#9632;n

i: 11 n .

PA AHDENquot; , RUXDEKEX. ZAVIJ.VEN'. SCHAPEN', E.VZ. VANquot; ALLE ZIEKTEN^T EX GEIiREKEN' TE GEN'EZEV EN' DEZELVE OP EE.VE OXKOSTHARE WIJZR DAAItVOOR TE BEHOEDEX-

PAARDEN , RUNDEREN-, ZWUNEN , SCHAPEN, ENZ. VAN ALLE ZIEKTEN EN GEBREKEN TE GENEZEN EN DEZELVE OP EENE ONKOSTBARE WIJZE DAARVOp-R TE BEHOEDEN.

Aan de. ivatergeneeskunst hdbhen duizenden menschen liunne (jezondheid te danken. Zij ontstond in Duitscldand en heeft zieh ihans in alle werelddeelen uitgebreid. Niet alleen hehoort aan Duitscldand de eer der vesthjing en uitbreiding der ivatergeneeskunst, maar ook derzelver opvoering als luetenscliap-pelijke Heel- en Geneeskmst. De grootste genien aldaar hehhen, na een navorsehend, oordeelkundig en belangstellend onderzoek, de overtuiging bekamen ,� dat zander bloedlaten, bloedzuigers, zalven, smeersels, of eenig ander geneesmiddel, alle ziekten en wonden spoedig en zonder naweeen kunnen ge-nezen worden. Op deze overtuiging gegrond, voerden zij het natuurgeneesmiddel in en bekwamen de schitterendste uitkom-sten. Keizers, koningen en vorsten vereerden hen met on�amp;r-steunende goedkeuring. In ans vaderland ivint ook de water-geneeskunst veld, hoewel zij een! zwaren strijd te kampen heeft tegen het eigenhelang van vele Doctoren. (*) Ook op de behandeling van de ziekten bij het vee heeft men ihans de waterbehcmdeling met het gunstigste gevolg toegepast, waarom wij van het werkje der drie Didtsche Hoogleeraars onzen Nederlandsche landgenooten eene overzetting aanbieden, met den wensch, dat zij van dezelve een voordeelig gebruik m�gen maken.

C*) De Watervriend Tconit hij den uitgever dezes in 4 nommers nit, en host, per jaar gang 50 cents. Hij ook zij v er der dienstig aan verspreiding van licht in onze. duistere streken.

Daar de menschea van hunne meeste zickten alleen door frisch water genezen kunnen worden; zoo kunnen ook de dieren, daar zij eenerlei vlcescli en bloed en sappen als �� de menschen hebben, van hunne ziekten met frisch water genezen worden. Hieronder verstaan wij voornamelijk onze huis- en staldieren, ons vee: paarden, runderen, zwijnen , Schapen , geiten , bokken, honden, katten en ge-vogelte, Zij liebben vleesch met zenuwen, spieren en beenderen als wij, rood en warm blood als eenige levens-bron, als wij �� en sappen, in de vaste deelen zieh be-vindende vochtigheden als wij. Zij liebben wel een' ander' ligchaamsbouw dan wij menschen, maar even wel, I cm ons zoo nit te drukken, dezclfde natunr mot ons. Gevolgelijk kunnen zij even good als wij , met hetzelfde element, hetwelk ons gezond maakt en onze gezondheid - Onderhoudt, ook gezond gemaakt en gezond onderhouden worden. In enkele gevallen , in bet klein heeft zieh dit ook werkelijk reeds meermalen bewaarheid; echter in meerdere gevallen, in het groot heeft men daarmede nog nimmer proeven genomen. Er bestaat nog altijd eene groote menigte van kunstmatige, geheel ongelijksoortige geneesmiddelen, die slechts eene onzekere hulp in kwalon hopen laten, zoo als uit oude en nieuwe veeartsenij-kundige boeken duidetijk te zien is. Men heeft daarotn ook eenige veeartsen, welke do veeziekten niet slechts anders noemen, maar ook anders bohandelen, even als de menschenartsen de ziekten der menschen noemen en te behandelen plegen. Opzigtelijk de gezondheid en ziekten tusschen menschen en dieren schijnt er eon groot onder-scheid te bestaan 5 doch de vederen, baren, hoornen en staarten der dieren uitgezonderd, is het onderschoid goring

zoo als laubexder en iiofACKER reeds bewezen hebben. Wei liebben vele, oude en latere veeartsen in hunne #9632;echi'lften ook hot frissche water en deszelfe geneeskracht geprezen en aanbevolen, doch zelfs nooit all(jdn in hunne kuren aangewend.

Bij ontstekingen en wonden wordt somtijds het frissche water aangewend � maar tevens: azijn, brandewijn, aluin, Salpeter, enz. enz. voorgeschreven. Kan hieruit iets gezonds nit voortkomen ? En wanneer er lets goeds nit voortkomt, dat alles kan voortkomen door een blind toe-val! Hierbij komt nog de onwetendheid en nalatigheid Van zoo menig veearts en herder met hunne smeerdoos � en de morsigheid \:an vele boerenlieden, knechten en meiden, die, noch naauwkeurige kenn is des dierlijken lig-chaams, noch zorg voor hot gt;vee betoonen. Deze lieden, die met de stijve erfzonde der oude voordeelen pronken, hebben niet slechts weinig lust aan frissche, reine lucht en aan frisch, zuiver water, maar ook weinig lust en ge-schiktheid, hot bun aanvertrouwde voe grondig te reinigen en voldoende te voederen , frisch en rein te drenken, oplettend te behandelen en te verzorgen, wanneer hetzelve 's morgens naar den ai'beid gaat en 's avonds weder van den arbeid in den stal torug komt. Het bijbelsche gebod wordt overtreden : de rejtvanrdvje outfemit zieh over zijn vee, maar het hart des (joddeloozcn is onbarmhartig. Spr. 12 : 10. Er wordt zoo menig paard mot onvordiende sla-gen en goddelooze vloeken beladen , wanneer het niet aan-stonds den wil zijns gebiedors volgt. Er wordt zoo menig os onbarmhartig goslagcn, Avanneer hij zijnen beer niets meer dan ossenverstand en ossenkracht kan toonen. Er wordt zoo menig koe met mistvuilnis om den buik en morsige uijers gemolken, en deze melk tor verkoop naar de stad gebragt! Menig bond wordt, het gobeele jaar niet gekamd, niet geborsteld, niet geboond of gewasscben , maar aan stof en ongedierte overgegeven, en noch in den zomer noch in den winter, mot gezond voedsel en zuiverelig-plaats vorzorgd, en bij ligchamelijke ongesteldheid niet zorg-vuldig vorplcegd, maar aan zijn noodlot overgelaton. Zoo

wel de menschen van hunne eigene ziekten zelf de schuld dragen door een siecht en verkeerd dieet of levensregel; evenzeer dragen zij het van hun vee, door eene siechte en verkeerde verzorging. Even zeer het frissche water het beste geneesmiddel is voor menschen zoo is het ook het beste voor het vee. Wij willen nu hier de gewone onge-steldheden en ziekten van het vee opgeven en aanwijzen hoe dezelve allddn met frisch water zijn te genezen, waiineer men slechts ernstiglijk wil.

Mastdarm. Wanneer bij cen paard een gedeelte des mastdarms, omgestulpt uit het achterste hangt, zoo legge men een' frisch en doornatten doek op den zelven, en meestentijds gaat dezelve terng. Is de darm reeds ontsto-ken en miskleurig zoo moet men des te meermalen, ster-kere koude omslagen aanleggen. Men kan zoodanig voor-val vddrkomen, wanneermen zijn vee dagelijks eenmaal, ook aan het achterste, met frisch water af- en inwrijft, en daardoor de achtervaten versterkt.

Waterzuchi der Schapen, waarbij tandvleesch, ge-hemelte en tong veranderd zijn en de bnik door ver-dorvene vloeistolFen opgezwollen is, behandelt men: de zieke Schapen brenge men in een' afgezonderden stal, die uitgelucht en gereinigd is, en geve den dieren vooreerst geen voedsel. Men drenke hen 's morgens, 's middags en 's avonds met zeer veel frisch water, hetwelk met zout vermengd is. Herhaalde malen wassche men hen kop, borst en buik met frisch water, tot dat, van tijd tot tijd vele verdorvene vloeistolFen en met dezelve egels en le-venswormen afgaan, die geen frisch water kunnen verdra-gen.

Cnebrek aan eetlust heeft zijne oorzaak in verslij-ming der maag en des darmkanaals. Men wassche het vee met frisch water den geheelen kop en spoele het den bek uit. Men doe het zoo veel frisch water drinken als mogelijk is om maag en darmen duchtig uit te spoelen,

O�l hct darmkauaal van alle nadeelige Stoffen te reinigen en to versterken. Is dit nog niet toereikend, zoo diene men koud water klisteren toe. Hoenders wassehe men den kop en doe hen veel frisch water drinken om de on-verteerbaarheid in de krop te bevorderen.

Oogontsteking' wordt veroorzaakt door verdorvene sappen, van zweep- of roede slagen , houtsplinters, zand, gtof, stroohalmen e. d. Men doe liet dier vasthouden cn trekke de oogleden op, onderzoeke of er zieh iets der ge-noemde voorwerpen in bevindt, en wissche met een fijn doekje of sponsje, nat gemaakt, het oog uit. Daarna wassehe man de ontstokene oogen met frisch water uit. Bovendien wassehe men zijn vee dagelijks eenmaal den geheelen kop, voorhoofd, neusgaten, ooren, bek, met frisch water uit. Men doe dit v66r en na den arbeid zoo zal er geene ontsteking plaats grijpen. Frisch water is het beste oogwater.

Oogvlies wast gewoonlijk van den inwendigen ooghoek aan, en trekt langzamerhand over het geheele oog, waar-door het dier blind wordt � van verdikte, droogende sappen of van andere oorzaken. Men wassehe het zieke oog dagelijks meermalen uit en houde ook een vierde nur lang eenen met azijnwater doornatten, fijnen doek of spons er op, om het vlies van tijd op te lossen. Eenige malen 's d^gs blaze men fijngestotene wlttc suiker op het vlies en wissche na eon vierde nur, met eene natte spons zaeht na, Hpt vlies make men met een haakjo van den hoek des oogs los, heffe het op en snijde het dan met een schaarlje weg, waarna het oog zacht worde afgewasschen en met eene vochtige compres, van eenig pluksel of een linnen doekje, met een droog doekje vastgemaakt tot dat het zieke oog weder sterk is geworden.

Beenbreuk is bij een dier moeijelijk en wel bij ecu paard bijna onmogelijk te genezen. Evenwel bij een bui-tengewoon duur , kostelijk, geliefd rijpaard. late men ter

kerslelling niets onbeproefil. Men make een toestel, waaraan liet paard aau de vier beenen ea den kop even-wel met eenige beweegbaarheid, vast gemaakt, bijna in gordels bange of in eene hangraat z wee ft en waarin mert bet dagelijks eenmaal op de andere zijde lean omwenden, waardoor eene drukking Avordt voorgekomen. Men kan dan de break belioorlijk tei-egt brengen, dekken en verbinden , zoodat de gebrokene beenderen niet nit bnnne natuurlijke plaats knnnen Avijken. Dagelijks moet men bet verband, en wel ieder mir met koudwater bevochti-gen, om ontsteking en brand voor te komen. Ook moet men dit verband alle veertien dagen gelieel vernieuAven, Op deze Avijze zal bet been na zes of acht Aveken, zijne natnnrlijke Vastigbeid hebben bekomen. Ue voeding moet intusschen spaarzaam zijn en bet paard moet rijkelijk ge-drenkt worden.

Illoedin'ellieii bij koeijen of ontsteking van bet uijer, of verslapping der fijnste melkvaten, herstelle men, door de koe, v�or en na bet melken, zeer veel water te drin-ken geven , door wasscbing des uijers, voor en na bet melken met frisch Avater en door het uijer en vooral de melkhanden zeer zniver te houden,'

Roe^verla.inmins', ontstaat door nitAvendig geAveld, ontsteking of door koutle, maar kan, even als iedere andere verlamming , � door herhaalde inAvrij vingen van frisch water in een paar dagen genezen worden.

;�!�;�il�'in�!;3is-ill of hevige hartslag en hoesten der paarden heeft baren oorsprong in eene spoedige af-Avisseling van bitte en konde, in het staan in togtlucht , in inademing van veel stof l�ngs den Aveg of van het hooi. Men late paarden in de stallen frissche, zni-vere lucht genieten en doe hen matige beAVeging nemen. Men spnite hen de neusgaten met frisch water uit, Avrijve hen hals en borst gednrig en aanhoudend met frisch Avater, en creve bun hetzelve gednrig te drinken.

soort van duizeiigheid, door Vvelke hot schaap den kop altijd op eene zijde houdt. en in eenen kring rondgaat. Deze ziekte ontstaat, door kiingsgewijze wormen under de hersenpan , of door te groote hitte of van vers topping des darmkanaals. Men wrijve liet schaap dageiijks den kop geheel en aanhoudend met frisch water, legge het ora den kop een' dikken, kouden omslag, geve hetzelve veel frisch water met zout te drinken , en giete het dit vocht dik-Avijls in, om de maag en het darmkanaal te reinigen; zette bij verstopping koudwater-klisteren, make het ge-durende den nacht ijskoude omslagen om den kop en houde daannede aan, als men zij n vee lief heeft. Men houde zulke Schapen te huis en geve hun droog voedsel met zout vermengd. Neemt men door eene kunstsnede het hlaasje met de wormen weg, zoo moet men over de wonde en den geheelen kop dageiijks eenige malen ijskoude omslagen leiriren.

IJroes, zware zinking der paarden, met ontlastingen uit den neus, henevens zwelling en ontsteking in den hals, ontstaat van de verandering van lucht in het voor-jaar en den herfst, van afwisseling des weders, van het voeden en van de stalling. Men zortre voor zuivere stallen zonder togtluchtj frissche strooijing, beschutting voor koud weder, doe zoo veel koud water drinken als mogelijk is, spuite met hetzelve de neusgaten uit, wassclie den bek, wrij ve den hals duchtig met hetzelve, en hou ie om denzelven dikke omslagen, die vernieuwd worden , wan-neer ze heet geworden zijn.

Tioop kan bij ieder huis- of staldier genezen worden, wanneer men eenigen tijd vast voedsel toedient en veel frisch water doet gebruiken, om maag en darmkanaal van alle onreine Stoffen te bevrijden.

Egel ziekte ? ziekte der Schapen ontstaat door egels, of leverwormen, welke zieh het meest in natte jaren in

tie levers der Schapen bevinden, om dat de Schapen gaame aan grachten en moerassen weiden, waardoor zieh de woi-mzaadjes, die zij van de geboorte bij zieh dragen, eerst ontwikkelen, en de wormen alsdan in hen de overhand nemen. Wanneer men dit nu bepaald weet. Avaarom drijft men hen dan nog naar modderpoelen en kuilen - been? Men verwijdere dezelve geheel vlt;in l�ge weide-plaatsen, en honde ze te hnis. Men geve deze dieren ieder nur zniver en frisch water, met zout jremensd te

Oiitsieking-skoorfei bij paarden, kent men aan bitte en koude, droogbeid in den bek, heeten adem, vurige en wilde oogen en onnatnurlijke w�rmte des gcbeelen lig-chaams. Men reinige den stal en luclitige denzelven, geve den paarden frisscbe onderstrooijing en wasscbe kop, neus en bek, geheel met frisch water at', alsmede het ge-heele lijf, hals, borst, bnik, rnggegraad en achterste en dekke het dier lanofs rnir en bnik naauwkeurisf toe, om

uitwaseming en zweet te verwekken cn men giete het dier, ieder unr, veel frisch water in, om de uitwaseming te be vorderen.

Rotkoorts is eene koorts, waarbij de krachten spoe-dig afnemen en de sappen zieh tot verrotting neigen. Deze gevaarlijke ziekte lean genezen worden, door het drinken van veel frisch water met � azijn vermengd. Men diene tevens herhaalde malen van hotzelfde vocht klis-teren toe.

paards, tnsschen de ooren en kinnebakken. Men wrijve ter plaats des gezwels ieder mir met frisch water, reinige neus, bek en ooren, en make gednrende den nacht een dikken, natten omslag er om, zoo zal zieh weldra bet gezwel verdeelen. Wordt het paard dagelijks den kop gewasschen, zoo zal bet nooit door dezo ziekte worden aangetast.

Iluurts, Vein welken aard ook, kan bij vec zoo wel als bij menschen, door weclerhaald en rijkelijk watergebruik en wasschingen ligt en spoedig genezen worden.

quot;Vinnen der zwijnen, eene so or I van wormpjes, Avelke tusschen Let vleeseh en cellenweefsel zitten, zouden van gedurig drinken in de l�tte van te koude en te heete dranken haren oorsprong bebben! Neen! zij ontstaan veeleer door onze onde, siechte gewoonten, daar wij de zwijnen in stank en ongemak opvoeden en daardoor eerst tot regte zwijnen maken !! Wij geven hnn immers on-zuiver water met allerlei vuilnis en dierlijk afval nit de kenken te drinken. Wij wasschen zelden die dieren, maar laten ze liever in stinkende modderpoelen baden. Wij houden ze in enge , duistere, onznivere, stinkende, heete hoeken opgesloten. De wilde zwijnen bebben geene vinnen, oradat ze niet zoo veel onreins eten en zieh altijd in de vrije lucht bewegen. Daarom hebben zij ook sma-kelijker en gezonder vleeseh dan onze tamme zwijnen. Men geve alzoo onze tamme zwijnen gezond en zuiver voedsel, als ook frisch water te drinken, wassche hen vlijtig over het geheele lijf at', geve bun rnime, drooge, donkere, niet duistere hokken, reinige en luchtige dezelve gedurig en late de zwijnen gedurig, als zulks mogelijk is, de vrije hid it genieten, men voede dezelve met groente, wortels en andere vruchten, geve bun geenen drank, die met diergelijke bestanddeelen vermengd zijn, te drinken. Meel of koorn met melk gemengd, doet de zwijnen spoedig groeijen en vet worden.

Fistel ₉ hol, diep gezwel met eene enge opening. Men opene of verwijde met eene mesje de opening des gezwels en spuite dezelve dan gedurig met frisch water uit. Ook den manschen omtrek des gezwels wassche men daarna met frisch water af, ter versterking der- zAvakke deelen en Sfiete het dier bovendien veel frisch water in, om het

Vlouijen bij hontleu en katten, kunnen met frisch water verdelgd quot;worden. Een hond brenge men J nur liefst in stroomend, friseli water en wrijve hem, van den snuit tot den staart en rondom het gansche ligchaam duchtig af, en k�mme of borstele hem daarna zorgvuldig af, waarna alle ongedierte verdwijnt. Eene kat moet men wegens baren aard door binden of vasthouden, onschadelijk ma-ken en even als den bond bebandelen. Zoodanig dier, enkel in bet quot;water te werpen en te baden, is niet door-grijpend; want het ongedierte wordt op deze wijze mede ^ gebaad en nieuw leven en krachten geschonken! Neen! men moet huid en baren zoo lang wrijven, borstelen en k�mmen, tot dat alle ongedierte gedood is. Ook kan men zulke en andere dieron eerst zeer duchtig borstelen en k�mmen en daarna met azijn nawasscben, waardoor ook het oogmerk bereikt wordt.

C)!ezwellen aan het gewrieht des onderbeens van de paarden, zijn even als alle dergelijke gezwellen, met ge-fj durige en aanhoudende, vastaansluitende omslagen van frisch water te genezen.

Ontsteking: van het gehemelte bij een paard, geneest men door gedurig afwrijven van do wonde en inwrijving van den hals met frisch water.

�pene woiaden aan geheele ledematen of enkele tlee-len des ligchaams, ofschoon er reeds ontsteking en brand daarbij aan wezig is, kunnen even als bij menschen , met inwrij-' - vingen en omslagen van ijskoud water genezen worden.

Voetoni�iieking'₉ voetgezwel, wat ook de oorzaak m�ge zijn, kan door inwrijvingen, wasschingen en omslagen van frisch water genezen worden. Voorloopig wassche men zijne paarden de voeten met frisch water en zij zijn tegen deze ziekte gewaarborgd.

�ra.nzenziektc groote storfte onder de jongo ganzen in de maanden Junij en July , wann cor zij geplukt worden en vele krachten noodig liebben en vele pijnen lijden. Men geve vddr liet nitdrijven en hot naar huis keeren haar goed voedsel, men gieto haar veel frisch water in, om een' loop voor te komen of te doen ophonden � en be-vochtige h;uir gedurig de vlcngelhuid, om hare gevoelig-heid te verminderen.

Ciezwellen * harde en weeke , koude en heete, hoe ze ook heeten en aan welke deelen zij zieh ook bevinden, balgezwellen, zakgezwellen e. d. kunnen allien door koude wasschingen, inwrijvingen en omslagen genezen worden.

tewi'ri'ft van allerlei aard, waar en lioe zij ook m�gen ziju, zijn verzamelplaatsen van ligcharaelijke onzuiverhe-ien, open op bepaalde tijden of niet, moeten met water an azijn goed uitgewasschen en met frissche omslagen genezen worden. Hierbij moet veel frisch water en wein ig voedsel toegediend worden.

,1 #9632; clit en ledenwee der honden, voornamelijk de jagt-3n huishonden, wanneer beide zelden gewassehen en dik-wijls asm den haard liggen. Men borstele en wassche djnen jagthond, voor dat men er mot op de jagt gaat, liet geheele ligchaam, wryve horn goed atquot; en jieme hem wo mede tor jagt, en, wanneer hij van de jagt terug komt, insgelijks. Op deze wijze zal hij van jicht en lede-wee bevrijd blijven. Do huishonden behandele men even ioo, en doe hon do vrije lucht genieten.

�celz�iclit, oenc ziokte dor meesto huis- of staldieren, ivaarbij het witte der oogen, do lippen, hot tandvleesch ' in do neushuid geel van kleur zij n, alsmode de pis en gt;ntlasting zijn geel. Om deze ziokte te genezon, wassche

men het dier den kop, jieus en bek in- en uitwendig met frisch water uit, men. reiko veel water om to drinken, en geve weinig, maar frisch, groen voeder. Men drijve het op frissche weiden, Avaar goed water voorhanden is, en bij herhaling geve men hun een vol- en gelieol bad in den vloed.

wordt genezen in eenigo dagen, met omslagen en was-schinoen van frisch water. Men kan zulk eenen iiitslaquot;;

, vd�rkomen, als men de lamineren naauwkeurig onderzoekt, en gedurig met frisch water afwascht.

Halsgezwel, gemeenlijk krop genaamd, vooral bij de Schapen, bestaat in gezwellen of builen onder de kinne-bakken, of aan de zijden ter plaats, van oorklieren. Men wassche het dier kop en hals met frisch water en wrijve het duchtig in, spoele hetzelve met frisch water bek en kaken nit, make koude omslagen om den hals en ver-i nieuwe dezelvo gedurig. Opene gezwellen, zoo dezelve etter bevatten, wassche men met frisch water uit en legge natte omslagen op dezelve-

I^isverstojsjjissg' en onvermogen om do pis to kunnen loozen, kunnen beide genezen worden; zij m�gen ont-staan, do eerste door verlamming dor pisblaas en hare sluitspieren, � het tweede van kram of steen in do pisblaas; � door herhaalde drenkingen , wasschingen, baden en inwrijvingen van frisch water.

Hersenontsieliisig' ontstaat door to sterkc verhitting, te hevigen bloedaandrang naar don kop enz. Men zooke zulk een dier te pakken en vast te houden, a) om den kop, gezigt, nous, ooren mot frisch water te wasschen, b) om het door den bok veel frisch water binnen te brennen, (A om het natkoude omslagen om den hals te leo-o-en. Voor 's hands geve men mots te eten, tot dat er beter-f schap volgt.

' Hertenziekte, beroerle in Let hootil, kramp, welke lontstafit nit eene te spoedige afwisseling van liitto en kou-de, dikwijls ook van pla itselijko bcleediging of verAvon-ding en zieh l�ngs den ruggegraat en de kinnebakken vast' jaansluit, waavbij de oogen stijf en de neusgaten wijd ,open stium, enz. Men zle aanstonds of er ook eene verwonding besttuat, en Avassclie de won de zniver uit.

Voortri wassehe men ook den gelieelen ruggegraad tot aan 'den kop en denzelven rondom af. Men wrijve hierna ge-zigt, oogen, neusgaten en kinnebakken sterk en bij lierlia-] ling met frisch water in, en rondom over den nek en ruggegraad naar achteren. In de #9632; neusgaten spulte men frisch water. Op deze w;jze zal het dier door de water-. kracht spoedig weder herstellen.

Ho emier* ielii�, groote sterfte onder de hoenderen. Men besprenge haar eenige malen met frisch water zacht den kop rondom, men geve haar veel zuiver en frisch .water te drinken, wrijve liaar zacht met frisch water en , reike haar geen voedsel. Ook wassehe men de hoeiideren , het achterste met frisch water.

i HondszieUte li'cft vooral jonge honden. Zij willen niet eten, zijn treurig en vermoeid, liebben treurige oogen, entlasten slijm en etter uit den neus, beginnen te Wankelen, krijgen kramp, trekkingen en duizeligheid, , worden kruislam, enz. Men giete him den kop met frisch _; water en spoele met hetzelve bek en neusgaten uit, wrijve [ hum beenen en ruggegraad met frisch water in, giere hun, ; en spoedig achtereen, frisch water in en geve hun niets te [eten, wrijve hun het achterste met frisch water en doe het , dier eenigen tijd in vlietend water zwemmen. Zijn'jongen ,ho;id gewenne men vroeg aan eene gedurige afwassching, en hij bekomt nooit de hondsziekte,

, Hondsilollieid, Rabies canina, de allervreesseiijkste :zlekte onder de huisdieren. De bond eet niet meer, wordt treurig, zoekt de eenzaamheid. beert neerslagtige oogen.

slaapt bijna niet, gelioorzaamt zijuen meester niet nicer, trekt den staart in en versclmilt zieh. Hij kwijlt nit den bek, kennt, misvormr, den bovenbek, trekt met de tong-, is jegens andere honden vriendelijk, doch bijt echter on-voorziens naar lien. Zijn blik wordt stijf en wild, zijn kop zweit op en hangt nederwaarts. Tbans kent bij zij-nen beer niet meer, boort naar geen geroep, bijgt van dorst, raaar scbuwt echter water en iedere vloeistof, loopt in woede met ingetrokkenen staart regt nit, bijt menschen en dieren, die hem ontmoeten, heefl wit schnim voor den bek, steekt de tong wijd uit, tuimelt been en weder, snapt in de lucbt, stort neder en sterft!

De hondsdolbeid ontstaat � van te groote bitte zoo wel als van te groote koude � van te spoedige afwisse-ling van konde en hitte � van gebrek aan bet noodige voedsel en drank en gezonde ligplaats � van verrot, stinkend voedsel van onzuiver stinkend water � van Sterke, aanhoudende prikkeling tot toorn en van verhinderde bevrediging der geslachtsdrift. liet zekerste middel tegen deze ziektc is: wanneer men zoodanigen bond dadelijk bij den aanvang der woede meermalen in het water en wel iedermaal zoo lang onderdompelt, tot dat men hem als dood er weder nitbaalt en dan in een' hoek nederlegt, Avaardoor de woede geheel niet tot volkomene uitbarsting komtc wanneer men den werkelijk woedenden bond zon-der uitstel doodt, daar verdere proefvernemingen tot ber-stel gevaarlijk kunnen worden, wordt evenwel een paard of rund, enz. van een' woedenden bond gebeten, zoomoet men de wonde slechts met schorp azijn- of zout water dik-wijls en aanbondend inwrijven, tot beet en rood worden toe, en den dieren veel frisch water ingieten, konde klis-teren geven, en dit alles meermalen berbalen. V��rkomen kan men de hondsziekte: men geve den honden genoeg te drinken, geve hem echter geen stinkend water, late hem in den winter niet te koud liggen, wassche, borstele en kamme hen wekelijks ten minsten eenmaal, late ben in den zomer gedurig in den stroom zwemmen en wrijve hen daarin gebcel af. In don winter wrijve men hen met

i sneeuvv, x-ciuigo getlurig zijno ligplaatsj besch��tte hem 's 'zomers en 's quot;winters tegen hitte, koude, regen en storm, men wekke hem niot op tot toorn en onthoude hem .geen drinken. Vooral in den looptijd Avasscho men de 'verbitte deelen gedurig met koud water af.

SBoesten van kondevatting na verhitting, van loopen 'legen den ruwen, kouden wind, van hestovene voedingsmid-delen, dampige stallen , scherpe ultwaseming , enz. Men ] wassche -eerst den kop des dier.s met frisch water zuiver af, wrijve den hals en nek in met frisch water, dikwijls gietc men het veel quot;water in, en late het intnsschen in .gereinigdo en geluchtigde stallen r��stig staan en zacht uit-j wasemen.

llaira, cen vochtig huidgezwel boven de kroon van den voet des paards, waar dan de baren als egelpen-;nen opstaan. Om eene spocdige genezing aan to brengen rwassche men het gezwel en den geheelen harigen omtrek laanboudend met frisch water, alsmede den geheelen voet i en het been van boven naar beneden met frisch water imeermalen af.

IBrulc van het jnk bij ossen. Wanneer het jnk de :huid verwondt, wassche men de plaats en geheelen om-'trek herhaalde malen zacht met Irisch water af. Men

�� make afwisselend dikke, natkoude oraslagen. en ver-I nieuwc dezelve bij iedere verwarming. Zoodanig gewond

' Jeailien der dieren. Als de dieren zieh aan harde ' liirchamen wrijven, zieh krabben of omwentelen dan zoeke men de oorzaak daarvan in: stof , onreinheid en scherpheid van sappen in het ligchaam. Ter opheffing ¹ borstele, kamme, wrijve men het vee en wassche het ^: met frisch water af. Om het blocd te reinigen, doc men

lleelzlielife. Keelontstcking, waarbij bek, tong, kti-kon en slukdarra ontsloken en gezwollen zijn, ont.stiuit nit verkoutling, van het stilstaan in togtluclit door spoedig koud drinken na verhitting, enz. Men wrijve den gohee-len hals rondom met frisch water in, spuite hals en bfck met frisch'water nit, giete dikwijls en veel frisch water in, wassche het dier kop, gezigt, oorcn, slapen en neus met frisch water en dekke gedurende den nacht met een dikken natkonden omslag den ha!s.

EilsftaBitvyJefei��, hitte, ontsteking, zwelling en gezwel ora de kroon of in de spieet der klaauwen, vooral hij runderen en Schapen, ontstaat van aanhoudende natheid en onzuiverheden. Zoodra een dier begint te hinken, wassche men het voeten, beenen en klaauwen met frisch water duchtig af. Men opene hot gezwel en wassche de Avon de aanhondend en zniver nit. Bij herhaling wende men omslagen aan en gunne het dier rust tot dut het ge-nezen is.

#9632;Seenititg-roeijing-₉ door vallen, slaan, stooten of jichtachtige stolfen veroorzaakt, kan door aanhoudende inwrijvingen met frisch water verbeterd cn meestentijds, wanneer de kwaal niet te oud is, genezen worden,

li.o1i.jk, darmjicht, ook somtijds anders genoemd, komt voor met hevige pijn in de darmen', verstopping en opzwelling van het lijf, en heeft hare oorzaak in overvoe-ding, winderigheid, krampen, verslijmingen, wormen, on-derdrukte uitwaseming enz. Men wrijve den buik van het dier duchtig met een' droogen dock of Llooto handen, wassche en wrijve het in met frisch water; belegge het rondom met een' vochtigen vast aansluitenden omslag om den buik, en voere hot zacht lieon en weder. Men giete het van tijd tot tijd zeer veel frisch water in, cn zette eenige koudwater-klisteren na elkander.

do beenen hoog opneemt, zieh ab ritzend aanstelt, teger� de wanden opspringt, vermoeijend en sterk zweet, enz. komt voort van groote zonnehitte, van oubevredigde ge-slaclitsdrift en van organische gebreken der hersenen. Men #9632;vvassche het paard den kop rondom af, giete hem in het tweedo nur veel frisch water in, zette het derde nur eeno koudwater-klisteer. In het vierde nur begiete men het dier over het geheele lijf met frisch water, wissche het af en late het, goed gedekt, r�stig in den stal tot uitwase-ming komen. Na een nur van tusschenpozing herhale men deze bebandeling tot dat er zieh beterschap vertoont.

Kramp en zwelling kunnen bij honden en katten -en andere dieren , door wederhaalde wasschingen genezen worden.

li.raa^driiUking' bij de trekpaarden j.s even als de jukdrukking bij ossen, te genezen.

Verlamiiiiug-eii zijn te genezen met drooge wrijvin-gen en daarna met frisch water goed afwasschen.

Ijiaizen zijn bewijzen eener slordige verzorging van het vee en kunnen slechts door gedurige en aanhoudende inwrijvingen van frisch water met azijn vermengd, ver-delgd worden � even als bij hinderen.

Uiislag', zwelling en gezwel aan de voeten der paar-den., Avanneer zij aanhoudend in modder staan en niet zorffvuldiff gewasschen worden. Men houde voeten en

stallen zuiver on doe de opening of de uitslag gedurig met frisch water afwasschen en met koude omslagen bec'ekken.

Spruw bij kalveren � kleine witte puistjes of zweer-tjes, even als bij kleine kinderen. Men wassche, wrijve en giete den dieren driemalen des daags, 's morgens, 's middags en 's avonds den geheelen bek met frisch water uit. Bij een kalf doe men er een weinig azijn in en bij een

lam eeu weinig zout. Men geve linn frisch water te tlrinken tot dat de spruw verdwenen is.

jWiltbraitd bij paarden en runderen bestaat in eene heete koorts, welke zeer spoedig in zwakheid en brand overgaat, welke de long verslapt en de milt in brei op-lost. Deze ziekte komt voor in bet heetste van den zomer als bet dor is, en bet vee gebrek beeft aan zuiver drink-water. Men kan deze ziekte vddrkomen, wanneer men zijn vee gedurig afwascbt en altijd van friscb drinkAvater voorziet; en men kan dezelve genezen, als men bet zieke vee emmersgewijze met friscb water begiet, daarmede over bet gebeele ligcbaam ducbtig afwrijft, met eene dekking vast aansluitend bedekt en bet ieder nur zeer veel frisch water ingiet. Hierna geve men bet nog eene koudwater-klisteer.

TromineSziiclit. Wanneer bij een nmd of scbaap over bet gebeele onderlijf de buid gespannen is en eene beete damp uit den bek komt, wassche men het dier rondom met friscb water ducbtig af, spoele bet bek, tong, gehemel-te en kaken met betzelve uit, wrijve bet bals, en borst, buik en rug met drooge doeken ducbtig en aanhoudend, giete bet gedurig en veel friscb water in den bek, zette bet eenige koudwater-klisteren na elkander, di'ijve bet aanhoudend in de vrije lucht been en weder en giete het dier emmersgewijze met water over bet gebeele ligcbaam.!

Hwetsing-en van allerlei aard met of zonder wonden, worden zeker door koude omslagen genezen, en in geval van nood, door insnijding, van bloed ontledigd en frisch uitgewasscben.

Binzen van eene witacbtige , gedaante vindt men in den bek der zwijnen , die bun bet elen moeijelijk maken. Men opene deze blaas, wassche dezelve benevens den bek uit met friscb water.

natuur, meesten�jcls door de onzuiverheid des oppassers veroorzaakt, daar de paarden veel stof, vuilnis, en zweet op de Imid hebben liggen, en daarom door veel wrijven de h�ren vcrllezen. Men wrijve den staart meermalen sterk met irisch water in, om den haarwasdom te hevor-deren. �ok op andere kale pluatsen der opperluiid kan dezelfde behandeling toegepast worden.

Sclini'ft 5 vurigheid is een jenkend hnuluitslag bij onzo viervoetige huisdieren, en door aanraking aanstekend. Het dier wrijf't en krabt zieh, zoover het reiken kan . krijgt stijve h�ren, schobachtige hnid met schilfers, van den hals l�ngs den rng. Zoodanig ziek dier zondere men van de overige dieren af, schere het de h�ren weg en wassche ieder nur de opene wenden duchtig met water waarbij een weinig azijn gevoegd is. Om alle onzuiverheid en stof te verwijderen overstorte men het gansche ligehaam, en giete het dier, ieder nur veel frisch water in. Verder zorge men voor uitgeluchtigde en zuivere stalling of ligplaats en verzorge het met gezond-voedsel.

�miemnalisniiis , stijfheid in de ledematen, gewrichten en beenen, vooral bij paarden ontstaat door spoedige on-derdrukte uitwaseming , of van schielijk afwisseling van koude en hitte. Men wrijve bot dier eerst de voorste beenen met drooge banden tot dat ze warm worden en daar-na, schielijk met frisch natte docken duchtig na. Daarr a wassche men het met frisch water over het geheel ligehaam, giete het veel frisch water in, beiegge het rondom vast met een dek en late het zoo eenige nren r�stig staan in den stal. Is het een zwijn of bond, zoo plaatse men bet dier dadelijk in frisch water, wrijve het beenen en gansche ligehaam goed af, en doe het loopen of in den stal r�sten.

Kumlerpest, veepest. De verschijnseien of toevallen zijn, verdooving van den kop, vochtige oogen , geel uitvloeisel

nit den neus, kwijlcntle bok, ontstokene slokclarm cu luchtpijp , zwaar en hoestend ademen, moeijelijk slikkon , verlorene eetlnst, afnemend herkaauwen, krampachtige stijfheid van den hals, beving of siddering des ligchaams, verstopping des onderlijfs, bloedaclitige en stinkende ont-lastingen. � In 't kort! plotselijke ontspanning der levens-kraclit, scliielijke neiging van alle sappen tot verderf � snelle overgang van het leven in den dood. Do derde afdeeling der maag is zeer nitgezet en hard, bevat droog, verdord voeder en heeft eene opgeloste huid. � De galblaas is buitengewoon groot, nitgezet cn vol wateraelitige gal. Evemvel is de veepest niets anders dan hetgeen men men-schenpest en in oorlogstijden, krijgspest, Typhus hellicus noemt, � den lioogsten graad van rotkoorts, Avelke zieh uit de natuur der dieren zelve ontwikkelt. Zij kan zieh in ieder jaargetijde bij het vee, even als de rotkoorts bij menschen voordoen j maar zij is echter gewoonlijk het gevolg eener gToote en snelle legermarsch, quot;wanneer het hoornvee

a) deels als slagtvce de legers nagedreven en daarbij siecht gevoed en bovendien zijne krachten voortgedreven wordt,

b) deels als trekvee gedurende den heeten dag sterk voort-gezweept en daarbij siecht gevoederd en gedrenkt, van insekten geplaagd wordt, en, gedurende den k�rten nacht, onder den blooten hemel en op een vochtigen grond moet liggen.

Deze spoedige afwisseling van koude en w�rmte, zoowel als te sterke krach tin spanning en siechte verzorging moet natuurlijk spoedig in eene aanstekende ziekte ontaarden.

Deze moordziekte evemvel laat zieh ligt, en zeker niet slechts vddi'komen, maar ook genezen. Zij m�ge tot den hoogsten graad geklommen zijn, zoo geve men daarom nog geen stuk vee op, maar beproeve met vertromven, moed en volharding het eenvoudig middel, hetwelk ook de moordzuchtige Cholera verhoed en overwonnen heeft � het frissche water � in geregelde en doortastende aan-wendinsr.

Wie niet onverstandig, niet onachtzaam, niet nalatigquot; is, kan cleze ziektc, wannecr zij in aantogt is, zeer wel bij zijn vee vodrkomen. Men borstele, wrijve eu wassche zijn vee 's morgens en 'savonds het gclieele ligchaam, van den kop tot l�ngs den staart af; giete Let 's morgens, 's middags en 's avonds zeer veel frisch water in, gev� lietzelve weinig, maar goed voeder, doe het weinig werken , late het weinig met ander vee zamenkomen, luchtigo en zuivere gedurig de stallen. Het is buitendien van groot belang, om zijn vee krachtig en gezondtehouden ,� en ten dien cinde borstele men alle 3 of 4 dagen zijn vee het geheele ligchaam en wrijve het daarna met eenen gro-ven, natten dock goed af.

Een verstandig, oplettend, omzigtig en zorgvuldig vee.-eigenaar kan zijn vee, dat reeds door dezc kwaal aan-getast is, genezen en redden. Men zondere het zieke veo van het gezonde vee af, en stalle het op een d::oog, niet koud, verwijderd oord, men wassche en wrijve het van den kop, over het geheele ligchaam, duchtig met natte doeken af, spuite het oogen , ooren, neusgaten, bek, ge-hemelte, tong, kaken aanhoudend met frisch water in, lewo-e om liif, borst en buik natte, vastaansluitende bedek-

kingen, giete het leder nur eemg water, met azijn ver-mengd, in , geve het geen voeder, geve het vdor- en na-middag eene klisteer van frisch water met azijn vermengd.

men venvijdere alle vuilnis en spulte den stal met frisch water uit. Bij zonneschijn drijve men het vee een uur in de vrije lucht en de ziekte zal weldra geweken zijn.

Men lioude echter ook zieh zelven, zoo lang men ziek vee behandelt, het ligchaam zuiver en wassche vooral gezigt en banden en zuivere en gorgele zieh met frisch water.

Wat overigens de niemve gescbiedenis dezer ziekte be-treft, zoo woedde dezelve vooral in het najjiar van 1795 en 1796 , toen de Fransche legers van den Rhijnkant te-gen de Oostenrijksche legers optrokken. Toen werd de rnnderpest door het misbruik van bet trekvee, zoo ver-�chrikkelijk, dat men bet besmette vee niet meer aan de ziekte sterven, maar Iiet dooden, oni de verspreiding te stuiten. Lr werden toen in bet Wurtenburgsche meer dan 9000 stuks vee door de pest weggeraapt en 16000 gedood, om den voortgang der ziekte te onderdrnkken. Anderen slagten het vee zoodra bet den eetlust verloor,

y en, wanneer het uit de oogen en neusgaten slijm afseheid-de , of uit den bek kwijlde, werd het als besmet beschouwd en gedood. Er heerscbte onder het volk groote versla-genbeid en radeloosheid.

Bij eene geregelde waterkunr, had men zijn vee niet beboeven te dooden, of deszelfs aansteking voor de pest behoeven te verduisteren; daar men met frisch water da-delijk kon helpen, wijl alle geneesmiddelen toch vergeefs waren aangewend. Het afmaken der dieren bewijst de , onkunde van het eigenlijke herkaauwen. Het rundvee neemt n. 1. bij het voederen of op de weide, zijn voedsel echielijk op , draait het in den bek te zamen en brengt bet .in de zoogenaamde pens, als in een groot voederma-gazijn. Wanneer dezelve gevuld is, zoo haalt het dit voeder in kleine ballen weder terug, vermaalt het door bet wederkaauwen of wederhaalde kaauwen, en laat het dan in de maag glijden. Wanneer nu echter het vee den hiertoe gevorderden tijd niet heeft, om alles goed te igt; herkaauwen, zoo wordt het overige voedsel in de pens

ont�token, en veroorzaakt de veepest. Al cle afdeelingen der maag zijn bij het vee ontstoken, en vooral is de derde afdeeling of derde maag zeer vol en hard. Het voeder is zoodanig uitgedroogd, dat men het tot stof kan wrijven , ¹

daar het integendeel, in een' gezonden toestand brijachtig is; en neemt men het verdroogde voeder er uit, zoo laat zieh de inwendige huid der maag mede los. Op dezelfde wijze zijn ook de ingewanden en darmen ontstoken, brandig en miskleurig; vooral is de galblaas met d�nne gal gevuld en zeer stinkend. De runderpest steekt daarom, wijl zij uit het gestremde en belette herkaanwen ontstaat, !

hetwelk alleen aan hot rundvee eigen is, geen ander vee aan. Men heeft de opinerkelijke en verbindende opmer-king gemaakt, dat, a) gezond rundvee, dat in paarden-stallen tusschen paarden stond, gezond bleef, en dat i) besmet of ziek vee, hetwelk dadelijk in paardenstallen onder paarden werd gebragt, weder herstelde. In ieder geval is oene doortastende waterkuur het zekerste voorbe-hoed en geneesmiddcl der runderpest, waarbij het volgende nog vooral is in acht te nemen. De politie op de gren- !

zen late in den tijd, dat de pest heerscht, geen vee over de grenzen binnen 's lands komen, zonder dat het vee en de drijvers zieh aan eene waterbehandeling van 48 uren onderworpen hebben, (t. w. aan in- en uitwendige was-sching). De plaatselijke politie zie naauwkeurig toe, en zorge daarvoor, dat het nog gezonde vee in de stallen, naar de voorgeschrevene wijze, tot voorbehoeding, naauwkeurig behandeld worde. De plaatselijke politie late, zoo als wij menschen ziekenhuizen hebben, even zoo zieken-hutten of noodstallen buiten de woonplaatsen inrigten en het zieke vee, aldaar, door oppassers doelmatig behande-len. De plaatselijke politie late de stallen van het naar buiten verplaatste vee reinigen en naar alle rigtingen uit-spuiten. De geestelijken der plaats vermanen van den leerstoel het volk aan tot eene strikte opvolging der ge-gevene vodrschriften.

Op deze wijze werd de Hongaarsche runderpest, volgens mijnc voorschriften, in den Herfst van 1838 . in de Vorsten- ¹

#9632;So utle loop der runderen in welken haar de vaten zwellen en stijf worden, ontstaat door hevige koude, voclitig of nat opontlioud. Men wassche deze dieren de voeten herhaaldelijk met frisch water, en doe op dezc wijze de ziekte verdwijnen.

H.ankera.clitig'e zweeren aan de inwendige huid van den neus, vergezeld van etterachtig uitvloeisel uit den-zelven, hebben tot oorzaak eene nalatigheid in het zuiver houden van den neus en werd voorheen voor ongeneeslijk gehouden. Deze ziekte is evenwel met frisch water zeer wel te genezen. Men zondere het zieke paard dadelijk van de gezonden af, men wassche het ieder uur den ganschen kop, oogeu en neus met frisch water af, men spuitc I het ook vooral de neusgaten en den bek, sterk met water of azijnwatcr uit, en wissche het iedermaal met een' zui-veren doek af, men giete hetzelve 's morgens, 's middags en 's avonds veel frisch water met azijn vermengd in; men geve het weinig voeder � op zijn meest een weinig

De longzicktc wordt avcI nict behandekl in het oudorhavige werkje ; maar daar er nog , tot biertoe , geen voldoend middel ter voorkoming of genezing van deze versehnkkelijke ziekte gevonden ? of bekend is, zoo zullen de vechouders evenwel in dit art., ofschoon

de oorzaken van ontstaan der longziekto en runderpest zeer ver-sehillende zijn, veel goeds kunnen vinden. Ket zuiveren der dieren en stallen, vooral bet imvrijven van frisch water en bet leggen van koude omslagen, ter plaats van de long zal g�nstige gcvolgcn kunnen opleveren. Koude omslagen van frisch water , gedurig verwis-seld, doen op de onstokene long het beerlijkst effect. Het ware te wenschen, dat belangbebbende personen zieh , cm inlichtiiig betrelc-kelijk de longzicktc, aan de wateigeneeshceren , Professors Ocrtcl en Kircbmaijr tc Anspach en M�nchen wenden, die yraits �ji alle ( franco aanvraag, omtrent de watcrliehan'deling, antwoorden. ( Verteiler').

aver met fijn gestampte knollen en eenig zout vermengt!, ien verschoone het van den arbeid, en late het in goed ereinigde stallen uitrusten. Op deze wijze zal het in enige dagen weder genezen zijn. Wie echter a oo dan ig 2eds lang te voren bij zijne paarden, 's weeks een paar-laal, neus en bek onderzoekt en reinigt, zal nooit dezo ekte bij zijne paarden ontdekken. Deze neuskanker -eft qverigens vele overeenkomst met droes en worm, als vec geringere graden.

SKatleldirukking' der paarden, komt van siechte za-sls, siechte rijders of vAn te lange belading des paards. #9658;cze ongesteldUeid laat zieh met frisch water spoedig en 3ker genezen. Men wassche de beleedigde plaats eerst iet zuiver en frisch water zaclit uit, men make vervol-3ns, dikke omslagen van grof linnen, doope ze in frisch rater, legge ze den paarden op, en begiete lien van tijd ,gt;t tijd met frisch water, tot dat ontsteking, zwelling enz. Srdwenen is. Men verschoone het paard. Kan dit even-:'el niet geschieden, zoo moet men een' dikken, natten nslag on der den zadel leggen, daarmede zacht wrijven i dikwijls vernieuwen. Menig Ritmeester heeft door da-�lijksclie oplegging van konde omslagen de huid der paarin tegen deze ongesteldheid gesterkt en gehard. De rij-;r zelf kan, wanneer hij zieh een' zoogenaamden wolf teft gereden, zieh met konde wasschingen en omslagen mezen.

; Scliaayluizeii , klaauwziekte, halsontsteking, staart-orm e. d., komen voort nit veronachtzaming der scha-m! Deze knnnen wel v�orgekomen worden, wanneer .en zijne Schapen naanwkenriger onderzochte, bij den | In van g der kwalen, dadelijk de waterwassching bij de ;ind nam, geene kwakzalverijen uit den smeerpot, maar [lean aanhoudend het frissche water gebruikte. Wanneer ,gt;en dit teedere vee reiner fiield, deszelfs hokken of Stalin , nu en dan met frisch water nitboende, dan zou etzelvc niet alleen veel vrolijker en krachtiger leven,

Sfijflieid der beenen � bij paarden, runderen en Schapen. Men wrijve de beenen en vooral ieder gewncht met drooge wollen l�ppen duchtig af. Daarna wrijve men dezelve insgelijks met natte doeken, herhale liet ge-durende den dag eenige malen. Tusschen beide doe men bet dier in de vrije ludit eenige beweging nemen.

Sfeengallen zyn roode of blaauwe vlekken en ge-zwellen, welke in de boeken van bet boom des paarden-boefs ontstaan, ontsteken en bet paard kreupel maken. Zij ontstaan door zand en steentjes, w elke zieh tusschen I bet hoefijzer en de voetzool verzamelen. De ontstokene hoef wassche en borstele men zuiver uit, opene bet ge-zwel en wassche bet met frisch water en azijn uit. Men legge om den voet vaste koude omslagen en vernieuwd ze dikwijls. Men legge bet paard geen werk op, voor dat de wonde genezen is.

Staariworm , een gezwel aan den staart van bet nmd-vee, ontstaat, wanneer men zijn rundvee niet beboorlijk zuivert, maar, met alle soort van vuilnis bezet, laat loo-pen. Men wassche den staart met frisch water zuiver ai en houde denzelven zuiver, men make op het gezwel een⁵vasten, natkouden omslag, opene het gezwel, wassche het eenige malen met frisch water uit, en verbinde het daar-i na met natkoude windsels.

(*} Wij hebben wel eens eenige kudden Schapen tegen den sclieer-i tijd, In vlictend water zien drijven, om de wolle te zuiveren, en zagen dan al den viscli des strooms, wcldra dood op het water drijven. Dit was ons een sprekend bewijs, dat de arme dieren met zwaarvergift waren gesmeerd ofbehandeld. (Verteiler.')

gmfs -

«fesasr.r ^s ■ ?^: ■ -S

a»/- ■ . ,