op bedacht die te vervullen. Hartstochtelijke vereerster van de letterkunde haars vaderlands, las zij mij de ^: meesterstukken van Göthe , Schiller , Körner . en zelfs van Wieland en Klopstock. Haar fijn gevoel voor het schoone en ware leidde en wijzigde mijnen smaak , hare geestdrift ontvlamde den mijnen ; ik was in den leeftijd, waarin het hart zich opent voor de poëzij. en het zachte, dwepende,

peinzende der Duitsche dronk ik in , met de gretigheid eener ziel, die behoefte heeft aan gewaarwordingen ''

«Veroorloof mij eene opmerking, Mevrouw !quot; viel hier Claude in, «uw Schiller is een liefelijke , zacht flonkerende ster, Göthe een weergaloos genie — maar — uw Klopstock is een onontcijferbaar duister luchtverschijnsel.quot;

»0 neen! hij is eene uitgestrekte hand , die naar hoogere sferen wijst, en hij spreekt van het verborgene met de opgewondene taal van een^r ingewijde. — Doch ik zal vervolgen. Ik heb reeds genoegd gezegd , om u te doen opmerken, dat ik geene Italiane meer was. En mijn verloofde zoude een Italiaan zijn , in den volstrekten zin van het woord. Ik begreep eene innige overeenstemming der zielen beter, dan eene zinnelijke liefde. Dit was het misschien, wat mij bij Gia-nettino's brieven , vol wilde hartstochtelijkheid, soms een' glimlach afperste; datzelfde , waarom hij de mijne koel vond, hetgeen hij mij vaak met eene bitterheid verweet, die mij meer belee-digde dan smartte. — Slechts aan mijne oudsrs schreef Josefe, doch zijne brieven werden mij altijd door mijne moeder medegedeeld. Zoo het haar doel geweest is de vooringenomenheid tegen mijn' neef, waarvan zij mij nog altijd ver-i dacht, te keer te gaan, en deze in hooge ver-; eering te veranderen, dan inderdaad was niets meer geschikt, om haar te doen slagen. Die vertrouwelijke uitstortingen van zijn diepst gevoel ontsluierden mij de schoonste ziel en het edelste hart. Die ongezochte welsprekendheid, die met een' enkelen volzin zooveel zeide, met een' enkelen trek zoo volledig schetste , deed mij nadenken , en was mij voedsel voor mijn verstand. Met hoogen lof had hij in den kortsten tijd zijne rechtsgeleerde studiën volbracht, in staats- en volkenkunde ingewijd; door den Prins De M . . . , een' vorigen beschermer zijns vaders, aan het Oostenrijksche hof voorgesteld, wachtte hem in zijn geboorteland eene roemvolle loopbaan ; doch hij wilde zijn tweede vaderland , het Italië zijner jeugd , dienen ; vooraf echter zoude hij eene reize door Europa doen. Mijn vader keurde zijn plan volkomen goed.

«Omstreeks dezen tijd stierf de Hertog De Cor-seo , Gianettino's vader. De ijlboden naar Turin gezonden, om dezen aan het sterfbed te roepen, vonden hem daar niet; niemand wist waar hij zich ophield; hij was plotseling vertrokken na een' tweegevecht met een' kolonel van de lijfwacht , dien hij meende gedood te hebben.quot;

»Een tweegevecht!quot; riep de oude Graaf, »o ! die trouwelooze! zeker om eenige schoone.quot;

«Neen hernam Moïna met een zacht hoofdschudden , «over de waarde van zeker schilderstuk ; want het schilderen was hem tot hartstocht I geworden.quot;

»Ijlings reisde mijn vader naar Turin , om de familie van den edelman van vervolgingen tegen den jongeling te doen afzien , en dit gelukte hem te eerder , daar deze niet doodelijk gekwetst was

en aanvankelijk herstelde. Er werd niets verzuimd , om de schuilplaats van den vluchteling uit te vinden; dan tevergeefs! Eindelijk schreef ons Josefe uit Rome, waar hij op zijne terugreis eenigen tijd vertoeven zoude, dat hij, in eenen kring van jonge kunstenaars, Gianettino ontdekt had , die maanden lang in eene wanhopige onrust verkeerd had over het voorgevallene, en hoe het door ons was opgenomen. De verschoo-nende goedhartigheid , waarmee de jongeling de fouten vergoelijkte van een' bloedverwant, die hem als knaap mishandeld had , de verstandige ijver , waarmede hij diens zaak bepleitte , namen mijn' vader zóózeer voor dezen in, dat hij uitriep: »Mijn hertogdom van Porba gaf ik er voor , dat Gianettino zulk een edel mensch ware als Josefe!quot; Ik kan het moeielijk beschrijven wat ik daarbij gevoelde. Een sterk verlangen naar den ge liefdsten speelmakker mijner kindsheid , doch waarin zich eene zekere huivering mengde voor de hevigheid van zijn karakter, waarvan hij weder zulk een vreeselijk bewijs gegeven had , wisselde zich af in mijne ziel met eene hooge bewondering voor Josefe, dien ik eerst in zijne afwezigheid recht had leeren kennen. Onwillekeurig wendden mjjne gedachten zich telkens naar den laatsten ; zinsneden uit zijne brieven, die zich nimmer uit mijn geheugen wischten , waren mij als kernspreuken , die ik op mijne handelingen toepaste, en die op mijne denkbeelden een' onbepaaldet. invloed verkregen.

«Het was op mijn' naamdag, dat de beide neven tot ons terugkeerden. De meest strijdige gewaarwordingen doorkruisten mijne ziel toen ik de knapen als volwassene jongelingen wederzag. Gianettino's uiterlijk overtrof de schitterendste voorstelling , die ik mij daarvan gemaakt had ; doch ik zal er niets van zeggen, gij allen hebt zijn portret gezien: het gelijkt sprekend , in zooverre het penseel in staat is , trekken en blikken zoo betooverend innemend , zoo mannelijk edel, als de zijne , uit te drukken ; en naast dien beeld-schoonen jongeling, die mij aanbad met eene liefde , gloeiend als het klimaat , waaronder hij geboren was , en die mij omhelsde met de rechten van een' verloofde , stond Josefe, de misvormde Josefe, voor wien niets sprak dan zijne zich verschuilende innerlijke waarde en een met moeite zich verbergende traan , de tolk van het innig gevoel, dat hem bij den welkomstgroet in zyn oog deed parelen.

«Ik duizelde bij Gianettino's aanblik , in zijne tegenwoordigheid beving mij eene -dnsbedwelming , waarover ik later verschrikte, en die mij niet gelukkig maakte; in Josefe's bijwezen vond ik eene rust, eene kalmte , eene zalige zielsverheffing , die mij eene blijmoedige opgeruimdheid schonk. In de aanzienlijkste kringen der verschillende hoofdsteden van Europa gevormd , had zijn gezellige omgang eene betoovering , die ... . doch vergeef mij, ik mag daarvan niet spreken, hij is mijn gemaal.quot;

«Eene betoovering, edele Hertogin ! waarvan

wij allen de kracht reeds ondervonden,quot; viel Al-| phonse in.

»Als het hem behaagt te spreken, zou men uwe ; tegenwoordigheid kunnen vergeten voegde Claude er bij.

»Dat is waarlijk sterk,quot; antwoordde Moïna met een licht optrekken van de bovenlip; »doch vergun mij voort te gaan! Met een wijsgeerig oog had hij de volken, die hij bezocht had, bestudeerd ; zijn helder verstand was spoedig dóórgedrongen in de oorzaken hunner rampen en voorspoeden , in de eigenaardigheid hunner zeden , in het ed de of laakbare van hun karakter ; zijn helder oordeel had hunne goede inrichtingen begrepen , van hunne voortgangen nut getrokken , i hunne kennis zich eigengemaakt, met één woord, ! hij had eene hoogte van verstandelijke en wetenschappelijke beschaving bereikt, die hij zonder aanmatiging , zonder gezochtheid, op het dage-lijksche leven wist toe te passen. Met eene vurige menschenliefde bezield , zag hij , door den nevel hunner dwalingen heen , tot op den bodem hunner harten, en al ware het stofgoud , dat hij ontdekte , al ware het slechts zilver , dat hem te-genblonk, dan wist hij het op te delven, te louteren, en tot al den luister op te voeren , waarvoor het vatbaar was. Ook werd hij mij als een broeder, als een leermeester , van wiens lippen ik met reine geestdrift de woorden opving , wier welluidende klank mij ontroerde en verruk -te. Volkomen overtuigd van zijne meerderheid , werd zijne wijze van zien de mijne; ik werd de innigste vertrouwde zijner schoone bespiegelingen, zijner veelomvattende ontwerpen tot heil der menschheid en van mijn vaderland: ik leerde hem begrijpen . en mijne ziel had zich voor altijd aan de zijne gehecht. Zijne verdiensten bleven niet onopgemerkt; in Mantua was daarover maar ééne stem, die voortklonk tot in de hoofdstad, waarheen onze Vorst hem tot zich riep. om betrekkingen te aanvaarden, geëvenredigd aan zijne bekwaamheid en geboorte. Vóór hij echter ons huis verliet, gebeurde er iets , dat op ons aller lot machtig terugwerkte. De jongelingen verdroegen elkander nog slechter dan vroeger de knapen. Wel duldde en droeg Josete den onbil-lijken haat van zijn' neef met al de lijdzaamheid, waartoe alleen hoogere bevatting, hoogere menschenliefde en het bewustzijn van erkende meerderheid sterkte geven; doch juist dit zedelijk overwicht , waaronder deze zich verpletterd zag, zoo dikwijls hij met onstuimige drift op genen aanviel, verbitterde hem nog te meer, daar hij het ondanks zich zeiven erkennen moest. Een sombere naijver op Josefe's verdiensten beving hem, en was als een kwade geest, die in hem woelde. Op zekeren avond, dat deze geheel alléén en te voet van een con verzatione terugkeerde , werd hem een dolksteek in de zijde toegebracht door een man , die schielyk vluchtte ; hulpvaardige voorbijgangers brachten den gekwetste in ons huis : den dolk , dien hij zelf uit de wond had getrokken, verborg hij ons zorgvuldig. Geene levensdeelen waren aangetast; doch een geweldig bloedverlies had hem zóódanig ver- | zwakt, dat het vele weken duurde , eer hij zijne ■ kamer verlaten kon. Mijne moeder , die hem als een' eigen zoon liefhad paste hem op ; ik hield hem uren achtereen gezelschap : mijn vader wilde het strengste onderzoek doen aanvangen omtrent den voorgenomen' sluipmoord; doch Josefe eischte de stiptste geheimhouding van zijn ongeval — Men vroeg er hem de reden van in Gianettino's tegenwoordigheid; »omdat ,quot; antwoordde hij, »de dader een ongelukkige is , die slechts handelde uit onberaden drift, zonder boosheid van hart, en die nu reeds van zijne onoverdachte daad berouw heeft quot; Ik weet niet hoe het kwam , dat ik toen mijn' verloofde aanzag: hij stond daiir voor mij doodsbleek en met neergeslagene oogen. Ik huiverde ; ik wist genoeg. Van toen af dacht ik met angst aan het oogenblik, waarop ik mijn' neef, die nu meester was van zyn vaderlijk vermogen en titels , zoude moeten huwen. Niet dat de scüoone jongeling mij onverschillig was ; maar de vreeselijke woestheid vun zijnen gemoedsaard, de snelle afwisseling zijner luimen, die hem nu eens in dwepende verrukking aan mijne voeten deden zinken , om mij later met ruwheid te mishandelen , schenen mij de wisse voorteekens van mijn toekomend ongeluk , zoo mijn lot afhankelijk werd van dezen man. In zulke oogenblik-ken zocht ik mijne toevlucht bij Josefe , die mij altijd troostte, die mij opbeurde en moed insprak; vMoïna!quot; zeide hij mij dan , «de nedervallende waterdrop geeft wel zijnen indruk aan de harde rots , en Orpheus temde den wilden tijger met zijne lier; laat uwe zachtmoedigheid volhardend zijn als de waterdrop , en liefelijk als het speeltuig ! Dergelijke karakters leidt men slechts door onverstoorbare lankmoedigheid, en men overwint hen alleen, als men zich zeiven overwonnen heeft f'

»Door zulke toespraken vormde hij de aanstaande echtgenoot van zijnen vijand , en gij zult eerst recht zijne grootmoedigheid bevatten, als 1 ik u zeg, dat hij mij toen reeds beminde met ! eene liefde , even sterk als hopeloos!

«Tot hiertoe had de jonge Hertog De Corseo over mijne vertrouwelijkheid met Josefe gespot, zonder er zich over te ergeren. Het kon niet in hem opkomen, dat de jammerlijk mismaakte gevaarlijk konde zijn voor mijne rust. Ik zelve dacht het evenmin; ik zag slechts in hem eenen trouwen broeder , een* verheven vriend. Ziehier wat ons de oogen opende. Mijn oudste neef was in zóóver hersteld, dat hij, op mijnen arm leunende , korte wandelingen deed naar onze villa , aan den oever van het prachtige meer. Gia-nettino voegde zich dailr op zekeren morgen bij ons.

))Dat zotte spelletje van barmhartige zuster zal nu welhaast uit zijn.quot; voegde hij mij schamper toe. ))uwe moeder heeft eindelijk toegegeven; nog heden wordt gij mijne bruid, Moïna!quot;

»Was uwe moeder dan tegen het huwelijk?quot; vroeg Mevrouw De Blessières.

))Het is waar, ik heb verzuimd u te zeggen ,

dat. mijne moeder, die meer zag. dan do schiin-bare voordeelén dezer verbintenis, deze immer verschoven had, onder voorwendsel, dat zij, bij hare afnemende gezondheid, zich niet van haar éénig kind scheiden wilde. — Op dat woord van Gianettino voelde ik Josefe's arm beven , terwijl hij den mijnen losliet, en ik zelve rilde als iemand , die door eene plotselinge koude bevangen ¹ wordt.quot;

))»Heb ik hierbij volstrekt geene stem?quot; vroeg ik, verbleekende.

))»Geene stem? Moïna! kunt gij hier eene an-I dere hebben dan ik ? is het niet die dag , waarnaar wij beiden verlangd hebben?quot;

»«Vroeger, ja: maar nu, Gianettino! ik bid u, laat mij nog eenigen tijd van beraad, laat ik eerst met Josefe . . .

))))Bij God! eene nieuwe vrouwengril,Signora! ik heb het woord van uwe ouders en ik zal u weten te dwingen.quot; Een scherp antwoord lag mij op de lippen. Josefe voorkwam het.

))»Gianettino ! gij doet niet wél. Gij zult afschrikken waar gij innemen moest. Waartoe die ^! wilde blikken als een rooverhoofdman van Salva-tor Rosa, die eene bruid komt schaken : gij zijt beter dan gij schijnen wilt.quot;

»))En gij, verwenscht Gedrocht! gij zijt nog hatelijker dan uw uiterlijk, gij zijt, als. . . als ... ))in zijne woede wist hij geene vergelijking te vinden.quot;

quot;Hij is edel als de Markies van Posa ,quot; riep ik, onwillekeurig aan eene opwellende gedachte lucht gevende.

»»Van Posa! Posa! wie is dat, wat is dat voor een Markies ?quot; vroeg Corseo met argwaan.

))))Stel u gerust, Monsignore!quot; hernam Josefe glimlachende, »dat is een heerlijk ideaal van Schiller, waarmede ik geen' zweem van gelijkheid heb ; gij vergeet, Moïna! dat Rodrigo een bevallig jongeling was , schoon als uw Gianettino !quot;

»»Neen, ik bevat hem slechts onder uwe gestalte.quot; riep ik; doch eer Josefe antwoorden kon, had De Corseo met drift mijne hand gevat, en een x-volg mij!quot; uitgesproken, waaraan ik niet gewoon was te weerstaan.

»/)Gij bemint hem! gij bemint dat gedrocht!quot; voegde hij mij toe , zoodra wij alleen waren.

);»Ik geloof, dat gij gelijk hebt,quot; sprak ik ernstig; want een plotseling licht ging er op in mijne ziel.

»0! dat is spot, dat is vreeselijke spot!quot; riep hij, »zeg, dat het niet zoo is ; zeg, dat gij niet weifelt tusschen mij en dat monster ; luister niet meer naar dien dweper , hij verleidt u , hij . ...quot;

))))Ik gevoel het, dat zijn bijzijn mij onmisbaar geworden is; neen , Gianettino ! ik mag u niet bedriegen , ik weifel niet meer tusschen u en hem , mijne keuze is gedaan. Ik kan u niet achten als mijn' echtgenoot, wij zouden ongelukkig zijn, gij en ik, onuitsprekelijk ongelukkig te zamen; gij wondt mijn teerst gevoel ; gij beveelt mij als uwe slavin: gij behandelt mij als uwe

lijfeigene ; ik word koel bij uwe hartstochtelijkheid : uw hooge toon verbittert mij ; uwe lief- ; koozingen maken mij angstig : neen , dat is geene liefde, neen, Gianettino! ik bemin u niet/'

))»Wees dan vervloekt! gij en uw Josefe,¹' gilde hij , terwijl hij mij den verlovingsring voor de voeten wietp en mij snel verliet.

Zóó was dan de band verbroken, waarmede wij van de wieg af verbonden geweest waren, en die bestemd geweest was , om ons tot aan het graf te verbinden. Ik was diep getrolfen , toen ik den speelmakker mijner kindsheid , de geliefde mijner jeugd, van mij zag wegijlen met eene verwensching op de lippen en een' eed van wraak in het hart; maar het besluit stond vast in mij , om nooit de gade te worden van eenen man als Gianettino, dien ik sedert den aanslag op Josefe tot elke gewelddadigheid in staat hield. Ik wist nu wat het was , dat onweerstaanbaar gevoel, dat mij tot den laatsten trok : het was liefde, op eene achting gegrond , die ik den anderen niet schenken kon. Maar werd dat gevoel beantwoord ? zoude mijn oudste neef meer voor mij willen zijn dan een broeder ? zoude hij kunnen gelooven aan mijne liefde ? Met onrust deed ik mij zelve deze vragen; met onrust ook dacht ik aan de woede van De Corseo , aan het gegeven woord mijns vaders , aan de tweespalt , die in ons huis ging heerschen. Ik wilde Josefe opzoeken ; hij was ' reeds naar de stad teruggekeerd ; ik was in het onzekere wat te doen, toen een rijtuig mij kwam afhalen ; eene bejaarde kamervrouw mijner moeder bevond zich daarin ; zij weende ; ik vroeg naar de oorzaak harer tranen. Zij deelde mij mede, dat er een vreeselijk tooneel tusschen den Hertog De Corseo en mijnen vader was voorge- ' vallen , dat zij als vijanden gescheiden waren , en dat mijne moeder, reeds geschokt door sterke aandoening, toen zij hare toestemming had moeten geven, nu geheel zonder bewustheid was en in eenen toestand verkeerde , die voor haar leven deed vreezen. »Als zij sterft. is het uwe schuld , gij gaaft aanleiding tot dit tooneel!quot; was de teiste- i rende gedachte , die ik niet verzetten ko ide. »Mijne wanhoop spoorde den koetsier tot het voortjagen zijner paarden ; wij naderden ons huis , ik wierp mij uit het rijtuig, ijlde voort en stortte neder voor het ziekbed mijner moeder, dat, helaas! | haar sterfbed geworden is. Nu en dan slechts had { zij oogenblikken van helderheid ; in één derzelve l stelde zij mij gerust, als ik mij zelve, klagende en snikkende, de oorzaak van haren dood noemde.quot; Niet dat gij Gianettino's gemalin niet worden zult; maar de angst, dat gij het worden zoudt, ondermijnde mijne laatste krachten; uw vader en de woeste jongeling hebben mij dezen ochtend een woord afgeperst , dat nu nutteloos geworden is , en de Hemel geve , dat nimmer ! . . .quot; hier trad mijn vader binnen. — «Morienzo!quot; vervolgde zij, »bij de rust mijner ziel, bij de uwe ! dwing mijn kind niet tot haar ongeluk , niet tot een huwelijk met Gianettino! Zweer het mij!quot; — «Ik zweer het u, wees gerust, nooit! nooit! de

ellendige heeft van Josefe , van Moïna met verachting gesproken en het eerst deze verbintenis opgegeven, eene verbintenis metmyn huis! «Mijne Dochter! ik moet uwe handelwijze billijken sprak mijn vader daarop tot mij.

)gt;»Waar is Josefe? mijn zoon, mijn tweede kind?quot; vroeg mijne moeder. »Naar Turin vertrokken. Hij verontschuldigt zich in deze regels ; hij konde de getuige niet zijn van Moïna's bruidsdagen ; hij wist niet, dat die niet volgen zouden !quot; De stervende zuchtte en zweeg.

»Nog slechts weinige oogenblikken leefde de vrouw , die mij meer dan eene moeder, die mij de verstandigste opvoedster, de waardigste leidsvrouw was geweest, en mij zegenende, stierf zij in de armen van haren echtgenoot.quot;

De Hertogin konde niet meer voortgaan, groo-te tranen schitterden in hare oogen, het waren schoone parels van dankbare kinderliefde !

«Vele maanden doorleefden wij in de diepste treurigheid ; Josefe's hooge betrekkingen hielden hem te Turin terug ; zijne brieven alleen waren mij de enkele lichtende sterren in mijne duisternis. Zij waren broederlijk , troostend ; doch niets gaf mij recht uit hunnen inhoud aan die gevoelens te gelooven, welke ik zoo gaarne bij hem gevonden had. Het was grootmoedige zedigheid, het was de smartelijke overtuiging zijner misvormde gestalte , die hem zoo schroomvallig maakte ; toenmaals vermoedde ik dat nog niet, en daarom griefde het mij, dat hij mij niet verstond : gij zult glimlachen, Mijnheer Claude! maar ik koesterde eene hopelooze liefde , die mij schrikkelijk martelde.quot;

»Neen, Mevrouw ! ik glimlach niet meer ,quot; antwoordde Claude met gevoel.

öGianettino liet niets van zich hooren , zijne moeder en zusters bewoonden zijn hotel, hy zelf had zich naar de hoofdstad begeven. Ik kan u niet zeggen, hoe mij zijn oponthoud in Josefe's nabijheid beangstigde. Ik schreef dezen , om hem te waarschuwen tegen geheime aanslagen; ik smeekte hem nooit onverzeld uit te gaan. Hij beloofde het mij , doch verzekerde mij , dat hij niets van hem duchtte.quot; — »Het voorgevallene,quot; dus meldde hij mij , «heeft hem diep geschokt; het is alsof hij een geheel ander mensch is geworden ; het is alsof hij een nieuw leven aanvangt, een leven , dat hem uwe achting zal winnen. Men hoort hem overal roemen; het volk dweept met hem , hij reikt het zijne weldaden met volle handen toe!quot; Later berichtte hjj mij, dat De Corseo hem bezocht had. — «Moïna!quot; schreef hij , «gij hebt dien jongeling eenen slag toegebracht, dien gij weder goedmaken moet: hij spreekt niet meer van u ; maar alles getuigt van eene verscheurde ziel. Hij zoekt verlichting in bezigheid. Hij wil zich door mij aan het Hof laten voorstellen. Reeds heb ik hem ingeleid bij den edelen Victor Ama-deus, den broeder van onzen Monarch; reeds werd hij voorgesteld aan den Prins van Carig nan; hij zoekt my thans, zooals hij mij vroeger mydde. Spreek niet van een' valstrik, Moïna! ook ik heb daaraan in het eerst gedacht; dan zijne diepe verslagenheid is mij een zekere waarborg , dat hij niet veinst, en zoo hij veinst , o! dan zie ik mij liever verschalkt, dan den heiligsten plicht te verzaken , en eenen zinkende de hand niet toe te reiken, om hem uit den onstuimigen maalstroom zijner woedende driften te redden.quot;

«Ach ! die edele, vertrouwende menschenliefde verblindde mijn Josefe's oordeel, anders zoo helder , zoo doorziende! . . . . daar kwamen ons geruchten ter ooren van vreeselijke onlusten in de hoofdstad! van een oproer tegen de bestaande macht! Ik houd mij buiten de staatkundige verschilpunten ; ik zal niet beslissen , of die consti -tutie, die velen afeischten, zonder recht te weten wat het woord inhield, alleen in het vertrouwen, dat het volksgeluk en volkswelvaart betee-kende, eene heilzame regeling is , die een volk recht heeft, om af te vragen, en die een billijk vorst behoort toe te staan ; ik weet alleen, dat men Gianettino de Corseo noemde als het hoofd der oproerige partij. — Ook te Mantua barstten die vreeselijke beroerten uit ; en weder was Gianettino de Corseo de naam, die ons van alle kanten tegenklonk. Zij werden spoedig tot stilzwijgen gebracht, die luide stemmen , en doodsche stilte, zwijgende vrees voor de nakende straf, voor den geduchten vorstentoorn, volgde het trotsche inroepen van rechten, door geene macht ondersteund. Ik was diep bekommerd over het lot van Gianettino ; door mij , dacht ik, was hij tot het wanhopig uiterste gebracht, om in ongeoorloofde ondernemingen werkzaamheid en verstrooiing te zoeken ; ik beefde voor hetgeen hem wachtte. Te Turin en in onze moederstad werden de gevangenissen opgevuld met ware, of gewaande schuldigen ; maar vr eemd was het, dat geene hoofdleiders bekend waren , dan alleen myn bloedverwant. Mijn vader, die aan Josefe geschreven had , ontving geen antwoord. Vol bekommering reisde hij aaar Turin; ik vergezelde hem; sedert den dood mijner moeder was mijn gezelschap hem onontbeerlijk. Mijn vader , die zich aan hel Hof liet voorstellen , werd niet ontvangen ; in Josefe's woning gekomen, vond hij dezen daar niet meer , maar slechts diens bedienden, die hem onder tranen verhaalden, hoe hun heer gevangengenomen, en in de zaak van zijnen neef betrokken was. Wij konden het ons niet verklaren ; wij geloofden zeker, dat alles zich zoude ophelderen : doch wij kenden zijne nauwe vriendschap met Victor Amadeus , zijne verbintenis met zekeren Prins, die als zeer volksgezind genoemd werd ; wij kenden zijne groothartige burgerliefde, zijn licht op te winden gevoel voor zekere rechten ; het was mogelijk , dat hij zich had laten verlokken door zijne eigene bepiegelingen en de listen van anderen. Wij verkeerden in de bangste onzekerheid. Eindelijk kwam de dag van Gi-anettino's rechtspleging. Met opgeheven hoofd, en hooghartige vermetelheid , verscheen hij voor zijne rechters. Hij verklaarde zich schuldig, doch als weggesleept door zynen neef Josefe, en als een

verleid werktuig van diens plannen. Hij was de * i uitvoerende ; deze de ontwerpende , de berekenende Staatsverrader geweest. Hij zeide geene medeplichtigen te kennen , dan de lagere volksklassen, die slechts blinde handlangers geweest waren ; alleen de oudste Espaleto had de draden van alles in handen , gelijk zij uit diens hoofd waren voortgesponnen. Hij bezwoer dit getuigenis met eenen duren eed, toonde menigerlei geschriften en plannen , die Josefe s misdaden bewezen , door Josefe onderteekend, en riep voor zich zei ven de genade der rechters in. Mijn vader, door zijne belangstelling naar het gerechtshof gelokt, was wanhopig ; twee edele zonen van zijn huis, de laatste mannelijke erfgenamen van zijn geslacht, als hoofdstichters van een oproer voor het oog ! der natie beschuldigd te zien ; hij rilde toen Gi-anettino zich schuldig noemde : maar toen deze | nu Josefe, het kind zijner hoop, zyn lieveling, ' van wien hij zoo groote verwachting had gekoes-, terd, als hoofd ontwerper opgaf ; toen deze wel zijne onschuld bezwoer, wel de beschuldiging valsch noemde, doch niets deed, om haar te weer-leggen, niet één bewijs dier onschuld aanvoerde, ! toen weergalmde er een rauwe gil door de zaal: het was de vloek van eenen edelman over de i schande van zijn huis : het was de wanhoopskreet | van een' grijsaard , het was de doodsnik van mijn' vader!''

Moïna liet hier. verbleekende , het hoofd op j de handen rusten, en bleef lang in een smarte-j lijk gepeins voor zich heen staren , tot eindelijk I Mevrouw L)e Blessières zeide: ^Beklagenswaardi-; ge Dochter! zóó jong stond gij dus geheel op u ! zelve ?quot;'

«Geheel op mij zelve, en verstoken van eiken zieletroost! doch er is eene Voorzienigheid, die ons nooit aan de wanhoop overlaat, als wij zelve de wanhoop niet zoeken, als wij slechts Hare helpende hand willen zien. De edele Prinses De Carignan . onze tegenwoordige Koningin. trok zich de treurende wees aan ; in haar Hof vond ik bescherming , een plaatsje , om ongestoord te bidden , en eene borst, waaraan ik mijne tranen mocht lucht geven, de hare! Zij vroeg er niet naar, of ik de bloedverwante was van schuldigen, zij zag slechts eene ongelukkige , die troost noo-dig had. Gianettino ontsnapte uit zijnen kerker, hetzij door de onachtzaamheid , of omkoopbaarheid der gevangenbewaarders, hetzij door de vooringenomenheid der rechters, die hem als een verleide met een zachter oog beschouwden en mindei- gestreng lieten bewaken ; hy vluchtte, zonder dat iemand wist waarheen. Op mijn' Josefe alleen zoude dus de gansche gestrengheid der wet drukken ; het vonnis des doods werd over hem uitgesproken ....

«Neen , ik beschrijf u niet het ijselijke van mijnen toestand , neen! ik laat het u denken , wat hartverscheurende jammer mijne ziel vanéén-reet, wat bloedige droomen mijne korte sluimeringen teisterden , wat boezemwee mij mijne dagen in koortsachtige stuiptrekkingen deed doorworstelen. De diep gevoelende Prinses doorzag de oorzaak van mijn lijden; zij wierp zich aan de voeten van den Monarch; zij verkreeg levensgenade voor den veroordeelde; zij bezorgde mij de gelegenheid de aankondigster dier tijding te zijn. Ik ijlde naar de gevangenis , ik zag my-nen vriend weder! In luide uitboezemingen ontlastte zich de overmaat mijner gewaarwordingen ; ook Josefe was zich zei ven niet meester ; hij zonk snikkende aan mijne voeten «Gij gelooft niet aan mijne schuld, Moïna! gij. de éénige, die mij recht gekend heeft , de éénige vrouw, die mij zoude kunnen beminnen; de éénige , die ik ooit beminnen zal!quot; de bekentenis zijner liefde, te gelijk met die zijner onschuld hem ontsnapt , maakte 7nij onuitsprekelyk gelukkig; in zoete bedwelming wierp ik mij aan zijne borst. »Wie had gedacht, dat mij hier het zaligste uur van mijn leven wachtte!quot;' riep hij met eenen zegepralenden glimlach ; «Moïna ! gij, gij zult deelen in het geheim mijner opoffering; maar zweer mij. door woord noch daad het geledene nutteloos te maken , en mij eene heilige zelfvoldoening te benemen. Gij weet nu. dat het mijn leven niet meer geldt, ik verheug mij daarover; ik wenschte den dood niet : ik heb nog te weinig gewerkt, om de rust to behoeven , te weinig gestreden, om nu reeds te voleindigen. Wel is het leven, dat ik voortaan op mij nemen moet , geschandvlekt, doeh ik draag eene bewustheid in mijn hart, dift mij do oogen niet zal doen nederslaan voor de menschen. Geef mij uw woord van stilzwijgendheid.' Ik gaf het. Toen sprak hij : «Gianettino misbruikte mijn vertrouwen; hij was het, die mij in dit net wikkelde ; doch ik wil hem niet veroordeelen ; hij had geene zielskracht, om zich in eene grievende te -leurstelling staande te houden ; hij schreef ze toe aan u, aan mij , aan oorzaken buiten hem ; hij had die in zich zeiven moeten zoeken. Zijn oordeel was te zwak, zijne driften benevelden het ; het was natuurlijk, dat zijne wraak een offer eischte , natuurlijk, dat ik het zijn moest. Gij weet, dat ik hem aan het Hof voorstelde, dat hij onder mijne leiding tot ambten klom, die zijne eerzucht schenen te voldoen, en, als mijn verklaarde vriend , zich overal aan mijne zijde vertoonde Dit verschalkte mij. Hij had nooit zijnen haat ontveinsd; ik kende hem in staat tot bloedige wraakneming, tot een onbezonnen toegeven aan eene eerste opwelling; maar niet tot fijn gesponnene en kunstig uitgevoerde list. — Na eenigen tijd scheen hij zich uit zijne moedeloosheid op te hellen, hij bezocht de gezellige kringen, deed kleine uitstapjes naar de omstreken , en gedroeg zich als iemand, die met zijn lot tevreden is.

»»Op zekeren dag, nadat wij te zamen in mijn kabinet hadden gearbeid , was hij vertrouwelijker dan ooit. Hij wendde het gesprek op Victor Amadeus, roemde diens volksgezinde beginsels , en sprak met meer geestdrift en vrijzinnigheid over de rechten van het volk, dan ik hem zou hebben toegekend; doch met zóóveel bekrompen-

heid van geest en oordeel, met zóóveel aristocratische blindheid, dat ik enkele malen een' glimlach niet weerhouden kon. Eenigszins beleedigd , hield hij plotseling op. — »Het is waar zeide hij, oik vergat, dat ik gevoelens uitte , die u belachelijk moeten toeschijnen; gij zijt een dei-vertegenwoordigers van het willekeurig gezag; gy kent de ellenden des volks niet, en zoo gij ze kent, bespot gij ze; wat ik u gezegd heb , moet u als hoog verraad voorkomen , en het is bijna uw plicht, mij als zoodanig . . .

»))lk liet hem niet uitspreken. Gij weet, Mo-ïua! dat ik vroeger niet zonder innige deelneming de worstelingen der volken aanzag; dat ik mij , in de opgewondenheid der jeugd, zeerhoo-ge en uitgebreide denkbeelden gevormd had van menschenwaarde en menschenrecht, van de wettige aanspraak aller wezens op vrijheid. van Staatsregelingen , die gelijken tred hielden met de voortgangen der be.-chaving, en dergelijken : schitterend schoone theorieën , doch even onuitvoerlijk als gevaarlijk in plotselinge toepassing, en die ik later als dwepende droomen der verbeelding heb leeren beschouwen. In een ledig oogenblik waren ze door mij op het papier gesteld, in zekere volgorde tot een geheel samengevoegd, en zooals ze daar lagen , maakten zij het ontwerp uit eener republiek, berekend naar de behoeften der tegenwoordige samenleving , op een gezuiverd Christendom gegrond , met eenen Wetgever aan het hoofd. Lees ditzeide ik, terwijl ik ze hem gaf, »en gij zult zien, hoever ik er af ben, uwe hersenschimmen te bespotten of te veroor-deelen ; alleen dit zeg ik u : het zijn hersenschimmen , en het moeten ook nimmer anders worden , de ondervinding heeft het mij geleerd, er zijn weldaden , waarvoor een volk eerst rijpen moet: de tijd en de voortgangen der ware verlichting alleen moeten langzaam oprichten, wat niet, zonder gevaar van vreeselijke verbrijzeling. met éénen schok geschieden kan.quot;

»«Gianettino nam de papieren. Toen hij ze inzag, vonkelden zijne oogen ; ik meende . dat het van geestdrift was. «Laat ze mij voor eeni-gen tijd!quot; vroeg hij. — »Neem ze antwoordde ik , «ik leef thans in de dagen der werkelijkheid , en ik moet de bespiegeling laten varen.quot; Eene maand na dit gesprek stortte hij radeloos aan mijne voeten. »Josefe! red mij , red ons allen ! wij zijn verloren.quot; — «Waardoor ? en wie zijn er te redden ?quot; vroeg ik. «Luister, Josefe! Met mij hadden twintig jonge edellieden, zoo van Mantua als uit de hoofstad, besloten , zich voor de vrijheid van hun Vaderland op te offeren, zich in ondernemingen gewaagd , waartegen gij mij hebt gewaarschuwd; doch het was toen reeds te laat! Ze zijn tot rijpheid gekomen die ontwerpen , ze zouden worden ten uitvoer gebracht; dan , helaas! onze plannen zijn ontdekt, en men heeft zijne maatregelen zoodanig genomen, dat wij aan geenen terugkeer kunnen denken, zonder dat iemand zich opoffert, die de gansche schuld op zich neemt: dat zal ik zijn, ik zal mijn' naam prijsgeven aan het oordeel der wereld , en allen zullen behöuden worden , en onder die allen ook hij!quot; Hier wees hij mij op eene lijst eenen naam, die mij deed verbleeken.

»»Wat kan ik hierin voor u doen?quot; sprak ik. «Op mijnen raad werpen zij zich in uwe armen , geven zich geheel aan uwe grootmoedigheid over antwoordde h.;j , en reikte mij het papier , dat de handteekeningen en de plannen der samenge-zworenen bevatte. «Als gij mijnen aftocht dekken wilt, neem ik de geheele verantwoording op mij , en vlucht over de grenzen: wat zegt mij een Vaderland ! ik heb alles verloren, wat mij aan een Vaderland hechtte ! Geef mij een vrijgeleide van uwe hand, en alles is geschikt ,* de jonge edellieden, die hunne plannen hebben opgegeven, zullen heimelijk het opgeruide volk tevreden stellen, er zal niets gebeuren en allen zullen behouden zijn door u!quot; — Ik had doof moeten zijn voor elke inspraak der menschelijkheid , zoo ik dit had kun- i nen weigeren. Ik gaf hem wat hij verlangde. ^Slechts nog ééne bede,quot; sprak hij toen: «Verraad de ongelukkigen niet, die zoozeer op uwe edelmoedigheid gerekend hebben , dat zij hunnen naam als eenen waarborg stellen voor mijne trouw. Het staat in uwe macht hen met schande naar het schavot te slepen ; doch vergeet niet, dat er één hoofd onder hen is , hetwelk wel verdient ge- ! red te worden, waarvoor ik het mijne ten minste veil heb.quot;

«Was dat de Prins van Carignan ?quot; vroeg l Claude.

»Dat heb ik u niet gezegdhervatte Moïna, ! de oogen nederslaande. «Laat mij Josefe nog weder doen spreken !quot; »Ik achtte het bijna beneden ; mij hierop te antwoorden; ik dacht niet aan zulk ; een' opzettelijken valstrik, en ik viel er in. Gi- | anettino maakte misbruik van mijn vertrouwen, ; dat te schandelijker was , daar hij vele houder- | den van ongelukkige burgers aan zijne wilde j wraakzucht opofferde. Hij verliet Turin niet; de jonge edellieden brachten het volk niet tot rust: | het oproer , zonder mijn weten , met mijnen naam ' ondersteund , brak met onstuimigheid los. en toen j ik mij van Gianettino's persoon wilde verzekeren, om inlichtingen te vorderen van zijn gedrag, had hij zich vrijwillig gevangen gegeven, en mij als den hoofdleider van het oproer , als zijn' | éénigen medeplichtige , genoemd. De Monarch . i vertoornd en verbaasd over mijn schijnbaar verraad , gaf mij aan de geheele gestrengheid dei-wetten over; een teeder vrouwelijk medelijden alleen wist een vonnis te verzachten , dat niet dan rechtvaardig zoude zijn , zoo ik werkelijk schuldig ware.quot;

««Maar, Josefe! gij hadt uwe eer te redden,quot; zeide ik hem.

««Daarom betuigde ik openlijk mijne onschuld: doch de schijn was grootelijks tegen mij. De plannen eener Kepubliek, waarvan ik u sprak , waren door Gianettino als bewijzen aangevoerd. Ze waren een zwaar vergrijp tegen Kerk en Staat beide, en ik konde ze niet loochenen,

evenmin, als het vrijgeleide, dat niet minder tegen mij getuigde. Ik had mij kunnen rechtvaardigen ; maar dan had ik de aanzienlijk- ! ste familiën van Mantua en Turin, in hare edel- j ste leden, in de bloesems harer hoop , moeten wonden . en zeker ware er in het regeerende Huis eene rampzalige tweespalt gerezen, waaronder mijn Vaderland zoude gebloed hebben. Voorwaar, Gianettino kende mij , toen hij , met zooveel roe-kelooze vermetelheid , zijne wraak berekende , en mij in eenen toestand plaatste , die mij slechts de keuze overliet tusschen een laaghartig verraden van het edelste bloed, en algeheele, gewillige opoffering van mij zeiven.quot;

»»)Grootmoedigste der menschen!quot; riep ik, toen Josefe zijn verhaal geëindigd had , »zijn er woor-ken, om u . . .

»»0, zwijg!quot; Hernam hij, met een hemelschen glimlach, »gij hebt mij eenmaal Markies van Posa ginoemd , ik heb iets willen doen, om hem te gelijken quot;

» «Mijn Vriend ! hebt gij de handteekening der eedgenooten nog ?''

»»Ja ; Moïna ! wat zoude dit! mistrouwt gij mij ? ziehier!quot;

»»Meent gij , dat ik u het offer zal laten volbrengen ?^,' juichte ik, het hem uit de hand rukkende ; «ik ijl naar den Koning , hij zal u kennen!quot;

))))Dat is u geen ernst.quot; sprak hij gestreng, «toen ik u mijn innigste vertrouwen schonk, was het. om u te laten deelen in de verdienste van mijn offer ; wilt gij het nutteloos maken, dan heb ik mij vreeselijk in u vergist.quot;

»Beschaamd gaf ik hem het papier terug. Hij verscheurde het. Gij allen gevoelt het met mij, luaf hij daar verscheurde Die misvormde jongeling , ziekelijk , bleek door ontbering en lijden, in dien somberen kerker , in die achtelooze kleeding , was in mijn oog , bij die beweging, een engel van zielegrootheid, een modél van het volmaaktste schoon. Schreiend omhelsde ik zijne knieën, de plaats aan zijn hart scheen mij te hoog Spoedig daarop voerde men hem naar een sterk kasteel in de gebergten van Piemont, dat hem tot levenslange gevangenis was aangewezen. Ik wilde ten minste in zijne nabijheid ademen , ten minste de muren aanstaren, die hem besloten; als groote gunst werd het my toegestaan . mij in de nabijheid eene woning te kiezen. Zóó leefden wij vele jaren; somwijlen had ik de namelooze vreugde , een woord van vertroosting van hem te ontvangen , want ik had dit meer noodig dan hij zelf; somwijlen mocht ik hem iets toezenden tot verzachting van zijn lot, dat waren dan mijne oogenblikken van geluk : de dag der verlossing kwam. Onze Monarch Karei Victor moest op zijne beurt voor de zeis van den machtigsten Monarch bukken, en de Prins van Carignan besteeg den troon. Zijn machtwoord was voldoende, om Espaleto's vonnis te vernietigen, doch niet, om hem zijne eer terug te geven. De jonge Edelen zelve , door

Gianettino misleid, konden van zijne opoffering geene getuigenis geven. Maar de Voorzienigheid had een sprankje licht bewaard, dat zij vormen zoude tot eene heilige glorie, om het hoofd der onschuld te omstralen.

»Juist in dezen tijd werd een jongmensch , die vroeger Gianettino als geheimschrijver gediend had, voor eene rechtbank geroepen , als beschuldigd van het namaken van bankpapier. Hij beriep zich tot zijne vei schooning op de volstrekte behoefte , waarin hem de val van zijnen Heer gestort had, en beloofde de gewichtigste inlichtingen te zullen geven omtrent het proces der Espaleto's , zoo men hem hoop op eenige genade geven wilde De aanvankelijke verklaringen , die hij aflegde, werden van zóóveel belang geacht, dat men het noodig vond, hem een geheim verhoor te laten ondergaan , hetwelk een zeer doorluchtig persoon incognito bijwoonde. De uitkomst van dit gehoor bleef echter niet geheim. De jonge man had in het volle vertrouwen van zijnen meester gedeeld; openlijk werd het bekend , op welke wijze Josefe het slachtoffer geworden was van de listen zijns neefs ; het volk , de adel, het vorstenhuis, wisten nu wat zij aan mijnen Espaleto te danken hadden, en volkomen gerechtvaardigd, stond deze daar, in zijne volle grootheid , voor het oog van datzelfde Italië , dat vroeger getuige geweest was van zijne vernedering. Den jongelieden , wier namen verborgen werden gehouden , werd stilzwijgend de jeugdige opgewondenheid vergeven; de nieuwe Koning was aan hunne gevoelens niet geheel vreemd gebleven. Josefe , die mijne hand niet had willen aannemen, voor alles volkomen was j opgehelderd, weerstond nu den drang van zijn hart en mijne stille wenschen niet langer. Als zijne gemalin voerde hij mij naar Turin. Zoo ooit eeden van trouw oprecht waren, zoo ooit vurige gebeden van innige dankbaarheid ten hemel stegen , zoo ooit stille tranen welsprekend van nameloos geluk getuigden, dan waren het de onze in het plechtige uur onzer vereeniging.

«Onze intocht in Turin was aan eene zegepraal gelijk. Het volk strooide , juichende , bloemen op onzen weg, en gaf vroolijke serenades onder onze vensters, de adel verdrong zich rondom mijnen Espaleto, richtte feesten aan te zijner eere : de Koning overlaadde hem met titels en ordelinten ; als zoon van den jongeren tak , droeg hij den naam van Hertog niet; de rang van mijnen vader werd hem toegekend. Toen wij bezit gingen nemen van ons ouderlijk huis , stroomde gansch Mantua ons te gemoet. Maar de innige , stille gelukzaligheid, die wij in elkanders liefde genieten, zal hechter en onwankelbaarder zijn dan volksgunst en vorstenvriendschap.quot;

«Treffend ! voorwaar zeer treilend!quot; riepen de toehoorders der Hertogin, nadat zij reeds eene j poos geëindigd had ; want zóó waren zij in het luisteren verdiept geweest, dat zij met gevouwen | handen, en gespannen trekken, haar nog altijd aanstaarden , als luisterden zij nog voort.

))En Gianettino ?quot; vroeg de Graaf De C—1.

«Gianettino !quot; antwoordde de Hertogin, plotseling verbleekende , ))hij is verdwenen ! niemand weet waar hij zich ophoudt: de Hemel geve hem rust, en behoede ons! . . .quot;

«Nu, inderdaad ! gij weet uwe gasten te boeien , Moïna!quot; sprak op ééns de Hertog van Es-paleto , die binnengekomen was , zonder dat iemand het bemerkt had. Met eenen zachten blos rees Moïna op, en ging hem te gemoet. Ook de anderen stonden op, als door eenen onwillekeu-rigen eerbied bevangen.

))Gij hebt geïmproviseerd, bevallige Verraderes!quot; zeide de Hertog, den kring rondziende met een licht hoofdschudden.

))Neen , mijn Vriend! ik verhaalde uwe geschiedenis !quot;

»Met de gewone onpartijdigheid derzulken , die de geschiedenis tot eenen roman maken , waarvan de overwinnende partij de held is ?quot;

))Josefe, gij weet zeer wel, dat ik slechts feiten te noemen heb, om uwen lof te doen klinken.quot;

»Wij weten wat wij gelooven moeten , bewonderenswaardige man !quot; riepen Claude en Alphonse te gelijk.

»Men moet zulk een verhaal uit den mond mijner vrouw hooren , om het schoon te kunnen vinden, en toch weet ik zeker , dat mijne beminnelijke Hertogin vergeten heeft u te zeggen, hoe zij den gevangen'Staatsverrader wilde huwen, om zynen kerker met hem te kunnen deelen; hoe zij , de rijke erfdochter, de schitterendste partijen van het Hof afsloeg, om hare hand vrij te houden voor eenen man , die haar niets had aan te bieden, dan zijn hart.... doch ik wil ze niet verder aanwijzen die vele proeven van edele zelfopoffering. Eene Moïna alleen konde mijne echtgenoote zgn , en ik heb eene Moïna gevonden !quot;

De misvormde man omhelsde zjjnebeeldschoo-ne vrouw. En Claude ? .. . Hij lachte niet.

VI.

DE HEMEL BEHOEDE ONS !

Het luisterrijke bal bij den Sardinischen Gezant was nu op het levendigst. Dansende rijen , wier kleedingen elke natie en elke eeuw vertegenwoordigden , doorkruisten . onder het geleide van Mu-sard's orchest, de prachtige zaal. Eerwaardige helden der oudheid voerden bevallige herderinnetjes door de ruime lokalen — Marie Stuart gaf eenen Persischen wichelaar de hand!

))Kent gij de gastvrouw?quot; vroeg een Turkenmasker , aan eenen man in eene eenvoudige domino , die niet danste.

»Die Leipziger burgervrouw, costume de moycn-dge,quot; antwoordde deze.

«Weet gij dat zeker?''

«Zeer zeker ; zij is mijne echtgenoot.quot;

))Ha!quot; hier scheidde een drom van maskers de sprekenden.

Kort daarop noodigde de muziek tot den tui-melenden wals.

Het schitterende Turkenmasker had als danseres de Leipziger burgervrouw. Daarna leidde hij haar de zaai rond. Beiden wandelden zwijgend voort. Het scheen Moïna, dat dit zwijgen haren geleider veel kostte; zij voelde, dat de arm beefde , die den haren zoo hevig vastklemde. Zij voelde , dat het forsche lichaam van dien man sidderde ; en toen zij toevallig den top zijner vingeren aanraakte , voelde zij door het zijden weefsel van haren handschoen heen eene koude , die haar deed huiveren. Eene beklemdheid overviel haar, die zij niet van zich weren kon, benauwde haar de borst en belemmerde haar de ademhaling ! zij had het vermaak van den ganschen avond er voor willen geven , om van dezen somberen danser ontslagen te zijn , en zij had den moed niet, om zich door eene onwellevendheid van hem los te scheuren. De balzaal was op de eerste verdieping; eene breede marmeren trap met keurig tapijtwerk belegd , en aan weerszijden met zeldzame bloemen en gewassen in porseleinen vazen versierd, geleidde naar eene galerij, welke evenzeer naar de gelijkvloersche vertrekken voerde, als naar eenen bevallig aangelegden tuin. De Hertogin was met haren geleider dicht bij den uitgang der zaal genaderd.

»Hebt gij geene behoefte aan versche lucht ?quot; sprak hy op eenen zachten toon , die van onder het masker dof en hol klonk. «Laat ik u in de lucht brengen!quot;

»Ik bid u, neen! haal mij een glas limonade, wij zijn dicht bij het buffet.quot;

«Gij moet mij volgen hernam de andere, en reeds had hij de deur opengerukt en voerde haar de trap af.

«Mijnheer! ik zal u nïet volgen.quot;

Hij lachte. »Wees gerust, Mevrouw! het is geene schaking ; zoo gij niet begeert mijne tijdingen uit Mantua te hooren, voer ik u naar de zaal terugen middelerwijl gingen zij de galerij door.

Zij begreep. dat hare vrees belachelijk konde schijnen. «Uit Mantua ?quot; vroeg zij , en volgde haren geleider in den tuin.

De zachte koelte van de lentenachtlucht deed de jonge Hertogin inderdaad goed. Zij zag op naar den helderen hemel met zilveren sterren bezaaid ; dit verruimde haar gemoed , en hief het op , door gedachten , die haar de woelige balzaal, en wat haar dadr gedrukt had, deden vergeten.

Er zijn van die oogenblikken, waarin het eene onbeschrijfelijke zaligheid en een rein genot is, voor eene poos weg te sluipen uit de kleine, ijdele, drukkende vermaken der wereld , waar alles blinkt en verblindt, zonder te verlichten en te verwarmen , waarin men de enge, lage danszaal, die prachtig versierd heet, omdat er spiegels en i bloemfestoenen en draperiën met zilveren franjes gevonden worden, en omdat er honderden van

gekleurde waskaarsen branden , zoo gaarne verruilen wil tegen de ruime, vrije , vriendelijke Natuur , die zoo rijk is aan onnavolgbare pracht. Met innig welgevallen ziet men dan op naar dien onmeetbaar hoogen hemel, met die duizenden lichtende sterren bezaaid, die alle weer lichtende sterren achter zich hebben , van welke ééne enkele schitterend genoeg is , om al het kunstlicht der wereld te doen verbleeken. Men ziet dan al het nietige der aardsche belangen, der kleine ijdelheden van de wereld, zoo ten volle in ; de wijsheid der menschen komt ons dan zoo kleingeestig en dwaas voor , hunne kunst zoo armhartig , zoo i onmachtig : men schijnt zich zeiven dan zoo gering toe ! Maar het is ook juist dan, als dat denken aan de grootheid van den Schepper de laatste vonk van menschentrots heeft uit-gebluscht in de borst van het schepsel, dat zich de geest vrij en met snelle vlucht, minder neergedrukt dan anders door de looden zwaarte van het lichaam , tot dien Schepper zeiven verheft; dan ziet zich de ziel verhelderd door eenen straal van waarachtig hemellicht: in zulke oogenblikken } kan men slechts nederknielen en zwijgend bidden ; i en zulk bidden geeft te vermoeden, wat de za-i ligheid der Hemelingen zijn zal.

Een geoefend romanlezer heeft dit laatste na-l tuurlijk overgeslagen; hij weet nu reeds, dat ! Moma , in gepeins verzonken , en lachende over i eene vrees, welke door niets gerechtvaardigd werd, ; niet bemerkt had , hoe haar geleider al rasser I en rasser voortspoedde , voordat zij hem, half 1 aamechtig uit hare genoegelijke mijmeringen op-! gfewekt, moest toevoegen :

| ))Uw voortijlen brengt mij inderdaad buiten I adem ; gij vermoeit mij . zonder het te vermoeden !quot;

«Wij willen ginds uitrusten. Mevrouw!quot; zeide hij , op een Turksche kioske wijzende, die flauw verlicht was.

«Ik wist niet, dat men hier licht brandde,quot; zeide zij, eenigszins verwonderd.

ygt;Ik heb het er doen plaatsen ,quot; was zijn ant-I woord.

))In waarheid, Mijnheer, het komt mij voor , dat gij in mijn huis heerscht als meester.quot;

«Ik had meester moeten zijn in uw huis, en dan ware het voor u en voor mij beter geweest.''

»Om 's Hemels wil! wat beduidt dit? — wat wilt gij ? wat beteekenen uwe raadselachtige woorden ? Verklaar het mij, of ik ga niet verder!quot;

))Moïna! bij den Hemel boven ons , en bij de duisternis des afgronds hier beneden, bezweer ik u geen gerucht te maken. Verklaar mij slechts, of er geene daad in uw leven is, die gij wenscht ongedaan te zijn?quot;

«Vreemdeling! gij weet mijnen naam , noem mij ook den uwen.quot;

»Antwoord mij eerst!quot;

i «Vergeef mij, de muziek van een bal is geene I geschikte inleiding voor zulk eene ernstige vraag ,'' j sprak zij, terwijl de glimlach, waarmede zy poogde te schertsen, op hare lippen bestierf.

»Gij zult u op nog meer ernstigs moeten voorbereiden ,quot; hernam hij, terwijl hij haar de kioske binnenvoerde ; »want dit uur is het uur van uwen dood!quot;

«Wie zijt gij?quot; vroeg zij nogmaals, met eene stem , die bijna niet hoorbaar was.

»Ik zal u mijnen naam zeggen , en ook mijn werk. Mijn naam is de verschrikkii-g, en mijn werk is de wraak! hoort gij het, Moïna de Mo-rienzo! de wraak!quot; gilde hij haar in de ooren met eene krijschende stem ; zij was op eenen divan nedergezonken , en hield het oog strak op hem gericht! daarop riep zij met ontzetting: »Gia- i nettino ! Gianettino!quot;

Hij ging voor haar staan, en door het masker ¹ heen vonkelden zijne oogen met feilen, bliksemen-den gloed.

»Gij hebt het geraden. Aanschouw nogmaals Gianettino voor u hij wierp zjjn masker en tulband af, »hem, dien gij schaamteloos verriedt, en dien gij by de eerste aanraking mijner vingers hadt behooren te herkennen.quot;

«Wees mij genadig, o mijn God! en verlos mij uit deze handen !quot;

»Moïna! bij de zaligheid uwer ziel! is er niet eene daad in uw leven, waarvan gij berouw hebt ?quot;

«Niet van die ten minste , waarop gij doelt,quot; sprak zij sidderend.

»Moïna , hebt gij geen berouw ? waarachtig geen berouw , dat gy Josefe Espaleto uwe hand reik-tet ?quot;

Zij wilde antwoorden.

»Zeg ja! zeg ja! zeg ja!quot; gilde hij meteenen angst, die even fel was als de gloed zijner wangen , als het gloeiend schitteren zijner oogen.

«Gianettino, ik wil niet sterven met eene leugen op de lippen ; neen ! nogmaals neen! Mijn geluk hier op aarde was in Josefe's liefde , mijne deugd in zijne leiding, ik kan mij buiten hem geen heil denken.quot;

»\Vee dan over u en over my !quot; hernam hij , en bracht de hand aan het hart, alsof hij daar eene pijnlijke wond ontving ; daarop wrong hij , in radeloozen hartstocht, de handen boven het hoofd te zamen.

Zij zag angstig om, of niemand dezen eenzamen hoek van den tuin naderde en oogde elk zijner bewegingen bekommerd na Hevig vatte hij haar bij den arm , deed haar opstaan, en voerde haar voor eene der glazen deuren van de kioske.

«Zie , Moïna! zie! daar ginds in de verte is uwe balzaal, met uwe schitterende lichten , met het vroolijk feestgewoel, met de lustige muziek , met het geschater der vreugde, waarbij men uwe stem niet mist, waar men de angstkreten niet hooren zal , die gij weldra slaken zult 1 daér ligt uw prachtig huis, daar bevinden zich uwe schatten , daar houdt zich het gedrocht op dat gij bemint hier lachte hij schaterend. «Moïna! sla nog éénen blik op alles, wat gij nog hadt kunnen genieten , nog éénen , den laatsten ! want gij zult sterven ! hier sterven I nog in dit oogenblik !quot;

Zij beefde zoo geweldig, dat bij haar met zijnen arm ondersteunen moest.

öGianettino ! Genade ! barmhartigheid ! bij de nagedachtenis mijner moeder . die gij bemind hebt! genade!quot;

»Zoo gij wist, hoe vast ik besloten was, zoudt gij niet smeeken. Bid!quot;

Zij zonk op hare knieën; doch plotseling opstaande , riep zij uit:

))Neen , dat is scherts ! ijselijke scherts ! neen , Gianettino! gij hebt geen wapen , gij zijt geen meester van mijn leven.''

))Niet?quot; en hij lachte opnieuw, en uit den rijken Oosterschen schawl hief hij een klein, maar fijn puntig stilet op, dat de plaats van den too-neeldolk vervangen had.

«Ik ben dan verloren.quot;

»Gij zijt het.quot;

»Geene hulp ?quot; en zij blikte schuw om zich heen.

»Geene.quot;

«Gianettino! denk aan de schoone dagen onzer kindsheid.quot; —

))Vrouw ! waagt gij het nog, mij zulks in dit uur te herinneren, gij, die het heil verwoest-tet, dat zij spelden! Gij hebt zwaar gezondigd tegen die schoone dagen! weet gij , wat gij mij gedaan hebt ? Ik had eens een' naam, een' rang, een vaderland, schoone vooruitzichten, eene bloeiende gezondheid; ik had jeugd . moed, bevallige trekken. Nu heb ik niets meer! niets! geen' naam , geen' rang, geen vaderland ! geene hoop! ik ben zwak , uitgeput, machteloos ! ik draag ontijdige rimpels , mijne houding is gebogen, mijn gelaat is met valsche verven bedekt, het is verminkt in het oog der menschen, omdat ik voor het oog der menschen mijne ware gedaante verbergen moet, en dat alles is uw werk. Dat alles is door u gewrocht. Vrouw ! dat alle barmhartigheid in mij dood is, daarvan zijt gij de oorzaak: want gij hebt alles , wat goed in mij was, vermoord!quot;

«Maak het dan kort,quot; sprak zij met de berusting der vreeselijkste wanhoop.

«Neen, uw doodstrijd, uw lange doodstrijd is het, dien ik zien wil! Meent gij, dat ik zoovele jaren op mijne wraak gewacht heb, om mij met eene minuut van uw lijden tevreden te stellen?quot; En hij hield haar altijd de beide handen vast, en staarde met schrikkelijk dreigende blikken op haar schoon gelaat, om den doodsangst te bespieden op dat mat bleeke voorhoofd, op die ontkleurde lippen, welke zich zacht als tot een stil gebed bewogen , op die trekken , welke zich krampachtig verwrongen, en op die oogen, welke vroeger zoo vroolijk schitterden , en die zich nu tevergeefs naar den hemel wendden om bescherming.

Gianettino verkeerde echter in geenen beteren toestand dan zijn slachtoffer. Stond zij, verstijfd en roerloos vóór hem , koud , als het albasten Mariabeeld eener hoofdkerk ; de verschrikking ademende kalmte , die hij ten toon spreidde , was i eigenlijk niets dan de vreeselijkste overspanning, welke den verterenden hartstocht bedekte, die | hem van seconde tot seconde meer kostte. Eene ! uitbarsting van zwakheid volgde weldra op die gehuichelde sterkte. Hij vatte Moïna, de arme verpletterde, op , en legde ze op de sofa neder, zooals men een kind nederlegt in zijne wieg; de macht, om zich tegen zijn' overmoed te verzetten, was haar benomen , hare krachten schenen verlamd. De vreeselijke man stak den reeds opgeheven' dolk weder in den gordel en sprak met half versmoorde stem :

«Neen , Moïna! neen ! zoo moet het tusschen ons niet zijn !quot; En aan hare voeten knielende , schreide de hooghartige : en een nokkend snikken verstikte zijne stem. Tn het eind riep hij uit: ))Ja, ik gevoel het, gij zijt nog de mijne, nog de verloofde mijner jeugd! Nog kunt gij ons beiden redden. Wij kunnen nocj gelukkig worden ! Gelukkig ! ik ? Ja , gelukkig als een God. Wat zegt mij een vaderland? Wat zegt mij een naam! Wat zegt mij alles , wat ik verloor , als ik u bezit ? Moïna! haast u ! sta op' wij vluchten, ver vanhier , ver van uw monster! ik bezit nog talent genoeg , om te werken, te werken voor u l O ! ik gevoel het, ik bemin u nog ! jaren noch scheiding hebben mijn* hartstocht verkoeld. Die hartstocht kan zich slechts koelen in iiefde of in bloed. Maar ik smeek u , laat het niet in bloed zijn! Heb medelijden met u zelve, ontferm u over mij! Aarzel niet! Volg mij!quot; Smeekend vatte hij , dit zeggende, hare hand in de zijne ; het was alsof hij zich overtuigd hield', dat zy zoude toe-, geven Naarmate echter deze onnatuurlijke kalmte door zijne gewone hartstochtelijkheid verdrongen werd, scheen Moïna haar bewustzijn en hare vastheid van geest te herkrijgen. Met moed, met fierheid zelfs antwoordde zij: «Onzinnige ! weet gij dan niet, dat ik mijnen Josefe bemin, zooals men geen' tweeden beminnen kan ? weet gij dan niet, dat ik mijn' edelen echtgenoot eeuwige trouw gezworen heb ? — kent gij Moïna zoo weinig , om een' oogenblik te kunnen wanen, dat zij uwe schandelijke voorstellen zal gehoor geven ?quot;

«Meent gij hooghartige Zottin! dat ^ij mijne razernij straffeloos tergen kunt — hoe fier , hoe vermetel gij u in de bewustheid uwer deugd voordoet , hoe trotsch gij u verheft op de achting der menschen ? Niets van dit alles kan u aan mij ontrukken; gij zult sterven, sterven in mijne armen; mijne omhelzing zal u voor de wereld brandmerken , en de menschen zullen u lasteren, en gij zult uwe onschuld niet kunnen uitroepen ! en geen mond op aarde zal zich openen tot uwe verdediging; de uwe en de mijne zullen te gelijk verstommen. Gij zult geschandvlekt zijn na uwen dood, en uw verheven gemaal zal zich de haren uitrukken!'' Hij lachte sarrend; zijn lach was gruwelijk , om aan te zien.

I «Jezus , Maria ! erbarm u !quot; kermde zij.

«Kies nog!quot; krijschte hij. zijnen gespierden arm met kracht op hare borst drukkende , waarover zij de handen hield samen gekruist. — Hare ademhaling was belemmerd; doch hare laatste

krachten verzamelende , sprak zij met vaste stem : »Gianettino! er is een heilig God boven ons ! Hij ziet ons ! Hij is de God der onschidd!. . . . Dood mij , want ik heb gekozen !quot;.......

»En toch bedriegt zij haren gemaal, die Hertogin van Espaleto sprak Claude. die zich als Schotsche boogschutter gemaskerd had, tot Al-phonse, terwijl hij hem in eenen hoek der zaal trok.

»Claude ! gij stelt er een dwaas vermaak in , mij somtijds aan de goedheid van uw hart te doen twijfelen!quot; antwoordde deze verwijtend.

»Neen , in ernst ! Na alles , wat zij zelve verhaald heeft, en vooral na mijne kennismaking met den Hertog , hield ik het zelf voor onmogelijk , en toch , Alphonse! heb ik haar zich zoo even snel en heimelijk zien verwijderen met eenen man , die niet haar echtgenoot was; ik liep de galerij op en neder, om mij te verkoelen; zij gingen den tuin in . zij liepen telkens sneller; zy hebben waarschijnlijk de kleine kioske gekozen tot de schuilplaats hunner geheime verzuchtingen. Ik had hen terstond willen volgen; maar als een trouwe Pylades , heb ik eerst mijnen Orestes willen opzoeken, om hem te bekeeren van zekere romaneske dweperijen met vrouwendeugd! En nu, hebt gij lust, om , met mij , die preut-sche huichelaarster een' schaamteblos aan te jagen ?quot;

»Claude ! als gij zeker zijt van hetgeen gij zegt, is het plicht haren echtgenoot te waarschuwen.quot;

»Welk eene dwaasheid! Laat hem in zijne gelukkige onwetendheid. Een man, als hij , zoude zijn ongeluk zoo verstandig dragen , dat wij niet eens zouden kunnen lachen. Neen! maar haar te dwingen telkens voor ons de oogen neder te slaan , haar altijd te kunnen ontrusten door een dubbelzinnig woord , haar voortaan te doen sidderen voor onzen glimlach , dat is de wraak , die ik mij voorstel! Kom , laat ons spoedig gaan , zij mochten hun tête d tête afbreken.quot;

»Ja , laat ons gaan! en als gij waarheid spreekt, vaar dan wel, laatste geloof aan elke deugd !quot;

En met jeugdige vlugheid ijlden zij de trap af, de galerij door, den tuin in.

vPardieu! ziet gij , alles was te voren beraamd ,quot; riep de novellist, «er is licht in de kiosk.quot;

)^NHemel, ja! zouden wij het wagen hen te bespieden.quot;

»Waarom niet ? geene verschooning , voor wie zonder schaamte is ?quot;

Zij naderden omzichtig; zij schoven zachtjes eene der jaloezieën ter zijde.

»Claude ! Claude ! dat is niet goed ! die man déamp;r heeft een' dolk opgeheven,quot; riep Alphonse.

Claude, die terstond Moïna's toestand doorzag, antwoordde niet, maar stiet met den voet de sjroote glasdeur aan stukken , en stortte pijlsnel naar binnen. Alphonse volgde hem. De Italiaan, door het gerucht gestoord, wendde zich plotseling om. De Hertogin richtte zich schielijk op. Die hulp kwam haar toe, juist na haar vertrouwend beroep op de Godheid. De jongelingen stelden zich tusschen het slachtoffer en den moordenaar, die , met den kreet: «Hel en verdoemenis! waarom heb ik geaarzeld!. . .quot; zich den dolk in het hart stiet.

«Mijne Kedders!quot; stamelde de vrouw schreiend, terwijl zij de armen naar beiden uitstrekte.

«De Hemel zij geloofd , dat wij niet te laat kwamen!quot; sprak Alphonse.

«Maar wie is dan toch die man?' sprak zijn metgezel, eenen blik slaande op Gianettino , die nedergevallen was.

«Gianettino, mijn neef!quot; bracht de Hertogin met moeite en afschuw uit.

«Gianettino!quot; zegt gij , «het is niemand anders dan Cherubini; — doch Cherubini met twee oogen Iquot; ■ „

«Niet meer Cherubini, ellendige Franschen! maar de Hertog De Corseo!quot; mompelde de stervende op doffen toon.

«Breng mij vanhiersmeekte Moïna, «voer mij tot Josefe ! waar is mijn echtgenoot ?'*

«Mijne Moïna riep my ! en ik was niet bij haar sprak deze , binnentredende.

Toen wierp zij zich luid schreiende aan zijne borst.

Nog éénmaal richtte zich De Corseo halverwege op. Men kon zien, dat die omhelzing hem pjjn deed , en met eene stem , welke reeds gebroken was , stamelde hij : «Josefe ! God heeft tusschen ons gericht! . . .. Uwe vrouw is een engel ... ik . . , heb alles verloren, zelfs de hoop.... op----quot;

Krampachtig sloot zich zijn mond ; de dood liet hem den tijd niet, om het troostelooze woord der wanhoop te uiten.

Toen vereenigden zich de blikken der beide echt-genooten, met diep en ernstig medelijden, op hetzelfde punt — Gianettino's lijk.

13 Januari 1838.

I.

EENE KENNISMAKING.

Turin is voor de fashionable trekvogels, die i jaarlijks in het begin der lente Italië komen i doorfladderen, — met eene drift, als waren zij allen de losgelaten sperwers van Sterne , of als konde de verlichting der Heilige Kapel in de goede week niet plaats hebben, zonder dat zij haar binnenstormden, — niet veel meer dan een goed logement, waar zij nachtverblijf houden, om verder te gaan. De minst haastigen blijven er drie tot vier dagen , maar nemen wel deugdelijk voor , de kleine Sardinische hoofdstad niet te bezien; zij hebben iets van de jonge mannen , die, als ze het hof gaan maken aan de meesteres van het huis, de bekoorlijkheden der schoone portiersdochter niet willen opmerken : met het oog op Eome en Napels hebben zij geenen blik voor Turin ten beste. En toch zij , die geduld en tijd genoeg hadden, om er hunne tenten op te slaan , | dat wil zeggen ; die eene verdieping huren of een ; appartement, in een dier prachtige hotels, welke ! ten dienste der vreemdelingen daar zijn, hebben ¹ het zich niet beklaagd; zij hebben er alles ge- ¹ vonden , wat men in eene hoofdstad van Europa vinden kan; zij hebben er alles genoten, wat eene Italiaansche stad te genieten geeft; zij hebben er veel kunnen zien, veel kunnen opmerken , veel kunnen belachen en ook somtijds iets kunnen betreuren : daarom, wie voortaan Italië bezoeken gaat , beschouwe toch niet meer de goede stad der Sardinische Koningen als eene groote restaurant, waarvan zij niets meer behoeven te zien dan de eetzaal. Als ik van de doortrekkende reizigers zeg, dat zij zóó doen, dan wil ik daarmede niet bewezen hebben, dat er zich te Turin geene vreemdelingen ophouden : integendeel, vele jongelieden uit alle oorden van Europa scharen zich daar rondom de faro-l'ank;

vele Italiaansche Nobili uit alle landstreken van Italië komen er het ariscocratisch genot smaken, van zich in onvermengd adellijke kringen te bewegen , hunne plaatsen in te nemen in de eerste loges der groote koninklijke Opera, en tedeelen in de vorstelijke uitspanningen der Villa Regina.

In eene stad, waar zoovele heen- en weêrgaanden doortrekken , is het ontpakken eener reis-equipage juist geene gebeurtenis, die veler nieuwsgierigheid aantrekt, en toch, toen er, in het schemeruur van eenen dag in September, twee reiswagens de Contrada JSuova met ruischende vaart opreden , verzamelde zich een dichte drom ledig-loopers rondom de nieuwe opgebouwde Locanda Inglesa, waarvoor zij stilhielden. Het was mogelijk wel het ongewoon keurige der prachtige rijtuigen , die zeker uit de eerste magazijnen van Londen of Parijs moesten gekomen zijn, of wel de sierlijke gespierdheid der fiere Holsteiners , of wel het deftige uiterlijke des koetsiers, de ranke behendigheid des pikeurs en de kostbare onbekrompenheid van hunne reislivrei, welke de aandacht tot zich trok, of wel het bijzondere van eene aankomst in dit late seizoen, wij weten het niet; maar wy weten wel, dat de volksmenigte zich om minder verdrongen heeft, en dat de twee personen , die men uit de eerste reis- calèche zag afstijgen, nauwkeuriger opmerking verdiend hadden dan die , welke die wemelende Piemonteezen in staat waren te schenken.

De eerste persoon , die uitsteeg , was een man, dien men bejaard konde noemen, ofschoon ook zijne houding nog steilrecht was en zijn voorhoofd nog niet gerimpeld. Die man droeg kort afgesneden gepoederd haar; dat was licht te zien, omdat hij den hoed onder den linkerarm hield, terwijl hij met de rechterhand een' jongeling, in het afklimmen van de treden , behulpzaam was. Uit de eerbiedige statigheid, met welke dezen dienst bewezen werd , en uit de achtelooze gemeenzaamheid , waarmede dat jonge mensch op | dien achtbaren man bleef leunen , was hunne we-

derzijdsche betrekking licht op te maken. De eene moest de kamerdienaar zijn van den anderen , ofschoon ook geen in het oog loopend verschil in de kleeding het aanduidde. Toen wij den meester een' jongen man noemden, was het meer, omdat wij kennis hadden van zijnen ouderdom, dan wel, omdat zyn uiterlijk den frisschen stempel droeg van bloeiende jeugd. Het is zoo, men zag zijne blonde haren fijn als vlas en in sierlijke lokken op de slapen gedrukt; het is zoo , het bijna doorschijnend blanke vel zijner wangen was nog glad; het is zoo, zijne oogen stonden eer kwijnend dan ingezonken ; het is zoo , zijne gestalte was 'nog rank en licht: maar ziekelijk bleek waren die wangen en vermagerd dat gelaat; maar lichte blauwe kringen gaven eene sprekende afgematheid aan die verflauwde oogen, en het waren bleeke lippen , die witte tanden verborgen , en dat gebogen hoofd , dat zich als uit lusteloosheid niet meer scheen op te heffen , waren* allen als de getuigen van eenen weinig benijdens-waardigen lichaamstoestand, al van eene jeugd, zonder het wezen der jeugd, de kracht en de vroolykheid. En toch, daar sprak te veel ziel uit dat .gelaat, te veel scherp oordeel uit die fijne trekken , te veel edele goedheid uit dien nog vriendelijken blik , dan dat ieder niet betreurd zoude hebben, wat hier verwoest was , en hoe verwoest ? Dat moest een zielkundig raadsel zijn; want het waren geene diepgaande hartstochten , die de rimpels geëtst hadden op dat voorhoofd, en de smartvoren op die wangen, maar het was veeleer de afmatting der onverschilligheid en verstomping , die dat matte vel zoo strak spande op dat gelaat; daar was minder lijden op deze i rekken , dan verveling; die man moest den dood meer in het hart dragen dan in het lichaam, het moest hem even koud zijn in de hersens als in het bloed ; maar wat ook zjjne kwaal wezen moge, het staat ons niet vrij hem aan de deur van zijn logement op te houden , totdat wij haar uitgevonden hebben of ontleed. Ook verzeker ik mijnen lezers, dat hij niet heeft gewacht: reeds zijn zijne lakeien uit den zwaar bepakten, tweeden reiswagen te voorschijn gesprongen; reeds ontpakken zij , met gedienstig vertoon van ijver, al die onmisbare ? noodwendigheden, welke zoo weinig waarde hebben en die toch zoo duur zijn, waarvan millioenen het gebruik niet eens kennen, en die voor een' fashionablen rijke zóózeer behoeften zyn geworden , dat hjj niet begrijpt, hoe men er buiten leven kan. Het was zeker meer dan gewone belangstelling in den aankomenden gast, waarschijnlijk wel een gevolg van de luidruchtige aankondiging des postiljons, die den padrone Bernardo Bertucci ditmaal zeiven aan de deur zijner woning lokte, om dezen te ontvangen.

»Hebben deze Piemonteezen nooit meer men-schen gezien ?'' riep de jonge reiziger geërgerd , toen hij zich door de kleine , saffraan gele, half Savooische , half Italiaansche bedelknapen , bijna verdrongen zag, bij de weinige schreden, welke ;

hem te doen vielen : die aanmerking werd in het Engelsch uitgesproken.

Dat verwonderde niemand, die haar hoorde. Alles wat den vreemdeling omgaf, kenschetsto den Mylord, van de welgevoedheid zijner paarden af, tot op het heldere linnen van zijnen kamerdienaar toe.

Ook waren het zeer diepe buigingen, waarmede Bertucci hen welkom heette , terwijl hij hen voorging naar de vertrekken der eerste verdieping. De camera, welke hij opende, scheen volkomen ingericht naar al de behoeften van eenen Britschen Pair , die met bedienden en paarden reist. Zelfs lag er een goed brandend vuur aan, eene kostbare zeldzaamheid in ieder Ita-liaansch huis, en toch op verre na geen artikel van weelde , bij de vaak gure herfstavonden.

))Dit vertrek zoude geschikt zyn,quot; sprak de bediende , die zijnen heer zelfs het spreken scheen te moeten besparen ; «zeer geschikt zelfs , Padrone ! maar gij ziet, het is reeds bezet.quot;

En de Engelschen wilden teruggaan!

«Zooals de orders waren , Sir /quot; antwoordde Bertucci, welke dezen titel niet misbruikt rekende tegenover eenen kamerdienaar, die geene livrei droeg.

)) Mylord ! Signor Schilfern !quot;

En te gelijk verwijderde hij zich.

De Lord wisselde blikken van hooge verwondering met zijnen geleider.

»Groves! volg dien Italiaan, en zoo hij niet krankzinnig is, moet hier een misverstand zijn.quot;

En daarop wierp hij zich met eene lichte beweging en een: »Vergun mij, Mijnheer!quot; op eenen leuningstoel neder, welke vlak bij het vuur stond. De eerste bezitter van het grondgebied , die, bij zijn binnenkomen , was opgestaan , met de houding van iemand, die weet te leven en een verwacht bezoek te gemoet gaat, van de tafel, waaraan hij gerust zat te schrijven, ging nu met een' vroolijken glimlach op hem toe, reikte hem met gulheid de hand en zeide in het Engelsch : »Geene plichtplegingen , Mylord! gij neemt slechts de plaats in, die voor u bestemd is. En ik ben hartelijk blijde, dat gij de vermoeienis der reis zoo gelukkig overgekomen zijt. Gij ziet er veel beter uit dan ik hopen durfde.quot;

De Engelschman zag den spreker uitvorschend aan , als wilde hij bij dezen gelaatstrekken zoeken, die zulk eene bekendschap natuurlijk maakte. Teleurgesteld echter wendde hij het hoofd af, en antwoordde met die bijtende beleefdheid, waarmede men eene ongewenschte gemeenzaamheid afweert: «Ik weet inderdaad niet, waardoor ik het geluk heb , zooveel belangstelling in te boezemen aan een' vreemde, Mijnheer!quot;

«Het spreekt van zelf, dat niemand in dit uur meer recht heeft op de mijne, dan Mylord Glen-house Villiers. Ik ben Schilfern ...quot;

De Lord glimlachte.

«Nu wij wederzijds onze namen weten, dunkt mij , dat onze bekendschap ver genoeg gevorderd is, om my te zeggen. waarom gij u de

moeite geeft, mij af te wachten in een vertrek, ' dat men voor mij bestemt ?quot;

sEene zonderlinge vraag, My lord ! aan uwen i geneesheer!''

ȕk wil gelooven, dat gij dit beroep uitoefent, Manheer! maar sta mij toe u zeggen, dat ik niet ziek ben en geen' geneesheer noodig heb.quot;

«De kranken , die zóó spreken, zijn de gevaarlijkste. Ik ben uw geneesheer, Mylord! En wat meer is, een zoodanige , wiens voorschriften gij zult te volgen hebbenvoegde Schilfern er bij, met eenen glimlach, die het strenge der woorden verzachtte; «zelfs al zoude het u soms een klein weinigjo ergeren.quot;

wik erger mij nooitantwoordde de andere, ))gij doet mij alleen lachen; dit tooneel zoude een' lachlust opwekken, dien men voor eeuwig waande ingeslapen.quot;

«Dit is voor het oogenblik reeds genoeg. Gij hebt behoefte aan gewaarwordingen. Het is zeer goed, dat gij lacht. Het ware nog beter, zoo gij u boos maaktet; maar dat is niets, dat zal wel komen. Straks een licht souper, een paar glazen champagne, dezen nacht slaapt gij gerust, en morgen regelen wij te zamen onze course of health?'

«Mijnheer! ik verwacht ieder oogenblik mijn' kamerdienaar terug ; ik wenschte u eene vernederende waarheid te sparen in zijn bijzijn ; wees i daarom zoo goed, u nu te verwijderen, want ik | zoude het dan moeten herhalen ; gij zijt krank-! zinnig, of meer onbeschaamd , dan men van een' fatsoenlijk man verwachten mag.quot;

»Dit is een weinig sterk , Sir John Jefferies van Warburtonsquare ! maar ik getroost mij altijd alles, zoolang het de plichten van mijn beroep geldt quot;

Driftig stond de aangesprokene op.

»Bij den Hemel, Mijnheer! het is niet genoeg , dat gjj mij onder mijne beide namen kent, om mij te overtuigen, dat gij geen bedrieger, noch indringer zijt. Gjj zult met mij de rol van Schiller's Armeniër niet spelen ; laat er een eind komen aan deze vastenavondgrap , wij zijn niet in de opera, en voor zoover ik weet, spelen wij geene rollen in een kluchtspel. Gij zult mij ten minste zooveel gezond verstand toekennen, om te weten , dat ik hier niet aan een geheim of aan een wonder zal gelooven : wees dus zoo goed, mij ronduit en zoo mogelijk kort weg te zeggen , wie u over mij geschreven heeft, en waarom men mij met deze zonderlinge verrassing vermoeit.quot;

»Sta mij . toe , u vooraf den pols te voelen ?quot; en reeds had de forsche hand van den geneesheer met kracht den arm gegrepen van den weêrstre-venden patiënt.

))Mensch!quot; riep deze bijna woedend.

«O , ik bid u , Mylord! in den naam van Mon-signor Espaleto, die u uwe belofte herinnert,quot; riep deze , met dringenden ernst in de stem.

«Ha, was het dat!quot; riep Lord Glenhouse, terwijl hij zich op zijnen stoel terugwierp, en

gewillig zijne hand aan de kunstbeschouwing des dokters overliet. «Waarom zijt gij daarmede niet begonnen ?quot;

«Ik wilde zien, of het volstrekt onmogelijk was , u in gemoedsbeweging te brengen,quot; hernam Schilfern lachende , «en nu hebben wij overwonnen. Stelt gij u in mijne handen?quot;

«Ik moet wel, want ik heb mijn woord gegeven ; maar gij moet mij ten minste toestemmen , dat ik u niet gezocht heb.quot;

«Neen , neen! dat is nu afgesproken, ik heb mij opgedrongenen hem sterk aanziende , vervolgde hij op eenen toon, waarin evenveel innige belangstelling als overtuiging lag: «Gij zult leven! Ja, Mylord! gij zult waarlijk leven!'*

«Maar , zoo waar ik Pair van Engeland ben , ik wil niet leven, Dokter!quot;

«Toch , toch , Mylord /quot;

«Ik wil niet leven, omdat ik my verveel,omdat de menschen mij walgen, omdat het genot mij walgt, omdat ik mij zeiven walg. Gij doet uwe kunst schande aan, zoo gij u dit laat herhalen ; een man, als gij , weet.... moet weten . . ..quot;

«Dat het onbarmhartige spooksel, dat zich aan u heeft vastgeklemd , en u den levenslust ontsteelt , de spleen is.quot;

«Van de duizend Engelschen, wien men dat zegt, raadt men het zeker negenhonderdmaal.quot;

«En dan van tijd tot tyd die onweerstaanbare zucht tot zelfmoord.quot;

«Ook dit kunt gij gissen, zonder licht mis te tasten aan eenen Engelschraan , die op het vasteland reist.quot;

«Keer naar Engeland terug, Mylord /quot;

«Bah ! om dagelijks te zien , hoe erfgenamen , die vier jaren jonger zijn dan ik , met ongeduld op mijn' dood zitten te wachten ? Hun het genoegen te geven , lederen dag op mijn gelaat sporen te vinden van verergering ; hunne lorgnetten altyd op mij gericht te zien, om met wiskundige juistheid te berekenen, hoever ik nog af ben van den staat van een geraamte? Dat nooit. Nu heb -ik ten minste nog de zelfvoldoening, hun eene verrassing te bezorgen. Zij wanen mij gezond , vroolijk , misschien wel gehuwd !quot;

«Waarom hebt gij Parijs verlaten?quot;

«Zooals altijd, heb ik er niet gevonden, wat ik zocht. Uw Espaleto alleen heeft mijne belangstelling opgewekt. Ik heb bij hem uren gesleten, die mij kort voorkwamen , maar ik kon niet altijd by hem zijn ; ik heb nog schulden af te doen in Italië, (Jefferies legde het hoofd in de hand, terwijl hij dit sprak) en het is mij wel hetzelfde , waar ik zit te geeuwen. Daarenboven, te Parijs zouden zij mij op Père la Chaise begraven hebben. En ik vond het wat onnoozel, om onder al die lieden, die zooveel gedaan hebben en zooveel geweest zijn , als men hun grafschrift leest, neêr te liggen , met niets anders boven mijn hoofd , dan drie groote nullen, met deze waarheid: «Hij was niets , hij heeft niets gedaan, en hy is tot niets teruggekeerd.''

»Als 'ik ii volkomen genezen zal. moeten wij over | dit punt nog eens redetwisten.quot;

»Volstrekt niet. Ik stem vooruit alles toe ; het is mij de moeite niet waard. iets te betwisten. Stellingen en beschouwingen hebben mij nooit verder gebracht, maar altijd hoofdpijn gegeven. Ik slik nog veel liever drankjes, dan denkbeelden; : alleen, ik wil altijd weten, wat gij mij geeft.

Ik houd niet van uitkomsten, waarvan ik geene ■ oorzaken ken , en als iets zuur smaakt of bitter, wil ik ten minste weten , door welke bestanddee-len en verbindingen het zoo is quot;

«Ongelukkige! het is die kinderachtige zucht, om alles te ontleden, die alles bederft. Ik noem haar kinderachtig , die zucht, omdat zij ons aan de kinderen doet gelijk zijn; deze ook zouden een prachtig uurwerk uiteen pluizen , om te zien. hoe de raderen gaan ; onze wijsgeeren , of neen, zóó mag ik u niet noemen, onze denkers zouden eene wereld tot een' chaos terugbrengen, om te weten , wie haar gemaakt heeft, en waarom die ze maakte. En is het dan niet kinderachtig, zoo overtuigd te wezen, als wij het zijn van onze onhandigheid, om slechts ééne wetenschap uit te putten, slechts ééne kunst volmaakt meester te zijn, slechts ééne zichtbare werking der Natuur te kennen, in den rechten zin des woords , en met die overtuiging in ons, en de ondervinding van alle eeuwen achter ons, nog te beproeven , met onze weifelende korte kinderhanden het onzienlijke te ontleden , en met oogen, die zoo verwend zijn door het kunstlicht, dat zij niet meer zonder kunstmiddelen het d'igelijksche en grove kunnen zien, heen te kyken , tot achter het dichte weefsel der.....quot;

»0 Dokter! om 's Hemels wil! dood mij alleen met geneesmiddelen, niet met theorieën. En daarenboven , de uwe zyn zwak en niet nieuw.quot;

«Ik zal dan van u zei ven spreken.quot;

«Liever eerst van Espaleto; vertel mij , wat hij u schrijft; maar het is daarom niet noodig, dat wij dorst lijden. Het is vreemd, dat Groves niet terugkeert.''

«Hij zal niet ongeroepen komen; Bertucci was in mijn geheim , en hij heeft nu reeds uwen bediende ingelicht.quot;

«Gijlieden zijt verfoeielijke samenzweerders ; wilt gij schellen ?quot;

Toen Groves binnenkwam , was het met een strak en deftig gelaat, dat zwijgend uitsprak , hoe weinig hij met den zonderlingen inval van den geneesheer ingenomen was. Hij begreep niet, hoe men zich eene scherts konde veroorloven jegens iemand, die Pair van Engeland was en Lord Glenhouse Villiers heette, al ware het dan ook als een geneesmiddel. Hem werd de zorg voor het souper opgedragen, en het duurde niet lang, of de beide mannen , die in het eerst zoo belachelijk vreemd tegen elkander over stonden , trachtten, onder het genot van het beste, dat eene Anglo-Italiaansche keuken konde opleveren, eene kennismaking voort te zetten , die belangwekkend begon te worden voor beiden.

Wij kunnen ondertusschen het portret van den ] dokter leveren, zooals hij daar zat, het sprekende tegenbeeld van zijnen zielszieken lijder.

Als lichtbruin krullend haar , groote donker blauwe oogen , vol oprechtheid en schranderheid; een voorhoofd, glad en effen, alsof nooit eene gedachte het gerimpeld had ; trekken, waarop iets 1 lag, dat nnn lachenden ernst konde noemen; eene gelaatskleur zoo frisch en blozend, als ware hij een gezonde landman geweest: als dit alles. doormengeld met iets vrijmoedigs en opens , en veredeld door een' fijnen , geestigen glimlach, aan het gelaat van een' jongmensch schoonheid kan bijzetten, dan had onze dokter het onberekenbaar groote voorrecht van schoon te zijn. Want de schoonheid is een voorrecht! En hare voordeelen zijn onberekenbaar. Zij is in de hand van den handige en slimme een wapen, dat voor hem strijdt; een diamant, wiens waarde zich niet bepalen laat; eene munt , welke overal gangbaar is ; een wapen , dat hem, die het voert, de eene helft der menschen in handen levert en door de eene helft de andere; een licht vervoer-bare schat, die niet gestolen kan worden, en die ieder omkoopt. Zij is een vriendelijke aanbevelingsbrief der Natuur, waaraan de gansche wereld gelooft, omdat zij dien ziet. Zij heeft slechts één jammer : zij is niet getrouw ; zij kan de proef der jaren niet doorstaan ; zij heeft iets van zekere, vrienden, die ons verlaten als wij hen het meest noodig hebben , en dat is juist het ergst, omdat men haar wel eens belastert, dat zij hare vorige bezitters niet beter maakt, en wel eens inwer dig ontneemt, wat zij hun uiterlijk vóórgeeft.

Om nog eens tot onzen dokter terug te kee-ren. Ofschoon een Duitscher en jong, zag men bij hem niets , dat sombere mijmerzucht, of een verdiepen in onvruchtbare bespiegelingen kenschetste ; bij hem geen' zweem van lijdend genie, of van de gedachte, die uitdroogt en afmartelt, in plaats van te verfrisschen en op te kweeken. Hij was als de verpersoonlijking van de gezondheid en der vroolijkheid. Het was toch niet de lichtzinnige vroolykheid , die niet _sverder ziet, dan het uur dat is, en die juicht, zonder zich te bekommeren om hetgeen was, of zonder te zorgen voor hetgeen komt; maar die rust der ziel, die vrede heeft met zich zei ven en met de wereld; die de eerste niet te hoog stelt, om op de laatste niet te laag neder te zien ; die zich zeiven niet voor eenen lichtstraal houdt, onbarmhartig nedergeworpen in eene duisternis , welke het licht schuwt; het was die vroolijkheid, welke van geene omstandigheden afhankelijk is, en die rust, welke niet verstoord kan worden , omdat zij gegrond is op het gezond verstand, en op eene juiste beoordeeling van het leven en der maatschappij, die beider bestaan heeft gewaardeerd en niets vergood, maar ook niets verwenscht. Hij was de man van zijnen tijd, die iederen voortgang liefhad , die instemde met iedere vordering ; die de gebreken begreep , en die slechts glimlachte bij belachelijke overdrijving.

Eene kleine tint van égoïsme en van ingenomenheid met zich zeiven , misschien wel een natuurlijk gevolg van zelfbewustheid, wierpen wel eene schaduw op het licht van dit karakter, maar ook voltooiden zij het; zij maakten een noodwendig gedeelte uit van het geheel, een zwart, maar oi.misbaar hoekje van het mozaïek. Zijne kleeding was die van den man , die weet, dat in onze dagen de kleeding iets meer is dan eene beschutting tegen de koude. Oostenrijker van ge-| boorte . studeerde hij te Weenen , toen Espaleto zich dadr ophield. Ue jonge student had zich I door zijne fraaie tenor-stem eenen zekeren naam ; gemaakt. Hij werd toegelaten in kringen. die , zonder dat, voor hem zouden zijn gesloten gebleven : zoo kwam hij in aanraking met Monsig-nor Espaleto. Misschien zijn er onder mijne lezers , voor wie deze Espaleto een oude bekende is , dien zij zich nog flauw herinneren Zij, voor wie hij een vreemdeling is , hebben niet noodig nadere kennis met hem te maken ; alleen moet ik hun verzoeken , zich hem voor. te stellen als een' hoog begaafd en hoogst beschaafd Mantu-ëesch edelman, die, als Sardinisch gezant, te Parys woonde , in denzelfden tijd, dat ook Sir John Jefferies zich daar ophield , en die vroeger veel gereisd, veel geleden en veel voor zijn vaderland gedaan had. De scherpziende blik des Italiaanschen edelmans had spoedig in den student Schilfern iets meer gezien , dan den jongeling, die , door zijne aria's, op de Soirées schitterde; hij knoopte nauwere gemeenzaamheid met hem aan , en vond bij hem die veelzijdige kennis, dien lust tot onderzoek en studie , dat gezonde oordeel en die volhardende vlijt, welke ook de zijne waren. Hij vond eenen geest, die eene richting genomen had, als zijn eigene ; eene ziel, minder groot en verheven dan de zijne , maar toch open voor al wat schoon was en goed : hij vond minder fijn gevoel, bijgevolg mindere licht kwetsbaarheid ; bijgevolg meer doorgaande opgeruimdheid , meer zekerheid van begrepen te worden ; bijgevolg meer waarborg op een goed slagen in het maatschappelijk leven. Hij vond iets van zich zeiven, in schooner vorm, in gelukkiger licht gesteld. Ook verstonden die jongelieden elkander volkomen: zij voelden zich vrienden nog voor zij elkander zoo genoemd hadden, en het was eindelijk een innige broederband , die den Italiaanschen Patriciër met den vrijzinnigen Duitschen geleerde verbond. Toen de eerste echter van Weenen vertrok, verloren zij elkander lang uit het oog, totdat eindelijk de Hertog, aan het geluk en de rust hergeven , zich weder zijnen Duitschen Pjlades herinneren kon. Hij schreef hem ; hij noodigde hem uit, om zich te Turin te komen vestigen. Hij kende zich genoeg invloed, om zijnen vriend op eene schitterende wijze voort te helpen.

Schilfern was iemand, die van zijne talenten zoude moeten leven. Hij had begrepen , dat het hem niet vrijstond, zich in de theorieën van allerlei wetenschappen te verdiepen ; hij was geëindigd, met zich uitsluitend tot ééne te bepalen ; hij was gepromoveerd in alle vakken der geneeskunde , even voor hem het schry ven van Espaleto gewerd; hij was toen nog onzeker , waar zich te vestigen. Te Weenen verdrongen zich zoovele jonge geneesheeren , dat zelfs de grondige kunde de intrige en het charlatan isme tot bondgenooten moest hebben , om zich te doen opmerken en voort te komen. Hy wilde hun getal niet vermeerderen. Evenmin wilde hij zich in eene kleine landstad begraven. Hij was wees, sedert zijn zestiende jaar ; hij had nog slechts verre bloedverwanten, van wien hij weinig werk maakte ; niets bond hem aan zijn vaderland ; hij dacht er reeds over , te Petersburg zijne fortuin te beproeven ; doch Espaleto's brief bepaalde zijne keus. Het zuiden , en de bescherming van den machtigen vriend, leverde hem eenen beteren waarborg voor de toekomst op . dan de kille Keizers-stad en de onbepaalde aanbiedingen, welke men hem daar had gedaan. Hij reisde naar Turin ; toen hij er aankwam , was zijn hooggeboren vriend met eene vereerende zending naar Frankrijk belast geworden, en had alleen schriftelijke aanbevelingen voor hem kunnen achterlaten.

Deze en zijne persoonlijke hoedanigheden , zijne menschenkennis , zijne kunst om voor zich in te nemen , zijn bevallig voorkomen, zjjn snel en behendig aangrijpen van ieder gunstig toeval, hadden hem echter reeds op eene hoogte gebracht , vanwaar hij begon te heerschen.

Hij was in de mode gekomen , en hij wist het. Eene mezza-donna, (kleine adel) , die er in geslaagd was, eene ongesteldheid waarschijnlijk te maken, terwijl Schilfern te krijgen was, zeide daarna met evenveel trots, als gold het eene uitnoodiging tot de con verzatione eener princi-pessa: onze dokter Signor Schilfern!'

Het is zoo, de jongeman had nog altijd te worstelen met de gevestigde Professoren der universiteit en het Machiavelisme der Italiaansche Medici, die, trotsch op het recht des eerstkomen-den, dat andere recht van den sterkste en meest handige , niet dan met weêrzin, erkennen w Iden ; daarom ook uitgaande van het denkbeeld : Eendracht maakt Macht, vergaten zij allen hunne bijzondere veeten en sloten zich aanéén, om den vreemdeling het hoofd te bieden. Een hecht carré, dat met scherpe oogen en gevelde bajonetten pal stond, die van wijken wist noch van overgave , en die voorgenomen had, zich liever op de plek zelve te laten nedervellen, dan ook slechts ééne handbreed grondgebied te verliezen. Een booze wederstand , die zonder de cavalerie tot aanvallen uit te lokken, haar een' glimlach van medelijden op de lippen bracht.

«Waarom niet gezamenlijk naar één groot doel gestreefd , de volmaking der wetenschap!quot; dacht hij wel eens; »maar dat begrijpen die wezens niet, en dat zullen zij nooit begrijpen , zoolang de wetenschap voor hen niets meer is dan a die tüchtige Kuhen zoolang dat nog onder mijne Utopia's behoort, moet ik voortleven in die wer-

kelijkheid , die niet beter is, en alleen trachten ^! iederen rimpel van het voorhoofd af te weren én ! iedere wroeging van het geweten.quot;

In dezen stand van zaken schreef hem Espaleto, uit Parijs , over de ophanden zijnde komst van Sir John Jefferies , die, door het overlijden van eenen ouderen neef, nog rijker , nog aanzienlij -kei* en , zoo mogelijk, nog ongelukkiger geworden was, en in wien hij evenwel veel belang stelde ; want Espaleto had eenen blik geslagen in diens gezonken geest; hij had gezien, hoe eene edele natuur hier vermorst werd; hoe goed de jonge man had kunnen worden, die, na alles wat de fortüin en de omstandigheden en de wereld gedaan hadden, om hem te bederven, nog niet dieper verloren was, dan hij hem zag; want hij was vertrouwd geworden met de geschiedenis van zijn innerlijk leven, met de oorzaken van dat vermetele ongeloof van het verstand , bij die ernstige behoefte aan het geloof van het hart : want hij wanhoopte niet aan eene zedelijke herstelling van deze verkleumde ziel; maar de herstelling des lichaams moest haar voorafgaan en voorbereiden Er moest een arts gevonden worden , die genoeg kunde had, en omzichtigheid en geweten , en menschenliefde , om de eene door de andere te bevorderen; die, als het noodig was, tot eene buitengewone genezing, met schranderheid , een buitengewoon middel zoude weten aan te wenden, en hij begreep dus, dat Jefferies , te Turin , in geene andere handen komen moest, dan in die van Schilfern; maar het was moeielijk, om de zaak daarheen te brengen. Jefferies geloofde niet in de geneeskunde; hij spotte met de artsen, die hare uitkomsten aan hunne middelen durfden toeschrijven, en het was te onderstellen, dat hij eenen geneesheer zoude kiezen, met dezelfde onverschilligheid, waarmede hij aan eenen laarzenmaker dacht. Daarbij kende de Hertog hem, als den man, die juist dengene afwijzen zoude , dien de gansche wereld hem aanried. Hy gruwde van mode-dokters, en het was niet te ontkennen, dat men Schilfern daarvoor hield. Daarom stelde Espaleto dezen voor, den Engelschman te overvallen, zich als bij verrassing van hem te verzekeren, en, bij eene eerste ontmoeting, eenigen indruk op hem te maken , al ware het ook ten koste van zijne goede luim; de naam van den Hertog zoude alles inlichten en goedmaken , zoo slechts eene eerste schrede gewonnen was. De jonge Duitscher vond den inval kluchtig en was humaan genoeg, om een persoonlijk gevoel van kieschheid voor eenige minuten ter zijde te stellen , tot het wezenlijk nut van eenen belangwekkenden patiënt. Tijdig onderricht van het hotel, waar deze afstappen zoude, had hij zyne maatregelen genomen, zooals wij gezien hebben.

Wij hebben onze Heeren nu lang genoeg aan hun souper gelaten. Schilfern had daarbij zijnen Mylord van alles ingelicht, en deze was gelukkig met eenen brief van Espaleto. Ook hadden zij veel van dezen gesproken. De Engelschman , met de veelzeggende kortheid , die hem altijd eigen was; de Duitscher , met die sprekende geestdrift , die hem soms wegsleepte , en die getuigde van zijne innige vereering voor zijnen vriend, en waarbij hij ook den rijkdom van zijnen eigenen geest. en de volheid van zijn hart, zoo ongekunsteld ten toon spreidde, dat Jefferies zich geheel zag weggesleept door het vuur van zijne gesprekken ; en toen eindelijk Schilfern zijn afscheid nam , riep hij met de opgewondene verbazing van iemand , wien een ongehoopt geluk te beurt valt;

»Schilfern , vriend! begrijpt gij, dat ik mij dezen avond niet heb verveeld ? En toch heb ik vaak gegeeuwd bij de fijne geestigheden en de snijdende uitvallen der vernuftigste jongelieden van Parijs. Aardigheden , die zij elkander toewierpen , en heen- en wederkaatsten, en die zich kruisten, en waarbij vonken van wezenlijk genie, onder zooveel los kruit van valsch vernuft, eene goede werking deden. Hoe komt dat ?quot;

))üw hart nam deel in ons gesprek, Mylord /quot;

«Komt gij morgen terug, en vroeg ?quot;

»Zeker! maar onder deze ééne voorwaarde : stipte opvolging van al mijne voorschriften.quot;

»Het is mij volkomen hetzelfde, hoe ik leef. Ik beloof het.quot;

))Ja, maar ik zal u dikwijls moeten tegenstreven.quot;

«Beter verlang ik niet; ik heb acht en twintig jaren geen' anderen regel gevolgd , dan mijne eigene luim.quot;

»Nu dan. tot morgen!quot; en zij drukten elkander met hartelijkheid de hand.

II.

EENE OPVOEDING.

Op een der balkons van de Locanda Inglesa zaten des anderendaags , in den laten voormiddag , twee mannen hunne chocolade te drinken en sigaren te rooken : Lord Glenhouse Villiers en Dokter Schilfern. Op het gelaat van den eersten lag een glimp van vergenoegdheid , waaraan zeker het schoone weder en het schoone uitzicht op die lange rechte straat, eene breede rg van aanééngeschakelde paleizen , hun aandeel niet had- , den toegebracht. Daar zijn menschen , voor wie de Natuur niets is dan een versletene tooneel-dé-coratie, welke zij den rug toedraaien , en die de paleizen maar al te goed kennen als de marmeren loofhutten van ergernis en verveling.

Het was nu ook weder het onderhoud van den dokter, dat hem betooverde. De laatste had lang achtereen gesproken, en bleef nu , in een ernstig zwijgen, zijnen patiënt aanzien. Misschien wekte het vermagerde gelaat, waarvan de vaalblee-ke tint in het heldere zonlicht nog sterker uitkwam , zijn ernstig medegevoel op. Misschien peinsde hij op een middel, om die vermagering in bloei te doen verkeeren, en op die wangen den gezondheidsblos terug te brengen.

In het eind zeide hij : «Mylord j een geneesheer heeft eenigszins de rechten van den biechtvader ; ben ik onbescheiden, zoo ik eenige kennis wensch van uwe vroegere jeugd ? ik spreek ¹ minder van feiten , dan van gewaarwordingen.quot; »Heeft Espaleto a niet alles geschreven V' ))Hij mocht immers geen misbruik maken van uw vertrouwen ?^,,

»Welnu dan! gij zult alles hooren. Ik heb er niets tegen , om met u van mij zeiven te spreken : maar ik verzeker u, het is geene romantische épisode uit een heldenleven , op zijn hoogst | de langwijlige legende van eene verwoeste jeugd. ))Ik werd wees bjj mijne geboorte: mijn eerste levenskreet klonk te gelijk met den doodsnik mijner moeder. Sir Herbert .Tefteries , mijn vader, was ééne maand te voren gesneuveld. In ! eene anti-Napoléontische luim was hij Welling-! ton naar Spanje gevolgd. Hij vond er , wat hij er misschien zocht, den dood ! Latere inlichtingen omtrent het huiselijk geluk mijner ouderen doen mij dit gissen. Hoe het ook zij , bij mijne geboorte was ik éénige erfgenaam van Warburtonsquare , met een inkomen van vijftigduizend pondreden genoeg voor eene min en den geheelen état-major van de kinderkamer, om den jongen Sir vorstelijk te bederven. Naar hunne wijze van zien , moesten ; zij mij vergoeden wat het lot bedorven had, door mij mijne ouders te ontnemen ; zij schiepen mij _; als een leven van fluweel en rozen , die dwazen !

zij lieten mij niet de vreugde van éénen wensch ; | op mijn derde jaar reeds had ik afgedaan met ieder verlangen: als ik met een' zweem van begeerlijkheid naar de maan opzag, zorgde mijn kamerdienaar voor eene verlichting in mijn park; die haar nabootste. Tot mijn zesde jaar had ik altijd tusschen de vrouwen en de livreien , die mij omringden , eene zwarte strakke deftige figuur opgemerkt, zonder te begrijpen, waartoe zij diende ; toen beduidde men mij, dat het de eerwaarde Doctor Jerobeam Straights was , mij door mijne voogden tot gouverneur bestemd. Zoodra ik nu meer uitsluitend onder zijne leiding kwam, begon hij mjjne ontwakende verbeeldingskracht en de weinige vroolijkheid, die mij nog overschoot , te verstompen en te begraven onder stroeve wetenschappen en talen , op eenen gerekten en neuswijzen verhandelingstoon voorgesteld. Hij propte mij op met Grieksch en Latijn en Godgeleerde stelsels , die ik niet begreep, en waarvan mijn dansmeester zeide, dat ze een jongen erfgenaam volstrekt nutteloos waren. Doctor Jerobeam Straights was een man van het bekroni-penste verstand,. een organisch gebrek , dat hij, zoogoed hij konde, verhielp, door eene hardnekkige vlijt en eene onafgebrokene studie. Zóó bemachtigde hij eene dorre geleerdheid en eene uitgebreide boekenkennis , die zoo mogelijk zijn oordeel nog meer verstompten. Uit eene zekere zucht tot onderzoek, die mij nog lang eigen bleef, trachtte ik mijn voordeel te doen met zijne lessen , en zoodra ik de eerste grondbeginselen van ! het een of ander vak in mijne macht had, bracht J ik het met een weinig je vernuft en eene halve oplettendheid spoedig even ver als hij met zijne j versuffende studie, en spoedig ook konde ik hem doorgronden. Van dat oogenblik af wist ik, dat hij niets was , dan een catalogus en een woorden- j boek . en toch zag ik alle omringenden de diep- ; ste lulde toebrengen aan de geletterdheid en de kunde van dien man; ik maakte mijne gevolgtrekkingen , en ik verloor voor altijd het geloof aan diergelijke meerderheden. Omstreeks dezen tijd wist een zekere Zwitser , in het gevolg van eenen ambassadeur , in Engeland gekomen , mijne voogden te overtuigen van de noodzakelijkheid , om Doctor Straights door een ander te doen vervangen. Die ander was hij natuurlijk zelf. Groves zou het u kunnen zeggen , welke kuiperijen Monsieur Risrotier daartoe gebruikt heeft; want die ! goede man heeft mij nooit verlaten , en hij zag toen zeker scherper dan ik. Nooit had ik Jerobeam Straights liefgehad , en toch zag ik hem met eenige spijt vertrekken ; hij was de eerste figuur uit mijne wereld, die ik zag aftreden, en i het was met het gevoel van een tooneel-minnaar , ! die eenen geliefkoosden treurspelheld voor altijd achter de coulissen ziet verdwijnen. Ik vermoedde onzeker in den Zwitser de oorzaak van deze eerste scheiding, en niet gewoon , ééne mijner gewaarwordingen te verbergen , toonde ik hem met fierheid mijnen onwil. Mijnheer Rigotier had al het vernuft, al de scherpzinnigheid . al de wereldkennis , en al het gezond verstand , dat Doctor Jerobeam ontbrak : maar ook had hij niets van zijne kennis. Het was een koud en dor hart, een koel berekenende egoïst, zonder andere beginselen , dan die van zijn stoffelijk belang; die slecht voelde , maar te beter opmerkte ; die alle ondeugden kende , doorgrondde en natuurlijk vond ; die tot op de drijfveeren van elke deugd was doorgedrongen , en die met een koel oog en eene vaste hand het menschelijk hart tot in de kleinste vezeltjes had ontleed, en die gevonden had.... Gij weet het. Schil fern! wat hij heeft kunnen vinden.quot;

«Het is zoo, men moet aan de deugd gelooven, om haar te zien; men moet zielenadel in zich voelen , om den zielenadel bij anderen te begrijpen , en uw Rigotier , met den mensch-satan in zijn hart, moest ook wel alleen duivelen om zich zien.quot;

»Ik weet het, gij hebt nog van die zoete hersenschimmen. En de Hemel beware mij , dat ih ze bestrijden zoude! Ik verbreek niet gaarne betoo-veringen, die zoo gelukkig maken. — Toen Rigotier by mij geplaatst werd, overwoog hij twee zaken : hij moest mijne voogden voldoen , die ter goeder trouw waren, en hij moest de .meester zijn, of de makker van zijnen kweekeling. Voor het eerste moest hij op mij het overwicht hebben eener meerderheid van kunde ; maar Rigotier had slechts blinkende talenten en eene oppervlakkige, onbestemde kennis , en ik was dertien jaar, en ik bezat reeds. wat hem ontbrak. Ik zoude hem vooruit zijn geweest, en zijne onkunde beschaamd

plukken en de doornen niet te zien . vóór men ze voelt: zich in gewaarwordingen te bedwelmen en niet vooraf te weten . dat ze betaald moeten worden; zich op te winden in geestdrift voor vriendschap en schoonheid , en deugd , en zielenadel , en poëzij , en kunst. en te gelooven aan de vriendschap , aan de schoonheid _; aan de deugd en de kunst; in verrukking te zijn bij elk vertoon van hartstocht: in vuur te kunnen zijn bij elk zinbedrog der kunst; alles te zien zooals het schijnt; alles te houden voor wat het zich uitgeeft ; te hopen, te verlangen, te verwachten, te gelooven, niet te weten .... kind te zijn ! O!quot;

En de Engelschman liet het hoofd op de borst zinken , en hield de beide handen voor de oogen.

Schilfern begreep de brandende behoefte van dien man bij zijne onmacht, om er aan te voldoen. Hy overzag al de uitgebreidheid van dien zedelijken moord, waarover men hem klaagde; hij zocht in zich zei ven het woord , dat zoovele smarten moest lenigen , en zooveel ledigheid aanvullen , en hij vond er slechts één; maar dat moest niet te vroeg gebruikt worden, hy was nog zoo sterk in zijne zwakheid, nog zoo spitsvondig in zijne onkunde ; zijne overtuiging was hem nog een zoo machtig wapen , dat de men-schenliefde en de vriendschap nog voorzichtig moesten zijn met hare hulp. Ook zeide hij alleen met eene diep bewogene stem : — «Beklagenswaardige !''

)gt;Niet waar , het was onbarmhartig, den doodenden rijm der werkelijkheid zoo eensklaps neder te werpen op de bloesems der jeugd ? O! als ik een' zoon had gehad, ik had hem laten opvoeden i door Spaansche monniken ; die hadden hem ge-I leerd , zijn kruis te maken , en met een geloovig ! oog reliquieën te kussen ; hij zoude een' biecht-; vader gehad hebben , die hem leerde knielen voor beelden , en vertrouwen op eenen naam. — Dan had ik hem in de wereld gestuwd, zonder raad en zonder waarschuwing, op gevaar af v?n hem te zien vallen in ieileren strik, en ter prooi worden van iedere verleiding: maar hij zoude genoten hebben ; hij zoude gedweept hebben : hij zoude hersenschimmen gehad hebben , en tooverpaleizen opgebouwd , en in Eldorado's gewandeld : en als dan de hersenschimmen rook waren geworden, en de tooverpaleizen ingestort, en de Eldorado's verwoest, dan zoude hij een' hemel boven zich gezien hebben, om er een' vertrouwenden blik op te richten , in het midden van zijne wanhoop ! Mijn zoon ware gelukkig geweest!

«Rigotier had mij al zijne ledige , maar schitterende talenten medegedeeld. Ik danste, schermde, i reed te paard, speelde fluit, sprak de nieuwere talen, wist van alles mede te praten, had mij al het vlugge, levendige en gepaste zijner manieren eigengemaakt, verstond mij op paarden, op honden, op wijn, op vrouwen, op kleeding , zonder iets van dat alles te begeeren , of het anders te beschouwen . dan als den noodzakelijken nasleep van den rijkdom , en was alles geworden, wat Mijnheer Rigotier van mij had

willen maken. Ook had hij de zelfvoldoening, van mij, op mijn zeventiende jaar, aan mijne voogden te kunnen voorstellen als een' volmaakt Gentleman. Die goede menschen, een paar oppervlakkige vossenjagers . die zitting hadden in het Parlement, waren zich zelve niet van verwondering over het meesterstuk van den Zwitser ; zij juichten hunne eigene keuze toe in zijn werk , en zij vonden het noodig , dat dit model van Highbreeding ten spoedigste in tioble de society poseeren zoude.

»Ingeleid door Mylady Saunders, de echtgenoot van een' hunner, en gevolgd door Mijnheer Rigotier , trad ik , in net beste van de season , de cercles binnen Gij kunt u de uitwerking denken. Zoo wèl opgevoed, schatrijk, stamhouder van een oud en edel huis , een uiterlijk , dat niet erger was dan dat van anderen , en nog jong! Dat-was een heerlijk aas , dat men daar in hun midden wierp. Wat moest die jongeling licht te vangen zijn ? hoe gemakkelijk te roeren ? hoe zou hij zich vergrijpen aan eiken schyn ? hoe weinig zoude het kosten , hem te betooveren en in verwarring te brengen ? Ook bestormden zij mij met liefkoozingen; zij zouden mij verstikt hebben onder hunne aanbidding; zij trachtten mij dronken te maken door hunnen wierook. Bah ! wat waren die groote menschen klein voor mij , wat waren die hooge Pairs van Engeland kruipend! Wat waren die deugdzame vrouwen veil!

»Hoe bitter glimlachte ik tegen Rigotier, toen ik alles vond , zooals hij gezegd had : met hoeveel dank drukte ik hem de hand, en hoe trotsch nam ik mij voor, dien menschen met onbeschaam-den spot te betalen ! Het spreekt van zelf, dat niets mij verwonderde, of verrukte , of in geestdrift bracht. Maar mijne koude en mijn holder zien golden voor fashionable onverschilligheid, voor het hoogste toppunt van de kunst mijns opvoeders.

»In mijn kasteel op het land opgevoed , had ik nimmer den schouwburg bezocht. Mijn gouverneur bracht my eerst achter de coulisses , vóór hij mij in de loge leidde. Ik kende de gansche machinerie van het ballet, al de kleine oorzaken van de groote gewaarwordingen in de Opéra. Ophelia en Desdemoua zouden mij misschien geroerd hebben ; maar hij had mij getuige laten zijn van de repetition, en van de soupers der prima donna. De schoone oogen van de jeugdige Misses , die smachtend naar mij opzagen , hadden misschien iets in mij kunnen opwekken, dat naar gevoel zweemde; maar ik dacht aan den goeden handel, dien zij voorhadden: de blikken der moeders waren sprekend genoeg; maar ik wist wat zij beoogden , en ik draaide mij om met eene lachende buiging; de vriendschap der vaders was mij ergerlijk , en bij de handdrukken der jongelieden knoopte ik mijn' rok toe. Ik dacht aan mjjne banknoten. Ik juichte mij zeiven toe in mijne vroegwetendheid; maar terwijl ik juichte , drong zich de gedachte bij mij op aan iets groots , dat ik verloren moest hebben , en aan iets kostbaars, dat ik miste : ik dacht toch wel ééns , dat het

schoon moest zijn , om in die vrouwen engelen te kunnen zien , en in de mannen reclitschapen menschen , en in die jongelingen boezemvrienden, en in die vermaken vreugde , en in die pracht iets anders dan poppenspel en klatergoud. Ik was nooit vroolijk onder de tuimelende dansen; ik peinsde te midden van die wemelende menigte ; ik kreeg het glasachtig starend oog van den krankzinnige , de diepe trekken van den denker, de blauwe oogcirkels van een', die niet slaapt , de ingezonken wangen van den tering lijder. Dit ontrustte mijne voogden; de vader van mijn naasten erfgenaam begon reeds te denken aan de toekomst van zijnen zoon. Rigotier zelf, die op mijne meerderjarigheid rekende , voor zijne toekomst, — want hij had zijn doel bereikt: ik was vreemd aan alle menschen , en ik was zijn broeder geworden , — begon in te zien , dat de verwoesting mij al te diep koude aangegrepen hebben , dat, onder al die bouwvallen der ziel, het lichaam ook wel eens tot puin koude inéénzinken, en dat er toch iets gedaan moest worden , om mij uit deze levenloosheid op te wekken. Ik had den toer nog niet gedaan ; Mylord Saunders vond goed, dat wij reizen zouden. Rigotier dreef mij voort in eenen aanhoudenden roes der zinnen, waarbij ik niets genoot, maar waarin ik mij zocht te bedwelmen , en waarmede ik het ledige in mij trachtte aan te vullen. Die gekochte vermaken konden mij slechts bet lichaam afmatten, maar niet de borst verwarmen. Ik zag Parijs: maar ik wist vooraf, wat ik er vinden zoude; ik zag Wee-nen , Petersburg , Berlijn , alle hoofdsteden van Europa: zij geleken elkander als tweelingzusters ; de menschen , die ik er vond, hadden één' familietrek , dien ik, hoe ook afgewisseld , onder eiken vorm , onder elk vernis, onder elk blanketsel, herkende : de zelfzucht; als zij mijne guineas zagen , was ik voor allen de God. Eens, dat was nog te Weenen , zond eene beeldschoone Barones, de eerste, die ik met cenige warmte iets aardigs gezegd had, mij een briefje , dat mij den lust gaf haar te gaan zien. Rigotier lachte mij uit, toen ik twijfelde, of ik slagen zoude. Hij bewees mij , dat die vrouw geschenken aannam van hare minnaars ; ik zond haar het briefje terug , met eene beurs : dat was zoo omtrent mijne eerste liefde. Een Kolonel van de Garde , haar minnaar, daagde mij uit. Ik liet hem op mij schieten ; maar ik had geen' lust eenquot; man te vermoorden , om eene vrouw. Ik wierp hem mijne pistool voor de voeten , en zeide hem, dat ik afzag van mijn recht, om hem een' kogel toe te zenden. Hij was voldaan met mijne woorden ; ik wist, dat hij schulden had ; ik betaalde zijne schulden ; ik geloof, dat die man mij edelmoedig noemde. Dat was ééne mijner vriendschappen. Ik speelde zeldzaam, het spel had voor mij geene uitkomst en geene verrassing. Te Londen had mijn Zwitser mij bij Crockford gebracht, niet zonder mij echter vooruit in te wijden in al de geheimen van Crockford. Ik vond het souper minder smakelijk dan ik gewenscht had , en den wijn niet beter dan

in mijn eigen huis. Ik zag spinnen en grieken in iedere bevallige onbekende . die mij naderde. Ik wierp mijn geld op de groene tafel, en draaide haar den rug toe , om in de zaal rond te zien naar de gezichten van de anderen. Ik won ; ik wierp mijn goud toe aan den eersten speler, die mij in het oog viel, en ik zette niet weder. Crockford ergerde zich ; mijne voorname in trod)triors verwonderden zich : maar de hel liet mij voortaan met vrede. Te Spa offerde ik van tijd tot tijd eenig goud aan de hydra van het spel, om die andere hydra, die mij verteerde, voor een paar uren te verjagen. Eens zag ik er een' oud man , een' Graaf, met grijze haren , eenquot; krijgsman , die ridderorden op de borst had en litteekens j op het voorhoofd , hijgend uitgeput, wanhopend, i voorover nedervallen op het helsche laken. Hij rukte ! zich de grijze haren uit het hoofd : hij krabde zich de naakte borst bloedig ; hij verwrong de gelaatstrekken akelig, als een krankzinnige. Hij had het huwelijksgoed van zijn éénig kind verspeeld. Ik rukte hem weg van de plaats; want ik kon hem niet zien onder die koele gezichten, die voor hem , zonder medelijden , waren : want hij vertraagde hun spel; ik drukte hem mijne portefeuille in de hand, daar was meer in dan hij verloren had. Die grijsaard knielde voor mij , jongeling; die grijsaard bood mij , vreemdeling. zijne éénige ! dochter aan ; hij zoude haar in de hand van Satan gegeven hebben ! Ik begreep , dat hij hoopte, dat ik haar zonder bruidschat zoude nemen. Ik stiet hem terug, en reisde verder. Het meisje moet een engel van schoonheid zijn geweest, eene onschuld , zooals men zeide. Wij trokken naar Italië. Ik was Italië, te Pisa , reeds moede ; toch moest ik Rome en Napels gezien hebben. Rome stelde mij meer te leur, dan iets anders. Ik had de St .-Pieterskerk trotscher gedacht, de Vaticaan-sche Zuil grooter. Het poppenspel der Heilige quot;Week ergerde mij. Ik vond den Paus een' niets-beduidenden grijsaard, en de Kardinalen onhandige pel it-ma ilres. Het Pantheon gaf mij niet den indruk , waarop ik gehoopt had. In het Vaticaan zoude ik de loggie van Rafaël bewonderd hebben ; maar de zotte menschen-groep om mij heen , de waanwijsheid hunner aanmerkingen, de koude i trekken , bij den afgesproken' gloed hunner woor- i den , hinderden mij tot walgens toe : ik ijlde van- |

daar. Eindelijk vond er iets plaats.....Het was

te Napels ; ik was toen negentien jaar; ik gaf een feest aan den jongen adel van Napels ; ik ! gaf altijd feesten , als ik mij buitengewoon onge- i lukkig voelde. Het was een schitterend feest, zoo men.....quot;

In verstrooiing liet Lord Glenhouse Villiers de oogen ronddwalen over de lange rechte straat; een stoet van jongelieden en vrouwen. allen te paard, kwam haar oprijden. Schilfern , die zelf wellicht eenige afwisseling zocht voor het eentonige van een zoo lang gesprek, zag ook henen naar den kant , vanwaar de cavalcade afkwam ; de eersten van den trein waren onder het balkon, toen .Tefferies zijnen laatsten volzin uitsprak.

»Mijn God! ik heb toch bespottelijke inbeeldingen riep deze, terwijl hij nog ééns naar beneden zag, en zich over het voorhoofd wreef, als om eene herinnering te gemoet te komen.

5Wat kan dat zijn, Mylord?quot; riep Schilfern , naar hem toeijlende, ))gij wordt bleeker.quot;

»Het is niets , volstrekt niets .... een gezicht , dat ik meende te herkennen .... wie is die vrouw?quot;

»Welke r

))Die vóóraan reed, op dien appelgrauwen i schimmel.quot;

i »Met die donker purperen amazone ?quot; De En-^: gelschman knikte toestemmend.

»Dat was de Signora Horatia.quot;

9 Weet gij meer van haar ?quot;

vZeer veel !quot;

»Ik moet alles weten , wat haar betreft.quot;

))Ik zal u alles verhalen , maar nu niet; gij wordt hoe langer hoe bleeker , en dat aanhou-: dend spreken heeft u te veel ingespannen.quot;' De Engelschman hoorde dat reeds niet meer; zyn hoofd : viel koud en mat in den arm des dokters neder. I De krachtvolle Duitscher droeg zijnen verzwakten : lijder in de kamer terug, en leidde hem op eene . ottomane, waar hij hem al de hulp deed toekomen, die zijn toestand vereischte.

III.

EKN WOORD VAN NAPELS.

Nog in den avond van dienzelfden dag bezocht I Schilfern zijnen lijder, dien hy eenigszins uit zijne ! gewone inertie vond opgewekt.

I )gt;Gy hebt mij naar u doen verlangen. Dokter!quot; ' j »Juist! Gij zijt nieuwsgierig naar hetgeen ik u , zeggen zal, van de Marchesa Horatia.quot;

i »Het is zoo; ik stel er belang in, om «//es te ' weten, wat haar betreft; maar houd mij niet voor den romanesken dwaas , die bij iedere her-I kenning in onmacht valt. Zonder dat , had de vermoeienis mij evenzeer in dien toestand ge-i bracht, waarin gij mij dezen morgen zaagt ; ik moet echter erkennen , dat het toevallige van dit wederzien mij trof; ik wilde juist over haar spre-! ken, zoo die vrouw ten minste is. wat ik vermoed.quot;

«Zoude het niet goed zijn , dat gij mij eerst i inlichttet ? ik zoude licht uw gevoel kunnen kwet-i sen . . .

«Denk niet, dat gij mij nu nog iets van haar ¹ zeggen kunt, dat mij treffen zal. Ik had ge-I dacht, ik zou bijkans zeggen gehoopt, haar in ongunstiger toestand terug te vinden. Ik waande : haar ver vanhier. Ik wil niet ontkennen, dat zij het is, om welke ik Napels nog ééns weder zien moest.quot;

»De Marchesa Horatia is ook van Napels. Het i is misschien ééne van de schitterendste vrouwen, ! die men zich denken kan. Sedert twee maanden. | dat zij hier is, bezielt zy alle cirkels. Zij kwam j toen van Napels, in gezelschap van den jongen , Graaf Oloferno Mancini. dien al onze dames haar benijden.quot;

Terwijl Schilfern dit zeide, vestigde hij zijn dóórdringend oog op Glenhouse, als wilde hij de gewaarwordingen peilen , welke zij moesten opwekken. Maar geen zweem van eenige beweeglijkheid of aandoening teekende zich op zijn gelaat; hij speelde met de eenvoudig zwarte koord van zijn | lorgnet, met eene koelheid , alsof hij alles wist , ' i wat er volgen konde.

))De zonderlingste geruchten omtrent de Mar- ' ¹ chesa zijn er in omloop,quot; hervatte Schilfern. I «Men zegt haar gehuwd aan den jongen Prins | Luigi Palcetti!quot;

Eensklaps sprong de Engelschman van zijne sofa op. i

«Bij den Hemel! dat is eene logen , dat kan ' niet waar zijn.quot;

))En toch loopt er veel samen , om dat waar- i schijnlijk te maken. De Prins , ofschoon de laat- j I ste van zijn geslacht, weigert hardnekkig elke partij , die zijne bloedverwanten hem voorslaan. Zelfs zegt men, dat hij , nog zeer in het kort, eene luisterrijke verbintenis geweigerd heeft, die j aan het Hof was geschikt geworden Een ander bewijs is dit: Het Hof van Turin, hoe preutsch en uitsluitend ook, ontvangt de Marche-! sa. Hoewel niet in de bijzondere vertrekken der | Koningin , is zij toegelaten op de gewone recep-| tics . . . .quot;

«Dokter! zooals ik die vrouw ken, was ik op elke dwaasheid en elke schande van haar voorbereid. Maar inderdaad , dit is vreemd , dit is zoo zeldzaam vermetel, .... die vrouwen! Mijn God ! ze zouden zich aan een schavot wagen. om eene luim in te willigen. Op mijne eer ! laat Lady Jefteries voorzichtig zijn , mijn geduld mocht eens een' maatstaf nemen aan hare trouw.quot;

«Lady Jeöeries i'¹

»Wel ja , Schilfern 1 zij is mijne vrouw ! Begrypt j gij het u , hoe zij het waagt. . . . ?'*

«Is het mogelijk, Mylord! en gij zegt mij dat zóó?quot;

«Meent gij dan, dat deze Horatia nog iets voor mij zijn kan ? Alleen wil ik weten : in hoeverre zij mijnquot; naam misbruikt . . . . ?quot;'

«Dan zal dat huwelijk met Palcetti een sprookje zijn? en dan is misschien waar, hetgeen sommigen vermoeden, dat zij in eene nauwe betrekking staat tot een' zeer doorluchtig persoon , te Napels, en dat Oloferno niets is, dan een dekmantel, en deze reis naar Turin alleen een voorwendsel, om ! Voor eenigen tijd de openbare aandacht af te leiden, Hoe het ook zij , er ligt een diepe sluier over het vroegere , en de vele, zich kruisende geruchten maken elkander onwaarschijnlijk.quot;

De Engelschman was in een diep gepeins vervallen , terwijl zijn geneesheer sprak ; eerst toen deze ophield , ontwaakte hy daaruit, alsof dat zwijgen zijne aandacht trok.

«Schilfern! gij begrijpt, dat ik haar zien moet. ...quot;

«Niets is gemakkelijker , Mylord ! gij hebt zeker uwe aanbevelingsbrieven van Monsignor Es-paleto nog niet afgegeven ?quot;

»Neen! want ik dacht ze niet te gebruiken. Nu dien ik ergens te gaan , waar ik Mancini ontmoeten' kan. De Marchesa ziet zeker menschen aan haar huis ?quot;

öHare con verzatione is de meest bezochte van Turin.quot;

»Dat kan niet anders: als die vrouw behagen wil, behaagt zij. Welnu, zij zal een' gast meer hebben in kaar Salon.quot;

«Gij hebt dan lust , de rol van een Dramaheid op u te nemen , schitterend blozende wangen te doen verbleeken , glinsterende oogen dof te maken en eene onmacht au beau milieu dhin hal!quot;

wFoei, Dokter ! foei! meent gij, dat ik zulk | een' belachelijken ophef zoude willen maken om niets ? Toen Lady Horatia zich eenmaal overtuigd had , dat hare vrijheid meer waard was dan hare aanspraak op mijn vermogen en rang , heeft zij gehandeld zooals elke vrouw zoude gedaan hebben , en ik zal niet boosaardig genoeg zijn , om haar geluk te storen! zoo ik wist, dat er flauwten en bleek e wangen te zien waren , geloof mij , ik ging haar niet zien te midden van die menschen. Alleen wil ik weten, in hoeverre zij mijn' naam mengt onder hare dwaas-i heden: en dat andere huwelijk zoude mij zeer in den weg zijn, omdat ik nog ééne hoop heb voor het leven, nog ééne enkele flauwe hoop, die Espaleto in mij heeft opgewekt. Schilfern ! gij, als geneesheer, dringt dóór tot in het binnenste van ieder huis, tot op de plaatsen, waar men i de afgesprokene waakzaamheid over zich zelve vergeet! gij ziet zoowel het negligé der ziel, als i dat van het lichaam .... Gij zoudt kunnen weten .... Maar neen , dat is een dwaas denkbeeld : hoe kan ik nog de zotste aller hersenschimmen voet geven ?quot;

»Spreek slechts uit, wat gij van mij wenscht.quot;

))Zoudt gij kunnen ontdekken, of zij een kind met zich voert? Een kind! een lief aanvallig kind, met zwarte oogen ; de haren, met blonde lokken, 1 als de mijne. Een zoon , eene dochter, een kind! Een kind zeg ik . en toch , als ik beter nadenk, moest een zoon reeds een knaap zijn, en het meisje eene aankomende jonkvrouw!quot;

Dit was de eerste maal, dat Schilfern zijnen lijder in eene soort van opgewondenheid zag; ook wist hij van nu af, welken toets hij moest aanslaan , om dit ontstemde speeltuig nog eenen klank te ontlokken.

Zulk eene ontdekking, in de hand van dezen arts , was als de ontdekking van een specificum. Ook zag Schilfern nu op hem met eenen blik , waaruit weder het woord te lezen was , dat hij vroeger gesproken had : ))Gij zult leven!quot; i Toch gaf hij met losse koelheid ten antwoord ; »De Marchesa schijnt meer te willen schitteren door frissche levenskracht, dan belang wekken door kwijnende zwakheid. Zij beheerscht zoozeer de mode , dat zij het niet noodig heeft gevonden, mij van tijd tot tijd te laten roepen. Ik zal niet bij haar kunnen gaan , dan nadat ik door u ben voorgesteld.quot;

»Dat is jammer; ik had u zoo gaarne op verkenning uitgezonden ; ik zal dan tot zoolang geduld moeten hebben.quot;

»Zoude het u te veel inspanning kosten, mij alles , wat Lady Horatia betreft, mede te deelen ?quot;

»Dat juist niet, maar wij hebben reeds meer over haar gesproken , dan mij lief is. Vertel mij liever van Espaleto.quot;

«Vergeef mij ! ik moet er op aandringen , dat gij ditmaal weer de kosten van het gesprek op u neemt. Het kan niet anders, of het moet u de eene of andere aandoening geven , en al wat u opwekt, is u goed. In ernst, ik eisch het, als geneesheer.quot;

»Tiran ! gij hebt het geheim gevonden, om mij altijd te doen praten, en dat is waarlijk eene zegepraal , • die gij op mijne traagheid bevochten hebt. En ook waartoe dienen die vele woorden? men geeft zich moeite, en verveelt anderen. Maar nu gij het eischt, steekt gij zelf uwen hals in den strik ; want mijne legende is lang. en ik vertel slecht.

)gt;Zooals ik dan zeide , ik was te Napels Ik was daar omringd van eenen zwerm jongelieden. Allen vroolijk , zooals men het zijn kan , in den eersten gloed van het leven : een leven , dat zij genoten door alle zintuigen. De vreugde zoekende , waar ze te vinden was, zonder voor- of achterwaarts te zien , zonder onderzoek of nadenken. Ik had er behoefte aan, hen om mij heen te zien , om mijn verkleumd leven te verwarmen aan hun levensvuur, en zij verdroegen den somberen Timon , die hunne dolle uitspattingen betaalde , die hunne grilligste verzinsels tot wezenlijkheid bracht, die al hunne buitensporigheden inwilligde en ondersteunde, op hoop, dat de dampen van hunnen roes hem een weinig bedwelmen zouden, en opdat hunne beminnelijke uitgelatenheid hem een weinigje mocht opheffen uit zijne matte lusteloosheid.

»Op dien avond , waarvan ik reeds gesproken heb, gaf ik een feest, waarbij heel Napels toeliep : een feest, met versierde zalen en verlichte boschjes : een feest, waarop zich alle vermaarde schoonheden vereenigd hadden, al de gevierde Célimcnes van de Opéra, al wat in de Balletten schitterde! Het was een wild en tuimelend feest, waarvan de bedwelming zelfs op mij terugwerkte; ook was ik in eene bijna ongekende opgewondenheid. Wij hadden de champagne in ijs, en de punch brandde in de bowls! Ik dronk nooit punch ; maar reeds de geur benevelde mij. Er werd veel over vrouwen gesproken. Zij lachten mij uit, dat ik koel bleef bij al de schoonheden, die hen in verrukking brachten.

»Ik zeide hun , dat ik de vrouwen vermijdde, omdat ik niet dacht te huwen, geene liefde wenschte , die betaald moest worden, en niet aan den hartstocht geloofde.quot;

))»Dat komt, omdat gij de Leeuwin van Napels niet kent!quot; riepen sommigen.

»))Wie is dat?quot;

» )j Horatia!quot;

»»Wie is dat, Horatia?quot;

))»Gy zijt wel een Engelschman, en een vreemdeling te Napels, om Horatia niet te kennen! — De bloem , de parel van onze stad! — Onze Madonna van allen , die wij aanbidden , naast de andere. — Aan wier altaar wij allen onze harten nederleggen, en onze waskaarsen opsteken!quot;

ygt;«Maar die ook van marmer is, als een Madonnabeeld!quot;

» «Wier grillen schitterend zijn, en aanbiddelijk schoon , als eene uitbarsting van onzen Vulkaan, bij een' helderen nacht.quot;

»gt;:Schaam u! Horatia niet te kennen!quot;

» «Maar! gij kent haar dan allen ?quot; vroeg ik.

» «Wij aanbidden haar , helaas ! door de jaloezieën heen ; wij brengen haar onze hulde in de Opéra, op den corso en in de con veria t ion c : maar , ziedaar alles! Zij is sedert eenigen tijd ongenaakbaar.quot;

»«Ongenaakbaar!quot; lachfe ik ongeloovig.

««Zeidet gij niet, dat zij eene vrouw was?quot; vroeg Rigotier.

««Neen , in waarheid! sedert zij aan den Prins Palcetti behoort, is zij streng geworden, sluit zich op, is preutsch tegen hare vorige vrienden, en ziet niet anders, dan eerwaardige mannen en deugdzame vrouwen.quot;

««Uwe Horatia is dus eene huichelaarster?quot;

««Zij geeft zich die moeite niet: zij vertoont zich niet anders dan zij is! Maar deze ergerlijke deugd is nu éénmaal eene luim, zooals het er vroeger eene was, om gemaskerd onder de danseressen van het ballet mede te dansen. En eene luim van de Signoza Horatia is, zoolang zij duurt, rotsvast.quot;

««Eene poging om haar te overreden , zoude eene ongerijmdheid zijn quot;

»')Eene ongerijmdheid?quot; riep ik: «dat is juist mijne zaak. Ik neem op mij, Horatia onder u terug te brengen.quot;

««Onmogelijk, gij! Gij hebt immers elke houding tegenover eene vrouw vergeten, en willens verleerd.quot;

««Of nooit gekend?quot; voegde een ander erbij.

««Bedenk toch, dat Sorelli zelf niet geslaagd is !quot;

««Eene reden voor mij , om te beproeven.quot; Ik weet niet, welke booze geest mij dit besluit ingaf; maar ik weet wel, dat, toon ik het luide had uitgesproken , en vooral, toen die anderen het betwistten en onuitvoerlijk noemden, het bij mij een onherroepelijk voornemen werd. Ik gevoelde op ééns , dat ik eene vervulling vóór mijnen tijd zoude hebben, eene bezigheid, waaraan ik iets belangwekkends hechten kon ; iets, waarbij mijne ijdélheid geprikkeld konde worden of gewond.quot;

««Maar breng mij een weinig op de hoogte van het terrein ?quot; ging ik voort. «Hoe leeft zij ? wie is zij eigenlijk?quot;

««Zjj woont bij den ouden Prins Palcetti; een' grijsaard van zeventig jaar . die niemand bij zich heeft, dan zijn' kleinzoon Luigi, een' knaap van zestien jaar.quot;

««En het grappigst is, dat de grijsaard en de knaap beiden in vollen hartstocht voor haar ontvlamd zijn.quot;

gt;. «En hunne ijverzucht is als die van twee tijgers , die te zamen ééne prooi in het oog hebben.

««De jaloezie van den grootvader is de ééni-ge reden , waarom de kleinzoon reizen moet.quot;

««En gij zoudt mij willen doen gelooven , dat eene jonge vrouw uit vrijen wil wegkwijnt , tus-schen een' grijsaard en een kind ?quot;

»«Zoo is het. Vroeger was zij gehuwd aan den Marchese di Zoni. Gedurende dit huwelijk was zij voor ons eei.e Godin ! Toen zij weduwe werd , ging zij wonen bij Palcetti. en van toen j af was zij voor ons verloren.quot;

««Gij zult haar terug hebben.quot;

»«Door u?quot; riepen verscheidenen , bijna spottend.

««Door mij. Mijn beste rijpaard tegen een' muilezel, zoo ik geen woord houde.quot;

««Dat is u gehouden.quot;

««Maar zie onzen somberen menschenhater , onzen kouden loochenaar der liefde! reeds is hij ontvonkt voor onze schoone , alleen op het woord | af.quot;

««Wat zal het dan niet zijn , als hij haar ziet ?quot;

««Neen , ik zal niets voor die vrouw gevoelen ; ik zoek haar niet voor mij zeiven!quot; zeide ik , en verliet in haast de zaal. Zij waren gewoon. dat ik mij aan hunne orgieën onttrok.

«En toch kende ik mij zeiven niet, toen ik die laatste woorden sprak. Reeds boezemde mij die vrouw belang in. Het was toch niet eene vrouw, gelijk eene andere. Zij scheen zich niet uit te geven voor iets beters , dan zij was. Gee-ne koperen munt, die onbeschaamd den stempel van eene gouden wilde dragen. Zij was ten minste vrij en open in hare ondeugd ; zij scheen geene winst te willen doen met huichelarij. Die jonge lichtzinnigen , die haar zoo wèl kenden , geloofden allen aan de waarheid van haar gedrag. Die vrouw kon wel beter zijn dan haar naam. Dat waren zeker de waarachtige indrukken , die mij dat losbandig cyniek gesprek gegeven had , maar die ik mij zeiven nog niet bekennen wilde, of waarvan ik mij geene rekenschap wist te geven. Ik verbeeldde mij alleen , dat ik slagen wilde , om niet voor een' ij delen praler door te gaan, en dat ik de eerste maal, waarbij ik mij in eene intrige mengde , ook een' greep moest doen, welke al die gewone jongelieden in verbazing moest brengen.quot;

«Gij waart toen voor het eerst negentien jaar ,quot; sprak Schilfern, het lange verhaal van zijnen patiënt afbrekende , als om hem te doen adem scheppen.

«Ik had er ten minste al de onnoozelheid van , niet waar ? Zoo weinig te weten , wat er eigenlijk in mij omging O ! ik had moeten vluchten, mij door al die dwazen hebben laten uitlachen , en alles ware beter geweest.quot;

»Wie weet, of er nog niet veel te herstellen zal zijn !quot;

))Gij kent het einde nog niet.quot;

»En toch geloof ik er het beste van ; maar thans zult gij weldoen, u een weinig te verpoo-zen : waarlijk , uwe pols verheft zich , uw bloed vloeit sneller ; die herinneringen hebben u sterker aangegrepen , dan gij hebt willen toonen : foei! u te verbergen voor mij!quot;

))Niet waar ? gij legt mij thans het zwijgen op, omdat u de vertelling verveelthernam Glen-house , het antwoord ontwijkende , met eene poging tot glimlachen; maar het zwakke lichaam van dien jongen man ondersteunde altijd zeer slecht de pogingen¹ zijner ziel , om eene weekheid te verbergen , waarover hij zich schaamde ; ook was de lach niets dan een pijnlijke zenuwtrek, en te gelijk zonk hij uitgeput in zijnen armstoel terug.

Schilfern diende hem zwijgend een geneesmiddel toe ; daarop volgde eene lange pauze. Het oog van den Duitscher viel op eene gitaar, die nevens de ottomanc lag. gt; Houdt gij van muziek ?quot; vroeg hij.

«Ik heb wel eens gezongen : de zang is die kunst, waarbij de minste kunstenarij mogelijk is.quot;

En zonder iets te zeggen, nam Schilfern de gitaar ; hij was werkelijk kunstenaar , als hij een speeltuig in handen had ; maar een kunstenaar, bezield met eene geestdrift. die zich telkens meer en meer opwindt, en die de kunst neemt, als de meest roerende taal van het gevoel. Een schitterend voorspel zag zich spoedig vervangen door een keurig accompagnement, dat toen eene stem begeleidde, wier zuiverheid alleen te vergelijken was bij hare liefelijke welluidendheid en juistheid van uitdrukking. Iedere toon was een hoorbaar beeld, zooals de poëzij en de schilderkunst er zichtbare geven , en iedere klank was eene gewaarwording , die in de ziel greep , en haar naar eene ongekende wereld van zoete aandoeningen opvoerde.

De jonge Lord had toegeluisterd met een genot , dat zich al meer en meer op zijn gelaat teekende. Zijne oogen kregen meer levendigheid; zijne wangen kleurden zich met een flauw blosje ; hij hief zich op uit zijne onverschillige houding; hij luisterde als iemand, die het gehoorde wil indrinken. Toen Schilfern geëindigd had, riep hij met eene stem , wier luide toon eene geestdrift uitdrukte, waarover de zanger zelf zich verwonderde:

»Ik heb het altijd gedacht: daar is niets heerlijker dan de menschelijke stem, als een edeler doel. dan dat der hebzucht, haar bezielt; als zij zich niet behoeft te wringen naar de eischen van een publiek , of een angstig streven naar toejuiching haar ontsiert! Gij hebt een talent, dat heendringen zoude door de ijsrotsen van Spitsbergen ! i Ik heb nooit een' opera-zanger kunnen uitstaan, i Zult gij meer voor mij zingen ?quot;

«Misschien , ik ben er zelden toe gestemd : maar j gij zult nu toch moeten erkennen , dat er nog ! fijne snaren in u ongebroken zijn gebleven , die j men slechts juist behoeft aan te spreken , om betere klanken te hooren, dan de charivari van volle geldzakken tegen een ledig hart. En wat dunkt u , zou die vatbaarheid voor de indrukken der muziek alleen liggen in de fijne bewerktuiging van het oor , in een paar zenuwen der hersens ? Denk daar eens over na ; en nu , goeden nacht!quot; En hierbij zag hij Glenhouse ernstig en veelbeteekenend aan , drukte hem met gevoel de hand , en verwijderde zich.

»0 ! eene wereld van zulke menschen ?quot; zuchtte de Engelschman, terwijl hij hem naoogde. »En eene ziel, om hen te verstaan ! Eene ziel. .. .quot;

En hij verviel in een diep gepeins.

IV.

DE MARCHES A IIOUATIA.

De schitterende vrouw! daar hadden Schilfern en de Engelsche Lord en de jonge Napolitanen, van wie hij sprak, wel recht toe. om deMarchesa Horatia di Zoni zoo te noemen. Inderdaad , men moest haar zien in het midden van die cirkels , waarvan zij de ziel en de zon was, met die oogen van vlammen en tranen , vol vuur en gevoel; met die spranken van vernuft en uitbundige vroolijk-heid en onafgebrokene scherts , welke zij om zich heen wierp , kwistig en lichtzinnig. als kostte haar eene geestigheid niets meer, dan de moeite, om haar weg te werpen , als had zij daar binnen in zich eene onuitputtelijke bron van altijd frUch vernuft; men moest haar zien dansen, zien rond-tuimelen in den arm van haren danser , met een weggeven, met een vergeten van zich zelve, dat elk aanschouwend oog in een benijdend verkeerde , en toch weder met eene bevallige kiesch-heid , die zoozeer het midden hield tusschen preut-sche terughouding en losbandigheid, dat men niet wist, wat het meest te bewonderen viel, haar juist kennen van die grenzen . of haren tact in het niet overschryden ; maar boven alles , men moest haar zien paardiijden.

Het is niet allen vrouwen geraden paard te rijden. Daar zijn er maar weinigen , wier gestalte slank quot;genoeg is , en tevens rijk en welig genoeg van vormen, om zich gelukkig voor te doen op een paard. Slechts weinigen weten aan hare houding die juiste uitdrukking te geven, welke evenzeer verwijderd is van het onpassend mannelijke, als van te flauwe verwijfdheid ; slechts weinigen hebben die behendige kracht, bij die vlugheid van beweging, dien rijzigen en toch zoo gevulden hals , welke zich met zooveel edele fierheid naar den begeleidenden cavalier heenbuigt; weinigen zelfs hebben die koele beradenheid en fiksche vastheid van geest, welke alle moeten samenloopen, om eener vrouw te doen vergeven, dat zij zich aan eene mannelijke oefening waagt : met één woord, als eene vrouw niet paardrijden kan, zooals de Marchesa Horatia het deed, als zij op haren getijgerden Engelschman aan de zijde van haren Napolitaanschen bewonderaar voortreed,

dan is het haar beter geene aan te trek

ken , en geen springend genet te bestijgen. Aan het hoofd van eenen stoet jongelieden , nu eens in stuivenden galop, dan weder in statigen wandeltred , kwam zij van een tochtje naar Rivoli terug, toen de aandacht van Lord Glenhouse Vil-liers op haar viel. Wij zeggen dit, omdat het wel eens de laatste maal konde zijn , dat zij zich zóó vertoond had in al den glans van bewondering , aanbidding en benijd geluk. — Aanbidding, want wat anders kon het zijn, dat de vlammende blikken van den jeugdigen graaf de Man-cini uitdrukten , die met onverzadigden gloed on afgebroken op de prachtige rijderes bleven rusten, en die zich slechts dan met sprekende ijverzucht op een ander voorwerp wendden. als ook andere blikken de hare zochten ; en wee dien andere, en wee die vrouw, zoo hy kon gissen , dat zij elkander verstonden ! Benijd geluk ! Benijd geluk! in het midden der misdaad en verloren vrouweneer ! Ja ! zie het op de trekken van al die vrouwen ; zie het aan die glimlachjes, waarmede zij Mancini's aandacht afbedelen; zie het aan haar bewolkt voorhoofd , als deze met kiesche bezorgdheid , of met angstige nauwlettendheid, elke barer wendingen gadeslaat. En laat ons die schoone, die bewonderde , die benijde, die gelukkige vrouw eens met onbescheidenen blik bespieden in de eenzaamheid van haar prachtig boudoir, in het négligé van lichaam en ziel, zooals Jetferies zeg gen zoude ; misschien valt er iets weg van het blanketsel der vroolijkheid; misschien kunnen wij er een paar woorden lezen, welke tot de oplossing medehelpen van het groote raadsel: de vrouwelijke ziel.

Wij zullen haar sierlijk pruilkabinet niet beschrijven. Dat alles, wat wij daar vinden zullen, is reeds zoo dikwijls opgeteld; daar zijn reeds zoovele beschrijvingen gegeven , welke de armoede van opmerkingen moesten vergoeden, dat ik waarlijk met den verouderden kunstgreep niet meer voor den dag durf komen. Het verstaat zich, dat er aan de behoeften der Marchesa niets ontbrak. Daar was een schat van versierselen en kanten en gazen en lint, en kistjes en kostbare nietigheden, die de begeerlijkheid van menige vrouw konden aantrekken. De Marchesa zat voor hare psysché, weggezonken in de weeke kussens van hare causeuse; maar zij zat er in eene houding, die zooveel lusteloosheid teekende, zoo weinig opgewektheid tot de groote bezigheid van het toilet, zooveel onverschilligheid voor haar uiterlijk , dat de minst scherpzichtige het haar had kunnen aanzien, hoe zij de came-riste verdrietig had weggezonden , en hoe zij in zonderlinge verslagenheid het uur vergat, waarop men op de Corso met pijnlijk verlangen naar haar uitzag. En toch was dat late voormiddaguur reeds bijna daar !