gt;

DE RUND ERPEST,

�^ \gt;v

W. C. H. STARING.

De schade door de runderpest tot den aanvang van hetjaar 1867 aan Nederland toegebracht, is thans zoo groot geworden dat zij reeds de uitgebreidheid van eene volksramp verkregen heeft. quot;Wanneer men toch de waarde van de verloren runderen, gemiddeld op hon-derd gulden elk aanslaat, dan blijken de veehouders reeds meer dan acht millioenen, aan gestorven en afgemaakte dieren te hebben ver�loren, terwijl uit de Staatskas zeventien tonnen gouds, voor vergeef-sche pogingen om de ziekte te stuiten, zijn uitgegeven, en men de millioenen niet berekenen kan, die zijdelings, teu gevolge van de runderpest, bij den landbouw en den handel verloren zijn gegaan.

Van zulk eene volksramp dient ook het tijdschrift de Volksvlijt te gewagen, en, zoo voor het tegenwoordige als voor de toekomst, een overzicht aan zijne lezers te geven van den eigenlijken aard en de geschiedenis dier rampzalige ziekte.

De geschiktste wijze om tot dat overzicht te geraken schijnt te zijn, om uit de zeer uitgebreide reeks geschriften, die er reeds over dit onderwerp bestaan, eene keus van eenige weinigen te doen, en uit deze een zoo beknopt mogelijk verslag te geven van den aard der ziekte en van hare geschiedenis tot aan haar tegenwoordige voortwoeden in Nederland; om wat langer stil te staan bij hetgene er, in de beide vorige jaren, ten onzent is voorgevallen; en om dan te eindigen met de statistieke cijfers te geven, die den vasten grond-slag moeten opleveren voor de geschiedenis der runderpest in Neder�land gedurende 1865 en 1866.

Met aanhalingen uit de gebruikte geschriften, zal de lezer niet worden vermoeid. Genoeg zal 't zijn mede te deelen, dat het meesle getrokken is : uit een allerbelangrijkst opstel van den Heer wietz , te Utrecht, uitgegeven door de Maatschappij: tot Nut van het Al-gemeen; uit een paar opstellen door den schrijver dezes geplaatst in

Znbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; DE RUNDERPEST.

liet tijdschrift de Oids ea het wcckblad du Spedaior, en uit de bij-lagen tot de Landbomv-Courant, ander den titel van de Rundcr-pest uitgegeven, waarin door Dr. L. m�lder, met de meeste volle-digheid, alles verzameld wordt wat op deze voiksrainp betrekking heeft.

De �underpest is geene nieuwe, onbekende ziekte, maar heeft hier te lande, in de vorige eeuw ondersclieiden malen, alsmede in 1813 en 1814 te Utrecht geheerscht, tenvijl zij in de Eussische steppen vooitdurend aanvvezig is en zieh vandaar telkens over de naborige landen verspreidt. Weinige of geene ziekten onzer huis-dieren zijn zelfs met zooveel zorg onderzocht en hestudeerd. Door Russen, Duitschers, Italianen, IVanschen, Engelschen, en door onze Nederlandsche vecartsenijkundigen niet minder, is, sedert lief, begin der vorige eeuw. zoo vcel daarover bijeengebmeht, dat er zieh geen enkel verschijnsel meer voordoet, of men vindt dat beschreven en vcelzijdig bespicken. Geene veeziekte voorzeker heeft zulk eene rijke litteratuur.

Men kent de �underpest als eene ziekte der slijmvliezen, die spoedig door bederf in het bloed gevolgd wordt cn na weinige dagen, zoo niet na eenige uren, den dood van de helft tot drie vierderi,en zelfs tot nog grooter gedeelte der aangetaste dieren, ten gcvolge heeft. In Zuid-Holland zijn er tot dusverre raim veertig, in Ulrecht ruim vijfenvijftig ten honderd van de zieke dieren bezweken, ongerekend degenen, die met de zekerheid dat het dier stervsn zoude, zijn afgemaakt: terwijl er drie van de negen aangetasten in Zuid-Holland, en van de tien aangetasten in Utrecht hersteld zijn. Ook andere herkauwende dieren worden door deze zelfde ziekte aangedaan. In Italic zijn herhaaldelijk de buffels daardoor aan-getast geweest. In de dierentuinen van Londen en Parijs zijn oost-indisch mndvee, zebu's, Jaks, oerossen, gelten, damherten, gazellen en zelfs eon nmeriknansch varken aan de runderpest. gesr.orven, en hier te lande, in Engeland en in Belgie, zijn schaapskudden daardoor bezocht, gelijk ook eiders in Europa van vroeger reeds bekend was. Onder 104 kudden sebapen in Engeland werden, in de beide afge-loopen jaren, ()800 stuks door de ziekte aangetast, waarvan er 4600 bezweken.

De ziekte is besraettelijk en breekt bij de dieren een vijftal dagen nadat ze besmet zijn, uit. Wat die besraetting is, en wat men onder smetstof te verstaan heeft, weten wij niet; maar wel weten wij, dat aanraking van een aan de runderpest lijdend dier, of aan-

BE KUNDERPEST.nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; 6

raking van iets waaitaede zulk een dier in verbinding is geweest, tie ziektc op een ander dier overbrengt. �at zelfs de lucht over-brengster van Je sraetstof kan zijn, wordt algemeen geloofd. De besmcttiug wordt zoo licht teweeggebracht dat zelfs de uitwaseming van een ziek beest, door de kleederen van een' verkooper opgevangen, voldoende is cm een gczond dier aan te steken; dat reeds ontelbare malen familiebezoeken de pest uit den stal van den vader op dien van den zoon, van den oom op den neef en omgekeerd heeft over-gebracht. Stron, hooi en mest uit besmette stallen, v]ec;sch van gezonde, maar in besmette stallen geslaclite dieren, gestzakken uit Schiedam, sttoo uit Boskoop laquo;aarin plantsoen gewikkeld was, vliegen, zelfs, honden en katten, ja, er is haast geene stof of geen voorwerp te bedenken, of de smetatof kan er door overgebracht worden. De ziekte is zuiver contagious, zoodat zij zieh nimmer anders dan door besmetting verspreidt. Een ieder moet van de waarheid doordrongen zijn, dat de kwaal nimmer van zelf ontstaat, maar altijd, op de eene of andere wijze, overgebracht wordt, en dat, wanneer de wijze waarop zulks gcschicil is, in vele gevallen verborgen blijft, men altijd tot den oorsprong zoude kunnen doordringen, indien alle menschen, die binnen de laatste veerfcien dagen voor het uitbre-ken der ziekte in den omtrek van het vee geweest zijn, wilden spreken. Zwijgen is zoo zeer in het belang van hem, die door on-acbtzaamheid of door ongeloof aan de besmettelijkheid der ziekte, de oveibienger der smetstof is geweest, dat men het verzwijgen der oorzaak in alle gevallen mag aannemen, waar die onbekend blijft. De meaning dat siechte verzorging van het vee, gebrek aan goed voedsel of drinkwater, mishandeling bij vervoer, uitputting doorhonger en clorst op de spoorwegen en in de stoombooten, runderpest zouden kunnen doen ontstaan, is gcheel valsch. Mogelijk, maar geenszins zeker is het, dat ten gevolge daarvan de ziekte kan verergeren en de dieren daarvoor meer ontvankelijk kunnen worden; maar zonder be�smetting is het niet mogelijk dat daaruit runderpest geboren wordt. Met de runderpest is het gelegen als met de longziekte, die evenzeer ontegenzeggelijk altijd door besmetting ontstaat. quot;Wanneer dertig jaar geleden de eerste longzieke koeien te Loenen terstond afgeslacht waren, en alvorens men het eens was geworden over het vraagpunt of deze ziekte al dan niet voor besmettelijk ware te houden, zoo had men een verlies van vele raillioenen bespaard aan onze veehouders en aan die der ons omringende landen, wier vee door het onze is besmet geraakt.

4nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;DE KUNDERPEST.

Alleen in Eusland onder het lang-gehoomde steppenvee, mecnt men dat de runderpest telkens ontstaat, op de wijze waarop roodvonk, mazelen of kinderziekte telkens epidemisch heerschen, nadat zij, schijnbaar zonder aansteking, hier of daar zijn uitgebroken. Bij de groote uitbreiding, die telkens de ziekte onder het steppenvee neemt, en de ontzettende hoeveelheid smetstof welke daarbij ontstaan moet, is het evenwel waarschijnlijker dat eck hier voortdurende besmetting aanwezig is. Om een enkel mogelijk geval te noemen, kan er, door het opgraven van aan de ziekte gestorven vee, langen tijd daarna, besmetting plaats hebben. Ook meent men, over het algemeen, dat bij het steppenvee de ziekte, na het oogenblik van besmetting, langer' tijd noodig heeft om uit te breken, dan bij de veerassen van westelijk Europa; terwijl het nog niet uitgemaakt is, hoelang de herstellende of reeds geheei herstelde dieren het verm�gen om gezonde runderen te besmetten behouden- Zeker is het in ieder geval, dat herstellejiden veel gevaarlijker zijn dan zieken, hetzelfde verschijnsel dat men ook bij besmettelijke ziekten van den mensch waarneemt.

Eene gelukkige eigenschap heeft echter deze aanstekende ziekte met vele anderen gemeen. Dieren die van de runderpest hersteld zijn, hebben de vatbaarlieid om op nieuw besmet te geraken verloren. Hoe lang zij echter die onvatbaarheid blijven bewaren is nog onbe-kend, en evenzeer of de kalven uit zulke koeien geboren, wellicht dezelfde onvatbaarheid overerven , eene hoogst onwaarschijnlijke Stel�ling die echter hare verdedigers gevonden heeft.

Alvorens tot de geschiedenis der ziekte over te gaan moet hier nog het een en ander gezegd worden over voorbehoedmiddelen, genees-middelen en ontsmetting.

Gelijk bij alle besmettelijke ziekten, zoo bij de dieren als bij den mensch, zoo is ook bij de runderpest niet elk dier even ontvankelijk voor de besmetting. Zeer vele dieren, soms geheele stallen, blijven volkomen gezond, hoewel aan de ergste besmetting blootgesteld. Andere dieren worden slechts in een' zeer lichten graad door de ziekte aangedaan. Bij eenigen heeft de ziekte een langzaam verloop en eindigt met herstelling. Bij anderen weder heeft de kwaal, na eenige uren reeds, den dood ten gevolge. AI deze groote verschillen bij den invloed der besmetting moeten in het oog gehouden worden, wanneer men over de uitwerking van voorbehoedmiddelen en genees-middelen oordeelen wil; en het valt licht te beseffen hoe vaak men te goeder trouvv een gunstig gevolg, bij de toepassing van deze

DB RUNDERPEST.nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; �

middelen, meent te hebben opgemerkt, waar die integendeel iiiets hoegenaamd uitwerkten.

quot;Voorbelioedmiddelen tegen de runderpest bestaan er niet. Goede, zindelijke behandeling van de dieren, verzorging met liefde, wasschen met carboolzuur, chloorberookingen en bestrijken van de wanden met chloorkalk, weren de besmetting niet af. Een ieder zij doordrongen van die waarheid en neme daarnaar zijne maatregelen. Waar voor-behoedmiddelen de ziekte tot dusverre geweerd schijnen te liebben, moet men de niet-ontvankelijkheid der dieren vooronderstellen of zulks aan de zorg tegen bet besmetten, die wel altijd met hat bezigen van voorbehoedmiddelen gepaard zal gaan, toeschrijven. Er zijn in Zuid-Holland stallen besmet geraakt waar de voorbehoedmid�delen met zorg zijn toegepast, een bewijs tegen hun verm�gen om te beschermen, dat niet te wederspreken valt. Niet dat men daarom moet nalaten de voorbehoedmiddelen toe te passen. Integendeel, kan men niet genoeg daarop aandringen: want de goede verzorging van het vee en het aanwenden van chloor en carboolzuur schijnen, blijkens de ondervinding, eenen gunstigen invloed op het beloop der ziekte uit te oefenen, en misse hien worden ook de dieren daardoor minder ontvankelijk voor de ziekte. Welk veehouder zou niet gaarne alle moeite aanwenden en door rein houden, dagelijks afmesten, wasschen met carboolzuur en gebruik van chloor, zieh de bewustheid verschaffen dat hij alles gedaan heeft wat in zijn verm�gen was om zoo dragelijk mogelijk door het �Godsoordeelquot;, gelijk vele �vroomen in den landequot; zieh uitdrukken, getroffen te worden ? Over die �straffe Godsquot; willen wij hier niet uitweiden, evenmin als over de �gemoedsbezwarenquot; die velen blindelings in hun verderf doen loopen, en wat erger is, brandputten van besmetting doen ontstaan , waaruit de kwaal den omtrek aansteekt. Dweepers zijn nu eenmaal voor geene overtuiging vatbaar, maar de sterke arm der gerechtig-heid moest onverbiddelijk zijn in het straffen van hem, die geen gemoedsbezwaar gevoelt bij het toebereiden van gif ter vernietiging der levende have zijner buurlieden.

Het onraadzame en hoogst gevaarlijke bij het aanbevelen van zoo-genaamde voorbehoedmiddelen, blijft altijd dat nften min of meer den veehouder gerustheid geeft en ten gevolge daarvan zorgeloosheid in het afweren der besmetting.

Dat de koepok-inenting een voorbehoedmiddel legen de mnderpebt zoude zijn, was, theoretisch beoordeeld, hoogst onwaarschijnlijk, omdat men hier met twee geheel verschillende soorten van ziekten te doen

6nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; DE EUNDERPEST.

heeft. Herhaaldelijk is zulks echter aangeprezen, raaar even vaak in de genomen proef mislukt, ook hier te lande bij de tegenwoordige epidemie. Het middel komt omtrent daarop neer, alsof men de ma-zelen zoude willen inenten ter afwering van typhus.

Zijn er geene voorbehoedraiddelen bekend, nog veel minder weet men van geneesmiddelen. In Engeland, en ook hier, heeft men het in Oostelijk Europa reeds lang geheel vervvorpen stelsel van ge�nesen, door eene op gezonde wetenschappelijke gronden steunende heliandcling, op nieuw beproefd; raaar met gcen ander gcvolg dan dat de brandpunten van besmetting veel langer zijn blijvcn bestaan en heinde en ver dood en verderf hebben verspreid. Geen dier is tot dusverre genezen ; ten hoogste m�ge het herstel bij eenigen daardoor wat bespoedigd zijn, wanncer zulke gevailen althans niet veeleer alleen aan de goede verzorging zijn toe te schrijven. Het herhaaldelijk en zeer in 't groot in Rusland toegepaste inenten van

de runderpest zelve, heeft steeds het ontstaan der ziekte in een* volstrekt niet gewijzigden vorm ten gevolge had , en de aangewendc pogingen om de ziekte gocdaardiger te maken, door tclkens de stof over te enten van diegenen onder de inge�nte dieren, Melke het lichtst door de ziekte werden aangedaan. zijn allen mislukt. Inenten der veepest is alleen te bezigen als een middel om het doorzieken van een koppel vee te verhaasten, en de aanwezigheid van een brand-punt van besmetting kortstondigcr en daardoor minder gevaarlijk te maken.

Is van heet carboolzuur door vcrnietiging van levende kiemen, zoo de besmettingstof uit bewerktuigde vvezens m�gt bestaan, en van chlore, door zijne geneigdheid om zieh tuet waterstof te verbinden, zoo de smetstof eene luchtsoort en wel eene walcrstofverbinding mocht zijn, weinig als voorbehoedraiddelen te wachten, des te meer zijn die Stoffen op prijs te stellen tot het zuiveren van besmette stallen, tot het ontsmetten, zoo als het versch gevormde kunstwoord luidt. � Is de ziekte op den stal geweken, door het afsterven van een gedeelte der runderen en het herstellen van de overigen , dan is het zaak om alles wat weggenomen en vernieuwd kau worden te verwijderen; de lucht te ontsmetten door chloordampen, bet heilzame, in de zieken-huizen zoo voortreffelijk werkende middel van den nieuweren tijd, en door de herstelde dieren te wasschen met heet carboolzuur, op de wijze als het een en ander herhaaldelijk voorgeschreven is. Tot hoeverre die �ntsmetting is te vertrouwen ;� hoelang hot nog altijd gevaarlijk b�jft om den stal met nieuw vee te bezetten ; hoelang een

DE RUNDEKPEST.

herstultl en zoo veel mogelijk otitsinct dier 110g liet verm�gen bclioudt om te besraetten, dat alles wect men nog niet met zckerheid; maar wel, dat het raadzaam is om in de eerste maanden geen gezond vce aan de proef bloot te steilen.

Uit dit alles volgt dat er slechts een voorbehoedmiddel en een geneesmiddel overblijft, het middel, anderhalve eeuw geleden door den italiaanschen geneesheer LANCISI, reeds aangeprezen, dat toen-raaals echter niet aangewend, maar, tot in den raad van Kardinalen te �ome, als meer dan vermetel tegenover de �straf des Heerenquot; werd verfoeid, en dat thans eindelijk door alle volken, ten langen leste ook door Nederland, wordt toegepast.

Wij weten 't allen, het middel bestaat in het onmiddellijk afmaken en diep begraven van het geheele koppel rundvee waaronder zicli de ziekte, al ware 't slechts bij een enke! dier, openbaart, met ver-nietiging tevens van alles wat de smetstof kan hebben opgenomen. Niet alleen de aard van de ziekte en de onbegrijpelijk groote besmet-telijkheid, raaar nog veel meer hare geschiedenis leert ons, dat men overal, door gestrenge opvolging van LANCiSi's raad, de ziekte heei't kumien stuiten, en dat de veronachtzaming daanran de jammer-lijkste gevolgen heeft gehad. Aan Groot-15rittaiije heeft dit, in de laatste achltien maanden tijds, zesendertig millioenen guldens ge�kost, aan ons Nederlandcrs, tot dusverre acht millioen.J

Dat de runderpest herhaaldelijk in Europa gewoed heeft, voordat zij, in bet begin der vorige eeuw, duidelijk beschreven werd, is genoegzaam zeker; en het zal wel deze zeli'de ziekte geweest zijn die in het jaar 810 onder het vee uitbrak, dat Kauel de Groote, na zijnen oorlog tegen de Denen op den terugtocht naar Erankrijk medevoerde, en die zieh overal onder het rundvee in de staten van den Keizer verbreidde. Zeven jaren later woedde er op nieuw zulk eene ziekte in het leger van den Keizer, die, van Hongarije uit, zieh later over alle westelijk gelegen staten uitbreidde.

Men heeft verder berichten eener groote sterfte onder het rundvee van West-Europa in 1223, terwijl in 1272 de veepest zoo geweidig in Eriesland heerschtc, dat daarvan hongersnood het gevolg was. Meer zulke epidemien worden er vermeid, onder anderen die van liet begin der zeventiende eeuw in Noord-Italie, werwaarts zij door Ilongaarsch slagtvee werd overgebracht.

Omtrent het heerschen der veepest in de voorgaande eeuw is men

8nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; DE R�NDEEPEST.

naairwkeuriger onderricht. De eerste maal verspreidde zij zieh uit zuid-oostelijk Europa over hat geheele werelddeel en heerschte meer dan zeven jaren lang. In 1710 was de ziekte, uit meer oostelijk gelegen landen, Dalmatie binnengedrongen, van waar in 1711 eene kudde essen naar Padua werd gedreven. Onder weg bleef een zieke es achter, die des morgens van den nden Augustus door den pach-ter van Graaf trozano, Prins van Borromeo gevonden, bij zijn eigen vee op stal gezet, en des avonds weder aan de eigenaars af-geleverd werd. Deze os besraette den geheelen stal, waarvan slechts eene koe in leven bleef, terwijl de ziekte zieh van hier over Italie verspreidde en door Piemont naar Prankrijk overging. Napels en Piemont verloren elk in weinige maanden 140 000 runderen. De Ketkelijke Staat bleef eenigen tijd verschoond door strenge afsluiting en het schorsen der veemarkten, doch weihaast drong de ziekte ook tot hier door, en nam in negen maanden 20 000 runderen weg. In dien tijd gaf lancisi den raad, waarvan zoo even gesproken is. Langs een' anderen weg, van Podolie uit, werd de ziekte door slachtvee naar Hongarije overgebracht, en verspreidde zieh vandaar over Zuid-Duitschland, Zwitserland, Silezie en Pruissen, om later ook in Holstein en Denemarken en tot in Pinland door te dringen. In 1713 en 1714, volgens sommigen tot in 1719, woedde zij in Ne-derland en doodde 300 000 runderen, waarvan er, alleen in Priesland, 40 000 in een jaar vielen, terwijl Oost-Priesland er 60 000 verloor! Van ons land werd de kwaal door huiden, zooals de Engeischen beweren, naar Engeland overgebracht. LANCiSl's, middc-1 echter kwam daar voor het eerst in werking, en, door het dooden van 6 000 runderen, werd dat land van eene ramp bevrijd, die aan het overige Europa zoo onnoemelijk veel schade berokkende.

De tweede veepest der vorige eeuw, nog vrij wat verderfelijker dan de eerste, heerschte van 1740 tot 1757, en ging uit, naar het algemeen gevoelen, van het rundvee, dat, in het begin van den Oostenrijkschen successie-oorlog, tot de voeding van het Pransche leger diende, en uit Hongarije en Boheme werd aangevoerd. Europa verloor drie millioenen runderen, onderwijl dat de ziekte geheel Duitschland, Zwitserland, Italie en Prankrijk doorliep. In ons land brak zij den 14^den October 1744 te Hauwert, bij Medemblik, uit, vanwaar zij tot de andere provincien overging en in 1745 vooral Priesland teisterde, dat in dit eene jaar 109 597 stnks vee verloor. ]n dit zelfde jaar werd de ziekte weder, van ons uit, naar Engeland overgebracht, of door twee kalveren, naar men zeide, of weder door

DE RUNDERPEST.

besmette huiden; en tevens werden achtereenvolgens Denemarkeu, Zweden , Lijfland, Koerland en Polen besmet.

Ten derde male drong de veepest van Hongarije over Oostenrijk en Saksen tot aan de Noordzee door, en woedde hier vooral van 1768 tot 1772. In Sleeswijk en Holstein wilde inen de ziekte door inenten en geneesmiddelen bekampen, maar verloor daarbij ruim 143 000 stuks rundvee, terwijl Jutland door een kordon beveiligd bleef. In 1766 brak de ziekte in den omtrek van Haarlem uit en drong later tot in IViesland en Groningen door. Te vergeefs loofde de regering, bij plakaat van den 15^den April 1769, een' prijs van 10 000 Caroli guldens of 80 000 gulden uit; want de ziekte bleef omstreeks zestien jaar heerschen.₌ Friesland verloor in 1769 en 1770 ruim 98 000 stuks vee, Holland en Wcst.Friesland boetten er, van November 1769 tot November 1782, 395 933 runderen bij in, terwijl er 175 719 herstelden. In 1768 werd de ziekte uit Zeeland, door twee ossen naar Viaanderen overgebracht, waar echter LEGAT, geneesheer te Gent, het middel van lancisi onmiddellijk toepaste, en, door het dooden van 400 runderen, den voortgang der ramp stuitte.

In 1787 woedde hier te lande de runderpest nogmaals, terwijl zij in 1796 en 1797, bij een onderzoek van den Hoogleeraar beugm�NS, aanwezig werd bevonden in Maas-en-Waal, en onder Grave, Nijmegen en Pannerden, zonder zieh, zoo het schijnt, verder te hebben verspreid.

In de tweede helft der vorige eeuvv heeft de runderpest niet op-gehouden in Europa te heerschen, maar zij vertoonde zieh dan hier, dan daar, en kreeg dan weder meer uitbreiding door het heen en weder trek ken der oorlog voerende legers, die niet alleen alle afsluitingsmaatregelen onmogelijk maakten, maar bovendieu de ziekte in veetransporten met zieh voerden. Het waren voornamelijk, zoo niet alleen, de runderen die in gi oote menigte, tot het aprovian-deren dier legers, uit de Ukraine en de daaraangrenzende steppen, westwaarts gevoerd wordende, de ziekte overbragten. Zoo bracht Hongaarsch vee, door het Oostenrijksche leger medegevoerd, de runderpest in Italie waar zij van 1793 tot 1795 allerhevigst woedde, en in Piemont, binnen drie jaren tijds, drie tot vier millioenen runderen wegrukte. In 1796 werd zij door het Oostenrijksche leger in de Rijnstreken gebracht, waarmede waarschijnlijk het verschijnen der ziekte nabij onze Pruissische grenzen, te zamen hangt. Frankrijk verloor toen 130 000 runderen.

10nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; DE UUNDEKPEST.

Volgens eene matige berekening der veiiiezen, die gcdurcnde de aclittiende eeuw door de runderpest veroorzaakt zijn, en aannemende dat toenmaals een stuk rundvee gemiddeld vijf'tig gulden waard was, heeft Europa daarbij eene waaide van elf biljoen gulden verloren ; Duitschland alleen een biljoen en vierhonderd raillioen, Fraukrijk eu Belgi� te zamen, van 1713 tot 1796, vijfhonderd millioen.

In het gevolg van het doortrekkende Russische leger werd de runderpest in 1813 naar Utrecht overgebracht, en het volgende jaar naar Frankrijk, dat daardoor zware verliezen geleden heei't. Te Utrecht evenwel werd zij, door den voortvarenden en onvermoeiden ijver van wttewaall, toenmaals Secretaris der Utrecbtsche Commissie van Landbouw, gestuit. Het afmaken van 330 runderen, gepaard met strenge afsluitings-maatregelen, belette eene verdere uitbreiding.

Tn 1826 woedde de runderpest in Lijfland en Esthland; Iti 1827 in Koerland ; in 1828 en 1829, gedurende den Russisch-Turkschen oorlog, in Bessarabie, Moldaviti, Walachije-en Hongarije; in 1845 in llusland, Polen, Galicic, HoDgarije en Oostcnvijk; in 1848 in Zweden en Denemarken; in 1855 en 1859 in Hongarije; in 1859 en 1860 in Bohemen; in 1863 cn 1864 in Egyple. Tu Praissen brak zij, van 1855 tot 1865, elfmaal door uit Polen en Galici�, maar werd ook even zooveel malen, door de opvolging van lancisi's leer, gestuit. In den vorigen zomer heerschte de ziekte weder in Polen en Hongarije, en in de maand October op 25 verschillende plaatsen in Moravie en nog op drie in Neder-Oosteurijk , na hier reeds in 36 gemeenten te zijn uitgeroeid. Nog voor weinige maanden heeft Hongaarsch slacbtvee de ziekte naar Tyrol en Zwitserland overge�bracht, waar zij echter, door de gestrengste maatregelen, omniddehjk uitgeroeid schijnt te zijn. De aanvoerder in Zwitserland van het, hoewel zulks geheel buiten zijn weten, besmette vee is tot zes maanden gevangenisstraf en duizend gulden boete veroordeeld.

Uit bet voorafgaande ziet men, dat de verbreiding der runderpest, buitengewone omstandigbeden, als die van oorlog, uitgezonderd, steeds de richting van den veehandel uit Zuidelijk Eusland vestwaarts ge-volgd is; en dat zij eemnaal buiten de grenzen van haar vaderland gekomen, zieh, van staat tot staat voortgaandc, over Italic, door geheel Wcstelijk en Noordelijk Europa verbreid heeft. Uit het Oosten alzoo is zij telkens tot ons gekomen, en van ons is zij twceraaal naar Engeland overgebracht.

Het tegendeel heeft thans jilaats gehad. De aanvoer van slachtvec naar Engeland, in de laatste jaren ongelooflijk snel toegenomen, zoo uit

DE K�NDERPEST.

Nederland, Hamburg cn Frankrijk , als over land, uit Zuid-oostelijk Europa, en tc water uit de Oostzee-landen, maakte velen op het gevaar voor besmetting opmerkzaam. en deed Engeland , reeds voor eenige jaren, besluiten cm twee veeartsen naar Oostelijk Daitsehland te zenden, ten einde daar de runderpest te bestuderen, en oin, eenigen tijd later, zijne bavens te sluiten voor den aanvoer van vee uit de Oostzee-landen. Met het opbouden der ziekte in die streken, week echter ook de vrees en de zorg, zoodat, nog niet lang geleden, een Engeische veearts, de Hoogleeraar GAjmgee, zieh gedrongen gevoelde om ziine landgenooten op het groote gevaar te wijzen. dat aan het rechtstreeks vervoer van slachtvee uit Euslanci naar Engeland ver-bonden was. Zijne voorspelling, in den wind geslagen, omdat zij met de belangen van den handel in strijd was, werd op eene vreeselijke wijze bewaarheid. In het laatst van Mei 1865 vertrok uit de haven van Reval het schip Tonnin, met eene lading van 321 ossen, in Litthauen opgekocht en voor Londen bestemd. Een tvvaalftal dezer ossen echter waren afkomstig uit de omstreken van st. Petersburg, waarvan, voor de lading te Ileval, een os gestorven was, tervvijl men twee anderen, die aan dezeli'de ziekte leden en die vier dagen, van den 20^sten tot den 23^stim Mei, onder de overigen geweest waren, had geslacht. Dit vee werd te Travemunde ontscheept, over den spoorweg l�ngs L�beck naar Hamburg vervoerd, en aldaar weder inge-scheept, om de reis naar Engeland voort te zetten. Het werd echter niet onniiddellijk naar Londen gebracht, maar, volgens eene later ont-vangen erde, te Hull gelost; waarschijnlijk uit vrees, dat er onderweg nog meer dieren ziek zouden worden, en dat de visitatie te Londen strenger zoude zijn dan te Hull, waar niemand de zoo gevreesdo runderpest kende. Op reis werd er dan ook werkelijk, den 28^ston Mei, een os ziek. Een gedeelte dezer ossen, 175 stuks, waaronder de zieke, werd over den spoorweg naar Londen verzonden, en kwam daar den l^sten Juni ter markt. Eenigen werden verkocht, de ove�rigen hieven in nahurige weiden en werden later herhaaldelijk op de markt te koop aangeboden, zoodat zij meermalen met ander vee in aanraking kwamen. Van deze markt werd de ziekte naar de Londenscln; raelkerijen door aangekochte melkkoeien, en verder af, in den aanvang vooral, door alliier gekochte en tot vetmesten bestemde kalveren, overgebragt. De legenkantingen van den handel, die van maatregelen tegen de runderpest niet hooren wilde, en daarom de meening ingang trachtte te doen vinden, dat men met geene uitheemsche runderpest 1e doen had, maar met eene in Engeland oorspronkelijk ontstanc.

12nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; DE EUMDERPEST

ziekte, en de afkeer die iedere Engelschman heeft van alle rege-ringsbemoeiingen met zaken die zijn eigendom raken , lieten aan de ziekte vrij spei. De regering iiet zieh niet met de zaak in, dan door het benoemen van inspecteurs, die zieh naauwkeurig van den toestand der zaken moesten vergewissen, tenvijl aan de veehouders zelven en de plaatselijke besturen, het nemen van maatregelen ter bestrijding der kwaal werd overgelaten. Berst stierven de melkerijen om en in Lenden meerendecls uit, en daarna werden de meeste graafschappen van Engeland, Wales en Schotland, het eene voor, het andere na, aangestoken. Den 19^den Juni werd het eerste ziektegeval in eene Londensche melkerij opgeraerkt; en in de laatste week van Pebruari, acht maanden later, werden er 13000 runderen aangetast, dat is dus dagelijks 1860. Sedert het hegin der ziekte waren er toen 187 000 stuks als aangetast geregistreerd, waarvan 117 000 als gestorven, 26 000 als afgemaakt en 26 000 als hersteld werden opgegeven, terwijl van ruim 17 100 de afloop der ziekte niet bekend was. Eaim 76 ten honderd was dus op dat oogenblik de verhouding van de verlorenen tot de aangetasten, en 18 ten honderd van de herstelden tot de gestorvenen en afgemaaklen, terwijl toenmaals reeds de waarde van verloren vee alleen op achttien millioenen guldens werd aan-geslagen.

Toen echter gingen den Engelsclien de oogen open. Binnen tien dagen werd er eene wet aan het parlement voorgedragen; door de beide huizen aangenoraen en door de Koningin den 20^stel1 Eebruari, weinige oogenblikken na de aanneraing door het Hoogerhuis, uitge-vaardigd, waarbij de regering gemachtigd werd, om alle zieke dieren en alle nog gezonde van besmette koppeis, te onteigenen en af te maken, en orn allen vervoer van vee tijdelijk te verbieden. Eene afzonderlijke daartoe in het leven geroepen afdeeling van het depar-ternent van binnenlandsche zaken, met den Kolonel HAKNESS aan het hoofd, werd opgericht en met de uitvoering belast. �eeds vier dagen na de uitvaardiging der wet waren er 2 500 runderen afge�maakt, en daarmede is men voortgegaan, tot dat er vijf maanden later niet meer dan ruim honderd 's weeks aangetast en onmiddellijk afge�maakt werden, en in October de ziekte overwonnen was. De hierna raedegedeelde liist geeft een duidelijk overzicht van den loop der ziekte in Groot-Brittatije.

Naar Erankrijk werd de runderpest in het laatst van Augustus 1865 en het begin van November uit Engeland en wellicht ook uit Belgie overgebracht; maar het onmiddellijk afmaken van de drieenveertig

BE RUNDERPEST.

runderen der reeds aangetaste koppeis vee, heeft tot dusverre den voortgang in dat land gestuit. De Fransche regering werd niet onverhoeds overvallen, want in Juli reeds had zij twee barer eerste veeartsenijkundigen naar Londen gezouden, om haar volkomen op de hoogte der zaak te stellen.

Ook in Belgie, om Ostende, Brugge, Gent en Aalst, brak de vee-pest uit, k�rten tijd na het eerste verschijnen daarvan in Holland. Hier werd zij vvaarschijnlijk door vee van de �otterdamsche markt overgehracht; later te Antwerpen en bij Br�ssel schijnt zulks door uit Nederland ingesmokkeld vee te ziju geschied; maar de voortgang der kwaal was door een onmiddellijk vernietigen van alles, waarvan besmetting kon uitgaan, gestuit. Van den 25^sten Augustus tot den 22^sten November, brak de ziekte in vijfenveertig gemeenten uit, waar echter alle runderen van de besmette stallen, 432 zieken en 132 ver�dachten, werden afgemaakt; in den beginne, op last van den Minister van Binnenlandsche Zaken, gedeeltelijk op eigen verantwoordelijk-heid, daarna ten gevolge eener later uitgevaardigde wet. Met opoffering van ruim zevenhonderd runderen, is de ziekte in Belgie tot dusverre gestuit, en er is geen twijfel aan, of men is die meester, wanneer men siechts voortgaat, gelijk nog in de maand December des vorigen jaars in en bij Antwerpen geschied is , met telkeus de kop�peis vee waaronder zij zieh vertoont, af te slachten.

En nu de geschiedenis der runderpest hier te lande. Naauwelijks was zij in Engeland uitgebroken, of zij werd ook bij ons binnen-gehaald. In het laatst van Juni ontving DE VRIES jr., te Londen, van zijn vader in ISTederland 23 stuks vette ossen. Deze dieren, afkomstig uit eene weide van van der velden, onder Kethel, bij Schiedam, bleven omstreeks tien dagen te Londen en werden op verscbillende marktdagen te koop gesteld, maar niet verkocht. Zij werden den 2^den Juli weder ingescheept op de stoomboot de Batavier, en hoewel de bekende Engeische veearts, de Hoogleeraar SIMONDS, zelve opmerkte, dat de ossen niet gezond waren, zoo had hij evenwel geene bevoegdheid om ze terug te houden. Weldra waren zij te Rotterdam terug, en met hen was de vreeselijke ziekte binnen de grenzen gesleept. Van Eotterdam vervoerde men de ossen weder naar van der velden, te Kethel, als wanneer er reeds zes aan de runderpest ziek waren. Men hield dit echter voor mondzeer, deed de zieke dieren in de weide en stalde de zeventien overigen op. Den laatsten Juli waren van deze ossen nog twee te Kethel in leven.

14nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; DE RUNDERPEST.

tie overigen waren gestorvon of aan slagers tu Rotterdam en te 's Hage afgezet. liet vee van van der velden wen! weldra ook aangetast. Daarvan verkocht men in de volgende weken 38 stuks, die de �otterdamsclie veeraarkt besmetten en de ziekte zoodanig deden verspreiden, dat er den 25^stcl1 Augustus reeds twaalf Zuid-PIollandsche gemeenten besraet waren, namelijk: Kethel, Schiedam, Viaardingen, Overschie, Delfshaven, Kralingen, Nieuwerkerk aan den IJssel, Moordrecht en Zevenhuizen: en bezuiden de Maas: Heer-Jansdam, Spijkenisse en Sommelsdijk.

Had men toen den raad opgevolgd, door de zamengeroepen Commissie van veeartsen op den 30^sten Augustus gegeven, en b i n n e n acht d a g e n c e n e s p e c i a 1 e wet b ij de 81 a t e n-Generaal doorgedreven en ten uitvoer gebracht, zoo had men, door eene uitgaaf van zestig dui-zend gulden, de ziekte nog b ij hare geboorte k u n n e n s in o r e n. AVel kwara alles in de wecr, Minister, Com-missaris des Konings en Gedeputeerde Staten, Gemeente-Besturen en Kantonrechters, Commissien van Veeartsen en buitengewoon daartoe gestationeerde veeartsen, een kordon door militaire en gewapende stoombooten hewaakt, deden, de eene meer, de andere minder, wat zij konden doen en de bestaande wetten toelieten; maar het eenig-noodzakelijke werd verzuimd, het uitvaardigen der wet, die de be-voegdheid verleende om elk koppel vee, binnen vierentwintio- uur nadat zieh daarbij de ziekte vertoond had , af te slachten en te bc-graven. Wel werd er door de Staten-Generaal een krediet van hon-derd duizend gulden verleend; wel werd de Regering een paar maanden later gemachtigd om beperkende verordeningen uit te vaardigen ten opzichte van veemarkten, van den handel in vee en het vervoer van alles wat als overbrenger van smetstof beschouwd kon worden; maar de maatregelen die genomen werden, hieven halve maatregelen, en hebben ten hoogste uitgewerkt, dat de ziekte zieh langzamer uit-r-._N breidt, dan zij zoude gedaan hebben, wanneer er geene maatregelen genomen waren. Vier weken na liet uitbreken der ziekte waren er reeds zevenenveertig gemeenten besmet; vcertien dagen later reeds zevenenzestig; als wanneer er 3 319 runderen door de ziekte waren aatigetast, 1 169 daaraan gestorven en 674 afgemaakt, dat is 1 243 verloren, en 717 hersteld.

Bij het uitbreken der ziekte waren er in Zuid-Holland en Utrecht 275 000 stuks rundvee aanwezig; in de overige negen provincien 1 058 000 stuks. Bijna een derde van die hoeveelheid zijn kalveren

DE RUNDERPEST.

en h�kkelingen. Wanneer men nu dat vee gemiddeld op eene waarde van honderd gulden het stak aanslaat, dan verkrijgt men voor de toenmalige waarde van den rundveestapel ruim 133 millioen. Dit komt omstreeks op hetzelfde neder, als of men de volwassen runderen op 120 gulden, de kalveren en hokkelingen op 40 gulden het ;-tuk schat.

Een der eerste inaatregelen van de Regering was het herinneren aan de Gcmeente-Besturen en Gedeputeerde Staten, dat zij de macht hezaten cm de hesmette koppeis, voor rijksrekening, te onteigenen en af te maken. Daarvan was dan ook gebruik gemaakt, en een veertig duizend gulden waren daarvoor in Maart 1866 reeds besteed. In Zeeland had men, door dien maatregel streng en zoo spoedig doenlijk toe te passen, de ziekte reeds tweemalen gestuit; in Noord-�rabant reeds driemalen, nadat daar, telkens uit Holland, de smetstof was overgebracht. In Zwollerkerspel, Overijssel, werden in het begin van Pebruari twee stallen afgeslacht. In Hemelumer Oldephaart en Noordwolde en in Gaasterland, Friesland , stuitte men in den herfst van 1866 de ziekte door het afmaken van twee stallen. Op de drie plaatsen in Noord-Holland benoorden het IJ, waar de ziekte half Januari uitbrak, verhinderde men de uitbreiding geheel; tervvijl in Noord-Holland bezuiden het IJ, door een streng en goed beraamd toepassen dezer bepalingen, de ziekte overmeesterd en teruggedrongen werd, in weerwil van het aanhoudend overkoraen der besmetting uit de aangrenzende verpeste provincien Utrecht en Zuid-IIolland.

Een eerste struikelblok was de onwil der veehouders, wier wil even weinig wegen moest als de wil van den man, wiens huis men ter neder werpt cm een brand te stuiten, of afbreekt cm eene dijkbreuk te stoppen. De onwil van den Burgemeester of van zijne Wethouders was het tweede struikelblok, waardoor de onteigening zoo niet gestuit, dan toch zoo zeer vertraagd werd, dat het afmaken van al het vee veelal te laat kwam, en de besmetting reeds naar eiders overgeplant was. En al bestond er geen onwil, nog altijd waren er zoovele tijdroovende formaliteiten bij het toepassen der onteigeningswet te vervullen, dat in Zuid-Holland en Utrecht, in geene enkele ge-meente het vee op de eerst besmette stallen tijdig genoeg afgeraaakt is kunnen worden om de ziekte te stuiten.

De Regering beval strenge afzondering van de besmetto stallen en weiden, raaar overal bevond men dat, waar de kleeren van de menschen, waar de honden en katten, ja, de vliegen en misschien zclfs de wind de smetstof overdragen, zelfs de beste wil van den

)

16nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; DE R�NDERPEST.

veehouder geene uitbreiding door afzondering kan voorkomen; en wat dan, wanneer men, zoo als in de meeste gevallen, met onwil, zeer dikwijls uit dorame dweepzucht ontstaande, te doen heeft?

Men heeft een militair kordon getrokken, dat alle vervoer van vee en besmette voorwerpen tegenhoudende, de runderpest eerst binnen een gedeelte van Zuid-Holland, zoude opsluiten, cm die streck te doen doorzieken en uitzieken, gelijk de nieuwelings gemaakte kunsttermen luidden. Nadat er reeds in Maart 1866, ruim twee raillioen aan waarde verloren was gegaan, bleek echter Zuid-Holland nog in 't minste niet doorgeziekt. Slechts negen ten honderd van den voorhanden rundveestapel had men er in de verloopen zes maanden verloren. In de gemeente Vlaardinger-Ambacht waren in ruim zes maanden tijds, van het voorhanden zijnde aantal runderen zes en veertig ten honderd verloren gegaan, en onder Maasland, in ruim vijf maanden, drie en dertig ten honderd, onder Woubrugge, in vier maanden, een en dertig ten honderd, en nog was in die gemeenten de ziekte op verre na niet geweken. De pesten der vorige eeuw hebben zeven, dertien en achttien jaren aangehouden voordat het geheele land was doorgeziekt. Maar wat nog erger was dan het langzame uitzieken van de ingesloten streek, het kordon bleek on-voidoende te zijn om de ziekte in te sluiten. Telkens werd de lijn verschoven om al weer meer en meer gemeenten binnen te sluiten; telkens vertoonde zieh de ziekte weer buiten de lijn totdat deze eerst naar Noord-Holland, dwars door den Haarlemmermeer en door Utrecht verschoven moest worden, en het kordon in Maart de richting volgde die als het best te bewaken werd aangezien, over Holland op zijn smalst, namelijk, l�ngs het IJ, door het Gooiland, over de Utrecht-sche beiden, en l�ngs de groote rivieren. Later is die weder ver-legd l�ngs de zuidelijke grens van Noord-Holland, toen dit de ziekte meester geworden was. Gemakkelijker voorzeker was het om deze lijn te verdedigen, dan die, welke men tot dusverre getracht had te behouden; maar nu moest men die ook zoolang bewaken, totdat Zuid-Holland en Utrecht uitgeziekt zouden zijn. Zeer velen echter zagen duidelijk in, dat met dit doorzieken en uitzieken jaren lang gemoeid zouden zijn, al mocht men d�ar, zooals in November van het vorige jaar besloten is, door geene dieren binnen de af-sluitingslijn meer af te slachten, de brandpunten van besmetting giftiger en zieh sneller uitbreidende maken. Men begreep dat ge-durende al dien tijd het eene bijna ondenkbare, onophoudelijkewaak-zaamheid en de tusschenkomst van een goed gedeelte van ons leger

'I:

DE RUNDEBPEST.

vorderen zoude, om de lijn tegen overschrijding door winzucht en blind eigenbelang te verdedigen. Over eene landlijn van negen uur gaans, diende men nacht en dag schildwachten uit te zetten, terwijl er een aantal posten op den oever en gewapende vaartuigen op de stroomen voor de bescherming van negen en twintig uren gaans waterlijn noodig zouden zijn. Het geldt hier toch niet alleen bewa-king der veeren, maar voornamelijk visitatie der schepen, die onop-houdelijk trachten om verboden zaken uit te voeren. De ondervin-ding heeft geleerd, dat het belachelijk is om te vertrouwen, dat zulk een kordon bewaakt wordt door patrouilles. Wanneer de pa-trouille gepasseerd was, werd het gereed staande vee door de vaarten getrokken, en het vleesch van zieke dieren naar buiten gesmokkeld. Zoodra toch de lijn, waarlangs het kordon loopen zal, vastgesteld is, vorint zieh uit de aanwonenden een corps smokkelaars, die, even als bij de rijksgrenzen, door gemeenschappelijk belang vereenigd, zamenzweren tegen allen, aan wie de bescherming van het kordon is toevertrouwd.

In December van het vorige jaar onder anderen bestond er, bij een der hoofdsmokkelaars tot het invoeren van vee over de lijn tusschen Noord- en Zuid-Holland, een geregeld stelsel van seinen met lantaarns, waarmede aan de handlangers der overzijde getelegra-feerd werd of men het vee al dan niet kon overbrengen. Deze seinen waren overal in den omtrek bekend; iedereen wist wat zij beduidden, behalve zoo het schijnt degene aan wien de bewaking der lijn was opgedragen. Deze smokkelaar heeft honderdtallen op hon-derdtallen de lijn ovorgebracht; zoowel van buiten, naar binnen, als van binnen naar buiten, en dat wel op eene plaats waar de lijn van scheiding uit eene breede vaart bestaat en de bewaking dus niet zeer raoeielijk kon zijn. Een ieder ook die de veemarkten van Amsterdam en van andere plaatsen kent, weet dat daar industrieelen te vinden zijn die aannemen, om geheele driften van het daar aan-gekochte vee, over de afsluitingslijn te voeren en bij den konper te leveren, tegen 2.50 gulden voor elke koe en 1.50 gulden voor elk kalf.

De ondervinding heeft dan ook ten duidelijkste in de laatste maanden bewezen, dat het kordon een aanhoudend overschrijden der ziekte van de lijn naar Noord-Holland, Gelderland en Noord-Brabant, naar Overijssel en Eriesland, zelfs naar Elten en Goch in Pruissen, niet heeft kunnen beletten. Het langdurig volhouden eener lijn van afsluiting demoraliseert niet alleen de bevolking,

18nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; DE KUNDERPEST.

maar evenzeer de militairen die met de bewaking belast zijn. Deze moeten weldra goede vrienden worden met de beeren, waarbij zij in kwartier liggen, en hunne bezoldiging is niet zoodanig, of bij velen zal een extraatje, al ware 't maar een extra borrel, door een oog toe te dcen verdiend, welkem zijn, om 't even van waar dat komt.

Het schorsen der rundveerearkten en het beletten van het ver-voer van de eene provincie, of van de eene gemeente naar de andere van alle zaken, die geacht ktiiinen worden smetstof over te brengen, was als om strijd door de gemeenten, de provincien en ook door het rijk, als een der heilzaamste middelen ter beperking der ziekte binnen bepaalde grenzen, aangegrepen. Gedurende een' k�rten tijd, eenige weken, m�gen die beperkingen vol te houden zijn; bet is ' ondoenlijk om onzen bitinenlandschen Handel plotseling voor een goed deel uit te roeien, het onvermijdelijke gevolg eener beperking van langen duuv. Landbouw kan in den tegenwoordigen tijd niet bestaan zonder Handel en vervoer van voortbrengselen; beperking doet al spoedig meer nadeel dan de runderpest, en terwijl men toch onmogelijk alle vervoer, dat van slachtvee of vleesoh in de eerste plaats, beletten kan, dient men uitzonderingen op den regel, ver�voer met bewijzen van herkomst, toe te laten. En wat er al reins en onreins onder die bewijzen van herkomst vervoerd wordt, en hoeveel er buitendien, in overtreding der strenge bepalingen, over de geraeentegrenzen gaat, kunnen wij leeren uit de verbalen die ons van alle kanten toekomen , en die natuurlijk alleen betrekking hebben op betgeen men weet, maar eene overgroote hoeveelheid fei�ten , die men niet weet, te gissen overlaten. Het schorsen der rundveemarkten is een heilzarne maatregei, die eenigen tijd vol te houden is, hoewel men ook het nadeelige daarvan niet uit het oog moet verliezen; het rondtrekken namelijk ter opsporing van slacht�vee en het doordringen in de stallen van een heirleger veekoopers, die de veehouders, zoo zij volstrekt vee verkoopen moeten, niet willen weren, hoewel de besmetting maar al te dikwijls door hen wordt overgebracht, en er van alle zijdcn zcer te recht op wordt aangedrongen om dien lieden onbepaald den toegang tot de stallen te ontzeggen.

Het gebrekkige der bestaandc verordeningen tegen het weren van de volksramp, bleek eerst recht duidelijk waar de rechter ingeroepen werd, om straffen toe te passen tegen plaats gehad hebbende over-tredingen. Terwijl het niet dadelijk aangeven van ziek vee bestraft

DE K�NDERPEST.

moet worden met gevangenis van zes dagen tot twee maanden en eene geldboete van acht tot honderd gulden; het laten loopen van besmet vee onder ander vee, met gevangenis van twee tot zes maauden en eene geldboete van vijftig tot tvveehonderd vijftig gulden; het werkelijk besmetten van ander vee, door het laten loopen van zieke dieren, met twee tot vijf jaren gevangenis en vijftig tot vijf'honderd gulden geldboete; terwijl tallooze malen aangil'te verzuimd werd of eerst te laat geschiedde, zelfs wanneer er dieren bezwekeu waren; terwijl er tallooze malen ziek vee ver-voerd, en in het begin zelfs, op de markten verkocht werd, hoorde men slechts te hooi en te gras eens van eene veroordeeling door den rechter.

Hoeveel burgemeesters werden er ernstig berispt of afgezet, die, door een flaauwhartig handelen, bij de eerste gevallen van ziekte, de runderpest in hunne gemeente hadden doen ver-spreiden ?

Maar laten wij voortgaan met den loop der ziekte na te gaan.

In het begin van Maart was de toestand der ziekte alzoo:


	AANTAL RUNDEREN
			IN NOOKD-
	IN ZDID-	IN	HOLLAND,	TE
	HOLLLAND.	UTRECHT.	BEZUIDES HET IJ.	ZAMEK.
Bij het uitbrcken der ziekte in elke der bcsmctte gemeenten waren daar aanwezig omstreeks..........................	170 000	75 000	28 000	280 000
Den derden Maart waren er sedert het uitbreken der ziekte aangetast........	38 744	3 65G	986	43 386
gestorvcn .......	13 012	1 402	258	14 672
afgcmaakt.......	8 978	69	225	9 272
en akoo verloren........	2] 990	1 471	483	23 944
hersteld..........	15 003	1 974	223	17 200
nog ziek.......	1 781	211	280	2 272

Had men toen, aan den aandrang van velen gehoor gevende, even als terzelfder tijd in Engeland, binnen

DE RUNDERPEST,

acht dagen eene speciale wet bij de Staten-Generaai doorgedreven en ten uitvoer gebracht, zoo had men de ziekte, met eene uitgaaf van twee tot drie tonnen gouds gesmoord.

In April heeft men de zwalcheid gehad van gehoor te geven aan den onstuimigen aandrang der Zuid-Hollandsche boeren, en den invoer van vee, gedurende veertien dagen, toegestaan. Dit was olie in t vuur; want het valt niet te betwijfelen of de twaalf duizend run�deren , die in deze weinige dagen, binnen de lijn van afsluiting der provincien Zuid-Holland en Utrecht zijn ingevoerd, hebben een voor-naam contingent geleverd tot de 53 000 stuks die er sedert den eersten Mei zijn aangetast.

Tegen verwachting verminderde de ziekte daarop zeer aanmerkelijk in hevigheid, zoodat er in Juni niet meer dan vier honderd runderen 's weeks werden aangetast. Had men toennaardenraad van zeer velen gel u ister d, deState n-Generaal bij-een geroepen, en binnen acht dagen eene speciale wet doorgedreven en in uitvoer gebracht, zoo had men op dat oogenblik de ziekte kunnen stui-ten, door eene uitgaaf van ruim honderd duizend gulden.

Maar die zoo vurig gewenschte wet wercl eerst den l^�en Augustus bij de Tweede Kamer ingediend, terwijl de ziekte zieh uitgebreid had tot 1 000 aangetasten 's weeks. De Tweede Kamer beraadslaagde en nam de wet aan den 23^sten Augustus, terwijl de ziekte tot 1 600 aangetasten 's weeks toenam. Ook de Eerste Kamer beraadslaagde en nam den lA^i(:n September de wet aan, terwijl het getal aangetaste runderen tot 1 900 's weeks vermeerderde. Den volgenden dag reeds werd de wet door den Koning bekrachtigd.

Had men toen met kracht de zaak aangevaten binnen veertien dagen de 4 000 zieke en aangetaste dieren afge-maakt, met wellicht even zoo veel van besmetting verdachte dieren, dan had men den veehouders, door de uitgaaf van een m i 11 i o e n wellicht, de schade van drie millioen driemaal honderd duizend gulden kunnen besparen, die er sedert den 14^de^QSeptember tot den 5^dcn Januari, alleen door gestorven en afgemaakt vee, zijn verloren gegaan. Men heeft zieh daarentegen bepaald tot het afmaken, in 16 weken, van 11 117 besmette en 2 662 verdachte dieren, en daardoor natuurlijk niet kunnen beletten, dat op den 8^steu De�cember het aantal der wekelijks aangetasten tot 7 800, dat der ge-

DE RUNDEEPEST.nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;21

storvenen tot 4 000 klommen, welk aantal echter in de week, ein-digende den S'¹� Januari, weder tot 5 000 aangetasten daalde. Alle gelden voor het afmaken van die runderen testeed, zijn even doel-ioos weggeworpen, als die, welke v66r dien tijd, in Zuid-Holland en Utrecht, tot vergoeding van afgemaakte �f zelfs van gestorven dieren, uitgegeven zijn.

Dit verzuimen eener krachtige uitvoering der wet van den 15^lt;lenSeptember, meet daaraan geweten worden, dat die uitvoering niet, gelijk in Engeland, is opgedragen aan een enkel, met dieta-toriale macht bekleed man, die, volgens een van te voren he raamd plan, door eenige weinige daartoe bepaaldelijk aangewezen personen, elk met eenen veearts, een' troep geoet'ende slagers en eene voldoende militaire macht, de wet ten uitvoer had moeten brengen.

Het mislukken der pogingen cm de ziekte in Zuid-Holland en Utrecht te stuiten, is overigens hieraan toe te schrijven: ten eerste dat men, op de besmette stallen, niet terstond na het constateren der ziekte, binnen weinige uren, alles heeft afgemaakt en begraven, en het onzalige verkoopen van het vleesch der besmette dieren ge-boden heeft, een uitstekend middel, voorzeker om de ziekte heinde en ver te verspreiden, gelijk zieh die dan ook, wel voornamelijk door vleesch uit besmette stallen, verspreid heeft, en ten andere: dat de wet niet verbiedt om volledige vergoeding te geven aan een' vee-houder, bij wien andermaal de ziekte uitbreekt en bij wien andermaal het vee onteigend en afgemaakt wordt. Hierdoor toch is er eene premie gesteld, door velen reeds genoten. op het voortduren der ziekte. Wanneer men, bij het andermaal uitbreken der ziekte binnen drie maanden na het onteigenen en afmaken van het vee dat de vorige keer besmet was geraakt, aan den veehouder slechts een derde der waarde van het afgemaakte vee vergoedt, bij een ten derden male uitbreken slechts een tiende, zoo zullen zieh de veehouders wel vrijwaren tegen besmetting, eenvoudig door in den eersten tijd geene koeien weer aan te schaffen.

Eene groote fout is geweest, dat men niet volgens een vast plan, aan den omtrek der besmette streck beginnende, naar het middenpunt is voortgegaan, geen stap voorwaarts doende of eerst rnoest achter-waarts de ziekte uitgeroeid zijn. Zoo had men, voor lang reeds, de Zuid-Hollandsche eilanden schoon moeten vegen, even als de heide-streek van Utrecht en de Zuid-Hollandsche gemeenten benoorden Leyden, waardoor de bewaaktc afsluitingslijn aanmerkelijk ingekrompen.

22nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;DE RUNDERPEST.

en de besmetting van Gelderland waarschijnlijk vooikomon had kunnen worden.

Ziende dat het afmaken binnen de lijn, in Zuid-Iiolland en Utreclit, niets baatte, dat het getal wekelijks aangetasten in weerwil daar-van grooter werd dan 't immer te voren en in de week eindigende. den Sstcn November van 1 600 tot 3 257 was vermeerderd, besloot de Eegering den 29^sten November om dit binnen de lijn te staken, de ziekte hier aan haar eigen lot over te laten, en, alleen buiten de lijn van afsluiting, het stelsel van LANCISI te blijven toepassen; waarbij evenwel het ongelukkige verkoopen van vleesch van verdachte, dieren niet verboden werd, en zelfs toegestaan dat men de gestorven dieren vilde en de huid vervoerde.

Er is reeds gezegd dat de ziekte zieh gedurende den herfst in Friesland vertoond had onder Ilemelum in Heraelumer-Oldephaart en Noordwolde en te Harich in Gaasterland.

Tot dusverre was zij beperkt gebleven binnen de besmette pro-vincien Zuid-Holland en Utrecht en in de Noord-Hollandsche gemeenten die daaraan grenzen. In bet laatst van November en in December overschreed zij echter op de meest verontrustende wijze de lijn van afsluiting, hoewel overai, ontmddellijk , met den meest mogelijken ijver, bestreden door het afmaken van de geheele koppeis waaronder zieh de ziekte vertoonde. In Gelderland werden gedurende zes weken, of tot den 5^den Januari 350 stuks aangetast, 22 stuks slechts stierven aan de ziekte, geene liet men er herstellen, maar 1 247 werden er afgemaakt. Gedurende dienzelfden tijd werden er in Noord-Holland 2 978 aangetast, terwijl er 153 stierven en 32 herstelden, terwijl men er 2 793 afmaakte, met 1012 verdachten of gezonden van besmette koppeis. In Noord-Brabant brak de ziekte l�ngs de Maas uit onder Empel en Lithoyen, H�ren, Kavestein, H�ren en Reek, tastte stallen aan onder Ilassum , bij Goch op 't Pruissi-sche en ging de Maas over naar Gelderland, zieh onder Appeltern, Keent, Neerbosch en st. Anna, bij Nijinegen, vertoonende. Wijders brak zij uit onder Woudrichern en Drunen, en in de Meijerij onder Oerle, Udenhout, Helvoirt, Vugt, st. Oedenrode en Uden.

In Gelderland openbaarde zij zieh eerst onder Culeraborg en Beesd en brak vervolgens in vijftien gemeenten van 't land van Buren en de Tielerwaard uit; onder Avezaath, Zoelen en Lienden; onder Zetten, Eist, Gent, Haalderen en Huissen, in de Over-Betuwe, en aan de overzijde van den Rhijn, bij Babberich in het Pruissische. Op de

�

DE RUNDERPEST.

Veluwe had men de ziekte te bestrijden onder Nijkerk, Putten, Garderen, Kootwijkerbroek, Lunteren en aan de Grift in Gelderscb Veenendaal. Aan den Ussel onder Gorssel, en in Overijssel, onder Welsum en in het Mastenbroek, werden stallen aangetast. In Noord-Holland werden de gemeenten in Amstelland en Gooiland door bet geheel verpeste Utrecht aangestoken en, stak de ziekte weer het IJ over, waar men besmette stallen kreeg onder Oost-Zann, Assendelft, Nieuwendam, Broek in Waterland, Edam, Middelie, Berkhout, Wognum, Obdam, den Ileer-Hugowaard en Nieuwe-Medorp,

Binnen de lijn van afsluiting, in Zuid-Holland en Utrecht, is 't, sedert de schorsing van het onteigenen, gruwelijker geworden dan ooit. Aan het opgeven van nieuw aangetaste stallen wordt de hand niet gehouden, en kan bij onmacht der politie ook niet gehouden worden, zoodat de vermindering van het aantal aangetaste runderen, hoogstwaarschijnlijk althans, voomamelijk toe te schrijven is aan verzwijgen van de waarheid. Het afmaken van gezonde dieren is natuurlijk genoegzaam opgehouden, en men slacht slechts degenen die hopeloos staan of verkoopt zelfs het vleesch der gestorven dieren. Het afschuwelijke opgraven van oriteigende en afgemaakte dieren is opgehouden, want er wordt niets meer onder den grond gestopt dan wat reeds kreng geworden is. Dat hier thans het doorzieken in vollen gang is spreekt van zelf, ten koste van de veehouders na�tuurlijk, aan welke dit, van den eersten December tot den vijfden Januari, twee millioenen guldens gekost heeft alleen aan waardevan de 19 500 in Zuid-Holland en Utrecht, gedurende die vijf weken, gestorven runderen.

Ja, waarlijk, thans is de runderpest binnen de afsluitingslijn eene ware en recbtvaardige �straffe Godsquot;, hen juist treffende die, door dom ongeloof aan de besmettelijkheid der ziekte, of door dweepend on verstand, of wel door hebzucht gedreven, zieh de ramp op den hals gehaald en veroorzaakt hebben, dat uit 's Lands schatkist zeven-tien tonnen gouds doelloos zijn weggeworpen. Hun. ongeluk hebben zij niet alleen zieh zelven te wijten, maar daarenboven hebben zij zieh voor God te verantwoorden over de ramp die, door hun toe-doen, de onschuldigen in hun midden en hetgeheele Vaderland treft. Het platteland van Zuid-Holland en Utrecht wordt al meer en meer eene enkele groote giftmengerij, waaruit het verderf heinde en ver over den Nederlandschen rundveestapel word rondgedragen.

Dit

overzicht der geschiedenis van de Runderpest moet hier ge-

DE RUNDERPEST.

sloten worden, met het einde van 1866. De �egering heeft zieh thans laten voorlichten door eene Commissie bij Koninklijk Besluit van den tweeden Januari benoemd. Laat ons hopen dat er ten ge-volge van den raad door die Commissie gegeven, een nieuw tijd-perk voor de geschiedenis der runderpest is aangebroken, en dat zulks in dit tijdschrift over eenige weinige maanden geboekt zal kunnen worden, als het laatste hoofdstuk of de eindgeschiedenis van deze volksramp.

In vier stellen tafeis volgen hier nu de cijfers die ten grondslag verstrekken voor de geschiedenis van de runderpest in 1865 en 1866. Door de zorg van den Heer p. h. witkamp, verschijnen zij hier in eenen geheel anderen vorm als de officiele opgaven, waaruit zij zamen-gesteld zijn.

Op de eerste tafel zijn de cijfers te vinden voor de geschiedenis van de runderpest van Juli 18G5 tot den �den Januari 1867, g e-meentes gewijze en streeksgewijze gerangschikt, otndat hieruit alleen een overzicht te verkiijgen is van de topographische verspreiding der ziekte, en het duidelijk in het oog valt dat alleen Zuid-Holland en Utrecht de besmette streken bevatten, waar de ziekte gekweekt en gekoesterd wordt, en van waar zi] telkens hare giftige pijlen naar de andere provincien uitschiet. Uit de vergelij-king van het aantal vee dat bij den aanvang in vele gemeenten aan-wezig was, met hetgene daar is aangetast, blijkt onmiddellijk hoe schromelijk het verbod van invoer binnen de afsluitingslijn, over-treden is geworden.

De tweede tafeis geven een wekelijks overzicht van het beloop der ziekte in Wederland tot den 5^�en Januari 1867. In de meeste officieele opgaven wordt slechts wekelijks opgegeven hoe-veel er van de, in die week aangetaste dieren, gestorven, afgemaakt of hersteld zijn, niet het werkelijk aantal gestorvenen, afgemaakten of herstelden; dat evenwel uit de telkens gegeven recapitulatien is op te maken *.

¹ De wijze waarop de staten van de veepest tot nu, den 26sten Januari, in de Staats-Courant zijn medegedeeld, heeft op eene zoo zonderlinge wijze plaats gehad, dat niemand zieh een begrip van den waren toestand kan maken, en dat de llunderpest, N⁰. 24, de statistiek van Zuid-Holland tot 9 December 1863 hesprekendc, tot de slotsom kwam, dat toen reeds in 11 opgaven 894 stuks koeien die aangetast waren, spoorloos waren verdwenen, cn dat dit aantal elke week met honderden toenam.

Naar deze verkeerdc wijze van beschouwing, heeft men bij optclling der gestorvenen, afgemaakten cn herstelden in de 4 aangetaste provincien, in de Munderpest cn de �conomist.

� DB RUNDERPEST.nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;25

De derde tafel bevat de cijfers van deveepest in Groot-B r i 11 a n j e, ter nadere opheldering van hetgene hierboven ten dien aanzien gezegd is. Bij de meer uitgebreide Engeische opgaven vindt men teveus opgegeven, het aantal koppeis vee dat wekelijks aangetast werd, en de hoeveelheid gezond vee dat afgemaakt is om de ziekte te stuiten, twee zeer belangrijke cijfers waarvan men de eerste ten onzent verzuimd heeft op te laten maken en waarvan de tweede zieh zoo verschuilt, dat het niet dan met moeite is op te delven. De Heer WTTKAMP heeft ook deze leemte pogen aan te vullen zoowel in hat viertal tafeis die het wekelijks overzicht leveren, als bij den staat der gemeenten.

De vierde tafel geeft de cijfers waaruit men den i n v 1 o e d op kan maken die de runderpest opden handel heeft gehad, en is getrokken uit de maandelijksche staten van in-, uit- en doorvoer der voornaamste handels-artikelen die door het departeraent

getallcn verkregen, die, geheel ongelijksoortige opgaven vereenigende, niet de minste vvaarde Iiezitten. Want in de o�iciele staten zijn die van Zuid-Holland geheel anders bewerkt dan die van Utrecht, Noord-Holland en Gelderland, met dien verst�nde echter, dat ook de beide eerste opgaven [vau Noord-Holland naar het jammerlijke model op de leest van Zuid-Holland zijn geschoeid.

In de opgaven van Utrecht, Gelderland en van Noord-Holland, de laatste sedert 25 Jannarij 18G6, woidt wekelijks opgegeven hoeveel dieren aangetast, gestorven cn afge�maakt zijn, hoezeer bij Gelderland weder op eene geheel verschillende wijze dan bij de beide andere provincien, doch bij Zuid-Holland leest men wel dezelfde hoofden, maar de opgaven beheizen:

T het aantal aangetasten,

2nbsp; nbsp; r laquo; gestorvenen van die nieuw-aangetasten, doch zonder de gestorvenen

van in vroegere weken ziek geworden dieren,

3nbsp; nbsp; n ii afgemaakten, naar dezelfde maatstaf,

4nbsp; nbsp; ir ii herstelden, //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;/'

Wil men derhalve de werkelijke cijfers voor Zuid-Holland weten, zoo moet men die berekenen uit de bijgevoegde reeapitulaticn, hetgeen door aftrekking gemakkelijk schijnt, maar met vcel omslag is verbouden door gedurige wijzigingen, waardoor men tclkens de verkregen uitkomsten van vroegere weken op nieuw moet overrekenen.

Voeg er bij, dat zeer vaak bij de optelliugen in de lange lijstcn van de Stolaquo;/i-Cowrlaquo;Mlt; fouten zijn geslopen, die meestal slechts nit een zorgvuldig vergelijken kuunen gevonden worden, maar niet altijd op te helderen zijn, groote struikelblokken inderdaad voor hem die ecu goed overzigt wil geven.

Enkele voorbcelden m�gen dit opheldereo.

Den SOsten September 1865 beliep het geheele getal aangetasten in Zuid-Holland. .3 319

Daarbij kwamen van 1�7 October...................................... 764

te zamen... .4 083 Toch geeft de Slaats-Courani er te zamen 4 084, en die eene koe te veel is steeds behouden gebleven, tot dat er weer andere, gelnkkig steeds kleine misrekeningen, plaats vinden.

2(5

DE R�NDERPEST.

van Einancien worden uitgegeven. Terwijl het Statistiek Jaarver-slag nog niet bekend is, evenmin als de maand-staat voor December 1866, zoo geeft deze tafel nog niet de juiste cijfers, genoeg evenwe!

Ecn ander.

De opgave uit Utrecht, eindigende deu 17den Februari, gccft vour het gcheele aautal aangetasten 1 309, doch wie

12 voor Abcoude-Baambrugge,

117

316

265

180

�enscliop,

Breukelen-N yenrode, Breukelen-st. Pieters, Harraelen, Jutphaas, K amerik, Kockengen, Linschoten, Loenen, Lopik,

Maarssenveen, Maartensdijk, Montfoort, Polsbroek, Snclrewaard, Viukeveen c. a , Vreeswijk, AVillcskop, Wilnis, IJsselstein , Zegveld, en Zuylen

tc zamentelt, krijgt slechts 1 249.

Een voorbeeld voor Noord-Holland levert ondcr and�ren de Staat van 25 i'ebruari tot 3 Maart 18CG op. Toen werden � ten minste dit is te bcrekenen � 18 run�deren in Ouder-Amstcl en 169 in de provincie aangctast, doch in de Staais-Con-rani luiden deze getallen 28 en 179. Ilct Iieeft niet wcinig gecijfer gekost, zoo liier als op velc andere plaatsen, de wcrkclijke totalen tc vinden of die zoo nabij mogelijk te komen.

De Heer witkamp acht het ceno onmogclijkheid al die vergissingen uit de staten zelven te herstellen; doch hij is zoo gelukkig geweest om het zoo ver te brengen, dat het verschil in de onderscheidene opgnven een niet noemenswaard bedrag uitmaakt.

Dat het werkelijk eene onmogclijkheid is, volkomen juiste staten te bcrekenen, kan,

onder anderen, blijkcn uit den staat van Utrecht van 18 tot 24 Februari 1866. Immers

door optelling der hersteldcn is tc vinden dat daar het cijfer 244 font is, en dit 224

raoet zijn; doch wie verklaart hoc het gcheele aantal aangetasten tc Zegveld bedragen kon

op 17 Februari 587

en v 24 Februari 574?

DE RUNDERPEST.

om een begrip van dien invloed te geven. Men ziet hieruit hoe de groote vermeerdering van vleesch-uitvoer, op verre na niet heeft kunnen opwegen tegen de vermindering in uitvoer van slachtvee. Bij eenige artikelen is hier de invoer opgeteekend, waaruit blijkt in hoever onze uitvoer slechts doorvoer is.

Onze buitenlandsche handel in voortbrengselen van den veestapel lijdt, alzoo een verlies waarvan hij zieh waarschijnlijk eersfc na jaren langen tegenspoed zal kunnen herstellen. Met achttien millioen gulden 's jaars overtrof in 1864 onze uitvoer aan slachtvee den in�voer ; voor tvvee en twintig millioen voerden wij meer uit dan in aan boter en kaas; voor zeven honderd en zeventig duizend gulden meer aan huiden; zoodat, zonder den handel in vleesch in rekening te brengen, hier ruim veertig millioen. meer dan de dubbele waarde van hetgene wij aan het buitenland voor katoen en leatoenen garens betalen, en dat wel eene tariefswaarde, die, gelijk bekend is, aan-merkelijk onder de werkelijke koopwaarde blijft, op het spei staat.

Statistiek van de Runderpest

ZUXD-

LAATSTE

AANWEZIG AANTAL RUNDEREN BIJ HET UITBREKEN DEK ZIEKTE

AANGETAST.

Demand.

Kethel en Spaland... Vlaardinger-Ambacht.

Vlaardingen.........

Maasland............

Maassluis ' ........

de Lier.............

Naaldwijk............

's Gravesande........

Monster.............

Loosduinen..........

's Gravenhage........

Rijswijk............

Wateringen..........

Hof van Delft.......

Delft...............

Schipluiden..........

Vrijenban...........

Nootdorp............

Pijnaclter............

Derkel en Kodenrijs..

Juli 1865......2 280

Augustus unbsp; nbsp; nbsp;......2 930

ifnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; anbsp; nbsp; nbsp; ........548

September laquo;nbsp; nbsp; nbsp;......4 594

October //nbsp; nbsp; nbsp;........154 f

//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;'inbsp; nbsp; nbsp;........701

Augustus //nbsp; nbsp; nbsp;......1 409

anbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;anbsp; nbsp; ......1 622

wnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;*nbsp; nbsp; nbsp;........006

December //nbsp; nbsp; ......1 481

Augustas unbsp; nbsp; nbsp;........733

Januari 1866......1 309

Novemb. 1865........729

Augustus '/nbsp; nbsp; nbsp;......2 097

'/nbsp; nbsp; nbsp;........453

raquo;nbsp; nbsp; nbsp;......1 687

//nbsp; nbsp; nbsp;......1 643t^;

December unbsp; nbsp; ........716

September //nbsp; nbsp; nbsp;......1 931

Augustus laquo;nbsp; nbsp; nbsp;......1 740

5 Januari 1867......2 699

anbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii ......2 504

29 Decemb. 1866........281

5 Januari 1867......2 806

//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n .........92

22 Decemb. 1866........413

5 Januari 1867........534

1 Decemb. 1866........221

24 laquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .........40

5 Januari 1867........413

n ........224

n ........908

n ........203

ii ......1 549

' ii ........832

laquo; ......1 479

a ......1 574

// ........421

'/ ......1 530

laquo; ......1 122

Tc zamen___29 363

19 905

¹ Verloren = gestorven en afgemaakt.

⁵ Hot teekcn f duidt tc dczer plaatso aan, rlat dc opgave omtrent den vccstajicl dagtcckeut nicl van

in de Gemeenten van Nederland.

1101.1. ANB.


JIAAL VERMELD.					pet. van do aamve- zigen die werden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	pet. van de aange-
GEST�RTEN.	AFGEMAAKT.	VERLOREN- '	HERSTELD.	KOG ZIEK.	pet. van do aamve- zigen die werden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	tasten die herstelden.
305	1 363	1 668	971	GO	118.3	61.8	35.9
570	920	1 490	1 006	8	85.4	59.5	40.1
73	90	163	118	�	51.3	58	42
952	030	1 602	1 222	42	62.4	55.9	42.0
41	C	47	35	10	59.7	51.1	38
104	97	201	212	�	58.9	48.7	51.3
131	209	340	193	1	37.8	63.7	36.2
91	27	118	103	�	13.6	53.4	46.6
2	17	19	21	�	6.6	47.5	52.5
187	20	207	185	21	27.9	50.1	44.8
92	23	115	100	3	30.6	51.3	47.3
139	314	453	389	66	69.4	49.9	42.8
40	59	99	100	4	27.8	48.8	49.3
793	90	883	652	14	73.9	57	42.1
147	268	415	403	14	183.7	49.9	48.4
445	309	814	652	13	87.7	55	44.1
991	21	1 012	524	38	95.8	64.3	33.3
195	72	267	145	9	58.8	63.4	34.4
778	303	1 141	372	17	79.2	74.6	24.3
339	329	668	450	4	64.5	59.5	40.1
6 415	5 307	11 722	7 859	324	67.8	58.9	39.4

het uitbreken der ziekte, maar van k�rten tijd daarna, als zijnde vroeger geene medegedeeld.

LAATSTE

AANWEZIG AANTAL RUNDEKEN BIJ HET UITBREKEN DER ZIEKTE

AASGETAST.

Scbieland.

Schiedam...............

Oud- en Nieuw-Mathenesse

Delfshaven................

Rotterdam..............

Overschie...............

Schiebroek..............

Hillegersbcrg............

Kralingen...............

Capelle aan den IJssel----

Nieuwerkerk aan den IJssel

Moordrecht.............

Broek, Thuil en 't Wecgje.

Zevenhuizen.............

Moercapelle.............

Bleiswijk................

Bergschenhoek...........

Rljnland.

Zcgwaard................

Zoetermeer..............

Stompvvijk..............

Voorburg................

V ur...................

Wassenaar...............

Voorschoten.............

Valkenburg.............

Katwijk.................

Rijnsburg...............

Noordwijk..............

Noordwijkerhout.........

23nbsp; Augustus 1865.......332

25 i/nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n .......357

19 itnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......765

1 September // .......359

22 Augustus // .....2 700

28 iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;u .......566

24nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......776t

22 nnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......720

10nbsp; September n .......935

22nbsp; Augustus ii .....1 128

21 iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .....1 147

30 September // .....1 595

24nbsp; Augustus // .....1 145

11nbsp; Maart 1866.......168

25nbsp; Augustus 1865.......901

26nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .......863

14 457

28 Augustus 1865.......571

13nbsp; November -/ .....1 030

Augustus (/ .....3 091

19 September // .......898

27nbsp; Januari 1866.......681

14nbsp; November 1865.....2 162

iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .....1 493 t

18 Maart 1866.......265

24nbsp; Februari raquo; .......198

25nbsp; Januari // .......463

23nbsp; November raquo; .......911

17 Maartnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n .....1 556

29 Decemb. 1866.......334

15 November // .......405

29 December ;/ .......856

// iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;h ........92

5 Januari 1867.....2 337

/' //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;//........541

//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;laquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......701

// lt;/nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .......238

ii iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......316

a iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......390

// iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n .......127

u iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......943

ii iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......724

21nbsp; April 1866........32

5 Januari 1867.......572

ii anbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n .....1 089

9 697

28nbsp; December 1866.......179

5 Januari 1867.......619

/v iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .....1 055

// //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;./ .......479

24 Novemberl866........31

22nbsp; December u .......119

5 Januari 1867.......331

quot; iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;raquo; .......329

29nbsp; December 1866........60

23nbsp; December // .......152

29 nnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;11 ........39

5 Januari 1867.......156


UAAL, VERMELD.					pet. van de aanwe- zigen die werden aangetast.	pet. van de aangc-tasten die verloren zijn.	pet. van de aange-
GESTORVEN.	AFGEMAAKT.	VERLOREN.	HERSTELD.	NOG ZIEK.	pet. van de aanwe- zigen die werden aangetast.	pet. van de aangc-tasten die verloren zijn.	tasten die herstelden.
60	126	192	142		100.0	57.5	42.5
89	225	314	91	�	113.4	77.5	22.5
27	527	#9632;554	302	�	111.9	64.7	35.3
40	21	61	29	2	25.6	66.3	30.5
365	1 185	1 550	787	�	86.6	66.3	33.7
121	278	399	142	�	97.3	73.8	26.2
128	269	397	2G7	37	90.3	56.6	38.1
37	132	169	05	4	33.1	71	27.3
149	47	196	109	11	34.2	62	34.5
183	23	206	108	16	33.8	52.8	43.1
57	9	66	45	16	11.1	51.9	35.5
511	133	644	239	60	59.1	68.3	25.3
303	101	404	301	19	63.2	55.8	41.6
23	�	23	9	�	19	71.9	28.1
104	159	263	297	12	63.4	45.9	51.9
504	185	689	379	21	126.2	63.2	34.8
2 707	3 420	6 127	3 382	198	67	63.1	34.8
80	5	85	94		31.3	47.5	52.5
374	S	382	225	12	60.1	61.7	36.3
116	515	631	424	�	34.1	59.8	40.2
22	190	212	258	9	53.3	44.2	53.9
�	16	16	15	�	4.5	51.6	48.4
38	44	82	37	�	5.5	68.9	31.1
153	60	213	77	41	22.1	64.3	23.3
73	70	143	74	12	86.4	62.4	32.S
23	24	47	13	�	30.3	78.3	21.7
68	14	82	70	�	32.9	53.9	46.1
13	7	20	12	7	4.3	51.3	30.8
61	17	78	56	22	10	50	35.9

laatst;

AANWEZIG AANTAL RUNDEKEN BIJ HET DITBREKEN DEB ZIEKTE

AASGETAST.

Hillegom..........

Lisse..............

Sassenheim.........

Voorhout..........

Warmond '........

Ocgstgeest.........

Leydcn............

Leyderdorp.........

Zoetcrwoude ²......

Benthuizen.........

Hazerswoude.......

Koudekerlc..........

Woubragge.........

Alkeraade..........

Leymuidcn.........

liijnsaterwoude......

Nieuwveen.........

Zevenhovcn ........

ter Aar............

Nieuwkoop.........

Aarlandervccn ......

Ondslioorn.........

Alphen............

Boskoop...........

Noorcl-AVaddinxveen , Zuid-Waddinxveen...

Sluipwijk..........

Reeuwijk...........

Zwammerdam.......

19 April 1866.......728

27 November 1865.....1 495

17 Februari 1866.......635

5 Januari 1867.

..86

.728

29 December 1866.......234

5 Januari 1867.......309

// //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .......764

// //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .......646

29 December 1886........90

5 Januari 1867.....1 017

29 December 1866.....1 969

5 Januari 1867.......160

ii iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .....2 163

// i/nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......927

// iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .....1 768

// �#9632;/nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .....2 180

15 December 1866.....1 371

5 Januari 1867.......231

1 December 1866.......359

5 Januari 1867.......414

laquo; nnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n .......690

// //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .....1271

// raquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .....1 443

// //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .......904

ii iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;a .....2 068

;/ //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......387

// //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .......424

u iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......150

// //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n ........98

ii iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii ....... 614

22 December 1866.......599

13 Januari 20 � 18 a 3 Februari

...944 .1 209 ...901 ...394

13 December 1865.....1 1S6

16nbsp; November // .....4 130

4nbsp; September raquo; .......558

17nbsp; November // .....3 438

21nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; anbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .....1 100

9 iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .....3 414

13 December 1865.....3 351

5nbsp; September u .....1 264

28 Februari 1866.......451

13 Januari // .......587

17 Februari ii .....1 121

20nbsp; Novcmberl865.....1 606t

22nbsp; Januari 1866.....1 980

21nbsp; December 1865.....3 495

12nbsp; November //.......1 591

7 Januari 1866.....3 567

21 December 1865.......569

13nbsp; Januari 1866.......723

19 Septemberl865.......501

Medio Juli 1866.......250

19 Januari // .....1 309

21 iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .....1 184

53 005

27 512

¹ De Staat van 30 Dec. 1866 tot 5 Jan. 1867, in de S/aals-Couranl van 13 en 14 Jan. 1867, nog ziek. Dit is blijkbaar font, doch de wijze van mededeelen laat niet toe, de font te herstellen, lijst het cijfcr der gestorvenen 9 te groot is opgegeven.

- Wegens gelijke luiitieve opgave is door ons bij Zoetenvoude het getal herstelden met 20 vermeerderd.


AAL, VEEMELD.					pet. van de aanwe-zigen die werden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	pot. van de aange-
GEST�RTEN.	AFGEMAAKT.	TEKLOKEN.	HEKSTELD.	NOG ZIEE.	pet. van de aanwe-zigen die werden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	tastcn die herstelden.
42	4	46	31	9	11.8	53.5	36
177	142	319	289	120	48.7	43.8	39.7
59	82	141	93	�	36.9	60.3	39.7
146	18	164	138	7	32.7	53.1	44.7
407	59	466	277	21	63.2	60.9	36.3
315	76	391	255		71.7	60.5	39.5
54	2	56	29	5	22.8	62.2	32.2
630	21	651	355	11	85.8	64	34.9
1 165	11	1 176	793	�	47.7	59.7	40.3
84	11	95	50	15	28.7	59.4	31.2
969	297	1 266	864	32	62.9	58.5	40
250	318	508	286	73	84.3	61.8	30.8
844	272	1 110	596	56	73.3	63.1	33.7
752	479	1 231	899	50	92.7	56.5	41.2
767	77	844	527	�	108.5	61.6	38.4
116	27	143	67	21	51.2	61.9	29
224	3	227	132	�	61.2	63.2	36.8
236	34	270	137	7	36.9	65.2	33.1
399	112	511	179	�	43	74.1	25.9
680	179	859	385	27	64.2	67.6	30.3
831	350	1 181	239	23	57.8	81.9	16.5
472	108	580	307	17	56.8	64.1	34
1 247	141	1 388	662	18	80.6	67.1	32
236	25	261	120	6	68	67.4	31
293	1	294	129	1	58.5	69.4	30.4
42	63	105	40	5	29.9	70	26.7
30	51	81	16	1	38.3	82.7	16.3
338	94	432	180	2	46.9	70.4	29.3
328	150	478	121	�	50.6	79.8	20.2
13 154	4 177	.17 331	9 551	630	51.3	63	34.7

erraeldt 764 aangetasten, n verband met de lijst van

vcrdeeld in 416 gcstorvenen, 59 afgemaakten, 277 herstelden en 21 6 tot 12 Januari 1867, meenen we te moeten aannemcn, dat in de eerstc

LAATST

AANWEZIG AANTAL RUNDEREN EU 1IET UITBREKEN DER ZIERTE

AANGETAST.

Gouda, Woerdon, Oude-

water en tusscbenlis

gende gemeenten.

Gouda.................

1 Septemberl865.......491 f

9 �nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; ,, .....1 006

26 December u .......847

15 Septemberl866.......128

14 December 1865.......701

17 Januari 1866.....1 057

28 Septemberl865.....1 143

28 October // .......707

11 November ir .....1 181

28 October v .......^lJ27

20 November raquo; .....4 541

To zamen___12 829

5 Januari 1867.......212

// //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;a .......693

� ,inbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;i, .......620

/, /,nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;i, .......192

// unbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;it .......893

,/nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .....1 140 ^!

�nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; ;/nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .....1 050

1 December 1866.......410

5 Januari 1867.....1 389

3 Novemberl866.......502

5 Januari 1867.....2 933

10 034

Stein.............

Hekendorp........

Oudcwater........

Papekop..........

Lange-Kuigeweidc..

Waarder..........

Barwoutswaarder...

VVoerden .........

Rietveld..........

Bodcgraven........

Krlmpenerwaard en

quot;t land ten oosten

van de Vlist.

Schoonhovcn .............

17 Febrnari 1866.......Ill

10 iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; laquo; .......953

27 December 1865.....1 573

27nbsp; Januari 1866.......900

28nbsp; December 1865.....2 070

24 unbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; a .....2 189

niet besmet.

7nbsp; Septembeil865.....1 773

17 Meinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; 1866.......989

8nbsp; SeptemberlSeS.....1 367

6 Januari 1866.......542

December raquo; .......587

Te zamen in 11 der

12 gemeentea......13 065

5 Januari 1867.........8

.......601

Vlist en Bourepas.........

Haastrecbt...............

Gouderak................

Stohvijk.................

Berg-Ambacht............

Aramerstol...............

Lekkcrkcrk ..............

Berkemvoude..............

Oiiderkcrk aan den IJssel. . Krimpen aan den Usscl ... Krimpen aan de Lek......

.877 ..73 .796 .669

..77 .139 .305 .336 ..25

3 926


[AAL VERMELD.					pet. van de aanwe- zigen die werden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	pct. van de aange-
GESIORVEN.	AFGEMAAKT.	VEKLOBEN.	HERSTELD.	NOG ZIEK.	pet. van de aanwe- zigen die werden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	tasten die herstelden.
90	42	132	49	31	43.2	62.2	23.1
372	138	510	172	11	68.8	73.6	24.9
284	153	437	161	22	73.2	70.5	26
55	101	156	36	�	134.3	81.2	18.8
G33	5	638	253	2	127.3	71.5	28.3
835	�	835	297	8	107.1	73.2	26.1
683	29	712	331	7	92.6	67.8	31.5
255	1	256	154	�	57.9	62.4	37.6
768	56	824	561	4	117.6	59.3	40.4
270	�	270	232	�	29.1	58.8	46.2
2 113	13	2 120	794	13	44.3	72.4	27.2
6 358	538	6 896	3 040	98	78.2	68.7	30.3



2	�	2		6	7.2	25	75
239	205	444	146	11	62.9	73.9	24.3
282	296	578	275	24	55.8	65.9	31.4
41	9	50	6	17	8.1	68.5	8.2
485	68	553	192	51	38.4	69.5	24.1
340	46	386	237	46	30.6	57.7	35.4
12	11	23	28	26	4.3	29.9	36.3
84	8	92	42	5	14.1	66.2	30.2
131	3	134	137	34	22.2	44	49.9
211	6	217	121	18	65.7	60.9	34
22	�	22	2	1	4.2	88	8
1 849	652	2 501	1 186	239	29.6	63.7	30.2
						3*

LAATSTE

AANWEZIG AASTAL RUNDEREN BIJ HET UITBREKES DER ZIEKTE

AANGETAST.

Alblasserwaard enViJf-Heeren-Xiandeii.

Alblasserdam.............

Ond-Alblas...............

Nieuw-Lekkerland.........

Streefkerk...........lt; ...

Bleskensgraaf en Hofwegen

Wijngaarden.............

Papendrecht.............

Sliedrecht...............

Giessendam..............

Molenaarsgraaf..........

Brandwijk...............

Groot-Ammers...........

Nieuvvpoort.............

Langerak ...............

Goudriaan...............

Ottoland................

Peursum................

Noordeloos..............

Hoornaar...............

Giessen-Nieuwkerk.......

Hardinxveld.............

Schelluinen..............

Gorinchem..............

Arkel..................

Hoog-Blokland..........

Meerkerk..............

Ameide................

Tienhoven..............

Lexmond..............

Vianen ................

uiet besmet.

30 Augustus 1865.....1 489

27nbsp; December 1866.....1 137

20 raquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;a .......456

25 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .....1005

28nbsp; December 1865.....1 200

3 Januari 1866.....2 779

n i e t be smet.

1nbsp; Januari 1866.......906

2nbsp; December // .......997

einde //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;i/ .......219

midden Angust. laquo; .......763 f

17 Meinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; ii .......920

31 December 1865.......732

niet besmet.

23 April 1866.....1 045

3 Maart 1866.......105

5 Januari 1867........U

39 December 1866........18

5nbsp; Januari 1867........13

30 December 1865........18

6nbsp; Januari 1866.........1

3 Maart 1866........50

6 Januari 1867.......238

5nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii

..93 ..73 .114

5 Januari 1867.......214

niet besmet.

8 April

7 Mei 30 November

4 Mei 14 ii

1866.....1 199

.......527

.......348

.....1 918

.......653

5 Januari 1867.......279

, .......185

,i ........73

,, .......368

, .......329


IIAAL VEEMELD.					pet. van de aanwe-zigeu die werden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	pot. van de aange-
GESTORVEN.	AFGEMAAKI.	VERLOBEN.	HEBSTELD.	NOG ZIEK.	pet. van de aanwe-zigeu die werden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	tasten die herstelden.
49	5	54	51		7	51.4	48.6
1	�	1	�	10	0.9	9.1	�
11	�	11	�	7	3.9	61.1	�
6	-	6	�	7	1.3	46.2	53.8
�	18	18	-	�	1.5	100	�
�	1	1	�	-	0.04	100	�
13		13	37	_	5.5	26	74
127	�	127	27	84	23.9	53.4	11.3
0	�	6	-	3	4,.!	66.7	33.3
45	�	45	21	27	12.2	48.4	22.6
42	�	42	28	3	7.9	57.5	38.3
54	�	54	49	11	15.5	47.3	43
151	2	153	25	36	20.5	71.5	11.7
212		212	59	8	23.3	75.9	21.2
no	-	110	1	74	35.1	59.4	0.6
32	�	32	7	34	21	43.8	9.6
232	15	247	76'	45	19.2	67.1	20.7
188	28	216	51	02	50.4	65.7	15.5


	AANWEZIG AANTAL KUNDEKEN BIJ IIET UITBREKEN DER ZIEKTE.	LAATST
-	AANWEZIG AANTAL KUNDEKEN BIJ IIET UITBREKEN DER ZIEKTE.	AANGETAST.
	7 December 1865.......759 20 October 1866.......509t 24 November t .......952 2 December u .......734 18 October // .......975 niet besmet. 7 December 1866.......943 12 Juni a .....1 270 7 September // .......832 f niet besmet.	5 Januari 1867.......339
Everdiagen..............		// ii ii .......260

		a u ii .......195
Leerbroek............		// raquo; ii .......261

Kedichem................ Leerdam.................		15 December 1866........ 13 5 Januari 1867.......260



	Te zamen in 2(i van 40 gemecnten.......25 287	3 985

Usselmondc en 't Eiland van Dordrecht.

Dordrecht................

Dubbeldam...............

Zwijudrecht...............

Gruote-Lindt.............

lleer-Jansdam............

Hendrik-Ido-Ambacht.....

Ridderkerk...............

Usselmonde..............

Cost- en West-Barendrecht.

Rhoon ^!.................

Katendrecht..............

Charlois.................

Pernis..................

Poortugaal...............

Hoogvliet................

u ic t besmet.

17 April 1866.....1 762

13nbsp; Maartnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;-/ .......186

niet besmet.

25 Augustus 1865.......175

niet besmet.

7 Sei)teml)erl865.....1 274

9 iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......817

28 quot;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......739

21 October ./ .......773

3 September // .......110

24 Augustus v .......913

10 September // .......390

14nbsp; October // .......672

17 iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n .......496

Tc zamen in 12 van

15 gemcenten........8 306

31 April 1866.........5

17 Maartnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .........1

38 October 1865........38

15 December

.15 .18 ..5

14 October

28 April 1866.......214

21 October 1885.........8

21 April 1866........63

18 Augustus ii .......205

10 Februari u .......106

ii iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; ii .......276

954

¹ De lijst van 30 Dec. 1806 (ot 5 Januari 1867, in de ��s/j-CVac�Hi van 13 en 14 Januari 1861


AAL VERMELDraquo;					pct. van de aanwe-zigen die werden aangetast.	pct. van de aange-tasten die verloren ZIJD.	pct. vau de aange-
GESIOKVEN.	AFGEMAAKT.	VERLOREN.	HEBSIELD.	NOG ZIEK.	pct. van de aanwe-zigen die werden aangetast.	pct. van de aange-tasten die verloren ZIJD.	taslen die herstelden.
159 172 26 126 169 3 123 265	102 40 7 33 19 1	261 218 33 126 202 3 142 266	39 15 24 46 40 10 05 03	39 27 4 23 13 53 76	44.7 51.1 0.4 26.6 26.8 1.4 20.5 48.8	76.9 83.8 54.1 04.6 77.4 23.1 54.0 05.7	11.5 5.8 39.3 23.6 17.6 76.9 25 15.5
2 322	277	2 599	740	640	15.8	05.2	18.6



_	5	5	_	__	0.3	100	_
�	1	1	�	�	0.5	100	�
25	6	31	7	�	21.7	81.0	18.4
7	4	11	4	__	1.2	73.3	26.7
5	6	11	7	�	0.0	61.1	38.9
3	1	4	1	�	0.7	80	20
168	6	174	40	�	27.7	81.3	18.7
1	3	4	4	�	7.3	50	50
14	10	24	39	�	6.9	38.1	61.9
117	25	142	63	�	52.6	69.2	30.8
28	4	32	74	�	15.8	30.2	69.8
173	46	219	57	�	55.0	79.3	20.7
541	117	658	290	�	11.5	69	31

ccft voor Rhoon 204 a�ngetasten; die opgave is blijkbaar fout cn daarom hier herleid tot 214.

- �

LAATSTI

AANWEZIG AANTAL K�NBEREN BIJ HET UITBREKEN DEE ZIEKTE .

AANGETAST.

De Hocksctae Waard en de Tlen Gemeten.

Heinenoord..............

Oud-Beijerlaud...........

Nieuw-Beijerland..........

Piershil..................

Goudswaard..............

Zuid-Beijerland......,___

Namansdorp..............

Klaaswaal................

Mijnsheerenland...........

Westmaas................

Maasdam.................

Strijen...................

's Gravendeel.............

Puttershoek...............

26 December 1865.......847

7 April 1866.......122

27 Januari // ........18

17 Pebruari ;/ ........17

23 Septemberl865.........2

4 November /; ........20

13 Januari 1866........57

6 laquo;#9632;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;r .......150

6 October raquo; ........15

11 Septemberl8e5.........3

9 December u .........8

2 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .........5

20 Januari 1866........56

23 Novemberl8e5........40

26nbsp; Augustus 38 ,,

18nbsp; September

24nbsp; Augustus 30 December

25nbsp; Augustus

27nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; // 2 September

29nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;raquo;

19nbsp; November 16 September

30nbsp; November niet besmct.

...800 .. .413 ...553 .1 085

...842 .2 025 ...468

...475 ...664 .2 538 .. .819

Te zamen in 13 van 13 besmette en 1 niet besmette gemeenten.. 11 528

510

Voorne, Patten en B.ozenbarg'.

#9632;

14 April 1866.......162

a iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; ii ........59

10 Februari a .......106

25 October 1865........39

Brielle........

Oostvoorne.....

Eockanje......

Nieuw-IIelvoet. Hellevoetsluis... Nieuwenhoom..

Vier-Polders___

Zvvartewaal.....

Hecnvliet ' .... Abbcnbroek ....

2 December 1865.......143

29 October ,/ .....1 054

14 Augustus // .....1 049

23 nnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .......580

niet besmet.

4 September raquo; .....1 007

4 November // .......441

16 raquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;a .......234

21 October t .......647

6 Januari 1866.......724

14 April

1866.

.168


	20 Januari	' ........47
	3 Maart /	........99
	5 Mei	' ........75
	24 Februari	' .......130

¹ Volgena de SCaats-Couranl- van 13 en 14 Januari 1867, waren den 5dcn Januari daar voor-


laquo;AAL VERMKLD.					pet. van de aanwe-zigen die werden aangetast.	pct. van de aange-tasten die verloren zijn.	pct. van de aange-
GEST�RTEN.	APGEMAAKT.	VERLOBEN.	HERSTELD.	NOG ZIEK.	pet. van de aanwe-zigen die werden aangetast.	pct. van de aange-tasten die verloren zijn.	taslen die hersteldeu.
72		72	50		14.4	59	41
15	�	15	3	�	2.2	83.8	16.7
10	�	10	7	�	4.1	58.8	41.2
1	1	2	�	�	0.4	100	�
12	2	14	6	�	1.9	70	30
42	�	42	15	�	6.8	73.7	26.3
77	1	78	72	�	7.4	52	48
3	3	6	9	�	3.2	40	60
3	�	3	�	�	P	100	�
4	�	4	4	�	1.7	50	50
�	�	�	5	�	0.8	_	100
19	�	19	37	�	2.2	33.9	66.1
16	�	16	24	�	4.9	40	60
271	7	278	232	�	4.4	54.5	45.5

116

45 28 14

68 21 45 23 63

118 45 32 14

89 22 46 30 66

44 14

74 25

79 25 53 45 64

113.3

5.6

10.1

6.7

15.8 10.7 42.3 11.6 18

72.8 76.8 30.2 85.9

52.9

46.8

50.8

27.2 23.7 69.8 64.1

47.1

53.2

49.2

afgaande tc Hcenvliet in 't gehcel 73 aangetast; dit cijfer moet 75 zijn.


	AANWEZIG AANTAL RUNDEREN BIJ HET UITBRBKEN DER ZIBKTE.	LAATSTE
	AANWEZIG AANTAL RUNDEREN BIJ HET UITBRBKEN DER ZIBKTE.	AANGETAST.
	23 December 1865.......443 12 September u .......857 25 Augustus ii .....1 635 19 -/ laquo; .....1 046 9 September // .......612 28 Augustus // .....1 244	6 Jauuari 1866........18 9 Uecember 1865........32 3 Fehruari 1866.......213 13nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; ii ii ........29 14nbsp; October 1865.........6 17 Februari 1866.......424

Geervliet.................




	Te zamen in 15 van 16 gemeeuten.......11 782	1 606

Goedereede en Overflakkee-

Soramclsdijk '............

Middelharnis.............

Stad aan 't Haringvliet....

den Bommel.............

Ooltgensplaat.............

Oade-Tonge..............

Nieuvve-Tonge............

Hcrkingen...............

Dirksland.................

Melissant................

Stellendam..........,.....

Goedereede...............

Ouddorp.................

7 September 1865.......732

9 iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......608

13 Januari 1866.......217

4 November 1865.......10

n i e t be s me t.

Te zamen in 2 van

13 gemeenten........1 340

227

¹ Dc 30 �fgemaakten waren verdachten of gczonden van besmettc koppeis. Er zijn dus tc


UAAL VEEMELD.					pet. van de aanwe- zigen die werden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	pet. van de aange-
GESTORVEN.	iFGEMAAKT.	VERLOREN.	HERSTELI).	NOG ZIEK.	pet. van de aanwe- zigen die werden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	tasten die herstelden.
3	quot; .j-	3	15	�	4.1	16.7	83.3
13	�	13	19	�	3.7	40.6	59.4
109	3	112	100	�	12.9	52.8	47.2
9	�	9	20	�	2.8	31	69
2	�	2	4	�	1	33.3	66.7
123	73	196	228	�	34.1	49.2	53.8
682	115	797	809	�	13.7	49.7	50.3


SO	S10 8	150) 305 8	67 2		29.6 1.6	69.1 SO	30.9 20
80	SIS m	158) 80}	69	�	16.9	69.6	30.4

Somraelsdijk in 't geheel 100 runderen afgcmaakt en 180 verloren.

U T R

LAATSTE

AANWEZIG AANTAL RUNDEKEN BIJ IIET UITBREKEN DER ZIEKTE,

AANGETAST.

ITtrecbt's \Wostljelft

(Nederk-wartler, Mont'

foort, XJsselstein, enz.

Snelrewaard.............

Willcskop...............

Iloenkoop...............

Pulsbroek................

Willige-Langerak........

Jaarsvcld...............

Lopik.....,............

Benschop...............

I Jssclstein...............

Montfoort...............

Linschoten...............

Harmelen...............

Veldhuizen..............

Ouden-Rijii.............

Jutphaas................

Vreeswijk................

Utrecht.................

Vleaten eu de Mcern.....

de Haar-Zuilens.........

Kamerik................

Zegveld.................

Kockengen..............

Laag�Nieuwkoop.........

Maarssen...............

Zuylcn..................

24nbsp; Septcmberl865.....1 359 f

6 Januari 1866.....1 301

18 Augustus // .......670

eiudcDecemb.1865.....1 369

29 Septemberl866.....1 161

27 October // .......544

5nbsp; nbsp;December 1865.....2 074

27nbsp; Januari 1866.....2 886

midden Januari w .....1 855

6nbsp; December 1865.......317 f

2nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .....2 302

14 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n .....1 701

22 Scptemberl866.......797

25nbsp; Augustus // .....1 019

10 Februari laquo; .....2 015

17nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;/'nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;a .......372

24 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;/' .....2 025

28nbsp; Aprilnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; // .....1 158

eindcDecemb.1865.......561

18nbsp; November laquo; .....3 325 f

10 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .....1 5671

10 Februari 1866.....1 030

7nbsp; Julinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......782

9 October 1865.......832

3nbsp; nbsp;Februari 1868.......520

Januari 1867.....1 222

ii .....1 388

// .......683

// .....1 247

n .......402

/' .......223

ii .....1 546

ii .....2 520

// .....1 209

29 December 1866.......332

5 Januari 1867.....2 076

raquo; .....1 714

ii .......723

// .......689

laquo; .....1 197

v .......182

ii .......785

ii .......677

ii .......369

22 December 1866.....3 357

5 Januari 1867.....1 511

quot; anbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......985

raquo; quot;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;'/ .......719

quot; quot;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; . laquo; .......50R

quot;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;quot; .......431

3 C H T.


Laal vermeld.					pet. van de aanwe-zigen die worden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	pet. van de aange-
i GESTORVEN.	AFGEMAAKT.	VERLOBEN.	HERSTELD.	NOG ZIEK.	pet. van de aanwe-zigen die worden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	tasten die herstelden.
780	2	788	433	1	89.9	64.5	35.4
950	12	962	424	2	106.6	69.3	30.6
432	�	432	231	20	101.9	63.3	33.8
803	�	803	385	59	91.1	64.4	30.8
223	28	251	�	151	34.0	62.5	�
151	10	167	�	5G	41	74.8	�
902	n	1 086)	80	380	74.5	70.2	5.2
1 883	�	1 883	603	34	105.6	74.7	23.9
800	�	800	374	35	65.2	66.2	30.9
127	56	183	142	7	104.7	55.1	42.8
1 205	38	1 303	773	-	90.2	62.8	37.2
1 017	2	1 019	679	16	100.8	59.4	39.6
317	219	336	151	36	90.7	74.1	20.9
429	ISO	559	108	22	67.6	81.1	13.7
589	318	907	227	63	59.4	75.8	19
91 364	i 34 iz-z (203 ^52	125) 225 567; 52}	35 114	22 104	48.9 38.8	68.7 72.2	19.2 14.5
519	c	525	88	64	58.5	77.5	13
197	18	215	105	49	65.8	58.2	28.5
1 625	�	1 625	1 732	�	101	48.4	51.6
799	�	799	706	6	96.4	52.9	46.7
569	�	569	412	4	95.6	57.8	41.8
421	�	421	286	12	91.9	58.5	39.8
270	67	337	92	77	60.8	66.6	18.2
250		277	136	18	82.9	64.raquo;	31.5

LAATSTE

AANWEZIG AANTAL R�NDEKEN BIJ HET DITBREKEN DER ZIEKTE.

AANGETAST.

Maartensdijk..............

Achttienhoven............

Westbroek...............

Maarssenveen.............

Ticnhoven................

Breukelen-st. Pieters.......

Breukelen-Nyenrode........

Euwiel.................

Loenersloot...............

Locnen..................

Loosdrecht...............

Vreeland.................

Nigtevecht................

Abcoude-Baambrugge.......

Abcoude-Proosdij en Aasdom. Vinkeveen en Wavervcen...

Wilnis...................

Mijdrecht................

3 Februari 1866.....1 596

21 Julinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; n .......702

8 September u .......909

18 laquo; 1865.......179t

8 #9632;/ 1866.......114

24 October 1865.......760

29 November raquo; .......748

17 Maart 1866.......990

14 Aprilnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; i' .......703

17 Februari // .......825

3 Maartnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;raquo; .....1 167

20 October // .......479

1 September v .......701

13 Januari * .....1 632

17 Februari ,, .....1091

13 Januari n .....2 417

eindeDecemb.1865.....1 745

24 Februari 1866.....1 861

52 261

5 Januari 1867.......615

a .......819

ii .......576

ii .......177

// .......105

29 December 1866.......120

5 Januari 1867.......624

22 December 1866.......916

5 Januari 1867.......566

// laquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;a .......401

ii ii

.......300

* .......106

// .......622

// .....1 298

n .....1 270

// .....2 327

i' .....1 598

ii .....1 287

it a

40 426

Vtrecbt's Oostbelft

(Eemland

en Overkwarticr.)

de Bilt................

Baarn.................

Eemnes................

Bunschoten.............

Hoogland..............

Soest..................

Amersfoort.............

Stoutenburg............

I.cusdcn...............,

1 Septemberl866.......851

17 Novembernbsp; nbsp;// .......973

6 Octobernbsp; nbsp; nbsp; nbsp;it .....1 194

3 Maartnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; // .....1 260

5 Meinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .....1 741

10 Maartnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; u .....1 439

22 Decembernbsp; nbsp; // .......657

24 Novembernbsp; nbsp; c .......925

n i'nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .....1 405

5 Januari 1867.......380

// itnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;it ........18

i/ //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .......175

it itnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; it ........78

i itnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;u .......147

laquo; nnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;it .......225

it itnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;it .........8

// //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// ........36

8 December 1866.........9


lAL vermeld.					pet. van de aanwe- zigen die werden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	pet. van de aange-
JESTOKVEN.	APGEMAAKT.	VERLOREN.	HERSTELD.	NOG ZIEK.	pet. van de aanwe- zigen die werden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	tasten die herstelden.
416	67	483	108	24	38.5	78.5	17.6
555	137	692	125	2	116.7	84.5	15.8
449	52	501	62	13	63.4	87	10.8
97	{ 37 10	134) 10}	29	14	98.9	75.7	16.4
27	11	38	42	25	92.1	36.2	40
62	10	72	54	�	16.6	57.1	42.9
370	9	379	226	19	83.4	60.7	36.2
575	13	588	328	�	91.5	64.2	35.8
297	93	390	152	24	80.5	68.9	26.9
180	( SI \ 35 ( 34 * 5	261) 5} 199) 5*	134	6	48.6	65.1	33.4
165	( SI \ 35 ( 34 * 5	261) 5} 199) 5*	80	21	25.7	66.3	26.7
50	32	82	22	2	22.1	77.8	20.8
192	234	426	196	�	88.7	68.5	31.5
654	*{ ^*	862) 5'	414	22	79.5	66.4	31.9
640	192	832	403	35	75.1	65.5	31.7
1 382	4	1 386	924	17	96.3	59.6	39.7
1 083	�	1 083	504	11	91.6	67.8	31.5
753	75	828	406	53	69.2	64.3	31.6
23 726	(2 649 gt; 104	26 375) 1045	12 525	1 526	77.4	65.2	31

197 1

30 20 95

174

(119 } 27 ( 14 ( 37 (104 I 55

27 26

316) 27} 15) 37}

134)

55}

49)

122

200

55 2 20 21 22 10

1 21

3 15

3 22


41.7	83.2	14.4
1.8	83.3	11.1
14.7	76.4	11.4
6.2	62.8	26.9
8.4	83	15
15.6	88.9	4.4
1.2	62.5	�
3.9	30.6	8.4
0.6	100	__

9 10

11 105

laatst:

AASWEZIG AANIAL RUNDERES BIJ HET UITBREKEN DER ZIERTE.

AASGETAST.

Woadenberg......

Zeist............

Rijzenburg.......

Driebergen '.....

Odijk............

Bunnik..........

Houten..........

Tull en 't Waal...

Schalkwijk.......

Werkhoven.......

Cothen ..........

Wijk bij Duurstedc

Langbroek .......

Doom...........

Maarn...........

Leersum.........

Amerongen.......

Renswoude.......

Veenendaal.......

Rhenen..........

niet b es met.

24 November! 866.......637

toen nog niet besmet.

8 December 1866.......640

raquo; //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;a .......396

10 November // .......734

28nbsp; Juli � laquo; .....3 095

6 October // .......520

emdeDecemb.1865.....1 141

1 u 1866.......996

8 raquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......589

15 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n .......365

22 *nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;raquo; .......514

einde unbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......493

toen nop; niet besmet.

22 December 1866.......520

1 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......583

29nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......624

niet besmet.

toen nog niet besmet.

21 293

5 Januari 1867.

.70

..51 ..61

..58 .966 .163 .337 .115 ..56 .130 ..47 ...5

.22 .17

29 December 1866.........1

3 105

In de lijst van 30 December 1866 tot 5 Januari 1867, in de Siaais-Courant van 13 laquo;

-*?


1AL VERMELD.					pet. van de aanwe-zigen die werden aangetast.	pet. van de aauge-tasten die verloren zijn.	pet. van de aange-
OESIORVEN.	AFGEMAAKT.	VERLOBEN.	HERSIELD.	NOG ZIEK.	pet. van de aanwe-zigen die werden aangetast.	pet. van de aauge-tasten die verloren zijn.	tasten die herstelden.
81	\i	32) 4	38	�	11	45.7	54.3
23	__	23	5	23	8	45.1	9.8
45	i	46	4	11	15.4	75.4	6.6
30	(10 Mo	40, #9632; 70;	5	13	7.9	69	8.6
399	322	721	125	120	46.1	74.7	12.9
49	!1 S 57 I 53	122) 8J 238) 5S] 88gt; 14}	10	31	31.3	74.9	6.1
181	!1 S 57 I 53		17	72	28.7	72.8	5.2
73	Wl		1	26	11.5	76.5	0.9
18	7	25	5	26	9.5	44.6	8.9
85	�	85	11	34	35.6	65.4	8.5
24	�	24	21	2	9.1	51.1	44.7
2	�	2	�	3	1	40	�
18	__	18	�	4	4.2	81.8	�.
5	9	14	�	3	2.9	82.4	�
	1	1			0.2	100
1 510	(830 {278	2 340) 278}	375	450	14.8	73.9	11.9

Januari, outbroken de 5 hersteldcu bij Uricbergen.

N O O R


	AANWEZTQ AANTAL HU IIET lilTlll'.KKlCN		KUNDKUEX 1gt;EK ZIEKTE.	LAATS
	AANWEZTQ AANTAL HU IIET lilTlll'.KKlCN		KUNDKUEX 1gt;EK ZIEKTE.	AAXGETAST.
	20 .lanuari 9 Februari 2Cgt; a !) Juni 17 Novembci	1866	....4 310t .. ..3 067t ......302 ....1 510 ......750	5 a ii n 39	.laiuiari 1867 � �		79?
					.laiuiari 1867 � �		SSI
Amsterdam					*ii ii* *. .* *a it . .* Dccemhcr 1866..		filt;-
Diemen...........							o f


			9 94,3			2	04C
			i

de Vechtstreek.

Weesp.................

9 Februari 1866.......550 f

5 Jannari 1867.......12:;

.....1 18-1

'/nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......IOC

iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......104

........15

21 NovemberlSee.........S

Weesperkarspel...........| // nnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n

Nederhorst den JJerg......|nbsp; nbsp; nbsp;7 A|irilnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; raquo;

iluiden..................inbsp; nbsp;14 Julinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n

Kortenhocf...............nbsp; nbsp; 22 Septembernbsp; nbsp; �

Ankeveen................jnbsp; nbsp;24 Noveiubornbsp; nbsp; n

.4 000-|

.. .512 .1 S85 ...313 ...102

6 8(52

1 596

Gooiland.

Naarden...........

Bussum...........

Hlaricum.........

Laren............

llilvcrsuni.........

's Graveland.......

Huizen......,....

18 Augustus 1866.......045

25 unbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii ........90

17 Novembernbsp; nbsp;laquo; .......7SS

laquo; anbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......020

8 Septembernbsp; nbsp;// .......570

6 Octobernbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......268

22 Decembernbsp; nbsp; // .......582

3 569

5 Jannari 1867........OS

29 December 1866........21

5 Jannari 1867........SC

quot;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii ........41

quot;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;'#9632;#9632;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; quot; ........4f

quot; iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii ........27

' .........1

2SG

H O X. X. A N S.


MAAL VEK.MELD.					pet. van de aanwe-	pet. van de aanj.'e-	pet. van de aange-
					zigen die werdeu aangetast.	tasten die verloren zijn.	pet. van de aange-
GESTORVES.	AFGEMAAKT.	VERLOBEN.	HERSTEU).	NOG ZIKK.	zigen die werdeu aangetast.	tasten die verloren zijn.	tasten die herstelden.
77	J681 (181	758) 181(	34		18.4	95.7	4.3
148	647 (111	795) 111]	86	�	28.7	90.2	9.8
7	62 \ 16	69 lt; 16(	�	�	2-^,.S	100	�
11	{235 \ 7laquo;	246) 765	3	-	16.4	98.8	1.2
3	( 52 gt; 8	55)	�	�	7.3	100	�
\| 24G 1	Jl 677 ( 387	1 923) 3875	123	�	20.6	94	6
9	(105 ? 97	97 {	0		22.4	92.7	7.3
134	{871 )276	I 005? 276i	179	�	29.6	84.9	15.1
3	lt;; 97 gt; 16	100) 16lt;	6	�	20.7	94.3	5.7
�	laquo;164 gt; 93	1 ml 935	�	�	11.8	100	�
1 \|	J 13 gt; 13	IS	1	�	4.8	93.3	6.7
	{ 3	11			3.9	100
i	1 5	11
147	U 253 I 500	1 400J 500)	195		23.3	87.8	12.2
3	63	66	2	[	10.5	97.1	2.9
2	14	16		�	23.3	76.2	23.8
�	( 80 \ 4	Sjj	-	�	10.2	100	�
1	\ 38 ) 6	89) 6$	2	�	6.6	95.1	4.9
in	( 32 ) 23	42) 23S	6	-	8.3	87.5	12.5
�	( 27 \ 5	1!	-	�	10.1	100	�
�	1	1	�	�	0.2	100	�
16	(255 I 38	273 J 38)	15	�	8	94.8	5.2
	!		1

LAATSTE

AANWKZiG AANTAL KUKUEKEN BIJ UET UITliREKEN DEK ZIEKTE.

AANGETAST.

Zuld-Kennemerland

(tot Holland op zljn

Smalst), TTitboorn en

Kudelstaart.

llaarleminenneer..........

Sloten c. a...............

Aalsmeer................

Uithooru ................

Bennebroek..............

Zandvoort................

Ileemstcdc...............

Bloemendaal..............

Haarleiimicrlicde en Spaarn-woudc.................

�Spaarn Jam...............

Schoten..................

Haarlem.................

Vclzen...................

31 December 1865.....5 736 f

20 Januari 1866.....3 2G3 t

//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;anbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; ii .....1 165 f

27 laquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;raquo; .....1 3771

gt;niet besmet.

20 October 1866.......577

9 Februari // .......990 f

10 November 1865.....1 454 f

n i e t besmet.

15 December 1866.......482

eiude i,nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;laquo; .......S43

1nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n .....1 664

5 Januari 1867.......7-50

29 December 1866.......327

5 Januari 1867.......220

w //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .......375

15 December 1866.........3

// //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// ........34

5 Januari 1867........58

29 December 1866........10

5 Januari 1867.........8

8 December 1866.........8

Te zami'n in 10 van 13 gemeeuten.........17 551

1 7U1

Noord-Kennemerland.

Oost-Zaau...............

Aisendelft................

De overige 36 geuieenten.. .

1 Febrnari 1866.....1 715 f

23 Juninbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; // .....2 775

l n i e t b e s in e t

Te zamen in 3 van 36 gemeenten..........4 UK)

23 December 1866........43

?3 Juninbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; // .........1


quot;laquo;Vaterland.
Warder...................	23 Januari 1866..	.....655 f	3 Maarl	1866....	....44
Kansdorp................	18 Februari laquo;	... 1 (183	13 October	n ....	....21
Nienweadam.............	1 necember //	.....854-f	5 Januari	1867....	....30
.


tfAAL VERMELB.					pet. van de aanwe-zigen die werden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	pet. van de aange-
GE8TOBVEN.	AFGEMAAKT.	VERLOREN.	IIERSTELD.	NOG ZIEK.	pet. van de aanwe-zigen die werden aangetast.	pet. van de aange-tasten die verloren zijn.	tasten die herstelden.
145 84 45 48 25 12 1	(318 ^231 i 60 hoi (158 \ 98 289 \ 19 ' 9 i 4 I 46 C 44 \ 50 C 9 34 8 3 8 � 30	463; 231J 144} 101) 203) 985 337} 19} SI Si 56) 50J 10) 34^ 8i ³) H 365	296 83 17 38 5 2	�	13.2 7 18.9 27.2 0.3 3.4 4 2.1 0.9 0.5	61 63.4 92.3 89.9 100 85.3 96.6 100 100 10O	39 36.6 7.7 10.1 14.7 3.4
360	(900 627	1 260) 6275	441	�	9.7	74.1 25.9 1
						..... ....


17	5 26 I 4	43; 4)	�	_	2.5	100	�
quot;~	1	1	~~'	�	0.04	100	�
17	PI	44; 4;	�	�	1	100

5 20 \ 10 j 20 ) 12 ( 39

\ 48

29) 10} 21/ 12i

6.7 1.9 4.6

65. 10� 100

34.1


	AANWEZIG AANTAL ItUNDEUES IlIJ IIET L'ITBREKF.N DER ZIEKTE.	LAATSTE
		AANGETAST.
Brock en Waterland..;.... EJam ..........	22l)eccmbi.T 1866.....1 420 // // '/ .....1 ()85 2',) ;/ // .......656 n ie t be s m et.	5 Januari 1867 .. 3'.) December 1866..	......23 .......8 4
Vliddelie ............		5 Januari 1867 .. 3'.) December 1866..	......23 .......8 4
De overige 10 gemeenten..,
	� 359		]39

UTest-Friesland.

Wognixm..............

Obdara................

Heer-Hugowaard.......

lierkliout..............

Venhuizen.............

' Nienwe-Nie(Ior[i........

De oveme 36 quot;cinccntcn

8 December 1866.....1 155.

22 ,/nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;r .....I 075

// //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .....1 866

*nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;* .....2 356

iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;nnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ti .....1 410

eimlc nnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;laquo; .......000

n i c t b c s m c t.

S 762

23 December 1866........10

� anbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; a ........17

5 Januari 1867........10

22 December 1866........12

2!) lt;/nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .........8

5 Januari 1867.........1

de Soord-Kollandscbe Silanden.

Tcscl....................

He overige '#9632;gt; gemeenten ...

24 Maart 1866.......808

n i c t b c s in c t.

808

24 Maart . 1866.........1


MAAL, VEKMELD.						pet. van de aanwe- zigen die werden aangetast.	pet. van do aange-tastcn die verloren zijn.	pet. van do aangc-
	GESTOKVEK.	AFGEMAAKT.	VERLOREN.	HERSTELD.	KOG ZIEK.	pet. van de aanwe- zigen die werden aangetast.	pet. van do aange-tastcn die verloren zijn.	taslen die hcrstelden.
	�	1 20 1 20 $ 8 I 30 i 4 \| 14	20lt; 20J 8 30$ 4gt; 145	3	�	1.0 0.5 0.6	87 100 100	13
	10	nil (134	121J 134)	18	�	2.2	87.1	12.9


1 1	( 10 ; 27 17 f 9 I 1 U i 1 \ 5	10) 21] 17 10) l\ 12) 275 .2!	1	�	0.9 1.6 0.5 0.5 0.6 0.1	100 100 100 100 87.5 100	12.5
2	(55 179	57/ 79 S	1	�	0.6	98.3	1.7
	[ 1	1 i 9 ]			0.1	100
�	5 1 ( 9	1 ] 9 5	�	�	0.1	100	�

G E X. D E R

LAATSTE

AANWEZIG AANTAL RUNDEREN BIJ 1IET UIT�REKEN DER ZIEKTE.

AANGETAST.

Ciilenborg;, Buren en Tlelerwaard.

Culenborg................

Beusichem...............

Buren...................

Buurmalsen..............

Beesd...................

Deil.....................

Geldermalsen.............

Vuren...................

Henvijncn...............

Haaften..................

Waardenburg.............

Est en Op-IJnen.........

Varik...................

Wadenoijen...............

Tiel....................

Op-Hemert..............

de Betuwe.

Zoelen...................

Maurik..................

Licnden..................

Valburg.................

Eist.....................

Bemmel................

Gent....................

Huisscn.................

De overige 6 gemeenten... .

23 Julinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; 1866.....1 OSSf

6nbsp; December // .......8R� f

22nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;raquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;raquo; .....1 258

// //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;raquo; .......911

16 Aprilnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .....1 521

7nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii ..,..1 052

20 November raquo; .......917 f

eindc December t .......753

?nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; .......548 f

23nbsp; December 1866.......310

12 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .......593

15nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;unbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;i, .......465

;/ //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .......306

22 iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;unbsp; nbsp; ........640

einde r/nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;quot; .......571

uict bcsmet.

Te zamin in 15 vau

16nbsp; nbsp;gemeenten.........11 795

15 December 1866.....1 539

eerste helft vanNov.1866.1 578 f

28 Dccembei-1866.....1 460

12 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .....3 580 f

27 anbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;laquo; .....3 214

3 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;u .....I Oiif

ii iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;a .......645 f

einde //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .......929

nict bcsmet.

Te zamcn in 8 van 14 gemeenten.........13 869

5 Januari 1867........15

15 December 1866........35

23 // 1867.........3

// iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii ........11

* anbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii ........29

// anbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;a ........26

a iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii ........19

// wnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// ........,7

?nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;.........1

34 December 1866.........1

15nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; laquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .........4

iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .........5

laquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n .........2

5 Januari 1867.........3

// //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .........1

162

5 Januari 1867........23

November 1866.........2

29 December laquo; .........1

15 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;� ........12

29 *nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .........1

4nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; ,inbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; it .........1

5nbsp; Januari 1867.........7

ii iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n .........3

Is Dl N �.


\ MAAL VERMELD.						pet. van	pet. van	pet. van de aange-
						de aanwe- zigen die werden aangetast.	de aangc- tasten die verloren ziju.	pet. van de aange-
	GESTORVEN.	APGEMAAKT.	VERLOREN.	HERSTELD.	NOG ZIEK.	de aanwe- zigen die werden aangetast.	de aangc- tasten die verloren ziju.	tasten die herstelden.
	-	( 15 I 46	15) 465			1.4	100
	�	) 35 1120	35) 120)	�	�	4.1	100	�
	1	r 2	3) 9$ 11) 88J	�	�	0.2	100	�
	^�	\ 11 i 88	3) 9$ 11) 88J	�	�	1.2	100	�
	�	f 29 133 23 ill8	29) 1325	�	�	1.9	100	�
	8	f 29 133 23 ill8	26) 115)	�	�	2.5	100	�
	�	r 19 ) 35	19) 355	�	-	2.1	100	�
	1	�	1	�	6	0.9	14.3	�
	__	5 1 gt; 3	11}	__	__	0.2	100	�
	�	( 1 gt; 11	11}	�	�	0.3	100	�
	2	\�	4	�	�	0.7	100	�
	�	1.5	isi	�	�	1.1	100	�
	�	U	2 10	�	�	0.7	100	�
	�	n		�	-	0.5	100	�
	�	f i	1? i:	�	�	0.2	100
	7	(149 {630	] 56) 0305	�	6	1.4	96.3	�
	1	( 22 {104	23) ]045			1.4	100
	1	i.;	²i 105	�	�	1	100	�
	1	�	1	�	�	0.08	100	�
	4	5 ⁸ ¹ 41	12) 41	�	� �	0.5	100	�
	�	1	1	�	�	0.04	100	�
	�	1	1	�	�	0.05	100	�
	�	J ⁷( 31	7i 315	�	�	1.1	100	�
	�	5 3 ( 1	8) 15	�	�	0.3	100	�
	7	(48 (187	50) 1875	�	�	0.4	100	�

LAATSTE

AANWEZIG AANTAL UtINDEKEN BIJ 1IET U1TBREKEN DER ZIESTE.

AANOETAST.

Bommelerwaard, Maas

en -Waal, R.ijk van

Nijmegen.

Druteii..................

Appeltera.................

Mijmcgen................

Millingen................

f )c overige 2fi gemcenten...

de Veluwe.

Mykerk..................

Putten...................

BarnevelJ................

Ede.....................

De overige 19 gerneenten...

Zutpben en de Iiijmers.

Gorssel..................

De ovei-ige 33 gerneenten . .

batst van December 1866. .�0G // //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// 1 647

7 December 1866.....1 465 f

28nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;*nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .......714

n i c t b e s m e t.

Te zamen in 4 van 30 gerneenten..........4 732

23 Noveniberl866.....2nbsp; 879 t

3 December laquo; .....1nbsp; nbsp;500 f

5 laquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii .....3nbsp; 142 f

22nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;raquo; .....4nbsp; 393

n i c t b e s in e t.

Te zamen in 4 van

23nbsp; nbsp;gerneenten.........11 914

11 December 1866.......548

n i e t b c s m e t.

In eene van 33 ge�rneenten..................548

6 Januari 1867........12

ii iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; if .........5

5nbsp; December 1868........12

29 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; raquo; ........20

22 December 1866........24

9 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; ii ........11

6nbsp; Januari 1867........16

/#9632; iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n ........14

65 15 December 1866.........1


								59
MAAL VKRMELD.						pet. van de aanwe-	pet. van de aance-	pet. van de aauge-
						zigen die laquo;erden aangetast.	tasten die verloren zijn.	pet. van de aauge-
	GESTORVEN.	AFGEMAAKT.	VERLOHEK.	HERSTELD.	NOG ZIEK.	zigen die laquo;erden aangetast.	tasten die verloren zijn.	tasteu die herslelden.
	5	\ 39	12) 3lt;jJ			1.1	J00
	�	\ ⁵{ 10	10] 13; 3i	�	�	0.3	100	_
	1	) 11 I 3	10] 13; 3i	�	-	O.S	100
	2	18 21	30) 8lJ	�	�	2.8	100	�
	8	C41 ^73	49) 73;	�	�	1	100	�
		C 24 ( 40	34/ 40}			... 0.8	100
	]	10	11	�	�	0.7	100	�
	�	(16 I U	16) 115	�	�	0.5	100	�
	3	\ 13	14 j 18$	�	�	0.3	100	�
	3	lt; 62 ( 04	65)	�	�	0.5	100	�
	1	f - I io	.laquo;	�	-	0.2	100	�
	1	! � I 10	1) lOJ	�	�	0.3	100	�

ZEE

LAATSTE

AANWEZ1G AANTAL RUNDEREN BIJ HET UITBREKEN DER ZIEKTE

AANGETAST.

Zuld-Beveland.

i lleer Abtskerke.....

begin November 1865.

9 Januarinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; 1866.

niet besmet.

November 1865........1

Walclieren.

Domburg.................

De overige 110 gemeenten.,

Januari 1866.

.21

Ue Klundert..............

Ilussen...................

Oosterhout................

Kosendaal................

Terheyden................

Lithoyen.................

Megen..................

Udcn....................

Tilburg..................

Ilerpen..................

Reek....................

Vught...................

st. Ocdcnrode.............

De overige 174 gemcenten..

5 December 1865.....1 531 f

30 itnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;laquo;nbsp; nbsp; nbsp; .....1 521 f

25 Januari 1866.....3 754t

2 Fcbniari raquo;nbsp; nbsp; nbsp; .....3 0411

20 Augustus '/nbsp; nbsp; nbsp; .....1 654 f

5 December nnbsp; nbsp; nbsp; .......303 f

5 ;/nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; (/nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;.......603 f

midden nnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;anbsp; nbsp; nbsp; nbsp;.....2 732 f

19 i,nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;anbsp; nbsp; nbsp; nbsp;.....2 088 f

23 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;hnbsp; nbsp; nbsp; nbsp;.......681 f

30 nnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp;.......515 f

30nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp;.......9051

31nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp;.....2 530

niet besmet.

21 858

N O O R. D

4nbsp; December 1865........10

31 iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii ........10

27 Januari 1866.........3

3nbsp; Februarinbsp; nbsp; nbsp; //nbsp; nbsp; nbsp; .........4

21nbsp; Augustusnbsp; nbsp; nbsp;//nbsp; nbsp; nbsp; .........1

19nbsp; Decembernbsp; nbsp; hnbsp; nbsp; nbsp; ........2G

pnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; inbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;o

10 December // .........8

pnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; 2nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; p

24 December // ........11

31 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii ........11

9 // 3 � .......s

5nbsp; Januari 1867.........5

91�224 Gemiddeld........157

¹nbsp; nbsp;Met nieuwe gevallen, tot 14 Januari 1807, waren aangetast 117, waarvan 2 gestorven en

²nbsp; nbsp; nbsp;//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// // 26 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;nnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;10,nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// 2 iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii

³nbsp; nbsp; nbsp;quot;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;nnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;i' quot;17 raquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;raquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;anbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;anbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;19, terwijl doarenboven 26 ge-

Z. A N D.


MAAL VEKMELD.						pet. van de aanwe-zigen die werden aangetast.	pot. van de aange- tasten die verloren zijn.	pet. van de aangc-
	GESTORVEN.	AFGEMAAKT.	VERLOREN.	HEESTELD.	NOG ZIEK.	pet. van de aanwe-zigen die werden aangetast.	pot. van de aange- tasten die verloren zijn.	taslen die hersteldeii.
	3		il ²U	�	�	p V	100 I��	�

BRABANT.


3 1	$ 8 I 30 c 10 ) 17 S 1 \ 14	20lt; 1?!	�	�	0.7 0.7 0.06	109 100 100	�
I	3	4		�	0.1	100	�
�	i 5	l\		�	0.06	100	�
�	30	26	�	�	2.0	100	�
y	�;	p	�	�	p	100	�
1	7	8		�	0.03	100	�
?	9	V		�	p	100	�
�	ii	11	�	�	1.6	100	�
�	11	11	�	�	3.1	100	�
*j	p	P	�	�	f	100	�
1	4	5	�	�	0.2	100	�
fi�10	iSr,-216 J54- SO	91-224) 54- S6j	�	�	'J	100	�
8	(149 ) 70	157) 70}	�	�

113 algeniaakt, tcnvijl daarenboveu 0 gezomlcn werden gedood.

S laquo; . Op den stal waar den 19den December de veepest uitbrak waren 8 runderen, z�nden werden gedood. Op den slal waar den 30sten December de veepestuilbrak, waren 12 runderen.

OVER

LAATSTE

AANWEZIG AANTAL KUNDERKN BIJ 1IET UITBliEKEN' HER ZIEKTE .

AANGETAST.

Zwollcrkerspel............

Olst.....................

De overigc 50 gemeenten.. .

ITemelumer Oldephaart en

.Voordwulde............

Oaasterland..............

De overige 41 gemeenten...

fl 1'ebruari 1866___^CJ 589

1 December //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; .. .2 181

n i e t b e s ui e t.

2 Januari 1867........57

December 1866........?

30 October 1866......5 447

14 November (/ .....4 83S

niet besmct.

FRIES

15nbsp; nbsp;October 1866.

16nbsp; nbsp;November laquo;

10 280

�3

J S S E Z..


[AAL VERMELI).					])ct. van de aanwe-zigeu die werden aangetast.	])ct. van de aauge-lasten die verloren zijn.	pet. van de aangc-
GEST�RTES.	AFGEMAAKT.	VEKLOBEX.	HBRSTBXD.	NOG ZIEK.	])ct. van de aanwe-zigeu die werden aangetast.	])ct. van de aauge-lasten die verloren zijn.	tasten die hersteldeu.
9	57 p	57 y	�	=	2.0 y	100 100	-

A N B.


5	*\sl*	s!!	�	�	1	ion	�
�	u �	.?!	�	�	0.05	100	�
5	1 5 ; 93	10) 925	�	~	1	P	u

laquo;54

Statistiek der wekelijksche verliezen.

ZUIS-IIOX.I.AND.

v66r 24

van 24

]

T1JDPERK.


AAS- GETAST.	GESTOK-VEN.	AFGB-MAAKT.	VER�LOREN.	HER-STELD.
2 532₍7901 764	1 169 252	677 (167 { 12'	1 846 419} 125	717 224
682	250	187	437	335
649	216	152	368	233
678	234	178	412	243
649	197	193	390	217
982	187	339	526	240
952	223	310	533	269
1 215	378	475	753	313
1 399	337	496	833	414
1 439	255	448	703	422
2 464	559	609	1 168	514
3 114	850	(741 \|l8	1 591) 185	753
3 072	1 114	733	1 847	941
2 868	1 015	594	1 609	1 645
2 691	997	600	1 597	1 283
2 033	833	511	1 344	1 133
2 135	497	435	933	1 066
1 916	908	313	1 221	855
1 899	70S	260	968	952
1 510	764	259	1 023	887
1 340	608	196	804	756
997	558	103	661	587
1 337	496	153	649	445
1 133	663	121	784	482
1 410	729	121	850	371
1 303	785	98	883	502
1 117	823	43	866	672
1 365	895	72	967	334
770	667	63	730	3G0
703	525	9	534	240
649	511	11	522	296

NOG ZIKK.

Sept.nbsp; nbsp;1865........

Sept.nbsp; �30 September.

Oct.nbsp; nbsp; � 7 Octoler. .

//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;�14 ir.......

//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;�21 //.......

unbsp; nbsp; nbsp; nbsp;�28 i,.......

laquo;nbsp; nbsp; nbsp; � 4nbsp; November.

Nov.nbsp; nbsp;---11 t!.......

laquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;�18 //.......

,/nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;_25 /, i......

//nbsp; nbsp; nbsp; � 2nbsp; December..

Dec.nbsp; nbsp;� 9 //.......

anbsp; nbsp; nbsp; nbsp;-10 raquo;.......

iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp; �23 ii.......

iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp;�30 //.......

iinbsp; nbsp; nbsp; � 6nbsp; Jan. 1866

Jan.nbsp; nbsp;�13 ii.......

//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;�20 //.......

iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp;�27 ii.......

//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;� 3nbsp; Tebruari...

Febr.�10 //.......

iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp;�17 ii.......

//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; �24 ti.......

iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp;� 3nbsp; Maart....

Maart�10 //.......

iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp;�17 a.......

//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;�24 //.......

iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp;�31 u.......

Aprilnbsp;� 7 April.....

//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;�14 //.......

//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;�^21 //.......

iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp;�28 *.......

raquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;� 5 Mei......

759

880

790

838

861

903

1 119

1 269

1 418

1 570

1nbsp; 884

2nbsp; 666

3nbsp; 436

3 730 3 363 3 203 2 758 2 713 2 677 2 656 2 256 2 036

1nbsp; 782

2nbsp; 021

1nbsp; 887

2nbsp;076 1 979 1 558 1 605 1 290 1 219 1 050

15 32 29

4 12 19 25

3 10

24 31

7 14 21 28

4 11 IS 25

4 11 18 25

S 15 2:1 2i)

¹ Uit tvvcedc gctal in de kolommcn: afgemaakt on verloren, duidt aan hct gelal verdachten en gezonden van besmcttc koppcls, die boven dc aangctastcn zijn afgemaakt


T1JDPBRK.		AAK- GETAST.	GESTOB-VEN.	AFGE-MAAKT.	VER�LOBEN.	hei;- STEI.li.	yoo ZIEK.
van 6 Mei	�12 Mei......	572	435	7	442	281	899
tt 13 u	�19 //.......	332	251	13	264	262	675
ir 20 n	�26 //.......	345	173	13	188	195	539
h 27 raquo;	� 2 Juni.....	255	127	28	155	110	529
a '6 Juni	� 9 //.......	163	99	11	110	107	475
-^ 10 n	�16 //.......	215	112	24	136	98	459
i, 17 raquo;	�23 ii.......	248	181	46	177	74	456
# 24 �	� iO ii.......	208	110	36	146	102	416
ii 1 Juli	� 7 Juli......	385	158	27	185	62	554
*it 8 u*	�14 //.......	341	227	45	272	8.	543
�r 15 //	�21 ,/.......	535	264	44	308	198	574
// 22 *	-28 ,/.......	636	334	65	399	180	625
ii 29 //	� 4 Augustus..	617	356	Si	437	135	671
// 5 Aug.	�11 ii.......	744	384	63	447	230	738
quot; 12 ii	�18 ii.......	57a	403	75	478	IRS	637
ii 19 �	-25 ii.......	648	390	66	456	215	621
// 26 n	� 1 September.	659	407	81	488	203	589
ii 2 Sept	� 8 //.......	731	400	71	477	241	602
n 9 //	�15 �.......	693	455	65	520	220	555
// 16 ii	�22 //.......	681	303	55	418	211	597
v 23 raquo;	�29 //.......	642	349	130	479	210	554
raquo; 30 raquo;	� 6 October...	641	274	376	550	134	511
n 7 Oct.	�13 �lt;.......	775	370	348	718	146	422
// 14 '/	�20 ii.......	531	234	286	520	120	313
// 21 //	-27 laquo;.......	499	209	248	457	60	289
ii 28 ii	� 3 November.	494	176	327	503	75	205
ii 4 Nov.	�TO laquo;.......	510	153	350	503	59	153
n 11 �	�17 laquo;.......	509	113	408	521	32	109
raquo; 18 ii	�24 ii.......	1 006	128	797	925	5:.	137
ii 25 v	� 1 December..	2 132	352	794	1 146	82	1 041
raquo; 2 Dec.	-8 �.......	2 509	1 307	16	1 383	500	1 667
// 9 r	�15 //.......	2 334	1 472	43	1 515	911	1 575
// 16 ii	�22 //.......	2 806	1 481	9	1 490	842	2 049
n 23 raquo;	� :9 ii.......	2 570	1 059	46	1 705	800	2 054
n 30 //	� 5 Jan.1867	2 586	1 558	43	1 601	913	2 126
Te zamen....... Dnarenboven- verdachten en gezonden van besmclte koppcls.		78 585	34 604	m 707 \ 30	49 3ir 30	27 148	2 128

UTRECHT.

TIJDPERK.

AAN-GETAST.

OESTOR-VEN.

AFGE-MAAKT.

VEH-LOKES.

HER-STEI.D.

NOG ZIEK.

\()or22 Dec.nbsp; nbsp;1865......

van 23 raquo;nbsp; nbsp; nbsp; �30 //.....

31 //nbsp; nbsp; nbsp; � 6 Jan.1866

7 Jan.nbsp; nbsp;�13 //.......

14 �nbsp; nbsp; nbsp; _30 �.......

21 iinbsp; nbsp; nbsp; �27 a.......

28 //nbsp; nbsp; nbsp; � 3 Febroari.,

4 Febr. �10 u.......

11 iinbsp; nbsp; nbsp; �17 //.......

18 //nbsp; nbsp; nbsp; �24 //.......

23 //nbsp; nbsp; nbsp; � 3 Maart. ...

4 Maart�10 //.......

11 *nbsp; nbsp; nbsp; �17 ii.......

18 //nbsp; nbsp; nbsp; �24 ii.......

25 iinbsp; nbsp; nbsp; �31 //.......


	755	229
	349	105
	307	136
	299	112
	424	148
	259	147
	212	103
	331	77
	288	132
	250	81
	195	72
	297	133
	184	76
	243	99
	223	127
	273	128
	234	130
	254	183
	160	156
	135	104
	67	43
	49	31
	83	51
	107	41
	86	48
	56	25
	60	31
	84	87

(25 10

254) 10*

167

157)

175

129)

148 147 103

132

85) 2J 72

168)

127 128 130 183 164 108

33 51 44 48 26 34 41

170

146

233

165

203

244

136

138

177

224

109

133

143

108

122

I2S

113

114

356

367

284

280

353

221

194

290

269

197

211

207

173

209

183

200

191

189

(21

\vt

1 April � 7 April.

8 //nbsp; nbsp; nbsp; �14 ii.....

15 iinbsp; nbsp; nbsp; �21 ii.....

22 vnbsp; nbsp; nbsp; �28 //.....

29 //nbsp; nbsp; nbsp; � 5 Mei___

6 Meinbsp; nbsp;�12 ii.....

is Hnbsp; nbsp; nbsp; �19 n.......:

20 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;�20 *.......i

27 //nbsp; nbsp; nbsp; � 2 Juni......I

3 .Ii-ninbsp; � 9 ii.....

10 //nbsp; nbsp; nbsp; _lfl /,.....

17 Jnninbsp; �23 Juni___

24 iinbsp; nbsp; nbsp; �30 n.....

i S

I 6

TIJDPBRK.

AAX-

GETAST.

GESTOR-

VEK.

AFGK-MAAKT.

VER�LOREN.

HKU-STEL1gt;,

NOG ZIEK.

van 1 Juli

8nbsp; nbsp; raquo;

15nbsp; nbsp; nbsp;//

22nbsp; nbsp; raquo;

29nbsp; nbsp; // 5 Aug.

12 laquo;

19nbsp; nbsp; raquo;

20nbsp; nbsp; laquo; 2 Sept.

9nbsp; nbsp; raquo;

16nbsp; nbsp; raquo;

23nbsp; nbsp; //

30nbsp; nbsp; // 7 Oct.

14 ii

21nbsp; nbsp; nbsp; it 28 //

4 Nov. 11 i, 18 // 25 //

2 Dec.

9 i, 16 // 23 raquo; 30 h

�nbsp; 7 Juli......

�14 //.......

�21 a.......

�28 ii.......

�nbsp; 4 Augustus. .

�11 //.......

�18 n.......

�25 //.......

�nbsp; 1 September.

190

168

224

311

348

462

533

708

953

1 082

1 220

1 202

1 078

1 149

1 243

1 063

917

898

1nbsp; 003 968

2nbsp; 037 4 549 4 783

3nbsp; 454 2 501 2 477 1 828

121

161

228

293 295

405 600 710 760 041 687 707 701 572 572 474 479 t.05

1nbsp; nbsp;849 3 177

2nbsp; 825 1 895 1 711 1 544

18 10

15 26 31 47 30 11 17 22 15 21

5 76 * ii

128

172

1199 \ 18

J232 } 34 C28fl

I 7

J489

X 31

(932 (109 (328 (101

108

147

192

275

323

336

482

622

731

787

670 763(

895

873 749lt;

771gt; 13j

706gt; 34(

785)

1nbsp; 094}

31*

2nbsp; 781/ 109)

3nbsp; 505} 101)

2 825

1 895

1 712j 30(

1 544) 145

117

114

204 270 414 452 487 350 397 303 320 200 223 235 204 211 435 8S9 1 032 727 008 795

98 120 119 206 248 345 213 510 705 751 788 716 768 757 742 612 574 473 535 534

1nbsp;266

2nbsp;599 2 988 2 585 2 484 2 487 1 976

�15nbsp; nbsp; //..,....

�22 ii.......

�29 (/.......

�nbsp; 6nbsp; October.. .

�13 raquo;.......

�20 //.......

�27 ii.......

�nbsp; 3nbsp; November.

�10 ii.......

�17 *.......

�24 n.......

�nbsp; 1nbsp; December..

�15 //.......

�22 ii.......

�29 //.......

� 5 Jan.1867

5 1 \ 30

)

Te zamen.......43 591

Daareuboven verdachten eu gezomlen van besmette koppels.........

25 236

f3 479 \ 382

28 715^ 12 900

382J|

1 976

NOOKB-IIOI.I.AND.

TIJDPKHK.

AAN-C.ETAST.

GKSTOR-VEX.

AFGE-MAAKT.

VER-LOHEN.

HER-

STELD.

NOG ZIEK.

voorlO Febr. 1886........

vannbsp; 11 quot; �17 Febr.....

�nbsp; nbsp; 18 // �24 /'.......

raquo;nbsp; nbsp; 25 laquo; � 3 Maart___

unbsp; nbsp; nbsp; 4 Maart�10 //.......

�nbsp; nbsp; ii � _17 �.......

//nbsp; nbsp; nbsp;18 // �24 ii.......

₍/nbsp; nbsp; nbsp;25 // �31 //.......

* 1 April � 7 April.....

// 8 // �14 '/.......

//nbsp; nbsp; 15 u �21 //.......

nnbsp; nbsp; nbsp;22 // �28 //.......

//nbsp; nbsp; 29 // � 5 Mei......

/, fi Mei �12 //.......

�nbsp; nbsp; nbsp;13 a �li) //.......

,/nbsp; nbsp; 20 // �26 ii.......

-/nbsp; nbsp; 27 ii � 2 Juni.....

ii 3 Junij � 9 //.......

,nbsp; nbsp; nbsp;10 ;; �1 fl u.......

iinbsp; nbsp; nbsp;17 ii �23 //.......

�nbsp; nbsp; nbsp;24 // �30 //.......

ii 1 Juli � 7 Juli.......

// 8 '/ �14 //.......

//nbsp; nbsp; nbsp;15 u �21 /'.......

//nbsp; nbsp; nbsp;22 Juli �28 Juli......

//nbsp; nbsp; 29 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;� 4 Augustus .

407) 225.( 275 169 51 27 38 119 71 48 78 16 44 75 20 43 53 72 23 58 43 22 14 17 31 24

129

45 84 �18 16 11 27 34 23 26 14 17 24

178

307

66 110

20)

205 64/ 10) 34; 2j

23 39 34

17 60

42) 28^ 45)

58)

46) SJ

20 21

8lt;| 26

13! 16)|

8} 22 I

109

(gt;

249

269

286

157

3 4 9 12 1

3�

CMC,

(37 11

143

{ 1 9

laquo;8

\ ^:!46

!17

^1 ( 8 f2fi

(14

I 8

4 2

TIJDPERK.

AAN-GETAST.

GESTOE-VEN.

AFGE-MAAKT.

VER�LOREN.

IIER-STELD ,

NOG ZIEK.

vannbsp; nbsp; 5 Aug.

raquo;nbsp; nbsp; nbsp;12nbsp; nbsp; nbsp;(/

,,nbsp; nbsp; nbsp;19nbsp; nbsp; nbsp;i,

vnbsp; nbsp; nbsp;26nbsp; nbsp; nbsp;raquo;

anbsp; nbsp; nbsp; nbsp;2nbsp; Sept.

iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp;9nbsp; nbsp; nbsp;'/

//nbsp; nbsp; nbsp;10nbsp; nbsp; nbsp;//

laquo;nbsp; nbsp; nbsp;23nbsp; nbsp; nbsp;raquo;

ynbsp; nbsp; nbsp;30nbsp; nbsp; nbsp;'/

i/nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;7nbsp; nbsp;Oct.

ttnbsp; nbsp; nbsp;14nbsp; nbsp; nbsp;//

ffnbsp; nbsp; 21 i

anbsp; nbsp; 28nbsp; nbsp; //

//nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;4nbsp; nbsp;Nov.

-/nbsp; nbsp; nbsp;11 //

unbsp; nbsp; nbsp;18 //

iinbsp; nbsp; nbsp;25 ii

iinbsp; nbsp; nbsp; nbsp;2nbsp; nbsp;Dec.

raquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; '.) ii

iinbsp; nbsp; nbsp;16 quot;

;/nbsp; nbsp; nbsp;23 ii

anbsp; nbsp; nbsp;30 //

-11 Aug.1866

-18 ii.......

-25 ii.......

- 1 September.

26 21 23

31 36

118

214

587

411

324

442

730

484

2 2

1 1 1 7 6

13 4 5

10 7

10 7

( 22 (12

f 23 \ 7 C29 \ 10 C 35

X 9 ( 25 \ 4 J 38 { 30 \ 30 \ 18 \ 53 \ 60

! 55 74 5 38 I 21 5 55

hraquo;

laquo;41

(10 (81

(21

(108

) 71

1206 J235 C548 )300 (389 ?231 (323 (133 $407 )157 C870 (170 i450 (56

24/ 12i

23;

30( \0] 36;

26( 4) 45/ 30i 36; 185

66;

605 59/ 745 43( 215

e7(

195 51(

105

38;

215

118; 7lJ

213; 2355 564; 3005 416; 2315 324; 1335 433/ 1575 727( 1705 483, 56j

�15 //.......

�22 //......,

�29 ii.......

�nbsp; nbsp;6 October..

�13 ii......

�20 //......

�#9632;11 ii......

�nbsp; nbsp;3 November

�10 -/......

�17 quot;......

�24 //......

�nbsp; nbsp;1 Uecember

�nbsp; nbsp;8 n......

�15 //......

�22 a......

�29 //......

�nbsp; 5 Jan.1867

26 57 27

Te zamea.......

Daarenboven verdachten en gezonden van besmette koppels.

5 870

;4 279 (l 778

5 0771 1 778J

798

¹ I)e Slaata-Couraut geeft ecu totaid van 68, de zainenlclling bij dc gcmecnten is 71.

GEI.SERI.iLNXgt;.


TIJDPBKK.	AAN- GKTAST.	GESTOR-VEN.	Ab'GE-MAAKT.	VEK-LOREX.	HER-STELD .	NOG ZIGK,
viior 9 Dec 1866.........	122 61 40 37 67	10 0 3 3 8	(112 raquo;260 J 59 )322 ] 37 {104 t 34 \ 82 f 59 (190	122) 2605 61) 3225 40) 104$ 37) 825 67) 1905	�
van 9 // �15 Ucc....... ,/ 16 raquo; �22 u....... u 23 i �2!) //....... ,/ 30 // � 5 Jan. 1867	122 61 40 37 67	10 0 3 3 8	(112 raquo;260 J 59 )322 ] 37 {104 t 34 \ 82 f 59 (190	122) 2605 61) 3225 40) 104$ 37) 825 67) 1905	�	_
Tutaal...... Uaareuboven verdachten en gezonden van besmotte koppels	327	26	f301 (058	327) 9581	�	(1
				327) 9581	�

ZEEX.il.n'D.


tot 11 November 1865.....	1	�	SI	1!	�	�
van 12 Nov. 1865) tot 's waken.. 6 Jan. 18663	-	�			�	�
// 7 Jan.�13 Jan. 1866.	21 8		(18 ( ³	'li	�	�
quot; 14 raquo; 1866) tot gt;51 woken. 5 Jan. 1867)	�	�	�			�
Totaal....... Daarenboven verdachten en gezonden van besmeUe koppels	22	3	r:		-	�
			r:		-

#9632;

NOOB.B-BRABANT.


T1JDPERK.	AAN-GETAST.	GESTOR-VEN.	AFGE-MAAKT.	VEB-LOREN.	IIER-STELD.	KOG ZIEK.
tot 9 December 1865..... van 10 Dec. 1865) tot gt;2 vveken. 23 Dec. n ) /; 24 Dec. 1865) tot gt;2 wekcn. 6 Jan. 1866) laquo; 7 Jan. laquo; ) tot gt;2 weken. ii 20 Jan. ii ) laquo; 21 ii -27 Jan. 1866 v 28 ;/ ) tot gt;2 weken. 10 Febr. ) ii 11 Febr. ) tot S27 weken. 18 Augustus J #9632;/ 19 Aug.�25 Augustus... n 25 ii \ tot gt;14 weken. 1 December ' -/ 2 Dec. 1866} ' tot gt;5 weken. 5 Jan. 18675	10 10 2 4 26 105	2 1 1 4	( 8 ( 20 ^� {5? 1.1 3 26 fid \ 19	lO) 20j i?! #9632;Si 4 26 105) iel
Totaal....... Daarenboven verdachten en gezonden van besmette koppels	157	8	fl49 ( 70	157) 705	�	�
			fl49 ( 70	157) 705	�

¹ Gemiddelden. Zic biz. CO en 01.

OVBRIJSSEL.


TUDPERK.	AAN- GETAST.	OESTOK-VEN.	AEGE-MAAKT.	VER-LOUEN.	HEU-STELD.	NOG ZIEK.
van 4-10 Febr. 1866___	27		27	27	�	�
raquo; 11 Fehr.) tot 1 41 neken.... 24 Nov. )	�	�	�	�	�	�
// 25 // �1 Dec. '.....	P	*�gt;*	?	9	9	?
* 2 Hec.�22 // 3 wekcn.	�			�	-	�
raquo; 22 // �29 // ..	4 26	�	80	30	�
v 30 ,/ � 5 Jan. 1867.	4 26	�	80	30	�	�
	61 of meer.		61 of meer	61 of meer.	�	�

I! #9632; I

miESLilNB.


van 30 Sept.� 6 Oct. 1866.	5	5	\23	5^ 23)	�	�
quot; 6 Oct.�13 /........	�	�	�	�	�	�
� 14 � �20 �........	3	�	$ 8 J58	58j	�	�
// 20 Oct.^
tot gt; 3 wcken. 10 Nov.)	--	��	�	--	�	�
// 11 // �17 A'uv.......	2	�	5 ²in	!?!	�	�
Totaal....... Daarenboven verdachten en	10	5	r (92	¹⁰l 92)	�	�
			r (92	¹⁰l 92)	�

¹ Meer dan 3.

ALGEMEEN 0VERZ1GT. 2 Juli 1865 tot 6 Januari 1867.


PROV1NCIEN.	1 AASGETAST.i GESTORVEJI.		, AFCEMAAKT AFGEMAAKT (VERDACHTEN fziEKFNl ^! ^EN ^0B$ONI'^E,' (ZIEKEN). _! ^^ _BBgMBTTB KOrPEI.S)		HEKSTELD.	K06 Z1EIC.
Zuid-llulland... Utrecht........ Noord-Hollaud.. Gelderland...... Zeeland......... Noord-Bralant ' Overijssel - .... Friesland.......	78 585 43 591 5 870 327 22 157 61 10	34 604 25 236 798 26 3 8 5	14 707 3nbsp; 479 4nbsp; 279 301 19 149 61 5	30 382 1 778 958 7 70 92	27 148 12 900 793	2 126 1 976 1 (i -�
Te zamen....	128 623	60 680	23 000	3 317	40 841	4 109

VEHLOREN.

PKOV1NCIEN.

GESTOKVEX.

AFGEMAAKT.

TE ZAMEN.


.	34 604 25 236 798 26 3 8 5	14 737 � 861 6 057 1 259 26 219 61 97	49 341
Utrecht ..............			29 097
Noord�Holland...................			6 855
Ocldevland, ... ........			1 285
			29
Noord-Brabant * ........			227
Overiissel ^ ..........			61
Friesland........................			102

Te zamen.......	60 680	26 317	86 997

¹nbsp; Wegens 3 gemeenten: Biegen, Tilburg en Vught, konden slechts gemiddelden berekend worden.

²nbsp; Wegens Olst zijn slechts 4 aangetasten en 4 afgemaakten in rekening gebragt. Mogelijk is bet verlies grooter.

Cijfers voor de Geschiedenis der Runder pest in Groot-Brittanje.

#9632;


	AANTAL	AANTAL RUNDEREN WEKELIJKS
DE 'WEEK,	KOPPELS VEE, OP NIEDW AANGETAST.
EINDIGENDE	KOPPELS VEE, OP NIEDW AANGETAST.	AAKGETAST.	AFOEMAAKT.	GESTORVEN.	HERSTELI).
1865.
24 Juni.....	1	30	�	28	�
1 Juli......	5	147	103	21	�
8 laquo;......	14	575	317	148	�
15 //......	12	321	108	117	8
22 //......	20	490	118	357	7
29 n......	33	757	400	286	6
5 Augustus..	76	1 145	299	756	26
12	95	1 231	667	453	33
19	148	1 175	393	021	15
26 raquo;.....	170	1 270	440	654	35
2 September.	174	922	321	465	18
9 a.....	197	847	325	374	9
16 raquo;.....	266	1 354	496	589	59
33	243	1 333	477	596	83
30	258	1 666	551	849	133
7 October...	315	1 436	484	719	160
14 a.....	309	2 304	616	997	15S
31 //.....	811	1 955	694	854	147
38 v.....	292	2 210	498	1 103	188
t November.	413	8 158	672	1 639	345
11	429	3 761	700	3 133	326


	AANTAL	AANTAL KUNDEREN WEKELIJKS
Uli WEEK,	KOPPELS VEE, OP WEDW AANGETAST.
E1KDIGENDE	KOPPELS VEE, OP WEDW AANGETAST.	AANGETAST.	AFGEMAAKT.	OESTORVEN.	UEKSTELD.
18 November.	638	4 316	790	2 633	388
25 //.....	753	5 011	783	2 906	571
2 December.	863	5 679	598	3 358	538
9 //.....	870	6 988	81laquo;	4 292	792
Ifi //.....	960	8 001	753	5 112	955
23	975	8 351	695	5 427	1 090
30 //.....	1 126	9 506	729	6 328	1 278
1866.
6 Januari...	1 075	10 922	634	7 069	1 442
13	1 178	12 468	707	8 371	1 734
20 //.....	1 320	13 146	815	8 853	1 667
27	1 261	12 744	572	9 293	2 317
3 Februar!..	1 293	13 397	724	9 297	2 050
10 �.....	1 272	14 326	777	10 463	2 065
17 raquo;.....	1 227	15 706	996	10 879	2 710
20	Uitvaarc	iiging der	Wet tot sfru	iting der z	iekte.
24 ,f.....	1 003	13 113	3 537	7 989	2 961
3 Maart___	909	9 814	6 914	3 541	2 311
10 raquo;......	901	10 051	9 064	1 701	1 496
17 ii......	777	8 084	7 066	883	1 124
24 *......	645	6 758	6 005	365	626
31 raquo;......	582	6 746	5 808	196	981
7 April.....	457	4 728	4 234	147	348
14 i,......	436	3 795	3 346	151	395
21	133	3 986	3 laquo;04	114	238
28 ff......	322	3 814	8 005	97	233
B Mci......	355	2 000	2 395	89	236


	AANTAL	AANTAL EUNDEREN WEKELIJKS
DE WEEK,	KOPPELS TEE, OP NIEUW AAKGETAST.
EINDIGEXUE	KOPPELS TEE, OP NIEUW AAKGETAST.	A.AXGETAST.	AFGEMAAKT.	OESTORVEN.	HERSTELE.
12 Mei......	293	2 848	2 544	56	254
19 raquo;......	257	2 148	1 874	70	806
26 //......	192	1 380 !	1 317	43	133
2 Juni......	177	1 116	1 017	48	78
9 //......	122	1 004	906	34	84
16 //......	103	566	526	23	28
23 //......	77	500	423	12	93
30 //......	68	282	251	5	26
7 Juli......	59	327	291	15	21
14 u......	46	322	299	19	22
21 �......	38	234	205	13	18
28 #......	48	210	197	8	8
4 Augustus..	45	234	227	5	10
11 raquo;.....	32	163	153	7	5
18 //.....	20	129	121	7	2
25 //.....	17	148	120	6	20
1 September.	17	101	84	4	13
8	22	76	67	3	�
i o //.....	19	58	55	3	�
22	21	69	67	2	�
39 ,.....	12	43	41	2	�
6 October...	11	33	28	5	�
¹³ quot;.....	3	11	10	1	�
20 //.....	3	6	6	�	�
27	4	15	15	�	�
Zamcn.....	37 107	253 723	85 015	124 303	33 113

GROOT-BRITTANJE.

ENGELAND.

WALKS. i SCMOTLAND.

Grootte in bunders.....................

Aantal aanwezige r�nderen in Maart 1866

// runderen op 100 bunder..........

// koppels vee door de ziektc aangetast, of 21 ilagm na het wijkcn op nieuw aangetast.

* door de ziekte aangetaste runderen......

u aangetasten ten honderd van het aanwe�zige vee.............................

// afgemaakte runderen..................

// geztfnde runderen tot het stuifen der ziektc na den 3den Maart afgemaakt..........

//nbsp; nbsp; nbsp; aan de ziekte gestorven runderen........

iinbsp; nbsp; nbsp; van de ziekte herstelde runderen........

anbsp; nbsp; nbsp; herstelden ten honderd van de aangetasten.

//nbsp; nbsp; nbsp; niet verantwoorde runderen............

13 039 131

3 270 299 25.5

32 587 198 474

5.87 77 570

38 439

90 421

21 589

10.9

8 894

065 037 | 7 967 834 578 136 ! 937 401 28.2 12

830 8 388

1.44 1 180

528

5 794

1 117

13.9

297

8 700

46 861

4.84 6 263

13 444

28 088

10 707

22.8

1 803

Statistiek van den Invloed die de Runderpest

HANDEL

VEE-VOORTBRENGSELESf.

106 OOO

6 100

68 OOO

1 700

78 OOO

25 800

284 OOO

15 800

7 OOO

000

512 OOO

837 OOO

131 OOO

537 900

10 OOO

14 OOO

801 OOO

2 318 000

510 OOO

303 000

153 200

10 200

78 600

2 400

93 OOO

34 400

316 OOO

18 500

5 300

900

16 689 OOO

28 593 OOO

1 101 OOO

505 000

42 OOO

24 000

577 OOO

432 000

550 OOO

252 000

132 500

31 900

64 200

1 800

77 500

34 60(

385 200

72 S0(

12 OOC

300

17 797 OOO

29 128 OOO

1 270 OOO

505 000

113 OOO

23 000

427 OOO

47 000

740 OOO

201 000

Uitvocr.,

Stuks osson en koeien

f�it

voer.. fUitvoer., I [nvoer..

kalveren.

varkens.

fUitvoer. (invoer..

schapen.

tvoer.. voer... fUitvoer..

lammeren.

(Invoer...

Pomlcn botcr.............Uitvoer..

// kaas..............Uitvoer..

// allerhande vleeseli,)

versch en S^ezouten)i_nToer...

#9632; ,nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;fUitvoer.

versch varkens- en)

schapenvleesch....|_Invoer _

.nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; , fUitvoer..

gezouten varkens-)

en scliapenvlcesch. )_r

¹nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;(invoer...

gerookt spek.

fUitvoer.. (Invoer..

^^:

en Nederlandschen Handel heeft gehad.


ELF EERSTE MAANDEN VAN			TARIEFWAAKDE IN GULDENS.
				meer of � minder
864.	1865.	1866.		waarde in 11 ninanden van 1866 dan van 1864 uitgevoerd.
x43 300	126 600	33 800	80 bet stak.	- 8 157 400
75 300	61 600	10 000	30 // *	- 1 956 000
86 200	74 600	38 000	20 raquo; raquo;	- 962 600
.88 700	351 500	90 200	10 quot; //	� 1 984 800
( 5 200	12 000	1 000	5 // //	- 20 800
90 000	16 091 000	17 252 000	80 de 100 pond.	4- 1 329 600
76 000	29 128 000	28 473 000	35 'f quot; u	-1- 674 000
56 000	1 125 000	3 104 000	40 // a quot;	819 200
496 000	473 000	301 000
31 000	104 000	4 677 OOO	40 if i' a	1 746 800
6 000	8 000	9 OOO
)9 000	390 000	282 000	40 h ii a	� 110 800
420 000	38 000	98 000
gt;8 000	687 000	758 OOO	60 // n a	156 000
247 000	197 000	146 000
247 000	197 000	146 000


	Minder... Meer......	.. � 13 192 400 .. 4- 4 725 600
	Minder....	.. � 8 466 800

*-^l


	7	**^mr'**	^�^^^	I
	7	'3

DE RTINDERPEST,

Dquot;. W. C. H. STARING.

OVEEGEDR�KT UIT UE VOLKSVLIJT, TI.TOSCHBIFT VOOK NIJVEKHEID, LANDBOtnV, HANDEL EN SCHEEPVAAKT, DITGEGEVEN DOOR �HET PALEIS VOOR VOLKSVLIJTquot;, TE AMSTERDAM.

AMSTERDAM, GEDRUKT BIJ C. A. SPIN (f ZOON. 1867.

2758


	*mim*





	�





	BIBLIOTHEEK UNIVERSITEIT UTRECHT llllllllll

	3088 168 8







lt;#9632;... ^:._n'~-

D E R U N D E R P E S T,





Dquot;. W. C. H. STARING.



OVF.KGEDRUKT UIT DE VOLKSVLIJT, TIJUSCHRIFT VOOK quot; 'nbsp; nbsp; ' '\. NWVERHF.ID, LASDBOITNt 1IAKDEL EN SCHEEPV'ifcS^rr, UITGEGEVEX 11007; �HET PALEIS \-laquo;O.It .ypLKSTjLIJlquot;, ife AMSTERDAM.




	�-�#9632;

*'. r*

			� #9632;


		AMSTERDAM, GEDRUKT Br.7 C. A. SPIN lt;f ZOON. 1867.



28

Statistiek van de Runderpest ZUXD-

LAATSTE

AANWEZIG AANTAL RUNDEREN BIJ HET UITBREKEN DEK ZIEKTE

AANGETAST.

Demand. Kethel en Spaland... Vlaardinger-Ambacht. Vlaardingen......... Maasland............ Maassluis ' ........ de Lier............. Naaldwijk............ 's Gravesande........ Monster............. Loosduinen.......... 's Gravenhage........ Rijswijk............ Wateringen.......... Hof van Delft....... Delft............... Schipluiden.......... Vrijenban........... Nootdorp............ Pijnaclter............ Derkel en Kodenrijs..	Juli 1865......2 280 Augustus unbsp; nbsp; nbsp;......2 930 ifnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; anbsp; nbsp; nbsp; ........548 September laquo;nbsp; nbsp; nbsp;......4 594 October //nbsp; nbsp; nbsp;........154 f //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;'inbsp; nbsp; nbsp;........701 Augustus //nbsp; nbsp; nbsp;......1 409 anbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;anbsp; nbsp; ......1 622 wnbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;nbsp; nbsp; nbsp;........006 December //nbsp; nbsp; ......1 481 Augustas unbsp; nbsp; nbsp;........733 Januari 1866......1 309 Novemb. 1865........729 Augustus '/nbsp; nbsp; nbsp;......2 097 '/nbsp; nbsp; nbsp;........453 raquo;nbsp; nbsp; nbsp;......1 687 //nbsp; nbsp; nbsp;......1 643t^; December unbsp; nbsp; ........716 September //nbsp; nbsp; nbsp;......1 931 Augustus laquo;nbsp; nbsp; nbsp;*......1 740	5 Januari 1867......2 699 anbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;ii ......2 504 29 Decemb. 1866........281 5 Januari 1867......2 806 //nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;n .........92 22 Decemb. 1866........413 5 Januari 1867........534 1 Decemb. 1866........221 24 laquo;nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;// .........40 5 Januari 1867........413 n ........224 n ........908 n ........203 ii ......1 549 ' ii ........832 laquo; ......1 479 a ......1 574 // ........421 '/ ......1 530 laquo; ......1 122

Tc zamen___29 363		19 905

¹ Verloren = gestorven en afgemaakt. ⁵ Hot teekcn f duidt tc dczer plaatso aan, rlat dc opgave omtrent den vccstajicl dagtcckeut nicl van



67

TIJDPBRK.		AAX- GETAST.	GESTOR- VEK.	AFGK-MAAKT.		VER�LOREN.	HKU-STEL1gt;,	NOG ZIEK.

van 1 Juli 8nbsp; nbsp; raquo; 15nbsp; nbsp; nbsp;// 22nbsp; nbsp; raquo; 29nbsp; nbsp; // 5 Aug. 12 laquo; 19nbsp; nbsp; raquo; 20nbsp; nbsp; laquo; 2 Sept. 9nbsp; nbsp; raquo; 16nbsp; nbsp; raquo; 23nbsp; nbsp; // 30nbsp; nbsp; // 7 Oct. 14 ii 21nbsp; nbsp; nbsp; it 28 // 4 Nov. 11 i, 18 // 25 // 2 Dec. 9 i, 16 // 23 raquo; 30 h	�nbsp; 7 Juli...... �14 //....... �21 a....... �28 ii....... �nbsp; 4 Augustus. . �11 //....... �18 n....... �25 //....... �nbsp; 1 September.	190 168 224 311 348 462 533 708 953 1 082 1 220 1 202 1 078 1 149 1 243 1 063 917 898 1nbsp; 003 968 2nbsp; 037 4 549 4 783 3nbsp; 454 2 501 2 477 1 828	68 84 93 121 161 228 293 295 405 600 710 760 041 687 707 701 572 572 474 479 t.05 1nbsp; nbsp;849 3 177 2nbsp; 825 1 895 1 711 1 544	18 10 15 26 31 47 30 11 17 22 15 21 29 5 76 * ii 128 172 1199 \ 18 J232 } 34 C28fl I 7 J489 X 31 (932 (109 (328 (101		86 94 108 147 192 275 323 336 482 622 731 787 670 763( 895 873 749lt; is 771gt; 13j 706gt; 34( 785) IS 1nbsp; 094} 31* 2nbsp; 781/ 109) 3nbsp; 505} 101) 2 825 1 895 1 712j 30( 1 544) 145	117 77 114 90 30 204 270 414 452 487 350 397 303 320 200 223 235 204 211 435 8S9 1 032 727 008 795	98 120 119 206 248 345 213 510 705 751 788 716 768 757 742 612 574 473 535 534 1nbsp;266 2nbsp;599 2 988 2 585 2 484 2 487 1 976
	�15nbsp; nbsp; //..,.... �22 ii....... �29 (/....... �nbsp; 6nbsp; October.. . �13 raquo;....... �20 //....... �27 ii....... �nbsp; 3nbsp; November. �10 ii....... �17 *....... �24 n....... �nbsp; 1nbsp; December..
	�15 //....... �22 ii....... �29 //....... � 5 Jan.1867			5 1 \ 30
	�15 //....... �22 ii....... �29 //....... � 5 Jan.1867			)	14

Te zamen.......43 591 Daareuboven verdachten eu gezomlen van besmette koppels.........			25 236	f3 479 \ 382		28 715^ 12 900 382J\| 5*		1 976


	quot; ' 'nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;.nbsp; nbsp; nbsp; nbsp; nbsp;!


	*^^^^^m*


	*�	mm


	^^	*im�mm*


	#9632;p