|
#9632;p
|
||
|
|
||
|
'AsajSu__C - 6ramp;{S
|
||
|
|
||
|
#9632; f
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
|||||
|
|
|||||
|
De Rundveehandel en Runderpest
|
|
||||
|
|
|||||
|
VAN HET
|
|||||
|
|
|||||
|
RUSSISCHE STEPPENVEE,
|
|||||
|
|
|||||
|
G. J. HENGEVELD.
|
|||||
|
|
|||||
|
volgens het Journal lt;£Agricultwre ^Pratique de Banal N*. 4, 1856.
|
|||||
|
|
|||||
|
|
HAAELEM.
DE EEVEN LOOSJES.
18 5 7.
|
||||
|
|
|||||
|
|
|||||
|
|
|
||||
|
|
|||||
|
1
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^
|
cP S.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Rundveehandel en Runderpest
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lt;5-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
RUSSISCHE STEPPENVEE,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
G. J. H ENGE VELD.
volgens het Journal cf Agriculture Pratique de Banal Nraquo;. 4, 1856.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Overgedrukt ait het Tijdschrift ter Bevordering van Nijverheid, 1857. Stak 4.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
/
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
||
|
BIBLIOTHEEK UNIVERSITEIT UTRECHT 2912 824 0
|
||
|
|
||
|
|
||
|
De runäveehandel en rmderpesl van hei Russische steppenvee,
door
G. J. IIengeveld,
volgens het Journal (TAgriculture Pratique de Banal, N0. 4, 1856.
|
||
|
|
||
|
In enkele nommers der Landhouw-courant van dit jaar van den beer Dr. J. Wttewaal , en in sommige dag-bladen, vinden wij versclieidene berigten omtrent de vorde-ringen der runderpest in Ruslancl, Polen en Oostelijk Pruissen, benevens de gestrenge maatregelen, die daartegen reeds ge-nomen zijn en worden door Engeland, Hannover eu andere Duitsche staten, vooral door Pruissen en OostenrijL Een en ander kan eenige ongerustheid baren, of ook ons land door dien verwoestenden verdelger van het vee kan bezocht worden. Het is ter geruststelling dat ik liet onderneem, onderstaand hoogst merkwaardig en allerbelangrijkst stuk aan de lezers van dit Tijdsclirift aan te bieden. Merkwaardig en belangrijk zeg ik, omdat het ons een' helderen blik leert werpen over deze ziekte, omdat het ons bekend maakt met den Eussischen veehandel, met de oorspronkelijke plaatsen van koop, verkoop en transport, marschroeten, verbruik en uitvoer, benevens de maatregelen der naburige staten tegen de insleping eu
|
||
|
|
||
|
|
||||
|
verdelging der ruuderpest genomen, die daardoor een bolwerk hebben opgerigt, om de indringing te verhoeden en eens in-gedrongen, om ze te beteugelen, waardoor de westelijke staten van Europa grootendeels voor liet overbrengen van de landzijde geheel beveiligd zijn. Deze stellige feiten -norden opgeluisterd en verduidelijkt door eene naauwkeurig bewerkte kaart. Het oorspronkelijke stuk is grooter dan hetgeen hier Avordt wedergegeven, daar het begin er van handelt over het karakter van het vee der steppen, benevens eene rasbeschrijving, waarvan ik bij mijne beschrijving der Euro-pesche veerassen gebruik hoop te maken.
Het stuk is de verdienstelijke arbeid van den heer O. De-lapond, beroemd hoogleeraar aan de keizerlijke veeartsenij-school te Alfort en lid van de Socieie imperiale centrale cHAgriculture, eii het onderwerp van twee zijner voorlezingen, gehouden den 23 en 30 Januarij 1856, in de genoemde keizerlijke Societeit.
De heer AVirtz , kweekeling voor het ministerie van oorlog aan da Rijks veeartsenijschool te Utrecht, heeft zijne ledige uren gedurende de jongste Paaschvacantie op mijn verzoek wel willen toewijden aan de vertaling, voor welke vriendelijke bereidwilligheid wij hem hier onzen verschuldigden dank
|
||||
|
|
||||
|
betui
|
*sv
|
n.
|
||
|
|
||||
|
Uiivoer van ossen van het Hongaarsclie en Steppenras.
Marschroeten dezer Iransporten. Plaatsen van
leslemming en verhmik.
De slagtossen welke nit Hongarije, VolIUjuie Poilolie en Zuid-Iiuslanden een gedeelte van Walachije en Jfoldav/.emtge-voerd worden, behooren tot de groote familie van het steppenras. Zij worden bij honderdduizenden ingevoerd en voorzien voor een groot gedeelte de groote steden van Hidden- en Noordelijh Rusland, Polen, de Bukowina, Galkie, Moravie en Ilalie. Wij moeten onze aandacht vestigen op de streken, waaruit
|
||||
|
|
||||
|
|
||
|
die dieren afkomstig ziju, de plaatsen, welke deze groote in-gevoerde treppen doortrekkeu, eu eindelijk, vooral op de laatste en het digtst aan Frcmkrijlc grenzende punteo, ahvaar zij aankomen (1). Wauneer men inderdaad eeaige buitengewone ümstandiglicden uitzoudert, zoo als de oorlogen gevoerd tusschen Rusland, TurJcije, Oost,enrijk, Pmlssen, Hongarije, Polen en zelfs Frankrijk, dan wordt dc nmdeipest, die in tijd van vrede in Midden- en Noordeliyz Rusland, Polen, Galicli!, de Bukowinat Hongarije, Oosienrijk, Pruisseti, Mo-ravie en zclfs Bo/teme uitbreekt, altijd medegebragt door de trausporten slagtossen , die naar de groote steden van gemelde staten liecntrekkeu. Ten cnnde zoo naauwkeurig mogelijk te zijn in ons verslag aangaande de groote bewegingen der slagt-ossen van het steppenras, liebben Avtj het werk van den Heer Spinoi,a , MiUhsiluncjcn iibet die Rinderpest, alsmede de onuitgegeven borigtcn , die wij aan de welbekende beleefdheid van dezen geleerdcu Hoogleeraai zijn verschuldigd, te hulp genomen. Om de jjlaatsen van uitgang, doorvoer en aankomst der transporten te doen kennen, hebben wij reeds vodr eenige jaren eene geographische kaart zamengesteld, ten dienste van de stndie der Runderpest in Europa. Deze kaart zal bij gelegenheid van deze lezing beter de körte geographische beschrijvingen kunnen doen volgen, die wij genoodzaakt zijn te geven bij do behandeling van het vaderland der runder-pest, en derzelver invoer in de plaatsen, die de ossen van genoemde transporten doortrekken. (Deze kaart is in 1852 onder ons opzigt geteekend door Megdin, een zeer händig teekenaar, destijds kweekeling aan de school te Alfort, thans veearts) (ä).
(1)nbsp; Voor dea invoer het zij van vee, of van vet, huiden, hoornen en klaauwen is deze kennis voor Nederlaud van belang, doch niet alleen het kennen der plaatsen, die het digtst aan ons land grenzen, maar vooral van alle die plaatsen waar ook uitvoer over zee plaats heeft.nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;Hd.
(2)nbsp; Aan de vaardigheid van den Heer Wmiz hebben wij de hierbij gevoegde kaart te danken, terwijl de ijverige enhulpvaardigeredaetie
|
||
|
|
||
|
|
||
|
4
De letter T op deze kaart duidt hat oorspronkeliik vader-land der spontane runderpest in Ztdd-, Oost- en Wesb-Ttnsland aan. De letter T met een ? duidt de plaatsen aan, waar het vee zijne voorbeschiktlieid tot spontane aandoening door de Eunderpest schijnt te verliezen.
De kleine ossen op de kaart voorgesteld met 1deg; naar bo-ven en binnen omgebogene horens, beteekenen het ras der steppen en de streken waar het wordt voortgebragt, en 2deg; die met horizontale, lange en aan hunne punten een weinig naar buiten omgebogene horens, duiden de plaatsen aan, waar het Hongaarsche ras Yoornamelijk wordt geboren en opgevoed. De lijnen van de eene naar de andere plaats getrokken, toonen de wegen aan, die de slagtossen der steppen volgen, vooreerst naar zekere groote markten van ZvÄä-Rusland, vervolgens naar de provincien, waar zij vetgemest, en eindelijk naar de ste-den, waar zij geconsumeerd worden; namelijk ten noorden in Noord-Smland, ten westen in Polen, de BuJcoivina, Galicie Oostenrijh, Sllezie, Moravie, Neder-Oostenrijk en zelfs in Boheme, en na de Karpathen te zijn overgetrokken in Tran-sylvanie, Songarme en Neder-Oostenrijk. Dezelfde lijnen duiden ook den weg der Hongaarsche slagtossen aan, hetzij naar Weenen, hetzij naar de Oostenrijksche bezittingen in Italie.
Men weet dat de Karpathen eenen uitgestrekten haken cirkel vormen, waarvan de opening naar het zuiden gekeerd is. Binnen den omvang van dit groote hoefijzer zijn gelegen: een gedeelte van Neder-Oostenrijk, Hongarije en Transylvania, en aan gene zijde dezer bergen, wier kruin altijd met sneenw bedekt is, liggen ten noorden Galicie en verder Polen, ten noordwesten Silezie, ten noordoosten Volldjnie, ten oosten de Bukowina, met hareschoone bosschen, Podolie, Moldavie, Bessalarie en op meer verwijderden afstand, de steppen van
van dit Tijdschift deze kaart eene belangrijke verbetering heeft doen ondergaan, door haar de dubbele groottc te geven van de oorsprou-kelijkc.nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; Hj).
|
||
|
|
||
|
|
||
|
Klein- en ZuidrRusland, ten zuiden, eindelijk, de Donau-provincien van Europeesch Tarkye, Walachije, Bulgarye, Servie en Bosnie. Sommige der genoemde aan deze en geae zijde der Karpathen gelegene landen, brengen meer bepaal-delijk het rundvee voort, terwijl de anderen het verbruiken.
De plaatsen, waar het voortgebragt Avordl, zijn nog heden Uongarije, Moldavie, Walachije, Klein-Rnslanä, het zuide-lijk gedeelte van West-Rnsland en Zuid-Ruslanä.
De plaatsen, waar hetverbruikt wordt, zijn meer bijzonder de OostenrijJcsche staten, Polen, Groot-Rusland en Bal-tisck-Rzisland.
Gedurende den zeer langen togt, welken de dieren nit de landen huuner afkomst naar die van hun verbruik moeten doen, worden de ossen van het steppenras veelvuldig door de runderpest aangetast, en nit deze plaatsen van doorvoer ver-spreidt zij zieh dikwijls verre om den veestapel te verwoes-ten. Het is dus van hoog belang de plaatsen van uitgang of afkomst, van verbruik, en de voomaamste wegen, die de transporten volgen, te doen kennen. — (Zie de kaart.) —
1deg;. Landen aan deze zijde der Karpathen.
A. Uongarije — Omstreeks het midden der 16e eeuw beschouwde men Hongarije als de voomaamste plaats der veeproduetie van Oud-DuitscMand en Italie. Men heeft kun-nen schatten, dat destijds meer dan 80,000 slagtossen den weg naar Weenen volgden , terwijl de transporten naar Ralie een bijna even zoo aanzienlijk aantal uitmaakten. Hongarije was te dier tijde met steppen of uitgebreide weilanden be-dekt, en in deze uitgestrekte vetweiden , die door de groote, talrijke en zeer bogtige stroomen van dit rijk besproeid worden, wordt de afstammeling der groote steppenfamilie, het Hongaarsche ras , geboren, vermeuigvuldigd en in aanzienlijk aantal vetgemest.
In den loop der 17e eeuw vormde dit beroemde ras groo-
|
||
|
|
||
|
|
||
|
6
|
||
|
|
||
|
tendeels de transporten van levensmiddeleu der Oostenrijksche legers, gedurende den Oostenrijkscheu Successie-oorlog eu den zoogenaamden zevenjarigeu oorlog (1740—1763), en het werd niet zonder grond beschuldigd, de runderpest in Italie, DtdtscMand, Holland, Vlaanderen en Fmnknjk verbreid te hebben.
Gedurende de regering van Maria Theresia van Oosten-rijk, en voornamelijk na den laatsten oorlog van Jozef II tegen de Türken, kwamen vele Duitsche kolonisten zieh in Hongarije vestigen. Deze begonnen de steppen le bebouwen, en kreiden een ruim aandeel in de landbou\vverbeterin.'gt;en van Hongarije. Weldra werdeu groote, uitgestrekte, onbebouwde grondeu of steppen, die tot da fokkerij van het rundvee dienden, in voor den graanbonw geschikte velden omgezet, en van dit tijdstip af klom ook bet cijfer der Hongaarsclie bevolking op eene merkwaardige wijze. De uitvoer van vee naar DuilscJdand en Ilalie begon door deze beide vereenigde oorzaken achtereenvolgens van jaar tot jaar op eene gevoelige wijze te verminderen, zoo dat zij zieh omstreeks het einde der 17deg; eeuw reeds alleen tot Boamp;emen, Mbrame, Oostenriji en bet oosten van Ilalie bepaalde. Opmerkelijk is het, dat sedert deze groote landbomvverbeteringen in Hongarije, de constitutie van hot steppenras van dit rijk gewijzigd begon te worden, en de voorbeschiktheid van dit ras tot spontane aandoening door dc runderpest langzamerhand, in een tijd-van 25—30 jaren, verdween.
Gedurende de oorlogen van Franlcrijk tegen Oostenrvjk, Pmisxen eu Ruslawl, die elkander onder de repnbliek, het consulaat en het keizerrijk opvolgden (van 1793—1815), had er een aanzienlijke uitvoer van Hongaarsclie ossen ter voorziening van de Oostenrijksche staten en Ilalie plaats. In 1803 beliep het aantal 150,000 stuks.
Na 1815 echter, toen eene algemeene vrede in Europa tot stand kwam, waren voov-Aüv.vH^k Prnlssenen Silezie,Aoch ook Moraoie en Bohemen, ten gevolge van den grooten
|
||
|
|
||
|
|
||
|
vooruitgang zoowel in den laudbouw als in de veefokkerij in deze staten, in staat de ter consumtie benoodigde runderen zelve op te leveren. Van een anderen kant ondcrging in Oostenrijk de landbebouwiDg eene niemve veraudering. Eene aanzienlijkehoeveelheid steppengronden, die tot dientijd toe met rundvee bedekt waren, werden bebomvd en tot den bouw van granen en voedzaine wortels gescliikt gemaakt, en men zag aclitereenvolgens, door de opvoeding en vermenigvuldiging van het wolvee, liet rundvee vervangen. De fokkerij van het Hongaarsche vee werd daarenboven nog veel vemiiuderd, üoor dat van dit tijdstip af groote landeigeuaars vele merinos-kudden lieten invoereu, en de reeds verbeterde inlimdsche rassen daardoor een edeler bleed verkregen. Men heeft inderdaad kunuen be-#9632;wijzen, dat gedurende 25 jaren de invoer van jaar tot jaar vermiuderdc, en men v/eet thans dat het aautal rundvee nit Hongarije afkomstig en in Oostenrijk, voornainelijk te Weenen ingevoerd, niet meer dan 50,000 stnks bedraagt. Dit vee is afkomstig uit de wel bebomvde streken van alle deeleu van Hongarije, maar voornamelijk uit de viitgestrekte steppen of natuurlijke weilanden, die van het noorden tot liet zuiden, tusschen den Do7ifm, de Theiss en een gedeelte van den oostelijken oever dezer rivier zijn gelegen. Zij makeu het uitgestrekte grondgebied uit, dat met de stad Segedln. in zijn midden, tusschen de steden Peterswardein, Temesvar, Äracl, Gijula, Festh en den Donau, ligt. (Zie de kaart.)
Op de plaatsen hunner afkomst en ook op die van ver-i-nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; koop en aankoop worden de diereu tot troepen vereenigd,
die twee groote hoofdlijneii volgen. Yan den eenen kant trekken zij naar het noordwesten of naar Oostenrijks hoofdstad, van den anderen kant naar het zuidwesten of naar Ägram. (Zie de kaart.)
De transporten, die de eerste lijn volgen, 20—25,000 ossen sterk, gaan naar Bude, Pesth, Comorn, Presbmg en Weenen, welke laatste groote stad jaarlijks meer dan 20,000 Hongaarsche ossen voor haar eigen onderhoud noodig heeft.
|
||
|
|
||
|
|
||
|
8
Bij uitzonderiug trekken eenige transporten Weenen voorbij, en worden tlians längs de ijzeren wegen naar Brunn, Olmütz en Praag vervoerd.
De troepen, die de tweede zuidwestelijke lijn volgen, trekken eerst den Bonau en de Brave over, dan door Bgratn en rigten zieh vervolgens naar de militaire grenzen van Croatie; daar verdeelen zij zieh om Istrie en het oostelijk gedeelte van het Lombardisch-Venetiaansch koningrijk te voorzien. 20--25,000 Hongaarsche ossen volgen deze rigting, om in in Ayram, Laijhach, Carlstadt, Triest, Ucline, Venetie, Trevisa, Belluna en andere groote naburige steden ter con-sumtie te dienen.
Het blijkt dus dat de haudel en het vervoer van Hongaarsche ossen buiten Hongarije thans zeer beperkt is, en zieh slechts tot aan de grenzen der Oostenrijksche monarchie uitstrekt. Eene belangrijke omstandiglieid, waarop wij hier de aandacht moeten vestigen, is, dat dit vervoer in de tegen-woordige dagen slechts tot op een grooten afstand van de Eransche grenzen plaats heeft, en dat bovendien het Hon-gaarsehe vee, zoo als wij reeds hebben aangemerkt, de vroeger aan Jietzelve toegekende voorheschiktheid, om spontaan door runderpest aangedaan te worden, heeft verloren. Deze beide daadzaken zijn lioogst belangrijk.
B. Transylvanie. Het is gelegen aan het oostelijk uiteinde van de opening van den grooten halven cirkel, die door de Karpathen gevormd wordt en bij gevolg ten noorden, oosten en zuiden door deze bergen omringd. In dit ongelukkige met groote bosschen bedekte land worden, nit lioofde van de weinige weiden en de weinig uitgestrekte bebouwbare gronden, niet veel runderen gefokt. Deze provincie ontvangt daaren-tegen transporten ossen nit Moldavia en IFalachije en zelfs uit Znid-Iinsland. Sommige dezer ossen voorzien de voor-naamste steden van Transijlvanie; de overigen rigten zieh naar Pest, Bude en Weenen. (Zie de kaart).
|
||
|
|
||
|
|
||
|
2deg;. Landen aan gene zijrle der Karjpathen.
C.nbsp; Be Donauprovincien. le. Walacldje. Het ligt ten zuiden der Karpathen en wordt door den loop van den Donau be-grensd; het levert slechts eene geringe lioeveelheid vee aan de Oostenrijksche staten. De kleine transporten uit deze schoone en rijke provincie afkomstig, trekken de Karpathen over en geraken längs twee verscliillende wegen in Tran-sylvanie. Eenige rigten zieh naar Bodza-Pass (zie de kaart) om Oronstadt te bereiken, de anderen volgen den weg, die naar Timm-Pass voert en trekken naar HermanstadL De ossen dezer transporten voorzien de voornaamste steden van het zuiden van Transylvanie.
2deg;. Moldavie. Voor den laatsten oorlog der Russen tegen de Türken (1828), kon Moldavie jaarlijks 25 tot 30 duizend ossen naar de Oostenrijksche staten vervoeren, voornamelijk naar Bude, Pestk, Preshurg en Weenen. Volgens hare tegenwoordige grenzen levert deze Provincie thans slechts eene geringe lioeveelheid op. De ossentranspor-ten uit Moldavie trekken over Jassy naar het noorden, tre-den de Bukowina in, trekken de Karpathen over om Suc-rawa te bereiken, vervolgens de rivier Moldava door, en komen längs Borgo-Pass in Transylvanie. Van daar trekken de troepen door Bistritz naar het westen en komen in de provincie Klauzenhurg. Een klein gedeelte dezer transporten, hoofdzakelijk den weg der Hongaarsche ossen volgende, gaat naatGross-}Fardein,Bebreczin, Bude, Cornorn, Peslh, Pres-lurg en Weenen.
Een ander klein gedeelte afkomstig uit de noordelijke punt van Moldavie begeeft zieh naar Bojan en geraakt längs de wegen van Galicie naar Olmütz en zelfs naar Weenen.
D.nbsp; Rusland. In geheel Busland heeft hetzij door de transporten , hetzij ter consumtie, eene aanzienlijke beweging van rundvee plaats. Deze groote verplaatsingen geschieden van het oosten en zuiden naar het noorden en westen.
|
||
|
|
||
|
|
||
|
10
1deg;. Beweging van heb nmdvee van het oosten naar het noord-westen. Vele honderd duizende runderen komen elkjaar uit de provincien, die zicli aan deze en gene zijde der Wolga tot aan de Uralisclie geborgten en het land der Kirghizcn of Kai-sacks uitstrekken, en de gouvernementen Saratoiv, Penza, SlmlirsJc, Orenlrvg, Perm en Toholsh bevatten. In troepen ver-eenigd of voor wagens gespannen, tot vervoer van koopuareu, trekkeu deze dieren naar do provincien van Groot-Budand en dienen daar ter consmntie voor de bevoiking der groote steden , vooral Moskau en Si. Petersburg.
2deg;. ISewegingtn van het slagtvee van het zuiden en zitid-oosten naar het westen. — Handel. — Plaatsquot;Ji van ver-koop. #9632;— Transporten u„r dieren. — Plaatsen van afkomst en consumtie.
Wij liebbcn geene j niste mededeeling kunnen verlcrijgen aangaande het aantal dieren, die in de nitgestrekte steppen van Zuid- Klein- West- en Oost-Rusland tot de slagtbank worden voorbereid. Dit aantal, dat wij zelfs bij benadering niet kunnen opgeven, moet verscheidene inillioeneu bedrageu. Vrij naauwkeurig weten wij echter, dat het slagtvee, dat jaarlijks uit de gouvernementen Ukraine, Tchernigow, Poltava Jekaterinoslaw, Kerson, Vol/djnie, Podolie en Bessarabie in-gevoerd wordt, in 't algemeen op 200,000 stuks geschat wordt.
In de Russische gouvernementen, die aan den voet der Karpathen zijn gelegen en VolJdjnie, Podolie, Ukraine en Bessarahiehoysiica., alsmedein de Bukowina en Galicie, die tot Oostenrvjh behooren, heeft de vetmesting in de weide en op stal plaats. Op beide wijzen kau zulks geschieden, omdat deze streken zeer goede weiden bezitten en granen, vooral koorn, aardappelen, mais en zelfs beetwortelen er overvloedig geoogst worden, terwijl er eene groote hoeveelheid uit de koorn- en aardappel-brandewijn fabrieken (jeneverstokerijen) te verkrijgen is.
Bijna al het slagtvee, dat gedurende den winter vetgemest
|
||
|
|
||
|
|
||
|
11
wordt, dient ter consumtie in de groote steden der Eussische provincien. Volhijnie alleen, #9632;\A'egens deszelfs ligging nabij Polen, brengt gedurende den winter zijne vette dieren naar Warscliau en Lublin. De venvijderde afstand der andere plaat-sen van oorsprong, zoo als Podolie en Bessarahie, de dikke sneeuwlaag die den grond bedekt en de sleclite staat der communicatiewegen, zijn even zoo vele hindernissen, die het vervoer der dieren naar Groot-Rusland en de Oostenrijksclie staten in den weg staan. Ue Heer Smnoi.a verzekert dat de dieren, die gedurende geheel het ruwe jaargetijde nit Volhijnie tot de digt aan Polen grenzende pvovincie, naar de groote markt te Praga gaan, er geheel afgemat en uitgeput van vermoei-jenis aankomen.
In de Eussische provincien van Klein- en Ztdd-Rudancl bevattende de gouvernementen Klein Tchernigoio, Ukraine Polfawa, Voroneje, Jehatcrinoslaw, Taurien, Kermt,Poäolie, alwaar het oog zieh in uitgestrekte steppen verliest, wordt het vee gedurende het goede jaargetijde in de weiden opge-voed en vetgemest. Dit talrijlce vee wordt gedurende de maanden Junij—November nit de weiden geliaald en verkocht, en vormt vervolgens de tronsporteu van steppenvee, die ter consumtie naar de groote steden van Groot-liiisland Polen en de verschillende noord- en westclijke staten van Oostenrijk vervoerd worden.
Het is dus eene dwaling te gelooven , zegt de Heer Spixola , dat de groote transporten van steppenvee naar de meest ver-wijderde streken gedurende het geheele jaar voortgaan: dit vervoer van slagtossen, wij herhaleu het nogmaals, dewijl het belangrijk is met betrekking tot de ontwikkeling der runderpest, heeft alleen gedurende de zes maanden van het schoone jaargetijde van Junij tot November, en nooit gedn-rende den winter, plaats. Hij die de wegen gezien heeft, welke het vee meet afleggen cm tot de plaats zijner besteraming te geraken, kan omtrent dit punt geeu twijfel meer opperen. De zeer aanzienlijkc afstand der plaatsen, de sneeuw die de
|
||
|
|
||
|
|
||
|
12
comimmicatie-wegen gedurende den winter bedekt, en de slijkige staat der wegen door den dooi en den voorjaarsregen vei'oorzaalct, makeu de transporten geheel en al onmogelijk. Alleen gedurende het schoone jaargetijde bestaat er dus mo-gelijkbeid het vee uit de steppen te vervoeren.
VerTcoop en veemarhten in de steppen gedurende den zomer.
Alle weken worden in de kleine steden van de Eussische gouvernementen der steppen, gedurende den zomer, veemark-ten geliouden. Deze kleine steden, zegt de Heer Spinola, worden veelvuldig door de bewoners der steppen bezocht, die er hunne producten ter markt brengen en de benoodigde inkoopen voor huislioudelijk gebruik gaan doen; zij hebben altijd spannen ossen bij zieh, en liet is niets buitengewoon, op deze weekmarkten 500—800 ossen en soms meertezien, voor sieden en rijtuigen gespannen.
Buitendien zwerven er onophondelijk in alle kleine steden en dorpen makelaars rond, die het vee aan de woningen der mindere landbouwers in de steppen opkoopen, naar de markten brengen en weder aan de kooplieden verkoopen. De joden zijn deze tusschenpersonentusschen de landbouwers en de kooplieden.
Uit deze in al de steppen verspreide plaatsen van verkoop en aankoop, worden de dieren naar meer aanzienlijke markten gebragt, die alle maanden in verschillende steden der steppen geliouden worden. Onder deze wordt bepaaldelijk die in de kleine stad Bellzij in Bessarabie genoemd, die druk bezocht wordt. De kooplieden komeu er een of tweemaal elkemaandvan alle zij den heen, en vele duizende ossen worden er verkocht.
Het hangt klaarblijkelijk van de geographische ligging der uitgangspunten af, of het vee naar deze of gene plaats ter markt gebragt wordt, maar onder de voornaamste markten, waar-heen in het begin van den zomer de dieren uit Klein- en
|
||
|
|
||
|
|
||
|
13
Zuid-Rusland, en uit de längs de oevers der Zwarte Zee en der zee van Azof tot aan den oever der Wolga gelegene steppen, vervoerd worden, zijn die iz Mizahetgradm Kerson, te Balta in Poäolie en te Berditc/iev in Fol/djnie de meest bezochte en aanzienlijkste. (Zie de kaart).
De gewigtigste dezer 3 groote markten is die te Balta, waarheen meer dan 500,000 ossen körnen.
TJit al deze vereenigingspunten, waar de verkoop der die-ren uit de steppen plaats vindt, wordt het slagtvee vervoerd:
1deg;. naar Oroot-Btisland;
2deg;. naar Polen;
3deg;. naar de noord en noordwestelijke staten van Oostenriß.
1deg;. Fervoer naar Groot- West- en Baltisch-Rusland. — Men schat bij benadering dat van de 200,000 stuks vee, die de transporten slagtossen zamenstellen, welke jaarlijks uit de provincien van Klein- Zuid-Busland komen, 120,000 stuks naar het noorden in de provincien van Groot- Westen Baltisch Rusland worden vervoerd.
Deze dieren voorzien de groote steden bepaaldelijk Scher-nigow, Mohilew, Toula,Kalouga,MosJmi,, Smolensk, Vitebsk, Vilna en anderen. Een zeer klein gedeelte bereikt St. Petersburg. (Zie de kaart.) Dit vervoer heeft alleen gedurende het schoone jaargetijde van Junij tot November plaats.
2deg;. Fervoer naar Polen. — De russische provincien Po-dolie, Ukraine en Vol/djnie, die digt bij Polen zijn gelegen, leveren 's jaarlijks ongeveer 20,000 stuks slagtvee aan de groote steden van Polen en wel voomamelijk aan Warschau en Lublin. Gedurende het geheelejaar heeft dit vervoer plaats. Des zomers bestaan de transporten hoofdzakelijk uit weide-ossen af komstig uit de genoemde provincien eu uit een klein gedeelte van i?(?,wlaquo;möze, waarbij zieh alsdan nog eenige transporten uit de steppen van Klein- en Zuid-Ruslarul voegen.
Het middelpunt van zamenkomst dezer laatste transporten is de stad Staro-Constantinow, gelegen in Volhijnie nabij
|
||
|
|
||
|
|
||
|
14.
Podolie en op zeer geringen afstand van de grenzen van Galicie. Van deze plaats trekken de genoemde transporten, alsmede die, welke uit Volhijnie komen, naar Doubno, Kovel en treden door Wloäawa Polen binnen. Door deze laatste stad komen er 'sjaarlijks ongeveer 17,000 stuks. De andere kantoren van invoer zijn Terrespol, waarlangs er ongeveer 3,000 binnentreden.
Te Wlodcnva verdeelen zieh de transporten in twee takken. De aanzienlijkste troepen gaan Noord Westwaarts naar de groote markt van Praga, om Warschau te voorzien, de andere minder talrijke troepen gaan zuidwaarts naar de stad Lublin.
3deg;. Vervoer naar de OostenrijkscJte staten.
Zuid- Klein- en JFest-Rusland en wel voornamelijk de Russische gouvernementen Volhijnie, Ukraine, Kiew, Poltawa, Jelcaterinoslaw, Podolie en Bessarabie, leveren volgens eene algemeene schatting ongeveer 60,000 slagtossen aan de voor-naamste steden der Oostenrijksche staten.
Dit vervoer begint in Junij en eindigt in November. De transporten bestaan hoofdzakelijk uit steppenossen en deze zijn het, die de Runderpest in de westelijke, het digst aan Franhrijk grenzende Oostenrijksche staten overbrengen. Het is dus van veel belang om hier de uitgangspunten van aan-komst zoo naauwkeurig mogelijk op geven.
Afhankelijk van de ligging der uitgangsplaatsen , volgen de dieren uit de steppen verschillende wegen om de grenzen van de onderscheidene Oostenrijksche staten te bereiken, doch allen vloeijen naar twee ingangspunten zamen, het eerste in Brody, eene stad in Gallicie, op de Grenzen van Vol/djnie, het ander Bojan in de Bukowina op de grenzen van Podolie. (Zie de kaart).
1deg;. Invoer door Gallicie. AVij hebben reeds gezegd dat Staro-Constaniinow het punt van zamenkomst is van het grootste aantal ossen, die uit Russische provincien komen en voor Polen en de Oostenrijksche staten bestemd zijn. Dit is ook het punt van zamenkomst der steppenossen, die Gal-
|
||
|
|
||
|
|
|||
|
|
15
licie rnoeten biunentreden eu vandaar trekken de transporten naar de grenzen van Galllcie. De aanzienlijkste trekken Vol-hijnie door, komen te Radzivilo en eindelijk te Brody, (zie de kaart). De andere minder talrijke troejien trekken door Podolie en Bessarahie en komen in Galieie längs Volozisha, Husiatin en Choczim of Khotin. Van deze doorgangspunten af trekken de transporten verder over Tamo pol, Lemherg gt; BocJmij, KraJcau, endringen door Tesschen Moravle binnen. Nog voor weinig tijd drong een vrij groot aantal troepen die tot Teschen gekomen waren, door Pruissisch Sllezie Pruissen binnen, en werden naar de markt te Srieg gevoerd , (zie de kaart); dewijl echter Pruissen thans zelf vee genoeg ter zijner consumtie fokt en vetmest, en dat het bovendien een kantoor van quarantaine van 21 dagen heeft opgerigt, en zeer gestrenge gezondheidsmaatregelen ten opzigte van het vee der steppen heeft voorgeschreven, worden thans slechts bij nitzondering kleine troepen naar de markt te Brieg gevoerd en in Pruissisch Silezie verbrnikt.
2deg;. Invoer door de Bukowina. Het voornaamste punt van invoer der Eussische steppenossen, die uit Podolie en Zuid-Rusland komen , is Bojan, waar jaarlijks , volgens den Heer Spinola, 40—50,000 stuks vee doortrekken. Daar gaan de transporten de Pruth over en scheiden zij zieh; sommige rigten zieh naar Galieie, de overige naar Transylvauie.
De aanzienlijkste troepen, 25 — 30,000 stuks jaarlijks , gaan naar Sadognra, trekken längs de noordelijke helling der Karpathen Gallicie door, voorzien de voornaamste steden op hunnen doortogt en komen te Krakau en te Tesclier, al-waar wij ook de transporten, längs Brody, Husiatin en Choczym binnengetreden, hebben zien aankomen. Van Te-sclien worden de troepen naar Olmiitz gevoerd en daar ver-deelen zij zieh in tweeen: eenige trekken naar Bohemen, en komen te Praag; deze naderenhet digst FranhrijTc; de overi-gen gaan naar Brunn in Moravie en eenige omliggende steden , en leveren eindelijk nog aan Oostenrijks hoofdstad.
|
||
|
|
|||
|
|
|||
|
|
||
|
16
De minst aanzienlijke transporten, 's jaariijks ten getale van 8 — 10,000 ossen sterk, die zieh van .ÄyaK zuid-westwaarts rigten , vereenigen zieh in de Bukowina (zie de kaart), trekken de rivier Sereth over eu de stad van denzelfden naam door, bereiken Suczawa, trekken bij Borgo-Pass de Kartpathen over en komen in Transylvanie. Deze ossen voorzien de steden der noorclelijke comitaten van Transylvanie eu voor-namelijk van Claiisenhurg. Eenige troepen dringen echter in Hongarije (zie de kaart) en dienen met de ossen, die regt-streeks uit Hongarije komen , ter consumtie in de steden Btiäe, Pesth, Presburg en Weenen.
Steunende op de meeningen der mannen, die zieh met de ernstigste studien der runderpest hebben bezig gehenden, moeten wij thans nog handelen over de oorsprongspunten dezer vreesselijke ziekte, het veeras dat er bijzonderlijk spon-taan door aangetast schijnt te worden, de voornaamste oor-zaken die ter verspreiding der ziekte in verwijderde streken bijdragen, en de gezondheidsmaatregelen die bepaaldelijk in Pmissen en Oostenrijk zijn genomen, om de uitbreiding en de verwoestingen dezer ziekte legen te gaan; vervolgens zul-len wij vooral opgeven, of wij in Frankrijk de komst eener ziekte te vreezen hebben, die altijd epizoötisch heerschende, met regt als de verschrikkelijkste en verderfelijkste onder die, welke het rmidvee aantasten, kan worden beschonwd.
Oorsprongsplaabsen der liimäerpest en de maatre-gelen daartegen door nalmrige Staten.
In weerwil van de ijverige en geleerde nasporingen, die in Zuid-, Oost-, West-Busland door Loeinzer , Prof. Spi-nola en Haupt, met betrekking tot de veelvuldig onder het steppenras heerschende runderpest, in het werk zijn gesteld, bestaat er altijd nog eenige twijfel over de oorsprongspunten dezer ziekte, of de plaatsen nvaar zij haar ont-staan neemt.
|
||
|
|
||
|
|
||
|
17
Ue Heer Haupt, Opper-Veearts te Mokou eu schrijver van een merkwaardig werk over de ziekteu der huisdieren van Siberie en Zuicl-Rusland, in 1845 uitgegeven, en van eene zeer belangrijke verhandeling over de steppen van Zuirl-Riis-land, uitgegeven in 1854, in het Mayasin des Veterinaires ällemands, bevveert dat de runderpest spontaan zoude ontstaan in de noord-oostelijke steppen der Kirghizen, gelegen ten zuiden en ten oosten der Uralisclic geborgten tusschen de Caspische zee en het groote meer van Aral. Het zijn de steppen van Astrakan, Sarratow, Kaukasus, de Dorische kozakken, Taurien, Kerson, tfekaterinoslaw en misschien ook, voegt de Heer Haupt er bij, die van Poltawa, Ukraine, Voroneje en Koursk.
De runderpest zoude zieh nooit onder het talrijke vee der meer noordelijke steppen in de gouvernementen Tomsk en Tobolsk in Siberie vertoond hebben.
De Heer Haupt zegt verder, dat de dieren in de Krim% Bessarabie, Moldavie, Podolie en Volhynie eene geringe, doch niet geheel te ontkennen voorbeschiktheid bezitten, om spontaan door de runderpest aangedaan te worden.
Volgens dezen geleerden veeartsenijkundige, die gedurende 6 jaren in het gouvernement Jekaterinoslaw zijn verblijf gehad heeft, zouden de dieren in deze streken en bepaaldelijk in de landen, die de Dnieper besproeit en nabij de monden van dezen grooten stroom zijn gelegen, bijzonderlijk door eene boosaardige rotkoorts worden aangedaan. Hij heeft deze ziekte in 1845 beschreven, doch in 1854 heeft hij haar beschouwd als eene larvate runderpest, die het karakter der ware pest, of in den loop der ziekte, of wel en voornl door aanraking (contact) met vreemde dieren, kau verkrijgen.
Lobinzer, schrijver van eene merkwaardige verhandeling over de runderpest, in 1831 in Pruissen in het licht versehenen, en Spinola, voomaam hoogleeraar aan de vee-artsenijschool te Eerlijn, beiden naauwkeurige waarnemers die in 1844 de runderpest in Znid- en IFest-RusIand zeer
|
||
|
|
||
|
|
||
|
18
|
||
|
|
||
|
emstig bestudeerd hebben, erkennen met deu lieer Haupt, dat de runderen der uitgestrekte steppen, die zicli van de Uralische gcbergten tot aan de zee van Azof, de Caspl-sche zee en liet groote zoutmeer van Aral uitstrekken, wer-kelijk eene voorbescliiktlieid bezitten om spontaan door de runderpest aangedaan te Avorden; doch volgens lien vertoont zieh deze voorbescliiktlieid insgelijks onder het steppenvee van Zuid-Rusland eu wel voornamelijk onder dat in de streken, die in de nabijheid der Zwarte zee, de zee van Azof of längs de Dniester, de Dnieper en de Don, die in deze beide zeeen uitloopen, zijn gelegen.
Ziedaar volgens de jongste oorkonden de oorsprongspunten der runderpest, of met andere woorden, de provincien waar het rundvee de bijzondere voorbescliiktlieid bezit, om door de runderpest aangedaan te -worden.
Maar welke zijn de oorzaken die deze voorbeschiktheid te #9632;weelaquo;; brennen?
Bij gelegenheid dezer lezing, willen wij geenszins de me-nigvuldige meeningen aangaande de voorbeschikkende en ge-legenheidsoorzaken dezer ziekte aauhalen en overwegen. Wij willen alleen doen opmerken, dat in die streken, waar dein-woners een vast verblijf hebben, waar de weilanden der steppen in bouwlanden met grauen, worteis en voedzame knol-gewassen zijn herschapen, waar de veeteelt verdeeld wordt in de fokkerij van wol en hoornvee, en waar dit laatste onder afdaken (hangars) of in stallen beschutting vindt tegen de groote zomerhitte en de strenge winterkoude, dat aldaar de voorheschihlheiä tot spontane aanäoeniny voor de runderpest verzwaM en eindelijk verdwijnt. De waarueming heeft ten opzigte der runderen uit de Hongaarsche steppen aan het licht gebragt, dat inderdaad de noodlottige voorbeschiJctheid, die deze eertijds hezaten , .zoo als wij reeds hebhen opgemerJct, sedert de laatste 30 of 35 jaren niet meer wordt waarge-nomen. De waarnemingen hebben ook in onze dagen reeds geleerd, dat het hoornvee van Volhynie, Podolie, Moldavia
|
||
|
|
||
|
|
||
|
19
en Bessarabie, hoewel het van zeer nabij tot het zuivere steppenras van het middelpunt van Zuiil-Rusland behoort, dezelfde voorbescliiktheid verloren heeft, sedert de landbouw vodr 20—23 jaren in deze provincien zeer aauzienlijke vor-deringen heeft gemaakt.
. Men kan dus niet zonder grond veronderstellen, dat de over 't geheel nog oubebouwde (steppen), of wel de weiuig of siecht bebouwde, staat der Zuid- en Oost-Russische provincien, bepaaldelijk Ästrakan, de Kanhasus Turkestan, de overstroomde en zoute gronden, die de zee van Azof, de Caspische zee en de zee van Aral omringen, de meer of minderbesmette delta's van de Bog, de Dnieper, de Don en de Wolga, (Je jaarlijksclie overstroomingen dezer rivieren en der talrijke wateren die er in uitloopen, het verblijf der runderen in de steppen het geheele jaar door, de somtijds verre landverhuizingen, die het vee der Nomadische volkstammen van Asbralcan, den Kaukasus en Turkestan moet ondergaan, en de versehillende ontberingen, waaraan de dieren blootstaan, even zoo vele oorzaken zijn, die op de constitute van het vee inwerkende, hetzelve voorbeschikt maken cm spontaan door de Eunderpest aangedaan te #9632;worden.
AVij zeggeu dat wij zulks als zoodanig mögen veronderstellen, want wij kimnen niet nalaten op te merken, dat de runderen die de savannen, de pampa's der heete luchtstreken van Amerika hewowea, alwaar het veejaarlijks de vreesselijkste ontberingen van honger en dorst en de onophoudelijke kwel-lingen der insecten te verduren heeft, dat de runderen die geboren en opgevoed zijn in moerassige en dikwijls overstroomde streken, zoo als de delta's van den Ganges , den JVijl en Camargue en de Pontijnsche moerassen, alwaar zij de scha-delijkste rottingproducten of moerasuitwasemingen inademen, evenwel niet de voorbeschiktheid bezitten om spontaan door de Runderpest te worden aangedaan.
De bijzondere ziekten aan de ongezonde delta's eigen, zijn de pestbuilachtige aandoeningen (affections charbonneuses),
|
||
|
|
||
|
|
||
|
20
waaraan jaarlijks in den zomer een groot aantal dieren ster-ven. Deze zielcten tasten, onafhankelijk van de mnderpest, ook de runderen in Zuiä-Rwsland aan, welke de ongezonde gronden der delta's van den Dnieper en de Wolga en der modderige en zoutige kusten van de stinkzee, van de Cas-pische zee en van de zee van Aral bewonen.
De Heer Haupt, die talrijke en zeer belangrijke naspo-ringen aangaande de primitieve oorzaken der Kunderpest ge-daan heeft, en die met gelecrdlieid de meeningen der beste schrijvers over de aetiologie dezer ziekte naauwkeurig heeft onderzoclit, komt ten slotte tot hetbesluit, dat de oorzaken, die de runäerpest ander de dieren der steppen spontaan doen ontstaan, geheel en al onbekend zijn.
Deze hoewel zeer uitsluitendemeening,stemt evenwelover-een met die van geneeslieeren en veeartsenijkundigen, welke stellig aannemen, dat bet verschijnen van vele epidemiscbe ziekten onder de menschen en van vele epizoötische onder de dieren dikwijls bet gevolg is van eene nog onbekende ziektekundige constitntie.
Welk duister de oorzaken der voorbeschiktheid van het steppenvee tot spontane aandoening door de Runderpest ook schijne te omhullen, zeker is het, dat volgeus de verzeke-ring van eenige welonderrigte schrijvers de Runderpest dikwijls jaarlijks de runderen dier provincien aantast, waar deze diereu er eene meer spcciale voorbeschiktheid toe bezitten, zeker is het, dat de ziekte zieh door besmetting dikwijls zeer verre verspreidt, zeker is het nog, dat de epizootic in alle plaatsen, waar zij uitbreekt, groote sterfte veroorzaakt. Niet minder stellig tevens schijnt de ziekte ook toevallig te ontstaan uit vele voorwaarden, waaraan de werk- en slagtos-sen ondeiworpen zijn. De kennis dezer laatste voorwaarden is van gewigt en wij gaan er ons derhalve mede bezig houden.
Alvoreus de steppenossen worden vetgemest, bezigt men ze tot het vervoer van alle handelswaren, zoo als graan, wol .gedroogde huiden, vet, hoornen, runderhoeven van Groot-
|
||
|
|
||
|
|
||
|
21
Klein- en Zuid-Rusland naar de groote handelshaven Odessa.
Deze transporter! zijn zeer talrijk, zegt de Heer Spinola. Gedurende geheel het schoone jaargetijde ziet men een, twee en drie koppeis ossen voor eene kar gespannen, de uaauwe-lijks onderscheidbare wegen in de steppen tot op de plaats hunner bestemming bij dagreizen all eggen. In den winter zijn deze transporten, uit hoofde van den sneeuw en de siechte gesteldheid der wegen, zeer zeldzaam en geschieden zij met paarden.
De llussische ossendrijvers, die deze gespannen moeten mennen, zijn behend onder den naam van Tschumach. Een Tschumack voert twee of drie zulke voertuigen. Dewijl men in de sclioone dagen van verschillende plaatsen vertrekt om zicli allen naar dezelfde stad, die tot stapelplaats voor den handel dient, te begeven, is het geene zeldzaamheid een groot aantal dezer voertuigen te ontmoeten, die eene lange lijn vormen en elkander als ware karavauen opvolgen.
Zoo ziet men des zomers op de wegen naar Odessa 50 tot 100 voertuigen op eene lijn, of zeer weinig van elkander verwijderd. Deze keeren met zeezout beladen van Odessa, terug en vervoeren dit artikel van eerste behoefte naar het middelpunt en het westelijk gedeelte van het Russisch rijk.
Volgens Sot.ogub, adjunct-veearts (medecine-veterinaire assesseur) te Kamenetz-PodolsJc, wordt een raillioen ossen tot deze transporten gebezigd.
Hoewel de steppenossen van Zuid-Eusland sober en gehard zijn, goed loopen en gewoon zijn aan de ontberingen en sterke verraoeijenissen, staan zij gedurende deze lange en vermoeijende reizen aan spontane aandoening der Euuder-pest bloot.
Die ossen, welke de levensmiddelen der llussische legers vervoeren, en in oorlogstijd aan been- en weertogt ouder-worpen en aan de nadeelige atmospherische invloeden en ontberingen van voedsel en drank blootgesteld zijn, die dieren kunnen, onder den invloed dezer gelegenheid en op de voor-
|
||
|
|
||
|
|
||
|
22
beschiktheid werkende oorzaken, de Eunderpest doen uitbreken.
Volgeus eene hooge autoriteit, Lorinzeb, werden in den
oorlü'i- der Küssen testen de Türken in 1828 en 1829 de
Onbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; O
ossen der Tschumacks opgceisclit, om het zware belege-ringsgeschut uit de provincie Kiew tot in Bessarahie ie slepen; deze eueren leden op dezen togt allerlei vermoeijenis-sen en ontberingen, werden door de Runderpest aangetast en verspreidden haar op linnnen doortogt. Uit deze eerste plaats van besmetting verbreidde zieh, volgens Loeinzeu, de ziekte in Moläavie, Walaohije, BuJgarie en in al de provincien van Europeesch Turkije.
Ik zal herinneren dat volgens den Heer Haupt 'sjaarlijks 600,000 slagtossen Zaid- en West-Musland veiiaten, om de gi'oote steden van het midden en noorden des rijks te voor-zien, en dat volgens Spinola 200.000 dezer dieren de westelijke grenzen van Ruslanä overtrekken om naar de groote slagtveemarkten van Polen, Galicie, Moravie, Neiler-Ooslenrijh en zelfs Bohemen vervoerd te worden. Welnu, de steppenossen , die reeds voorbeschiktheid tot de Eunderpest bezitten eu overigens aan de veelvuldige atmospherische wis-selvalliglieden blootgesteld worden, zijn gedurende deze zeer lange togten van 200—600 mijlen, op sorntijds door den herfst-regen doorweekte en door de hoeven der dieren doorwoelde wegen, door deze ziekte aangetast.
Ziedaar volgens de meaning dier mannen, welke de Eunderpest speciaal bestudeerd liebben, de drie groote aetiologische voorwaavden, waaronder in tijd van vrede, mnar vooral in tijd van oorlog, de Eunderpest onder het werk- en slagtvee der steppen zonde ontstaan.
Bij deze drie werkelijk boslisseude toevallige oorzaken moefc men nog eene vierde voegen, die magtig en wcrkzaam is, altijd op nieuw wordt daargcsteld, en wier inwerking niet oplioudt, namelijk de besmetting , welke de ziekte verspreidt en aan gezonde dieren meded^'U. De^e be-metting viud plaats, of wel door de betrekkingeti die cv tasschen de gezonde en
|
||
|
|
||
|
|
||
|
23
de zieke dieren bestaan, of wel door de overblijfselen van lijken, de spijzen die de zieke dieren niet wilden opnemen , het strooisel en andere voorwerpen die de smetstof kunneu vastleggen, bewaren en verre overbrengen, of wel eindelijk door de atmosphensche lucht, welke beladen is met vlugtige smetstoflen, die uit de zieke dieren of de lijken voortkomen, op verre afstanden door den wind worden weggevoerd en aldus het kwaad verspreiden. (?)
Wanneer de runderpest onder de steppenossen uitbreekt, wordt zij door besmetting in de uitgestrekte weilahden onder het vee verspreid, de spannen ossen der Tschumacks, welke op hnnne heen en terugreis naar en van Odessa eene aan-zienlijke uitgestrektheid lands doortrekken, verbreiden de ziekte in verre streken.
In oorlogstijd wordt zij door de ossen van de approviande-ringsparken der legers ook onvermijdelijk naar alle plaatsen, waar de troepen doortrekken of verblijf houden, overgebragt.
In tijd van vrede breiigen de troepen steppenossen, die voor Moshou, Wilna, Simlenhs en zelfs Sb. Petersburg be-steind ziju, de ziekte over naar de provincien van het mid-delpunt van Groot-Rusland en van HaUisch-Huslanä.
De troepen die de wegen ten noorden der Carpathen volgen brengen de ziekte in Galicie, Oostenrijksc/i Sllezie, Moravie, Boheme en in sommige gevallen in Pruissisch Sllezie; die welke de wegen ten zuiden dezer groote bergen volgen, brengen haar in Transyluanie, Hongarije en Ooslenrijk.
De troepen, eindelijk, die voor Warsclian. cn Lvhlin bestemd zijn, en de russische grenzen to Vloäowa overtrekken, brengen haar in Polen.
Volgens Spixola zoude de runclcr])est, die nu sedert meer dan een janr onder de ossen in Polen heerscht, en tot heden 1 Januarij 1856 toe groote steifte onder het vee heeft veroorzaakt, er heen gebragt zijn, even als zulks immer het geval is, door de slagtossen van het steppenras uit Zuiä-Rmlancl, welke bestemd zijn voor Warschau en Lublin eu
|
||
|
|
||
|
|
||
|
24
|
||
|
|
||
|
ongetwijfeld ook voor de (1) groote russische legerkorpsen, die op de oevers der Baltische zee zijn zamengetrokken.
De runderpest verspreidt zieh onder het vee in Tolen met eene verschrikkelijke snelheid, en terwijl in de Oostenrijksche staten, Galicie en Moravie de ziekte door gestrenge gezond-heidsmaatregelen wordt uitgeroeid, houdt zij zieh in dit rijk staande en brengt er verwoestingen onder het vee te weeg.
Indien wij goed onderrigt zijn, zoude in sommige streken van Polen de sterfte verschrikkelijk geweest zijn: op de plaatsen, waar de epizoötie met hevigheid zoude geheersclit heb-ben, zouden slechts 20/0 en in die waar zij het minst gewoed heeft 100/0 vee zijn overgebleven.
Er bestaan evenwel in Polen gezondheidsreglementen tegen de runderpest, docli wanneer men deze bestudeerd heeft, is men overtuigd, dat de regering misschien minder het gevaar van het geheele land, dan wel het door derzelver uitvoering aan eenige eigenaars berokkeude nadeel in 't oog gehadheeft; want inderdaad, en zulks schijnt ongeloofelijk, de geschiktste maatregelen, wier uitvoering altijd gestreng is, kunueu niet ten uitvoer gebragt worden, dan in zooverre de eigenaar der dieren er in toestemt. De wij 1 nu deze maatregelen de bij-zondere belangen moeten benadeelen en de groote grond-eigenaars, wier zieke en aan de besmetting blootgestaan hebbende dieren gedood worden, geene schadevergoeding van wege het gouvernement verkrijgen, kan men gemakkelijk begrijpen, dat zij er geen belang bij moeten hebben het bestaan der Runderpest onder hun vee bekend te maken, en hunne toestemmin^ te verleenen tot de uitvoering der door de gezondheidsreglementen voorgeschrevene maatregelen; ook geven zij slechts zeer zelden toestemmiug tot derzelver uitvoering en de Runderpest die niet in haren gang gestuit wordt, vervolgt hare vernielende vorderinsren en vermenia;-
|
||
|
|
||
|
(1) Thans, 1857j heerscht de ziekte ook in Baltisoh-Rusland, waar-oin men mEngeland ook reeds de invoer van vee daaruit afkomstig, verboden heeft. Hd.
|
||
|
|
||
|
|
||
|
25
vuldigt hare besmettingspunten. Op deze wijze laat het zieh verklären, waardoor de Eunderpest sedert meer dan een jaar onder het vee in Polen, geheerscht heeft en waardoor zoo vele diereu aan deze ziekte zijn omgekomen.
Tn Pruisse7i bestaau zeer gestrenge gezondsheidsreglemen-ten tegen da Eunderpest, en in derzelver uitvoering lieerscht eene stipte naanwkeurigheid. Om den invoer der ziekte door de steppenassen te voorkomen, heeft de regering een zeer hoog invoerregt op deze dieren gesteld, en om van hunuen gezondheidstoestand voor hunne invoering bepaald verzekerd te zijn, heeft zij eeue quarantaine-^laamp;is opgerigt alwaar de dieren 21 dagen moeten verblijven. — Sedert deze gestrenge maatregelen in werking zijn, is de invoer van steppenossen uit Zuid-Rusland in Fmissen aanzienlijk vermine lerd, en heeft deze slechts plaats in de jaren, wanneer de prijs van het vleesch zeer hoog gestegen is.
Door het gebruik dezer sanitaire middelen is het aantal vee door Pruissen voortgebragt vermeerderd, waardoor het voorbehoed is tegen eene ziekte, die het dikwijls kwam decimeren.
De maatregelen in Oostenrijk ten opzigte van den invoer van steppenossen tegen de Eunderpest, zijn minder gestreng dan die in Pruissen. De Eunderpest heerscht dan ook veelvuldig in Gallcie, Moravie, Hongarije en Neder-Oostenrijk, welke staten jaarlijks door de osseutransporten doorgetrokken worden.
Wij hebben gezegd dat sedert meer dan een jaar de Eunderpest epizoötisch lieerscht onder de ossen in Polen, welke zij verwoest heeft, en thans nog vermindert, maar volgens Spinola is deze ziekte eerst sedert 2 maanäen de grenzen overschreden en tast thans de dieren in Oost-Prnissen en het groot hertogdom Posen aan. De duurte van het vleesch sedert 2 jaren, zegt Spinola, heeft den invoer van steppenossen in Pruissen begunstigd, en deze dieren liebben ons de epizootic overgebragt.
Hebben wij te duchten dat de Eunderpest, Prnisseu door-
|
||
|
|
||
|
|
||
|
26
|
||
|
|
||
|
trekkende en zieh in Saxen, Hanover, Wurtemburg en de kleine Duitsche staten verbreidende, tot aan de Oostelijke grenzen van FranJcrijh kome en in de Oostelijke departe-menten uitbreke? Wij kunnen hieromtrent de Fransche landbouwers volkomen geruststellen.
Sedert 2 maanden heeft JPmissen op zijne Oostelijke grenzen een sanitair kordou opgerigt, waardoor de invoer van zelfs gezond scliijuend vee nit Polen, Rusland of van de plaatsen, waar de epizoötie heersclit, afkomstig, belet wordt, alsmede die van huiden, versch leder, vet, lioornen, klaauwen of van alle andere voorwerpeu, die dragers der smetstof kunnen zijn.
Op de geiufecteerde plaatsen zijn de pachthoeven, de ge-heele dorpen, door afzonderlijke sanitaire kordons, die uit militairen bestaan, omringd.
Sedert liaar verschijneu , zoo verzekert ons Shnola in zijnen brief, is tie ziekte vernietigd door liet dooden van de aangetaste dieren, van die bij welke men de aan-doening vermoedt, alsmede van de gezonde dieren, die met de zieke in betrekking zijn geweest, en bijgevolg als verdacht moeten bescliomvd worden, of van aangedaan te zijn, of wel de kiem eener ziekte te verbergen, die lien later kan aantasten en die zij alsdan kunnen voortbrengen.
Dewijlde runderpest in deovergroote meerderlieid der geval-len ongeneeslijk is, en wel bepaaldelijk als de epizootic reeds is uitgebroken, zijn er geene geneesmiddelen voorgeschreven.
De eigenaars van het afgemaakte vee ontvangeu eeue sclia-devergoeding van '/s of Vs ^ waarde van het dier, dat of verdacht of in betrekking met zieke dieren geweest is en nog tot de slagtbank kau dienen. De waarde der gezonde dieren wordt volkomen terugbetaald.
De lijken worden gestrengelijk begraven; de plaatsen waar de zieke of verdachte dieren Imn verblijf gehad hebben en al hetgeen met hen in betrekking is geweest of hun gediend heeft, worden met de grootste zorg van de smetstof gezui-verd (gedesinfecteerd).
|
||
|
|
||
|
|
||
|
27
Door de stipte uitvoeiing dezer gezondheidsraaatregelen, vernietigt Pruissen steeds de runderpest, zoodra zij onder zyn vee uitbreekt, en belioedt de omringende staten. Wij zulleu dus de vrijheid mögen nemen te verzekeren, dat het zoo wel thans, als in alle ingevoerde tjpheuse ziekten in dit rijk gedurende de laatste 25—30 jaren, Pruissen weder zal gelukken de ziekte uit te roeijen.
In Oostenrijk worden dezelfde policiemaatregelen genomen. Bij het uitbreken der runderpest in dit rijk in 1849 werd de burgerlijke en militaire niagt aan dezelfde banden toever-trouwd, het afmakenvan het vee ende zuivering (desinfectie) der plaatsen werden gestrengelijk uitgevoerd, en de epizoötie die met rasse schreden Gallicie, Transyloanie, Hongarije, Mbravie en Neder-Oosienrij/c mgenomen had, werd uitgeroeid.
Ten tijde der epizoötie in 1844 werd de toenmaals in Oostenrijk woedende runderpest naar 59 gemeenten in Boheme overgebragt, en deed er 598 dieren omkomen; op last der regering werden dadelijk 314 zieke of verdachte dieren af-gemaakt en begraven, en de vernielende voortgaug der epizoötie zonder terugkeer gestuit.
Op het oogenblik dat de runderpest, in den loop van ver-leden herfst, in den omlerk van Presburg in Hongarije uitbrak. was, Indien wij goed zijn ingelicht, de regering er niettijdig van onderrigt, en zoude de hevig woedende ziekte verschrik-kelijke verwoestingen aangerigt hebben. Van toen af werden de grootste voorzorgen genomen om de ziekte in tesluilen en ze uit te roeijen, door het afmaken en der zieke dieren en van die-genen, welke besmettelijke kiemen met zieh konden dragen.
In 1844 werden Saxen, Beijeren, Wurtemhurg, en de kleinere naburige Duitsche staten met regt ontsteld door het naderen eener zoo vreesselijke ziekte, en stelden zij met spoed allen dezelfde maatregelen in het werk, die Oostenrijk reeds genomen had, ten einde den loop der epizoötie, indien zij de Boheemsche grenzen mögt overtrekken, te kunnen stuiten.
|
||
|
|
||
|
|
||
|
26
|
||
|
|
||
|
trekkende en zieh in Saxen, Hanover, Wurtemburg en de kleine Duitsche staten verbreidende, tot aan de Oostelijke grenzen van FranJcrijh kome en in de Oostelijke departe-menten uitbreke? Wij kunnen hieromtrent de Fransche landbouwers volkomen geruststellen.
Sedert 2 maanden heeft JPmissen op zijne Oostelijke grenzen een sanitair kordou opgerigt, waardoor de invoer van zelfs gezond scliijuend vee nit Polen, Rusland of van de plaatsen, waar de epizoötie heersclit, afkomstig, belet wordt, alsmede die van huiden, versch leder, vet, lioornen, klaauwen of van alle andere voorwerpeu, die dragers der smetstof kunnen zijn.
Op de geiufecteerde plaatsen zijn de pachthoeven, de ge-heele dorpen, door afzonderlijke sanitaire kordons, die uit militairen bestaan, omringd.
Sedert liaar verschijneu , zoo verzekert ons Shnola in zijnen brief, is tie ziekte vernietigd door liet dooden van de aangetaste dieren, van die bij welke men de aan-doening vermoedt, alsmede van de gezonde dieren, die met de zieke in betrekking zijn geweest, en bijgevolg als verdacht moeten bescliomvd worden, of van aangedaan te zijn, of wel de kiem eener ziekte te verbergen, die lien later kan aantasten en die zij alsdan kunnen voortbrengen.
Dewijlde runderpest in deovergroote meerderlieid der geval-len ongeneeslijk is, en wel bepaaldelijk als de epizootic reeds is uitgebroken, zijn er geene geneesmiddelen voorgeschreven.
De eigenaars van het afgemaakte vee ontvangeu eeue sclia-devergoeding van '/s of Vs ^ waarde van het dier, dat of verdacht of in betrekking met zieke dieren geweest is en nog tot de slagtbank kau dienen. De waarde der gezonde dieren wordt volkomen terugbetaald.
De lijken worden gestrengelijk begraven; de plaatsen waar de zieke of verdachte dieren Imn verblijf gehad hebben en al hetgeen met hen in betrekking is geweest of hun gediend heeft, worden met de grootste zorg van de smetstof gezui-verd (gedesinfecteerd).
|
||
|
|
||
|
|
||
|
27
Door de stipte uitvoeiing dezer gezondheidsraaatregelen, vernietigt Pruissen steeds de runderpest, zoodra zij onder zyn vee uitbreekt, en belioedt de omringende staten. Wij zulleu dus de vrijheid mögen nemen te verzekeren, dat het zoo wel thans, als in alle ingevoerde tjpheuse ziekten in dit rijk gedurende de laatste 25—30 jaren, Pruissen weder zal gelukken de ziekte uit te roeijen.
In Oostenrijk worden dezelfde policiemaatregelen genomen. Bij het uitbreken der runderpest in dit rijk in 1849 werd de burgerlijke en militaire niagt aan dezelfde banden toever-trouwd, het afmakenvan het vee ende zuivering (desinfectie) der plaatsen werden gestrengelijk uitgevoerd, en de epizoötie die met rasse schreden Gallicie, Transyloanie, Hongarije, Mbravie en Neder-Oosienrij/c mgenomen had, werd uitgeroeid.
Ten tijde der epizoötie in 1844 werd de toenmaals in Oostenrijk woedende runderpest naar 59 gemeenten in Boheme overgebragt, en deed er 598 dieren omkomen; op last der regering werden dadelijk 314 zieke of verdachte dieren af-gemaakt en begraven, en de vernielende voortgaug der epizoötie zonder terugkeer gestuit.
Op het oogenblik dat de runderpest, in den loop van ver-leden herfst, in den omlerk van Presburg in Hongarije uitbrak. was, Indien wij goed zijn ingelicht, de regering er niettijdig van onderrigt, en zoude de hevig woedende ziekte verschrik-kelijke verwoestingen aangerigt hebben. Van toen af werden de grootste voorzorgen genomen om de ziekte in tesluilen en ze uit te roeijen, door het afmaken en der zieke dieren en van die-genen, welke besmettelijke kiemen met zieh konden dragen.
In 1844 werden Saxen, Beijeren, Wurtemhurg, en de kleinere naburige Duitsche staten met regt ontsteld door het naderen eener zoo vreesselijke ziekte, en stelden zij met spoed allen dezelfde maatregelen in het werk, die Oostenrijk reeds genomen had, ten einde den loop der epizoötie, indien zij de Boheemsche grenzen mögt overtrekken, te kunnen stuiten.
|
||
|
|
||
|
|
||
|
mmi ¥Ai ü flii^iiiiiii iii liiii^siiL
|
||
|
|
||
|
TUDSniltlFT TKU l!KV. VAX gBTOHHElg, I).XX ST.4,
|
||
|
T JUaafaen waur c/e E. raquo;jtonfaim ojitstnut. *-' .,nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; waar de veoi-hesrhiktlieid timfelaahtig Js
liilS HeTioinrcle ^•ro/iden.
5gt;, Moeraf/'c/i
|
||
|
fOmefc. v.Z. #9632;Vti/'nuj.v. Zmdat
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
||