'lil ........

■ mmmmimmmmmrnmmmmtiimmxmm w

iv® « lÄiasÄiiisSii»»!» ii
mmmMmsmas^mmms^mMâ

-vnbsp;■•

lÄiiiiliiiilÄi^^

i;^nbsp;■ Iflquot;!

fm

-r 4 ' '.v;nbsp;• V. • - , .«, 'fie quot;•„

quot;Vi' .(■

»ï','.---.'quot;-s '■■ ■ ■ î. ;

m

.fe

■tgt; '

»•if-lKÖ?

«quot;■»s-«

I

»■«st'^-

prî-is*«

mi

'S»

(fisswö

• ^/W-T'. ^W* A^ -S'

BOS'

SCHOOLATLAS

DER

GEHEELE AARDE.

VEERTIENDE, VEBBETERDE EN VEIÜIEERDERDE DRCX.

TE GEONINGEX BIJ J. B. WOLTERS, 1S 9 9.

UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK UTRECHT

3641 1381

STOOJIDETJKKEKLT VAlî J. B. WOLTEHS.

BEßlOHT YOOß DEN VEERTIENDEN DßUK.

De veranderingen, die deze veertiende uitgave heeft ondergaan, zijn niet gering. Ik
hoop, dat ze als verbeteringen zullen worden besehouivd. Ään de klacht, dat, vooral bij
lamplicht, de grens tussclun land en zee niet altijd duidelijk in het oog sj)rong, heb ik
trachten te genioet te komen door de volgorde der tinten voor de diepte der zee om te
keeren. Men zal bemerken, dat ook bij lamplicht de tinten voor het laagland en de vlakzee
langs de kust nu zich duidelijk van elkander onderscheiden. Daarbij zijn de kleuren voor
de hoogte en voor de bergteekening luarmer genomen dan vroeger het geval was, waardoor
het dubbele voordeel is bereikt, dat het zwart van de rivieren en de namen duidelijker
uitkomt en de kaarten een meer vi-iendelijk en levendig voorkomen hebben verkregen.

Van de verdere verbeteringen zij hier slechts tiet volgende vermeld. Nieuw gegraveerd
voor deze uitgave werd het tiveede blad, waarvoor, om de koloniën der Europeesche landen
in andere loerelddeeleji voldoend dtddelijk te kunnen doen uitkomen, een uitslaand blad werd
genomen. Ik heb gemeend thans ook de Vereenigde Staten van Amerika onder de koloniale
mogendheden te moeten rangschikken. Verder zijn geheel nieuw de beide bladen voor Europa,
de Alpenkaart, de kaarten van Zwitserland en België en de Oostindische Archipel, tei^wijl
een nieuw carton voor de Noordoostelijke staten der V. S. werd bijgevoegd en het blad
Vereenigde Staten tot een voor de Vereenigde Staten en Mejico werd gemaakt. Aan het getal
bladen werd verder toegevoegd een geheel nieuw blad voor Suriname, de Guyana's, Middel-
Amerïka en West-Indië, ivaardoor ik heb getracht een verzuim, tegenover onze kolonie
Suriname en hare omgeving eenigermate te herstellen. Alle andere kaarten toerden, sommige
zelfs zeer aanzienlijlc, gewijzigd. In het bijzonder geldt dit ook van de belangrijkste spoor-
wegen in de V. St. en op andere bladen. Dat op sommige bladen Ctiba, Portorieo en de
Philippijnen nog als aan Spanje behoor ende staan geteekend, is daaraan toe te schrijven,
dat een werk als dit nu eenmaal niet in enkele weken of zelfs maanden gereed gemaakt kan
worden. Zoo kon ook b.v. nog slechts op het blad ,,Koloniën en Wereldverkeer'' gebruik
worden gemaakt, ivat Afrika betreft, van het Fransch-Engelsche verdrag van 21 Maart 1899.

Het is mij eene aangename taak hier mijn hartelijken dank te betuigen aan hen, die
mij hoogst welwillend hunne opmerkingen deden geworden en' hunne hulp verleenden. In
het bijzonder gevoel ik mij in dit opzicht verplicht aan de Heeren Dr. H. D. Benjamins,
Inspecteur van het onderwijs in Suriname, tijdelijk in Den Haag, en F. H. Delachaux,
leeraar aan de Hoogereburgerschool te Alkmaar. De eerste was mij met d'c meeste bereid-
willigheid behuljjzaam in het verkrijgen van gegevens voor de kaart van Suriname, ter
aanvulling van de bekende kaart van den Heer W. L. Loth. Door zijne hulpvaardigheid
heeft het mij o. m. mogen gelukketi voor het eerst gebruik te kunnen maken van eene toen
nog omdtgegeven kaart van een gedeelte der Boven-Nickerie, vervaardigd door den Heer
C. van Drimmelen en berustende bij het Departement van Koloniën. De tweede had de
welwillendheid mij zeer juiste en bruikbare opmerkingen mede te deelen omtrent verschillende
kaarten in dezen atlas. Van de hulp en de opmerkingen van genoemde Heeren en van anderen
is dankbaar gebndk gemaakt. Dit laatste geldt o.a. ook van de welwillend verstrekte opgaven
der Firma De Vries amp; Co., Agenten van de Stoomvaartmaatschappij ,,Nederlandquot; op
Nederlandsch Indië, de „Union Steamship Companyquot; op Zuid-Afrika en verschillende
andere groote lijnen, te Amsterdam. Eindelijk mag ik hier niet onvermeld laten de voort-
clurende hulp en de krachtige medewerking van de firma's^. B. Wolters en van de Weyer,
uitgever en lithograaf-drukker.

Bij voortduring ivordt deze Schoolatlas in de belangstellende aandacht van Leeraren
en Onderwijzers aanbevolen, niet het minst in dien zin, dat de aideur beleefd verzoekt hem
hunne op- en aanmerkingen tijdig te doen geworden.

P. R. BOS

LIJST DER KAARTEN,

Wereldkaarten (Westelijk en Oostelijk, Land- en
Waterhalfrond).

Noordpoolstreken, Zuidpoolstreken.

Klimaatprovinciën.

Koloniën en Wereldverkeer.

Menschenrassen op aarde en Zeestroomlngen.

Dichtheid van bevolking op aarde.

Isothermen voor Januari.

Isothermen voor Juli.

Isothermen voor het Jaar.

Isoamplituden.

Isobaren voor Januari.

Isobaren voor Juli.

Europa natiuirknndig.

Europa staatkundig.

Kustvormen van Europa.

1. Wadden- en Föhrdenkust van Sleeswijk. — 2. Kust
van Gascogne (Duinen, Etangs). — 3. Podelta en La-
gunen. — 4. Duitsche Xoordzeeknst (Waddenkust met
riviermonden). — 5. Duitsche Oostzeekust (Haffen). —
(i. Zuidrussische Limankust. — 7. Kia's-kust van Galieië. —
8. Xoorweegsehe fjordenkust. — 9. Italiaansehe boog-
kast. — 10. Dalmatische kust. — 11. Finsehe scherenkust.

Europa, Volksstammen.

Europa, Dichtheid van Bevolking.

Nederland (Grondsgesteldheid).

Nederland: 1. De duinstreek tusschen Zandpoort en
Loosduinen. — 2. Exloo (Ligging van de gronden bij
een Drentseh dorp). — 3. liet Haarlemmermeer in het
raidden der 13e eeuw. — 4. De Neder-Eijn boven Driel.

Nederland (Kaarten en Profielen, betrekking hebbende
op den Zuidplaspolder, dienende ter verduidelijking van
den waterafvoer uit het Polderland) ¹).

Nederland (Hoogtekaart).

Nederland (Overzicht en Verkeerswegen).

Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht.

Groningen, Friesland, Drente en Overjjsel.

Gelderland en Noord-Brabant.

Zeeland en Limburg.

Alpenkaart (hoogtekaart).

Alpenkaart (staatkundig).

Geologisch kaartje van de Alpen.

Duitschland natuurkundig (met eene bijkaart: Geologisch
■ kaartje van Duitschland).

Duitschland staatkundig (met eene bijkaart: de Thü-
ringsche staten).

Zwitserland.

België en Luxemburg.

Frankrijk (met 2 bijkaarten: Corsica, Steenkoolbeddingen
en Taalgebieden).

Oostenrijk—Hongarije en Roemenië (met twee bijkaarten:
Staatkundige verdeeling van O.-H. De volksstammen
van O.-H.).

XXIL Rusland.

XXIII.nbsp;Skandinavië.

Denemarken (met drie bijkaarten: Llsland, Born-
holm, de Fiir-Oer).

XXIV.nbsp;Groot-Brittannië en Ierland (met eene bijkaart:

Steenkool en I.Izer en Talen).

XXV. Spanje en Portugal (met eene bijkaart: de Straat
van Gibraltar).

XXVI. Italië (met eene bijkaart: Spoorwegen in Italië en
het Alpengebied).

XXVII. staten van het Balkan-Schiereiland.

XXVIII. Azië natuurkundig (met twee bijkaarten: Klein-Azië
en Syrië).

XXIX. Azië staatkundig (met eene bijkaart: Dichtheid van
bevolking).

XXX. Azië: 1. Voortbrengselen uit het plantenrijk in
China. — 2. Alluvium, Löss en Steenkoolformatie-
in China. — 3. Iloofdverkeerswegen in Voor-Indië
(Spoorwegen en Stoombootlijnen). — 4. Isobaren en
winden in Juli. — 5. Plattegrond van Palembang.

XXXI. China, Voor- en Achter-Indië, Japan. — Belang-
rijkste lijnen van de Koninklijke Pakketvaart-Maat-
schappij in den Indischen Archipel.

XXXII. Insulinde. — De Molukken; de westelijke Kleine
Soenda-eiianden.

XXXIII.nbsp;Java geologisch; Java, natuurkundig; Straat Soenda,

Java staatkundig.

XXXIV.nbsp;Soematra, Borneo, Celebes.

XXXV. Afrika natuurkundig (met eene bijkaart: De Xijldelta
en Sues).

XXXVI. Afrika staatkundig (met eene bijkaart: Algerië en Tunis)..

XXXVII. Afrika: 1. ^'erkeerswegen in Afrika. — 2. Xijldal
beneden Sioet. — 3. Zuid-Afrika.

XXXVIII. Noord-Amerika natuurkundig (met een bijkaartje: de
Mississippi-delta).

XXXIX. Noord-Amerika staatkundig (met eene bijkaart: de
ïf.0. staten der V. S.).

XL. Noord-Amerika: 1. Xew-York. — 2. Verkeerswegen
in N.-Angt;erika. — 3. Groei van Chicago. — 4. Kust
ten X.0. van Portland. — ö. Belangrijkste land-
bouwproducten der Vereen. St. — 0. Kust van
N.-Carolina.

XLl. De Vereenigde Staten van Amerika en Mejico.

XLII. Zuid-Amerika (met twee bijkaarten: Curafao. Belang-
rijke nuttige planten).

XIgt;III. Suriname (met bijkaart: Suriname gcognostisch en
Nederland), Guyana, Middel-Amerika en West-
Indië.

XLIV. Australië (met vijf bijkaarten: Open ringrifeiland,
Gesloten ringrifeiland, Kratereiland met walrif,
Strandrif, Zuidoostelijk Australië).

1nbsp; De Zuidpla.ipoMer (43.5.Ó IIA.quot;! is 1828—'31» drooggemalen. De bodem ligt gedeeltelijk 4.80, gedeeUelijk 5 M. — AP. Het zomerpcil
werd bepaald op 5.61 en 5.81 M. — AP. Langs den ringdijk is, behalve tusschen Moerkapelle en Waddingsveen, eene ringvaart gegraven.
Het peil, waarop de plas vroeger werd gehouden (Zuidplaspeil), lag 1.53 M. — AP. Het water wordt nabij Kortenoord op den IJsel geloosd.
De molens zijn ingericht om te kunnen malen tot op eene hoogte van den middelbaren vlood op den IJsel, d. i. 0.90 a 1.03 -)-AP.

Daar de Zuidpias vóór de droogmaking het water ontving van een molen van den Wollefoppenplas en ook de droogmakerijen van
den Eendracht- en Tweemanspolder het recht hadden, het water van hunne ondermolens over den Zuidpias te brengen naar de boven-
molens aan de Eotte, was men niet vrij in de regeling der bemaling en moest eeu tusschenboezem worden gemaakt op de hoogte van
het voormalig Zuidplaspeil.

Voor de bemaling zorgen 30 windmolens en 2 stoomgemalen.

Vier molens te Waddingsveen en vier aan den Kortenoord brengen het water ter hoogte van 2.14 M. op in twee afzonderlijke
benedenboezems, dus van 5.81 tot 3.67 M. — AP.

Vijf molens te Waddingsveen en vijf aan den Kortenoord brengen het water uit de benedenboezems in een gemeenschappelijken
boezem, gevormd door de Ringvaart, welker peil is 1.53 M. — AP.

(Later is een dezer vijf molens te Waddingsveen verplaatst als benedenmolen ondei Xieuwerkerk a/d IJsel.)

Zeven molens brengen het water uit de Ringvaart op een lagen bovenboezem, 1.28 boven 't peil der Ringvaart ^ dus van 1.53 op
0.25 M. — AP.

Vijf molens brengen het water van 0.25 — -VP. tot 1.03 M.AP. in den hoogen boezem, van waar het door eene uitwateringsluis
op den I.Isel komt.

Al deze 12 molens staan nabij den Kortenoord.

De beide stoomgemalen werken geheel afgescheiden van de molenboezems en brengen tezamen het water uit den polder in den
hoogen bovenboezem. Het benedenstoomgemaal brengt het van 5.81 tot 2.61 M. — AP. in een tusschenboezem, waaruit het door het
bovenstoomgemaal wordt opgemalen tot in den hoogen bovenboezem. Deze tusschenboezem heeft door een' duiker onder de Ringvaart
door gemeenschap met het bovenstoomgemaal.

Thans geschiedt de bemaling

r-

■ -ï

squot;nbsp;ï

?

ri

ïfnbsp;î 1v

L i^u » lt;

gt;-1

-V ï'' T, •nbsp;înbsp;.nbsp;aiÉti^Ban

M

quot;■'S:,

■ïwB * ^sSSt

swwr»nbsp;gt; ' - - S

' ^ J' ' i'

n

'»sr

#iiilliilih

M

Ks

M

i-x,. ■

mi

De belangrijkste Nederlandsche
Stoomvaartlijnen voor liet
wereldverkeer.

Stoomvaart Mij. „Nederlandquot; : van
Amsterdam via Southampton-
Genua —P' Said naar Padang,
Batavia (40 d.), Tji-rebon, Sama-
rang, Soerabaja.

Stoomvaart Mij. „Oceaan''': van Am-
sterdam via Liverpool naar Pinang,
Singapoer, Batavia (60 d.), Sama-
rang, Soerabaja.

Koninkl. W.-I. Maildienst: van Am-
sterdam naar Paramaribo (20 d.),
Demerara, Trinidad, Carupano,
Cumana, Guanta, La Guayra,
New-York en terug via Havre.

Rotterdamsche Lloyd : van Rotterdam
via Southampton, Marseille, P'Said
naar Padang, Batavia (40 d.), Tji-
rebon , Samarang, Soerabaja.

Holland-Amerika lijn: van ,-7—■■ -

Amsterdam

via Boulogne-sur-Mer naar New-
York (12 d.).

Holland-Gulf Stoomvaart My: van
Rotterdam naar Port Arthur (Me-
jico).

Yoornaamste Stoomyaartlijnen,

waarmede verscheping onder vreemde
vlag plaats heeft van uit

AMSTERDAM.

ROTTERDAM.

Union Steam Ship Company :
van Southampton naar Kaapstad ,
Port Elizabeth (Algoa baai). East
London, Port Natal (Durban),
Delgoabaai, Beira.

Castle Line:
van Londen naar bovenstaande
havens.

White Star Line:
van Liverpool naar New-York.

Nippon- Yusen-Kaisha Line :

van Antwerpen naar Singapoer,
Hong-kong , Yokohama, Kobe,
Moji en Nagasaki.

Royal Mail Steam Packet Company:
van Southampton naar West-Indië
en Contraal-Amerika.

Red Star Line:

van Antwerpen naar Philadelphia.

Deutsche Ust-Afrika Linie:

van Hamburg—Amsterdam uaar
Lissabon , Napels , P' Said , Sues ,
Aden, Mombas, Tanga, Zanzibar,
Dar-es-Salaäm, Mozambique, Beira,
Delagoabaai, P Natal (Durban),

Koninkl. Nederlandsche Stoomboot Mij:
van Amsterdam naar alle belang-
rijke havens in Noord- , Oost-,
Middellandsche zee, alsmede naar
de Levant.

Hamburg-Amerika Lijn :

van Hamburg naar Pinang, Sin-
gapoer , Hong-kong, Shang-hai,
Kobé, Jokohama.

Hansa IJjn:

van Hamburg uaar Colombo, Ma-
dras, Calcutta, Bombay, Karatsji.

Hansa Lyn :

van Hamburg naar Montevideo,
Buenos Aires, Rosario.

Norddeutsche Lloyd:

van Bremen naar Antwerpen en de
voornaamste havens in Australië.

Société Transatlantigue :

van Havre naar New-York en Cen-
traal-Amerika.

Thomas Morel Brothers C«''s Line:
van Antwerpen naar diverse havens
in Klein-Azië.

Thomas Skinner ^ C» 's Line:
van Antwerpen naar Strait's Sett-
lements , China en Japan.

Stoomvaart Maatschappij „Zeeland''^.
van Vlissingen naar Queenboro
(Londen).

LithA'-d.^eijeiquot; Grorungeii

m^r-

-iT'■.Î . ■:
; ■ -

- gt; gt; -ï^r-

■ 'ivY;:--i-ï^i ;nbsp;• -Ai;- -fV.;«-

^î-j,-,-.;'^

'■ß'x.

N V- T

i, ■

.wamp;i.

~ m

Ha

; Vnbsp;■ ■ ♦•t-..

J: V' ; ■ • C

Svfi-

■ ■ .

füquot;-

liÜiy.dAVêyep Gpanii^i..

•f

. .. li^-i 'Ai-^ -K::^ r:----. .

t^r

m'-m

■/■J-;

•■»ii.'

c

-'■«fi
^ -

m

«nbsp;s

K *

■ïi ■■ï ■ 1

L' -

• 5

«

-•'-f.- . Xix^-itg«?

. . 4 :.

, ......... .. . ..........

r'.

äf.

-Vi-.'' -r ■ ■ ■nbsp;-j; . . , ••/ - . . -nbsp;■nbsp;•nbsp;. . . ' .

TC*'

m,

_Li±tL.-\ra.We^er Gj'QiuxLçeji-

l^r

Xll.

Vvnbsp;J. -, V,nbsp;Tnbsp;^

gt;

■ f-i

f 1 t

I ... .nbsp;. ,nbsp;- j. lt;nbsp;MWdWHBaHHE? ..nbsp;' X' :V ' ..nH

Xlll.

■A..'

y'.Vnbsp;. .

yri ' \

■ • . ... . .

7

6®0Lv:Gr.

30'

Xithy.OrMDi^en.

- - -

- •■x-.-a?:'

mmL

Gi-(Hin^en.r.B^Qlters.

ï^--.nbsp;Av,nbsp;'r;..... ...

_ -Knbsp;fa- JK

■nbsp;■nbsp;. ■••,nbsp;Si

.- ■ . ...

V-i

■ 'nbsp;......^^ --^V -

lithx^iWeger Gronü^eii

4nbsp;* -

quot;X.

-i. t y

yf^ Î --

^ - . ■nbsp;......V'.

--- -te

[ U-

■ -nbsp;- ■ v

XXll.

■ im

j

:xxr\r

/X

■.- -f- -

r. ■

■ \

f.quot;

-

XXMI.

W .'î f . - te^ ■■

■ quot;5 j'^-r'.'.
îT ' ■

i* ■■ • . i

■fAX^- te tec

Gronii^en JBWoI ters.

•J'y-

ifi^-'-Mimm

Iiith.v.d-^ei}ei' Gixnuru^eji.

•Hi

XXXll.

IJNJsy LIJm mm.

ScKaal 1: 12.500.000 .
Mjo O loo 200 300 jioo soolQlonieten

^gr.Tnyicn..

^ STAD 'vtin meer dan. 1 jniJl.^ ijtw.
© Steden vim meer dmv lOO.OOO trcw.
O Steden, van -minder dajv 100.00O ircw.

DC' TUUiien. der hoofdstedjcjv van de staten/ erv vcuv de. staat,,
kundz^e^ onderaIcLe.lt;2Lin^eny, ew iw de ^tzderlandsohe bamt,
tingaw (buiten^ t/ava^ ew Madoara,) die^ der residerdiëih ewc.

yJjn onderstreept.
' ' Zee TjizTider dam 200Mmeer dan^'200M. diep.

100

Groningen J. B.AVblter s.

A ^ ' ■

. Atnbsp;• .nbsp;. ^ -

i : -JA

^ ... : , / m

^S.MigiißL

' i-; S.

i^.r.'x t,

'nbsp;.î- V ;

Gi'onin^

3L.

Xlil.

XLm.

. ^ • *

'1

.^'■.K k.

- - ■ • • ■ -

n- ■» —•

ï

— i:'

:. ■il

1

rM

-i

fc
■j

-quot;t. ^^ iM' . \ -V»;. -.''
^ --f' ''TMITTilMir V- .

JQJV.

mm

ft :!

sîarsss^E'îass