�pohHtH H_yo- M&e*= rlmnD

AA. oct.

289

~~'i;i.v.i.n>.M«~~

~~HWMWM'~~

W��mm

»r **,?** �'*�%■*-. * ^i 'v■ ■� �- \.



		D E NIEUWE SCHOUBURG DER NEDERLANTSCHE KUNSTSCHILDERS E N SCHILDERESSEN, TWEEDE DEEL.

-ocr page 3-



		. J. S. 2 Sg

D E NIEUWE SCHOUBURG �ER NEDERLANTSCHE KUNSTSCHILDERS E N SCHILDERESSEN: Waer in de Levens- en Kunjibedryven der tans levende en reets over leedene Schilders, die van H o u- braken, noch eenig ander Scbryver, zyn aengeteekend, verhaelt worden. DOOR JOHAN VAN GOOL, KUNSTSCHILDER. TWEEDE DEEL.

	IN 'SGRAVENHAGE, GEDRUKT VOOR DEN A�THEUR, M. D C C. LI.

-ocr page 4-



			AEN DEN KUNSTLIEVENDEN HEERE, DEN HEER

		GERRET BRAAMCAMP, BEROEMT KOOPMAN, ' KENNER EN BEMINNAER » ER EDELE TEKEN- en SCHILDERKUNSTEN, * 3 EN

-ocr page 5-



		EN BEZITTER VAN EEN OVERHEERLYK KABINET SCHILDERYEN, Nevens eene keurige VERZAMELING van TEKENINGEN.

	mm^^mchoon de Koophandel Uw*

	Bil S W		m	E^D- ^met ^een ^tal^ry^ke menigte
	Bil S W


					van nuttige bezigheden fteets

verlet en onledig houd , echter is Uw Ed. aen die loffelyke oeffening zo niet verflaeft en verflingert, dat het Heylig- dom van Pi&ura (al van overlang door Uw Kp., als een gunflige Mecenas, ge�'ert en gehanthaeft) daer door ver- waerlooil word; integendeel toont Uw E d. , niet alleen door gedurigen aenkoop van in- en uitheemfche Kunftwonderen, den

-ocr page 6-



		O P D R A g T. den ryken aenwas van deszelfs edelmoe. digen Kunftdrift, maer die breid zich noch verder uit tot allerlei fraejigheden van kunftig gefnedene Yvoore Beelden, Bas- relieven, en al wat aen eene deftige Ver- zameling eenigfints luifler kan byzetten. Deze pryffelyke hoedanigheden , ver- fiert wordende met de vriendelyke be- handeling, _waer _mede _Uw _�d ^ ^kundi_ge Liefliebbers onthaelt, die begee- ^rig m Vw Kabinet te komen zien, (welke eer my meer dan eens te beurt ^vallen is) hebben my aengefpoort, om het itveede Dpp? m-cm». j^eei myner nieuwe SC HOU- VG der Nederlamfcbe KunJJf�il�crs en Sckl�rejfen Uw Eb. gulhartig op _tearagen. :; I" hoope dat deze geringe Letterar- be.t UW Ed. tot eene aengenaeme uit- fpan-

-ocr page 7-



O P D R A G T. fpanninge van wigtiger bezigheden ver- ftrekken, en de toejuichinge van Uwen Kunftlievenden Geeft eenigermaten weg- dragen zal, ben ik met alle heusheit.

	M Y N HEER,

		UWER E D.

			Ganfcb verplichte en dienfl- vaerdige Dienaer, JOI�AN VAN GOOL.

				D E

-ocr page 8-



			schilderkroon VOOR ^D ^E N H E E R E ^GERARD BRAAMCAMP.

		^BEfP^looze Echo der Natuur\ �>e Schilderkunst, die 't minnevuur, InVorJlen, Edelen en Braven, ^Vano^geflooh heeft en gevoed, ^Enelk^^n deed op haer_gelaet en gaven, "*> hinderen in gloed' Men

-ocr page 9-



		Men zag de lelyen en rozen, Die op baer fchoone wangen blozen, Van drukk' bejlerven en vergaen; De tranen vloeiden uit baer oogen; Dus zond de Aemninnige, die nooit geluidt kan Jlaen $ Haerjlomme zuchten Jla�g om byjlandt naer den hoogen. Die (lille en fprakelooze fchaer Bewoog, met jammerend gebaer, Het hart der Kunstgodinn' , Minerve, Die daerop uitriep van baer' troon': � Dat tochmyn liefJle.Spruit geen'trouwen minnaer derve, � Niet hulpeloos verkwyn'! dat heren alle Go�n! Kwam ooit baer teedere genads De wysheit en 't beleit te Jlade, 't Was waerlyk in dit raedloos uur; Zy koos, uit al baer Ryksgenooten, Den fnelgewiekten Bo�, den fchranderen Merkuur_}Ter uitvoer van den last door baer vernuft bejloten. Die

				I

-ocr page 10-



		Die Vlieger Jlreefde, op haer bevel, Met uhgefpreide pennen, f_m\ Door de ongejloten hemeldeuren. Om, in desweerelds koopkantoor, Aen 't T, der Schilderkunfi' den heilfchat op te/peuren, ^Dlen ^zy ⁱⁿ "» en hof, paleis en kerk verloor.* Hy zag dien Jlroom van zwangre kielen, De fiat van handelaren krielen, In kooppaleizen van arduin; Hy zag 'er, by zyn martelaren, In'tmiddenvandenvloedt, ook Braamcamfsgo�Fortuin ®k worflekn, infchyn' eens Inkboorns, met de baren, <$> Hy reikt, op dat _zy, door haer gunst,* ^Raamcam_Ps _he�_s _de Schilderkunst ^Vw,t Neigend p_{rfhtzoubehoedmi} Zyn' flangeflaf haer toe, _en _redHaer uit den jammerkolk' der wrange tegenfpoeden, ** � ²' Nu

-ocr page 11-



		Nu blonk de gulhelt uit hare oogen, Nu wies ze in zegenend vermogen En koefierende krachten aen; Heur haervlecht was nu licht te vatten, Haer kloot eenflerke zuil, waerop zy pal bleefftaen, Dus vulde zy denfchoot haers Voedfierlings met fchatten. <<§>> Dusjleef syBRAAMCAMPs noefie Vlyt En Naerjligheit, de Nydt ten fpyt' _sTen dienft' van Ne�rlands koop'dltaren, Dat paer verplant Germanjes woudt Langs 't vlak des oceaens, zoover de zeilen varen, Aen ''sweereldsuiterfie eindt, en puurt hem goudt uit hout. <<§>> De Ryn en Elve en Muldau vieren Zyn' handel feest op feest, en fleren Denfchedel zyner Koopvaerdy Met eikenhof uit hun pri�elen En bosfchen, die de kun/l, de Scheepsbouw, aen het T, Den iber en de Taeg hervormt in zeekasteelen. Zyn

-ocr page 12-



		Zyn Koopbekit weet, over zee, Van ryk tot ryk, van re� tot ree, Zichzelf een heilryk padt te banen, En brengt hem, door het golfgendsch, Byzonder uit het ryk der fiere Lufitanen, Het lachende geluk, bela�n met rykdom, t'huis. Intusfchen blaekt het vuur der minne, Naer 't wys beleit der Kunstgodinne, Tot de edle Schilderkunst zyn hart; Hy Jiilt defmerten die haer prangen, Geneest met klinkklaer goudt haer diepe boezemfmart, En kuscht, verlieft, den daeuw der tranen van haer wangen» De Schoone ontluikt dus, als een bloem, Zy ziet door hem haer' ouden roem En luifierryke faem herleven; Zy dankt, zy kuscht zyn milde handt, En vind m b_em _f d_00r _w-_en _ze -_n gi_Qry �_mrg _verheven, Haer¹ grootfien Minnaer in 't kunsthweekend Nederlandt.

			3 Dus

-ocr page 13-



			Dus houd haer fchoon hem opgetogen; Haer e�l gelaet en fchittrende oogen Voldoen en vo�n zyn min naer eisch. Zyfpreid haer duizendkleurde flraelen Door 't burgenneefierlyk ja vorjlelyk Paleis, () Daer hy haer majesteit doet op den eertroon pralen.* <«§�> Daer word hy door den edlcnjioet Van geefien har er zoons begroet, Dou, Mieris, Wowwerman, Ostade, Van Berchem, Wceninx en Lairess', AU' Fenixen wier lof de nydt noch tydt ooit fchaedde, Alle echte Telgen van de Schilderkunstgode sf'. Daer bi�n hem andre Schilderhelden, Metfu. Terburg, de Van de Velden, Van Huyfwn, Rembrand, en eenfchaer Van andre ware Apelles Zoonen, Gebloemte, plant en ooft uit elkfaifoen van't jaer, Gevogelt, mensch en dier, en wat Natuur kan tooncn. Daer * 't Beroemd Huis van den Heere Trip.

		k

-ocr page 14-



		^Daermt ongeest op't _00gbanket9^Hem door zyn' Hartvriendt voorgezet, Den wakkren Sam, die zyne zinnen Met kmstpenfeel' en vriendfchapp' ftreek, �» bm de Schilderkunst nog vaster doet beminnen, Wyl zy hun famenkomst onmeetbren wellust teelt, <&> ^Met ^n�n ^dan heeft hy 't nieuwe leven ^Die ^"de Zanggodinn' gegeven, Die'voed/elfchept uit zyne vlyt'; Met n�n word, om dien dienst te honen, ■ m door een fchrandre pen de levensloop _gewyd ^ ^befaem^oet, een' Kunstrei harer Zoonen. Dat Pallas geest zyn gunst befiuur'! Dat de altydnyvere Merkuur 's Mans vlyt en noejien handel zegen'! Op dat hy uit zyn' overvloed' Deftomme p_n^� ^oe%y »og lang _met hei! bejegen', En Imere Voedfierz_oons ^mt �wste op gunst ontmoet'!

-ocr page 15-



		De rei der negen Zanggodinnen, Die om zyn fchildermin hem minnen _s Vlocht hem dees groene Schilderkroon, En zingt zyn' lof op har�feeflen; Ja eert hem in haer Koor, met blyden toone op toon, Als flut der Jmflelbeurze enfleun der Schildergeefien. mdccli. D. Smits.





							D]

-ocr page 16-



		D E NIEUWE SCHOUBURG DER NEDERLANTSCHE KUNSTSCHILDERS E N SCHILDERESSEN. ^l^r¹- ^hGt ^my' ^onder Godes zee- I^Ji %eJ ^mag S^ebeuren > dat het tweede ^^^bTko¹¹¹^ ^Nie^we Schot;- K_UNSTscHi_I._DEasL^Nr^ERLANTSCHEtarts het licht ziet en - ^HI_L^LDEKEss^ hebberen van pil °°ⁿ ^het ^den ^Lief- Deel, den L ' ^Inleidinge van dit der het ₀₀g^Zf ^ef^s ^ee"e korte fchets on- welkers beroemde RnT ^Van ^Meefters, //. Deel. *^unftwerken hun ganfch onder-

-ocr page 17-



		2 Nederlantsche onderfcheiden kunftvermogen en bequaem- heden zonneklaer doen zien. Om, zonder reden, in deze bekende waer- heit niet breet uit te weiden, zal ik alleen uit het puik onzer Vaderlantfche Kunfthel- den, en hunne doorluchtige Kunfldaden, eenige proeven te berde brengen, en, ter beveftiginge van myn gezegde, met malkan- deren vergelyken. Die zulks in eene ge- fchikte order wil doen, moet zekerlyk tot de voorgaende Eeuw te rugge treden, die, om deszelfs vruchtbaerheit in het voortbren- gen van uitmuntende Kunftfchilders, met recht den naem der gelukkige Schilder-eeuw mag dragen : waer van , myns oordeels, de hoogfte reden moet gezocht worden in de vrye keur van 't eeuwig Albeftier; die Tyden en Eeuwen bepaelt heeft, om in dezelve het edel kunftbedryf der Stervelingen te doen bloeijen. Wy hebben dan (om ter zaeke te komen) reets, met veele voorbeelden, in ons eerfie Deel getoont, dat het met de befpiegelende en dadelyke Kunftftudie even verfchillent ge- ftelt is, als met den onderfcheiden aert en zeden der Onderwerpen, in wien die heer- lyke Kunftgaven doorftraelden. Voegt men hier by het puik onzer Nederlantfche Kabinet- fchil-

-ocr page 18-



		Schilden _En Sc«il_DeresSen. ichilders �«. � _> Uit de mi' byzondere behandeling ^C ^ae ^coJeur, toetfen, trekken ^n o zvn r,₀�r i i �, ' ^tKKen ^er* flagen van ^yn penfeej, dunde yk re zien � �n u r eene verfchillende _WT * ^C,k ^heeft deren gehad 7 ^en ^mamer ^Van ^fchn" ^ren zyner R TV^ ^beS^innen ^aIs ^�k�* oJchti^ ^KUnMf^ken ^m�t ^de <*» fchildert: het IL ?^Ven ^getekcnt ^e» ge- Andere ^§ ^Ved ^tyt ^Cn ^arbeit ^k°ft ^l0^ bhandr^gendeel'^metmeerg^eefte« °on�: _der > ^begaef� ■ «» het ^m�er vrvhek "^Ur ^en '^� ^befle Leven met ieders x^nil" eenToT ^ ^^ ^fch� reikt heeft "ee "r �_sTet^td^aP;ⁿ, � ^K�nft ^be" beide naer het leven gefchildert ' ^dottn^^^^^nnoot len; doTn^^ ^P⁰⁰' ^af ^te dwae- Plege, Zdr^S¹^"

			A ** ne
			A ** ne

-ocr page 19-



		4 Nederiantsche ne manierlykheit, die van de Natuur afwykt % daer de andere Kunfthelden ligt toe overhel- len : om dat de vaerdigheit van hunnen geeft en penfeel zich zo flipt aen de voorbeelden der juifte Natuur niet kan bepalen; maer daer- entegen gebeurt het dikwyls, dat de eerfte, met al die oplettenheit, tot zekere ftyfheit ' vervallen, die, tegens de geeftige manierlyk- heit overgeftelt, niet minder als die, derbe- rifpinge van verflandige Keurmeefters onder- hevig is. By voorbeelt: Slinger landt, Dou, Metzu.en Frans van Mieris, den ou- den, zyn weergaloze Kabinetfchilders geweeft, die 't leven, tot degeringfte voorwerpen toe, naeukeurig hebben gevolgt en uitgevoert, maer, fchoontoc noch toe hun'sgelyk, in dat gedeelte der Kunft, ver te zoeken is, even- wel is de eerfte niet vry te fpreeken van ee- nige ftyvigheit. De tweede is hier in geluk- kiger geilaegt: want, hoe net en uitvoerig hy alles heeft uitgewerkt, ftraelt de zwie- rige loffigheit van zyn penfeel overal in door. Metzu is in 't behandelen der ver- wen en penfeelen van niemant overtroffen; zyne Kunfttafereelen zyn op eene vegen- de en toetfende wyze , zonder de minfte ftyf heit, by uitftek net en natuurlyk; fchoon hy

-ocr page 20-



		^ScHude_Rs _EN Schilderessen. 5 vllgt¹^¹¹ ^Z° ^ftipt ^a!S ^eenlg ^Meefter ^ge" integendeel i_s Frans van Mieris, i_n teJZZ� ?^0e ^Kab^tftukjes , door deal e roote netheit, _mede _niet _vry _te _f _km 7? ^eenjS^e ttyfheit 5 _dit _bekt _ech(;er niet, dat syne 1,^ werkenaen deverhevenfte dee- Senolr� ^V°'^d0en' ^Cn ^V°^0r ^die ^der «Taks- Sn 1 KM^Unfthelden ^ni�t ^beh°^eve« ^ wy- dezelve ZhT iT ^h0Sen ^FyS' ^Waer °P irpfr-h^ 7 ^da§elyks van de Liefhebbers gefchat worden. Nevens d_eze vier Overvlie- gt m de moderne Schilderkundig^ als^E_Zynd_e°^IS ^0t?^k,^Wel ^inaenmerki"g komen; in de Natuu^5§ ^yb ^ ^gr°^0t ^Meefter §^eweeft> InhetKLnetVtV⁶!?¹^ ff^iseen^^^f^SjadC t^d^r^f^^-^ ueuen aer kunlte zo we] voldoet _ai � j Penfeelkunft van eenig Ster_veHn� °� ^ heeft ofmifTM,; � ^crveJing voldaen ett or nuffchien ooit voldoen zal. v-»nder die, welkp» a vaft niet het , f ^ ^der ^NatUUre ^zo Lairese ^§1°^Uden'^isG^AR_DDE ^ARE^� geen gering voorbeelt, want, ^A 3 fchoon

-ocr page 21-



		6 Nederlahtsche fchoon die verheve geeft zich onmogelyk aen dat geduldig nagaen van't leven kon bin- den, echter is hy in zyne grootfche Kunft- werken en Kabinetftukken een wonder van zynen tyt geweeft. Godefried Schal- ken, is eene Uitraunter in 't mengen der ver- wen en 't beftieren der penfeelen gewe�ft ; die, om zyne vleiende en vlezige fchilder- trant, voor niemantde kunftvlag hoeft te ftry- ken; wordende zyn Kunftwerk ten hogen pry- fe gezocht en betaelt. De Ridderlyke Kunfthelden Adriaen van der Werf en Karel de Moor, hebben by onzen tytgebloeit en wonderen ge- daen in de Kunft, zynde, door een onvermoei- de ftudie, zo diep in 't heiligdom van Pictura gedrongen, dat men ze, als Kunftheiligen, niet zonder eerbiet noemen mag: gelyk ik van beide in 't flot van dit laetfte Deel, met onwraekbaere bewyzen, breetvoerig zal aentonen. Doch*hoe zeer de vier laetftge- noemde in de Kunft hebben uitgemunt, ech- ter valt de fmaek en verkiezing der heden- daegfche Liefhebbers met meer drift op de Kunft der vyf eerftgemelde, en wel met dien geeft des onderfcheits, als of de laetfte by de eerfte op geen eenen dag te noemen waeren; en door quadevergelykinge niet naer waerde ge- fchat

-ocr page 22-



		Schilders en Schilderessen, f ^hat wierden, gelyk ik dikwyls, met leet- ^eezen, van eenige Liefhebbers heb moeten °oren. Doch aen zulke onedelmoedige Keur- rneefters is het met recht te wyten, dat de i twerken ^Van ^die g^roote ^Meefters, by ^et algemeen, niet op hunnen rechten prys ^ kiinftverdienften gewaerdeert worden. Want fchoon zy de Natuur zo volmaekt niet der ^aenS^ekleeft alsdie moderne Puikfchil- ^s> echter hebben zy in andere verheven- e en der Kunfte weder boven die uitgemunt ; want de fchoonfte en eri^in-^ ^ luiuomte en edelfte voorweroen van t Leven naer hunnen welftandigften zwier en verhevenfte voorbeelden, in eene Hiftorie, ^Ty ^Van ^ordonnantie , natuurlyk en aeng-e- naem van houding, _op eene kunftige wyze zamen te fc_hlkken en verrukkent te fchilde^ ren, erfchtganfchgeen minder beauaemheit enverdtentganfchgeenlagerpryslanKunft: roem, als de Natuur, _m haere eenvoudige deelen op het kuniligfte af te maelen , toe- komt, wa�thelr, ^iS ^hCt ^�ene ^bukenfP°nge ver- verkeerde VerlTT-' ^d°°^rhet ""^ ^6enerder moderne tSr^g' ^de ^{kunftverdienfte}» der Hiftorifche k! Vl° ^h°°^g ^b°^V�n ^die_wm,. , " ^Kabinetfchilders, opvyzelt; want die de bequaemheit _dezer '_Kunfthelden A 4 wel

-ocr page 23-



			8 Nederlantsche

		wel tegen een wil Hellen, moet niet op een deel der kunft, als of daer alles in gelegen was, zien. De Ridder van der Werf kon minder geo�rdeelt worden als Dou en Frans van Mieris, eenouden, in het Hipt navolgen der eenvoudige Natuur, en eenige lofTe toetfen, andere in wat anders; maer die, met kennis, in acht wi! nemen de fchoohheit zyner «voorbeelden, zo in 't heerlyk tekenen , als in 't verkiezen der voorwerpen , tot zyn oogmerk dienflig, de kracht en goede fchikking van dag en fcha- duwe, den hoogden trant in 't overheerlyk fchijderen en plooien der klederen , zyn fraeje verkiezing in 't behandelen van Lant- fchappen en 't wel fchikken der achter- werken , en meer verhevene hoedanighe- den , die een fchoon Kunfttafereel verei- fchen; daer hy boven alle in uitgemunt heeft; die dit met kennis en oordeel over- weegt , zal zekerlyk toeftaen, dat hy geen- zints de minde, maer een der grootde Hoog- vliegers onder de Hollantfche Meeders ge- weed is. Want dat 'er tot het Hidorifchilderen geen minder bequaemheit, als tot het Modern, vereifcht word, leert de ondervinding niet zelden-; als de groote Meeders in die Studie, uit

-ocr page 24-



		^schilder_s en Schilderessen. 9 »« ^eige zinlykheit, eens tot het Hiflorifchil- ^eren zyn overgegaen, hebben zy hunnen tyt qualyk befleec, zynde doorgaens in die on* derneming _niet _wd _dla _t _dk _b, _k _faopenbaere verV^ - ,� , , Kunftftukken Z^mgen' ^T* ^dierS^ely^keuuxKen op _ver _na _ZQ _yeel _niet _]d�n _a]g hunne moderne W_erken . _Want _ieder _heeft iets, dat hem als een hemelgaef van hoger- hant komt, en voor e_en _ander _onnaV(\|' ^Jyk _ls: ⁶ ^ Zo dat de overeenbrenging _van den een kange"hieⁿdt'. °^P f^e" ^voe^ _manier «« 1 � . " ^z°nder d een of ander in zy- ne kuniWrde _te _yerkorten ' ₇ZTn^hS^jk ^W3Shet ^vo°' de Kunfl en der- zelver Oeffenaeren , _dat _ds _Liefhebbei, ,₀ ligt met door een vooroordeel befliert wier- den, maer alles naer de rp^- j r 1 . � , _r.. , , ^ ^reente waerde fchat- teden: of ligt hen de ptvtp _p� r , , ^& �^ryze en eerwaerdige alouthek zonaaen 't harte, dat ze, ter iief- ^de ^van dezelve, tot een blint vonnis vervoert ^^orde_n ? _wy vergenoegen ons met de naekte J�^-⁶¹¹ §^ezonde ^reden> ^en gunnen hen geerne die � 11, ° ^cvreugt, om, door het maken en vormenvan ^ ,* ,, ,, waerde ^verkeerde denkbeelden, met naer TerwyUu⁸?°^tG ^Mannen ^te ^rP^reeken. Hiftori- als MoUn^Ie^^Nl!^l�M^Ur, ^Z° ^ ^V°T ^llie-ochilders, eene ontel- ^A 9 baere

-ocr page 25-



			io Nederlantsche

		baere menigte van voorwerpen aen de hant geeft, daer de verfchillende neigingen der Kunft�effenaeren op gevallen' zyn , zou ik myn bellek te buiten gaen met ieders by- zondere Kunftftudie op te halen: daerom zal ik , tot een goet flot dezer vooraffpraek, noch kort aentekenen, dat ik het met de Lief- hebbers ten vollen eens ben, die Potter, Adriaen van de Velden en Jacob van der Does, voor de drie Puikfchilders in het afbeelden van allerlei tam Vee houden; fchoon de laetfte tans zoo hoog niet geacht word als de twee eerfte, evenwel heeft elk detekenkundige zwier en eigenfchap der heef- ten zo wel verftaen en gevolgt, dat Zy zelfs hierin, voor als noch, onnavolgbaer zyn. Inzonderheit de eerfte, die, byuitftek, eene grootfche en kloeke manier, zo wel in het tekenen als fchilderen, heeft gehad; want zy. ne Stukjes, fchoon klein, vertonen eene kloek- heit, die, nevens eene ongemaekte natuur- lykheit, te vergeefs by de andere gezocht word. Berghem heeft eene manier van fchilde- ren , zo vloei�'nt, los en quikagtig, gehad, dat hy in die trant al zyne Kunftgenoten heeft voorby gedraeft; maer hier te veel op fteunende, heeft hy de Natuur zo ftipt niet ge-

-ocr page 26-



		Schilders en Schuderessen, ii S^ev°Igt, als de voorgaende, doch is in ryk, ^van ordonnantie hun aller mee�ler ge. ^ee - Philip WouwERMANfpantin te- IhlkS ^ ^Kunftkroon' ⁱⁿ «^t fchikken en behoord ^Van ^Paerden' ^en ^alles ^Wat ^d^ toe gen A^%' ^Want ^de ^meng^vuldige verariderin- reel�nv⁶ ^ 'ⁿ ^die ^trant' ^Zyne ^Kunftcafe- ^nder Te^t'* ^ ^ ^m "^a ^Z?^ma W den die^ t^ ^k°^rte ^fchets ^van ^voorbeeI- �^ten; waer uit men, als met een opflag der Narn°^g ' ^de ^verfcheide voorwerpen gelegen Irn^T^ ^ ^Zoisha:tenfchapp* ^ ^andere ****** We- _Zyneb_yTond;r:t^{lnieder0effenaer}'^doOTtoebrengt, dat -?^Ven ^Cn ^neiS^m§' ^zo ^vee* menfchelyk geflacht ^tQt "^Ut ^e" ^he� ^Van '^Cvan Kunft ₀f GeleertheTt ^V°^lledi§ ^zamenfte! komt, ' ^Ult te voorfchyn En hier in (Iraelt tp i.-a , » J 'mt te tmjterryker door wods Albesttb i j-

-ocr page 27-



		Nedereantsche
	12


Opdat dus elk der Menfchen Maetfcbappy Met al zyn geejirykbeit ten nutte ,zy : Op dat de wysheit, naer Godts eeuwige orde, Op de aerde, allengs, vermenigvuldigt worde; Waer door zich, als het volle middaglicht, Godts Majefieit vertoont aen ons gezicht; Als wy, bejliert door kunfl en l�yze reden, Natuur, haer gaven en verkor genheden, Haer fchoonheit, als een proeffiuk van Gods hant, Doorfnuffelen, tot in haer �ngewant. Het paft ons dan, bezielt met hemelgaven, Om ruftig op dat edel fpoor te draven: Tot nut, tot welzyn, van 't gemenebefi ; Zo word den Staet, met roem en eer, gevefl Op groei en bloei van Kunfl en Jfetenfchappen; Zo leert men uit zyn Werken, als by trappen, Gods Goetheit, JVysheit, Macht en Heerlykheit Bef effen; en, met eerbiet, opgeleit Tot eer en dienfi van dat volzalig Wezen, Word beft ons aerts en eeuwig heil in dezen Betracht. Wordt deze waerheit recht gevat Van al wat Kunfl hanteert en edel fchat■■, Heb ik in 't harte myner Kunftgenoten, Met dit gefchryf, myn zuiver wit befchoten. Schoon nu uit al het bovengemelde blykt, dat het grootite getal der bygebrachte �Kun- ftenaeren hunne geboorte en kunftbedryf aen

-ocr page 28-



		Schil_DER3 en Schilderessen. r_S in^enwl^V°^0rSaende ^�euwe ^vernuldigt zyn, � welke, naer allen fchyn a_p* _aj , / Johe ftfiarahaeren hoogften kunfltrap beklom- men heeft, echter is dit geen algemeent Z tuurwet: mapr U_a n. �* KunftfchJW ^a�t ^m ^tegendeeI ^allen Sef r ^S ^ ' ^hUMe Voorlichters op «edel fpoor ruftig te volgen, ja 't is zelfs oitelyk, naer die zelve kunfttrap te flreven, daer _dle verheve geeften reets op geveffigj voorb ^"^ ^VermkS '^er %^een ^beroemdevoorbeelden _dezer ^ ^ ncn _tot proefbewyzen kunnen verflrekken dat het met onmogelyk is met de7u_nt�Tei der vorige eeuwe naer de Schilderkrooae te dingen. Frmtfchilders; dat flr, met deze grootfpraek" ooghe"t^NNE,^S!^ANHUYSUM-'^Ckentatd^z ^^ ^LieFhebbe^ alzo be- zeSchilderhelti_sl^d_h^enV°^llenmidda§- ^De" werelt gekomen; � ?^chtiS ^>^ ^ter' ° ^ddt °m zyne geboorte- plaats

-ocr page 29-



			14 Nederlantsche

		plaets geen zeven Hollantfche Steden kunnen twiften , als om die van PI o m e r � s zeven Griekfche gedaen hebben; want het is buiten tegenfpraek, dat hy op den 15 van grasmaent des jaers 1682 te Amjlerdam geboren, en de Zoon is van Justus van Huysum, die mede een Bloemfchilder was; maer door ee- nen verkeerden yver gedreven, alle zyne Kunftgenoten op de hielen wilde treden, met allerlei zoort van Kunftwerk te ondernemen, zekerlyk met oogmerk , om op alle wyzen zyn voordeel te bejagen. Hy was van me- ning om zynen Zoon insgelyks tot een alge- meen fchilder te maken. Ten dien einde had hy een groote winkel mee allerlei flag van kunftwaer, daerelk, naer zyn geit, kon be- recht worden; het zy kamerfchutten, graeu- we beelden, vazen, en verder alles, wat tot huis- en tuinfieraden behoorde. Tot dit Schilderwerk, waeren zyne Zoo- nen gereet aen de hant: daer onze Jo han- nes de outfte onderwas, en ook de bequaem- fte van der jeugt af, die dat zoort van kunft- waer zo vaerdig fchilderde of 't vloog. Daer is noch menig kamerfchut met lantfehappen en andere voorwerpen in weezen, dat door hem gefchildert is. Maer tot ryper jaren en oordeel komende, en wel ziende, dat die ma-

-ocr page 30-



		J~. ^-&uJr7Xuttt Jctu'/>S* -� z. Heroiiiaji van der Myn.

-ocr page 31-



		SWUBKKS E_K ScHIlD�R�sSBH. I_S Sy^f_h^dere" ^Wd ^6e" ^da^^fche een Zu ^hm ^denwe§^niet ^b^nde om 4 � _af ^Kunft ^te* ^worden' ^bepaeI- gedeelende^T¹¹⁶ ^be^^Uaemheit heit va ^nIt:waeraenhyaldegrootfch- hop-Pn ,^^nen ^geefl ^te ^k°ft^e lei, om dien o,en g_lon _te _beklimmen; ^^ �^^M^«l^w».Wdehy en Lantrcha⁶ °^P ^het ^fchilderen ^van Bloemen waer door K? ^met ^deszelfs toebehoren; -met^--�-,^ eerfe gedeelte, al zyne voorgangers voorby gedeelte'n,⁰⁰⁸ ^1S §^evloS^en> ^e» in het tweede had. ^r ^WeiniS overvliegers heeft ge- Het eerfte St-uk a m my van JmJlel_dat^J^an ^h� �Z> �� den Heer Gal_er ' ° ^� ^Jaer « ^do°r van dien tyt, toegezonden !kT, ^f ^^ nen «i_al. �, ^b , _n ^ik ^Wl1 ^wel beken- vermiTi^km^^Verbaefthe"ftonttekyken, gablT ^wee^van dit Stuk had ^al in de fch^T ^behandeHng van fchilderen, wilde, dat Prin_s^ngJ^er ^Bloeme- Het geval met den Heer g ^ILLem van Hessen, deetvan myn Kunft,!,,¹* ^my ^de ^eer ^tL komen zien. De

			Prins,

-ocr page 32-


			!

		l6 N �DEfc L ANt SC H � Prins, in dien tyt al een begin makende tot het vergaeren van een aenzienlyk Kabinet, ftont als opgetogen , toen ik hem dit Tafereel vertoonde, zo wegens deszelfs natuurlyke be- handeling , als fchikking der ordonnantie; fchoon het noch maer een begin was van de hoogte, waer toe hy het naderhant heeft ge- bracht. De Liefhebbery van Flora was toen in haeren vollen bloei en had veel toejuichers, on- der welke den Heer, wien dit Stuk toequam, geen der minften was. Die maekte onzen Yan H�ysum bekent by alle Minnaers en Aenquekers van Bloemen en Vruchten, in- zonderheit te Haerlem by V o o r h E L M, en an- deren; die hem graeg en willig de fchoonfle Bloemen en Fruiten, die zy bezaten, ter hant Helden. Als deze Luiden , die door- gaens van de Kunfl weinig of geene kennhTe hebben , by hem qnamen, Honden zy als flokbeelden te kykefl, wanneer hy hen zyne gefchilderde bloemenen vruchten voorllelde: omdat zy, wegens deszelfs bedriegelyke na- tuurlykheit, alles ten eerften kenden: als Tulpanen, dubbelde Hiacinthen, Renonkels, Auricula's en anderen. Daerenboven had on- zen Puikfchilder eene gadeloze bequaemheit om alles, op het aengenaemft en kunftigft, zo by malkanderen te voegen, dat het een uit- nement

-ocr page 33-



		^SCHUDERS � SCHII_DER_�SSEN. _iy "e^T¹ f°^rf^ineert ^ftuk ^ukma�kte,- ja «, dat hem niemant hier in ge�venaert vazen ? ^U�ftlSe believen pronkende enMx'T ^debekendem-iervanDEHEEM ^d^hentep_Pnr\ waeren; maer hy Jent; waer van S^^K^,^^ wrts r^hei*^en ^soe^^kei- ^ %, datTy ^W₀!!^rg ^Z� ^Kunftenaer ^be§^p te «aken,^y_iets7₀f^nen °«_e]yke_n naei daenwas, en �? ^mof' ^d^nochniet ge- ven van 22�, overkTo^^^ ^ ^alle ^H°' ikhierdenregel, dien ik ^Ik.^Weetwel> ^datheb voorgefchreven, te bSLT ^ ^inleidin§^edat, zo veel my bekent is nf' ^maer ^om «-«.FenUtotUt�'^' ^Word knn ^ l ■.', , ^verS^ehs gezocht een_r^_eVr^blI;^ykel°^f^raek'^ waerdeerl_yk_eve"2^ea ^tS ^Van '^S ^Mans ° andere niet benadeel ^de" ^Kunftroem van IL Deel. «^noeh ^eeniSen nayver

			bae-

-ocr page 34-



		x8 Nederlaktsche baeren, want fchoon'erdwarsdryversen dom- mekrachten genoeg geweeft zyn, die 's Mans onnavolgbaere Kunfttafereelen met eenen gryns vanafgunft befchout hebben, denk ik, dat zy door zo veele fpreekende bewyzen, als 'er Proefftukken van onzen Van Hu ysum in de Kabinetten van Koningen en V orden pronken, en tegen gout gewogen worden, al lang tot reden gebracht zyn, en noch, door de da- gelykfche ondervinding , gedwongen worden om kamp te geven, hoewel zommige met hun- nen M o m u s aert, door eigenbaet betovert, tegen dit alles willen aendruiflchen, en onzen Kunfthelt den verdienden lauwertak durven betwiften; ik laethen betyen, zonder my aen hunne verwaenthe�t te kreunen, maer zy mo- gen toezien, dat hen, t'eeniger tyt, het lot van Midas niet te beurt valt. Nu zal ik toetreeden om mynen ophef met proef bewyzen te onderfteunen. Het Franfche Hof is al een van de eerfte zoekers en hoog- achters van 's Mans Kunft geweeft; want de Graef Van Morville, Vrankryks Afge- zantby onzen Staet, kocht vier ftukken, twee voor den Hartog Van Orleansch twee voor zich zelf. Indien tyt waeren de pryzen al tot 1200 guldens het ftuk gerezen. Nader- hant hebben de Franjehen met de uiterfte drift VaN

-ocr page 35-



		_V\|^SCHUDE^SENSCHU_DERESSEN. ₁₉ °v J^en daer voor betae t, Emreb,» ?2? teZfe_B _was -_k 'J^ ** 5». Robb_Ert W ^lnet ^Van& G_RE ^V1�r'^indac ^dere by vJch°lV^A ^G ^E ^ZeS' ^Gn ^m�er ^an- ^k« alle tot h? °°^ten ^van '^c %^k> wel- ^^L;_"°^ge P^ry^zen gekocht waeren. In «* -- v n"_ef_BT₀ ^V°^rft^e Kabinetten, on_Zen_Fenir^ -jukken van zyn 'er verfcheidj, die toTv_eel r ^ ^ ^ *°o guldens betaelt zyT^T^v «mg van Polen v_a 1 ^y ^den ^Eo* ^K°"ing van A^�'"8 ^S _n ?■^heefl ^deTOor «een � . > ^Vorft' ^dle anders ^-%iXnf^hebb:^rbekentftaet')* -dereMUt^ZITe^" > ^n te haelen. l_n on * ^' ^t� ^Veel ^om ^Camp, een beroemt Lirfh uf ^AM" entende ft_u]Z 7^fhebber � ^ vier ^Lan^a_P;in^; ^b^venseenfchoon HeerP. L. D_E ^f ^ve^meling van den Pitael Bloemftuk te ₇;I ^L ^L ^E'^ls ^mede een ka- ^z»> «»in meer andere Kabi-

-ocr page 36-



		20 Nederlantsche Kabinetten binnen dezelve Stadt. By den Heer Snakenburg, te Leiden, zyn 'er eenige geweeft, die voor groote pryzen verkocht zyn. In 't jaer^x�738 waeren te Amjlerdam twee verkopingen; als eene van den Grave Van Plettenberg, en in die twee wier- den zes Hukken van onzen Puikfchilder geveilt; fchoon het nu een toevallig ongeluk voor een Kunflenaer is, dat zo veel van zyne Kunftta- fereelen te gelyk openbaer verkocht word, echter vonden zy alle hunne Liefhebbers; want den Heer De Reuver, te Delft, be- taelde voor een Bloemfluk 1450 guldens. De weerga was �eir Fruitfluk, dat voor 1005 gul- dens verkocht wierd ; de andere mochten 900, 800 en-700 guldens gelden, na dat zy meer of min kunftig en kapitael waeren. Waer uit blykt, dat 's Mans kunfl op den duur proef hout. Zedert eenige jaren her- waerts, had'eral een gerucht gelopen dat Van Huysum, zyne kunftryke bequaemheit, zo in 't een als 't ander minderde, door eeni- ge dwepery, die hy in 't hooft gekregen had : Niet om zynen ouderdom, maer zeker geval had hier aenleidinge toe gegeven, dat hem, al eenen langen tyt geleden, eens by zeker groot Liefhebber, met eenige andere Kunft- minnaren en Schilders, by malkander zynde, was

-ocr page 37-



J^C_o"_t^Ul)�R3ENScHir_DERESSEN. ₂₁S^o��edeT; ^daer ^hei? ^l�t ^fpotter«y ^e^- ^dwa_Ze;_inn_en!' ^V3n ^dien�y^taf> ineen ^toenalbejaert ***** ^te§en ^Zy"^e ^Vr°^U' ^die al ^wat beft ^WaS* ^^eze ^fP^otreden > ^e" hy reets HuYs_UM°^Vf^ndoor ^den ^wYⁿ5 maekteVAN niet _Vas ' ^,e ^de gemakkelykile in den aert' ^deze hZ�TT^ei} ^onfluimig'^dat ^hy ^Woordde en ir onbefcheiden beant- ^te ^h«onen in ^Zynen Gameer niet ontzag S^eftoort wierd^d⁸^¹¹"¹^ ^die ^hief ^0V�r ^ZO-ne &?&'»�,⁷ ��$�>,* op ftorm heeft hem altvr in ', k r ^Deze ^ade gevol^n � ^HuisS^ezm van zeer ^den, do_0r fⁿ ^geWeeit ^0nde«^chen wier- kunftwonderen ^gerUC^^ten> ^de P^en _zynerhy had noch _ee^Vaa ^tyt ^t0t ^ ^hoS^er; en twee, die ver^onJS ^k^ ' ^ °^nderen uitvoerig waereT ^ ^fraei ^van ^fcnJkking tyt gefchildert had,' en"^-"¹ ^Zynen ^beftengeven als duizent dacaten. ^w^* ^wildeheden fpoorden den Heer L o "^0tn^^ ^tegenftaende hv re.r! .?? aen: ^^elen*etblo_emenL u ^^ ^Tafe- nige lantfchappen ^Vruchten> ^be^vens _ee- kd, om, een jaer _VV> ^Iuifterryk ^Kabillet

	' ^y	B 3^________________ pp
		B 3^________________ pp

-ocr page 38-



			22 Nederlantsche

		op af te gaen, dus hy dezelve tot eenen ho- gen prys machtig wiert, en die eenigen tyt daer na op aenzoek van eenen Franfchen Graef, be- nevens noch eenige andere fchilderyen, tot noch hoger prys weeder verkocht. De Heer Bikker tan Zwieten liet zyn Kabinet Schilderyen in 't jaer 1741 open- baer verkopen. By die gelegenheit kocht ik een kapitale Van Huysum, voor zeven hondert guldens, welk ftuk by den jongen Heer Van Heeteren te zien, en tans dat geit wel dubbelt en meer waerdig is. In 't Kabinet van wylen den Heer van Heems- kerk, in 't Haegfche Noortende , is mede noch een uitmunten: voorbeelt van 's Mans kunft te zien. De aangewezene proeven zul- len elk onpartydig Kunflkenner volkomen overtuigen, dat Van Huysum geen weer- ga heeft gehad, wiens kunfttafereelen zo hoog in kunfl en prys gefteigert zyn, als die van hem, 't geen klaer doet zien, dat ik een ruim velt voor my open had, om zo breet in 's Mans lof te weiden. Dat 'er nu geen Hukken van DeHeem en M1 n j o n , by myn weten, bekent zyn , die ooit tot zulk eenen hogen prys zyn gefteigert, is bui- ten tegenfpraek waer; jthoon ik niet kan loche- nen, dat ik kunftige ftukken van hen gezien heb:

-ocr page 39-



		^ScHUDERs ^�n Schild_EResseN! _2JSieTalV ^Vt^ma6kt "^ietAⁿ ^aUen ^deelen> ^f^pirttT^{hetfchi]derenvanL}-- n^en, ieder ^eenC ^ma"^ier °^m ^de ^b(> ^z°kunfti_g teT^"⁶⁰ ^aCrt' ^met ^het P^enfed^te zien is n t' ^dat ^^et ^een ^wonc^^er ^om zo in voorrond ** ^% ^Zyne ^LantfchaPP^en> ^te ^hikken ^als ^verfchieten, kunflig ^^en^atheMn¹?²' ^hJ^ehje" ^Z° S^eeftiS ^te fchaPPen, w' ^erdient- ^IkhebbeLant- hem gezien :iTe:kti^er^nBl0emen' ^van ^^fonbe^^^SS** nng, met zo vvein e mn�A , i, drukken _Pn 11 ^g ' ^Z0 ^VeeI ^kan ^uit- ^Ook heeft _hv?^S ^Z° ><% vertonen. met Waterverf^n^¹;¹⁶¹ ^Van ^tekenen> »> het zy Bloemen of f�⁰/^ ^Ink' of Kryt, beterlykis, en daer det JT"' ^dk ^Cnver- Pierkunfl ook veel achr�n ^berS ^Van P^a" �%ende vicmge^^T? ^hebben" Het ^Kui)ftgemaekt: ^J * °^P ^sMans feekn? ^der ^Zm> ^m ^f edelen der pen- Befchouv, Vam _H �/o^r_�/v_ee/e"^ISDMs Vrugu enfchoone B ₊ Daer

-ocr page 40-



		24 Nederlantsche Daer de Outheit zelfs voor zwigt, daer Neder- lant mee praelt. Geen, die hem overtreft, of heeden by hem haelt. En deze twee volgende, door den beroem- den Dichter C. Bruins: OP D E W EER G A L O Z E SCHILDERKUNST VAN DEN HEER E JAN VAN HUYSUM. De barre Noordvorjl mag vry op zyn krachten roemen, Daer hy myn' hof mee drukte en dreigde jaar op jaar; Nu vreeze ik nimmer voor 't vergaan van myne bloemen, Sprak Flora, ah ze wierd van Huys�ms kunfi gewaar, Die 't J"choonfie der natuur op de aartfche Jlarren prentte: i Hemellichtenl praalt by nacht vry aan uix> trans, Deez'

-ocr page 41-



		!_i^CHUDERS » SCH1LD_ERESSEN. ^ etter krans, geveiligt mor't ver-* ■Anders. *IkZmL^{yntmgdenfmaakM}^* wutenand eer eens de -vaell^n- ■ PM, zegt ze en trJrff " ^gemten> & ze nproef, doch _mcht � _Van _b Jchaadlyk veel ^M^hoe!'ti_smfendoek: _Smn�rlk mogen l ^bm ^met> ^hvfi echter my bedrogen,* C Bruins. En tot zynen onflerflyken _rnP«, 6 «e iw�f _0flB * Speceryen Nei� lift?''""""« HvS�'2*

-ocr page 42-



	26 Nederlantsche

ylen zyn gefchildert ooft enfchoone bloemtafreelen^ Als de enkle Fenix van dat edel deel der Kunjl, Van Vorjlenzelfgekent; vereert 'metVorflen gunfl. Laet vry de Aloutheit op den Griekfchen Kunjl- helt brommen, Die 't domme pluimged�ert' bedroog door zyn penfeel! Myn Schilderhelt doet, voor zyn toverend paneel, Natuur, die 't al bezielt, verbaejlflaen en ver- fbommen; En tart met zyn penfeel, dat Flora en Pomoon' Durft Jieeken naerde kroon, de onjierffelyke Go�n. O bloofend Fruitgeivas, met z��vren daeu beladen! Nachtdruppen die de blonde Apollo zomers zweet I Ofchoon gebloemt', gedojl in Iris Jlaetj�kleet! O aerdfche Jlerren! O bezielde Tuinfieraden! Gy tergt myn hifi. Uw glans _s die Diamant vet- dooft, Dwingt myne bant, dat zy u plukke. O lachent Ooft! Maer Go�n! 't is enkel doek en verf; ik ben be- drogen , Heeft dan wat kleurigJiof, gedommelt ondereen, Eenjiokje, met wat hairs, die wond're kracht'} O neen ! Van Huysums wonderlyk vernuft heeft dat vermogen. Zyn bant vol geefien geeft dat vuur en leven aen Die dode Qof, waer voor wy zo verwondert flaen, Sier

		\

-ocr page 43-



		Schilders en Schild_ERessen< _2? ^r dan�rt Wapenkroon, OKoopfiadt aller Vol- Onfdmbaer Schat-t_ref_m _van >_s _WmUl _MmJchappyi -moet- Met datjuwegij v Qm de p ^er&unfl; wiens weergd moog''lykgy ^r^f^m'^^v-H_�YS�M, Ecne Eerzuil ₀p �' �,� , houwt is- ^m »? ^Nam steelt.* tenfpaeren ^die ^moeite ^en M' t�j Z^lJ^ala^Onfterfiykheitgewyd_t. �Pordd ^ ^mt ^eerbkt ^Zal ^bewaeren> Den AeZ7?^ghr� ^Vm *'^roemdenNaem ^m°^0t ^m�evoert, opkeken van de Faem. ^te ton, t de�^T"^ ' ^WCrki^e* ^ZameI1°P den ₈ van fprokke * " ^Bloeifchilders, l> -nige _jaren voor 7^ I ^-,de «* ^chof r en wonderzinnig 2 ^ ^h?P°- weeft, het geenv_PPi ^g,,^Van §^eeft ge- houden verooSe⁰^^ " * ^ui- van nadeelige gevot_n * *?? ^,anS^en keten 6 gevolgen na zich fleeptejdaer by

-ocr page 44-



			28 - Neder!, antsche

		by hadhy eenen Zoon, die zich heel flechc gedroeg, en hem vee] ongenoegen en droef- heit baerde, ook veel gelts gekofl heeft; ecl> ter is zyne nalatenfchap, (die, volgens zyne winften, heel aenzienlyk had kunnen wezen , waren 'er zo veel buitenfporigheden in 't huishouden niet voorgevallen,) ten behoeven zyner overgeblevene Weduwe en Kinderen noch groot genoeg, om van te kunnen be- flaen, als 't wel in acht genomen word. Om verder te doen zien, wat hoogachtinge de Liefhebbers van papierkunft voor zyne Tekeningen hebben, moet ik tot flot van 's Mans levensloop hier noch by voegen, dat weinig weeken na zyne doot, op eene openbaere verkopinge te dmftgrdam, voor vier van zyne Tekeningen, verbeeldende Lantfchappen, gewaflen en met de pen ge- tekent, 1032 guldens betaelt is; een prys, zo ongemeen hoog voor blote Tekeningen, dat alle Liefhebbers moeiten bekennen, zulks nooit meer gezien te hebben. Ze zyn niet in eene koop, maer ftuk voor ftuk verkocht, en beruften ieder in een byzondere hant. Op de verkoping van zyh nagelaten kunft, die gehouden wierd den 14 van wynmaent, in 't zelve jaer van zyn overlyden, waren noch drie pioemftukken,- twee wierden verkocht voor 24^0

-ocr page 45-



		^CHlLD_ERs_ENS_CIIILD_ERESSEN. ^ ^vSc⁸' ^�u' ^d^W1* ^ruwerbehandelt ^o,!lⁿ ^Ultnement ^eigefchildertwas, den Heer f, ^S' ^en ^beruft ⁱⁿ '^c ^Kabinet Van ruw Lantfch_a^E T ^E ^R ₅^T ^E ^s ^T ■* s, <fen jongen; een ^echter moet &*�^graeU' ^V°⁰¹^I0J§^uldensi ^en verfhndie S^Se°' ^dat ^het ^zo ^mee{terIY^k ^ kleinen akn?^ ""'* ^het °^Poog van een Kunfti, ^vertoonde ^voor ^het naer ^ne waerde l^nner' ** ^Z° ^Wie" ^alIeS�gt, duurbetaeh ^ " ^Q°^k ^W�Zen ^b<"mef_dr^{WaSerintevinden}- ^V-de _die gemelde vier mtmuntende Tekeningen, ^kocht w ?" ^SraSmaem ^dGS J^aers 749 ver- ^deils» I'u ⁿ ^t� &»»> voor io₃₂ _ctI. * ^s ^_YL ^ZkterS ^de ^Ed' ^Achtb- ^Heer Di o- ren Ab^^ ^N* ^Raet ^te dier Stede; de Hee- Bosch,- _eV van Broyel; en Jande 's Mans b_eelt^^e Heer Oud aen te Rotterdam. volgt naer 't_ge^ls ^ls ^te zien in de Phet A,* ge- hem gefchilde_rt\^dekun%ke B o o n e n naer Hy heeft noch X-;. m� de hant aen de _fx, ^oeders gehad, die al ^C ^llderploeg voor 's Va- ders

			/

-ocr page 46-





		30 Nederlantsche ders winkel moeften flaen, daer onder eenc Justus en Jacob�s van H�ysum; de eerfle fchilderde Batailles; hy was vlug van geeft, zo in't tekenen, als fchikken der voor- werpen; zyne ftukken waren fix, zowel in 't groot als in 't klein, behandelt: deze ma- nier hadhy zo vaft, dat hy alles uit zyn hooft kon doen, waer door zyn Vader grooten dienft van hem had; hy quam te overlyden in den ouderdom van 22 jaren, aen een breuk. Jacob�s hielt, na het affterven van zyn Vader, deszelfs fchilderwinkel aen de hant, daer hy heel bequaem toe was, en alles ging in den beginne naer wenfch; maer door zyne nalatigheit en onbezonne manier van leven liep op 't left alles in 't wilt. Hy ftak naer Engelant over, en zette zig te Londen ter neer, daer hy veelte doen had met copieeren naer zyn Broeders Bloemftukken, die hy al heel kunftig wift na te bootzen; krygende der- tig, veertig, tot vyftig ponden fterling voor 't paer; hoe meer zyn Broeders Kunft inprys toe- nam en gezocht wiert, hoe meer zyn werk ge- wilt wasby de Kunfthandelaers, die (de goede niet te na gefproken ) volgens den loop van hun- ne Kunftkramery,gewoon zyn diergelyke kunft- waer den Liefhebberen voor echt en origineel aentepryzenen te verkopen. Daer by fchilder- de

-ocr page 47-



		Schilders en Schilderessen. gj vinXt ^ae_e^r_n^df^Bloe�n-^Truitflukj_esv_aneig_e^n eife' II T ^beftaenwd ^w�,was van met een wT* ^ ^hy ^de ^ZOthekbierkroeg _Wa . ,⁷ ^e ^floeri: ^die ^meit ⁱⁿ ^een ^zyn fchilderezll \ ^hy ^meet ^Zat' ^als ^VOorverder i_n ' trouwen; dat hem noch ^de had donr^^ ^bracht; ^want ^zy° ^bemin" ^kregen "'f * ^m� ^fmaek » a drop armtiert' � � °^ende ^raekte ^hv ^�ot ^ee» den, den wei ' » ^is' ^al veel jaren gele- , uen weg van alle vle_efch,=> , tende een elendige weduwe ��> ^la; ^tnle^ff ^M' «^* haervtde ^^ ' ^ ^C�n ^Zufter van De vierde 7°^0nt ^ ^Wd °PS^eb«cht is. -^isnochrweern¹!⁸"⁵^^" drag, winnende _Zvn V?' ^en ^van ^ee« goet ge- deftige luiden hunne kinT^ ^AmJlerdam>�^* in de tekenkunft. Tn^ ^eren ^te ^onderwyzen der Van HuysumT j'TT ^het §^eflac»t onderwezen ir^NESVANH^sUM ^g�n ^e» ach4H ^U!! ^Zynen ^W0^erzinni- wordeh. ^aChterhoudenden aert _ondekt zal Hy was nooit _gene ^� ⁿ ^Jeerlingen aen te se-

-ocr page 48-



		ga Nederlantsche nemen, want hy was zo nayverig en geheim omtrent de behandeling van zyne kunft, dat hy nooit iemant op zyn fchilderkamer bracht^ als hy de kunft oefFende, ja zelfs zyn eige Broers niet. Echter liet hy zich hier toe over- halen door eenen Ha ver man, die een fchooi hielt 'voor jonge Heeren , deze wift hem, door zyne welbefpraektheit, zyne Doch- ter, die een aerdige en geeftryke Juffer was,- tot eene Difcipeles aen te pryzen, die door haere oplettenthek, gepaert met eenen on- vermoeiden yver en naerftigheit, ( hoe bene- pen en fpaerzaem Van Hutsum in 't zeg- gen was,) zo wel fiaegde, dat zy zyne Kunft' tafereelen niet alleen wel copi�erde , maer fraei naer 't leven fchilderde; ja zelfs tot ver- bazing van de Liefhebbers, die haer werk quamen zien. Het geen den nydigen en jaloerfchen aer� van Van Huys�m dermaten verbitterde ,� dat hy, van tyt tot tyt, naer gelegenheit trachte, om zich van deze jonge fchilderes te ontflaen, uit eene vrees, die hy had, dat zy hem hier na ondienft zoude doen. Maer haer Vader wift hem zo mooi te belezen, en zyne vieze nukken den fchoot te vieren: dat dit ongenoegen niet verder uitbarfte , al* door een Hechte daet, die de Juffrou quam te \ be'

-ocr page 49-



		_k ^CHUB"^s«Sch,l_Be«_ssen. _S3 ^H-"C^r:^ld;^;hct-r^Vi!' Sevreefde DifcL] ^§af' °^m ^Zlch ^van ^die '; ^-oeitetv^⁰^"- ^les ten beften r aenwendde, om al- ^brachtefchade . ^hlkken > ^door ^de toege- ^teJoos; hv K f^Vergoeden> 't ^s alles vruch- ver_zwegen _mnl ^1§ ^maer > ^dat ^de fout ^""V^^«> het geen _VANhy tr_0mpette _a°^el0°fde, maer flecht naquam; ten breetften uit⁶⁸' ^t�genzyⁿ gegeven woort» mededingt verlof? ^hler ^door ^van ^yne 4eX^zich ^naer ^P^'^daer ^z? ^* ^re S^S;⁰;!⁰^^ omhae- ^M ^tot ^LitTan 7_Tf "^ ^eeni§^en tyt daer Stomen. ^ ^K��g�<e Akade mie aen- '^� graf, en 't hefT^ ^^ ^haeren ^Vader > hebftukken van ha»⁸?²"¹ ¹⁰ ' ^Verderf" ^Ik�o den trant van haef^¹¹' ^die ^teneenemael Waeren, _zo in fchikkiniT t^eefter Schildert !jng- Wat verder van h'_a! ^SK^P?^feels-^behande- ^ik-^deLie_fhebbersxir_dⁿⁱr^eec* ^Nllvokthnn« Tr � ^e�etedeelen. *ⁿ°^0C'. ^enlt^Bf""- ^Stadt' W** tretfchilder, ^Bloem"> Hiftori- en Por- //� Deel' HER O-

-ocr page 50-



		34 NederlAntsche HEROMAN VANDER MYN, ge- boren te Amfierdam in 't jaer 1684; zyn Va- der is in die machtige koopftadt in 't weeshuis opgevoet, en, om deszelfs geeft en bequaem- heit, door de Regenten tot Predikant opge- bracht, maer 't fchynt, dat hy aen de goede verwagting , die me van hem had, niet beantwoort heeft; want hy heeft het nooit verder kunnen brengen, als voor den een en anderen Leeraer dier Stadt, by ziekten of toe- vallen, den dienft eens waer te nemen. D* oude Van der Myn was van mening» zynen Zoon mede tot de ftudie op te bren- gen ; ten dien einde liet hy hem de talen leeren : maer in plaetfe van Zyne thema'* en leflen met ernft te behartigen , waerefl zyne papieren altyt betekent met mannet- jes of beefljes. Dit fmeulend kunftvuun wierd door den aenwas zyner jaren ni^ flauwer, maer wakkerde hoe langs hoe mee* aen. Zyn Vader dit ziende, oordeelde dat h& beft waere zyn Zoons kunftyver den vryefl teugel te geven, om te zien, werwaerts hetf¹de Natuur zou heen leiden, en befteld⁵hem by Ernst Steuven, eenfraei Bloem' fchilder , maer van een ongebonden leven» als

-ocr page 51-



		Schilders _Em q,_tt ^tezienisin Ho�bsa^ , ^hoeel _Van _nER _Myn _noc?^S,^derde ^DeeI> !* ^ Meeiler foak o T"^ f ^e^al hier een, ' ^0en ^lk ^h^ bv ^de> dat hy doTrly^ J'^arel1» ofmen befpeur- �ad, om zynen Meef^ ^en bequaemheit kans 2 te draven,- _Want �*�%ok, voor- ^ van hem gezien ,^BW ^en ^F�it- hebbed t^ ^ ^^^^ ^dlC fcheide proeven _t^V_e°2^tg�gaen' ^Waer van ver- Kabinet te zien _Zyn ^uJ^^ldorP* in 't Vorflelyk Maer genegen tot verb. Jghy zich al vroeg ^^o^erpen, ^_len en Portretten. Of b ^llderen ^va�l J^-Meefter gehad heeft! te_erir^0Chhebbenf^ veel geeft en vernuft ten tyt veel _te°^P ^een ^vaerdige wyze en i_nfc_or- tyk, noch zo -^^en' wanthetis andersonmo- ervaren te ku^f ^W ^Zo ^veel deelen der Kunft 'tjaer i_?l6 bevo^" ' ^als ^hY ^was- Voor de Palts; maer verioo_r^ZlCh ^al ^aen '^� ^Hof van den Keurvorft. Het i_s I⁶⁶¹ ^mec de doot van _c , ^et°nzenVAN_DER

-ocr page 52-



		3� Nederlantsche M y n alles vroeg geweeft, want op zyn twirt* tigfte jaer was hy al getrout. Als ik zyn levensloop nadenk, �la ik ver- baeft over den fnellen voortgang, die hy in de zwaerfte deelen der Kunfl heeft gemaekt; zyne Naekten en Portretten, zo in 't groot, als in 't klein, waeren toen al vaft en welftan- dig getekent: doch de hooftreden van deze voortvarentheit was , dat hy alles met het uiterfle gemak deet, en zo onverfehillig was in 't geen hy ondernam , dat men verwon- dert moet zyn, hoe een fterffelyk Menfch zyn penfeelvermogen zo tot zyn wil kan heb- ben. Het eerfleftuk, dat ik in't jaer 1717 van hem zag , was een Dana�, die doo^rJupyn verfchalkt word in den fchyn vafl eenen gouden regen; met dit ftuk quam hy toen van DuJJeldorp; het zou in den Haeg wel aen den man geraekt zyn, had hy het niet %o onmatig hoog in prys geftelt: want met zul' ke overbodige pryzen voor zyn Kunfl: te vra- gen, heeft hy zich veel fchade toegebracht- Een jaer of tweedaer na heb ik hier noch twee ftukken van hem gezien, die veel beter wae' ren. Het een verbeeldde de Hiftori van Atf' non, daer hy, na het genot van zynen fnoO' den luft, zyne zufler Thamak laet uitdry' ven. De ordonnantie was grootfch en pracl¹' tig'

-ocr page 53-



		ⁿ«C^eS_st"^%metdeh0^vanee. gouden Leeu. Me ^g' ^verbee,dde eenen ^rug, met verachti ° ^Zag ^Amnon tegens den ^der naer_zyne ^ °* zynen linker fchou- ^ °P den voorgront f>, ^M ^A ^R ^omziende » ^achter haer. j? ,?' ^e» den uitdryver »» verbaeftheit en^ ?^ende ^"tochten ? ^onderfcheiden p!r^aChtinge ^Waeren > & ^k�n% waer/enon, ^nen ' ^«^ en ^^e"-^;^^^_de^y_ve,* fpo«mge in de wezentrekken van^ ^en ^be' dmdelyk onderkennen v ^MNo* W,lendeft Cd ;_KL°°^rtS ^ ^de^ver «i andere h!r 7 Klederen, gout, zij. dert, datt^^f °' ²° ^ gefchil- wonderen kon. ^niet ^§enoeS ^OVer ver- De eenigfte aen kon maken, _Was ^m^?^g' ^die ^men 'er over MA_RWatpaerfch,�ndieva^en^CA^leUr ^Van ^ThA- «� waer door de vlezi_gh7_n7 ""^ en demalfchepoezeiheit fJ ^°^, ⁿ» wat hart waeren . «, u ^MA ^Rs ^tro- ^brach'- _Zyn oZV T ^% ^2al ^hier ^e ge- S-gen dL te b^ ^beroerde gemoetsbewe» Het ander &� ?>****>� _c f ^nt ^Zlt> hebbende
				den
				den

-ocr page 54-



			38 Ned erlantsche

		den ftaf en zegelring, die Juda haer gelaten hebbende, reets tot op den tweeden gront van haer afgegaen was, in haer hant. In de- ze Tam ar had hy de zweetdruppels op 't voorhooft verbeelt, dat ik noch nooit van eenig ander Schilder gezien heb. Het Lantfchap en ander by werk was zo uit- voerig, dat ik nooit uitvoeriger noch netter fchildery gezien heb: maer de prys, die hy 'er voor vroeg, was zo hoog, dat elk 'er van afzag. Een Meefler, wiens Kunft van zelfs noch zo hoog in prys niet is gefteigert, doet onvoorzichtig zyn Kunft zelf zo hoog te waer* deeren; want die hoge pryzen volgen eerft, als zyn Kunft het geluk heeft van met yver gezocht te worden , en dat komt niet als met trappen; daer exempels genoeg van zyn: als den Ridder Van der Werf, Van Hui- pum en anderen; want als de Liefhebbers eerft, tot eenen tamelyken prys, wat kun- nen kopen, en zien dat de Kunft van den Verkoper en Kunftenaer in hoge waerde be- gint te komen, jagen zy zelfs die Kunft op, om de Stukken, die zy bezitten, des te meer te doen gelden: want al zyn de fchilderyen noch zo fchoon en kunftig, begint men die eerft op te vyzelen als elk die met drift zoekt; dan zien de Liefhebbers het fchoon, dat 'er in is, eerft

-ocr page 55-



^^CHI^E_RSEN Schilderessen^ ^ndIrⁿ_Zo^aby' *⁶ⁿ ^dm* ^gaen ^befte ^ftukken ^en*Refter evl'le", ^ZUlk �^een�n S^elukkig^e» door geltgebrek v ""* ^Zy" ^km^ ^hoo�en > ^en ⁱⁿ dit Gafthm' i ^gewoone fch�derplaeg, ^Zieki om dan een ft ^0nZe ^Kunftenaer ^meeftZocht hv _2vn l ^yve g°utbeurs te hebben, ^doch hy heeft � , ^Z° ^duur ^te verkopen; ^2ich merkelyk Z^ ^Verkeerde g^e^zuch� ^Zaek � dat zvne ?l�^dt� ^en ^was ^zelf oor. ^hebbers quamen. *** °^nder ^de ^Lief" Als hy dan verlegen was, verpandde hv � ^verC _om rr°^]g' °^mzete lofl^n, alzo door dan deze , ?' ^ ^te ^V°^ren ^: ^Waergoetkoop bleven h^terS ^ ^Zy"^S ^kunfldeze wysgefpektwa^u ^Ak ^de ^beurs °P ^ften aen _Zy_ne uiterlvkh ^mCn ^het ^ten ^eer- de toen te Jmwerpjr^* ?\ % woon- lagen, dat hy met _Vro_u � ^de/�^W^ hoveerde, _Was _haer J " ' ^Kinderen een_s ^In 't Jaer _17ro 7 \ ^� ^ftuksken verkocht. «** ie_r _hJf ,^deet ^hy ^eei* reize naer Pa, tog V.^of^eit _Vond om den Har, Frankryk, eenige iw ' T* ^Re§^ent van

	^C4 <«__	eno_y
	^C4 <«__

-ocr page 56-



		40 Ne DER LA NT S CH E men had, te vertonen; die den Hartog wel bevielen: maer toen hy meende, dat ze zo goet als verkocht waeren , om dat 'er den Hartog zo op verflingert fcheen, mislukte zulks , vermits de pryzen , die hy 'er voor eifchte, den Hartog te byfter hoog waeren. Daer by beging hy den mifliag, dat hy Mon- fieur C o i p e l , des Hartogs Hoffchilder, (den» kende dat geen zee voor hem te hoog ging) niet meer die zelve achting bewees, die hy hem in den beginne had toegedragen; 't geen dien Heer zo euvel nam, dat hy Va n der Myn verder overal den voet dwars zette: waer door die reize vruchteloos afliep; doch meeft door zyn eige toedoen ; want zo dra hy dacht, dat Fortuin hem den weg van zyll geluk gebaent had, was hy hooghartig en ry- kelyk om een groot aenzien te maken; het geen zyn bederf is geweeft, als nader zal bly- ken. In de terugreize had hy ook het onge- geluk dat 'er een fpyker van de kift, daer de ichilderyen ingepakt waeren, was los gegaen; waer door een der kapitaelfte Hukken geheel bedurf. Het verbeeldde de verlochening van Petrus, en was een der fchoonfte, die hy ooit gemaekt heeft. Zo dat deze Paryfche �ci? , (die my dus omftandig verhaelt is van een Heer, die by alles tegenwoordig is geweeft,) hem

-ocr page 57-



		,^SCHILDERSENSCHI,_DERESSEN. _4� ^ dat hv f H° ⁿi^eWddiS ^achte�zette. tythadopLhoV" T^erpm ^noch ^eenis^ ^zen Kunft_enaer^e ^ft' ^en S^o'glyk met on- ^zy°en vr_Uchtba^Wlerd> die ondertuflchen ook dochteren had do^" ^Wynftok ^met ^zonen ^en met zekeren He?^⁰^'¹¹' ^wierd ^hy ^bekent§^elsman _en _Kroo, ^^^^hs, een En- ^miIiehyin emLt^�f^minn^er>* ^wiens **^F-*** ^ten W, fchilderde ' n^nSSr00tte ^ten �e- lyken. Dee-een^S^eec _ge- eenen edel_moedigenaert₅3_dⁿ_e^de\7;- ^Wcn»c» nW ;« fl. ziende, dat^at- JP «meun ftaetwas _om _Van _D�r _m nam hem^f^he ^klishouden , te voeden , Londen, nadath" ^ ^kinderen ^ naer om hem _Van J^^ ^het ^IosS^eIt ^betaelthad, zette hem te J�»%�^rpen ^vlo� ^te ^krYg^e«₅ en was hy niet langV" ^6enhuis ^ter ^neer- Hier meefte Ryksgrooten ^l\ °^f ^hy ^kreeg ^dete portretteeren; het werk ^Van ^EnS^ekntoveral toe, en de milde Luk^?^ ^hem ^vanmet ernfl te meenen; had hv T ^fcheen ^hemluim maer wel _in _acht weten te^ ^g°^edenOmhiereeni_geftaelenva;_o^ne-- dient het volgende Re_gifte, HyU^

			5 Har-

-ocr page 58-



		42 Neder t a n ts c k e Hertog vanChandos, nevens de Hartogira in een fluk, levensgrootte ten voeten uit. Het {luk verbeeldde een fchilderkamer , die fraei met fehildergereetfchap en pleiflerbeelden op- gefiert was. De Hartogin , die niet alleen een Liefhebfier, maer zelf eene fchildereffe was, zat voor den ezel, bezig met den Har- tog te portretteeren, afgebeelt. Dit fluk maekte onze Kunfthelt ten hoogilen uitvoe- rig; ook was het vernuftig en kunflig geordi- neert, en hy ontfing voor 't zelve 500 Gui- nea's. Hy heeft verfcheide Hiftoriale Por- tretftukken gefchildert. Toen ik te Londen was, zag ik op 't Lanthuis van den Ridder Sr. Gregory Page, te Greenwkh, een heele* zael met Portretten van onzen Kunflenaer, onder anderen een, daer des Ridders Moeder in afgebeelt was, en hy zelf op den tweeden gront, zo als hy bezig is uit zyn koets, met twee paerden befpannen, te flappen. De koets word geopent door een knecht, verr zelt van noch al een lyfbediende of twee. Dit alles was zo kunflig van ordonnantie en fchilderwerk, dat het by uitflek het ver- nuft van den Maker prees. Alle deze Portret- ten wierden hem rykelyk betaelt. Hier door groeide zyn goutbeurs en met een zyne huif- felykeuitgebreitheit: want het huis, daer hy zo

-ocr page 59-



		Schilders en Schttt*» « °^chil1jeressen. 43 ²⁰ gelukkig in was, wjerd hem 1 ^Van 2000 Jj. . � ^^derom hy er een ^hy ^e zyn M_QLⁿ ^ft°^nt ^uit22 P^erfonen; als ^re«_} drie Leer]' ^Vf0U ^en ^ZCVen ^Kinde" ^der, dien hy hon?"' ⁿ°^g ^een ^Brabants ^Schil" We�ren te fchilderTn ^Guinea'^s '^sJ^aers S^af ^om Bit was volk dat fc ^Meiden ^en ^Knechts° Panharing kon ,? ^J ^§een fchaepspoten of hem verhadt; m^fc^^B\^K^N van deel fyne knap. Een olfebt 'Z^t- Js vooreenmiddagnnael^enpeulflillet;: Vr_0�t! ft ^gr°^te ^P°^mpe ^en ?^rael ^� We _Zev_en kin ' ^ ^bleef W^wenaer met ^VhT^ ?^en ^rou ^ n-ulyks uit, dienden" ^�eVryd;dlf <**» ^�it CLT^ °^m ^haer °^ver ^te halen. ^ne kinde g^roothartigheiE bewees hy zy- hem nade_r? ^meCr ^a'^S ^hy ^behoefde- het geen By deze �^nt ^veeI ^onheils ^baerde- kinderen; ^ ^Vrou ^teeWe hy noch twee by zyne begunfti ^Verl°°^r ^door ^dit ^huwely^k> wat 'er de redenen' *** ^V� ^Zyn ^achting>' wierd zyn gedrag da�?' ^Weec ^ik ^nkt">* ook °^m»ent zeer mifpre-

			zen.

-ocr page 60-



		44 Nederlantsche ■ zen. Deze manier van leven kofte een onein- dig geit; zo dat hy met al zyne winften noch te kort fchoot, en door den tyt zo diep ifl fchult raekte , dat hy zyn lyf niet wift te bergen. Toen ik in 't jaer 1727 te Londen* quam, was die glans al vry wat van 't huishouden afj daer noch een netelig ongeluk by quam, te weten: hy had de Princes van Wall es, daerna bekent met den naem van Koninginne Carolina, gefchildert,* toen ik hem quaiT bezoeken, liet hy my dat Portret zien. Die Princes ftont in het ftuk levensgrootte teif voeten uit, met den Hartog van C�mbek' lant, toen 7 jaren out, aen de hant, en en had 'er driemael voor gezeten. Ik wil wel bekennen, dat het een Meefterftuk in kuntf was, en die Vorftin heel wel geleek; ook waeren de kle�ren, elk in zyn zoort, zo fchooi» en kunftig gefchildert, dat men dit Kunftftuk niet als met verwondering kon befchouwem onder anderen was de rok der Princei�e, eeU gebrocheert ftof met naturelle Bloemen, zo heerlyk gefchildert, dat ik het van niemant beter gezien hebbe. Echter wiert dit ftuk» ' met al die fchoonheit, de Princes door zyne Vyanden tegengemaekt; wat moeite hy aefl 'f zelve deet, om het haer te doen welgeval? len]

-ocr page 61-



		^Ien> het wierd niet afeehaelt a a §^en> dat hy �« _te JT? ^ ^Z6g' ^2et GuineL ^te ^V�el §^elt' ^nan>entlyk dui- ^matig hoog' ^°°^r ^Vroe§> ^en ^dat ^die Pryszo het fluk den f_chiu^d �^e°ordeelt, dat men JI^eet ^e veel fchult^ ₁^h°^uden ' ^en ^wie? ^val bracht hem vee °^P ^gemaekt ^was' ^ie^ynocheenportret_Zi_n^na_v^deeltoe- ^HY u:4^ditWas-keenuit_mu_nt^rf^eftquam een Poftn_lon j: _a _u ^ltuk5 daer ^ove^af; men S ^ ^denHeer ^eene» brief het zweet op het aenzfcS* ^Z1�n' ^dat ^hem en alles was zo toeeeftelr i^§: ^z?^ne ^kle�rei* *<,, iAS^***** n °uLTt^Vare «* komende '_d?°f"' * Pr? ^Verbeelt � S noch iet Lf* t� mzynBoekzaelz;,,-. , , , ^T' ^dle ^de veil aen dat ^Y ^Cen ^g0Ut ^broca" ^tt�k> verwonderi_yk⁰kH^aIS '^C ^0VeriS^e ^Van'^c ' ^etl de eerfte T , Z ^ames' ^zes ^m §^e" malkande_re^^fte ^L«^lden _Van >_t _R _k ^ ^Iverbe^^de, insgelyks _Hif- baten, noch _2yn ^^aer ^d" alles kon hem niet zen houden; d_aer _b ^aer huishouden in we- gewone rykelykhei/,T^dJav> nevens al die °^ch dwazer verquiftin-

-ocr page 62-



		4.6 ^EDERLANTSCHE gen. Hy w�erd eens van �enige HoUantfeh� Kooplieden aen feheepsboort te gaftgenodigt, en toen hy heenen ging, ftrooide hy een hant vol gek te grabbel voor het Scheepsvolk, daer noch al eenige goude Vinken onder vlo* gen ; was hy ergens ten eeten, hy gaf een halve guinea, daer een ander een halve kroon gaf i ZO dat zyn manier van leven in alle Op- zichten een oneindig geit kofte; ook wierden zommige zyner jongens mondig en quamen om hunne Moeders bewys. Dit maekte noch al grooter bres in zyne Finantie. Toen de Prins van Oranje te Londen quam, om de Koninglyke Princeffe bruit te trouwen, fchil- derde hy een ftuk met zinnebeelden, betrek- kelyk op dit Vorftelyk Trouverbont; dat op het Koninglyk Lufthuis het Lo geplaetft is; ik heb van dit ftuk met veel roem horen fpree- ken. Na myn vertrek uit Londen verloor hy zyn tweede vrou, en had toen negen kinde- ren. In 't jaer 1736 verliet hy Londen, met een of twee zoons; om wat reden kan ik niet zeker zeggen, maer ik zou het wel konnert raden, 't was geltgebrek, en vrees van gear- refteert te worden; om die reden ging hy zelden uit als des Sondags; dan had hy niets te duchten voor zyne Schulte�fchers, want elk is dan vry. Hy begaf zich naer 't Lo by den Prins

-ocr page 63-



		CHU_{D�fts2NSGHllBER�ssE} ^0f ^vie* jaren � ^Hoo�^heden > ?<** drie ^zegt, dat hemT ^heeft ^Zyn ^Z°⁰ⁿ ^my ge- J^aer heeft gegeve ■■^Prins ^°° §^uldens ⁱⁿ 't niet veel ft_aet & * ^^oewel °P ^dat g^ezegde !j^em ^de luft _om ^ake« is. Hier bekroop ^hy zulks geda_en h 1* ^trouwen, en na dat y^rou^eeder_naer7'/^ertr°^k ^hy ^m« deze doch hy _was J^jjj,. _by _kindercn. 'ⁿ ^eindlS^de ^n groote'ie^n^i-dziek, ~-ia-sx_74I,_inde;:^eh_t- -^Utr^eenCbed^^ % door het _ys tj� ^een ^was '^er onge]_uk. Hy was een Ma ^en ^verdronken- <Jaemheit, en weerj? ^ ^ukftekende ^ � gebeurde ^₅Sg^eit: want , ^hy zyn oogmerk bereikt hJr^S ^oncfchoot ^y ^Wel een hslf ^ i ' ^en ^da* kon ^ken' en^f^d0UZy^nkae^n laten opf� nacht bly^* «* ^^eke _Van den ^vae'dig e_nfix ^bl'^deren' ^daer ^by ^s hy _Zo^feel. tot allerl_e} ^behandelen ^va* 't pen- weinig geweeft ₂/_n°°^rwerP^en , dat 'er maer ge�'venaert. Ik heb ^hem ^hier ⁱⁿ ^hebben een ^ft«k van hem ge-

			zien,

-ocr page 64-



		48 Nederlantsche zien, verbeeldende een Petrus, die met Christus op de Zee wandelt, en van Je' sus de hant toegereikt word, om zyne on- gelovigheit te hulpe te komen. Deze woe- lende Zee was zo gefchildert, dat de befte Zeefchilder niet in ftaet zou zyn om het te verbeteren, en de Beelden naer evenrc digheit. Echter ging hy met al die gaven te gront, door zyne uiterlyke hofFelykheit efl dwaze glorie: want hy was noch dronkaert> noch fpeelder, noch hoereerder ; maer bc leeft en vriendelyk in zyn en omgang; behal' ven dat hem het harte te byfter hoog in defl boezem lag, als het hem voor den wint ging? en dan na geen raet van goede vrienden wil' de luifleren ; maer alles naer zyn eige zin' lykheit en ry kelykheit verrichte: want die Bri' bantfcbe fchilder, dien hy jaerlyks zo veel loo� en de vrye tafel gaf, was hem een koftelyk houpaert, daer hy weinig dienft van had> vermits hy zelf meer in een uur kon doen, als een ander in een gantfchen dag. Ja dat d^ belle, dien hy gebruikte, gefchildert had» moeft hy weer overfchilderen. Noch ha<f hy iet zeltzaems, dat men by weinig fchi�' ders vint, over zich; te weten, hy had nocl¹printen, noch tekeningen van eenig Meef' ter j al wat hy fchilderde was naer het leven»

-ocr page 65-



		^ScHH��R_S �N C_rthfn, � . t>f ^bcHltD�_R�gSENi ₄₉ ^ zyn /aeX f^Varenheit' ^Uit ^ ^h^ft. Princeffe Van o °°�heden , de Prins en ^^k^lw_etenaen^JE. Hadhyzynge- ^Man bunnen worden ^^ ^hyhadeenryk ^gelaten- _Wapr ' ^en gelukkige kinderen ?^dachtig _zyn, ^y_z^a;_n^en' °P h«n tytbeurt zullen ^Zoontoe_ge₂;_nden^Zyn^^eltenis, _my _door ⁿ₅verto₀nt_Zlchinde^,A ^FRANSDEK_KPR »m 'tjaer_I(58_4} heeftt't fT ^te «** "■�tⁿ_n^Meefter ^de ^nden de" ^^h_ydeX^U^₅gel_egthebbende* Bartholo_MEUs _E°^nder het befti_er _van 9uaem oordeelende om ' ^en ^zich be- «Ven, zette hy zich in? T ^Wie3cen ^te ^Z^vfT' ^en/^e ^afbeekfeis 25 ^der ^we'ke _�it^^lden g^ildert heeft: On- f/^ten v^^^niluk, verbeeldende de f«*«, daer �'fff hoveniers Huis te kan worden. ^Vai� de Liefhebbers gezien % is noch dag�tvk t ■ft Z>«/. ^ ^ezi§ to het oefferien

-ocr page 66-



		50 Nederlantsche der Kunft; het geen wy hem', met roem en voordeel, noch lange wenfchen te mogen ge- beuren. WILHELMUS TROOST, in't jaer 1684 van brave Burger-ouders te Amjlerdatn geboren. Hy was de zefde van zeven zonen, en f wierd op zyn twaelfde jaer Klerk by een Ad- vokaet en Notaris, om des te bequaemer tot de Koopmanfchap te zyn. Na dat hy met- het een en 't ander ruim acht jaren had door-' gebracht, en te kennen gaf, dathy meer ge* negen was voor de Teken- en Schilderkunft > werd by beftelt by den vermaerden Lantfchap' fchilder JohannesGlauber: wiens onder wyshy vyfjaren genoot, en zich bequaem oor deelende om op eige riemen te dryven, heeft hy, door ftaege vlyt en kloek vernuft, het zo ver gebracht, dat hy een braef Meefter 1 geworden. Op zyn 28^lle jaer vertrok hy nae* DuJJeldorp, om het overheerlyk Kabinet val- den Keurvorft Johan Willem te gaei¹zien. In deze Vorftelyke verblyfplaets wil hy met het fchilderen van Lantfchappen ruin¹twee jaren bezig, en maekte zich, door zyi¹hups gedrag en beleefden omgang, zo aen< genaem en bemint, dat hem ten huwelyk vef gufl^[

-ocr page 67-



^VA» S^TT ^Jacoba ^m� der, e_n. _t0en � �' ^een ^braef ^Lant^hapfchil- ^den Keu_rvor^ⁿ ^dlenft van dien Kunfllieven- f jukken, diet ^Wykt ^aen ^Veele ^fraeie J^e �oorIu_Chti_ch^^y ^Voor ^zvne Keurvorfte- 2 ^Van JVikke ^gSfchildert ^heeft- ^De" ^HoufiRA_KENvan^^EN/^s dezelve, daer _f^Pf ²⁶^ doc_h If ^e,^ekti^ynlaetieDeel ^f^^befc_h�J_di^eeten onrechte, he* ^ge tweedenen te^.de fcherpzin- » aenkleefae , om dat hvT"^^- van _Zyn verfranr I, ⁷' ' °P^fcherpin_ff ^^ndL^S_eir^^h-tbericht, dat ^fchen₅omd_af_h^Weeft' ^bei�t van alle _Men- ^te ^doen, en _zi_g \| §^enegen was ieder een goet ^d'g verftant, °^r ^ lieftalig en zagtmoe- ^t�ondCT"^_e�_d;_at�^do:;^sa_I;^Ds<>Gr^ber-* °mt, mi_Sg_unde hem

	D 2	^^dat
		^^dat

-ocr page 68-



		Nederlantsche
	52	Nederlantsche
	52

dat aenzienlyk kunflwerk af te maken, fchooa hy reets vergevordert was,, en deet hem, na eene ziekte van weinig dagen, den weg van allen vleefche gaen ,� niet zonder groote droef- heit zyner Familie, en tot leetwezen van den Lantgraef; die in hem een braef Meefter ver' loor, en dus onverhoopt in zyn voornemen verydelt wierd. Eer ik nu het levens- en kunftverhael vafl onzen Troost hervatte, zal het niet on' voegelyk zyn, dat ik de brave Kunftenare�t� Jacoba Maria van Nikkelen, zyn� Huysvrouwe en des overledens Dochter, ach' ter haeren Vader laet volgen; van wien �1 van jongs af tekenen en wat fchilderen gS' leert hebbende, door het onderwys van-H' roman van der Myn, aen het Fruit- $ Bloemfchilderen raekte, en door de verftafl' dige leffen van dien braven Fruit- en BloeiU' fchilder, gepaert met den ongemeenen W en yver, die zy bezat, in korten tyt zo b^e'* quaem wierd, datzy allerlei vruchten enblo^e' men, op eene kunftige en welflandige wyz^e' naer 't leven heeft gefchildert: waer van $ proefftukken te Amflerdam, te Haerkm en & ders, noch te zien zyn, en door de Kun^' minnaers geacht en gezocht worden. Uit $ ze aengenaeme vruchten van haer vlei^cl1 pe�'

-ocr page 69-



		. ^Sc«uo_�R8 _EN ScHir_DEllEssrN _Mpenfee] », r «essen. 53 *^chii_der^d_s^er_en^ f/¹. ^der** ^/^ ^nen ^h°ge_n w"^K�^hilderefTen, _en ee- ^^rdek»«fcSi^zoahebben ^bereikt' ^z°* ^cI�t levendige hm ^C ^en ^het opqueeken van ? ^h«yke telf^y>^^ -vensan- ^oeder verplieS �*** ' ^die ^eene brave tansntf^emeldehlIt; " «^ ⁿ°^c maer _tWee "^WeJyslooten zyn 'er fⁿ ^ee"e D_0chter;^ee^n weezen, een Zoon gf * de tekenkun?;:^ ** van ^he^efp_eele^r ^eene vernuftige Kunftenares � ^erhelft, _0n^^e« te_n opzigte van haere* ¹ Roost, noch te zⁿ ^PortrecfchiIder Na dat hy dan, aIslL^�"ⁿ,^vaJt> vervolgen. toeopr_tl^erl0renhad't�d_ehl�^den /^ S^PC^et�,deren' t�e?? ^aen^enly_kfte Luil^^P^etten van de f¹ J» hy zefti_en^e^^ierPlaetfen gefchildert, ^^geoefFenthadf^¹¹^/ en daer _zyn <*Wwg _zich _neerge_

-ocr page 70-



		54 Nedeklantsche zet hebbende, werd hy door de Princeffe van Sultsbach te Effen, daer zy haer Plof hielt, verzocht te komen; 't geen hy deet, en die Vorftin, daer ter plaetfe, achtmael geportret-j' teert heeft. Haere Hoogheit was van het eerfte Af beeltfel zo voldaen, dat zy het gedult had om ook voor het tweede te zitten f na welke twee hy de overige copi�erde. Dit alles tot groot genoegen der Vorftinne verricht hebbende,fchilderde hynoch veele Heeren'efl Dames van haer Hof, en vertrok, overladetf met eere en een ryke goutbeurs, weer naer Duia burg, en van daer, naeenigverblyf,naer Kleef i in welke Stadt hy zich insgelyks eenen geruimelf tyt, met het fchilderen van veele aenzienlyf: te gedichten, heeft opgehouden. Eindelykj begeerte krygende om zyne vrienden en na' beftaenden eens. te zien , vertrok hy naef Haerlem, echter in voornemen om met' wel' uig vertoevens dit fpeelreisje af te leggen, d Kleef voor zyne vafte woonplaetfe te kiezen/ ten dien einde maelde en vereerde hy zynei¹Oom met deszelfs portret, tot eene affcheiw gedachteniffe ; doch zo dra dit portret ond^ de oogen van kundige Liefhebbers quarni vond het zo veel ingang, dat eene menige voornaeme Luiden verzochten van hem g^e' fchildert te worden, en hy dus wel voor dr* jareC

-ocr page 71-



		. ^SCHUDERSEKSCHILD_ERESSEN>55 ^njaren e ^r³/' n 1 "^ ^Woon ^ ^L«iden dersff ^ ^bkef' � ^V°°^r ^de ^eerftefchildert. o_nd^C ^Vee] Fami�eftukken heeft _ge_ ^Heer HoLt!_N^{ertuflbhenwierdh}y^door ^den tekeningen te maken ^aen�efP^oort ^om ^eeniS^e lnkt> en naderhanT' ^Cerft ^met Indiaenfchen ^hei»in den bednnp ?* ^Waterverwen; dat «� hy in veelf _aren ^Cmt ^Voo^^uam-- ver- ^ter gelukte dit in l "^ ^getekenthad. Ech- ^noble_LiefhebblrLT^ntytZOWel'datdie tekening _gaf, _het _geen J^J^^gW» de Papierkunft "_n " ^g�W°^rden' ^en onder Hollant* te vinden ^ ^meefte ^Liefhebbers in Hy woont teeen«U ,� daer hy mcefl bez�T '^g * ^Amfi«^, ^fchVn.voo^C'el¹^".� ^Matthy_s ka dr echt* den 24 v_an _f � ^LE ^N»geboren in Z)or- Zyn Vader, die den°^kf?^entdesjaer_S 1684.

			E>4 min

-ocr page 72-



		$6 Nedeklantsche min ruim twee maenden bereikt heeft, en ia 't jaer 1746 overleed, was de Zoon van Matthys Balen, Befchryver der Stadt Dordrecht. Al vroeg toonde onze Balen, dat zyne neiging tot de Kunflliefde overhelde, metby zyne ouders zo lang aen te houden, dat die hem eindelyk byden braven Arnold Ho�- b.raken beitelden om te leer en tekenen; doch, na dat hy twee jaren het fchrander on- derwys van dien begaefden Kunflenaer geno- ten had, van befluit veranderden, en hem by eenen Kruidenier te Rotterdam deden; met oogmerk om hem in die neering op te bren- gen : maer op zekeren tyt met zynen Meef- ter, over het kloven der duigen van een prui- Imeyat, in woorden rakende, quam hy zy- ne ouders weer t'hais. OndertufTchen begon de zucht tot de Kunfl; weer in hem te herle- ven ; des begaf hy zig andermael by zynen gewezen Meefler, en viel met geen minder drift als te voren aen de Kunfloeffening; daer hy zo lang met dien zelven yyer in volhard- de, tot hy zyne leerjaren door, en de gront- regels der Kunfl machtig zynde, zig in flaet oordeelde om voorts door eige fludie te recht te raken; volgende in alles naeukeurig de ma- nier van zynen Meefler, fchildereo.de meert Hit

-ocr page 73-



	^SCHILDERSENSCHILD_E11P<!<!� Wnf_e^A_z^H,^AM TOREN VLIED, _ge l°°^nv4Tr ^b '^C ^jaer *^l685- ^Hy " de ^Ub^a_KeJ^>B ^T°kenvlied, vanwien Y^a§ maekt, _en ? ^zyn Schilderfchouburg _ge. geleert. ^heef' de Kunft by zynen Va- +n zyne j_e ^Tot ^m«* JarS^W_el^h� ^een ^b«ef Tekenaer. portretten ge_fthii\|°�«₂,�_de, _heeft , W^n,_r&ch «^ i« s "', "^y " "W ^d« * van graZ:"T «'« "zyne Geboorten ov^f ^Dat ^eene m � ^Wlnft> bet_er i"^atlge ' ^doch ^wel ^aenge�egde groote dingen^jjjj.⁸ ^den omzwaei van al die "� ^my tans te doen zien aen JOHANNES vn met f ne_ganfch PLLEVENS; die, gaende H e r _n * S^eaerthei_t _al<! _A ' ° ^tRPMAN van n� ,^alsdevoor- woel van 's werelt, ��/ ^^ «* _D «oendoorgaens ver-

-ocr page 74-



		^�. Sid/Hanan del* .j.Baltliazar B emmer, z. Ja>
		^�. Sid/Hanan del* .j.Baltliazar B emmer, z. Ja>		ore. 2. Jo�iannes
				ore. 2. Jo�iannes

-ocr page 75-



		58 Nederlantscke zelt, Hy is geboren in 's Gravenhage in fprok-_;kelmaent van 'tjaer 1685, en de Zoon van Johannes Vollevens, wiens Levens- en Kunftbedryf op zyn tytbeurt is geboek- ftaeft, Van jongs af toonde onze Johannes, dat Kunftliefde, in zommige geflachten eens plaets gevat hebbende, veeltyts in kinderen en kintskinderen overgaet. Zyn Vader dit ziende, ondernam hem zelf te onderwyzen, met dien gelukkigen uitflag, dat onze Vol-' levens een braef Portretfchilder geworden is, die inzonderheit de kunft yan wel treffen verftaet, vee] aenzienlyke Luiden gefchildert heeft, en altyt veel Kunflbezigheden heeft gehad; waerom hy met recht onder de geluk- kige Kunftenaers dezer eeuwe is te rekenen. Want al vroeg vond hy zyne groote beguns- tigers, onder'dezelve munte uit Mylord Ca- dogan, wiens Beeltenis, nevens die zynef Gemalinne en twee Dochters, onze KunUe' naer verfcheide maelen, levensgrootte ten vo&, ten uit, gefchildert heeft: als op de Kneuter- dyk in den Haeg, ten huize van wylen Myladf Cadogan, en in Engelant, op het Vorfteiyk Luftflot Bknheim, te zien is; zynde op 't g�' melde Slot eenezael, in welke al deafbeelt-i fels der Krygshelden geplaetft zyn, die hd bevel

-ocr page 76-



		^ScimDER_S _EN ScHTtn. bevel over de T» , °°rlog van »_t {�*** §^ehad ^hebben in den P°«ret van MyW c�o'r '" l^'^ ^ket?ⁿ ⁰^o_Ssheit ook Z ^AN' ^dlen ^beroem- ^enbo^n was ^^tkleingeportretteer_t; _daer. ingenomen, dat C ^ ^VoLLEVEN* zo om hem naer �^ ' ,^ddelen aenwendde peft, vermits onze SerS^ ^doch ^te ver- het woelige Hofleven hZ' ^�een ^trek ^toC ^hoeS' ^temeer'^0mdathyinE�₆^:: ^zyne geboorlf^Cn ^Z°^eken^ ^het §^een % in '^c J"^aer i?i6 _WerH? ^teets S^evonden had. In PrincelTe Doua^ ^Van ^haere Hoogheit, de JOHAN Wi_LLEAr^Vanwy^]enzyne Hoogheit �«, Stadhouder vl i^inS/^ ⁰"^ ^en ®F-* ^ZochtopW,HeS^^^&c-^- f^^aerLre^ltT"^^^ ^tWeeVo,-n-.i i c ^§ ' ^nevens ^haere ^ol_ge^^en_H^VOetenuit' Schildert, en g^ePortretteerc T� '" ^Dames ^van '^c Hof Dalwig en de ^anderen den Baron Van dit Kunftwerk v^rfl^ Ve r s c h u u r. Met gende Zomers ak if^et ^hy ^drie achtereenvol- hoogheit op Soesdyk

			was,

-ocr page 77-



			6o Nederlantsche

		was, en gaf zo veel genoegen aen het ganfche Hof, met deze Kunftryke proeven van zyⁿvleient penfeel, dat hy, behalven een rykelyk Kunftloon, begiftigt wierd met eene afte als Hoffchilder van haereHoogheit. In de boven- gemelde jaren fchilderde hy, in den Haeg, den . Graef en de Gravinne Va N B i e l a n d t , bc nevens den Heer Envoj� Gersdorf , vef" fcheide maelen in 't groot en in 't klein; als mede zyne Hooghek den Prins Van Hes- sen-Gassel; in 't jaer 1722 was 't voor- werp van zyn penfeel, de Marquis de MoN- teleone, Afgezant by dezen Staet wegens den Koning van Spanje, en zynen Zoon Doft Fransisco; het volgende jaer niet minder vruchtbaer in 't voortbrengen van kunftbe- zigheden, fchilderde hy den Hartog en de Har- toginne Van Richmond, met haere kin- deren, levensgroot en in 't klein ; in 1725 den Graef Van Taroucca, Afgezant van Portugal, nevens zyne Zonen; en in 1726 den Heer Raetpenfionaris Hoornbeek, Twee jaren daerna maelde hy den Grae* Dehn, Gezant van den Hartog van Bruns- wyk', in 1735, den Marquis deSt. Gilles en zyne Gemalinne , beide levensgroot; in 17445 den Graef Van Sinsheim, 's Kei- zers Afgezant _, en deszelfs Gemalinne, n^e' ven^s,

-ocr page 78-



Voul,. ,. "«ESSEN. <Sj ,'", ^ere ^eren, alle ten voer. ^?«s 't voorwerp van ,^5?' » komen genoegd ^der ^Aerde zyn met vol- S^ellJkkig Kunftvll^daen ^geweeft ^van '^s ^Mai ^ee« grootgetal Resenf^0, ^Noch ^heeft ^hy ^van den Ed, Hove _Va^ ^Van ^Steden> ^Rade« genraet, en Predikanten ?^W ^en ^den ^Ho" j^«hunne ge�erde Familie ? ^Hae�> ^ne- >^ Fan^ " "ft f«^G «"�* ^tre"eert,_eni_sXⁿ' °^f ^ ^ ^haer ^P-- ^kel van KunftJ^0or ^ee�en gedurigenfcha- een voordeel, _da ^altoos onledig geweeft; Kunftgenoten niet^"⁸ ^Voor veele myner In 't jaer 1735 wi_erdoL°V^e ^roemen ^vaIt- ^btaten van Hollam* verkor ^unftenaer by de Wchap van 's Graven!* �?*& tot fe ^0uder% ^d- 1^°^^ ^ ^Va» eC;�^delyk gedrag, _en ^ ik hem nog ]_a ^§ewenfchte gezontheit, die Beeltenis, nae_r ?^e,^Jaren ^toewenfche. Z_Ynzich in de ^ _B, ^e^ _geteJfem _? ^ J^

		Nu
	i	Nu
	i

-ocr page 79-



			62 Nederlant se he

		Nu verfchynt een Kunftenaer ten toneele, die (fchoon in geene onzer Nederlantfche Pro- vinci�n geboren ) echter plaets verdient onder de beroemde Kunitenaers van Nederlant. Dien ik in 't oog hebbe, is BALTHAZAR DENNER, geboren te Hamburg op den 15 van flachtmaent des jaersi685, van Jacob Denner en K>- THARINA WlEBE. Zyn Vader is wel 60 jaren Leeraer der Mennoniten geweeft, hebbende derzelver Ge- meente te Altona met leer en leven gefticht» en door zyne Godtvrucht en vredeiieventheit ? Zyne gedachtenifle onfterffelyk gemaekt by zyne Geloofsgenoten. Zyn oudfte Zoon, tanshet voorwerp on- zer penne, had het ongeluk op zyn achtfte jaer eenen zwaren val te doen: waer door hy genootzaekt wiert veel te moeten zitten , ^e11waer uit hy eenen gebrekkelyken gang gelio�' den heeft. Dit gaf hem aenleidinge tot allerlei zitten¹ fpeelwerk: onder anderen tot het natekeneU van Printjes; het geen hy zo geeftig ter uit' voer bracht, dat kundige Luiden zynen der aenzetteden om hem de Schilderkunft ^t& laten leeren; oordeelende dat 'er van hem ^eetl _g0ef

-ocr page 80-



		SELDERS _ENSc �Lrv ^er ^te ^maken was ;a,. , ^ge Natuurdrift door goede tZ ^ J^aer eenen _Le ^§�n' ^en ^hem °P ^ZW elfde ^als "> ^W _te _v^m'^efler bevoegde, _zo _goetj^wys in het teke ^W3S' ^e" ^wiens ^onder- ^Waterverwen hv ^ ^ ^de ^behande,ing der ⁿⁱS^en tufTchentvr!fⁿⁱT^ge ^maenden genoot, ee- op zich zelf l� zyne ieir_en bejf'7⁶⁹⁸ ^zic* andermael het fchlderen _met _oJi �, die hem grootftenaerfli_ghcjf^ⁿ» ^het §^een % m_et _d^ ^deet, met het con;-' ^bedaS^c ^kon worden, ^t0riale als andere _ScS ^Van ^fraeie> ^zo Hif- ^ge troni�n naer ^tl'^m>* ^en ^zelfs �* _ff°^ot genoegen van n * Aderen, ^efheb_bers^g ⁿ°^egen ^Van ^a"e ku_nftknndi ' «enkunftyvj^erd h_y _eenig_2ints _in^ befl_Ult _ve^, door dien zyne Ouders ^was> m den KoophS fⁿ ^§root ^KooP�n ^P^wilden opbrengen,

			oor-

-ocr page 81-



		64 Nederlantsche oordelende, dat hy met den handel meer efl zekerder middelen tot beftaen zou overwin' nen als met de fchilderkiinfl. Hier in zyne Ouders gehoorzamende, b^e' gaf hy zich eenigen tyt by zynen Oom; doch hoe byfter druk hy het daer had met fchryvefl en vry ven, kon hy echter niet nalaten zyn⁶ledige uuren aen het penfeel te befteden, ^e11het fmeulent Kunftvuur zo lang levent te h°^u' den, tot hyin het jaer 1707 gelegenheit kr&� omnaer Berlyn te reizen. Eene fladt, die toeO als een klein Rome in alle Kunften en Weten' fchappen bloeide! en daer de groote Kunft' minnaer , Koning F red e rik, den eerftefi' den fcepter fwaeiende, geene koften a.e^flfpaerde , om veele brave Kunftenaren, °t aenzienlyke Jaerwedden, in zynen dienft ^t6hebben. Hier kon hy gevolglyk zynen b^e' lemmerden Kunltdrift den ruimen teugel vtf' ren, zo in het tekenen op het Akademie a'⁵met het nafchilderen van uitmuntende Kun#' werken, gelyk hy deet; makende door zy" kloek vernuft en brandende Kunftliefde zA ke ongemeene voortgangen , dat hem ^ Liefhebbers van die Kunftqueekende S®$ ' uit eenen mont aenmoedigden, om zich g^a' heel aen de Kunft over te geven; het g^ee!lvan die uitwerking was, dat hy een ^ W

-ocr page 82-



		^Sc�h»brs en Schild... _k^V0°^r ^l'* _VaTrlT^Pt°^ir ^ ^Ko°P^fchap e^enfchte vrtch " ⁼ ^ ^geen ^Van die «root Meefl:_er ■ Seweeft is, dat hy een ^VOeriS ^en na�ul^^0lda». ^die ⁱⁿ het uit-' f ^0ote �Copftukken ^fchilderen van levens- heeft. ^ ^n _2yn _weer^ ^^ _g�had r^^c^s^t_n^ehy ^het ^eerfe - �, ^hy ⁱⁿ ^iatu_Ur f ?■ ^Ini7Q9maei- ^^E^^A�G�--^de" ^Hart0§ C_HRIS- Uoljtem-Gottorf _n_ ' ?^dminiftr_ateur _Tr vertooh, _te _G * ^da ^hy <"«en Kunftenaer ^de hy de gehele _v;_rft",^df^er ^e. Ahilder- ^eu_iteenemwintJn_Ceenft_nk;be. den.S^^dtfeUichXerZ¹ ^e^^t«^H:^t_f^sen"^senrMdi^7_ft Toen C_2ae ^^antziGhdoord^ETER' "«** nader- ■�?». ^Oorlog meefter van #_o/_ ^^ft^*»», wilde zich door veel voorW_e^denemen, dochliec # Deel* ^p J«^e*s overhalen J �m

-ocr page 83-




		Nederlantsche
C6



	de Vorflelyke Familie van het zelve niet te beroven. In 't jaer 1712 tfoudehymet Jongkvrouwe Esther Winter, uit een deftig gedacht gefproten; by deze Vrou heeft hy zes Kindfi' ren geteelt, waer van noch een Zoon ^ twee Dochters in weezen zyn: En zy heefl hem altyt tot eene waerde Echtgenoote & getrouwe gezellinne in alle zyne reizen v&' flrekt. Kort na zyn trouwen fchilderde hy den Koning van Denemarken, F R e d r i k , de* vierden. In het volgende jaer 1713 wierd hy dool de Vorflinnevan Sleeswig, toen Meefteres de* Konings van Denemarken , verzocht te Hufufl te komen, om haer Portret in miniatuur tf fehilderen; het geen hy op verfchillende vrf. zen ter uitvoer bracht, en eenige Heer^ van haer Hof in oliverf maelde; verrichte!¹' de het een en ander met roem en voordek Naeulyks was hy te Hamburg te rug gek^�' men, of hy wierdernftig aengezocht om d^ Vorft Van Mensikof te Wendsbeek ^l>komen afmaelen,- het geen hy zo gelukt volbracht, dat die Vorft hem, uit zyne ei^ hant, 100 ducaeten telde, zo dra de Trofl'' maer gedaen was. Zeker zulke goude God* verheffen den geeft een's Kunftenaers als ^

-ocr page 84-



		_VeQ^S^^UD�RSENScHU_DER_ESS_EN. _6? **�t^X °^m ^naer ^he�toPPuntdervoI~ lh<\* ^tG ^even' den ve_rK ^Ze,Ve ^jaer ^Werd ^Alto� ^ov _de _Zm°* zkhrTn T* ^d°°^r ^ gedrongen wierd " ko f^mbur� �v te zetten: maer ver- ^hevie bf ^na ^het ^Peftvuur in die Stadt °P her i■ . ^tewoeden> ⁿ^ hy zynen intrek jaer * ^by T⁶ °^Uders' ^tot ># volgende ^wanneer die plaegophielt. ^� fpeelre�ft ^ ^hy ^met ^Zy"^e ^Vrouwe ^ee» ⁿⁱge Port ^Amft^erdam>* Schilderde daer ee- !?� «S�T i^vnT,t^ TT"" ^ochtnaerr . , ^?I5 ^deet hy een ^V^es JeZf"' ^k�erende' ^na ^n verblyf r_Ug j ^LJCen > over zee naer Hamburg te 'CJS ^ ^d»_f^Ko�g � v_etl a u ^�t ^2lch naer Hufum te bege- ^inti^ir^⁶ ^MaJ^efte^ Afbeekfel wel ^Srlei^^lld�rde- DeKoningzatvooral- H_en ²°^Ved ^geduJt' ^deSchilderkonwen- ¹ykfte^,_t^en ^V�rZ° ^�m °^P ^het allervriende- naer _t0^/%^^te komen, daer hy zich ^genoegen?^af' ^en ⁱⁿ ^wintermaent, tot groot fyzo vee] °^ningS' ^aen^^uam> ^Hier vond ^en ^Ryk_sg^e ^� ^{�>0rtret:te}n der eerfte Hovelingen ^ne ^vrou_We°^0�en ^tefcmlderenJ ^dat hy met zy- ^Was> Wel tie ^ ^hem ⁱⁿ '^C ^voorJ^aer g^evolgt ^en «laenden aldaer vertoefde, eer

			E 2 _a]

-ocr page 85-





		68 Nederlantsche ■ al zyn aengenomen werk voltooit was; dae^fhy eene ftyve goutbeurs en veele beleefthe- den voor genoot, ook ernftig wierd aenge' zocht, om, op goede voorwaerden, daer �^eblyven wonen; het geen hy beleeft van de hant wees, met voorwentfel, dat hy zo ve% van zyne Ouders niet kon afzyn; die ondef' tuffen weer te Altona woonden. In den jare 1720 verzocht hem de regee' rende Hartogin van WolfenbutteI) aen haer Hof, des begaf hy zich naer tfol' fenbuttel, en fchilderde die Vorflin verfchei' de maelen. Van daer vertrok hy naer Han<>' ver; daer veele EngelfcheLords en Lady's"³voorwerpen van zyn ongemeen uitvoert Kunflpenfeel waeren', met niet minder roer" en voordeel, als aen andere Hoven van Europa ook werd hy met alle vriendelykheit aeng^e' maent om in Engelant over te komen ; h^e; geen hy in het volgende jaer 1721 met Vr⁰¹¹en Kinderen ondernam, met zich nemende fr^efAfbeeltfel van een oude Vrouwenhooft, h^etzo uitvoerig en natuurlyk gefchildert, dat el»] die het zag, in verwonderinge verrukt wie¹* over 's Mans onnavolgbaer Kunft vermogen* en belyden moeit nooit iets diergelyks te h<&' ben gezien. Eer hy naer Londen overfl^' was hy eenigen tyt te Rotterdam t'huis, by ^

-ocr page 86-



		EngelTch V ^iREssen. 69 ^hebbers en K, I ^ ^^ ^~ ^den Ridder ^na�rS' °^nd�r ^anderen ^a^n ^Werp, en ?« ^{FenixfchiIder} ^V** AN DER Heer Fli_n /^ §^root:en Kunftkenner den ^Sa ^van uitvoer" t^e-^beide S^etuig^den ^de ^weer' ^Ter^yl het ⁿ°^0k ^gezicn ^te ^hebben- ^tw^e KeurmeeSe^^Ui^ten '^Wyffd ^is' ^dat ^deZ� lers te achten zyn en°_d^nfeilbaere oordeelvel- naers in tegendeel'met een^�t^ ^Kunfle" ^ach^ge van onzen Kunfthelt SeS^ ^klein- ^Se��^^D,^ENNER Geeuwt: heb ik % te ₀^^h�ltaen§^ehae^ om onpai- ^Zake � en voST T ^d� ^Waerheit ^dervooroordeel te _onth� ^^ ^Van ^hllnhet rechte denkbeel> ^want ^niemant kan ^Wat y belang ik kT Z^⁶¹¹ ^hebben- verheft a' '" ^edelmoedig _en in deun, ^ ;r ^ ^no�lC ^de ^weerga van behan- ^DER maekt°^rS f⁶"' ^KaREL ^van Man- ?^Avi^ci L ^tlevenvanL_EoNAR_Dodoordien K^⁵ ^Van ^een ^Vr°uwenhooft, Mona L_12A e ^ gefch�dert naer eenen fiewerlcc had, totnT^ �ⁿ ^hy ^al ^vier ^jaren**■ noch op yer na niet ^E3 vol»

-ocr page 87-



		Nederlant s c he
	"70


voltooit was. Hy voegt 'er by, dat m�ⁿniets in 't leven zag, of het vertoonde zich in dit Afbeekfel ; zynde zo natuurlyk , dat zich de oogen in het hooft fcheenen te t>e* weegen, en alles zo fchoon en krachtig van coleur, zonder de minfte ftyvigheit, dat h^eCde aenfchouwers verrukte: by dit wonder- ftuk zou men dat van Denner het na�# kunnen gelyken. Dit Eunfttafereel maekt^ein Londen zo veel geruchts, dat 'er naeulyk^sEdelen en Ryken van beide fexen waeren» die dit hooft niet quamen zien. Voor h^etzelve wierden 500 Guinea's geboden; dod¹hy wees dit ryke bod van de hant. Echte¹maekte hy zich door dit middel alom bekent? en kreeg veele Hartogen, Graven en and<?' re Ryksgrooten, nevens hunne Gemalinnen » te portretteeren, dus hy ten zynen opzicht²het volgende vaersje bewaerheit vond. Die _f op 't geleide van Min erf, Ver van zyn Vaders huis en erf, In vreemde Landen proeven van Verheven Maelkunfi brengen kan, Is welkom, en word om zyn Kunfi Het voorwerp,dra van ieders gunji; Terwyl de Faem, door 't bochtig gout Van boer Trompet, zyn Lof ontvout. W�

-ocr page 88-



		Schild_Ers en Schilderessen. 71 tyt dL^Z°^nd ^het ^gemdde ^Kun^k eenigen ^arel, den zesden, _Zo wel geviel dat fomme van c«., ��, ,' ^bedraS^ende ^ee^elieteevpn '⁵ ^Holkmf^che* guldens, voor Kunl ' ⁶ⁿ ^m ^hec ^eerft zo tachtig op dit fleu^°_e^nder ^Ver^Sertwas_} dathyhet gezonden^" ^^ ^daerhe� ⁱⁿ ^was ^over" ²yn bvzvn i-^m ^Zyn ^Zak ^droeS' ^en ^nie� als in ^n het S^f� ^penen» °°^k ^h^d ^den ^B^nger g-g Koppen van hem � �� te bezit vL u ^FVILLE ^wel ^het ^h^'* d_Pr � � ^hoofc ^en handen ook won- uxtvoeng _gef_childert _zyn. ^ ~ ^ ftuk met m vergelyking by het bovengc- _le ^d�* menkan hier van niet oordL ^rge^ �ⁿ ^deze JJcken tegen malkaar ^beide gezL '^en ^mmflen' ^beft ^e» allerbeft, ^^erf ^het gelu?^ ^gdyk ^ik ^te ^Londen ^dik' doen. " ^heb gehad" van te kunnen ■k'tjaer 172* j ^den Zomer, terw_v?_r^hy' ⁱⁿ '^� ^mIdden ^van J" ^on^_?? _zyn altyt bezig ^E 4 Kunft-

-ocr page 89-



		yz Nederlantsche Kunftpenfeel de meefte ruft gaf, te fche^e? een reisje naer Hamburg met Vrou en Kin"^e' ren , ter bezoekinge van zyne Ouders ^el1goede Vrienden; het geen gelukkig uitvis'' Naeulyks had hy te Hamburg voet -aen lan» of de Keizerlyke Afgezant, Graef Van Sta»' renberg , quam hem zien, en uit laft van zf ne Keizerlyke Majeftek verzoeken, om, t° een weerga van het kunftig Vrouwenhooft' een Manshooft te fchilderen ; het geen W aennam. Ondertuflchen fchilderde hy , g^edurende zyn verblyf te Hamburg,* eenige P^o1" tretten, en vertrok weder te fcheep naer 1$ den met zvne Familie; doch de terugreize h^ef zo gelukkig niet af als devQorgaende: want W wierd belopen yan eenen geweldigen ftortf¹' waer door het weinig fcheelde , of hy z°^amet de zynen naer de eeuwigheit gereift h^' ben; en quam, ha 't uitflaen van veel ong^s' mak en gevaer, noch behouden in Lon^ⁿ' Lang heeft hy gefukkelt, eer hy van de o^' 3en, door die veege reize veroorzaekt, v° komen herftelt was. Toen ik in't jaer 1727 my te Londen p^e' vond, heb ik veel beleeftheit van hem ^ezyne getrouwe wederhelft genoten; ook ^ hy' heel genegen om zyne Kunftmedebroed^ dknft te doen, zelfs in zo verre, dat hy ^

-ocr page 90-



		Schilders en Schilt.» K- � ^C3CHILDERESSEN. ₇5 ^igwasomietwesvanhunneir n. , ^Pen' ^ geen _lk ten _mynto_pZfcT: * ^ nevjiende]_ykeenedelnUf;t^ee^0P;^e" bonden heb. ° ^yze onder- Na deze terugreis uvi . al weer even / 1 ^d ^hy ^het ⁱⁿ �«««» maelde hier VtM "f Pf^retfchild-en■ en gemeltis 7 ^ ^hooft' ^Waer ^van ^bovenhet _aPn i t° ^hec ^volt°oit was, gaf hy _vet aen den Ke_1Zerl_yken _Refident ^ ^J ^als % voo^Mr'heTv^een�elI^keZ°^mmeOVer' had. Het w_as^hlI^r^^nhooft ^trokken komen genoegt r^m"^ment ^en tot vol- Toen ik in V, a ⁿ ^KeiZ�r S^efchi^rt. t � ^lk> ^m ^c ^la«ft van 't iaer 1727 mer ven- ^f⁸ .^WaS ^lan§ ^raeer ^ifl ^ te _bi_y. fteenknl 7 °^ndervond> dat de damp der _he.^e»kolen nadeelig was aen zyne gezont- ^ ook verliet hy Engelant* in het volgen- tert_adt^r' ^en ^zette ^zich ^�der in zyne Geboor- ftonts ^^r ^neer' ^daer ^hy als te voren aen- !729wer^ ^Kunftminnaers vond: want in ^hy verfcheii^�aerfi/aB^CTiar^ genodigt; daer ^t0§s en der v�^Qhn ^de Afbeeltfels des Har- vertrok hy n_aerS^ne ^fchiWerde. Van daer Van Polen afmaelde ' ^daer ^hv ^den Koning ' ^ twee kunftig gefchi�- ^E 5 der-

-ocr page 91-



		74 Nederiantsche derde Kopftukken aen zyne Majefteit verkop voor 500 dukaeten, Onvermoeit zynde ^llJhet reizen , deet hy met zyne Vrouwe ^eI�outfte Dochter een fpeelreisje naer Amfi^c)' dam, en keerde, na een ront jaer vertoevend vandaerweer terug naer Hamburg, met om in vervolg van tyt die machtige Ko^P fladt tot zyne vafte woonplaets te verki⁶' zen. In 1734 fchilderde hy ChristiaE^' den ze/den, Koning van Denemarken; die zi^ctltoen te Altona bevond. In 't zelve jaer de^�lhy een reize naer Brunswyk; daer de Hart°# Luden Rudolf hem een ftuk verzot te fchilderen voor de Gaendery van Zaltsda^¹dat hy , zo dra het voltooit was, derwae^rtSzond , ten uiterfte voldeet en we] bettf'¹wierd; doch die Vorft heeft zich niet laⁿ# met het zelve mogen verluftigen , alzo W kort daer na ftierf. In 1735 werd onze beroemde Kunften^' verzocht te Neujladt te komen; zyne Vrou^ en Zoon waeren mede van die reize. J�i^�maelde hy den Hartog Christiaen L�"' wig, Adminiftrateur van Meklenburg, nev^ de ganfche Vorftelyke Familie , verfche^ maelen. Zyn Zoon, toen noch pas 13 j&^eout, fpeelde daer voor het Doorluchtig �^e' zelfchap op de Viool verfcheide Solo's, ^tot

-ocr page 92-



		^ScHilders en 9rnntir, ^tN SCHILDERESSEN. 7C *r;:�t^§n^toehoorders->«�** <k Vorftli I ^Zl ^Weer ^Mei" ^^ om ^an_t a_l ^FamiHe ^ ^Hart°S ^F^r- ^Va%fteld^BH^ECHT ^tC ^fchilderen' ^maer ^de ^ftemael ₇ ^�' ^dat ^die ^Vorft voor de eer- ^pen ro_UWe^U ^2ltten.' ^wierd een dag van die- ^hem fchielvl ^Vermits ^de alvernielende Doot ^Vanhet_eanfi^WeJ^ru_r^kte; ^totgroote droefheit ^Doch dit _verHe ^DVan ^onzen Kunftenaer. ^Wel haeft verio^r^u⁶¹¹ ^Zynen °P^zichte> dere Vorfteil_e pel?" ^het ^afmaele» van an- Charlotta 7�a , ? ^CeireSoFHU dende ~! ^Majefteit ^zich ^dae' ook bevin- «loeten/ ^V�rmitS ⁰ⁿP^as!y^khe" eenigen tyt aenleSf ^V�rtoeven' ^had ^Den^ hier door StaetK T'^0m ^m ^dkn ^tuffchentytal de ho^e dat kZf y°^em ^voor y«^ Kunftpenfeel een _g^y_oe°_t^P.f^u-^a^_ZOchtwierd, L,_o; gaen; _hef^erS^elt' ^naer %>«** mede te ^vriendelyk ^ ^hy ^ais ^te ^voren ^beleeft � J^aren te voren^⁶' ^V�rmks ^hy ^reets ^tweehad; daer hy � ^Amfi^erdam een-huis gehuurt toe begaf, met^ °°^k ⁱⁿ ^dit ^zelv"^e J^aer ^naer" veel Portretten S^ f^nfche Huisgezin , en ^cn Mildert heeft. Het fchync

-ocr page 93-



		76 Nederlantsche my toe, dat onze Denner wel eens gene' gen was van plaets te veranderen: want, ^ drie en een half jaren verblyfs, verliet hy Amfierdam, en vertrok weer naer Hamburg \ daer hy op verzoek van zyne ouders bleef»¹tot dat hy kort daerna door den Hartog va� Holflein, tans Grootvorffc van Ruslant, vet' zocht werd te Kiel te komen, alwaer hy die!¹Vorft tweemael, levensgroot ten voeten uit» heeft gefchiidert. Na deze Origineelen zyfl verfcheide Copyen gemaekt, en naer alle Ho' ven van Europe verzonden; inzonderheit nae* 't Hof te Petersburg. In 1741 werd hy & Pioen genodigt; daer hy op verfcheide wyze� den Hartog en defzelfs Vorflelyke Familie af' maelde. Al deze doorluchtige KunlTwerkeU maekten Denner door heel Europe zo vermaertj dat de Keizerin van Ruslant hem in 1742 ad¹haer Hof nodigde, om haere Keizerlyke Ma' jefteitte portretteeren, levensgrootte ten voe' ten uit; hem daer voor aenbiedende 1000 du' caeten, de reisko�en heen en weer vry, & zoveel gemakkelykheit, als op zulk eengroot reize mogelyk was toe te laten brengen; daer' enboven gedurende zyn verblyf te Petersburg de vry e verteering van alles, nevens volko' komen vryheit om te gaen en te komen n&^eizyn welgevallen; met een woort, alle a^en'

-ocr page 94-



		^Schild_ERsenSchi dingen, die te wenfchenzvn'⁷⁷ ^g _zwarighek ₀:~_LT^ynA,^doch ^hoe ^ee« reisje maekte, gelvlc t! ?! ^A* ^Van^wyft, kon hyto dfzen "^y ^^1 *> en _quam die hem t "^^ ^de ^Mche* Keizere ^ZWaer ^V°°^r' ^dat ^h? <%en bedankte ?T *** ^ "" "*- J«u ontwyffelbaer r°°ⁿ ^deZe ^onderneminS ^ben> om ir, " ^We§ S^ebaent ^zou ^heb- ^Uk%kt dar⁶" ^{Chatrykteworden:} ^waer ongemakken der2 T ' ^g�Vaeren ^de _feeiPen^_r oeffeninge van zyn vleient Pen- wederom �§^ende ^jaer ^verf<«e hem al den Opvolg^ ,^kunfl^bezig^heden , vermits toen te Hamburg_h f" f^W^ Troon zich van onzen KunftheTl' ^en ^zkh ^aen '^� ^huis°P verfchillende '^"t voor zyn vertrek, ^mael^n en mr rvrtV!- ^levens§root liet af- eenaen' _n ^t0t^^tkortlng geftreelc wierd met tuigend ^^C°^nCert^ftemmen en _fpS deren wo_nd _r ^E^\^RZ°^Welals ^zyneKin- ^In i?4₄qu_a^Welmbedreven^s. f^a%^, en de^f ^Kemvo& van /f_eM/_e« te ^kornen zien � die � ^de ^eer ^zy^ne ^Kunft ^te ^door onzen KunfiJT²⁰ ^behaeg^de, dathy zich ^enaer op verfcheide manie-

			ren,

-ocr page 95-



		^g Nederlantsche ren, zo levensgroot als in 't klein, liet afm^ len, van zyn Kunftpenfeel ten hoogften w daen was, en het zelve rykelyk beloonde. Het jaer 1747 gaf al mede geen klein vo$ fel aen 't penfeel, nadien den Hartog v^ Pioen, te Hamburg zynde, zich, onder b^lgehoor van een aengenaem Muzyk, ten W ze van onzen Denner liet fchilderen. 1$ ker dit was een recht Vorflelyk uitgedacli¹middel, om zulke Doorluchtige Perfonen, $ anderzints niet genegen zyn zo lang flil $ zitten, op eene aengenaeme wyze den tf kort te doen vallen. In dit zelve jaer vertrok hy naer Brunsixf'¹daer hy de Hartoginne weduwe van den H^ tog AugustWilhelm VECHELopdf' verfchiilende wyzen tot de kni�n, en twef mael in borftftukken, portretteerde, tot w genoegen van die Vorflin. Noch fchilder^ hy daer ter plaetze het Afbeeltfel der reg^ rende Hartoginne van Wolfenbutte" en is, van dien tyt tot heden toe, aldaer g, durig bezig geweeft met het afmaelen veel^ Heeren en Dames van dat Doorluchtig H° nevens eene menigte Perfonen der aenzi^eJllykfte Geflachten; daerenboven is hy hier ^iCplaetfe by den regerenden Hartog en zyn g^eheele Hofgezin zo wel gezien, dat hy vo°^r

-ocr page 96-



		^Sc»ii«de_Rs _EN _SeHi_L1>BR^nemens i_s ;_n .,. ^fiREssE_Na ₇₉ ^2yn hu_isLud_en^^tnaer^^^ ^ke«en, het er-na ^uden ^daer op te breken en Snwjwyjfc _ned booten, zich metter woon te ^Het * onno2 h^6tten' ^Voe§en denaemen ^m '^� ^by^zonder ^bY ^teP^erfonen, door ^Van ^laS^er Staets-en Stants- �*�� wantdemenL^8ade,00S ^penfeel ^af§e" "*, onder we k ^ ^V°^rilen ^en ^Vor- ^ten' hebben _0vZl a ^K°ⁿ^^m ^ukm�'* ^toteene_grooteru^dige _ftoffe uitgelevert ^e in onze kleine Sch�tdertCX^ ^tot °ch ^bben, ook 7vn ,f ^fbhouburS ontmoet ^^kJLZ ^wT^ga^Schilders>* Vermogen be_�aeT ^eenong^emeen ^!ende Kunftfortuin a ^ ' ^dat ^de ^We^- ^2elfsnat_P f dingen i_s _hen _van beurt " ,°^Pen; ^§dyk °^nzen ^Schilder is te <;Trr^hetseer^ywenf^n ^dere^ 12T ^^ ^Vr°^UWe ^e* » �ag, gei_y^C_k^^anS^e f^et dezelve glorie volgen geeft. ^net volgende vaersje te kennen f^mGlorikroon,_die* Verdient de Dui_tfch"°^w ^Van glans verdooft, ^D�e > oog van Hollan^?^^ ^D e n n e r : ^tS ^kerigjlen Kunjlkenner,*

-ocr page 97-



			$0 Nederlantschr

		En Schilderhe�t, met zyn gefchild�rt Hooft , Voldeet, en, in venukkinge opgetogen, Voor 't zelve veel gekroonde Hoofden hielt: Van men het, als met geeft en fpraek bezielt, Is aengezien, en tegen gout gewogen. Laet blinde waen, door eige min verleid, Hier, met een gryns van afgunft, tegen wceW? Wy houden 't met het algemeen gevoelen Der Vorflen, fchier van heel de Chriflenheit. Zomoet 's Mans hoge k�njlroem, dat 's myn hofi� Steets blyven bleele Nyt en Tyt teflerk. Zyn Kunjiwerk, zyn natuurlyk Toverwerk, Zy eeuwig de verwond'ring van Europe. Dus omftandig heeft deze Kunflenaer &1 zynen levensloop toegezonden; daer by vo^e' gende, dat hy noch in de kracht van z)^ kunil en leven was; gefchreven uit BrunsW den izj-vanlouwmaent, weinig denkende, & zyne levensrol zo na op 't einde liep, wa° hy is al ten grave gedaelt, op den 14 1$ grasmaent in dat zelve jaer, te Hamburg, v als, hy bezig was zich gereet te maken <$ naer Brunswyk te vertrekken, rukte de V°°: . hem weg naer de eeuwigheit. Had onze K^ tenaer zo bequaem in 't tekenen en fchik^ zyner klederen geweeil, als hy in 't vo\$ der wezens was, hy zou zo veel tegenip^r

-ocr page 98-



°ntmoet hebh_Pn . a-Ju u- ^genoten niet ^§in§en I � ' ^dl� ^hem ^hler ⁱⁿ te boven als of aj °^P ^�ene ^wy^ze ^va" hem fpraken noeme_n; S^T ^deet> ^niet waerdig was te ^m°et heb* l ^lk?ens zo een betweeter ont- ^Voorqua_m � _!f ^alles veroordeelde wat hem ^�ien gezien te hJki?⁰" ^een ^der ""^"gte ^deraIsdendap^: , ⁿ'nt d'eenvari d'an- ^Maer dat belet n "^ ^Verfcheelc- ^ttanief dingen _PPd \^dat ^h? ⁱⁿ ^die ^tte ** vaf^frh^f^' ^daer * "ooit ^n coleur abSSr^!» » verandering nieeanderp a- ' ^ook ^Wci e_e- ^^^MlUet,^d00rWerkt'^ech^ ^betrof. ie t! ^Wf^erCn- ^Want wat een Hooft ^delen; ikhebW^ °^P ^a"^erlei ^Wv2en beton- de Vrou/1?" "f ""' van hem ' ^vn Rbmbr^VI⁰;^ ^hy ⁱⁿ ^de ^manier ^hetzeI^^rSt^r?^ad:ZOdat' ?°^r ^uaengezienheht ,^hant ^Za^' ^daer klaS^en, dar # ft ⁿ' ^Maer ^ is te be- kander^^^^/n Liefhebbers ml ^te geven _op y, ^Meefter ^vallen, zonder acht ^an ^h«nne werken^ ^g°^Ct ^ P^ry^zenswaerdig ^ten naenfte _wil _fif^1S; want als men alles ten °^f ^daer zal _hier _Qf^e_dⁿjn fchei�n, i_s 'er geen,

	«� #�<?/.	■ om
		■ om

-ocr page 99-



			3s Nederlantsche om op te vitten. Hoewel ik deze wy ze van do^�ganfch niet kan pryzen, want is een Kunft naer min bedreven in eenig deel der ku^ ' hy kan in een ander gedeelte uitmunte¹' want de volmaekheit moet noch gevon^ worden. Hy was waerlyk fober in 't tekent zyner beelden en plooien, en 't fchikken "^eklederen, om die rede liet hy die veel &°°* andere fchilderen, en op 't laetft door ift Dochter, die geen onverdienftige Schilder^, in miniature Portretten is. Zyn Afbeeltf^' te zien in de Plaet B, gevolgt naer een K°P ftuk, dat de kunftige Beelthouwer XavS* naer zyn weezen geboetfeert heeft.

		HENDRIK HULST,geboren te in den jare 1685 , heeft den Hiftorifch�^ Matheus TERWESTENtotzynenLeerm^e�. ter gehad. Hy was een jongman van v^egeeft en bequaemheit; daer by gevolg ^ goets van te wachten ftont, had hy zyn K«^ met yver voortgezet. Ik hebbe veele jaren met hem op het �* kademie getekent, en kan dus by onder^¹ding zeggen, dat hy toen, voor zyne jar^j' fraeie blyken van vordering gaf. Nevens ° Schilderkunfl was de Dichtkunft, haere °' , Ie zufter, het voorwerp zyner liefde; des*

-ocr page 100-



		^Va^en te maken; waer ITu °°ⁿ ^van^happen van ong l_u�� ^hy ⁱⁿ ^a"^e §- **� Doch hier I!^gden ^aenS^enae ^ftaen't ge _e fch ^^ ^hy °°^k ^Z0 ^ver' * <* geit _met f ^P' ^en ^Verfpilde ^zo ^veeI'^C ^tft ztTr _t ^ ^aerc%^heden₅ dat hy op ^hebbe» > zo h,u^g* ^Verkeert ^zou gemaekt gereikt: ^_h^Y T** ^g�en ^huIP^e ^was te ^fP^eelen₅ J^J"* ^fraei % & Jonker wift '-Wonk/a^^X^nanietalgoutwat ^l0Per, die overal L gaft^inT 7** W om noodde; het _eJn 1 ^§' f° ^nook ^Weer- ^Vol^de (^�^®?^ gaf tot de de fixuf va^ JS^la_k^S_r; ^Een!gejonge JuiFershier de, dat onze fo^JZ' >**** ^z^ ek had, fielden ₀n ^ ^geringen ⁱⁿ" vooromhemt'hultebr⁶¹¹ ?** ^aV°^nt in ''berin in � ?^ngen; ^dltbracht hem ^de' & T^t�ti ^doch ^zien- ^Was «i h e⁵, 7 kluchten, geen kans ^echter _n- ^Van ^dltVoornernenaf te houden, heit van z_yn ff"* ^zy^nde °m haer de naekt- dacht hy de vS\| ^klllls ^te °ntdekke_n, be- fneegv_ern�ft:te^nd k _%eep ^ ^ zelfchap tot heel bui_ten ' ^Y ^gdeidde ^het ge- eigens den %_W3,^ⁿ'^cZieken,enver- F l ⁸ ^wi!lende op- flaen,

-ocr page 101-



		184 Ne�erlantsche flaen, begon ieder te vragen: Hoe MynU^lf' waer naer toe? daer hy op aentwoorde: f>^aDelft, Mejuffers, daer woon ik;* het geen h^ deet befluiten om eensklaps te rug te keer^⁰' geen lufl hebbende om in den laeten avont d¹ *AC'* wandeling te doen. Met het fluiten van ^a zen vreemden toon, wift onze Goutvink z^jC buiten 't warnet van deze vriendelyke V0°^f' (telling te draeien, zonder eenen veer uit ^ ftaert van zyn fatzoen te verliezen; waer ^�l men ziet, dat hetfpreekwoort: gaeuwe ge^r reiden zich overal door, dikwyls door de ° dervinding bewaerheit word. *At'* Doch hoe kunftig hy de aenvallen van ° ^ ze ongenoodde Gallen wift aftekeeren, e^^e wel maektehy met die manier van leven &^� geks te zoek, als zyn beurs lyden kon, zo $ dezelve, op de minfte aenftoot, gevaer ^ fchipbreuk te lyden; maer daer quam een ° verwacht ontzet. De vermaerde Geneest _fc Helvetius, op een toevalligewyze (&^e\ in 't Leven van Theodoor Netscher g^¹ _t is,) den grontflag van zyn geluk in Parys g&® hebbende, en toen Lyfarts van Louis», veertienden, qmm in'tjaer 1711 den Haeg^�e' bezoeken; onze Schilder dit hoorende, *& a zich aenftonts by hem bekent, in zo ver; Helvetius zich van hem liet fchild^,,

-ocr page 102-



		*^SCH1L^»WSCHII»B».�. fc** ^7na^nar^0eSe� "Ir¹^; °°^k ^ ^t por- lende! ' ^yd�rS ^Wft ^h5" ^d°or zyne 1W ^Jende tong en wellevent _P»Ar* � � \ genaem te _maken d^H ^g' ^Zlch ^Z0 ^~ 3enboodop_Zv]1PL. ^Helveti�s ^hemmen � _WL ^Y ^e ^koften ^m^ naer Pary, te nee- herwas J .^ °^nzen ^Hulst aenflonts °P '^� gyp�n t^^ ^dat ^z?ⁿ ^zinke"d fonds gegeven had^'i ^ ^dat' ^Z° ^dra ^dit ^den S^eeft bevi7t zouden 1 bh^yeⁿn ^aerdigheden ^hem "iet ^gezien ^lorden ^^ ^m�t ^de« ^ek nas^DeL^V \|^rT^k ^% ^m�t ^Zynen ^nie� Mece- van d ^ °^P ^rds ^het g^eI"^k de Meeftere* «* _Wa " T* ^Van *« ^portrettee- ^hyonznlL^ndleV°^rftzovold-nwas,da_Ccenerv^lT gelukzoeker , behalve Hoffcntf ^y ^Ver�^eldinS' ook aenbood zyn he t fttbS f'" ^W°^rden: ^ � zen� ^ ff?/ ^Zyne ^S^omene rei- by dezen ?' ^V°°"^S " ^bericht> dathy ^w°ont heeft* � ^Me°^enaS ^V�ele jaren inge- i?2o eene rnf ^den ^Miehandel van 't jaer ^lyk> orahefveS "^b"^& ^gefP^eek' ^en ^ei"^de" ^Ioofis verandert ^ ^Vaneen ^Ampt> ^vanS^e' ^belydeni_s van do�t ? �^y ^t0t ^heeden ^toe ^nodl dn�°et,enby_Veeleluidenvanden ^F 3 eer-

-ocr page 103-



		80 Nederlantsche eerften rang te Parys geacht en gezien Hy zou een der befte Leerlingen van T^� * westen geweeft zyn, had hem de K^�l1rechten ernft geweeft, ook was hy een p° gunfteling van zynen Meefter , en ging $� meenzaem met hem om ; het geen afl" vlak ftrydig was met de gewoonte van ^ Schilderbaes: want het is allen niet eigen, zulk eene ontzagchelyke ft^ fie onder zyne Leerlingen te houden, Ter westen zich altyt heeft aengemaw' Doch Hulst is aen de gunft van zy^ Meefter en verdere goede vrienden, zyn vertrek, weinig gedachtig gevee^el ' niet denkende als aen de prefent zyH"^e' en zich te vermaken in al de aenlokkely¹' heden van Parys; niettegenftaende hy \ zyne oude bekenden noch al eens aengem^3�wierd, om eens een lettertje van hem te & gen ontfangen, maer 't was alles vruchtel°^�Doch laet ons hem daer laten, en ofl²Schouburg verlieren met een Schilderp^e)' naedje van meer belang en aenzien: nam^elyk' met den braven Kunftenaer JAQUES DE ROORE, wiensb^ nis zich in de Plaet B vertoont, gevolgt^fl ^ zyn Portret, door Balthazar DeN¹* ,,,

-ocr page 104-



		Schilders en Srntrn** g^hildert; hy was geboren te Am, f *** van hooimaent des erf ^7°" Grootvader.vanMoederszydeD^⁸':^¹¹ Haege , was een jroet <t�u -i f ' ^DER » in de a! ^�°^etSchl]der; daerteA^. vangez'nf^^^^Kerk.nochblyken fenmeer ^;^enW0rden'-0Pandere_Plaet- HaeoT r°\^WaerenCA_R0LUS VAN DER ^Z°on,brave^ys J?^0eders ^Broeder, en defzelfs dat onze d_er ^Dusis het niet vreemt, ^van jongs _af _h ,* ^ins§^eJy^ks de Kunft verplicLr_om^M^enⁿ ^Vriende* ^eindel?^khem aen de Ku^^?�* aderen, en ebde werd hy_e?_rftt^r^en:tendien Bosch om te^eeren^^^r^13 natw_PQ- i ^eKenen» en van daer _tienJ jaren onderwys, q_uamhyop _zyn j� ^der VaT ^ ^den ^verraaerden Patroonfchil- twee jaerea₁^H°°^R' ^die ^hem > ^na ^fchaers ^wierd; ook_qvZ^ens' ^door ^de ^doot benyt ^dus ^rekte hy o^/^ ^M°^eder ^te ^fterven' ^ett §e ^V°ogden, die h" "* ^bedWan§ ^Van ^koppi* » dwarsbQomden^KaT 5 T^" ^UCIls beiteliende hem te-

			F 4, gen

-ocr page 105-



		88 Nederlantsche gen wil en dank by een Zilverfmit en Kunft' dryver. Doch met onwillige honden is quaet h�' zen vangen , zegt het fpreekwoort, en wierd door 't gedrag van onzen J a ojj e s zo nadruk' kelyk beveiligt, dat zyne voogden Van zelfl verplicht wierden om zyne neiging haereij vryen loop te geven. Des werd hy, doof toedoen van Abraham Genoels en air dere, de beftiering van den braven Kunft' fchilder Opstal toevertrout; by wien hy in 't kort zo wel toenam , dat hy zyne¹Meeiler , eenen St. Christoffel, hael- over van Rubbens, voor den Koning val Vrankryk te copi�eren krygende, voor 't groot- fle gedeelte die Copy hielp affchilderen: daeT Opstal wonder wel by gedient, en DeRoO' RE niet minder me in zyn fchik was; ma- kende zich met het copi�eren van diergelyk^eMeefterftukken in twee jaren tyts zo bequaem» dat hy zynen Meefter verliet, om vervolgd de leiding van zyne eige Kunftleflen te ba^eCte nemen, en zich naer 't leven te oeffene⁰' Des begaf hy zich tot het fchilderen v⁰Kabinetftukjes in de manier van Orly,* oo^ wel in die van T e n i e r s , en vond voor b^el' de aenftonts zyne begunftigers, die hem de^zeeerfte vruchten van zyn Kunflpenfeel rykely* betaelden: inzonderheit kreeg hy voor die u*

-ocr page 106-



		^ScHlLDEs_{ENScHlLI)EREss} ^den ^ant van T ^voor V " ^ENl^s, wel tot ₃ooguIdens laers. n' ^ ^ ^ZdfS ^Van ^de ^K^hande- > in Sr. i ?c^U_A _s^I9_G^d!,J^aer ^deet ^hT ^ne intre- daer veel kunflwerk 1^ f^twerP^m>* ^en ^kreeS ^den jongen Van W^�" f°= e_en Reisgenoot, diehem v ' * ^ ^We§ ift _en7r^S ^^ ^en ^geV0lS^eIy^k * ^reistochtbele7 K^k ^kundi§^was: �v dezen ^n rekeni_ng^e_Van^m/^yn ^V°°^gt'^willende ^hem% buiten ^r^.f* >«; waer door §°et te maken , °^m ^de ^reiskoflen ^ gS^^r¹ ^moeft^ ^noch berouc heeft. '^Ieft ^Van ^ leven zyn^l?¹" ^h7 ²⁵/^ren °^Ut ^Was' ^had hy met bukken ²⁶r\ ^W ^JAN �^N °^PSTAL ^veele In 't iaer ^hlIderen' ^die verzonden wierden. ^mer vanh^7lq ^maektChy ^ ^de ^Tref�rieka- ^Zolderfbu_k^et ^btadthuis te Antwerpen* een groot ^Zolderftu_kL^ⁿ ^m '^� ^volS^ende jaer noch drie ^te �uoen op _d'_e S 'ⁿ ^Re(lers ^als Kamers, en . ^wyders heeft h ^Jes gefchildert P *** ^meni§^te Kabinetftuk- ^trokken wierden "* ^Duitslam ^en ^Brabmt S^e' ^F* In

-ocr page 107-



		po Nederlantsche In 't jaer 1720 verzocht hem de H&* Zweerts om te Amfierdam te komen; ^l0welk verzoek hy bewilligde, en voordien He^ereen Plafond en Kamer in 't ront fchilderde; on- dertuflchen maekte hy voor den Heere PicK" vat te Rotterdam eenige getekende ordonnafl' tien voor een Kamer in 't ront, verbeeldend^ de geboorte, opvoeding, trou, triomph e° doot van Bacch�s, nevens eenige ZinO^e' beelden; welke Kamer hy naderhanr ook g^e' fchildert heeft; doch terwyl hy met dit wer» bezig was, kreeg hy tyding van de doot iT ner Vrouwe ; des vertrok hy aenftonts na# Antwerpen om het lyk ter aerde te beftellefl '■> verkopende met een al zyn goet om zi^¹metter woon te Amfierdam neder te zetten' daer hy fpoedig te rug quam en het gemeld⁵Kunftwerk voltooide. Maer de Fortuin mo& hem hier op den duur niet gunftig zyn g^e' weeft, vermits hy 'er niet langer als een ja^ bleef, vervolgens een jaer te Rotterdam v&' toefde, en van daer zich in 't jaer 1722 na^efden Haeg begaf; daer hy bekent wiert den Timmerman Dirk Sprinkhuize¹⁰van wien hy veel dienfl en vrientfehap g^e' noot. Het eerfte werk, dat hem hier aen d^ehant quam , was een Zolderftuk voor && JSunftlievenden Heer Advokaet Tieren⁵'

-ocr page 108-



	^ScHilder_s _EN schilderessen. 91 W ^�rk0Cht ^hy ^eeni§^e ^Kabinetftukjes, en �_e! ^V°°^r ^den ^Heer Abraham p₀₀t te «en, alsmede voor den Heer Mu_SKET- ^de eXLeftT * '^C ^ ^te ^fthilderen- ^Introuwen R j ⁷ ^Hiftorie ^van ^den ge- milderd. i;^er7^r ^Verbeelt' ^In ^de ^tweede ^e» doot _van a^S ^geb°^0rte' °P^voedin§' ^dadenh_adh y� ^Ach�lles; in het zolderfluk ofdaLt^F^^_dt^C"^ILLEshemelv-^ n den jare x₇₂₈ deet hy een fpeelreisje _dJ^r zjn geboorteplaets, en terwyl hy zich lik ^eT^iSS ^tyt ^by ^Zyne ^§oede ^vrienden op- twee vo 7 ^hy ^vyf ^ftukken ^te fchilderen; den A«W , ^HeerDu ^Bois, en drie voor KunfT ,^irad ^DEL ^CamPo: ^zo dra hy dit ftukS, ^dt ^^»^twee ^z°lder- denⁿHe⁷_e³r⁶_c^m�^IdeJ^ly ^frad ^ftukJ^e ^VOor beWr- Fagel, verbeeldende de ^_B^Ti^^tJ&^^&^{doorBRENN�8}»* ^teaer , k ' ^W?^ders ^was ^onze ^Kimf" ^verheber �?? °^m ^oude fchilderyen te ^Pen�0f0mft^ntevergr₀₀ten:al_S te

-ocr page 109-



		p2 Ne B E R t A NT S C H E te zien is by d�n Heer Ontfanger Slingehni�» voor wien hy vyf Hondekoeters ront- om , met (lukken aen te zetten, vergroot heeft, om voor een Kamer in 't ront te die" nen; zynde deze byftukken zo net in de m^a' nier van Hondekoeter, ten opzichte van de bygefchilderde Lucht- en Lantfchap* deelen, gevolgt, dat het al een kundig oog moet zyn, om het bywerk van 't Origineel te onderfcheiden. Met dezelve kunft en han* digheit heeft hy voor den Heer LormiE* vyf Hukken vergroot. In 't jaer 1740 heeft hy voor den Heer Hasselaer, toen Schepel¹te Amflerdatfi, eene zael gefchildert, beftaende in vier ftukken, daer de Fabel van Pand⁰* r a in word verheelt. Het zolderftuk beftae* wel uit hondert Beelden, en vertoont dezel" yePANDORA in den raet der Goden; he" is lang 28 en breet 18 voet. Dus verre heb ik De Roore's levens-^erJkunflbedryf, zo als het door zyn eige ha¹opgeftelt en na zyn doot in zyn boedel gevo°^rden is, achtervolgt. In den eerften opflag z^otJmen zeggen, dat hy hoopwerk van Kunftb^e' zigheden heeft gehad: maer als^v men de tf'* ruimte van 1720 tot 1747 in aenmerki*^ neemt, zal de fmaldeeling voor ieder tuflch^en' jaer van weinig belang zyn: want men &ⁿ

-ocr page 110-



	Schilders en Schilderessen. 95 ^^an hem niet zeggen, als van Ter westen, De ^^IT en anderen, met waerheit gezegt is; ^^atzy, behalven de aengewezen Kunftwer- ^n, oneindig meer hebben gemaekt; vermits « vanD_E _Rqore _niets _meer, als gemelt _ge']^Vf ^ te voegen; zodat men op hem, met yk recht, al_s _op _meer anderen myner Kunft- «w°B^en' ^het ^fP^reekwoort ^kan wepaffen: de "oen ^6tte ^^oe'^l�n worden verjlonden van de ze~* ^agere: want de overwinft van een of ^r drukke jaren word door den grooten Uiichentyt, in welken men niette doen heeft, ^rafch verteert. _ Om nu voorts het kluwen van 's Mans ove- 'ge levenswyze en kunftverhael te ontwiti- eerfteT²^-¹¹¹ '^ervannetmy^ne ^by^: dat hem de 1 . ⁿJaren in den Haeg* heel fchrael vie- j ' ^ertnit:s noch groot noch klein werk van ^ant wilde, maer hy raekte toevallig aen ^en Kunfthandel; kopende te Antwerpen voor eenen geringen prys eenfluk van Rubbens, het geen de zeven hooftzonden, wordende m den afgront geworpen, vertoonde. Dit Wtafereel verkocht hyinden//^ aen den Kun_ftminne_nden Heer Bout voor 3000 gul- hem zo gevoer ^fp00rfla§^en P"kkelden met vollen draf^v?' ^hy ^drifdg ^wierd ^om ,eEdrafdithandelfpoor in te flaen, en

-ocr page 111-



		94 Nederlantsch� en trateenigentyt daernain maetfchappyemet Gerard Hoet. Zy hadden beide door lange ervarenheit kennis van zaken, enwae- renzo wel voorzichtig in het koopen, om niet bedrogen te worden, als eerlyk in het ver- kopen, om anderen niet te bedriegen ,� wae� door zy de achtinge en het vertrouwen van alle Liefhebbers op hun zyde kreegen , e» bekent (tonden voor Luiden die niets ver- kochten , of het was wezentlyk dat geene, waer voor zy het aengezien wilden hebben- Door deze edelmoedige handelwyze wonnen zy veel geit, en waeren dus altyt by kas en in ftaet, om achter al, wat fraei en raer was, her te zitten: als brakken achter 't wilt; ge- lyk de volgende klucht beveiligt: zy kreegen door den Kunflfchilder De Hont, hunnen gemeenzamen vrient, bericht, dat in de Kerk van het' Dorp Zavelton, anderhalf uuf boven BruJJel gelegen , een Autaerftuk van den grooten Antoni van Dyk te vinden was, verbeeldende &. Maerten te paert, bezig met een ftuk van zynen mantel te fty den, om de naektheit van een arm Man met het zelve te dekken; en om hen des te meer van de waerheit der zaeke te overtuigen, had hy 'er met een kennisgegeven, om wat reden Van Dyk dit arm Nazareth verrykt en ver* heer-

-ocr page 112-



		^ScHilders en Schilderessen. 95 befta^yk� ^had ^met ^d" ^Kunfttafereel 5 hier i_aaende ; dat hy op eene fchoone boere ^mr van dat Dorp geweldig verflingert was, n, om zyn oogmerk te bereiken, den Be- «aiermhertig _van die Parochie, quanswvs tot ^eene gedachtenis, voor de Kerk van dat Dorp ^: fcnilderen ; verzoekende deze jonge ^eern onder het getal der toezienders te mo- j^ Portretteeren; maelende de tronie van St. _Ver^AEl^TEN naer zich zelfs. Zo dra onze ny- -Knnfthandelaers de tyding van die . ^nftnieuws weg hadden, fnoven zy'er op Wt, en vonden alles naerwenfch, ook raek- ^zy met den Pafloor over het gemelde ftuk eding , en wierden den koop eens voor Jzentdukatons, en niet duizent dukaten, als Haerkmfche Courant vanden 24 van herfft- ^aent i_739} i_n jj_et Artikel van Bruff�l, zo bezyden de waerheit zegt, als het voor- den, dat het gemelde ftuk op het gezag * den Fiskael, een Raetsheer en een Ge- ^fchryver van het Hof te Bruff�l, tegen ze K° ^dank ^der k°^eren ^van Zavelton, aen on- hg,. ^UnftkoPers gelevert zoude zyn; gelyk Pafl;₀^V_o^ervolS zal tonen. Noch bedong de plaet_s ^e?° ^§oet ^CoPy ^naer ^het ^zelve ^m ^de dat zv h ^WierdalIes bepaelt onder die mits, ^y y den Aertsbiffchop van Mecbelen en den

-ocr page 113-



		9<5 Ne��rlantscm� den Graef van K�nigseg, Heer van �P velton, verlof voor hen moeften verzoeken » om het ftuk op die voorwaerden te moge¹¹verkopen, ten voordeeleen behoeven van <& Kerk, en dat het geit te BruJJel betaelt zoude worden; het geen tot dus ver alles gelukkig m�viel. Hier op trokken onze Kunfthande' laers naer huis om de duizent dukatons, ^etlvervolgens weer naer BruJJel, daer zy een ki# lieten maken, en met dezelve in een koets naer Zavehon reden. OndertufTchen hadden de Kerkmeefters» nydig, om dat alles buiten hunne kennis g^e' daen was, de boeren opgeruit en gaende g^e' maekt, om de vervoering van dit Kunfttaf^e' r,eel met gewelt te beletten. De Paftoor, hi^ejrvan de lucht krygende, had, in tegendeel' eenige Timmermansknechts met zwaere knep' pels gewapent, quanswys in eene bidden^ geflalte voor St. Maerten geplaetft, 0& de vervoering, ten minften zo 't hen toefchee°' te bevorderen, en ten zelven einde de Kef³deuren wel vafl gefloten. Zo dra onze Handelaers heimelyk in <> Kerk gekomen waeren, wierd het ftuk ^ het Autaer genomen en in de kift gelegt, terwyl zy hier m� bezig waeren, hoorden '^l'* al eenig gerucht voor de Kerkdeuren; &^e '

-ocr page 114-



		^fc«s _SN Schilderessen, �* °P Wierden ri i deert _Pn ^2elve ^met ^fteene« gebombar- beffon'^ ^eenige ^fchoten §^edaen- De een 4 e^^^^-bevreefta:^ gefchiedde'.fi'²¹" ⁿ°^Ch ^Gen ^ZWaere fchoot ^traP derKerkto ^{eendermuitende}Boerende ^toen wierd w /" °^P' ^enIuide ^debrantklok; pen , e_n �f/⁰¹"¹¹¹ °? ^de Kerkdeuren gel* *" ^aeren ^ ^ "^ ^g�Wd� °^pen �^era ^nen ftuiven ^qU3m ^de" ^verwoeden ^h°op bin- nen _ge ' ^alS ^bezeten ^van ^de Helfche Fu- ^en4err,.^apent?^et ^vorken' ^rchvlegels Paftoor ^P; "^ ^e° ^dGl ^Van ^to°- °P ^n * «i» ^zy ^toenepen: ^ >?/% >* ^K^ «o?; ^Way �^lkn ^mZmSt' MaertbH ^f00n de _m V⁰⁰^' ^ SW/&« * o» %^; «* ze ₇2 ^6fle ^Z° ^kad ⁱⁿ ^de P^,unJ^e ftaken , ^ntel nn. .T, ^lap ^Van ^:Mi»«w ee_n t ^dlg ^hadden- °^nder ^a^n was 'er grysWk⁸^ ^en ^ged7^e,t °^Ut ^Wyf' ^die ^ee» rf- *Vq * ^maekt�; °°^k ^had ^zich ^een ^d^** v_eri _die^an ^de Parochie op het Kerkhof bege- ^2ed'e meni�t⁰" ^ ^ffichtely^k ^fermoen de ra- ^6en> mer r,LV^0t ^bedar6n ^raeende ^te bren- ^Ma^_T�N ?^ed�iden > ^dat dewaere. ^ ^bd en ,T ^HCmel ^Was ' ^daer ^V00T ^' ^d »zZlZZ^em ^befchilderde P^k #� Deel ^aendoemttS vaahadj doch

-ocr page 115-



		«$ Nedesiantsche te vergeefs, vermits de onfluimige boeren riepen: gay pejlige geus, komde gay do�r maof van doen, way willen au den hals breeken. On- dertuffchen was Hoet, die geen andere Mar- teldoot dacht te fterven, in de uiterfte angft en naerheit, en op alle wyzen bedacht om de klaeuwen dezer woedende moortharpyen t^eontfnappen ; het geen hem eindelyk lukte, [ met zich door een verborgen deur in 't hui^svan den Paftoor te begeven; maer De R o o- r e bleef in de klem, en was genootzaekt de- ze woedende klucht te zien uitfpeelen, die door een Smit, gewapent met eenen moker» noch zonder bloetftorten afliep: want de^eZmet een dreigende ilem de broeders van $' Joseph dus aenfprekende: zo gay ongelovig¹Ketters niech dotelayk onzen eierboeren KerkhayttS wier op den Jutoor zet, Zal ik aulieden ten v°°� iendenkop inflo�n; veroorzaekte zulks eenzod^' nigen fchrik in hen, datze al bevende zyn ofl- vriendelyk bevel gehoorzaemden, terwyl °^cvergramde boeren dezen dapperen VvtC'* nus al voor eenen halven Heilig begonfl^el1te houden: om dat zynen dommen yver, ^t0rafch en volkomen, voor hen den zegen be- vocht. Door deze fchi�lyke verandering .van ^t0' neel, quam D e R o o r e ook noch ongefcho⁰'

-ocr page 116-



		«s en Schilderessen. _�9 ^ders ^1^ ^Keik' ^Dus ^waeren ^onze ^reisbroe- ten en ^ma!kander ^noch ^lcvent te ontmoe- ^voorr�h^ l^ ^Sr°°^tfte °^pr°^er ^gefti!c ^was' ^]yk Man Jk ^ende' ^gaf ^hen ^een fatfoen- °P de P_an^e ⁿ' ^daC ^het ^niet °P ^hen, maer ^dee on ? ⁸??^W ^Was' ^die' ^als firagc ^is^ ^eeft_ers t^ndding ^buken ^kennis ^der 8oto ^eeken (,' ^ ^deeZC' °^m ^Zich ^daer ^over ^te^T�N meerH ^V00mentfel' ^dac St.* Maer* ^z^d_QZkT T^s ^mirakelen ^gedaen ^had»^en ⁱⁿ- van bar , ! ^lpoedlS^e ^e* gelukkige verloffinge barende Vrouwen bevorderde \M. Verwekt- u , i ^ ,^ucvuracrde>; dit rumoer her volk ^M ^L ^Gedurende ^dac gebrek quam k_enf S'oot gejuich de Kift uit de Kerk eere "'n "^aen/^paender^boegen, en, ter gevent u ^MaERTEN> verbrandden, ^h_ee'/ⁿ ^beWyZ� ^V3n ^-viaorie; Man ^PPCr ^V�Ur' °°^k ^verzocht hen die keft J^nendeIvk termaeltyt, daer _Zy hem be- derwa_e°^0rbedankten» ^enmetde ^koets, die hen Vertrokke'^SebraCht ^had ' ^weer ^naer ^Bn�0^* §^raeu , cT' °^nder ^Gen ^gr°^0t g^ei^luCn ^van het %> eerfch ^ °^P ^ ^wegrvden ^met ee* E>us ]� °Tⁿ ^vaerweI wenfchte. ^eene vn^? ,^6Ze "ete�ge reis, op hoop van "- ^voorc}eeliP-e> i, . deeli_g r. ^0oP ondernomen, zeer na- *^en-de7/ii^W?^nt,^fthoon ^hen ^de herdenking ^C ^klucht ^dikmael heeft doen lagchen ,

			vei

-ocr page 117-



		��O N�DERLANTSCH� verloren zy 'er wel tweehondert guldens by, ^ aen reiskoften als wiffelgelt; echter verflaeude zulks hunnen handel niet; alleen leerde heO dit kluchtig geval het dry ven van den kuntf' handel in gewyde plaetfen zorgvuldig fch�' wen, om de gramfchap der blinde bygelovig' heit niet meer aen den hals te krygen; ook was 'er buiten dien genoeg winft te doen» vermits De Roore, behalven zyne aeng^ wonne Kunflkennis, heel bequaem was or� de Kunilwaer gewilt te maken, en met trek aen den man te helpen: verzuimende ondertuf- fchen geenen tyt om met verhelpen enfchooH' maken van fchilderyen zyn voordeel te doen- Deze kunllgreep had hy zo iix, dat ik ze va^flniemant beter gezien heb. Doch hy liet '^efzich ook ruim voor betaelen, zelfs van zyn^eI1Medemaet; daerenboven' was hy heel fpaef' zaem, het geen den aengroei der geltkas dub' belt bevorderde. Door het dagelyks zien ^eilbehandelen van kundige fchilderyen, verbetef' de hy zyne manier van fchilderen ( die te vO' ren wat paersachtig en in de gemeene Brf' byntfche coleur viel) ook merkelyk ; gety* men duidelyk zien kan aen het werk, dat W voor den Heer Hasselaer gefchild^ert:heeft ; insgelyks aen eenige kleine ilukj^eSvan zynen laetften tyt; maer vooral aen ^^x�t

-ocr page 118-



	I ^^C�iUder_s _EN Schilder_Essen. _Ior C� ^Kabinetfhken, die h_y b_y _zyn af. 6emeSu f^J '^Verbeel�ie«d_e; daer de Bur- ^l��s c ^NT0NI�S > ^uic vleizucht, Ju- in eenen !* l' ^Z° ^als ^hy^te^^0W2e op de Markt, ^vieren ' Z ' ^'P^ercal^ genaemt, te zien � ma, ,-^een ^in§lyk Wdierfel ofdiade- ^Sl^�kh_d^eefthyden�?^et^--_AER ^laten^ ^ ^ ^de ^befberde« zyner tweed ^PlS' byukerftewilgemaekt. Het '^f velt vin M !?^e T⁸"^ ^ ^C"** °^Pte /_fw. T �^Rs; ^dlt beruft by zyne Zufte_E K_0riin ?T ^Het ^derde Kunfttafereel vertoont ^nJJ_ff^°^SZAUs ^A%odifche Offerhan. ^U Lrc'L ?f ^h6t ^aenftontS ^VO,g^ende ^te* ver^ 7 ^Straffe, beftaende in het ^r_renvan'sKonin_{gshantenhetfcheu}� <* dett f f""" ^VM ^dk ^laetfte ^is ^h^~ ^edeW^eer ^WANNAER ⁱⁿ ^den Mg,* een r_en> ^tlerder van zyne overgeblevene goede- ^aemheit ^ P^roefflulcken ^van '^s ^Mans be- ^Tyk van' ord^' ^gefchildert'^fix gehandelt en ^beweginTe?"^ ' ^P°^k ^ '* ^de ^ge' ^cheid_en > ^en doeningen der onder- ⁿ Waev ^Pe ⁿ ^met overleg eu keurigheit ^dergenomen.' ^dra ^hem ^hier > voorfpoet begon te ^G 3 kit-

-ocr page 119-



		102 Ne D E R L ANT S CH E kittelen, begon ook de huwelyksdrift in hem te herleven; des hy in Brabant naer eene an- ^:dere Vrou omzag; maer, na eenigen'tyt met deze tweede byflaep in der minne te hebben geleeft, rees 'er onmin en verdeeltheit tuf- fchen deze twee gelieven ,� die zo ver tot ver- wyderig uitberfteden, dat ze, zonder veel ge- ruchts te maken, malkanderen eenen fcheid- brief gaven. Dit was de naefte en eenig fte weg die hen te kiezen ilont, om van mal- kanders overlafl bevryt te zyn, vermits zy \| niet naer onze Kerkwetten getrout waeren, j en de Vrou keerde weer naer Brabant. Men heeft opgemerkt , dat hy naderhant nooit i meer in Brabant geweeft. is, fchoon 'er be* \| weegredenen genoeg voorquamen om hem daer toe te nootzaken ,� ja toen die groots verkoping van De Wit in't jaer 1741 te Jntiverpen voorviel, draeide hy zo lang, dat zynMedemaet, Gekard Hoet, op 'tlaetft verplicht was om alleen te gaen: waer uit fchynt te volgen , dat 'er tuflchen hem e¹¹zyneVrou noch wat te vereffenen ftont, && zy hem in Brabant over had kunnen laft'S vallen. Altans Hoet begon uit al dat dt�^e' len argwaen op te vatten, en wierd beducht» dat deze Vrou , na haer Mans overlyde¹¹' hem moeite zou kunnen aendoen j het g&J¹

-ocr page 120-



		SCHILDERS EN SCHILDERESSEN. 103 ^e ^reden was, dat hy weinig tyts daerna met , ^nzen Kunftenaer een fcheiding maekte, en, y w-eege van infchryving, de meefte Kunft- ^uken, die zy onderling in eigendom had- den, overnam; dus raekten deze twee Mak- kersmet vrede en vrientfchap van malkaer, ^het geen in zulke gevallen zelden gebeurt. _ Al een geruimen tyt voor zynen fterfdag ^§m§ ^onze Jaqjjes heel quaet deegs, en ^minderde van tyt tot tyt zo merkelyk, dat ^em eindelyk eene fukkelende ziekte weg- ^leepte,en inden ouderdom van 61 jaren, op ^en i? van hooimaent 1747, onder de aerde Welp, zynde zyne Brabantfche* Echtgenoote al ^°or hem overleden ; zo dat zyne nalaten- �jhap verviel aen zyne Zufters Kinderen, en ^a ^Vry groot was: want de geheele fom be- ^leP Wel op 30000 guldens. Van zyne na- §^elate_ne K_unft _? die in Schilderyen, zo van zich ^e ' ^a's van anderen, en in Printen en Teke- §^etl beftont, is by openbaere verkopinge ^Ver de 18000 guldens gekomen, wordende ^a!Ies ongemeen duur verkocht, onder andere °chten eene menigte (tukjes van zyn eige ^ekfel _meer gelden, als hy 'er in zyn leven _c ^r had durven vragen, en echter weinig ^3ftf^had. ^g ^^en». bequaem voor deuren en fchoor* G 4 ftee-

-ocr page 121-



		ie>4 Ned�rlantsghe fteenen, gingen hoger als hy ooit voor dit zoort van aenbeftelt Kunftwerk kon bedin- gen: zo verkeert zyn de Liefhebbers, dat zy doorgaens de Schilders by hun leven laten zuch- ten, en na hun doot, alszedaer geen genot van. kunnen hebben, eerft goet willen doen. Nie- mant moet denken, dat ik dit uit eenen te grooten drift of nayver zegge ; ik zou het met een aenzienlyk getal, zo van Nederlant- fche als Italiaenfche Hoogvliegers in de kunft, die dat lot getroffen hebben, kunnen bewy- zen en ftaven. Uit het-bedrag van deze aen- zienlyke nalatenfchap kan men zien , wat fpaerzaemheit, in weinige jaren, kan over- winnen. Maer het helpt ook veel, als men voor weinig meer als zynen eigen Aertfchen ta- bernabel te zorgen heeft: alsby hem plaets had; vermits zyn ganfche huisgezin, op het ruimfte genomen, maer in drie menfchen beftont, en door geen af haelders buitenshuis, het zy vrien- den of nabeftaenden, bezwaert wierd. Voor 't overige was hy heel achterhoudent en wan- trouwent van aert, en zo benepen en bedacht- zaem in zyne manier van fpreeken , dat men zyn mening niet ligt kon peilen, noch meer uit hem haelen, als hy, ter bereikinge van zyn eigen belangzoekent oogmerk, dienftig oordeelde. Ook was zyne eige wysheit in de Kunft-

				fc

-ocr page 122-



		Schilders en Schilderessen. 195 Kunflkennis zo groot, dat hy zyn weerga niet Reende te hebben: akemael eigenfchappen, Kunftgreepen en verwaende grillen , die de ■^unfthandela�rs in den hoogften graet bezit- ^ten, of liever van welke zy in den hoogften S^raet bezeten zyn. Het zal derhalven hier ?^echt ter fn� komen, met eene kleine tuflchen- ^reden, eenige ftaelen van hunnen opgebla- 2en en waenwyzen aert te geven, en te to- tten, datdieondraeglyke Grootfpreekers noch vatte gronden, noch wezentlyke bequaemhe- d^en hebben om hunne kunflkennis, boven die van een welgeo�ffent Schilder, zo hoog ^lr* top te heffen ,* gelyk zy gewoon zyn te doen; _Waer uit tot flot zal volgen, dat al de ifreeken, die deze handelaers uitdenken om "^e Kunft der levende Meefters ongewik te ^aken, enkel uit den koker van hun vuil ^2elfbelang voortkomen. Echter met die bepaling, dat eerlyke en Verftandige Kunft^opers eens en vooral zyn gewaerfchout, dat het op hen niet gemunt ^s > maer al wat reets gezegt is, en noch te ^?eggen valt, alleen den verachtelyken hoop ^raekt, ₀p _wjen zulks met waerheit paft. en opzichte van hunne opgeblazene ver- aentheit, daer ver demeefte m�behebt zyn, ^Kan ik by ondervinding zeggen, dat ik hen G 5 dik-

-ocr page 123-





		lo6 Nederlantsche dikwyls tael heb hooren voeren, die men niet als met de uiterfte verontwaerdiging kon dul- den, en dat zelfs van deallerbeftepenfeelkunit; daerzy, met een gemaektegrimlaeh, zomtyts den neus van durven ophaelen, of het klad- werkwas ; het geen dan neuswyze Liefhebbers j die deze befpottelyke Keurmeeflers voor on- feilbaere vraegbakens houden, al m� naaapen; gelyk ik op de verkoping van den Heer Jo- Han vanSchuileNburg een zodanigen vernufteling zag doen, ten opzichte van dat heerlyk (tukje, de Vlucht naer Egipten des Rid- ders Van der Werf: want het ging in 't eerft langzaem op, het geen dien betweeter deet zeggen: ik geef 'er 1500 guldens voor, en met een, fpottenderwys enal grimlagchen- de, 'er byvoegde, nu heb ik ook voor een Van der Werf geboden; even of het een eerbewys, van het hoogfte gewigt, voor dien Fenixfchilder was, dat zulk een hoogdravent Kunftkenner, in verbeelding, op zyn uitmun- tent Kunftwerk de helft van de waerde gebo- den had , en dat in eenen tyt lang na des Ridders doot, en in welke zyn verheve pen- feelkunft aen alle Hoven van Europs tegen gout gewogen wierd. Het gemelde flukj^ewierd toen voor 2500 guldens verkocht, e^pberu.fl tans in het Kabinet van onzen Door- luch-

-ocr page 124-



		^ScHlLDERS EN SCHILDERESSEN. 107 tuchtigen Erfftadhouder. Maer het waeren ^es Ridders Hukken alleen niet, die in deze ^Ve�ng niet naer waerde wierden verkocht; die ^Van zyn Broeder Pi ET ER, Van H�ys�m ^en meer andere, troffen hetzelve lot; want de verkoping viel in 't geheel niet gelukkig ^u^c- Daeren tegen hebben we, nu maar wei- ⁿⁱS tyt geleden, in 't gepaffeerde jaer 1750 gezien, toen het Kabinet van Graef Jan van Wassenaer, verkocht wierd, dat alles tot ^ftoge pryzen aen den man raekte, daer was ^lets, of 't ging duurder als ooit iemant ge- ^achthad; een Piet-er van der Werf, ^len ik voor drie hondert guldens had zien ^verkopen, liep tot 750; en verder alles naer «e hoogfte waerde. Zo dat de publike verko- P^lngen altyt geen onfeilbaere vraegbakens zyn, ^0rn daer 't zeil op te gaen, en de waerde of on- derde der kunft daer na te fchatten. Want ^aer is niets, dat meer voor en tegen kan lopen Voo_r ^_e verkopers, gelyk men klaer kon zien . y den Heer Johan van Schuilenburg, zyn leven Burgemeefler der Stadt Haerlem_>daer veel Hukken van d'eerfte Meefteis niet , ^r de fioogfle, maer de minfte prys ver- acht wierden. Durven nu die Beunhazen de tukken, die als gewyde Heiligdommen ^an -Minerva de hoogachtinge der geheele we-

-ocr page 125-



			;

		io8 Nederlantsche werelt waerdig zyn, dus mishandelen, dan kaft men denken, met wat gryns van verach- tinge zy de kunil van min bequaeme fchilders befchouwen; dat ook deze trotfe handelwys niet alleen uit onkunde, maer uit bedrog voort- komt , is dra te ontdekken, wanneer zy zelfs Kunfltafereelen van Puikfchilders bezitten; want dan zyn zy onbefchaemt genoeg, om veekyts dezelve Hukken hemelhoog op te vy? Zelen, die zy te voren z� veel verfmaetheit en kleinachting aendeeden: waer uit volgt, dat zy als rechte Kunftvoffen (wien de drui- ven te zuur zyn, als z'er niet by kunnen,) zich gedragen, en echter voor onpartydige Kunfl- waerdeerders willen doorgaen; daer zy inte- gendeel uit enkele baetzucht de kunil van Van H�isum, zo w-el als die van Van Dek. Werf , nochdagelyksbefpringen, (ge- lyk ik in 's Mans levensverhael getoont heb ) en niet ruilen kunnen, zonder deze Kunflhel- den door quade vergelykingen van terzyde te dwarsboomen: fchoon zy de eenigfte Meefters zyn, wiens penfeelwerk by hun leven tot ee- nen hogen prys gefleigert en verkocht is. Doch de gront van dit rukeloos beftaen is eigen- genbaet; vermits zy wel graeg de ftukker� van De Heem en Minjon (om dat die noch veel onder hen berulten) tot dezelve prys

-ocr page 126-



		Schilders en Schilderessen. i�g PJ?* zagen klimmen, als Van Huis�m's ⁿ^ > het geen echter zo gemakkelyk, naer het °Pgeven dezer Keurmeefters, niet wil vlotten. Wat nu hunne aengematigde kunflkennis, ^boven die van een bequaem Kunftenaer, be-* j^eft, kan men in de eerfte pla�ts vragen, °^e zyn z'er aengekomen? hebben zy dat ^^0oggezaghebberfchap, om over het verhe- venfte Kunftwerk zo meefterlyk te oordeelen, verkregen by erfregt of infpiratie van de Kunft- g�din Minerva? of hebben zy van jongs ^at de nodige grontbeginfden tot die kennis ge- ^J,egt? ganfch niet: wantdemeefte, die, ze- dert dertig jaren, zich tot den Kunfthandel ^et>ben begeven, zyn verlopen ambachtsgaf- ^en' ^uitdragers en noch flechter volk; die te voren zo veel kennis van fchilderyen hadden, ^s ^^e blinden van de coleuren; ja die met hun lordig gedrag genoeg toonden, dat hunne re- ^ien-en oordeelkunde veel te veracht en te laeg ^Was, om zich tot het Keurmeefterfchap over de verhevene en edele Schilderkunft bequaem te ^aken: _Want zommige waeren Wynkopers, , ' door het verwaerlozen van hun beroep, ^r°tten met de kraen lieten weglopen; an- ^e ^zeepz}_ecjers, die, door het verzuimen unne neering, hunnen welvaert zelfs ^zeeP ^z°nden; een derde zoort beftont uit hanc-

-ocr page 127-



		'110 . NedERLANTSCHE hantwerkers, die, door flecht oppaffen, het bederf van vrou en kinderen hebbende be- vordert , verplicht wierden om elders naef een goet heenkomen te zien, en een groot getal andere van noch Hechter hoedanighe- den, die, zo dra zy in Kunfthandelaers zyn herfchapen, zich aenftellen als Orakels, wiens Keurwettenonherroepelyk zyn, fchoonzyde geringfte proef niet kunnen ukftaen: want als men de kunftkennis dezer M.i das-vlegels, en ook die van zommige laetdunkende Lief- hebbers, eens ter toetfe brengt, blykt het, dat zy van de geringfte deelen der Kunfte geen gegront oordeel kunnen vellen; hoewel zy zich zulks van de verhevenfte vermeten ; ge- lyk ik in het Leven van Roe pel, met het "voorbeelt van zekeren Liefhebber, getoont heb: want die had wyzer behoren te zyn: vermits hy in zyn leven wel voor iooooo guldens aen Kunft gekocht had, en echter om- trent het ftuk van M i n j o n zyne onkunde zo leelyk ten toon ftelde. Uit het reets gezeg- de is ten minften zeker, dat het die morkei'S aen nodige gronden hapert; daer in tegen- deel een Schilder van jongs af zich geo�'ffent heeft; waer uit ik befluit en durf ftaendehou- den, dat een Schilder, die in ftaet is een go^ Schildery te ordonneeren en in allen opzich- te

-ocr page 128-



		ScHitDERs en Schilderessen. iir enaerde regels derKunfte uit te voeren, ook MH�aet is om over de'Kunft van andere Meef- ^ters te oordeelen; al had hy zelf zich niet toe- s^eJeit om hunne onderfcheide manieren te ^eeren kennen, hy zal evenwel kunnen zien ^atgoet is of niet, fchoon hem de Meefter ^0I1bekent is ; het geen alleen door gedurige °^effening verkregen word, en tot de waere ^ennis niet behoort; hoewel de Kunftkopers ⁿ ^eenige Liefhebbers, daer wy tans het oog °P hebben, niet meer weeten, ja wat zeg ik! ⁿ°ch heel onwetent in zouden zyn , als zy eens voor een aenzienlyk Kabinet van H�llant- Jche Schilderyen gebracht wierden. Ik zeg j¹^ voordacht Hollantfche,* om dat ik zelfs be- ^Jen , dat al wat van de �taliaer.Jcbe gezegt °rd, op loutere giffing fteunt; want dan zou **^et oordeel van een Schilder met dat van een ^Unfthandelaer hemelsbreette verfchillen ; ge- kerkt de eerfte zou oordeelen volgens de ,^Utifl:, en den ander volgens den fmaek van s^en belang, en mogelyk flukken, die in de ^Cettery_Van deheerfchende kunftmode vielen, °^u °pheffen als mirakelen, alleen om dat ze ° ^XVl't zyn, zonder op de rechte Kunftwaerde ^etten. Want hunne groote kennis beftaec ^0r§aen_s in de Catalogues van fchilderyen, ^a dewelke zy zich richten. Als menby dit al- les

-ocr page 129-



			��2 Ne DER LA NT 3 CH E

		les eens in aenmerking neemt, hoe flecht dat het verloopt met al dien verwaenden hoop, zal men de befpottelyke dwaesheit van hun voorgeven noch overtuigender merken: want zommige, die als de paddeftoelen fchielyk voortquamen, zyn noch fchielyker verdwe- nen , andere wierden onzichtbaer, of ze in de toverketel, daer Medea den ouden Be- ha s in kookte, waeren gefmolten; gelyk ik 'er zelfs, zo hier als in Engelant, veele ge- kent heb, die met den handel zo arm en be- rooit zyn geworden, dat ze van honger en kommer vergingen; alleen door hunne ver- waende onkunde en bedriegeryen: want door de eerfte worden zy bedrogen, en door de laet- ften bedriegen zy anderen; het geen zelfs zo ver gaet, dat zy meelt toeleggen om malkan- deren te bedotten: want, omdat het met hen gaet, als het fpreekwoort zegt: zo veel hoofden zo veel zinnen, en hun oordeel over een en 't zelve ftuk zo verfchillent is als licht van duif- ternis, wil elk als een Afgodt, in kennis, van zyn medemaet gehouden worden: waer uit dan geen kleine twift en nayver ontftaet, en, om malkanders onwetentheit ten toon te itel" Jen, het onderling bedrog geboren word. Hier mede denk ik klaer genoeg te hebben doen zien, dat de Kunftkopers, in pteets van zich het

-ocr page 130-



		Schilders en Schilderessen, ny jtet keurrechtder Schilderkunft boven ervaren Schilders aen te matigen, niet anders dan on- ^^etende Nachtuilen zyn, die het licht niet ^nnen verdragen, en, om het zinkent fonds ^Van hunne fchraele Finantie gaende en ftaen- ^ te houden, zich, als duizentkunftenaers � ^^et allerlei kunftgreepen behelpen , inzon- ^erheit toeleggende, om, zo wel de Kunftken- j^lsj alsdeKunfl: der levende Meefters, ge- ^aet te maken; zynde deze fmet zo alge- ^lGeen onder hen, dat zelfs De Roore, dien ^ ^e anderzints onder het befte zoort van Kunfb- ^opers geplaetft hebben aen dit zeer hink- ^e: want zo dra als hy met winft in den han- °^el gekomen was, verloor hy ten eerften uit et oog, d_at hy een Schilder was, en hoe lang y gezucht had onder het kruis van verdruk- te , zo wel in Brabant als in Hollant, en ^erviel aenftonts in die gebreeken, daer de ^eefte m� behebt zyn: namentjyk om van ^e Kunfl en Kunftkennis der levende Meef- ^ers met verachtinge te fpreeken, en hen te ^uden voor blooteweetnieten, die noch ken- ^nis ⁿoch oordeel hebben om van de kunft ^0r>nis _ce ftryken. Waer van ik ten nadeele ^Van ^denKunftfchilder Klaes Verkolje, ^dei� mont van De R o o r e , eens een le- bewy_s hoorde, op de verkopinge der ^J!' �eel. H Schil-

-ocr page 131-



		�T4 Nedereantsche Schilderyen van den Heer Bout; daer V E ^R* kol je zich bevont, en over een ftuk met een goet oordeel zyne gedachten m�deelde» maer niet na de fmaek van onzen nieubak- ken Handelaer , die den Schilder aenftonts, met een verwaende grimlach , befchimpte > en hem toeduwde: dat hy beter gedaen had voor zyn Ezel te blyven zitten. Klaes was doof» zo dat hy zyn gezegde niet kon hooren, het geen anders eenen fcherpen woordenftryt had kunnen geven , vermits Klaes eenen vin- nigen bek had , en ten miniten door lan- ge ervarenheit zo veel kennis bezat als D� Roore. Om deze tmTchenrede met een goet Poe- tifch flot te fluiten, heb ik in de Zedeprin- ten vaneden grooten Konstantyn Hui- gens, naerdie van eenen Kunfthandelaer ge- zocht, maer geen vindende, zal zich de Le' zer met de volgende gelieven te vergenoegen- "Spr

			ZE-

-ocr page 132-



		^�CHILB�RS EN SCHILDERESSEN. Il� Hfr#$<HeHGHSH0HfH$H& ZEDEPRINT* OP DEN AERT en GEDRAG VAN EEN verwaent kunsthandelaer. ty zjeen Hooftjiudent msMidas Hogefchool; -c« waterloze wolk; een wintzak van* E�ol; ^^etl draikolk van bedrog, die nimmer is te peilen ; *« harde Leugenklip, daer beurzen op verzeilen ; ^en ^^UnJi'�rakel, dat geen antwoort geeft, ofraet, s uit den Drievoet van afgunflige eigenbaet; ~^c» vurige Komeet in* P all as fchilderhemel', J^e niet dan onheilf pelt, en, met het trots gewemel f¹* Zynen Jlingerfiaert, het wezentlyk bederf ^�ef- Schilders na zichjleept; eenfialhok van Ml- merf; Maer die 't Palladium van haere Kerk wil heeten, *ⁿ 't Opperhooft wil zyn van haere Kunjipro- pheeten: ^c ⁰ⁿ hy, (bezeten van den Geejl der duifiernis) ^s Nachtuil op haer helm geen zitplaets waerdigis. ⁰ dra hy i_s _met ^infl i_n 't handelperk getreden, ⁿⁿpt d'opgeblazcnheit en taaen door al zyn leden, II 2 Tot*

-ocr page 133-



			ii� Nedeklanische

		Tot in de por en van zyn leege harjjenton, �n tnaekt hem wyzer als de kat van SalomoN-' Om Schilders voor zyn ban en blixem te doen beven' Om als de Phofphorus geen ander licht te geven > Als dat, met rook en flank van valjchheit, zig verfpreit Tot in de Schatkifl der hinflgraege onwetentbeit'» En echter heiliger geviert word als de Jlraelen Van Epictetus Lamp , of 't Kunflvuur der Veftaelen, By veel onkundige Liefhebbers van de Kunfl. Kortom, by is doorgaens een Brootrot, die doorgunfl Van gekken leven moet, en dwaze geltverfpilders> Een geejfel voor de Kunfl; een Keelbeul van "^e Schilders; Een Alchimifl, die gout uit drek te puur en weetf Door fcheikunft van bedrog, en kacl blyft als een neet. Een Slak, d�efchielyk groeit ,gelyk de paddefloelen, En zonder zout verfmelt, dat 's 't einde van zf¹ woelen. Laet ons nti voortgaen en onzen Schout»^ openen met den braven Kunftfchilder �SAAK WALRAVEN, geboren te M fierdam den 23 van lentemaent i6%6. $$ had van jongs af eene aengebore neiging ^t0 *�^s*

-ocr page 134-



		^Schiiders en Schilderessen. 117 ^^e Teken-en Schilderkimfh want, in plaet- ^; Van zich met kinderfpeeltuig te yermae- , ^en> bekrabbelde hy al het papier, dat hy in "^us vond., met tekenen. Zyn Vader, die . ^ⁿ Juwelier was, beftelde hem op zyn elfde Jaer by een kunflig Goutfmit, met oogmerk, ^0lhem in zynen handel op te brengen. Maer ^�e zucht tot de Schilderkunft lag hem zo na ^aen 't hart, en blonk hem zo bekoorlyk in de ^Oogen, dat zyn lult tot niets anders ilrekte als tot tekenen , graveeren en op Amous ^hilderen. Waerom zyn Meefter dikwerf ^tegens zynen Vader zeide: gy moogt met ^Uwen Zoon doen wat gy wilt, gy zult 'er nooit iets anders als eenen Schilder van ma- Ken. ]\j_a ₍j_at _ny fas vyf jaren met tegen- in mhet goutfmeden had doorgebracht, vond tyn Vader het dienftig hem by den Beelthou- -^er Johannes Ebbelaer te beflellen, ^0rr* hiet boetfeeren te leeren 5 op dat hy hier °°or bequaem wierd tot het maken en uitvin- °^etl van allerlei fieraedien en lofwerken, die ^tot het verzetten van Juwelen vereifcht !^^0rd. Zo dra hy hier den vryen teugel **^ad, vergat hy het goutfmeden geheel en al; <j°ende niet als tekenen : doch die vryheit ^Urde maer fchaers een jaer, na welken tyt "^emzy_n Vader onder zyn eigebeftiering nam, H 3 om

-ocr page 135-



		j. isaajls. Walraven, z. J. M

-ocr page 136-



		u8 Nederlantsche om hem in de kennis der Edele Gefteentens bequaem te maken. In dien tyt raekte hy aen kennis en gemeenzaeme vrientfchap met denHiftorifchilder Gerard Rademaker, die hem de Regels der Bou- en Doorzichtkun- de leerde. Op zyn 24.fte jaer deet hy een reize naer DuJJeldorp, om eenige van zyns Vaders Juwee- len aen den Keurvorfl van de Palts te verkopen- Daerhy drie weeleen naeulyks anders bezig was als met zich te verluftigen in die overheerly- ke Kunftgaenderyen en Kabinetten der uit- muntentfte Schilderyen, door dien voortreffe- lyken Vorft van tyt toe tyt by een verzamelt. Schoon hem nu niets ter werelt meer fmarte als den korten tyt, dien hy, ter voldoeninge van zynen onverzadelyken Kunftluil:, hier aen befteeden mocht; echter had deze befpie- geling zulk eenen onverzettelyken drift in hem verwekt, dat hy, t'huis komende, om lief cfleet, van niemant in zyn voornemen, om zich geheel op de Schilderkunft toe te leggen, te wederhouden was. Ten dien einde begaf hy zich by gemelden Rademaker , om de behandeling van hetpen- feel en de menging der verwen te leeren; waer in hy, door zyn fchrander vernuft en onvermoeide naerftigheit, zo gelukkig flaeg-

-ocr page 137-



		Schilders en Schilderessen, np ^lej dat 'er zich alle kundige Liefhebbers over ^verbaesden, zo natuurlyk wift hy alles te co- Pt�ren. Dit fpoorde hem aen om een Kunft- tuk van eige vinding by een te fchikken- ^e ^eerfle proef, die hy hier van gaf, was de Afbeelding van Am non, daer hy, na de ^Verkrachting van zyne Zufter Thamar, ^zynen Dienaer gebiet haer uit te dryven : doch eer dit Stuk half voltooit was, had hy "et ongeluk zynen Meefler en Boezemvrient door de doot te verliezen; het geen hem ge- weldig _aen 't hart ging en in verlegen heit bracht: vermits hy nu niemant had, die hem zulke verftandige en openhartige Kunftleflen kon geven. Tot zyn geluk had hy kennis gemaekt met veel voornaeme Kenners en Kunilenaers van dien tyt, die hem ook trou- hartig met hunne oordeelkundige lefTen te baet quamen ; het geen zo lang duurde, tot hy andermael een reize naer DuJJeldorp deet, dae_r hy een goet gedeelte van den zomer doorbracht, met zich vlytig en naerfKg te ^oeffenen naer al de fchoone voorbeelden, die "7 daer te vooren, met zo veel lult., befpie- �^elt had; waer door hy zo merkelyk gevorr ^ert Was, en zich zo wel by bevond , dat Hy> in vervolg van tyt, noch tweemael die reize ond_ernam _y tot verdere voortzettinge H 4** en

-ocr page 138-



		iso Neberlantsche en voltojinge van de Kunft: waer in hy ZO wel geflaegt is, dat hy, door gedurige vlyt en oplettentheit, een braef Meefter is gewor- den t zynde des te meer lof waerdig, om dat de zuivere liefde tot de Kunft hem alleen aen- gefpoort heeft om zich in 't Kunftperk te begeven, en hy genoegzaem door eige ftudie het zo ver gebracht heeft: nademael hy dezelve, met geen oogmerk om gewin, maer gedreven door eenen edelmoedigen yver, alleen tot vermaek oeffent; zynde van eenen anderen kant rykelyk gezegent met tydelyke middelen, en by gevolg een van die gelukkige Kunftenaers, die niet om broot be- hoeven te fchilderen, en daerom met recht des temeer lof waerdig; vermits zulke rechtr fchapen Liefhebbers, die uit loutere Kunft- drift zo veel arbeit en ftudie ondernemen willen, tans raer en dun gezaeit zyn. Onder de Proefftukken van zyn Eunftpenfeel mun- ten uit: Een P i g m a l i o n , die op zyn yvoo- reb�elt verheft word , verrykt met andere dichtkundige vindingen; Een Alexander, die Campaspe aen Apelles fchenkt; Den Thebaenfchen Veltoverfte Epaminon- das op zyn fterfbedde, verbeelt in dat punt des tyts, daer dien moedigen Veltheer in zyiie tent uit den flag van Mantinea op zyne Ie-

-ocr page 139-



		0 OUDERS E_N SCHILDERESSEN, iai ^gerkoets gebracht is; vertonende zich de ^gebroken werpfpies onder de rechter borft: en ziet de grootmoedigheit in zyn flervent y . ^t ^kun% verheelt, fprekende tot zyne ^nendenen Onderbevelhebbers: daermen de ^te ontroering en verflagenheit in be- _t ^rt' ^^e een is als wanhopent, de andere'ver- ent een neerflagtige bedruktheit, een der- ent uit als in een razerny of krankzinnig- » over het afllerven van zynen kloek- «loedigen Veltoverfle. Onder al dit gewoel Vertonen zich twee Vrouwen , waer van deene zich, 't einde alle hoop, _op _het voe- ^enent van den ziekogenden Veltheer neder- ^Werpt; d'andere, haere handen om hoog hef- ende, de Goden om byftant fchvnt te fme- ^n. Dit is alles, _zo in harstochten , ftant ^ beelden, als wezenstrekken, door zyn ^K1°ek vernuft zo kunftig verheelt, dat het ^vⁿ alle Kunftkundige Liefhebbers met toejui- ^ltlg befchout word, en meer andere ftuk- > dxe alle ten zynen huize , te zien zyn. et laetftgenoemde was hy voornemens ^eerga te maken : daer de Wetgever CURptt j Kon* den jonggeboren Charila�m, fte v e ^er *-"^acedemoniers, aen den Veltover- detek¹¹ � ^^Vertoont- ^Tot ^dit ^ftuk was reets S ^en alle nodige toeftel vervaerdigt, H 5 maer

-ocr page 140-



	122 NeDERLANTSCHE

maer zyns Vaders doot, hier kort op volgen- de , deet hem van dit voorneemen afzien; gemerkt hy zedert dien tyt genootzaekt wierd zich met andere bezigheden op te honden. Tans yermaekt hy zich met de Kunftwer- ken der beroemtfte Schilders te befpiegelen; daer hy van zich zelf gelegenheit toe heeft, doordien hy, van zyne vroege jeugt af, eene fchoone verzameling van Schilderyen, Tek^ ningen en Printen, heeft by een gegaert; AW hem nu tot eenen kunftigen en aengenaemen L�fthof verfbrekken, die hy door de oogen van zyn ligchaem, met die van zyn vernuft, dagelyks doorwandelt; het geen wy wenfehen hem noch lange zal mogen gebeuren. Ver- der beleeft hy een ongehuwden ftaet, niets betrachtende dan een flil, zedig, vroom en Godtvruchtig leven te leiden , ver van alle aertfeh gewoel en ydel bejag, en die zynen evenmenfeh zo veel goets gunt als zich zelf. Deze drie volgende vaerzen zyn tot roem en lof der bovengemelde Kunfltafereelen ge- maekt. � OP

		i

-ocr page 141-



			Schilders in Schilderessen. 123

		OP DE UITMUNTENDE SCHILDERKUNST VAN DEN HEERE �SAAK WALRAVEN, verbeeldende de gefchiedenis van Amnon en Thamak. Zo maalt een eed'Ie geeft, met oordeel en ver- Jiant, ®en haat van Davws zoon, Prins Am non, af naar 't leeven, Oezeetenop defponi' van 't varftlyk ledikant, Daar hy zyn gruweldaad met Thamak. heeft bedreven; Terwyl die kuifche ziel, fchoon 't ligchaam is onteert, M Uetraanen rollen laat langs haar bejloraen kaaken, En 't hoofd ten hemel heft, van waer zy hulp begeert: ^° ziet men 't heilloos vaar van ontucht, hoe 't mag bladken, ^^eranderen in ys van afkeer, die zichfiom &n doof _voor kj_agten houd: dus word zy uit ver- lichting Ver-

-ocr page 142-



		124 Nederlantsche Verjaagt, tot dat de wraak van Broeder A e- SALOM, Hem achterhaelt door eene ontmenfchte broeder- Jlagting, Waar in hy fneuv'len moefi op een geveinjl ban- ket: Een haak voor die hun pligt te roekeloos vergeeten. Zo word de boosheid eens gevonniji naar de wet Van 't God'Iyk recht, doch eerji in 't wroegende geweten, Wat raad hebt gy gevolgt, helaas! wat ging u aen, Rampzalige Amnon! in verboden luflverzonken'? Verfoeilyk was uw daad: maar had gy 't nooit befiaen , Nooit bad dit konfitafreel zo heerlyk uitgeblonken: Zo ryjl Walhavens roem uit deeze fchildery: Zo trekt men uit venyn een heilzaame artfeny'. Corn. Bruins.

			OP

-ocr page 143-



			Schilders en Schilderessen. 125

		OP HET ZINNEBEELD VAN P I G MA L I O.N, door denzelfden Heere gefchildert. ⁰ Scboonjle Dochter van Natuur Beroemde Schilder konjl! bier blyken uwe gaven: Walravensgeefi, vol kracht envmt, tril zyn vertrouwt talent in de aarde niet begraven, Maar fielt het ah een heldre zon ■>' ghns ten toon, en lokt de fchranderjle ver- ftanden, Wanneer hy hier Pigmalion ⁿ ini_n doet blaaken op dit werkjluk zyner handen; ��e liefdevlamjlaat hem om 't bert; "oe k'wynend bid hy 't aan, ah had het ziel en keven, Een kus, een lonk zou al zyn fmert Meezen, maar dien trooji kan 't' koude yVoor niet geeven. ^JJe Liefde, die zyn doen befpot, ^s °f ^zyfprak, wien zaagt ge op zulk een voor- werp doelen ? � Wecb

-ocr page 144-



		I2� Nederiantsche � Wech dwaaze minnaer, zoek genot � Byvleefch en bloed; dit beeld kan nooit uw Ir and verkoelen; � Upajl 'noch voegt die lauwerkroon, Maar hun die over't hert der maagden zegepraaien. O ryk vernuft.' wat pronkt gyfchoon Met vindingen, die nooit van 't waardig kunjl' fpoor dwaalen, . Maar, op. zyn tyd en maat verdeelt, Het fchoonfie der natuur nabootfende in 't verbloe- men-, Laat Nazo door zyn Zinnebeeld Elk keren, niet te veel op eigen werk te roemen: Dit echter, dit beroemd juweel Moet hem die 't trof, wanneer hy 't ziet, genoe- gen baaren. Duur lang 6 dierbaar tafereel l Leef lang, 6 Schildergeefi! tot eer der Amfle- laaren. P i g m a 11 o n is 't niet alleen, Wiens praalbeeld hem daar op, of't leefde, de� verlieven, Wyl, door dit konftfluk, iedereen Zich voelt de borfi met die Kefkozery doorgrieven- C. Bruins-

			O?

-ocr page 145-



			Schilders en Schilderessen. 127

		O P H E T GESCHENK VAN CAMPASPE, G E D A E N DOOR ALEXANDER aen APELLES. ■" 't waerheid, of bedriegen my myne oogen? fPat wonderen bejlaan dit tafereel l Gewis, hier is de konft in top voltogen. H&ft dit Parrhaas gefchildert op 't panneel? Verbeeld dit of is 't waarlyk Alexander? Schynt dit Campaspe, of zie ik vleefch en bloed? ^� Groote Geejl wat zyt gy wys en fchrander; Hoe wel vertoont gy 't eedele gemoed ®P 't aanfchyn van den Vorfi der Macedoonen � ■ ■�e bitfe nydfiaatfiom mor zulk eenjiof ^aS G e r a R D dit, hy zou uw' yver kroonen Met eenen krans van onverwelWren lof. ^AMp_AsPES glans vol levendigeftraaien, ^lreh ieders bert als met een zoet geweld; donder dat A p e l haar niet kon maaien. ^c" zie hoe droef, hoe bevende en onfielt, f h zich voor de koninglyke voeten, Om

-ocr page 146-



		I2g N E D E R L A N T S C H E Om 't leevend fcboon dat hy verbeelden zal$ 'f Geen hy verkrygt om zynen lujl te boeten. SWiff�ling! S wonderbaar geval \ Doorlucbte Held! wie moefu niet beminnen'! Wie volgt u niet in dien verheven fiaat? Zich zelf zo wel als ryken te overwinnen, Is eene deugd die 't all' te boven gaat. Weetgierig brein fiaak vry uw onderwinden, Gy zoud, al zocht ge noch zo verre en/nel, In 't Waereldrondgeen' Alexander vinden Van zulk een' aart, maar meer dan een Ap�L- Dit heerlykfluk zal roem noch lof ontbeeren, Zo lang men zucht tot wonderen befpeurt. De Schi�erkonfi reets kwynende aan 't verteeren, En om 't verval van Meefiers afgetreurt, � Zag 't konftwerk aan, en f prak: � Nu leeft myn hoope ,� � Nu groeit myn Iuft en vreugd: vaar voort myn zoon; � Zo zal uw naam haait vliegen door Europei � Zo zal myn hoofd weer praalen met een kroon. � Walraven doet myn luifter dus herleven, � Dies zal ik nooit den moed verloorefl geeven. 1718. C. Bruine Men ziet het Afbeeltfel van dezen Puik- fchil'

-ocr page 147-



		SCHUDERS EN SCHILDERESSEN. 123 ⁿⁱ'der; benevens dat van den beroemden J^an Maurits Quinkhard, in de Plaet gevolgt naer hunne Portretten, door den ketften naer't leven gefchildert, en my door ^beide deze Kunflenaers, tot verfieringe van ^Qlt werk, buiten eenige koften, op een edel- moedige wyze gefchonken, HlERONIMUS VAN DER MY, geboren te Leiden den 8 van bloeimaent des Jaers 1687, heeft den beroemden Willem ^van Mi eris tot Leermeefter gehad; door ^iens fchrandere Kunftleffen, met eene on- ^^errnoeide lludie te behartigen, hy een braef Refter is geworden, als te Leiden op de nieu- ^We ^^enaetkamer te zien is aen de Af beeltfels van ^Wel twintig Heeren ProfefToren, door hem ^�la'^er 't leven gefchildert, nevens die van eenige °^verledene ProfefToren, doorhem naer Teke- ⁿⁱⁿgen of Schilderyen, op het zelve formaet ^aJs d^e voorgaende, afgemaelt, en die alle in 'c °nde van die vergaderzael geplaetft zyn. _fi ^°k kan tot een proefbe^ys van 's Mans ' ■* Penfeel verfhekken, het Portretftiik der ^eren Regenten van het Armkinderhuis der- � ^Ver Stadt. Dit (tuk is geplaetft voor de orft_een ^ -_m ^_e vergaderzael der Regenten, ^dat Godtshuis: daer het van de Liefheb- ^II' �eel. I bers

-ocr page 148-



		t'30 Neder untsche bers kan gezien worden. Behalven het ge- melde Kunftwerk, heeft hy veel der aenzien- lykfte geflachten van Leiden en elders, zo in Familieltukken als op zich zelf, levensgroot en in 't klein gefc'hi�dert. Voorts ftrekt zy- ne neiging ook tot het fchilderen van anti- que en moderne Kabinetftukjes; die de be" quaemheit van hunnen Maker aentonen, en van welke eenige te vinden zyn in de Kabi- netten der Kunftlievende Heeren La Court , Wierman, Snakenburg en meer an- dere. Hy oeftent de Kunfl noch dagelyks met winfl in zyne Geboortefradt: daer hy in eenen ongehuwden flaet leeft, en zich , in zy- nen overigen tyt, verluf�igt in zyne fchoone verzameling van Printkunft. Met het een en ander gunne hem den Hemel noch lange ja- ren bezich te mogen zyn l JAN MATJRITS QUINKHARD, geboren te Rees den 28 van loumaent desjaers 1688. Zyn Vader en Grootvader waeren be* quaeme Portretschilders in Kleefslant; Echter zocht hem zyn Vader niet aen de Kunfl, ma^^faen de Geleertheit toe te wyden; ten die¹¹� einde wert hy beflelt op de Latynfche Scho- len jdaer hy zyne Letteroeffeningen, tot zyn ze- ventiende jaer, naer wenfch voortzette: doch

-ocr page 149-



		Schilders en Schilderessen. ,131 ^rneer voorbeelden hebben ons doen zien, dat ^de Kunft dikwyls van Vader tot Zoon over- ^efft j en de fnieu'lehde Kunftliefde, tegen alle ^Vervvachting en voorzorg, vonk vat, en in. ^volle vlam naer buiten flaet: want Quinkhart ^toonde zich na dien tyt geheei en al ongene- gen tot de Studie, en verklaerde zich alleen ^oor PiSiura: wa�r in zyn Vader hem te wil- ^ie was, en tot zyn 22^fte jaer in de Teken- en kchilderkunft onderwees. Na dat hyde gront- beginfelen der Kunde by zynen Vader vaft genoeg gelegthad, begaf hy zich naer Amfter- dam, _orn _zvne Kunflitudie met ernft voort te ^2etten; eerft onder het beftier van den be- zemden Arnold Boonen, van daer by ^Hri_stoffel L�binitski, en laetile- 7^ onder de fchrandere leffen van den Kunft- ^ryken Nikolaes Verkolje; by wien "y in korten tyt zo gelukkig toenam, dat hy fcyn eige Meefter wierd, en, door zyn kloek ^Vernuft en onvermoeiden Kunftyver, zo ver §^ekomen is, dat hy een wakker Meefter is § worden, _z0 _we] i_n \ fchilderen van Kabi- ftukjes, als Portretten; doch door de me- ^uldigeKunftbezigheden, diehem hecPor- ^'childeren verfchaften, gaf hy zich einde- y daer geheel aen over; hebbende, zo te ' ^mJterdam , als elders, eene grote menigte I 2 aen-

-ocr page 150-



			i$z Ned-erlantsche

		aenzienlyke Luiden geportretteert, onder wel- ke wel dertig vermaerde Mannen, zo Profef¹foren als Predikanten, zich bevinden; wiens kunflige Af beekfels naderhant in 't koper zyn gebracht door de vermaerde Plaetfnyders J. Ho�braken en P. Tanj�. . Noch zyn 'er van onzen wakkeren Kunde* riaer, op openbare plaetfente dmj�erdam, ver- fcheide levensgroote Portretftukken te zien j onder anderen: drie op de N�euwemarkt in de Chirurgyns Gildekamer, verbeeldende de Overluiden van het Gilde; twee in de Bern- hart - (teeg , zynde de Hooftmannen van het Wynkuipers Gilde; een groot fluk op de Wyn- koperskamer in de Koeftraet, vertonende de zes Overmannen van het Gilde; in 't Spin- Huis twee flukken met derzelver Heeren Re- genten; in'tOudeman- en Rafphuis zyn mede uitmuntende proef bewyzen- van 's Mans kunft te zien; noch twee kapitale flukken, pronken- de met de afbeeltfels der Regenten van 't Leprooshuis. Door het fchilderen van deze uitflekende Kunfttafereelen, wierd hy zo berucht in de Babygelegen Provincie;- dat de Regenten van 't Stadts Kinderhuis te Utrecht- onzen Kunfte- naer verzochten, om hunne afbeeltfel sin een groot ftuk, bevattende wel vyftjen Portretten» te

-ocr page 151-



		Schilders\en Schilderessen. 133 ^te ^^childeren; 't geen hy zo volkomen tot genoe- &^en uitvoerde: dat die Heeren hem verzoch- ^en j zyn eige weezen daer nevens te plaetfen, ^er ver�'euwiging van zyn perfoonen bequaem- ^he^ voor de nakomelingfchap. Na dien tyt ^ⁿ ⁷-e]f noch in 't voorledene jaer van 1750, ^eeft hy een menigte aenzienlyke Luiden van ^ang en regeering, benevens hunne ge�erde �framijien, daer ter Stede gefchildert; en ver- ^�er noch een oneindig getal, zo te Amjlerdam* ^a>s elders. Uit al het bovengemelde Kunflwerk kan Ven met waerheit zeggen, dat Qui nk h a r d ^xvne Kunft met roem en voordeel oeffent, en gevolglyk onder de gelukkige Kunftenaers van dezen tyt kan getelt worden. Voor het overige moet ik by ondervinding betuigen, «at hy een vriendelyk en beleeft Man is; die ■^y in het bezorgen van eenige berichten, be- ^trekkelyk tot dit werkje, veel dienfl heeft §^edaen_: waer voor ik hem hier opentlyk dank ^Ze§§^ej en Iangdurigen voorfpoet en welvaert �oewenfche. Op een fluk, waer in hy zich zelf, bene. ^ens den Graveerder P. Tanj�; door den ^erften gefchildert, en door den laetften in 't per gebragt; heeft de zinryke Dichter ^Eitama het volgende byfchriftje gemaekt: I 3 Doet

-ocr page 152-



		i34 Nedereantsche Doet Quinkhard, nevens zich, door'tjlree- lend kunftpenfeel, Leergierigen- Ta n j � in fik/e trekken leven; Dees, yvrende om hem blyk van dankbaarheit te geven, JVyd oen de Vrindfchap dit papieren tafereel. S. F. J. Nu volgt zyn Jaer- Stadt- en Tytgenoot, DIRK DALENS, geboren te Amfler- dam op den 3 van fprokkelmaent des jaers i�"88- Hy is een Zoon van Dirk Dalens, die beroemde fchilder en tekenaer van Lant- fchappen, zo met waterverf als met de pen ; fchoon hy pas 29 jaren out was, toen hem de doot wegrukte, tot groot verlies van alle Kunfiminnaers , vermits hy tot wat groots geboren fcheen: gelyk aen de overblyffels van zyn ryk vernuft, vleient penfeel en zwie- rige tekenpen,by de Liefhebbers van papier- kunffc te zien is. Onze Dalens zag weinig tyt na zyns Vaders doot het eerfte licht, en was naeu- lyks den kindertabbert ontwaflen, of men on- dekte zyne overge�rfde Kunfldrift. Des be- itelde hem zyne Moeder by Theodoor vat* Pee, het geen juut de gelukkigfte keur niet was

-ocr page 153-



		Schilders en Schilderessen. 135 Was voor haeren Zoon : waerom hy (die zulks dra merkte) maer weinig tyts, en noch met ^derzin, by dezen Meefher bleef, en een Muit nam, om, met verzakinge der fchilder- ^anier,die hem Van Pee geleert had, zyns Vaders voetfpoor te volgen. Het geen hem ^zo wel gelukt is, dat hy in het fchilderen van ^antfchappen, geftoffeert met Beelden, Beef- ^tefl en Ru�nen, een wakker Meefter gewor- den is; hebbende veel Zalen en Kamers in 't ront gefchildert. Gelyk te zien is te Amfler- d&n by den Heer Dej>el en Mevrou Pels, ky den Heer Van de Velde aen de Bui- ^tenlcant, en den Heer MuiLMANopde Kei- zersgragt; by wien heerlyke Zalen of Kamers ^m \ ront met zyn fraeie Penfeelkunfl pron- ken ; doch inzonderheit heeft hy voor den Heer Van Eyck een aenzienlyke Zael ge- ichildert, in het zelve huis, dat den Heer Ph;- ^ll? de Flines bewoont heeft, en daerdie uitmuntende Kunftftukken van De Lairesse _?door Ho�braken zo omftandig befchre- ^Ven, in te vinden zyn. Te Leiden zyn de huizen der Heeren Snakenburg, Brit- ^T°N en Wierman, met treffelyke proe-r ^ven van zyn geeftryk Kunftvermogen verfier t; ook kan men by den laetflgemelden Kunftmin- ^aer zyn_e oogen verluftigen in eene fchoone I 4 ^'?^r°

-ocr page 154-



		135 NEDERLANTSCHE verzameling van Nederlantfcbe Kunft. I» 's Gravenbage pronkt het pragtig Huis der Ge- deputeerdens van Amfierdam met een kundige Zael van hem, insgelyks een Huis op de Vy- verberg, tans bewoont door den Burgemees- ter Slingelandt, eindelyk (om niet alles op te haelen) is op de Buitenplaets JVejlkamp een Kamer in 'tront, verbeeldende een Rhyn- gezicht, van hem te zien. Ook maekt hy fraeie tekeningen met waterverwen, en heeft het doorsaens even druk met aenbefleet werk: Zo dat hy zieh al m� onder de Gaffe der voor- fpoedige Kunft�effenaers bevint, een naer- ftig en vriendelyk Man is, en tot heden noch dagelyks bezig, als het zyne gezontheit, die vry zwak is, het zelve toelaet. Hier mede wenfchen wy hem vaerwel. Het afbeeltfel van Dirk Dalens vertoont zich in de plast E. Nu volgt een Kunftenaer, die, fchoon niet in Nederlant geboren , hier echter verdient geplaetfl te worden; ik meene BARTHOLOMEUS DOUVEN, ge- boren te DuJJeldorp in 't jaer 1688, een Zoon van Johan Franjois Douven, groot Gunfteling en Portretfchilder van den Paltfi- fchen Keurvorft J o h a n Wi l h e l m ; hy heeft de

-ocr page 155-



		Schilders en Schilderessen. 137 de Kunft geleert by den alomvermaerden Rid- der Van der Werf, en dat wel op ver- zoek van den Keurvorft, zynen grooten Me- cenas; vermits de Ridder al in dien tyt niet meer genegen was Leerlingen te' onderwyzen; °m dat men zelden zulken aentreft, die ber quaemheit genoeg bezitten, en ftudie genoeg billenaenwenden, omalies, wataen hetlee- ^r«i der verhevene Schilderkunfl vaft is, mee S^edultteondergaen,enom,als met handen en tanden, den fteilen en glibberigen Kunflberg °P te klauteren. BarthoLomeus was niet onbequaem, maer bezat den yver niet, dien de Ridder wel in hem wenfchte; echter is hy, door het verftandig beftier van zynen groo- ten Meefter, die alle mogelyke vlyt aen hem befteedde, een roemwaerdig Meefter gewor- den : wiens Kunftwerk onder de Liefhebbers in hoge waerde is, als blykt uyt de verkopin- ge, die op den 9 van herfftmaent des jaers ^I722 gedaen wierd van het Kabinet des Hee- ren Jaques Meyers , daer vier ftukken van onzen Douven uit te voorfchyn quamen, en ^van de Liefhebbers zo hoog gefchat w�er- ^^enj dat het eerfte, verbeeldende eene Lu- ^Cretia, voor vier hondert guldens, het twee- ^^e» zynde eene Heilige Familie, voor dezel- ^Ve Prys, het derde, verbeeldende eene Ma- I 5 RIA

			I

-ocr page 156-



		138 Nederlantschs r 1 a met het kindeken, voor 190 guldens, en het vierde, pronkende met een Venus en Kupido, voor 130 guldens, verkocht wier- den. Naderhant is hy Hoffchilder van den Keurvorft van Keulen geworden. Of hy noch leeft en zulks noch is , weet ik niet. N. ANCHILUS, geboren te Antwer- pen in 't jaer 1688. Hy is my te Londen ge- meenzaera bekent geweeft, doch zyn doop- naem is my ontfchoten; ook weet ik niet by wien hy de Kunft geleert heeft: dit alleen weet ik zeker, dat hy een fraei Meefter was in het fchilderen van moderne Gezelfchappen. In het jaer 1727 was hy al acht jaren te Londen geweeft, en had het in 't eerft heel quaet, doch quam doqr onvermoeide naer- ftigheit alles te boven. Inzonderheit won hy de gunft der Engelfcben, om dat hy de ma- nier van T e NI e R s, met wiens Kunft zy veel ophebben, zeer wel wift na te bootfen. Ook fchilderde hy Engelfche Marktgezigten, met eene menigte van Boeren en Boerinnen, air les gefchikt naer de wyze der Engelfche lant- aert; zittende de Vrouwen te paert, aen weer- zyde van het paert voorzien met een mande, daer ze haere ter markt brengende waer in te koop veilen, en de Mans �p wagens met drie e»;

-ocr page 157-



		Schilders en Schilderessen. 139 ^en ^Viq� paerden befpannen. Ik heb te Lon- den (tukken van dien aert gezien, ook Boere- gezelfchappen, die ryk en geellig van ordon- nantie en kunftig gefchildert waeren, T�r- ^Vvyl ik in Londen was, kreeg hy van den Rid- dert Robbert Walpole , aen wien hy ^een goet Mecenas had, vier ftukken naer S n y- ^ers, geftoffeert met Beelden van Rub- ens, te copie�ren in 't klein j het geen hy ^aer des Ridders genoegen ter uitvoer bracht. ■De Origineelen waeren kapitale ftukken, ^choon gefchildert, en verbeeldende de vier ■Markten van BruJJel,* namelyk: de Vleefch- Vis- Vogel- en Fruitmarkt; ook behoorden ²Y den Ridder in eigendom toe. Behalven ae manier van Teniers, wilt onze Schilder °ok die van Watt o natuurlyk te volgen; doch wat is 'er onbeilendiger als een Menfch ? °P zekeren avont in een Herberg zynde, daer ^v^n R_ome en defzelfs uitmuntende Kunftouthe- ^den gefprokenwierd, raekte Anchilus mee ⁿ°ch twee andere Schilders zo gaende, dac y met malkanderen een verdrag aengingen ^0l�l binnen drie dagen naer Rome* te vertrek - ¹¹ j en binnen het jaer weer t'huys te zyn, '^es op verbeurte van tien guinea's voor die °^een> welke zyn verbintenis brak, eer den ^bepaeld_en tyt verftreken was, Zo gezeit zo ge.

-ocr page 158-



		140 Nederlantsche gedaen. Zy togen met hun dri�n op reis, en maekten zo veel �poet als mogelyk waere om tyt te winnen: maer Anchilus wierd on- denveeg ziek, en deet de reis naer de eeu- wigheit, eer hy te Lions was: zyne reisgeno- ten vervolgden echter de reize, doch hunne naemen zyn my ontfchoten. Deze fchielyke onderneming en noch fchielyker verhinde- ring van menfcheiyk voornemen, viel voor in 'tjaer 1733. ROBBERT GRIFFIER, geboren in Engelant op den 7 van wynmaent des jaers 1688, en Zoon van den braven Kunftfchiider Jan Griffier, van wien hy ook de eer- fte Kunftgronden geleert heeft, en met kloe- ke fchreden op het edel Kunftfpoor zo ruftig volgde, dat hyzynen Vader in zommige op- zichten heeft voorby geil-reeft; muntende in- zonderheit uit in 't fchilderen van Rhyn-ge- zichten. Waer van ik kapitale Hukken heb gezien, die ( geftoffeert met een oneindig ge- tal Beekjes en allerlei zoort van Vaertuigen, die geladen of ontladen worden, ook met de heerlykfte Lant- en Watergezichten en afbeel- dingen vanaengename Steden en Dorpen) zo kunflig en geeftryk zyn gefchildert en geor- donneert, dat ze tot eene verluftiginge van kun-

-ocr page 159-



		Schilders en Schilderessen. i4r Kundige en kunftlievende oogen verftrekken. ""^et geen ook de reden was, dat hy van dit ^engenaem en ftreelent Penfeelwerk meer af- ^rek had als hy ras genoeg maken kon. Daer Dy had hy eene ongemeene bequaemheit om ^den fchildertrant van W o u w e r m a n , Va n ^E Velde en andere Meefters, zo natuur- ykna tebootfen, dat een kunftkundig oog ^al Scherp moeft toezien om niet bedrogen te Worden. Ik heb ftukken van R�isdael zien ver- kopen , waer in onze Griffier beelden¹ en Paerden gefchildert had , die hy zo kimftig en bedrieglyk naer die van Wo�werman had gecopi�ert, dat ze voor Origineelen van dien ■Refter van groote Liefhebbers wierden aen- gezien en gekocht. Op deze bedriegelyke nabootfing wierd hy zo verflingert, dat men geen werk van eige vinding uit zyne handen k°n krjgen." Ook was hy heel handig in het °Ppoetien en verhelpen van oude Schilderyen,- ^Waer door hy aenleiding kreeg om van een eerlyk en braef Kunftenaer in een bedfiege- tyken Kunftkoper te veranderen, en dus,. met ^^et kunftwilt overal te gaen opfnuffelen, zy- ⁿfⁿ tyt verliep en lui wierd. Na dathy zich ee- ^xgea tyt _te dmfierdam* met dien handel opge- lden had, en onder "de Liefhebbers bekent ' wiercl

-ocr page 160-



		14-2 �' NED E RL ANT SCME wierd als een kunftig bedrieger , die hen n3* tuurlyke copyen voor echte Hukken verkocht» verloor hy al het vertrouwen en de achting van brave Kunftminnaeren; wa�r door hy ge- nootzaekt wierd om Amfierdam te verlaten, en vertrok met eenen Kastelein (die van een Zeepzieder ook in een Kunftkoper hervormt was) naer Engelant. Zy waeren vogels van eender veeren, die op een hant vol leugens niet .fchouden, en in het begin te Londen groot fpel fpeelden; maer toen ik my in 't jaer 1727 in die machtige. Ryksiladt bevont, was Kastelein al zo kael en blus gefpeek, dat hy zyne naektheit qualyk kon dekken, en geen geit had om hroot te koopen. Met den anderen zag het 'er noch zo droevig niet uit; doch zyne veeren hingen mede al vry Hap. Ik vroeg hem of hy het nu beter had, als toen hy te Amfierdam een geacht Schilder was ? maer ik kon uit zyn antwoort wel merken, dat hoogmoet voor den val, en leeren door* gaens te laet komt; inzonderheit by onzen Griffier, die zyne heerlyke Kunftgaven op eene fchandelyke wyze hebbende verwaer- looft, de droevige gevolgen daer van maer al te gevoelig ondervont, en, zo hy tans noch leeft, na alle gedachten out en arm is: daer hy

-ocr page 161-



		^cilders en Schilderessen. 145 Yj integendeel, met het fchilderen van zy- ne 7?& ^«-gezigten in eer en aenzien had kun- ^nen blyven; doch heeft hy zich zelf niet ten nutte wille_n zyn, hy kan echter ergens nuc oor weezen: namelyk om jonge Kunftenaers ^en baelc te verftrekken, dat zy zich op de "Ppen van verkeerde gewinzucht niet verlo- P^enj als hygedaen heeft; die, in Hollant* zyn seluk hebbende verloren, het te vergeefs van ^� Rritfcke Krytbergen verwachte en over ^ee ging zoeken: want dat het in Engelant* zo ^reet met de Schilders niet geflek is, ais men ^Ikanderen wel zoekt wys te maken, en ^^at de weifelende Kunftfortuin daer alzo wel ^aere vieze nukken heeft als hier, zal ik met ^v°lgent voorbeelt beveiligen. JOHANNES VOGELZANG, ge- koren t� Amfierdam in 't jaer 1688. Zyn On- en^yz�r in de Kunfl is geweeft Johannes iixich-Itenb ukg, by wien hy maer weinig ^ts gelfeert heeft, (vermits zyn vermogen niet toereikte om meer leergelt te fpillen ) en ^dus, noch maer half vluch zynde, zich naer ^Engelant begaf,* daer hy met het fchilderen ^Van Lantfchappen, met beelden en beeften �^eitoffeert, en allerlei groot werk voor Schoor- ,fteen-

-ocr page 162-



			144 Nederlantsche

		fteen- en Deurftukken, en Kamers in 't ront, zyne KunitoefFening zocht voort te zetten» Ook hielt hy zich veel op, om, voor de Por- tretfchilders, achterwerken te fchilderen van Batailles en Lantfchappen, na dat den ftaet van het Af beeltfel vereifchte. Maer het verging hem als het meeft alle jonge Schilders doet, die zich te vroeg van honk begeven,- inzonderheit naer Engelant' ■want die blyven doorgaens kladders en roffe" laers. Hy is dezelve, van wien ik gefproken heb in het Leven van Le Blon: daergezegt is, dat hy part had in de Tapytweverye, en de Cartons van Rapha�l zou copi�eren; doch, zo wel als Le Blon , zyn ganfch boeltje daer by inbrokte, en lyf berging in Hollant moeft gaen zoeken; daer hy my den ganfchen uitfiag van die ongelukkige onderneming , maer ganfch niet tot eer van L e Bl * n, ver- haelt heeft. ■ Hy vertrok naderhant weer naer Lon- den , daer hy zyne gaftvryheit, met het bepleiten van zyn onfchuk, zekerlyk weer zal hebben verkreegen: hoewel 'er trou- wens toen zo min als te voorere op hem te verhaelen was. .Of hy tegenwoordig noch in het Lant der Levenden is, weet

-ocr page 163-



		Schilders en Schilderessen. 145 k niet, en daer m� fcheiden wy van hem af. Toen ik te Z.07t�te was, heb ik veel ftukjes gezien van eenen FRANCIS VERGH, geboren te Frank- fat, na giffing in het jaer 1689: want het is ons niet mogelyk geweeft het nette geboorte- jaer van allen te bepalen; doch hunnen wae- ren bloeityt meen ik naeukeurig te hebben aengewezen. Deze Vergh was een braef Meefter in 't fchilderen van Kabinetftukjes met kleine beekjes en fraeie lamfchappen : ^zy waeren wel geordonneert, fix gepenfeelt en van eene aengenaeme coleur,- verbeelden- de allerlei voorwerpen van Markten met eet- waeren, daer dan wel eens een paer marktwy- ven bezig zyn met malkander in 't hair te zitten, terwyl de jongens de Appelkraem plunderen, of een wedloop van Paerden naer de Engelfcbe* manier, omringt van een oneindig getal aen- fchouwers; ook wel een Quakzalver, verzelc van eene menigte omfhnders, onder welke zommige de beurs word geligt, terwyl zy, met ingefpannen aendacht, naer het gezwets van dien bedriegelyken Schyndoktor ftaen te gapen en toe te Juifteren. AI deze voorwer- pen wift hy zo kunflig te fchikken, en met ⁷⁰ ^veel verandering van grappige byzaeken �l.Deel ' K te

-ocr page 164-



		146 Nederlantsche te verryken, dat men de vlugheit van zyne" geeft, en de juiftheit van zyn oordeel, in (t�* ze aerdige vruchten van zyn ryk vernuft ett vlei�'nt penfeel zonneklaer ziet doorftraelen* Het geen ook oorzaek was, dat zyne ftukje^svan de Liefhebbers met graegte en drift ge- zocht wierden. Hy tekende ook met Oojlindifchen inkt vol" komen in de manier van Zagtleven. Hier te lant weet ik niets van zyne Kunft aen te wyzen, als in het Kabinet van den Kunftlie- venden Heer L o r m i e r. Maer van alle de- ze heerlyke Kunftgaven genoot onze Schilder de minfte vrucht, vermits de Kunftkopers met den beften buit gingen ftryken, en hefl¹op eene onbarmhartige wyze onder het vil* mes hadden: want hy was een flordig Beftier* der van zich zelf en zyne Geltkas, gemerkt hy overal zo diep in 't krytftont, dat hy genoot- zaekt was om de geheele week op ftok te bty' ven zitten, om niet gearrefteert te worden > en alleen des zondags uit de muiten quam j om dat hy dan, gelyk bekent is, volgens de Engelfche wetten niet arreftabel was. Ook hielt hy zyne woonplaets heel verborgen, oro te meer voor de vervolging zyner Schultei* fchers gedekt te zyn; het geen oorzaek is g^e" weeft, dat ik te Londen, met geen menfchelyke

-ocr page 165-



		^Schuders en Schilderessen. 14^ ⁿ)°gelykheit, zyn verblyfplaets heb kunnen ^Ultvinden; tot welke weinig anderen als ■Kunftkopers den toegang wiflen, en uit wiens handen hy zo vet en zo mager moeft aezen, ^aJs met hun onedelmoedig geweten overeen- kwam ; daer by was hy getrout, zo dat uit het ^eefl en ander waerfchynlyk volgt, dat hy uit dien Doolhof van armoede en benartheit zich ⁿiet ligt ontwart heeft, en al me ten fpiegel voor jonge Schilders kan dienen. Ofhy noch in leven is, weetik niet; waer- ^mede wy onzen Engelfchen Wiltzang vaerwel ^Zeggen, en eenen Kunftenaer ten toneele voe- ren , wiens ongemeene gaven en pryflyke ze- den yoorbeeldelyk zyn voor de Schilderjeugt, om na te volgen. De loffelyke Schilderper- fonaedje, dien ik voor heb, is PRANS VAN MIERIS, Zoon van ee- ^nen roemruchtigen Vader, en kleinzoon van ^eenen overtrefFelyken Grootvader , wiens ^naem hy voert. Hy is geboren te Leiden in 't jaer 1�89 , en een deftig voorbeelt van Kun- ftenaers, in wien de gaven der Geleertheit en *^childerkunft tot in het derde lit overgaen: ^Want onze Van Mieris is niet alleen een braef Kunftfchilder, maer daerenboven een geleert en taelkundig Man: gelyk aen de ge- . K 2 leer-

-ocr page 166-



j� "Willem -van
	is. x> Frans
			ieris
		van.
		van.

-ocr page 167-



		I48 NED E RL AN T SC H E leerde werelt bekent is, en uit het vervolg zal blyken. Van jongs af openbaerde zich zyne overge�rfde Kunftdrift, en gaf zynen Vader gelegenheit om hem door goede leffen en voor- beelden in het Kunftperlt wakker' voort te zetten ; waer door hy zo ver gekomen is, dat hy met reden onder de braeffte Meefters van dezen tyt plaets verdient, en zyn Kunft- werk in de Kabinetten van de eerfte Liefheb- bers met roem en voordeel geplaetft ziet: waer van de volgende Kunfltafereelen als zo veele Proef bewyzen kunnen verftrekken.' In het Kabinet van den Keurvorft van Ments is een biddende Munnik van hem te vinden, zynde kunftig en uitvoerig gefchildert. . By den Baron Van Lantsbergen, Lantdroft en Domprooft van Hildesheim > be> ruften verfcheide, zo Hiftoriale als Moder- ne , proefftukjes van zyn zagt en uitvoerig penfeel. Te Delft, by den Heer Valer�us de Rover, zyn twee ftukjes van hem te zien: het een verheelt eene oude Vrou, die kafta- nien en andere fnoeperyen verkoopt aen eeri kleine knaep , die voor haer kraem ftaet. Het andere een Bakkers-winkel, daer een 'Bakker gereet ftaet om te blaezen, terwyl eene Dienftmaegt, met eenen emmer aen den arm, aen-

-ocr page 168-



		Schilders en Schilderessen. 149 aonkomt, om wat te kopen. Te Leiden heeft ^e Heer Koenraet Ryp een uitvoerig ftukje, ertonende een Hoenderwinkel in een nisje, ^e� een out Man, die duiven verkoopt aen ee- ?^e J°nge Meit. De borftwering van voren s verfiert met een fraei Basrelief van kinder- J^ess buiten de winkel ziet men allerlei voge- len en eenen haes hangen; alles even uitvoe- ^rig en net gefchildert. Ten zynen huize heb k onlangs gezien een ftukje, waer in verbeelt ^asJosEpu, Maria en het Kindeken Je- ^S�s, en een ander, vertonende eene Keuken, ^aer in eene Meit ftaet te fchuuren, terwyl ^een jonge Boer, die een Uil op een krik in ^dehant heeft, het Meisje over de fchouder ^Zlet> en zyne greetige oogen Iaet weiden in de roozen- en lelienbeemd van haeren boezem. * erder is dit Tafereel verfiert met een mee- ⁿigte huisfieraden van fchotels, borden, pot- ^ten, pannen en wat verder tot een keuken °^ehoort; het geen alles ten uiterile naer 't le- ^Vetluitgevoerten gefchildert, en, met de vo- ^ri§^e proeven vanzyn edel Kunftvermogen, in ^aet is om 's Mans naem den nyt en tyt te ^0en verduuren. Nu fchiet my noch over, ^om iettyes te melden van zyne geleerde fchrif- ^en j ik zeg met voordacht ietwes, om dat die ²⁰ wereltkundig zyn , dat het onnodig zou K 3 ^fchr

-ocr page 169-



		150 Nederlantsche fchynen om 'er hier van te reppen, ten wae- re de order en welvoeglykheit zulks verdich- te. Het eerde boekje, dat hy , ten dienfte der Liefhebberen van Vaderlantfche outhe- den,'heeft in 't licht gegeven, behelft eene uitvoerige verhandeling over de Zegelen en Munten der Biffchoppen van Utrecht, over de verfchillende Muntftoffen en den oir- fprong van het Geit. Het tweede is van vry meer beflag, zynde een Hiftorifch verhael der Nederlantfche Vorften uit den Huize van Beieren, Bourgondien en Oojlenryk, opgeheldert door eene menigte penningen, op hun bevel en tot hunner eere op voorvallende gelegen- heden ge�agen. Dit is een werk om 's Mans onfterffelyke gedachteniffe by de laete nako- melingen te helpen vereeuwigen, en dat in- zonderheit den Liefhebberen der outheden en penningkunde te ftade komt. Ik hebmy, in het doorbladeren Van het zel- ve , niet genoeg kunnen verwonderen over de keurlyke afteken ing van al die fchoone Pen- ningen , die insgelyks kunftig in het koper gebracht zyn; wat arbeit voorts aen het na- fpeuren en verklaren van al derzelver opfchrif- ten befleet is, kan niemant weten, als die zulks by ondervinding beproeft heeft. Waer- mede wy onzen Kunftenaer en geleerden Schry-

-ocr page 170-



		Schilders en Schilderessen. 151 Schryver alles goets wenfchen, alleenlyk heb jk tot befluit van's Mans levensloop hier noch ^Jets by te voegen, om aen myne belofte in 't ^eerft_e Deel, op pag. 191, te voldoen; daer ik het leven van Willem van Mieris, hreetvoerig en na verdienfte, zo ik meen, ^Verhandelt hebbe,* en aen myne Lezers re- den te geven , waerom 's Mans beeltenis, die in de Plaet B, onder Weeninx, had beho- ^rei* geplaetft te zyn, niet vertoont is. Maer om alle verdere onvriendelykheden hier ontrent te ontgaen, zal ik allenig tot niyne verfchoninge boekftaven, dat de jonge �"Rans van Mieris my hadde toegezeit, ^eene tekening van zyn's Vaders en zyn eige ^zen, ter behoorlyker tyt, te bezorgen, daer hy nooit aen voldaen heeft, op eenige onge- gronde voorgevens, daer ik my,om alle twifl te vermyden , niet verder over zal uitbrei- den ; en mogelyk zoude ik, om diergelyke voor- ^entfels tot heden toe, ontzet geweeft zyn ^van beide de Afbeeltfels, zo den edelmoe- digen Liefhebber, den Heer Van der ^arck, tegenwoordig Hooftofficier der ^^tadt Leiden, die eene groote menigte Portret» ^ten > zo van overledene als noeh in wezen zyn- "^eRunftenaeren, byeen verzamelt heeft: daer onder Willem en de jonge Frans van Mie- k 4 ms,

-ocr page 171-



			152 Nederlant. sche

		kis , door den laetften, benevens dat van zynen Grootvader , in een flukje gefchildert; my het zelve niet op eene vriendelyke wyze tot dit gebruik aengeboden had; waer na het door Aert Schouman kunftig afgetekent, en van Ho�braken, zo als het zich in de plaet D vertoont, in 't koper gebracht is. De menigvuldige moeielykheden , die ik hier en elders ontmoet hebbe over alle klei» nigheden, zyn oneindig; vraegt men ergens na, niemaiit weet iets; maer zo ras zyn de zaeken niet in 't licht, of ieder weet beter, en alles word over den hekel gehaelt; hoe- wel ik. ook betuigen kan, dat ik brave en weimenende Liefhebbers en Kunftgenoten hebbe ontmoet, die my veel gedienftigheit betoont hebben; anders was het my onmoge- lyk geweeft ten einde te komen. Na deze kleine afweidinge, ga ik voort, met ten toneele op te leiden JAN ABEL WASSENBERGH, gebo- ren te Groningen den 18 van loumaent des jaers 1689, uit een out burgelyk geflacht: zyn Vader was Jan Wassenbergh, die door zyne Ouders gefchikt wierd tot de gewyde letteren, en reets den dienft als Proponent waernam, maer dezelve daer na verliet, en zich

-ocr page 172-



		Schilders en Schilderessen. 153 zich in de Rechten oeffende, en veel jaren ^ln zyne Geboorteftadt als Advokaet geprafti- ^zeert heeft. Zyn Zoon, Jan Abel, wierd mede tot de ftudie opgeleid en al zo ver gevordert, dat % de fcholen met lof doorgeraekt was. In ^de« tuffchentyt, dat hy de Talen leerde, be- itelde hem zyn Vader, om zyne ledige uren ten nutte te belleden, by den Kunflfchilder Jan van Dieren; (eenKunftenaer, wiens naem ik nooit gehoort hebbe) om de Teken- kunft, daer hy uit een natuurlyke liefde en neigi_ng toe genegen was, te leeren. Hier flaegde hy, door zyn kloek vernuft en onvermoeide naerfligheit, zo gelukkig in, dat hy in weinig jaren door zynen Meefter aen 't fchilderen wierd gezet; het geen hem derma- ten aenfpoorde en zo wel lukte: dat hy in korten tyt al vruchten van zynen arbeit pluk- te; door eenige ftukjes, die hy aerdig wifl ^te copi�'eren, aen jonge Liefhebbers te ver- kopen ; deze klinkende Goden noopten zy- nen luft zo gevoelig aen, dat hy een befluit ⁿam in 't fchilderperk, met yver, ruftig ^v°ort te draven; en de ftudie vaerwel te wen- den. % bleef zo lang by zynen Meefter, tot hy H^am te trouwen met Jongkvrouwe Johan- K 5 na

-ocr page 173-



		154 Nederlantsche na van Oijen in 't jaer 1712; kort hier na begaf hy zich met zyne Echtgenoote naer Rotterdam; daer hy, door zyne aengeboren vriendelykheit en goede opvoeding, zich zelf by de Liefhebbers, en wel inzonderneit by den Ridder Van der Werf, zo aenge- naem wift te maken, dat die Rotterdamjche Fenix hem den vryen toegang verleende, en op eene gulhartige wyze zyne oordeelkundige en welgepaffce leffen mededeelde , met hem aen te tonen , wat in zyne Kunftwerken te pryzen of te laeken was. Dit geluk, gepaert met zyn arbeitzamen aert, al ftaeg aen blokkende, deet hem groot nut tot voortzetting van zyne kunft. Na dat hy zich hier eenen geruimen tyt , dus loffelyk, onder dezen grooten Meefter, zo in 't teke- nen als fchilderen , geoeffent had, vertrok hy weder naer zyne Geboorteftadt. Hier maekte hy ten eerflen een grooten opgang: door zyne bequaemheit, en de kunftbezighe- den vloeiden hem van alle kanten toe: zo met het fchilderen van Hiftorien, Zolder-, Deur- en Schoorfteenffcukken, als uitmuntende Por- tretten; daer eene menigte voorbeelden van te zien zyn in 't Stadthouderlyk Hof te Leeu- waerden, enwaer onder uitblinkt het Afbeelt- fel van zyne Doorluchtige Hoogheit den Hee- re

-ocr page 174-



		SCHILDERS EN SCHILDERESSEN. I55 ^re Prince van Oranje, onzen tegenwoordigen Erffiadhouder , op zyn achtfte jaer ; bene- vens een aenzienlyk getal Dames en Hee- ren van den eerften rang en aenzien ; die alle door onzen Wassenbergh gefchildert zyn. ^e Groningen* ten huizen van de Heeren "^UrgemeefterenGocKiNGA en Botenius, ^en Hooftman Trip, en op der Hooftman- ^nen-Kamer te dier Stede, zyn fraeie Portret- en en een aenzienlyk getal Hifloriale deur- ^en fchoorfteenftukken, die fraei getekent en gefchildert zyn, te zien , noch een Coupel in het prachtig Huis van den HL ere S1 c h t er- Ma n s; en verder by de eerfte luiden van rang, te veel om alle te melden. Onze Kunftenaer was niet minder bequaem in 't fchilderen van Kabinetftukken , daer ten zynen huize, Meefterlyke proefbewyzen van te zien zyn , verbeeldende het eene de ge- boorte CHRISTi, en de weerga deszelfs op- Voeding ; die uitvoerig en kunftig , zo in Schikking der beelden, als dag en fchaduwe, behandelt zyn,en debequaemheitvan hunnen *naker vertonen. Na dus eene meenigte aen- ^2lenlyke kunftwerken, met onvermoeide naer- "igheit, tot genoegen der aenbefteders, in zy- nen leeftyt voltooit te hebben: wierd hy over- vallen door eene ziekte, die hem dermaten trof,

-ocr page 175-



		156 Nederlantsche trof, dat zyne levensgeeflen ten einde liepen: in den ouderdom van 61 jaren, op den 17 van hooimaent des jaers 1750, tot groot ver- lies van zyne nagelatene Weduwe en drie Kinderen, Onder deezeiseene Zoon Jan, en dejong- fteDochterELizABET GEERTRUiDA,die_som hunne aengebore liefde tot de kunft, aen dezelve zyn toegewyd, en door des Vaders onderwys en zyne kunftryke voorbeelden , reets zo ver gevordert zyn, dat zy hem met eenen wakkeren tret op het Kunflfpoor na- volgen. De outfte Dochter Geertruida Abe- l 1 a , is niet minder bedreven in 't overheer- lyk borduuren van Bloemen en Vruchten, met al het geen daer verder tot veriieringe toebe- hoort: en dat wel zo natuurlyk, dat het de aenfchouwers verrukt. Hier mede wenfchen wy deze Zufters en Broeder gunftige Mecenaflen , die hunnen loffelyken Kunftarbeit naer verdienfte be- loonen. Dus omftandig is my deze levensbefchry- ving door een onbekende hant toegezonden, en door my ter goeder trouwe te boek ge- Hagen, in hoope, dat my alles, volgens ver- dienden en bequaemheit van dezen Kunfte- naer,

-ocr page 176-



		Schilders en Schilderessen. 157 ^naer , is opgegeven, want my is nooit iet ^Van sMans kunft te voren gekomen. Jo- ⁸annes Antiojjis, diezynDifcipel isge- ^eeib, pryfl zyne bequaemheit in de kunft, ^maerlaektdesze]fs gedrag omtrent zyne leerlin- §^en> gelyk hier na in zyn levensverhael zal tyken, dat hy my zelfs opgegeven heeft. ^0 dat een Schryver menigmael niet weet,- pp wat wyze hy zich zal of moet gedragen _sinzonderheit, in het te boek flellen van Meefters, wier kunft noch perfoon by hem met bekent zyn geweeft, en in zynen tyt of kort te voren geleeft hebben. ANTONI DE WAERD, geboren in 's Grcv�enhage, in 't jaer 1689, heeft zich in zyne jeugt by Simon van der Does en andere Meefters geo�'ffent. Daer na begaf hy zich naer Parys, om zyne Kunftftudie verder Voort te zetten. Hier toe eenige jaren in Vran- kryk hebbende befteet, quam hy naer zyneGe- boorteplaetsweer te rug, om 'er zich ter neder te zetten, alwaer hy zedert tot heden gewoont heeft, fchilderende al wat maer aen de hant «omt: als Portretten, Kamers in 'tront, Deur- en Schoorfteenftukk_en _} _en wat meer tot ver- �enngevan prachtige Huizen ver eifcht word: net zy met Hiftori�n of metLantfchappen, is het

-ocr page 177-



		158 Nederlantsche het geen eigen vinding, hy copieert het naer zulke voorbeelden, als den aenbefteders beft bevalt. Op die wyze heeft hy verfcheide ka- mers in 't ront, in den Haeg en in andere Ste- den , gefchildert, en is met diergelyken arbeit noch dagelyks bezig. Hoe oplettent ik geweeft ben om ieder Ki�trf��naer volgens den rang van zyn geboor- tejaar te plaetfen, echter heb ik niet kunnen verhoeden , dat de volgende Schilderperfo- naedje eenige jaren laeter, als behoorlyk is, te voorfchyn komt: om dat ons de nodige ftukken niet eer ter hant zyn geftelt; doch het zal, volgens het fpreekwoort, ( beter te laet ah nooit) den Liefhebberen niet onaengenaem zyn, hem, hier ter plaecfe, zyn Levens- en Kunflrol te zien fpeelcn, te meer, nadien hy geen onverdienftig Kunftenaer is, en het eer- fte licht gezien heeft in de machtige koopfladt Amfterdam, den 29 van llachtmaent des jaers 1680. Zyn naem is JACOB APPEL, gefproten uit een braef burgergeflacht ; hy was van kintsbeen af zeer genegen tot tekenen, of mannetjes en beeftjes met de fchaer in papier te knippen. Deze kinderlyke Kunftdrift, in plaetfe van te verminderen, met zyne opluikende jeugt meer

-ocr page 178-



			m- _\|---^imim

				**� Jacob Appel, z. Dirk Baleiig. 3. Jan IVamdLelaar.

-ocr page 179-



		Schilders en Schilderessen. 159 ^mger en meer aengroeiende, deet zyne Ou- ders befluiten om hem, ter regelmatige be- "ieringe van die geeflige Natuurdrifc, by tyts eenen Meefler toe te voegen, genaemt T i« ^m°theus de Graef, een wakker Lant- ^lcfiapfchilder; by wienhy, gedurende den tyt ^Van twee jaren, de gronden der Tekenkunll §^eIegt hebbende, zulke doorflaende blyken van een goet gevolg gaf, dat zyn Meefler hem den kunftigen Portretfchilder David ^vn der Plaes, (aen wien Houbra- ^Ke N gedenkt pag.* 229 van zyn laetfle Deel) aenprees, die onzen Appel noch twee ja- ^ren liet tekenen, inzonderheitnaer het Kunfl- ^Werk van Tempeest, om dat hy zag, dat de neiging van zynen Leerling daer meefl toe overhelde. Hier doorwierdhy zo bequaem, dathy dik- werf met den Zoon van zynen Meefler, die gtoote liefde voor hem had, naer buiten ging ⁰ⁿi fraeie Gezichten, Lantfchappen met Bee� ^ten> en al wat maer fchilderagtig was, af te ^tekenen ,� vervolgens zette hem zyn Meefler op zyn 14de jaer aen 't fchilderen van beekjes ¹¹ beeftjes, gevende hem met een goede lef- ^en van derzelver fchikking en ordonnantie; °^ch hoe geeflig en gelukkig hy in die te cnud_eren _was> konhy met de achtergronden en

-ocr page 180-



		�i�o Nederlantsche en 't verder bywerk niet te reeht komen» Na dat hy dus eenige ftukjes ten halven ge- fchildert had, viel Van der Plaes in eene flaepziekte. Wat moeiten en vlyt de Ge- neesheeren aenwendden tot zyne herfrelling, alles was vruchteloos. Dus drie weeken lang, genoegzaem buiten fpraek, gelegen hebbende, vont men goet den jongen Appel met eeni- ge ftukjes voor zyn bed te brengen , zich houdende, of hy om onderwys quam vragen; zo dra hoorde de Kranke de ftem van zynen Leerling niet, of hy deetmoeite om te fpree- ken , en beterde in zo verre, dat hy, uit eene ongemeene achting voor Appels leer- gierigheit, zo dikwerf hy hem zag , arbeit deet om hem te onderwyzen. Na dat Va n d e r P t a e s herftelt was, ver- toonde hem onze jonge Kunflenaer verfchei- de ftukjes, met beelden en beeftjes hier en daer befchildert, maer zonder achterwerk. Zo als zyn Meefter die zag, bevielen ze hem zo wel, dat hy den Lantfchapfchilder Al bert M y r i n g dezelve liet zien, met verzoek om 'er, in Appels byzyn, Lantfchapjes achter te fchilderen. Het geen hy bewilligde, en in 't bywezen van Appel ten eerften aen 'c werk viel, die al dien tyt achter hem ftont, om zyne manieren handeling te zien, die hem zo wel

-ocr page 181-



		Schilders en Schilderessen. 161 el bevie], en zynen kunilyver dermaten voor ^at "^eel der kunft opwakkerde, dat hy, bene- ^vens het Portretfchilderen, het Lantfchapfchil- ^defen niet een leerde. ■Dus zicheenige jaren byVAN derPues ⁿaerftig en IofFelyk geoeffent hebbende, ver- ^Jet hy zynen Meefter, om vervolgens naer "f Volmaekte Natuur te ftudeeren; ten dien ^euide ging hy by eenige van zyn Ouders goe- ^de Vrinden, buiten Haerkm, op het Kraeje- fteft woonen, en vond daer eene fchoone ge-. ^Jegenheit, om zyrie vuurige drift voor het ^Qtfchapfchilderen naer het leven voort te ^2etten; waer in hy zo gelukkig Ilaegde, dat % opzyn i8^de jaer al een bequaem Meefter ^Was> en, na twee jaren verblyfs aldaer, een binnenlants reisje naer den Haeg en elders ^et, wordende inmiddels hier en daer te ^VVetk geftelt, en krygende veel te doen. Dus bezig zynde met zyne Kunfl op veele P'aetfen te oeffenen, wiert hy van zyne Ou- ^ers t'huis ontboden, en vond in Amjlerdam ten eerften gunftige Mecenaten, onder wel- - de Heer Cliffort geen der minften ^as> die hem, zo voor zich zelf, als ande- ren > veel gelegenheit tot Kunftbezigheden ° ' en overal den Liefhebberen zyn Kunft- ^erk aenprees. ^TL Deel L Op

-ocr page 182-



		*162 NEDERLANTSCHE Op zyn 2afte jaer begaf hy zich in den** hu- welyksfiaet, en ging eenigen tyt daer na te Saendam woonen; daer naeulyks gezeten zyn- de, kreeg hy eene menigte Portretten, Hif- torien en Lantfchappen , te fchilderen, zo voor de aenzienlykfte luiden dier plaetfe, als van die der omliggende Steden; waeruitblykt, dat hem de Fortuin overal gunftig was. Daeromftreeks al , wat voetfel aen zyn Kunftpenfee] in drie jaren tyts gaf, hebben- de afgegraeft, trok hy weer naer Amfterdam, en zette een Schilderwinkel op met allerlei zoort van Kunftwaer, die tot fieraed van huizen en tuinen veel gebruikt word. Tot het fchilderen derzelve had hy luiden aen de hant , onder anderen zelfs eenen Zoon van den Grooten De Lairesse, die dit werk fix verftont, en veel jaren zyn beflaen mede gewonnen heeft. Ondertuffchen had hy zy- ne handen vol werks met het fchilderen van Zalen, Kamers in 't ront, Zolder- Deur- en Schoorfteenftukken, ftoffeerende dezelve met Hiftori�'n, Lantfchappen, graeuwe Beelden, en al waer de zinlykhek der aenbefteders op viel, van welk Kunftwerk een voornaem be- wys te zien is by den Heer Raven, een Wyn- koper op de oude Schans, Dus 20 jaren metter woon in deze kunftbe- zig'

-ocr page 183-



		c CHILDERS EN SCHILDERESSEN. 163 ^gheden op de Hoogftraet hebbende doorge- � ^C> ^verplaetfte hy zich op den Vygendam, ^aer hy noch te vinden is, en van tyt tot tyt ^e ^Volgende Kunftwerken gefchiidert heeft: ^s ^ee^ftvoor den Heer Joh an van Sckui- enb�r_Gj Burgemeefter te Haerlem, eene ^ael en acht Schoorfteen- en Deurftukker., ^beeldende Water- en Lantgezichten, ge' ^�ffeert met beelden en beeften. Voor den ^eer van Santvoort verfcheide Kabinet- jes. Opdeoverheerlyke Buitenplaets Mee- enberg, gelegen by Haerlem, en toekomende ^aeHeer Matheus de Neufville, _zyn^ed_e f_raej_e voorbeelden van 's Mans bequaem- ru^%r^* ^zien' ^daer ^onder uitmunten eenige nairenetten op taf gefchiidert, die hy by tltek aerdig en fix weet te behandelen. ■ ^e Amjierdam op de Keizersgraft in 't prach- ^J§ Huis van den Heer Van Berkenro- *» is een groote Zael, door hem in 't ront geichildert, te zien , en by den Heer Ver- ^^MMen op de Heeregraft een van geen inder Kunftwaerde; noch een by den Heer _e^AsiA�ST in de Warmoesftraet, benevens "^ei!jS^e Deur- en Schoorfteenftukken. _ren \|^ders ^zYⁿ ^by ^de Heeren Burgemeefte- PitalA ^SlX ^Cn ^Geeivink> eenige ka- ^e Werken van onzen naerftigen Schilder te L 2 zien.

-ocr page 184-



		204 NeDEREANTSCHE zien, behalven een groote menigte op ande- re plaetfen, te veel om te melden; zynde de reets^; aengehaelde genoeg om te beveiligen, dat hy altyt een Mum* van Kunllbezigheden heeft gehad , en, fcho�n hy tans den ouder- dom van 70 jaren heeft bereikt, is hy noch dagelyks in de Kunft�effening bezig. Vanverfcheide Kinderen, uit zyn huwelyk verwekt, heeft hy eenen Zoon, die zyn's Va- ders naem voert, en in alle opzichten naer hem aert; tekenende insgelyks , van kints- been af, Vloeren en Wanden met allerlei voor- werpen, en wel zo geeftig voor die kintsheit, dat 'er zich ieder over verwonderde. Op zyn tiende jaer ter fchole beitelt wor- dende , om te leeren al wat tot eene goede opvoedinge behoort, was hy niet miri in de weer al het papier, dat hy machtig kon wor- den, met beekjes en beeftjes te bekladden. Dit fpeelende leeren maekte hem in drie ja- ren, die hy daer was, zo bequaem, dat zyn Meefter aen zyne Ouders verzocht den jon- gen Appel daer te laten, om zyne mede- scholieren in de Tekenkunft te onderwyzen > doch zyne Ouders weigerden zulks, en we' tot genoegen van haeren Zoon, die maer vef' langde, om, onder het beftier van zynen Vaa- der, zynevuurige Kunftdrift den vryen te�" gel

-ocr page 185-



		^ScHilders en Schilderessen. 165 &^e{ te vieren: gelyk hy vervolgens deet, zet- tende met de uiterfle naerftigheit zyne ftudie ^v°°rt, met dat gewenfchtgevolg, dathy niet ^a]leenzyn Vader op het edel Kunffcfpoor kloek met hem inallesdebehulp- ²aeme hant te bieden, maer zelfs zich in ftaet be- ^lnt om groote Werken te ondernemen, en tot genoegen der aenbefteders loffelyk uit te voer ^en> gelyk daer van al meer als op eene plaets tfoorflaende blyken te zien zyn. Waer me- de ik Vaderen Zoon, (welke laetfte tans in zyn 3 ^2fte jaer getreden is) toewenfche al wat hen tot vernoeging^ zoindeKunftoeffening als in alle ^ar>dere levensdaden, ftrekken kan. Het beel- tenis van dezen Kunftenaer is te zien in de rlaet E, j_n 't Koper gebragt volgens hetgeen ⁿy naer zyn eige weezen gefchildert heeft. Eer dit blad afgedrukt was, heb ik verno- men, en derhalven noch hier kunnen Inlai- ^fchen, dat de voornoemde Kunftenaer, Ja- ^c°b Appel, fchoon hy denvorigenavont, bui- en fchyn van eenige ziekte, naer gewoonte °P eene matige wys gegeten en gedronken had _?,^es 's morgens op den 7^den van bloeimaent in Jaer 1751 in zyn bed doot gevonden is. PlETER VAN CALL, Zoon van ■^N Van Call, (wiens levens- en kunft- L 3 fce-

-ocr page 186-



		166" Nederiantsche bedryf wy in ons eerjle Deel na verdienften hebben geboekt,) is in 't jaer 1688 geboren binnen 's Gravenhage, en gaf al van zyn vroe' ge jeugt groote merktekens van trek tot de Tekenkunft; het geen zyn Vader deet beflui- ten hem tot Onderwyzer in' dezelve te die- nen; met die vrucht, dat zyn Zoon, zo ifl het tekenen met Ooftindifchen inkt, als met waterverwen, eenen goeden voortgangmaek- te, het geen hem hoope gaf, om, by zyn le- ven, de goede verwagting, die hy van hem had, volkomen beantwoort te zien; doch de doot, die hem wegrukte, eer zyn Zoonnaeu- lyks 15 jaren out was, f�elde hem in die hoo- pe geheel te leur; het geen onzen Pi eter niet weinig trof,- echter quamhy, doorzyne onvermoeide naerfligheit , alles te boven : want den indruk van zyns Vaders gepafte lef- fen en leerzaeme voorbeelden, had in hem zulke goede gronden gelegt; dat hy al van dien tyt af bequaem was om den zekeren en vallen leidraet der Natuur te volgen, en dus op het Kunftfpoor voortgaende , is hy een braef Meefter geworden in het tekenen van Lantfchappen en Gebouwen. Hy was ook zeer bedreven in de Vefting- bou en het Lantmeeten; hebbende, ten dienf' teder Krygsofficieren, veele belegeringen van Ste-

-ocr page 187-



		°CHIX.DERS EN SCHILDERESSEN. l6j eden, Campementen , en al wat tot den ^or'°g behoort, getekent en in 't koper ge- dacht , zo voor zich zelfs als voor verfchei- ^e Liefhebbers en Boekhandelaers. Ook is y zeer bequaem in de Burgerlyke Boukunft het aenleggen van Buitenplaetfen en Tui- _^ⁿ> als mede, om de aenzienlyke jeugt de a ekenkunft te leeren , is hy by luiden van ^rang heel gezien engewilt, en heeft hier door ^Veel aenleidinge gehad om zyne Tekeningen te verkopen; die zindelyk en net behandelt, ^ jeugt tot goede voorbeelden, om te vol- §^en,verflrekken. Hywas, behalven met den tytel van 's Konings Boumeefler, door den °ⁿⁱⁿg van PruiJJen ook begunftigt met eene wooning agter het oude Hof in 's Gravenba- 8^e j dus is het my opgegeven; maer het ze- ^^erfte is, dat hy voor 's Konings Opper- ^Boumeefter .Romans, ten dienfte des Ko- ⁿⁱngs, veel getekent heeft, daer ik geloof, ^athy, buiten de vrye woning, weinig fchat- ten by heeft opgelegt. Hy is overleden in sGravenhage in 't jaer 1737, en fchoon hy °ngehuwt was, _wierd 'er veel aen hem verlo- '^fin; nadien hem eene ftokoude Moeder, die y °nderhouden moeit, overleefde. _t echter wiert dit verlies eenigzints vergoet ⁱⁿ "^e Perfoon van zyn jongfte broeder, L 4 JAN

-ocr page 188-



		�68 Nederlantsche JAN VAN CALL, die haer, uit eene rechtaerdige kinderliefde, ten flut en fteufl verflrekt heefc in haeren hogen ouderdom» en binnen 's Gravenhage uit haeren fchoot te voorfchyn quam in 't jaer 1689. Hy is ook geen onverdienflig Tekenaer in de manier van zynen Vader; die hem, nevens zyn out- fte Broeder, de eerfte grontbeginfelender Te» kenkunfl heeft geleert. Ook verftaet hy al- les, wat tot het bouwen, aenleggen en ver- fieren van Luflhoven en Buitenplaetfen be- hoort , en is mede zeer ervaren in alles, wat tot de tekenkundige Kennis en oeffening van den Oorlog vereifcht word. . Tot bewys van myn gezegde dient , dat hy, in 't jaer 1748, op verzoek van den Heer ■d'AMMON, toen Refidentvan zyne Pra�JJ�fcbe Majefteit by dezen Staet, voordien Koning getekent heeft in waterverf, alle de Steeden, Kafteelen en Forten, die met den laetften oor- log in Brabant , Vlaenderen , Henegouwen en Staets-Vlaenderen, door de Franfchen belegert en ingenomen zyn, nevens alle de Veltflage� in dien ongelukkigen Oorlog, daeromfbreeks voorgevallen. Dit werk heeft hy , volgens de hem ter hant gefielde platte gronden, zo loffelyk ter uitvoer gebracht, dat hem die Vorfl op eene edel-

-ocr page 189-



		^childers en Schilderessen. 169 edelmoedige wyze voor het zelve heeft be- _ °nt, wyders onderwyft hy de edele en aen- Zienlyke jeugt van ons Vorftelyk 's Gravenha- s^e in de Tekenkunft; met welk een en ander y hem wenfchen geluk en voorfpoet tot het ^emde zyner dagen. ^^at het met veele Menfchelyke geneigthe- ?^en tot Kunften en Wetenfchappen, geftelt s, als met eene menigte Zaden en Planten, ^le niets voortbrengen , dan het geen den Schepper door zyne voorzienigheit en vrye ^acht van den beginne, volgens hunnen aert ^ⁿ eigenfchap , daer in gefchapen heeft, daer _Van hebben ons veele Kunft�effenaers ^^an den voorledenen en tegen woordigen tyt, °orflaende blyken opgelevert; en word zulks °ok noch door den volgenden Kunftenaer, JAN WANDELAER, beveiligt. De- zelve is geboren in 's Werelts beroemde Koop- �h Amfierdam des jaers 1692, uit Ouderen ^^le hun beftaen onbekrompen met de winkel- nering wonnen, en niet verzuimden hunnen ■�oon, by 't toeneemen zyner jaren, bedreven Refters toe te voegen, om hem in alleprysly- ^e hoedanigheden te onderwyzen, die de jeugt ⁿ°dig heeft: Daer hy zo wel in flaegde, na ^Zvn- Vaders en Meeflers genoegen , dat hy in L 5 korte

-ocr page 190-



		170 Nederiantsche korte jaren de fcholen ontwaffen was. In dien tuffchentyt bad zyn Onderwyzer al on- dekt , aan de krabbelingen, die -hy telkens achter op zyn lei maekte, dat hy een bran- dende zucht en yver voor de Tekenkunft had; weshilven die zyne Ouders ried om hem daerin te laeten onderwyzen en niethinderlyk te zyn, maer den vryen teugel te vieren. Dit wierd door zynen Vader ongaerhe gehoort; echter om zyn Zoons luft te voldoen , is hem, met tegenzin zyner Ouders, vergunt, 's avonts by den Vader van den Plaetfnyder Folkema daer in onderwezen te worden. Hier door raekte het fmeulent Kunftvuur in volle vlam ; dat door 't verkeren met jonge Kunftenaers nog verder aengeftookt wierd, en hem een onverzettelyk voornemen deet opvatten, om zich in de Teken- en Schilder- kunft te oeffenen; daer zyn Vader, die van voornemen was zyn Zoon in den Koophandel op te brengen, met alzo veel drift tegen was; en ten dien einde hem alle zyne tekeningen en printen, als quade voorbeelden, uit den weg, deet ruimen, zich verbeeldende, dat als zyn Zoon een Schilder was, hy in gedrag en wel- vaert by een Koopman ver te kort zou fchie- ten. Wat hier tegen gezeit wierd: met aen te tonen den bloei en welvaert van eenige Schil"

-ocr page 191-



		CH�LDERs EN SCHILDERESSEN. I71 cnilders, die toen in wezen waeren, 't was vruchteloos. Eindelyk gaf men hem de keur, ^orn den Zeekryg te volgen, of op een Koop- ^ns Comptoir te gaen, in hoope, dat hy het ^etlte zou verkiezen _s maer hy verkoor, in te- gendeel, het eerfte. ■Na hy in weinig tyt het Scheepsboekhou- ^en geleert had, wierd hy wel toegeruft aaer eelant gezonden by eenen Kapitein, die zyn ^vaders vrient was, en met zyn Schip gereet ^ag om Zee te kiezen. OndertmTchen wier- ^den zy_ne Ouders beducht voor veele rampen ^en gevaren, die zulken levenswys verzeilen, ^en ontboden Wandelaer te rug, op den raet van Jacob Moelaert; met aenbie- ^ding> of hy genegen was het plaetfnyden te Jeeren, daer hy toe overgehaelt wierd: om dat 'er het tekenen toe nodig was. Ten dien einde wierd hy , voor zekere ²°mme geks en bepaelden tyt, by den Kunft- graveerder Guiljam van der Gouwen beft_eet. hoewel de voorbeelden, die hy daer ^vont _orn _naer _te tekenen, fober waren; maer ^dlt gebrek is door Moelaert, die een gepote verzameling van alles had, vergoet. f"* «effende hy zich met zo veel wakker- ¹¹ ^eti drift, om andere Leerlingen voorby ^te ftreeven, dat hy in korten tyt aen 't etfen en

-ocr page 192-



		IJ2 NEDERI.ANTSCHE en 't graveeren door zynen Meefter gezet wierd. Maer ziende de moeijelykheden, die Van der Gouwen telkens had met Schil* ders en Tekenaers, wier voorbeelden hy vol- gen moeft, fpoorde hem dit aen tot het or- donneren en byeenfchikken van Tytels en Hifbrien ; daer hy zo wel in flaegde , dat zyn Meefter, binnen 't jaer, dat aen zynen geeindigden leertyt volgde, zich niet fchaem- de daer plaeten naer te graveeren. Ondertuf- fchen had hy kennis gekregen aen dien groo- ten voorlichter in de Kunft, Gerard de Lairesse, fchoon toen al van zyn gezicht berooft, die hem, door zyne gepafte en vat- bare leerredens, in dit deel der kunfte en wat daer toe behoorde, heilzame middelen aen- wees, en voor al aenprees de Menfch-, Bou- en Doorzichtkunde in den gront te onder- zoeken. Aen den leertyt van Wandelaer ont- brak noch een half jaer, tegens welkers ver- fchyndag hy met den Bataillefchilder HucH- tenburg beftemde, om met de Etsnaelde en 't Graveerftael te voltooien de plaeten, die hy reets begonnen had naer zyne fchilderyen, ver- beeldende de overwinningen van den Door- luchtigen Oorlogshelt Prins Eugenius; de eerfte,dievoleintwierd, vertoonde den Velt-

-ocr page 193-



		SCHILDERS _EN SCHILDERESSEN. 173 Wandeiaerleverde de- ze plaet, m_aer _Dp een ongegront voorgeven, ^at_ dezelve niet na behooren uitgevoert was, ^Weigerde H�chtenburg betaling ; doch ^�eet eenige jaren daernaer, toen hy genoot- zaekt was met de plaet tot den opdragt aen ^denant komen, het een en ander met de ren- te af. N_a _net _verval der Akademie var. D E ■^a�Resse en Barent Graet, was te ■"^mfterdam in veele jaren niet naer 't leven ge- tekent , het geen door Wandelaer en noch eenige jonge Kunftenaren eerfl in een een Burgerhuis wierd hervat, maer zulks vlotte ^meti dit deet hen befluiten om, gezamender- ^nant, aen de Edele Groot Achtbare Magiftraet dier Stadt een verzoekfchrift over te leveren'> ten einde begunftigt te worden met een ver- trek tot dat gebruik, het geen hen wierd ver- gunt op de Leidfche Poort, boven de Solda- ^tenwagt; na dat alle nootwendigheden bezorgt ^Waren, begon men daer met een goeden voort- gang te tekenen, het geen zedert dien tyt, °P de vaftgeilelde dagen, tot heden vervolgt ^Word. Hier bevlytigde hy het leven zonder ^Verzuim te beftuderen en af te tekenen, dit ^Iniddel en een menigte andere hebben hem ^een beroemt Meefter gemaekt,- daer by ge- Jukte het hem nooit zonder werk te zyn, dat

			zv-

-ocr page 194-



		174 Nederlantsche zynen luft des te meer aenfpoorde. Nu ont- brak hem niets als een gegront onderzoek iⁿde Menfchkunde, het geen hem door den be- roemden Pr ofeflbr Ruisch , al m� naer wenfch* aen de liant quam, daer hy verfcheide jarefl aen dei ander veel Anatomifche verbeeldingen voor :n 't koper gebracht heeft, als ook, na deszelfs overlyden , voor eenen Dokter A« rekt Kant, van Dordrecht, die zich te Am- fier Jam had neergezet, en van voornemen was een groot werk van dien aert in 't licht te geven ,� maer door de tiuTchenkomft des doots verydelt wierd, die hem ten grave zont in 't prilfle zyner jaren. Dit verlies vond hy dubbelt vergoet in de Perfoon van den Heer Bernard SieG' fried Albinus, Profef�br Anatomice en Chirurgice op de Univerfiteit te Leiden , die hem voorftelde te maeken een werk, als het welke Dokter Kant van voornemen was ge- weeft uit te voeren. Wandelaer vond zo veel fmaek in dit voorftel, niettegenftaende alle de menigvul- dige andere bezigheden, dat hy hier in be- willigde. Dus ging hy, in 't einde van 't jaer 1723, aen't werk, zo ten huize van dien Heer als te Amfterdam; de eerfte voorwerpen waeren naer Beenderen van on- en eerftgeboren Kin- de-

-ocr page 195-



		o CHlLDERs EN SCHILDERESSEN. 17$ ^ren, en ook vier plaeten na eene ontleedde ant. X)i_t _WQ_T\g- g_af _aen den Heer Albinus ⁰ ^V�el genoegen , dat hy belloot met het §^roote werk te beginnen. -Hier toe bereidde hy een fchoon Mans in zyn fpieren, dat door Wa n d e- ^AEr getekent wierd, doch na de bovenfte °ltooit waren, bevont men, dat de onder- ^: daer niet mede overeenftemden; dus ^oeft men zekerder middelen in 't werk ftellen. t>e Profeflbr bereidde een Mans geraemte ^^an een goede lengte en fchikking, en ftel- \|^e ^net naer een naekt man, in zo een flant, ^at al de fpieren zich oo het voordeligfte ver- toonden. Om dit op een onfeilbare wyze op 't papier ^brengen, gaf de Heer 's Gravezande, Hoogieeraer in de Wiskunde te Leiden, het ^v<%ende middel aen de hant, namentlyktwee raemen, wel in den haek gewerkt, de eene ^een tiende deel kleinder als de andere; deze berden met een koort of draet ruitsgewys, ^even hoog en breet, befpannen; het grootfte ^erd digt aen 't voorwerp geftelt, en het 'einfte vier voet daer van af, looclynrecht, ^en een groot papier in gereetheit gebracht, me-

-ocr page 196-



		176 Nederlantsche mede met ruiten geflagen, zo groot als die van de groote raem, en gemerkt met dezelv^etelletters, waer op hy 't geraemte tekende» volgens eene Wiskunffcige manier, zo als ^czich vertoonde door beide ramen; een vafl voren, een van achter en een op zy; op g^e' lyke wys wierden de negen gefpierde beelden op 't papier gebracht, en zo veel tekeningen met derzelver omtrekken; benevens noch een» verbeeldende den ftrot en den voet van on- der, daer na wierden deze tekeningen vet' kleint door Wa ndelaer, ter grootte als die in 't koper gebracht zyn; noch vyftien bla' den met alle de fpieren; ieder byzonder, doch- grooter als die der beelden, om derzelver ge- daente duidelyk te vertonen; gehecht aen ee- nen omtrek van 't gebeente, daer dezelve be- ginnen en eindigen: die te zamen een get^a' van veertig Plaeten uitmaken. . a ■ Dit overheerlyk werk, met eene befchry- ving daer op toepaffelyk, is uitgegeven in ^�jaer 1747 en door den Profeflbr opgedragen aen zyne Hoogheit onzen Erfftadhouder, m^�l:den tytel: Bemardi Siegfried Albini Tabu$ Sceleti & Mufailorum Corporis Hominis. Bui' ten dit reets gemelde werk, heeft Wa n d ^v 1a e r , met zyn overkunftig graveerftael. nod¹ _een

-ocr page 197-



		o ^cHitDERs en Schilderessen. 177 oneindig getal uitmuntende voorbeel- ^ln t Jcoper gebracht,- te veel om alle te melden. ^anS voor dat deze Anatomische bezigheden ten einri ^nae Waeren, had hy in den jare 1732 yneGeboorteftadtverlaeten, en zich te War- ' ^nt > by lez^B, ter neer gezet met zyne tvvee- ^r°u en een Zoontje , die hem daer na ^or de doot ontrukt wierd in zyn i8^de jaer, ■ _t «at hy al ver in de talen gevordert was; geen hem te meer fmertede, vermits hy, aat eenig kint tot de geleertheit op te ^engen, zich van Warmont naer Leiden met ^terwoon begeven had, doch door dit toeval ³°it de gewenfchte vruchten van gezien ^eeit. Hier is hy noch dagelyks bezig met graveren, dienende tot verdere uitbreiding ^er Ancitomifche en andere voorbeelden , en �^et ^kenen van Portretten, daer onder uit- ^bllnkt de werekberoemd� Profef�br Boer- «ave in zynen tyt; die door hem te Amjter- ^a% in 't koper gebracht is; den Heer Mr. f _K ^van Berkhout, Raet en Vroed- ' der ftadt Leiden* , benevens defzelfs 2°°ⁿ ^en Dochter ; den Heer Mr. M. van ' ^te Amfterdam, benevens zyne Echtge- ' ^Zes Zoonen en twee Dochteren, alle ^cra�on ten voeten uit, in een fluk j en ^ll- �>eel. M een

-ocr page 198-



		178 Nederlantschs een menigte andere Tekeningen met root en zwart kryt, zonaerfchilderyenvan beroem* de Meefters, als eige vinding: waer van ee* nige beruften by den Heer Johanvan d e & Mar c k , tans Hooftofficier der Stadt Leident en den Heer Bkaamcamp te Amjlerdam, efl by meer andere Liefhebbers, die daer graeg na zyn. Ten zynen huize heb ik noch eeni' ge Tekeningen gezien, zo Hiflorifche als A* kademifche verbeeldingen, en het Portret va� den Kunftfchilder De R o o r e , zyn ge wee' zene vrient, en dat hy naer zyn eige weezefl getekent had met cra�on, beide levensgroot' Hy is tot heden, terwyl ik dit fchryve, i° 't jaer 1751 noch van een kloeke en wel ge* ftelde gezontheit, en oefFent de Kunfl noch dagelyks, het geen ik wenfch hem noch vee* Ie jaren zal mogen gebeuren, 's Mans beel' tenis is te zien in de Plaet E, gevolgt naef het geen hy naer zyn eige weezen getekeflt heeft. Nu geeft ons Hollants Leeuwentuin (Z° wel vruchtbaer in het queeken en voortbr^efl' gen van beroemde KunflfchilderefTen, als vafl vermaerde Kunftfchilders,) gelegenheit, ofl¹ons toneelgordyn te openen met de groo^teKunftheldinne HEPJ'

				J

-ocr page 199-



		Schilders en Schilderessen. 179 HENRiettA WOLTERS, op den 5 ^Vati Winterrsaent des jaers 1692 in 's Werelts jachtige Koopftadt Amfierdam ter werelt ge- ^°men, en geboren uit Theodorus van ^e� en Cornelia van Basseveld. Gelyk we in meer voorbeelden gezien heb- ^en» dat de-geneigtheit tot Kunften en We- ^e�fchappen veelmaels overgaet van Ouders °t Kinderen, en aen zommige geflachten als ^eigenis, kan onze Kunflenarefle ook tot een ^vertujgent bewys van deze waerheitverftrek- ^n: want op haer zevende jaer toonde zy ^aJ trek tot de Tekenkunft. Haer Vader, die tende, fpande alle zyne krachten in, om zy- ^ne Dochter door goede leffen en voorbeelden ^aen te fpooren: maer bequaemer zynde om ^Van de Kunft te praten, als dezelve ter uitvoer ^e brengen, was zyn onderwys niet volledig; ^net geen zyn Dochter , tot ryper jaren ko- ^nde, dra merkte; en door eigen vernuft ^en hulp van Liefhebbers en Kunftenaers, die ^nu ^en dan haer quamen aenmoedigen en be- keken , haeren luft gedurig opwakkerende Qoor het mededeelen van fraeie Tekeningen ^er navolginge, zo merkelyk vorderde, dat Y m haere vroege jaren al aen 't fchilderen raekte. *n dien tyt copi�'erde zy ook een ftukje M 2 na�r

-ocr page 200-



		**-~a=z\**

-ocr page 201-



		NeDER LAN T S C HE
	i8o	NeDER LAN T S C HE
	i8o

naer Adriaen van de Velde , zo kunflig en gelykformig, dat 'er de Liefhebbers over ver- wondert ftonden. Eenigen tyt hier na zag zy eenige Miniatuur-Portretten van Chris- toffel le Blon^ waer in zy zulk een be- hagen fchepte, dat zy niet ruften noch duu- ren kon, zonder die Kunft na te volgen; (tel- lende al haer vernuft en kunftvermogen te werk om dat heilzaem oogmerk te bevorde- ren : maer na genoegen alleen niet te recht kunnende komen, wierd Le Blon verzocht haer eenige leflen te geven , daer hy in 't eerft ongenegen toe was, maer zich einde- lyk liet gezeggen , en haer eenig onderwys omtrent de behandeling gaf: waer door zy op den rechten weg geraekte, en vervolgens door haere groote bequaemheit, en met dikwyls en op alle wyzen te beproeven, deze Kunft zo machtig is geworden, dat zy zich eenen on- fterffelyken naem door dezelve gemaekt heeft. In den beginne maekte zy naer fraeie Schil- deryen veele Copyen in miniatuur, en fchil- derde voor de Juweliers veele Miniatuuren voor Brafeletten. Ten opzichte der Copyen heb ik een Miniatuur-Portretje naer An ton * van Dyk, en een St. Sebastiaen van haer gezien, zo kunftig en volkomen in de manier van dien grooten Meefter, dat ik my niet

-ocr page 202-



		^^cHhders en Schilderessen. i8i \|^et genoeg verwonderen kon, hoe zulks in ^le kleinheit zo net en natuurlyk raogelyk was. ■Deze Kunfljuweelen wierden insgelyks met ^Verwondering en toejuiching van alle Lief- hebbers befchout, en maekten haeren naem ^en kunftroem alom bekent. Lang genoeg ^et copi�eren haere Kunfl meer en meer vol- ^aekt hebbende, ondernam zy het Leven na ^te bootfen, portretteerende verfcheide aen- Zienlyke Luiden in miniatuur; waer door zy o beroemtwierd, dat zelfs Czaer Peter den Groot en, Keizer van Ruslant, toen hy zich in ^� jaer 1717 te Amjlerdam* bevond, haer de ^eer deet van haere Kunfl te komen zien, en ²⁰ Veel behagen in dezelve nam, dat zyne Keizerlyke Majefleit onze Kunftheldin, op al- le minnelyke en voordelige wyzen, mede naer SynLant zacht te lokken, met belofte van haer jaerlyks eene wedde van 6000 guldens te zul- len geven, behalven het geen zy noch zou Wnen winnen met andere PrinfTen en Ryks? grooten van Ruslant te fchilderen. Doch zy ^wees zulks beleefdelyk van de hant, met te ^Zeggen: dat zy niet kon befluiten haer Va- riant te verlaten , en dat haere zeden en doopsgezinde belydenis niet gepaert konden 8^aen met het woelig enflaefs Hofleven; over ^Velkantwoort Czaer Peter zich ten hoog- M 3 ^ften.

-ocr page 203-



		l82 NeD�RLANTSCHE ften verwondert hielt; echter was dit bezoek van dien uitflag, dat zy drie Prinflen van zyfl Majefteits gevolg kreeg te portretteeren; ook was die Keizer zelfs begeerig zyn Afbeeltfel van haer in miniatuur te hebben, maer zien- de hoe lang en dikwyls men voor het zelve moefr. zitten , fchrikte hem zulks af, niet kunnende b�fluiten zyn gedult zo lang te ter- gen; en geen wonder, gemerkt onze Puik- fchildereffe my zelfs gezegt heeft, dat zy nie- mant aennam als met beding van twimigmael te zitten, en iedermael twee uuren lang; het geen ook de reden was, dat veel Luiden van aenzien daer van afzagen. Op den 15 van loumaent des jaers 1719, trad zy in huwelyk met Hermanus Wol- te r s, die in zyn jeugt een Leerling van hae- ren Vader geweeit was. Zo dra was het ge- rucht van haere bequaemheit niet ter ooren van den Kunftminnenden Keurvorft van de Palts, Johan Wilhelm, gekomen, of hy was zeer verlangende iets van haere Kunffc te zien; ten dien einde wierd een ftukje aen een Koopman medegegeven; doch dees liet eeni- gen tyt na zyn vertrek weeten, dat het ftuk- je van de wagen geftolen was. Dus wierd zy door dien Handelaer op eene fchandelyke wyze bedrogen, zonder ooit aen haer Gele te

-ocr page 204-



			schilders en Schilderessen. iS$ ^te bunnen komen. Om deze overzending an- dermael te ondernemen, fchilderde zy een an- der Hakje: maer eer het voltooit was, quam °^e tyding van des Keurvorften doot; waer door zy voor de tweedemae] in haer oogmerk ^Verydelt wierd. Zonder te weten dat zy met eene gekroon- de Majefteit fprak, had onze Kunflenareffe een aerdig geval met den overleden Koning ^van PruiJJ�n, Frederik Willem; het geen zich dus toedroeg: voor zyn vertrek naer Holknt had die Koning het Portret van den GravevAN Lottum, (door Henrietta ^wel driemael gefchildert) vereert gekregen, en zo veel behagen daer in gefchept, dat hy in Hollant overgekomen zynde, en Amfterdam gaende bezigtigen, aenflonts onze Kunilena- ^reffe met de eer van zyn bezoek vereerde, haere Kunft quam zien, doch onbekent, en, over het geen zy hem vertoonde , zich ten uiterfte verwonderende, vroeg hy haer.- � of � zy niet genegen zou zyn om aen het Hof as van Berlyn te komen, voorgevende dat hy >, heel bekent was by den Koning en wel ge- >5 legenheit zou hebben om haer een aenzien- >5 lyk jaergelt te bezorgen, dat zy daerenbo- 55 Ven heel ge�ert en gezien zou zyn by al » de Grooten van het Hof, en veel geit zou M 4 ,, klin-

		kt

-ocr page 205-



		i84 Nederlantsche � kunnen winnen; ongelyk meer als onder � de Amfierdamfche Kooplieden. " Waerop zy , koel en vrymoedig, ten antwoort gaf: � Dat haer Vaderlant haer veel te aengenaem ₃, en dierbaer was, om het zelve, alleen uit � zucht tot ydele glorie en onzeker gewin, � te verlaeten, dat zy zeer veel achting voor � de Amfierdamfche Kooplieden had, die wel � betaelden, beter als de Hovelingen. � Zy- ne vermomde Majefteit vervolgde zyn voor- ftel aldus: � Ik verzeker U, gy zult geen re- � den van klagen hebben, en raede U zulks � maer eens te beproeven, met aenbieding, � dat ik U koft- en fchadeloos zal.houden van � alles, zo het U daer niet gelukt en bevalt, � als ik gezegt nebbe. � Maer zy gaf hem andermael, met eene eenvoudige vrypoftig- heit, dit befcheit: � Myn Heer vooral niet � aen het Pruijfifch Hof, dan had ik veel lie- � ver naer Londen of JVeenen gegaen, daer ik � goede gelegenheit toe gehad heb. " En ge- vraegt wordende, wat zy tegen zyne Pruijfi- Jche Majefteit had ? vervolgde zy: � Vooral � geen zin te hebben in die Slaeffche handel- � wys van de Menfchen, tegens wil en dank, � tot den Krygsdienft te dwingen, het geen � eenen vrygeboren Hollander verfoeyelyk voorquam, ook dat zy en haer Man een- voi^

-ocr page 206-



		SCHILDERS EN SCHILDERESSEN, igj " voudige platte Luiden waeren, en ganfch. » niet zouden dienen aen een Hof: om dat »> rontborilige waerheit daer geen plaets had, » ^en dat noch zy noch haer Man de Kunft » Van vleien verftonden, noch bequaem wae- » ren zi_ch met Hooffche {treken te behel- » pen, en, om al deze onvermydelyke zeden » van het Slaeffche Hofleven te ontgaen, een 5> vaft befluit genomen had nooit haere da- » gen te eindigen aen eenig Hof, daer zy » haere vryheit veel te lief toe had. " By dit ganfche gefprek was haer Man tegenwoordig, ^en wenkte zyne Vrou, wat hy kon of mocht, «at zy die ftoute tael wat zou beteugelen: maer _zy ffoeg op dien zei ven draf al voort, tot de zich onbekend houdende Koning zyn arlcheit nam, die naeulyks was vertrokken, °f het wierd ruchtbaer, dat de Koning \an PruiJJ�n* in de Stadt was. Zy twyffelde raen ⁿiet, dat zy met den Koning zelfs gefproken had, die haer, gedurende zyn verblyf te Am- fterdarn., noch tweemael , in dien bedekten ^cnyn, zonder zich bekent te maken, quam bezoeken: maer zy hielt zich vry ingetogener ^et fpreeken, bedankte hem op eene vriende- yke wy_ze voor alle zyne aenbiedingen, en de honing vertrok zonder zich van haer te laeten afmaelen; om dat de tyc van zyn verblyf te M 5 kort

-ocr page 207-



		i86* Nederlantsche kort was, en het geduk niet had van zo lang te zitten , als haer Kunftpenfeel vereifchte. Zy is menigvuldige maelen bezocht van Door- luchtige Perfonen om haere Kunft te zien, en heeft het Af beeltfel gefchildert van den Saxi- fchen Baron De Vos, behalven die van vee- Ie aenzienlyke Amjlerdammers: als den Heer Gerrit Hasselaer , tans Burgemeefter dier groote Koopftadt; den Burgemeefter Ren- dorp en de drie Heeren gebroeders Sau- TYN; den beroemden Kunftminnaer Jeroni- mus Tonnemans, en den kunftryken Hifto- rifchilder Jacob de Wit, nevens meer an- dere ver mogende Ingezetenen van Amfler&cm'y noch te Haerktn den Heer Burgemeefter A s k a- nius van Zypestein, en den Heer A- rent de Raat nevens zyne Gemalinne; eindelyk, om niet alle op te tellen, te Leiden en te Rotterdam veele der aenzienlykfte geflach- ten te dier Steden. Al deze Portretjes wae- ren zo kunftig en uitvoerig gefchildert in minia- tuur , dat zy de Kenners verrukten: ook was 'er de gelykenis volkomen in te zien, het zy dezel- ve ter grootte vaneen hantpalm of brafeletten waeren. In he-t begin had zy voor de grootfte 60 en op 't laetft 200 guldens; voor de kleinfte is haer van 120 tot 400 guldens betaelt geworden. Ik heb het Af beeltfel, dat zy naer haer ei- gen

-ocr page 208-



			Schilders en Schilderessen. 187

		gen wezen gefchildert had, gezien, het was ^zo fchoon en fterk van coleur, dat het voor geen Portret, met oliverf gemaelt, behoefde te ^wyken, en geleek haer heel natuurlyk; ook ^ls het kunftigin koper gebracht door den ver- eerden HouBRAKEN,en word by de Lief- hebbers van Papierkunft in hoge waerde ge* houden. Dit Af beeltfel en de eerftgemelde proeven van haere bequaemheit, benevens ^eenige andere, zyn noch te zien by haeren ⁿ°ch in leven zynde echtgenoot, de Heer v o L t e r s te Haerlem; die my, tot vereeuwi- ging en luifler van zyne geweezene Kunfthel- din, het zo ftraks gemelde gefneden Portret °P een edelmoedige wyze afgeftaen heeft, ^om dat by haere levensbefchryvinge te voe- gen, te zien in de Plaet* F. In 't jaer 1734 of 1735 onthielt zy zich ^ruimeenjaer in den Haeg; afmaelende ver- sheide Luiden van aenzien ; onder andere den Heer Frieshem, ter grootte van een ^brafelet, en begaf zich na dien verftreken tyt ^^eer naer Amfterdam, verkopende kort daer *j^ade Schilderyen, daer haer Man kuntthan- ^deI mede dreef, ^m wyders iets van haeren omgang te mel- ¹¹' kan ik by ondervinding getuigen, dat ²y> zo wel als haer Man, van eenen byzon- der

-ocr page 209-



		Neder untsche
	i88	Neder untsche
	i88

der vriendelyken aert en verkeering was met haeren evenmenfch, ontfangendealtytKunfte- naers en Liefhebbers, vrienden en' bekenden, op eene aengenaeme en beleefde wyze; waer door zy veel bezoek had. Doch niet begee- rig naer groot goet, en genegen zynde zich van alie beflommering der huiffelyke zor- gen te ontdoen , vermits zy geene Kinde- ren had, ging zy, voor zich zelf en voor haeren Man, de koft kopen in een groot vermakelyk Proveniershuis te Haerkm. Hier leefden zy ftil en geruft, nu en dan de Kunft alleen oeffenende tot tytkorcing: want zy.was al eenige-jaren voor haer doot van ee- ne zwakke gefteltheit, en zeer genegen tot ruft. Weinig tyts hier de vruchten gemaeit heb- bende van het geen zy 'er gezaeit had, werd zy ziek aen eene ontfteking in de keel, en, na eene bedlegering van weinig dagen, door de alvernielende doot weggerukt, op den 3 van wynmaent des jaers 1741, hebbende pas den ouderdom van fchaers 49 jaren bereikt. Dus is die groote Vrou ter ziele gegaen, eh door haeren onbetwiftbaeren kunftroem de onfterflykheit te beurt gevallen! achterlaten- de den goeden naem en reuk van eenen on- befproken handel en wandel. Vee-

-ocr page 210-



		schilders en Schilderessen. 189 Veele Eerdichten zyn op haer Perfoon en KunfWerk gemaekt, van welke ik den Le- ^Zef de volgende mededeele. OP DE UITMUNTENDE SCHILDERKUNST, uitgewerkt in 't klein , door de be- gaefde hant van Joffrou HENRIETTA VAN PEE, H�ISVROU VAN DEN HEERE HERMAN WOLTERS. Veel Geeften Jlaen hierjlom, of eer en met hun gunjl, Met loffpraek, boog van toon, dees ganfch vol- maekte kunji; Nochtans, al valt hier werk voor mannen zelfs f ontdekken, Dit''s vrouwelyk bedryf: naerdien een vrouwebant En af gerecht penfeel, bejliert door kloek verftant, Deez' arbeit, elk ten trots, dus heerlyk mogt vol- trekken. Anders. $ Penfeel wort licht aenvaert: maerfchildren heeft wat in. Hier

-ocr page 211-



		igo Nedereantsche Hier keft Natuur in 't klein, door kracht van wa- terverven, Die, fchooner dan een bloem , verfiaewmen noch verjierven. Een Pallas wrocht dit werk , of tiende Kunft- godin. Noch op haere Afbeelding. Men zie (voorwaer iet grootfch �) aenminnigheit van zeden By wysheit hier en geeft een juifie plaets be- kleeden; Drie gaven des gemoets van een ganfch duurzaetn fchoon. Aldus bebaelt Van Pee de rykjiefchilderkroon, En poogt, met welk een' lof kunjikenners haer ver- heffen , In beeltnogb zelfs by beehzicb zelve t'overtreffen. Jakob Spex. Anders. Zo hoog als by den Griek gefcbat wierd Saffoos Lier, Noch hoger fchatten wy uw Kunftpenfeelen hier_fOm dat uw Deugd uw Kunji, uw Kunji uw Deugd verjiert, JEmSaffoos ontucht haer , hoe kunjiig , ont' lauriert. H. van den Burg. Graf-

-ocr page 212-



		Schilders en Schilderessen. 191 Grafschrift. ^ta Kunjlenaers! beween dit graf en Zerk', ®^e roem der Vrouwen, Wolters Gemalinne, ~f Dochter van Van Pee die ruft hier binne, ^te Henriet , wier roem al klinkt aen 't Zwerk.* Gerard Blok, Anders. �* grootjie Kunflheldin in Waterverf, Ve geejiryke en roemruchtige Y-M 1 nerf, *ou Wolters, die, door hoer Miniatuvren, ^^en roejl van tyt en eeuwen zal verduwen, Natuur, _mt haerpenfeel, fchier viel te fierk, ^^ufi, Zat van glori, onder dezen zerk; "ara fchoon haer Naem en Kunflroem zyn on- Jlerflyk, tfoerLigbaem was verganklyk en bederflyk. A. K. k zal hier het zelve fpoor houden, dat ik ^met Rachel Ruisch en haeren Man in- S^eflagen heb, en niet van een fcheiden, dat <5.^e voorzienigheit heeft zamengevoegt; plaet- ^ERMANUS WOLTERS by zyne °emwaerde Gemalinne, fchoon zyn tytbeurt ^el tien jaren vroeger invalt. Hy is geboren '^e ^^w°Ue* den 9 van loumaent des jaers i6$2._t en

-ocr page 213-



		192 Nederlantsche en heeft tot zyn eerfle Leermeefter gehad Roelof Koets, een Leerling van Ter- burg, en zeer bequaem in het fchilderen vai gezelfchapjes en portretten. Ik vind den naem van dezen Meefter by Houbraken niet geboekt, en weet ook niets anders van hem te melden, als dat Woiters by hem op zyn 13de jaer aen de tekenpen quam, en vervolgens aen het penfeel; het geen hy hier eenige jaren leerde beftieren , daer na zich ncch drie jaren by Van Pee begaf, en al vroeg zyn oog liet vallen op zyne beminde Henrietta; met dewelke hy naderhanc, gelyk wy boven gemelt hebben, troude, hou- dende de Schilderwinkel van haeren Vader, die zeven jaren te Londen was , zonder om huis of hof te denken, ondertuffchen aen de hant. Zyn vrou, die al beroemt was, toen zy hem ten echt verkoos, en veel te doen had, quam hy ook trouharcig te hulp in het fchil- deren van kle�ren en ander bywerk van hae- re Miniatuuren, ook fchilderde hy Portretten in oliverf, en veel graeuwe en gecoleur- de beelden, die tot de Kunftwinkel behoor- den. Hy bevind zich tans noch welvarende in het gemelde Prov^niershuis te Haerlem, en is een uitnement beleeft en vriendelyk Man �> die my de Levenslchets van zyne gewezens Bed-

-ocr page 214-



		Schild�u_s en Schilderessen. 193 -oedgenoote zo omftandig heeft toegezon- den 5 als ik ze te boek geflagen heb. Het volgende Vaersjeis op zyn Geboorten- ^g gemaekt: Leef lang gelukkig engezont, ^ier dikwyh uw Geboortefiont Met Henrietta, uw Beminde; Die (7, om uwe deugt, bezinde. De Kunjl groei' door uw Kunjlpenfeel, En Vrede en Heil valle U ten deel. CORNELIS PRONK, is geboren te ■dmflerdam in 't jaer 1692. Zyn Vader was "^en °equaem Boekhouder , en van voorne- ^men ^om zynen Zoon in die Wetenfchap op» e brengen , doch met wederzin van onzen ^ronk, die van jongs af tot de Teken- en Sct�lderkunft overhelde; echter moeft hy ge- ^°orzaemen, te meer, om dat zyn Vader van ^egrip vvas, dat hy met het boekhouden vry ^meer gek als met fchilderen kon winnen, en, oor eige ondervinding van het eerile over- ^tzynde, hem te meer aenfpoorde, om zich ^et kul en eraft aen het boekhouden geheel ^erte geven; het geen hy, om zynen Va> ^e gehoorzaemen ,^: uiterlyk deet, maer W�ierlyk de kunfl bleef liefkozen , en zy- ^lL Deel N ue

-ocr page 215-



		i94 Nederlantsc��e ne ledige uuren altyt aen dezelve befteedde* Nadathy dus, traeg en luileloos, eenen geruimen ty t aen het boekhouden g�weeft was, en ondertuffchen geeftige tekeningen op het papier bracht, raekte zyn Vader met den grooten Kunftminnaer Lambert ten Ka- ten over zynen tomelozen kunftdrift in ge- fprek, en liet hem eenige van zyn Zoons te- keningen , die hy zonder eenig onderwys ge* maekt had, zien; die in dezelve zo veel geeft en aerdigheit vond, dat hy den Vader, met redenen van gewigt, overhaelde om de aenge- boren neiging van zynen Zoon op te volgen > met by voeging , dat'er een Schilder in ftak> en een braef Meefler van te wachten was» als hy op dien voet voortging. Het geen den Vader deet befluiten zyn Zoons¹ kunftluft; te voldoen, beflellende hem by Jan van Hou- ten om te leeren tekenen, daer hy met i° veel yver en oplettentheit aenviel, en zo g^e' lukkig in vorderde , dat men dra merkte» dat de voorfpelling van den Heer Ten Ka* ten niet ongegront was geweeft, maer na^efallen fchyn in hem volkomen bewaerheit fto^ te worden. In vervolg van tyt wierd hem t° Leermeefter toegefchikt de beroemde A' nold Boonen, by wien hy drie jare-ⁿbleef, en met de uiterfte naerftigheit en vly^c _zyD^*

-ocr page 216-



		Schilders en Schilderessen. 195 ^zYⁿe Kunft�effening waernarn, zo met teke- nen en fchilderen flaer 't leven, als met co- P^l�'eren vari zyn Meefters befte Penfeelkunft: w^er door hy zo bequaem wierd in 't behande- ^en Van 't penfeel, en zo vaft in het tekenen, ^at hy na dien tyt de Kunftftudie by zich zelf °^0rtzette, met dien gewenfchten voortgang ^ⁿ ^uit�ag, dat hy met alle billykheit onder de ^rave Ne�rlantfche Meefters plaets verdient, en ^veele Portretten gefchildert heeft, zo tejmjler- "^atn als in ganfch Noorthollant, doch inzon- derheit te Jlkmaer, daer hy de Familie van Heeren Burgemeefleren Ras en Daey, levens meer andere aenzienlyke Luiden, die wonder wel getroifen en kundig gefchil* ^dert zyn, heeft afgernaelt. Het geen ik van ^zYn Schilderkunfl gezien heb, Was Zyn eigen ^afbeeltfel,_Zyndealzedert veel jaren gefchil- ^ciert, kloek en breet behandelt, fix gepenfeelt ^etlWel getroffen; het geen my te meer vol- ^et en in verwondering bracht, om dat hy ^al zedert veele jaren de Schilderkunfl, hoe ^er in dezelve gevordert, heeft laeten varen, ⁿ ^2]ch ten eenemael aen het tekenen overge- §^e^en; hetgeen hem zo wel gelukt is, dat hy Hipt- j aeze Kunft�effeningaltytbezigheit heeft, ^Vari de Liefhebbers voor zyne Tekeningen ^rykelvkbetaeltword; het zy dezelve naer't Ie - N 2. vea.

			/

-ocr page 217-



		ig6 Nederiantsch� ven of naer kunftige Schilderyen gemaekt zyn^vDe Engelfche Gezant, Heer Trevor, gaf hem voor eene Tekening met waterverf, naer Hondekoeter, ioo guldens. Op den denzelven kunftigen en natuurlyken volgtrant weet hy de Hukken van den Zeefchilder Wi l* lem van de Velde en andere Meeflers keurlyk af te tekenen. Doch zyn voornaemfte kunftwerk- beftaet in het aftekenen van Steden, Dorpen en Ge- huchten, met hunne Lant- en Watergezig- ten , ook in het verbeelden van outtytfche en hedendaegfche Gebouwen, als: Kafteelen, Kerken en Buitenplaetfen, zo van binnen als van buiten te zien; hebbende wel 150 dierge- lyke verbeeldingen getekent in de Provincie van Zeelant alleen, en een oneindig getal in die van Hollant, en op andere plaetfen: zo dat 'er weinig aenzienlyke Gebouwen in Amfa^r' dam, Haerlem, den Haeg en andere Steden,^tevinden zyn, die niet door hem op een en welftandige wyze zyn afgetekent, naer d^ejuifte regels der Doorzichtkunde; die hy ^z° grondig verftaet, dat hy al deze Gebouwen» zonder pafTer of lineael te gebruiken, (die h? door gedurige oefFening in zyne oogen & handen alleen bezit) voor de vuift op het P^a" pier brengt, en aen de regels der Do°^r' zicht'

-ocr page 218-



		°^cHILDERs EN SCHILDERESSEN. IQ? ^Icntkunde zo wel beantwoorden, dat ze de §^en der Liefhebbers volkomen voldoen, "°on het onmogelykis, dat ze de proef van ^e ttrenge Meetkunft op die wyze kunnen uit- . ^eri- Ook weet hy deze tekeningen, naer ^chder voorwerpen, met beeltjes of beert- jes zee_r aerdig te ftoffeeren, hetzy gecoleurt ^rnec Oofiindifchen inkt. Veele derzelver yⁿ in 't koper gebracht ten dienfte der Boek- ^erkopers, om in de befchry vingen van Ste- ^etl en Landen te pronken, en onder de Lief- ^^ebbers overvloedig bekent. Des zomers is y rneeft ₀p reis om voor zich zelf. of voor ^e -^oekhandelaers te tekenen , inzonderheit ^0r den vermaerden Boekhandelaer Tirion, ^m zynen Stoet van alk Volken met luifter het nt te doen zien; waer toe deze bequaeme aenzienlyke Boekverkoper de fchoonfte ^eiding heeft, die te wenfchen is, vermits y ^van zyneHoogvorflelyke Doorluchtigheit, °ⁿ2en Erfftadhouder, brieven van voorfchry- ,ⁱⁿ§ ^neeft, om overal, daer iets tot bevorde- ⁿS vanzyn werk te vinden is, den vryentoe- ' ^§ ^en behulpzaemehant te mogen genieten. t^Jh � ^w�^ters ^is ^onze vaerdige Kunftenaer �is yverig bezig om zyne ontworpen fchet- ^ln t net'te brengen, en voltooit zynde, ^We' aen Lief hebbers, die Jtlajfm vergae N 3 ^renj

-ocr page 219-



		198 Nederlantsche ren, als aen Boekverkopers, voor goede be- taling af te leveren , en dus eene gedurig^eaeneenfchakeling van kunftbezigheden heeft? die hy ook vlytig en naerflig behartigt eⁿwaerneemt; zynde ondertuflchen van eefl hups gedrag en ftil leven: waermede wy wefl- fchen, dat hem het een en ander noch vee- Ie jaren, in welvaert en voorfpoet, mag ge' lukken , en achter hem zullen laeten volgen zynen Leerling en Stadtgenoot, ABRAHAM DE H AEN, wiens geboor- tejaar my onbekent is; ook heeft hy nooit het penfeel behandelt, als om in de manier van zynen Meefter te tekenen; die hem door zyne openhartige en leerzaeme leflen in dat gedeelte der kunde zo bequaem had gemaekjj? dat hy, door zyn kloek en vaerdig vernuft» zynen Meefter niet alleen achterhaelt heeft» maer van zommige Liefhebbers geoordeelt word in 't Kunftperk voorby te hebben g^e' draeft: gelyk my Pronk zelf verhaelt heeft- Hy heeft, op het loffelyk fpoor van zyne¹¹edelmoedigen Onderwyzer, insgelyks een on- eindig getal Tekeningen van dien aert g^e' maekt, zo voor Liefhebbers als voor Boekver- kopers , die 'er graeg naer zyn en met achting van fpreeken: ook zyn 'er veele van in 't ko- per

-ocr page 220-



		°CHlLDERs EN SCHILDERESSEN. IP9 Per gebracht tot fieraet van fraeie Boeken. Wenfchelyk waere het geweefl, dat hy het Zedig gedrag van zynen Meefler hem zo wel j^s ^zyn k_unfl afgeleert en gevolgt had ,� waer ^0or hy mogelyk meer jaren levens bereikt, ^en ^eer voordeel aen de Kunft toegebracht oude hebben; zynde, eenigen tyt geleden, ^den ouderdom van omtrent 40 jaren den ^eg van allen vleefche gegaen. Noch is 'er ^eri Leerling van onzen Pronk in wezen, ⁿamelyk: J^ANDEBEYER, geboren in Zwitzer- ant\_n '_t fteetje Arau, in 't Canton van Bern, ^esjaers 1705; in zyn jeugt hielt hy zich veel ■^mfierdam op, en by die gelegenheit had ^hy aenleiding om by Pronk de Tekenkunft ^eleeren; door wiens gelukkig onderwys hy ^en fraei Meefler geworden is, hebbende ee- J?^e groote menigte gezichten van Steden , roeien en oude Gebouwen, in't Lant van ^ee/, Namen, Maejlricht, Gelderlant, en de ^0vmcie van Utrecht getekent. Tans is hy oonachtig in het Dorp Vierlingsbeek; en ^s zomers altyt bezig om voor de Boek- ^delaers en Kunftminnaeren te tekenen, \|^e Tekeningen hy dan des winters te J ^efdmn Brengt, zich van de aenbefleders N₄ wel

-ocr page 221-



		Nedelrantsche
	2O0	Nedelrantsche
	2O0

wel laet betaelen, en dus altyt werk heeft, dat onder de Kunftkenners geacht en gewilt is; het geen in deze kunftquynende Eeu voor de levende Meeflers een zeltzaem geluk is voor een Kunftenaer, en dat ik wenfch hem in zy- nen verderen levensloop mag achtervolgen. LOUIS FABRICIUS DUBOURG, geboren te Amfterdam op den 2 van hooi- maent des jaers 1693. Zyn Vader was ge- boortig uit Frankryk, het geen hy, ter bevor- deringe van zyne Koopmanfchap in Manufac- tuuren, verliet, zich te Amfterdam neerzette, daer in huwelyk trat, en uit dat Echtverbont onzen D��bourg teelde; die, naeulyks de fcholen ontwaffen zynde, zich genegen toonde tot de Tekenkunft; het geen zyn Vader be- woog om hem te beftellen by Jan de Lai- resse, en van daer by Jacobus vaN Huysum; doch niet met oogmerk om hem tot eenen Schilder op te brengen, maer.alleen ter voldoeninge vari zynen luft, tot dat hy bequaemenout genoeg was om op een Comp- toir te gaen, en vervolgens te leeren al wat tot de Koopmanfchap vereifcht word ; het geen hem ganfch niet fmaekte; echter moeit hy gehoorzaemen, en in zo ver zynen voort- gang in de Kunfl daer aen opofferen, dat hy ir

-ocr page 222-



			hilders en Schilderessen. 201

		zynen fnippertyt alleen aen de Kunft�efFening belleden kon. Het geen, door aendrift van ^zynen leergierigen aert, met vry meer yver ^en taft g_mg _t _ai_s _Zyn Comptoirbezigheit ; daer ^hy echter, tot zyn fmert, aen gebondenmoeft ■%ven, tot hy gelukkig een Ampt op het ^Stadthuis kreeg, dat hem meer tyc overliet °tti zyne kunftliefde ruimer bot te geven j en ^beginnende te zien, dat hem de nodige groii- ^<^en der Doorzichtkunde ontbraken , liet hy ^Zlch in dezelve onderwyzen door den fchran- ueren Rademaker, verzuimende geenen tyt noch vlyt, om op alle wyzen, en na de befte voorbeelden en hulpmiddelen, die hy tachtig kon worden , zyne Kunft�efFening voort te zetten. OndertufFchen fchikte zyne gunftige Kunft- °rtuin alles tot zyn voordeel : want door ^°orfpraek van zyne brave vrienden , van poeders zyde, wiert hy begunftigt met de ^oftersplaets der Amjlel-kvck.* °nder dit zeil was 't goed roeien, vermits hy ^u de bezorgde koft en overvloet van tyt had, ¹¹¹ zich teneenemaele aendeKunftovertege- ' ^en- Kort daer na werd hy bekent met den ^r°emden Bernard Picard, wiens be- ^ge manier van tekenen hem zo beviel, ^at hy niets meer ter harte nam als dat lofFe- N 5 Iyk

-ocr page 223-



		202 NePEKIANT�CHE lyk voorbeek te volgen; waer toe hem F i' card op eene leerzaeme en openhartige wy- ze behulpzaem was , met het Jeenen van fchooneTekeningen van Pousyn,LesueR en Le Brun; die hy met grooten lult en yver copi�'erde, en kundig door wierd om het fchoon te leeren kennen, en zyne Studie na te richten, zo in het tekenen als ordonneeren.Ook kreeg hy door dit middel aenleiding om naer 't leven te tekenen; dat hy wel 25 jaren met eene onvermoeide naerffcigheit heeft waerge- nomen; zo wel met fchilderen als tekenen, om de kennis van het naekt volkomen mach- tig te worden. Het geen zekerlyk de rechte wegen en middelen zyn om de Kunfl in den grontte leeren , en die onzenDusouRG b�' quaem gemaekt hebben om in de verheven- fte deelen der Kunfte uit te munten; gelyk aen eene groote menigte Hiftorifche en Zin' nebeeldige fkukken , door zyn ryk vernuft geordonneert , en door zyn penfeel kunftig gefchildert, kan blyken by de Heeren Sche' penen De Graef en Jan Graeflant, byde HeerenHooFT, Van Vreland, D� Wi t , en by de Heeren Secretaris C on s t a N' tyn Saut yn en Doekscheer , mitsga* ders by de Vrou van Hoge lande; die altern^ met fraeie Zolderftukken van onzen Kunftenaer pron-

-ocr page 224-



		SCHILDERS EN SCHILDERESSEN, 203 Pinken. Ook heeft hy verfcheide Zalen in ront gefchildert: als gezien kan worden by den Heer Jan Agges Scholten, Heer ^Van Asgat, in zyn prachtig huis aen de Bui- ^enkant, doch van dit kunftwerk heeft de ^chlder weinig genoegen gehad; by de Hee~ ^BourssEjMillisse, Steenwyk en �en Heer van Be�erlant. Noch eene groote ^ael te Zi»₀lk, by den Heer Rietberg, en ^°orts eene menigte Deur. en Schoorfteen- ^ukken, nevens eenige Kabinetftukjes van eene ryke ordonnantie, en fraeie Hiftoriale erbeeldingen, zo gewyde als ongewyde; on- ^er welke uitmunten deze Bybelfche: de In- ^tv'ede van 's Werelts Heilant in Jeruzalem, ^en zyne Leerreden op den Berg, de Vinding an Moz_ES door Pharaos Dochter, de °Pregting der Kopere Slange in de Woefty- ^e> Salomons Offerhanden aen den Mo- ^oci5 en de volgende Fabelachtige en Hei- ^enfche: De Ontdekking van Achi ite s on- ^er de Maegden, Paris Oordeel op twee schillende wyzen ,BAccnusen Ariad- ^E> Apollo met de Zangodinnen op den ^rton, en den grootmoedigen Romein F a- ^Ic*Us, tonende zynen onverfchrokken aenPiRRus, en een Zinnebeelt op Oorlog en Vrede. Ik zal my in geene lof-

-ocr page 225-



		204 Nederlantsche loftuitinge over 's Mans Kunftuitlaeten, om dat het tegen zynen nederigen en zedigen aei'^cItryt, overbodige loffpraek te hooren, maer alleenlyk zeggen, dat al het dus ver genoem- de Kunftwerk ten zichtbaeren bewyze ver- flrekt van zynen verheven geeft in het ordon- neeren, en de fchikking van dag en fchaduwe, en veel tyt, vlyt en bequaemheit, vereifcht heeft, om tot dien trap van kunftvermogen te komen. Veele zyner Tekeningen zyn in 't koper gebracht, van welke eenige onder den naem van P i c a R d zyn uitgegeven, als : een Fo- lio-Tytel tot een Medailleboek; in welke de Portretten van den Koning van Vrankryk en de Infante van Spanje verheelt zyn, en verfchei- de onder de Impoftuuren en Ceremoni�n j welk werk hy na de doot van Picard ver- volgt heeft. Ten dienile van Beelthouwers, Medailleurs en Dry vers, heeft hy veele Te- keningen gemaekt. Ook heeft hy een Bybel- werk getekent, beftaende wel in driehonderd ftuks , verbeeldende de voornaemfte Hifto' rien van het Oude en Nieuwe Teftament- Dit werk laet de vermaerde Boekverkoper T i r i � n in 't koper brengen , en is reets over de helft in gereetheit. Noch heeft hy een Paffie van vyfentwintig woelige ordorr nan-

-ocr page 226-



		Schilders en Schilderessen. 205 nanuen, en eenen Ovidius van hondert "«fes getekent; hehalven eene menigte uit- voerige Tekeningen, zo gewaffen als geco- kurde met waterverf; die alle op eene wel- ^andig_e en fixe manier gehandelt zyn, het zy ^^aer Schilderyen of eige vinding, zo dat de °°ftfom van dit alles waerlyk een oneindig ^erk uitlevert, en, tot lof van onzen Kunf- ^enaer, zynen ongem eenen en arbeitzamen ^aert aentoont. Hy begaf zig AP 1729 in den huwelyks- «aet, en is uit dat huwelyk gezegent met twee iJochters. Voor 't overige is hy een deugt- ^nnent Man, van een voorbeeldig gedrag, ⁿ ^e zynen naeften zo gunftig is als zich ^2e'f; ook zeer ftantvaftig in zyne vrientfchap: ^a'^s blyktten opzichte van Picard , metwien )y altyt eene onverbroken boezemvrient- ^rchap onderhouden heeft. Hy is noch dagelyks met denzelven luft en y_ver door de Kunft�effening onledig, en heeft eenen Broeder gehad, die fraeje Minia- turen fchilderde en ver zou gekomen zyn, ° hem de doot, in het prilfle zyner jaren, ^let had weggerukt. ^gERARD MELDER, is geboren te ^mJierdam* den 17 van grasmaent des jaers ^l693-

-ocr page 227-



		io6 Nederlantsche

	1693- Zyn Vader was Cornelis Mel- der, Zoon van Gehard Melder, eert Man zeer bequaerri in de Krygsboukunde, als blykt aen een werk Van dien aef t, door hem 1658 in't licht gegeven, en herdrukt in i66$> Onze Gerard verloof zynen Vader, toen hy pas zes jaren out was. In zyne School- jaren was hy meer genegen tot tekenen als tot fchryven: want zyne fchryfboeken wae- ren doorgaens beklad met Mannetjes ; daef hy menigmae� over bekeven wierd, en zom* tyts wel met gevoelige reden, doch te ver- geefs. Tot ryper jaren komende, kreeg hy Van zyne Moeder eenige Tekeningen van zy- nen Grootvader, met zekere aentekeningert in 't Latyn, die door zyne onkunde ten eene* mael bedurven wierden, tot nadeel van he* werk; vermits hy 'er de Tekeningen midden uitfneed en alle natekende, met den grootften yver die te bedenken is. Ouder wordende , verzamelde hy allerlei Printen en Boeken, die van de Schilder- en Tekenkunft handelden, daer hy zich dagelyk^sin oeffende, en ondertuffchen de gunft van brave Meefters wift machtig te worden, die hem onderrechteden in het geen hy niet be* greep. Op die wyze by zich zelf al voort* fukkelende, begon hy te fchildercn met OU' verf?

�

-ocr page 228-



		melis Troost. 2. GerardL Melder

-ocr page 229-



		childers en Schilderessen, 207 ¹' i en krabbelde zo lang tot het evenwel een , J^ewierddaer hy geit voor kreeg; het geen ⁰¹ des te meer aenfpoorde om zyn opzet te ^erv°lgen. Dus met tekenen en fchilderen . ^Ur^g bezig zynde, wierd hy bekent by ee- §e Liefhebbers, die hem aenrieden het Mi- ^tuur-fchilderen te ondernemen; dat in dien J zeer ge wilt was, en van weinig Kuiifte- ^aers ge�effent wierd. Dit fpoorde hem aen °tn de behandeling van deze K�nft naer fraeie oorbeelden te onderzoeken, die hy door ge«' Vurige oeffening machtig wierd, zo wel op P^rkement als yvoor. Zo dra zulks onder de ^ler hebbers ruchtbaer wierd, kreeg hy zyne ^egunftig_ers _en _veei _te doen; daer by quam, ^at Theodoor Wilkens uitItali�nquam, Jengende eenige Miniatuuren mede van de ^efaemde KunftenarefTe Rosalba ; die hy ^e kocht, en hem geen gering voordeel in y¹ K�nft en beurs toebrachten. Dus floeg y eenen dubbelen ilag , met die oneindige aelen te copi�eren, alzo hy die zo gelykfor- § wift _na _te hootfen, dat ze daer na voor J^te ftukjes verkocht wierden, en van alle ^Unftbeminnaers, om derzelver zuivere behan- ^ ^lng en fchoone coleur, gewilt waeren. °en hy dezen fchildertrant fix en vaerdig ^d > ondernam hy eenige Schilderyen der be- roemt-

-ocr page 230-



			�0% Nederlantsche

		roemtfte Nederlantfche Meefters tecopi�eren 1* miniatuur op yvoore plaeten; die hy alle in manier en coleur zo natuurlyk wift te volgen» dat een kunftkundig oog ftraks kon zien» naer wat Meeilers Kunft werk die gefchildert waeren. Ik heb 'er gezien naer RottenhameS» de Ridder Van der Werf, Dou en an- dere Meefters, die tot groote pryzen verkocht zyn aen Liefhebbers en Kunflhandelaers; on- der andere aen den beruchten Pauman, een doorluchtig voorbeelt in den handel, wiens gedrag hier en aen veel Duitfcbe Hoven door proefbewyzen bekent flaet. Dees gaf hem veel fchoone ftukken aen de hant om op die wyze te copi�eren, waer voor hy hem ryke- ]yk betaelde; ook liet hy hem wel eenige van eige vinding maken; het zy Hiftorien of Zin- nebeelden , die onze Kunftenaer fraei weet te ordonneeren; als blykt aen een Bybeltytel door hem gemaekt, en in 't koper gebracht door P. Tanj�; zynde gedrukt te Utrecht by W. K r o o n en Compagnie. Dit fchilderen voor Pauman zou lang^efgeduurt hebben, had Melder in dien ty^chet geluk niet aengetroffen van in huwelyk ^tetreden met Jongkvrou we MargaretavA¹Schalkwyk h Velden;* dat een ryk hu^^e' ' JykS' «

-ocr page 231-



		child�rs en Schilderessen. 209 y ilot ^voor hem was, vermits deze Juffer . ^ens ryk, fchoon en verftandig was; drie "gekipte hoedanigheden, daer men 'er drie ^e Pae�en kan. Die huwelyk wierd voltrok- ^eninhecjaer 1728. Na dien tyt oeffende " de Kunft wat gemakkelyker: met zich zo P^aelt niet* van den morgen tot den avond, ^D dezelve te verlkven: nemende zyne be- °or]yj_ce uitfpanning met zyne geliefde Echt- ° ⁿoote. Hy heeft een menigte Portretten ⁿ miniatuur gefchildert, onder welke uit- unten die van den jongen Prins van Ba~ p-Durlach, den ouden Prins vafl Hcjfen-Pbi* psthal en veele van deszelfs Hofgezin. in het jaer 1735 trok hy metter woon van yfierdam naer Utrecht, om zynen Zoone in Studie op te brengen, en heeft daer veele ^aeje Tekeningen gemaekt, zo metwaterver- ^etl als gewaflchen, verbeeldende Lantfchap- ⁿj geftoffeert met beelden en andere aenge- ^aetrie voorwerpen; die met graegte van de al- ^eurigfte Liefhebbers gezocht worden: als ^zyndeHeerenVA lkenier en Schepen ^ITsen, te Amfterdam, de Heeren Pieter Bis- Sou ^0p en Schut, in zyn leven, te Rotterdam, " ^z7n Excell entie de Heer Tr�vor , a;eweze ant der Engelfche Kroon; die alle'met zy- "^apierkunft in hunne Kunftboeken pron- ^ll- OecL O ken,

-ocr page 232-



		210 N�DERLANTSCHE �ken, en van zyne bevallige behandeling ^teI!uiterfte voldaen zvn. Veele Liefhebbers ^t?Utrecht bezitten ook van zyne Tekening^etten Miniatuuren; als: de Heer Burgemeeft^erArent de Reuver, de Heer Jac^⁸van Mansveld, Raet en Vroedfchap, "^eHeeren Wagtendorp en Van der Wae^» alle uitmuntende Kunftminnaers , die v�^elachting voor 's Mans Kunft hebben. Hy he^e* voor Portretten ook het Amous-fchilder^�lJmet roem geoeffent, fchoon hy dat maer i&' den deet, om de nadeeligheit die het vuU^raen de oogen doet. Voorden Koning v^ Tolen, Keurvorft van Saxen, heeft hy verfch^¹' de Miniatuuren gefchildert , die naderhafl¹aenleiding gaven tot het volgende voorval: "�⁶Amflerdam was een voornaem Liefhebber, d^,ein zyn leven , van tyt tot tyt , verfcheio^�ffcukjes van onzen Kunftenaer gekocht hao> en met malkanderen al een aenzienlyke ^ beliepen; deszelfs Weduwe (die naer zyn ^ fterven in het bezit dezer ftukjes �ebleveⁿwas) wierd eens bezocht van een groot H^��in uiterlyken fchyn, die ernftig verzocht d^lKunftkabinetje eens te zien, het geen zy h^eI^ toeftont; na wat pratens viel zyn oog lm^o{lderheit op het Kunftwerk van Melder,"³ door hem ten hoogften gewaerdeert wie^rd' ze f

-ocr page 233-



chudePvs en Schilderessen. 211 'eggende: dat hy te Drcsden in 's Konings Ka- ^lnec °°k eenige van Melders Miniatuu- "-⁰ gezien had, en van hem heel omftandig ^e ^chreven wierden, met byvoeging, dat 'er * Koning veel werk van maekte, en wel plegen was om 'er meer van te kopen, dus, ^x ^len zy befluiten kon om de haere af te . ^etl> hy haer dezelve rykelyk' wilde beta- ⁿ' maer zy gaf hem te kennen voor alsnoch P dit voordel niet te kunnen antwoorden, ^I�let welk befcheit hy heen ging. De Wedu- ^e> die al bejaert en om geen gek verlegen ^as » fprak met haere Vrienden over deze -teding, die haer dezen handel afrieden, V f Tl Ti -** ^Szy geen gek gebrek had, en dezelve °or bedrog beducht waeren. iet leed niet lang, of die gewaende Groot- j_op^ns Suam weerom, en wi� haer, met be- ' ^en van groot geit, zo wel te belezen, dat ^y de koop eens wierden. ^v oorts haelde hy eene groote goude Me- ^le ^uit zyn zak, en gaf voor, dat hy bin- ^^ drie a vier dagen een groote Wiffel ver- j u^e' ^Waer ^c'^oor ^y ⁿ ^^ae� ^zou ^zyⁿ ^^aer _e ^ed"°ngene kooppenningen te betalen ,

			ende, dat hy de ftukjes, om den Ko-

	;^,ng h ^fche_n	^e eer hoe liever met dezelve te verraf- » Qiaer ten eerften mogt medenemen; O 2 laeteu-

-ocr page 234-



		ii% Ne d er lant s ch e ketende tot pant de gemelde Medaille. $^coude floof zich inbeeldende, dat alle Menfch^ePzo trou en eerlyk zyn, als zy' uiterlyk voo�" geven en fchynen , (lont hem zulks to^e' Waer op hy zynen Dienaer al de ftukjes li^e<:wegdragen en met den buit ging flryken. W dat de gefielde termyn van drie a vier dage¹¹' binnen welken hy belooft had te betale°' ruim verftreken was, liet zy naer hem v&' nemen, maer hoorde, tot haere groote fch^a' de! dat haer de Goutvink, met al zyn fcho�j¹fluiten, aldrie dagen ontvlogen was, en hy^xinooit ontdekt geworden, wat moeitens en D^a' vragen zy in 't werk heeft geftelt om hem ^teachterhalen» Dus bedroog¹ de gierigheit 't wysheit, en was oorzaek, dat die goude M^e' daille, omtrent hondert Ryksdaelders wa^¹" dig, haer heel duur quam te ftaen, en tot e^elieeuwig verwyt van haere onvoorzichtig!^' en gedurig gedenkteken van haer on-geluk' verflrekte. Melders beeltenis is te zien in de P� G, gevolgt naer 't geen hy naer zyn eige ^ zen getekent en my toegezonden heeft. ADRIAEN VAN DER BURG, f' boren te Dordrecht in 't jaer 1693. Hybe¹de Kunfl geleert by Arnold Houb

			^

-ocr page 235-



		�t-ert Tan Aer Bui'tf, I � UM-iieiEs Oreeravrooet . 3. Aert ileliottnnari

-ocr page 236-



		^CHILDERS EN SCHILDERESSEN. 2I\| ^N' °^len hy, na alvorens eenigen tyt zyn erwys genoten te hebben, naer Amfterdam ^Ide, om voorts door zyne vriendelyke ^erftandige leflen zyne Kunftftudie te vol- , ^en- Dit naer wenfch volbracht hebben- > ^vertrok hy naer zyn Geboorteftadt; om yaers naer 't leven zich te oeffenen; waer in jj ^Zo gelukkig geflaegt is, dat hy een fraei eefter i_s _geWorden, en veele aenzienlyke ^Ulden geportretteert heeft. Door deze kun- ^J§e Afbeeltfels vierd hy zo berucht, dat era de jonge Hartog van Ahrenberg in J^aei 1728 te BruJJel nodigde, om zyn Af- ^eeltfei te fchilderen: waer in hy bewilligde ^zyⁿKunflwerk met roem ter uitvoer bracht. .^e Dordrecht zyn twee Hukken van hem te ^Ien> een in het Stadts Kinderhuis, verbeel- dde de Heeren Regenten van dat Huis, het ⁿQere op de Munt, vertonende wel zeven- ^len Portretten van Heeren, die tot de Munt boorden, alle levensgroot, en is het zelve �^een v_an dg minfte, daer deze Vergaderzael ^m� P^nkt. " *y had een vloeiende en vaerdige manier , ⁿ ^hilderen, behandelende het penfeel zon- Moeite. Als hy geen bezigheit met het "der_eri _van Portretten had, ordonneerde y f^erdig_e moderne Kabinetflukjes; envoer- O 3 de

-ocr page 237-



		214 NeDERLANTSCHE de dezelve, naer 't leven, zonet en kunftig uit, in de manier van zynen Meefter, ^ 'er de Liefhebbers veel achting voor hebbe^11.Tot bewys hier van zyn 'er twee flukj^eS' het een verbeelt een Man, die garnaet vef' koopt, en te Dordrecht bekent is met de m^ Van "Aey Buurman, benevens een jong^eMeit, die hy op eene vriendelyke wyze w" omarmen; de weerga vertoont een dronk^eVrou; deze flukjes fchilderde hy voor eene¹Heer Van der Lil, eengroot Liefhebber te dier Stede, die hem heel genegen was» en op eene edelmoedige wyze daer voor be taelde, om zynen yver en fchilderluft des t^�meer aen te fpooren, want onze Schilderhej: was de naerfligfte niet , noch beducht vo°^xden dag van morgen , en dermaten verfh'¹' gert aen 't gezelfchap, dat hy daer veel va^ zynen koftelyken tyt by verfpilde; wafl^cals hy des 's morgens van zyne Lrkke5ro^tff\| wierd uitgelokt en met een ftro� zich trek' ken liet, was de reft van den dag verloren- Toen het Kabinet van den bovengemelde⁰Liefhebber na zyn doot verkocht wierd, �^e' raekten deze flukjes in 't bezit van de Heere" B i s s c h o p , te Rotterdam, en zyn aldaer n^^ctlheden te zien. Het was met onzen Van der Burg,³

-ocr page 238-



		o CHiLDfcRs _EN Schilderessen. 215 g^erneenlyk met diergelyke luiden gaet, °^e )ang_er hoe flimmer, want het fchilderen ^werd hem op 't laetft een laft; hoe zeer hy ^de winft _t die daer van quam, nodig had, om yne Vruu en Kinderen te voeden, en door ^eze manier van leven verwaerloosde. Had y zvn Meefter, zo wel in manier van leven ^s fchildenrant, gevolgt: hy had mogelyk "^er jaren bereikt, want d� doot rukte hem ^g in de kracht van zynen tyt, na dat hy Pas veertig jaren geleeft had, op den 30 van ^bl°eimaent des jaers 1733 , nalatende eene ^Dei'ooide Vrou en Kinderen, 's Mans Beel- ^eills> benevens een fchets van het boven- gemelde ftukje, vertoont zich in de Plaet H,* gevolgt _naer _een portret, dat hy naer zyn ^eige wezen gefchildert heeft, en nu by zy- ^en leerling Aert Sc\|o�man beruft, die ^ftetvan zyneWeduwe gekocht, en, ter liefde ^Van zynen geweezen Meefter, zelf in't ko- P^er gebracht hebbende, benevens zynen mede- ^leerlhg Corn�lis Greenwood , tot ^Vereeuwigi_ng voor de nageflachten, my de- ^e plaet tot verfiering van dit werkje, op een ^Vriendelyke wyze , ter gunfte van de Kunft gefchonken heeft.

			^Ab&.AHAM CARR�', geboren in O 4 's Gra-

-ocr page 239-



		2l6 N ED ERL AN T S C H E 'sGravenbage op den 27 van bloeimaent d^eSjaers i&H- Hy is de Zoon van Hendrik Carr�; zyne neiging ftrekt tot het fchilde- ren van moderne Stukjes en Portretten , het zy levensgroot of in 't klein; jn het laetfte formaet heb ik een Familieftuk van hem ge' zien, vertonende de Afbeeltfels van den Heer Van Kampen, nevens deszelfs Ge- malinne en twaelf kinderen, die alle te gelyk leefden, en door onzen Schilder in een fraei Lantfchap wel by malkanderen geordonneert waeren- De Zoons had hy verheelt, van de jacht komende, en vertonende aen den Vader eenen haes; de Dochters doen fpeelwerk of bezigheden overeenkomffcig met haere fexe; kortom het een en ander is zo gefchikt en be- handelt, dat alles te zamen genomen een goet fchildery maekt. Hy is ook heel bequaem om (lukken van allerlei Meefters in 't klein te copi�eren, en wel zo kundig en bedrieglyk, dat'er in vreem- de Plaetfen veele m� bedot worden, niet door den Kunftenaer, maer door de geene, die de- zelve tot dat einde laeten maken. Tegenwoor- dig is hy noch welvarende, het geen wy hem noch lange jaren toewenfchen. Het zal, myns oordeels, beft voegen, dat ik zyne twee Broeders onmiddelyk op bem laet

-ocr page 240-



		^�childers en Schilderessen. 217 set volgen ; fchoon het een jaer of twee ^lcheelt , dat andere Meefters tuffchen in Vallen. �>e ,outfte van de twee is HENDRIK CARR�. geboren in 's Gravenhage op den ^7 Van herfftmaenc, in 't jaer 160�. Hy is wsgelyks van zynen Vader in de Kun ft on- oerwezen , en heeft, na hy wel gevordert ^as, eenige jaren te Amjlerdam gewoont by ^^en Boumeefter Turk, die hem, om zyne ^be(luaemheit in het tekenen van gebouwen, ^eene jaerwedde gaf. Na dien verftreken tyt quam hy weder in den Haeg te rug, en heeft ^verfcheide Toneelftukken voor de Franfche Y-omedie gefchildert, benevens eenfraei Zol- ^aerftuk met eenige beelden en eene Baluftra- ⁰¹⁶ in 't ront, dat zich heel welftandig vertoont, ^ⁿ zo natuurlyk is gepenfeelt, dat het oog in ■^ei1 eerften opflag 'er door misleit word. *fy heeft veele diergelyke Zolderftukken ^et beelden en gebouwen, ook Kamers in 't ^nt met Hiftorien en Basrelieven, zo in 't & ^ae� als gecoleurt, gefchildert. ■^aerenboven heb ik Portretten in cra�on � ^miatuur van hem gezien, die lof verdie- �eze twee Broeders houden huis met ^e Zufl;_ers -_n _eenigheit; zy hebben voor de- O 5 zen

-ocr page 241-



		218 Nederlantsche zen altyt in den Haeg geWoont, maer bevin- den zich tegenwoordig te Leiden, kunnende door middel van hunne kunft�effening hun beftaen rykelyk winnen. De jongfte Broeder is JOHANNES CARR�, geboren in 'sGravenhage den 3 van wintermaent des jaers 1698. Hy is mede door zynen Vader tot de Kunft opgeleit, en. fchildert al wat maer aen de bant komt, het zy Portretten of Hiftorien, Deur- en Schoor- fteenftukken , en het geene verder tot de Kunft behoort. Hy heeft twee burgerlyke be- dieningen , die meer moeite als voordeel a�n- brengen; zynde Diaken van de Gereformeer- de Gefneinte, en Lieutenant van de loffelyk^eSchutterye van 's Gravenhage; ook is hy ge' trout, en heeft kinderen, daer onder eenen Zoon, die de Kunft al mede oeffent. A�^edeze Broeders zyn noch dagelyks bezig me^ het behandelen der penfeelen; het geen vtf wenfchen hen noch lange te mogen gebeuren- Laet ons nu het toneelgordyn openen rt^etden beroemden Hiftorifchilder JACO'B V$. WIT, geboren te Amfterdam in 't jaer l�gS'- Zo dra hy tot jaren van onderfcheit quarfl» openbaerde zich zyne aengeboren Kuriftdri'^1,

-ocr page 242-



		:?". zi8.
I.		:?". zi8.
I.



	� ^

-ocr page 243-



		o SCHILDERS EN SCHILDERESSEN. 2IO. yne Ouders, door geen vooroordeel tegen de ^c ^'derkunft ingenomen, dezen aendrang der ■Natuur merkende, beftelden hem by den Por- tret-en Hiftorifchilder Albert van Spiers, ^een Kunftenaer, wiens Leven en Kunftbedry- ^Ven in ons eerfte Deel al geboekt zyn. % dezen Meefter was by tot zyn dertien- ^e jaer, en wierd vervolgens naer Antwerpen gezonden by zynen Oom Jacomo de Wi t , ^een groot Kunftminnaer en Koopman in Rhyn- Me Wynen,- die zelf een uitmuntent Kunft- kabinet bezat van de allerberoemtfteiV^r/awf- Jche Meefters, en onzen Kunftenaer aenftonts ^tor- Onderwyzer toevoegde den Hiflorifcb.il- der T . Jacob van Hal; by wien hy twee jaren bleef, en in dien korten tyt zo wel gevordert was, dat hy zich in ftaet bevond, ^orn voorts zyne ftudie naer 't leven voort te ^tten; ook had hy, door middel van zynen ^°m, eenen vryen toegang tot al die heer- y^^e voorbeelden van Rubbens en Van ^Y,^K' welke te Anlwerpen, zo in Kerken als abmetten, in menigte te vinden zyn, en ^s de fchoonfte gelegenheit, die een jong ^�I1ftenaer kan wenfchen ter bevorderinge ^er Kunft�efFening. In de jaren 1711 'en 7i2 tekende hy al de Zolderftukken van ' ^�BB�ns en Van D�k af, die zich wel tot 36 in

-ocr page 244-



		S20 NeDERIAKTSCHE 36 in getal bevonden in de Jezuiten-Kerk vaB die Stadt, en de eenigfte overblyffels zyn > waer aen de Kunftminnaers kunnen zien, hoe dat heerlyk Kunftwerk geweeft is; vermits die Kerk met al die uitmuntende Kunfttafe- reelen meefl: door den brant verteert zyn in 't jaer 1719, Deze Tekeningen heeft hy na- derhant heel uitvoerig met root kryt nagete- kent, en vooreenen aenzienlyken prys ver- kocht aen de Wel Edele Jongkvrouwe Van Ankeveen, Het zelve werk heeft hy noch eens heel uitvoerig met waterverf getekent, nevens eenen kunftig geordonneerden Tytel, toepaflelyk op dat voortreffelyk werk; zynde dit laetfte- noch onder hem beruflende , en waerdig van alle Kunftkenners gezien te wor- den. Met denzelven yver en naeukeurig- heit, heeft hy de meefte ftukken van Rub- b e n s en Va n Dyk, die in de Lieve Vrou- we- en Burgtkerken te vinden zyn, getekent en gefchildert, en met het een en ander zy- ne onvermoeide naerftigheit en ernflige kunft- liefde roemruchtig gemaekt. In het jaer iji3 wierd hy.van de Heeren Regenten der Schil' der - Akademi te Antwerpen , by openbaere Bulle, verklaert voor den eerften dier Aka- demie, zo in het tekenen als fchil deren naer 'ⁱ leven; hetgeen zyne pryfTelyke glorizuchtde^s te

-ocr page 245-



		SCHILDERS EN SCHILDERESSEN. 221 ^e ^meeraenfpoorde om in het kunftperk voort ^e draven; ook won hy door zyne goede hoeda* ⁿⁱ§heden en edelmoedigen kunftaert de gunft ^en achting van alle Liefhebbers, in zo ver, dat , * het zyne toebracht van alles, wat zyne be- ^^Uaemmaking bevorderen kon; daer hy van zyn kant ook goet gebruikvan maekte; verlangende Hooit naer eenig gezelfchap als dat van Kunfte- «aers of Lief hebbers , van wien hy op de eene of Ge andere wyze kon leeren: want zyne zucht ^tQt Kunftkennis was zo groot, dat hy naeu- tyks een halfuur tyts, buiten de Kunftftudie, liet verloren gaen. In het jaer 1715 had hy groo- te begeerte om Romen te zien, ten einde zich ¹¹ "ie groote Stadt naer de heerlyke werken ^der Italiaenfche Meefters verder bequaem te ^aken; maer zyn Oom wilde hem zulks niet ^toeftaen, voorgevende, dat hy noch te jong ^^as om die groote reize te ondernemen. Wat ^reden hy daer tegen inbracht, het mocht niet helpen ; hy moeft zyn reisluft matigen , en ²ynen grooten Mecenas gehoorzaemen. Ee- ⁿⁱ§en tyt daer na betuigde hy te verlangen zy- ^ne Geboorteplaets ^te ^z^en-* Hier wierd hy **^let in verhindert; des vertrok hy naer Am'- J ^erdam; daer hy naeulyks voet aen lant had, hy kreeg zyne handen vol werk met het videren van Portretten, in zulk eenen �ver- vloet»

-ocr page 246-



		Ne de r l a nt s c h e
	222


vloet, dat hy niet denken kon weer naer At�~ werpen te gaen. Met het fchilderen van Portretten hielt hy zich niet lang bezig, vermits zyn verheve¹Geeft op wat hogers doelde, en tot het Hif- toriale overhelde, zynde het nooit zyn toeleg geweeft zich der flaeffcheberifpinge te onder- werpen , daer het Portretfchilderen doorgaens wel het meeft voor bloot ftaet. Tot deze grooter en edelmoediger onder- neminge_ vond hy aenftonts eenen gunftigen Mecenas, namentlyk den Heer Jacob Krom- hout, Heere van Niewwerkerk*, een groot Kunftminnaer en Liefhebber van prachtige Huizen te bouwen; waer door hy veel gele- genheit had , om het oogmerk van onzen Kunftenaer aenftonts te bevorderen; gelyk-hY deet, met hem veele Hiftoriftukken ter ver- fieringe zyner aenzienlyke Gebouwen te laete� fchilderen, in den jaere 1717. Door die kapitale Kunfttafereelen, be- ftaende,meeft in Zolderftukken, wierd onze De W\t ten eerften beroemt en bekent by de grootfte Liefhebbers der Stadt; als: de Heeren Lammert ten Katen, VaN der Schelling en anderen; die hem dik- maels quamen bezoeken, en met een kundig en edelmoedig, oordeel over. zyn Kunftwerk re-

-ocr page 247-



		o ^ochilders en Schilderessen. 223 edenkavelden, brengende alles toe, wat in hunne macht was om zyn grootfch beftaen te schragen en aen te moedigen; het geen zeker- tyk hulpmiddelen zyn van belang; ook is het Voor een Schilder geen klein voordeel, zulke ^ecl^uaeme begunftigers te ontmoeten, en een ^v°orrecht, dat weinige te beurt valt. Dus ^raekte hy eensklaps op den hoogden trap van yn geluk, krygendede handen zo vol werk, ^at hy naeulyks wilt waer eerfb aen te begin- ^nen; komende het zelve hem uit alle Steden ^an Hollant toevloeien. Om voorts al dit ^nftwerk in order te befchryven, zou ik "uiten het bellek van dit klein werkje moe- ^ten §aen_; derhalven zal ik alleen lyk het voor- aemfte omftandig aenwyzen. 1« het jaer 1730 wierd hy bekent voor den , ^natuurlykfl:en Kunftfchilder in 't graeu, die ^ot noch toe gevonden word, en door zyne ^edrieglyke Basrelieven de verwondering van §^arifch Europa ; waer van in het bekende de Oranjezael van onzen Doorluch- ^llgen Erffbadthouder drie bewysftukken te ^2len zyn, die alles overtreffen, wat ik te vo- ^n Van dien aert gezien heb ; het eene is ge- ? ^aetft in de Eetzael voor de fchoorfleen, ver- eende eenige Kindertjes; de twee ande- ^zyn Zinnebeelden, en ftaen in 't zelve ver- trek

-ocr page 248-



		224 NederiaNtsche trek tuflchen de penanten van de wanden d^erZael, en doordien die Vorftelyk Lufthuis, iⁿ' zonderheitzedert de verheffing' van zyn Hoog' vorftelyke Doorluchtigheit, van allerlei buitefl' lantfche Princen, Graven en andere WereK' grooten , zo menigvuldig bezocht word, ^lSonze Kunfthelt door dien weg noch meer be' rucht geworden ; hebbende voor veele uit' lantfche Grooten insgelyks verfcheide ftuk' ken van dien aert gemaekt: waer uit men zie^�dat dikmaels alles voor de wint gaet, wan- neer een Schilder maer het geluk heeft op dt# rechten trap van voorfpoet te geraken * Niettegenftaende nu deze byzondere fchil' dertrant ver is buiten het belang der Hande- laers en eenige , die van Momus aert zyfl* echter kunnen veele dezelve niet aenzie¹¹zonder die te laeken, als of zulks niet veel ^t&beduiden had, fchoon ze mogelyk, met h�¹alle in een gefmolten, niet machtig zoude" zyn dat Kunftwerk zo wel uit te voeren. Hoewel deze hier alleen niet mede te i>^�'* fchuldigen zyn, ik heb dat wel van andere gehoort, dien 't minder pafte, 't Is maer ^lS bejammeren, dac de verdeeltheit tuffch^ Kunftenaers en Liefhebbers zo groot is, ^e' wil zyn eige wysheit, zo wel Schilders, ³'^s Beminnaers der Kunfte, het meefte doeng^e den^:

-ocr page 249-



	^cHilders en Schilderessen. 225 ^en ^: want ieder haelt by wat hy kan, om y^rt gevoelen ftaertde te houden; en dat me- ^mael met zo veel drift; dat het zelf ten ^deele ftrekt in de dagelykfche zamenleving _t^t ny ten twill uitbarft>� want dat ik zeg, -De Wit zyne Basrelieven weergaloos ^childert zyn; daer wil ik niet m� te ken- j. ⁿ §^eVenj dat De Lairesse, Gerard , ^a°EMaker en meer andere, in dat deel ^er Runfte mede geen hoogvliegers geweeft Jⁿ> en noch veel minder, dat 'er geenKun- ^aers in deze eeu zyn, die op een edel- wyze dat Kunflfpoor zoeken te vol- pn; elk doet maer zyn beft, zonder zich te ^en vervoeren door nayver of nyt om qua- 1 ^te ^pteeken; doch ik zal my zelf niet in- en om fcheitsman of rechter hier over te iⁿ > noch van reets overledenen , noch van > Welke als noch aen deeze zyde van de ^euwigheit zich bevinden, ^aer ik wenfchte alleenlyk, dat het, van- ,^en ^en ander, met wat meer matigheit en Hal ^v°oroordeel gefchiedde. Ik kan niet ^aeten hier by te voegen, dat ik, niet lang _v ^en₅ uitmuntende Basrelieven ten huize Van ]^^nzen Kunftenaer gezien hebbe ; waer

dp				ne kinderen verbeeldde, die naer
dp

		^:jacht #� Derf	§ingen met eenige honden, by uit- ftek
			§ingen met eenige honden, by uit- ftek

-ocr page 250-



		� 226 Nederlantsche Hek natuurlyk gefchildert. Daer zyn 'er °⁰^ eenige in het beroemde Kabinet van den B^eeBraamcamp, te Jmfterdani, van kindek in 't graeu en gecouleurt, benevens een ft^�je, vertonende een zinnebeelt op de Ko<>P' manfchap, die alle het vernuft van hunne" Maker te kennen geven; na dit in 't voorbf gaen geboekftaeft te hebben , zal ik vo0^ft' gaen, om aen te tonen, wat beroemde werk^¹¹door hem gemaekt zyn. In het jaer 1736 wierd onze Schilder d°° de Ed. Groot Achtbare Heeren Burgemee#^e' ren van Amfterdam verkoren, om op hetSca^ huis de Raetkamer der zesendertig Raden fchilderen. Het grootfte Stuk is 45 voet^ breet en ruim 19 hoog, en verbeelt de V#' kiezing der 72 Outften van Ifra�l door U° zes, volgens den raet en laft van Iff*■ Verbonts-Godt; zynde zeer toepaslyk op<^�ze Kamer , in welke ook de Outften , ° ' is de Overheden van die machtige K^ ftadt, vergaderen om recht te doen, be#^a�de uit zesendertig Raden. Op dit groo^cheerlyk Kunftftuk zyn de volgende agt �^e�> 'm Dichtmaet toegepafl:

			Hier word door Mozes, op V bevel van Godt, ver¹⁰' Een Raedt van zeventigjiti d 'Outften van WLrJ

-ocr page 251-



		^ocHiLt>ERs en Schilderessen. �27 y^l hem 'sRegeerings-kfi quam al te zwaer te voren , ^^Us Zorgt hy voor't gemeen, als Rechter en _�e Gods Tolk. '^en ^orbeelt van den lajl der zesendertig Raaden, p ^le 't hoge Staetsbefiier, van Godt ,isopgelegt, ^Ztch als Outften zien met zorgen overladen, °°^r Godtsdienji, Vryheit en der Onderdanen Recht. T_e wederzyden van de fchoorfteenen, bo- ^etl de vier deuren, ziet men vier ftukken °nde Basrelief, in 't graeu, en rondom Kin- H tjes, die dit Basrelief dragen, verbeelden- ^ verheven werk , ook in rosachtig ^aeu» alles even kundig, natuurlyk fteen ^beeldende , gefchildert. Het eerfle fluk de noorczyde van 't vertrek, ten wef- _v ** ^van de fchoorfteen, vertoont den Aerts- � ^er Abraham , gereet flaende om, op Godts ^VeU zynen geliefden Zoone Izaak te of- a^ren< In het tweede, beooften de fchoor- , ^en, wordden Waerachtigen verbeelt, door gezichte van den Propheet Je re mi as, d_en !^ende '^m ^eene Amandelroede en eene zie- ke" n.^Pot" ^In ^het ^derde, aen de zuidzyde, ie^°� ^de fchoorfteen, word den Verftandi- ^Ultgedrukt, door het zinnebeelt van Jo- P 2 seph.

-ocr page 252-



		22§ Neder la ntsche seph, die het Koorn liet inzamelen teg^etlden duuren tyt. Het vierde, ten zuiden» aen de weftzyde der fchoorf�een , vertoog de verachting der Gefchenken, in het voorbe^ van den Propheet Eliza, die de gefchei¹* ken van Naaman, den Syri�r, niet wilde ae¹¹' nemen. Onder de voornoemde Basrelieven, zyn d vier deuren van boven met eenige Kindertj^eSin 't graeu gefchildert, tot een vervolg &® marmere Friezen, daer de Schoorfteenen v^ voren mede verfiert zyn; en dat zo kunft¹^' dat de meelle aenfchouwers daer door misl^�lworden, zich verbeeldende dat het uit rt³* mer gehouwen is. Onder Abrahams O¹' ferhande vertoont zich de Getrowwigheit, het zinnebeelt van een Hant met eenen ^e' gelring, een Hont, Zwaerd, Schilt, SleU^��en eenige Zegels. Onder het Huk van <^" Propheet Jeremia, is de Naerftigbeit ^* beek, door eene Korf met Be�en, een Ha^' een Zeef, Lamp, Pen en Inktkoker; ^ laetfle inzonderheit dient om de naerflig'¹van een geleert Man te vertonen. O¹ _Agden koorn verzamelenden Joseph, word Matigheit* aengewezen door een Horolog^ eenen Toom, of Breidel van een Paert> , een Boog. Onder den Propheet Eliza ^ ,_t

-ocr page 253-



		^cSilder's en Schilderessen. 229 ^^e{fpreekentheit zinnebeeldig aengeduit, ^0r de SJangroede van Mercurius, een antloper en een Boek. Al dit voorfchreven ^erk is voorts aengevult met Kindertjes, zo ^�Ur'yk, of ze met den by tel gehouwen wae- ⁿ' Noch ftaen tuflchen het licht der bo- , ^te en benedenfte glazen vier Emblema''s in S^raeu. j_n ]jQ_t eerfle vak ziet men den ⁰⁽tsdienfl* zinnebeeldig afgebeelt , door de _t^Wee Steene Tafelen der Wet, eenen Al- ^aer₅ en eenen Bybel, ruftende tegen eenen alten Hoeklleen, en eene helder lichtende arnp. j_n j_ie(. _tweea\|_e yajj _worc[ de Burger- * ^e Eendragt uitgedrukt, door het zinnebeelt ⁿ ^eenen vaften Burgt, eenen bondel Pylen, enHoet van Vryheit, den Hoorn van Over- °et en eenen Eikenkrans. In het derde ver- °nt zig den Koophandel, onder het zinne- p ^ van Mercurius Slangroede, eenige ^atcken en Vaten, eneene Schael met gewigt. ^delyij in het vierde word die onuitputte- ^y ^outmyn der Stadt, namentlyk de Zee- ⁿ> aengewezen, door het zinnebeelt van ^een Schips-Voorfteven, Ankers en Tou- g_D ' een Compas, een Graetboog _y een _te \| een Riem, Haek en een Wimpel; al- dingen, behoorende tot die taeie ze-> ^ai1 dmjlerdams Rykdom en Heerlykheit, ? 3 vqV

-ocr page 254-



		330 Nederiantschi volgens de bekende woorden van VondE¹'' Geen Koei�nui�r maekt de Steen en Dorpen ryk i De Zecvaert boutze, en brengt eerji zoden aen ^ DyL Dit groot en uitgebreit werk heeft oflZ^everheve Kunftenaer voltooit in 't jaer 1738. #f zal my niet uitlaeten in den verdienden i°* van dit Kunftwerk, om den ftokregel, dis ik my alvorens voorgefchreven heb; maer al- leenlyk zeggen, dat het op zich zelf volko' men in ftaet is om deszelfs Maker eenen oO' fterfFelyken naem te geven en by de las- te Nakomelingfchap te vereeuwigen. Wy ders zyn 'er veele Roomfche Kerken, die m& zyne Kunfttafereelen pronken, onder welk⁶uitmunt de Franfche te Amfierdam, behalve het Outaerftuk en andere, is dezelve verfle^ met tien Basrelieven, in de coleur van L&" denhout, door onzen Kunftenaer heel natu�i" lyk gefchil'dert. Te Delft, in de Janzentf* Kerk op 't Begynhof, by den Heer Bro'* derze, is een Outaerftuk van hem te zie¹' verbeeldende Simeon in den Tempel, ^e0noch eenige Basrelieven. Het Haegfche* Ra^et' huis pronkt mede met eenige proefftukken ^ 's Mans kloek penfeel, als men zien kan & Sche'

-ocr page 255-



		CHlLDERs EN SCHILDERESSEN. 231 ^CftePens-Kamer aen een Zolderftuk, en vier &^raeuwe Basrelieven in de hoeken, verbeel- dde Kindertjes, benevens een Deurftuk; «ie alle om 't kunftigft behandelt zyn. ** aer mede wy van zyne Schilderkunft af- ^taPpen: vermits de volledige befchryvinge ^er2elve een geheel boek zou vereifchen : ^atU zyne naerftigheit gaet alle begrip te bo- ^6,1 > het geen aen een oneindig getal tekenin- §^en zo met coleur, als gewaffchen, root en ^art Kryt, noch overvloediger blykt, ert' ^^e door hem voor de Liefhebbers van Pa- P^Ierkunft gemaekt, ook van die Kunftmin- ?^aers met graegce gezocht worden; daer by ^s hy zelf een groot Liefhebber van Papier- Unft₅ bezittende eene fchoone verzameling ^an Nederlantfe en ltaliaenfche Tekenkunft. H den jare 1724 begaf hy zich in den Ech- ^te«fl:aet, doch heeft by zyne wederhelft nooit ^«ideren verwekt, het geen aen de volkomen- ^t van zyn tydelyk geluk ontbreekt, doch ^vat fterveling heeft het hier beneden in alles ^^aer zynen zin? anderzints gaet h�m alles *^aer wenfch ; zynde overvloedig gezegent ^tydelyke middelen, en oeffenende noch da- §^elyks zyne Kunft met winft en voordeel. , % is een Man van een ilil onbefproken ^Veii en vriendelyken omgang met zyne P 4 Kunft-

-ocr page 256-



		232 Nederlantsche Kunftgenooten. Waer mede wy hem H°^ctlveele jaren voorfpoet en vergenoeging t°^e* wenfchen. Verder zyn 'er een menigte Puikdichter^s' die van tyt tot tyt zyne Schilderkunft doO^rhunne Vaerzen geroemt hebben, om zyn^eflverheven naem te vereeuwigen by de N&' ge�achten. OP 'T BESCHOUWEN VAN 'X UITMUNTEN!' KUNSTTAFEREEL, GESCHILDERT �n de Raetkamer op het Stadthuis te Amfterdaflh DOOR JACOB DE WIT, verbeeldende, daer Mozes de zeventig Outfte^flover Ifra�ls volk aenftelt. Numeri ir. v. i�". Held Mozes, afgemat van 't zorglyk regeere"* Verkiefi, op zyne bede en 't hoog bevel des Heerst¹ > De Zeventig tot Raad uit Isr'els magtig vo'* Wie ziet dien Leidsman, Gods verheer elftt'* Tolk, gier

-ocr page 257-



		°^cHlLDERS EN SCHILDERESSEN. 233 l^ler ^o�j-De Wit 'spenceel, voor* Levy's Ta- bemakel, ^Die me� niet luyfiert, met de Schare, naar 't 0- rakel� t^ie roept niet: wondere Kunft! my dunkt hier niet te zyn ⁿ de Amftel-Stad, maer in de Arabifche Woefiyn. ^0l^s Geefi, dien God dees Raad vanMozzs geefi beloofde ^a& ^ekk {'t is zichtbaar fchier) met neergebo- gen hoofde, ■dlken de fpraak ontbreekt uw Schildery, De Wit! Maar telkens als de Raad alhier vergadert zit, ^ai fieeds , door Profecie, uw kunjiige arbeid fpreeken �ⁿ ^e Achtbre Vroedfchap, hier by Mozes Raad

			Gods Geefi daal neer, en blyve, op.Amftels wy- Zen Raad, %ⁿ zeegene Amfterdam, zo lang de wereld ftaat. J738 � Gerrit Braamcamp. P 5 LAU

-ocr page 258-



		234 Nederlantsche L A U W E R-K R A N S VOOR DEN GEESTRYKEN KONSTENAER, JACOB DE WIT. Daer Geejl en Konfl te zamen paar en: Verryfi een Licht van Konjlenaaren Op Tafereelen, toont De Wit, Dat Hy het geejiige lezit In vinding, als naar Konjl verheven. De Wit! men zal u lawasren geven, Al raaft de Nydt, met Viltery, Die Eer-Krans komt Utoe aen 't T. A. van Hal**" �

			AA*

-ocr page 259-



	^cHilders en Schilderessen.
	^cHilders en Schilderessen.	235
		235

AAN DEN HEER Jacob de wit OP Z Y N GEESTRYKE en VLUGGE ^NCEEL-KONST. Vergun my Kunjlgenoodt De Wit, Dat ik by U een weinig zit: En zien wwjlomme Konflbedryven, Die ik zal fpreekende befchryven, Oy maaldt hierjiomme Po�fy, Ikfchets hier fpreekendt Schildery. Zoo word elk van een Geeji gedreven, Twee Sufiers doen elkander leven. Waar vindt men van gelyken aardt? Die, eensgezind, zoo zyn gepaart. 'k Befchouw hier uwe KonJt-Tafreelen'_y■dlwaar U vlugge Geeft? infpeelen. dis gy met Verw , Penceel, en Handt, Plafonts maalt in zoon fchoonen Jiandt. 41 wie die komt by U 't aanschouwen, Wiet %an verwondering kan onthouwen. Waet

-ocr page 260-



		236 Neder xantsche Waer hier noch de Venetiaan! Hy zou met my verwondert fiaan Ah hy ww zagh in weynig uuren Bepiaalen 't Doek met Konfl-figuuren, Zoo groot als 't Leven afgebeelt; Daar gloed, en kragt van verwin fpeelt. Roemt Pellegrin op vaardig maaien. Gy kund hem met die munt betaalen. Dat mee uit vaardigheydt bejlaat: Ah gy al fchilderende praat, En fweeft met Borjieh en Penceelen Vol verw, zo vlugh, op Doek-Paneelen. Gy in twee uuren aen ons geeft, Een () zedig Vrouwen Beeld, of't leeft-* Door Kon/l getovert voor myn oogen Wie werdt, met my, niet opgetogen Om 't Geeft- en Konjlryk van De Wit. Hy treft het reghte mergh en pit, Dat groot e Meefters altyd zoeken, Dat zyne wezentlyken Kloeken. En die ook vrughten in deez' tydt Genieten, door haer vluggen vlyt. Want vaardigheydt, die doet elk keren Van 't futzelachtig zig te weeren. ., (*) Een Maria beeld, met twee handen, in "^ byweezen, gefchildert in twee uuren tyts.

-ocr page 261-



		Schilders en Schilderessen. 237 Dit 'Word ook van De Wit veracht. IP'ant hy zulks vliedt, en niet betracht. VVel aan De Wit! wil niet vertragen; 'k Befchowvo uw Konfl met groot behagen, k Wenjch gy noch hooger daar in fireeft: Schoon reeds uw Konfl van 't Braaven heeft, fP'aar van gy dagelyks geeft blyken ; Houd 't fpoor van Rubbens en van Dyken. Zoo boordt men hier De Wit zyn Naem En Lof, eerlang 't Klaroen der Faem Door 't bochtigen Trompet fchelblaazen, Als Phenix van A P e l l e s baazen. Zoo krygt gy door uw braven Konfl, By allen Konflbeminnaars gonfl. Zoo blyft uw Naam met roem hier wonen. Dus wint gy Eer, en Lauwer-Kroonen. A. van Halen, dmflerdam den 4 July 1720. Onder de Leerlingen, die Jacob de Wit, ^ °°r zyne gepafte leffen en verhevene voor- ^eelden, ten Kunftberg opleit, is eene Jo- ?n de Groot; dat een jong Kunflenaer ^s ^van goede hoop, en die reets fraeje blyken ?^eeft, dat 'er wat goets van hem te wachten is �* ' gelyk men zien kan aen zyn Vaders huis, ^ei� Courantier De Groot, in den Haeg. De-

-ocr page 262-



		238 Nederlantsche Deze Kunftenaer vertoont zich in de Pte^etI, gegraveert naer het Afbeeltfel, dat J. M- Quinkhard naer 't leven gefchildert heeft- Nu volgt JACOB VAN LIENDEK* Med. Doftor, uit de geflachten van Foeit e» U i t e n I g , van Vaders en Moeders zyd^euit de Familie van Leusden gefproten, efl geboren te Utrecht in 't jaer 1696. Hy heeft zich (gekomen zynde tot eenige rypheit vafl jaren) in de Geographifche , Geometrifchc efl Phyfifche wetenfchappen geoefFent. Dus dei¹ouderdom van. 20 jaren bereikt hebbende5 werd hy uit bloote Liefhebberye genegen zich in de Tekenkunft en het fchilderen met Wa- terwen te oefFenen, op het zien van eenig^efchoone Lant- en Watergezichten, met Rot' fen, Valei�n en Gebouwen geftoffeert, efl getekent door Gasparo Duche. Dez^cKunftliefde nam, langs dien weg, meer efl meer toe, inzonderheit is hy gezet op de T^' keningen en Printen van Poussyn, Mol* en Mele; die alle in die hoge fmaek va¹¹het Lantfchap fchilderen zyn ; ook zoekt hy alles, wat van dien aert is, op, ter befpieg^e' linge van zynen luft, en ter uitfpanninge ^^azyne gewone Studi�n. In het betrachten van deze zinlykned<*

			-■

-ocr page 263-



		Schilders en Schilderessen. 239 ^voortgaende, vond hy in zyne Provincie iemant anders van deze verkiezinge, ^tot dat de Kunftfchilder TheodoorHart- °�Ker uit hali�n thuis quam, en hem de ^^er aendeet van zyne Kunft te komen zien; ^^et� radende daer in voort te gaen: het geen jtynaquam, en vervolgens eenige van zyne * leningen ter hant flelde aen den Heer Kevor, Gezant van zyne Britfche* Maje- ^teit by de Staten Generael, �nsgelyks aen den 7eer De Bak, Geheimfchryver van zyne "oogvorftelyke Doorluchtigheit onzen Erf- ^adthouder; welke hoge Perfonen meer ge- noegen in dezelve namen als onze Kunfte- j^er verwagt had. Na dien tyt heeft hy vee- ^e van zyne Tekeningen, zo met Waterver- ven als op eene andere wyze behandelt, in ^■gelant, Hollant en elders, van de Liefheb- ^ers des verzocht zynde, verzonden; die de- ^Ve met genoegen befchouwen, en veel ach- ^tltlg daer voor hebben; het geen zynen luit ^nfpoort om daer in voort te gaen: de vol- Natuur en die groote Meefters, die ,^e Lantfchappen in dien verheven trant be- ^delt hebben, tot heldere voorlichters ge- ^kru^nde. ^tHeodgor hartzoeker, zyn

-ocr page 264-



		24© Nederlantschb zyn Stadt-en Tytgenoot, en omtrent van den* zelven ouderdom, is de Zoon van den t>^e" roemden Profeflor Hart zoeker, die J° dienft van Johan Wilhelm, Keurvo^ van de Palts, is geweeft. Onze Theodoor heeft de Kunft, van b^e' gin af, in Italien geleert by den beroemde¹¹ Balestra, te Feneti�n, ook heeft hy Rofflfl bezocht, en al die beruchte werken gezien» daer de outheit zo van davert, en aldaer ^te vinden zyn. Ik weet wel, dat 'er breet va¹¹ hem opgegeven wierd, toen hy, na gilTiflg in het jaer 1720 of 1721, thuis quam,- n&& ik zou niet kunnen zeggen, dat zyn Kunft' werk daer aen beantwoort heeft. Ik heb op het Huis te Ryswyk, daer hy zich des zomef⁵ by zyne Oomen veel bevond, hem dikmaefe bezocht om zyne Kunft te zien, maer vofl" meelt altyt begonnen werk, of zo wat fche^�' fen , daer hy wonder wel van wifl te prate"» en telkens dit of dat wilde afmaken; fcho°^� 'er nooit iets degelyks van quam. We' ^J waer, dat hyeen Man was, die de Kunftn^je lts om gewin behoefde te oeffenen, hebbende g^�1 en goets genoeg om van te leven : doch � had , myns bedunkens , zulks behoorei¹ doen, om het groot gevoelen, dat de K^�lJ lievende Werelt van hem had, metter <^^e te

-ocr page 265-



Schilders en Schilderessen. 241 ^te beveiligen, als het in zyn vermogen was ge\ve_eft;_; _waer _aen ik geloof dat het alleen §^ehapert heeft: want hy verftont de Muziek ^eter als de Kunft; ook heb ik niet kunnen ^ler, dat 'er zulke Kunftwonderen te voorfchyn karnen , toen zyne nagelaten Kunil op de .^aegfche* Schilderkamer verkocht wierd in het ^^er 1742. Eenigen tyt voor die verkopin- §^e is hy te Utrecht, aen eene fleepende ziek- ^es die hem op den middag van zyn leven ^gnam, overleden. CORNELIS TROOST, isgeboren te ^infterdatn den 8 van wynmaent des jaers ^X69?. Hy heeft, gedurende den tyt van twee ^eri een half jaer, de grontflagen der Kunft ^^egt by den vermaerden Arnold B00-. f¹ ^E N ; waerlyk een korten tyt, om eene ^v�nft te leeren van dat gewigt, en daer zo '^eel toebehoort. Vervolgens heeft hy door f^gen vernuft en naerftigheit, met zich naer
		't V;
			^e^en te oeffenen, en door raet en daet van

	^rienden en Vyanden, ( dit zyn 's Mans ei- &^e Woorden) den fteilen Kunftberg opg.:klau- .^r,:' Ik vond deze uitdrukking zo vreemt, , ^C k benieuwt wierd om hem nader uitleg "^2er Woorden te vragen. Waer op hy ant- ^0or^de: dat zyne vrienden hem onderwezen ¹¹ - Deel* Q op

-ocr page 266-



		242 Nederlantsche op eene verftaenbaere wyze, laekende de g^c' breken zonder achterhouden theit, en pryZ^etlde het geen goet was zonder vlei�ry, alles b^ekledende met verftandige en vatbaere red^e' nen, om hem een recht begrip te geven V^ahet een en't ander; waerlyk ook de bequa^ fte middelen om den kift van jonge Sch^jlders niet uit te bluf�chen , noch hunne b^�' quaemheit laetdunkent temaken. Zyne Vyaⁿ' den handelden heel anders , verachtende * wat hy door zyn kunftpenfeel ter uitvo^efbracht, zonder reden te geven van hun doe¹¹' het geen de weg is om een jong Kunften3^emismoedig te maken, een afkeer te doen W gen van zyn eigen werk, en in eene trae#^elufteloosheit te doen vervallen. Maer Troos¹" ' die eenen fnegen en vernuftigen geeft h^' en voor geen kleine tegenftribbeling ^^ezweek, wilt van de edelmoedige handel^²zyner goede vrienden wonderwel gebruik ⁱmaken, en aen die zyner vyanden kreunde zich weinig; zettende, door onvertraeg^' yver, zyne itudie wakker voort, zo d3^c ^x,;niet in een, maer in verfcheide deeleⁿ " Kunfte een braef Meefter geworden is-' ^wa�1_ hy onderneemt alles , wat tot de Kunft b^�hoort, fchilderende Hiftori�n, Portret^ antique en moderne Gezelfchappen , ^

-ocr page 267-



		Schilders en Schilderessen. 243 ^^en allerhande levensbedryven in verheelt ^Zlet; het zy binnen- of buitens huis,^- de ach- ^ergronden zyn fraeje Lantfchappen of gezich- ^leji van Buitenplaetfen , geftoffeert met de ^fbeeltfels der Eigenaers, die zieh vertonen ^Vrolyk te maken met hunne goede Vrienden. Deze moderne Kunfttafereelen maekt hy ^flJet alleen met oliverf, maer mede met wa- er ver f en cra�on. Dit is eene algemeene be- ^cnryving van 's Mans kunftvermogen. Nu ^ ik kortelyk aenwyzen, wat van hem op °Penbaere plaetfen, te Amflerdam, te zien is. *et eerfte kapitale ftuk , dat hy in 't jaer i?24 gefchildert heeft, zyn de vyf Heeren 'ifpefteurs van 't Collegium Medkum,* ten °eten uit; de naemen der afgebeelde Hee- ^en zyn te vinden in het Lofdicht, dat tot °^c Van 's Mans levensloop volgen zal. Dit ^uk was een der eerfte Kunftwerken, daer % door berucht wierd, niet alleen om dat ^e belang hebbende Heeren , elk naer hun- ^etlftanten zwier, wel en natuurlyk getrof- ⁿ Waeren, gelyk het navolgende Eerdicht ^eveftig_t . _maer h_et behaegde alle onparty- ^l§- en kundige Liefhebbers, om deszelfs � °^^e fchikking en kloeke behandeling, zo _r " ^hilderen der naekten, als der om- en by- ^hera<Je_n. ■ Q 2 Hier-

-ocr page 268-


			I

		244- NeDERLANTSCHE Hierom wierd hy in 't vervolg van ty^c> door verfcheide Hoeren Regenten van Go&^lS' huizen , en Overluiden van Gildens, aeng^e' zocht om hunne Af beeltfels door zyn Eu# penfeel af te maelen. Als een ftukin 'tAelmoeffeniers Weeshuis» een voor de Heeren Regenten van 't HuisZ^' tenhuis; in de Bernhard-�eeg pronkt de Wy¹¹' kuipers Kamer met een groot fluk, verW nende de Overluiden van 't zelve Gilde; o? de Nieuwemarkt, is de Chirurgyns GildekJ' mer verfiert met twee kapitale ftukken» waer van het eene , om deszelfs zekzaefltf fchikking, wel waerdig is wat omflandig^erbefchreven te worden. De Heeren vertonen zich hier in hunne b^e' zigheit te zyn, en komen tegen eene helde^ gront uit: gekleet naer de mode van dez^ tyt, met hunne hoeden op 't hooft, gezet^ aen een tafel, waer op een dood Ligha^ ligt uitgefbrekt; elk fchynt, met veel opl^et' tentheit, toe te zien en te kilteren naer geen aengewez�n en gezegt word ; de P^f�feflbr, die de ontleding doet, ftaet overe¹¹ ' met eenige Kunfttuigen in de hant, on' muskelen en fpieren te ontbloten , die ^ voornemens is aen te wyzen; dit is alte⁵kundig en natuurlyk in dit Tafereel vexb^e [

-ocr page 269-



		^schilders en Schilderessen. 245 ^at het ieder Kunft�effenaer en beminnaer ^erzelve met toejuiching befchout, en voor geen gering proef bewys van 's Mans bequaem- ^e'^t verftrekt. Ik kan niet nalaten, hier te dat onder eene menigte Portretftuk- ^en 5 daer deze Kamer mede verfiert is, uit- �ateen ftuk van Rembrant van Ryn; ^at benevens veele andere waerdig is gezien ^e borden. Buiten deze reets gemelde kapi- ^a'^e Portretftukken, heeft hy eene menigte ^er aenzienlykfte Luiden van rang en aenzien, ⁰ ^lri Amjleriam,* als buitenftedelingen, door yn zwierig Kunftpenfeel afgemaelt; daer on- ^er uitblinkt de. werelrberoemde Profeflbr °�Rhave, welkAfbeeltfelop de Senaetkamer beiden te zien is; noch heeft hy verfcheide ^aelen en Kamers in 't ront, ook eenige To-' Joelen voor de Anjierdamfche Schouburg, ge- wildere: onder welke, inzonderheit de laet- ,;^e> duidelyk te kennen geven, dat hy in de °^U- en Doorzichtkunde grondig ervaren is. ^eele Liefhebbers, te Amfierdam, pronken , ^e Zyne Kabinetstukken en Tekeningen in fiue verzamelingen, daer den Heer Ton- ^n, een beroemt kunftkenner, geen der ^lnfte onder was, die zedert eenigen tyt, tot ^ot nadeel der Kunfte, overleden is, en groote Mecenas van onzen Troost in Q, 3* ^z>'ⁿ

-ocr page 270-



		246 Nederlantsche zyn leven is geweeft, in wiens nagelaten Kabi- net fraeje proef bewyzen van dezen Kunftenae� beruften ; onder andere een , verbeeldende den Quiftpenning, door een aerdig Juffertje» die bezig is aen de Smouffen eenige kleederen te verhanzelen, en van elk om ftryt geit g^e* boden word om den buit machtig te worden '■> terwyl andere Joodfche Schaccheraers haer we- der het een en ander te koop veilen; in den hoek van het fluk ziet men een Aep luftig doende in een doos met kanten, ten zinteken van verquifting en vernieling; en verder ee- nige uitmuntende cra�on - tekeningen , ver- beeldende eenige Kluchten, die op 't Toneel gefpeelt worden. . By den Heer BRAAMCAMP,ter zelver Ste- de ,' zyn mede fraeje ftaelen, zo van Tekeni'¹' gen als Schilderyen, van 's Mans bequaembe' den te zien, daer geen van 't minfte onder ^lSeen kapitael ft.uk, vertonende een Vergaf" ring, of Hooftwacht van Officieren van ^a'" lerlei rang, aen eene Tafel gezeten, ben^e' vens eenige omftanders , die ieverig be^S zyn met Lant- en Stedekaerten te befch°^u' wen ; andere vermaken zich met roken ^endrinken; in eenen hoek ftaet 'er een met zy Lief te praten: die hy in den arm vat en m nadruk kuft; het geen men ondekt door Slag'

-ocr page 271-



		Schilders en Schilderessen. 247 Magfchaduwe op den voorgront en het baf- ^en Van eenen Hont; en niet duifter te ken- ?^el geeft, dat 'er in die winkel al meer te be- ^0tnen is als natte waren. Buiten dit kunfl- yk Tafereel zyn 'er noch meer , benevens ^eenig_e cra�on-tekeningen, daer aerdige Kluch- ^ten in vertoont worden, die men op 't Schou- "^urg fpeelt. Noch is 'er een fraei (tukje te ^n in 't Kabinet van den Pleer P. L. de ■^eufville, verbeeldende eene kraemka- ^er. By den Heer Pieter Testas, de ■1°ⁿge, is 'er een, vertonende een Koffihuis vol §ewoel van Heeren en Burgers, van allerlei ^rang, die zich vermaken met fpeelen, drin- ken en roken, gelyk men gemeenlyk in zulke Ptaetzen ontmoet, benevens eene tekening ^et cra�on, verbeeldende SiMEONinden Tem- pel met het Kindeken Je sus in zyne armen. * e Leiden by den tegenwoordigen Hooft-Of- ficier dierStadt, den Heer Van der Marck, ^ls een fchoone verzameling van Kunft te zien, ^^aer onder eenige van Troost; waer van ^^et kapitaelfte een groot ruim vertrek ver- hit, daer vuur aenligt,- aen de eene zyde '3n de fchoorfleen hangt het wapen van En- Tj^ant; daer tegen over dat van 't Doorluchtig ^^ll^^s van NaJJau; in 't midden boven de fchoor- ^eetl ftaet het beek van Mars. Verder '9,4 ?y«

-ocr page 272-



		248 N�derlantsche zyn 'er eene menigte Generaels en mina^erOfficieren by een vergadert, die aen tW^eeTafels gezeten, onder het roken en drinken' Lant- en Stedekaerten bezien , en met d^eI1pafler afmeten; daer elk even oplettent fl^aziet, en met grooten ernft over fchynt ^tefpreken; een ander ftaet te leezen voor o^eglazen, en een derde ftaet, achter een fchu^c» met een oude Koppelaerfler te praten: di^ehem eenen brief van zyn Lief behandigtheeft' die hy leeft , en boven aen ftaet Jantje M't men kan uit de oude fnol haer weezen zien» dat zy verlangt om 't jawoord aen 't Ven�^s' Nimfje te mogen brengen, in hoop, dat '^�voor haer mede wat overfchieten zal. Buiten het reets befchreven ftuk, is 'ernock een, verbeeldende een Schilder, die in liefo⁰ontvonkt op eene fchoone jonge Juffrou,^i�{' wyl hy bezig is haer af te maelen; het ge^ehy, op zyn eene knie gelegen, op eene W drige wyze te kennen geeft; men kan uit h^^eweezen zien, dat zy niet ongenegen is h^e^ aen te hooren ; de weerga vertoont heel z^ei' dig verliefde Brechje; verder bezit ^ Kunftminnaer verfcheide cra�on-tekening^�? van dezelve harit. In 't overgebleven l^°^Vnet van wylen den Heer Snakenb�^' beruften mede noch eenige cra�on - teke⁰¹¹¹

-ocr page 273-



		°^CHILDERS EN SCHILDERESSEN. 249 ^^en- By den Heer Henrik Verschu- ^:Ng, Coramis van s Lants Financie in den ^aeg,* is een fraei Portretftukje, vertonende ,^et Afbeeltfel van dien Heer , deszelfs We- ^aerhelft en Dochter, benevens eene Dienft- ^aegt, die een fchilderytje aenbrengt, alle °dern gekleet; de weerga verbeelt een Lier- ^an j bezig met fpeelen voor een huis, daer ¹¹ Heer op de Hoep zit, en eene Juffrou met ^etl kint aen de leibant nevens flaet, dat zich hynt te bewegen tot damTen, op 't geluit ^atl 't ftraetmuziek; op den tweeden gront ^ertoont zich de Schyndeugt, die haer man, ^u'aet, en de Meyt fteekt boven uit het ven- ^er twee vingeren op , ten zinteken , dat aer Meefter door de Vrou met hoorens ge- ^roont word. Deze flukjes zyn beide met ^ra�on heel kunftig getekent. Aengaende de -^enigvu!dige veranderingen, die onze Kun- ^Qaer , in 't fchikken van deze moderne echten, die alle op 't Schouburg gefpeek ^0rclen, zo in zyne Schilderyen als Tekenin- ⁸^ⁿ gehad heeft, is voor zynen tytgeen weer- !?. ^Van; als by voorbeelt de grappige verto- ' §^van Reinier Adriaens en Saert- Je t § J^Ns, die van 't beilikte Zvvaentje, de _t. ^deugt, en eenige, die hy op eene geef- ^wyiQ zelfs kon uitdenken j die hy alle ee- 0.5 ven

-ocr page 274-



		250 Nederlantsche ven natuurlyk naer hunnen aert en eig^en" fchappen , zo in den ilant der voorwerpt als gemoetsbeweging, wilt te verbeelden; ^ men op deszelfs gezicht zich van lagchen n^iekan onthouden, als men de fty ve geftrekth^e\| van Reinier Adiuaens en de lichtvaerdigh^eIvan Saertje Jans ziet, en van meer ander^e' die van denzelven aert zyn. Hy hadeene manier, om zyne Tekening^�0op eene welftandige en gemakkelyke wyze u^Jte voeren; daer de cra�on-pennen in kracht v^" coleur te kort fchoten, quam hy dezelve, ^ltlde toetfen en daginge, met het penfeel te hw' Zyne Schilderyen, als reets gezegt is, iv^a�' ren niet alleen geeftig van vinding omtrent & voorwerpen, maer daerenboven had hy °-^ebequaemheit om zyne Kabinetftukken, zo ^^�als zyne Tekeningen, tot genoegen der Ktf¹¹' lievenden, op eene vegende en toetfende wy^ze' ter uitvoer te brengen; waerom het eefl ander, met graegte, door de Liefhebbers? ^zwel van Schilderyen als Papierkunft, gezo^cword; en nu des te meer, want terwyl ik ^ zig ben geweeftmetdit werkje zamen te ft<^^� ' heeft deze Kunftenaer, die nu en dan wel^��door de jicht overvallen wierd, maer n°° elendigerals in 't jaer 1749; wanneer die <3¹¹³ ^ fchielyk uit zyne beenen in zyn hooft �^

-ocr page 275-



		^cHilders en Schilderessen. 251 ⁿ ^zynde, hy eerfr. zyn rechteroog verloor; ^a benige maenden fukkelens, onder het uit- ^aen van veel pyn en finert het leven daer J ^verloren , op den 7 van lentemaenc des r ^s 175° j ^tot onuitfprekelyke droefheit en . ^de van deszelfs nagelatene Weduwe en °^chters; die wy des Heeren zegen toewen- ,^cilen in alle hunne ondernemingen, 's Mans ^eeltenis, gevolgt naer het geen hy naer zyn . §e weezen gefchildert heeft, vertoont zich ¹¹¹ de piaet G. Hy _Was _ecn verflandig en beleezen Man, ie over al het geen, wat tot de Kunft be- oorde , _met oordeel kon redeneeren en °k ter uitvoer brengen; en met al, wat hy ^uftdig was, door zyn kloek vernuft en on ver- legden yver, _als ook door raet en byftant van ^Ullftkenners, die hem genegen waeren, het '° ^Ver gebracht heeft; want als men nagaet, °^e Weinig tyt hy het onderwys van zynen "eeftgj. j^_eej-_t g_eh_acJ ^ i_s 't licht te denken, ^at ^tQen hy hem verliet, zyne bequaemheit ^ctl niet groot is geweeft; verder was hy ¹¹ ^eenen vrolyken en edelmoedigen omgang - zyne goede vrienden, en die rykelyk _r Weedervergelden het geen hy by ande- §en_oten j j_ 2yne nagelatene Kunfl is ee- ^b j'^t na zyn overlyden verkocht, en raek- te

-ocr page 276-



		z$% Nederlantsche te willig aen de Man; het waere te wen»^c'^iegeweefl, dat 'er ten voordeele van zyne Vf⁰en Kinderen een grooter getal zo van S^¹' deryen als Tekeningen waerengeweeft, wa' alles wierd met luft gekocht en wel beta^¹' maer doordien hy meeft aenbefteede KuU¹bezigheden had , kon 'er by zyn over]yd^evan zyne Kunftwerken, niet tegenftaende W heel vaerdig van geeft en handeling was, ^^cnig overfchieten. Van vyf Dochters, uit zyn huwelyk v^ewekt, is 'er een, die hy, om haere aeng^e' boren neiginge en liefde tot de Kunft, aen <* zelve heeft toegewyd : namentlyk Sa$ Troost, tans 17 jaren out, gevende t& groote blyken, dat zy tot eene brave Kuflft narefle geboren fchynt; deze goede begifl'^elen zyn, door haer Vaders gepafte leffen, ²wakker voortgezet, dat zy niet alleen fraei c° pi�ert naerdekunftryke voorbeelden van ^ ren Onderwyzer: maer zelfs wel gelyk^efl. Portretten naer 't leven tekent; die voot^ajonge jaren fix en welftandig behandelt ffl' Maer dat 'er niets beftendig in het °ft, maenfche is, heeft onze jonge Schild^¹" _�en benevens haer het heele Huisgezin _rhunner aller groote droef heit en fchade, °° ₍het ongelukkig llerfgeval van haeren V*

-ocr page 277-



e °^CHILDERS EN SCHILDERESSEN. 255 L-eitstnan, reets ondervonden. Echter is j > door haer kloek vernuft en onvermoeide "fftigheit, zo ver gevordert, datzy in flaet 1. ^e Volmaekte Natuur ter navolginge te ver- ^e2en; daer zy , door raet en byftant van ^aeme Kunftenaers en beminnaers derzel- , > door 't afmaelen van Portretten naer 't ~ ^en van tyt tot tyt gelegenheit toe heeft. , P a�t loffelyk Kunftfpoor ruftig voortgaen- > Wenfche ik dat zy, tot meer jaren ko- nde, rype vruchten van haeren arbeit pluk- ^keri m_ag. °P het bovengemelde fluk van de Heeren ⁿ t Collegium Medicum heeft de brave Dich- WiLtEM van der Hoeven het vol- gde Vaers gemaekt:

	4K<8M8>>® v

		EER-

-ocr page 278-



		354 Ned�riantsch� EER-KRANS, VOOR DEN BEROEMDEN SCHILDER CORNELIS TROOS?' Toen zyn E. 't Collegium Medicum ge- fchildert had. Ik heb wel e�r met vreugd vrywillig opgezong^ef>Den roem der Schilderkonfi, die onwaardeerf vond; Nu voeld myn Zangeres zich aangefpoort, o dwongen, Troost rukt haar onvoorziens deesLofzang den mond. Zy wordt met eerbiedt en verwondering gefla�� 't Verjiandt bedwelmt op 't zien van dit door®?⁰ Taf nel: Al zag het eenA?EL,'t zou hem volmaakt beha� > Dedoode verw befiryJt het keven, 't Schoonfi⁶Van de eik Schilderkonfi doet zynen luijler b'^a � Werpt maar 't vooroordeel weg, de waarheid �* hewys, Dit is geen yd'le roem den Schilder te geval'¹Is hy in jaar en jong, de Konfi vertoont hem � ■> p_{

-ocr page 279-



e ^�cHii,d_Er_S en Schilderessen. 255 ^e ⁿdam van Troost laat zich reets aen den Y- Jiroom bomen. � ^ dank, Heer Bone, ven de waereldt door bekent, ^0ln -,zie u voor uw doodt door zyn Penceelherbooren ', J "^eh hem d'ed'len geeft van 'tfchild'ren ingeprent: ^aarom hem niets ontbreekt om u met dankbfe klanken, JJ^choon de bitfre Nydt hier vinnig tegen blaft, J^r"iedig voor uw zorg en vlyt voorhemtedanken. ^er"<vyl het ondier fieets haar eigen zelve firaft. ^etland're Junius, Hoogstratens , of Ver- manders , � een Houbrakens Pen, zal na zyn doodt zyrt naam J^reeuwigen ,'t gaat vaji,ofmoog'lyk zalmen anders yiroemhaaft hooren door de Lof'bazuin der Faam, ^ⁿniengenin 't gerucht dit pronkfbuk, deeze Man- nen, lp

			^aar voor een So�lus moet z«nV�tfera,MoMUS �oli�n,

	T	Zaamen voor de konji met yver aangefpannen; '^anS moeten zy met vreugdt hun waare afbeeld- >. f^eh zien. � �e etfle Konft bemint zal haar e waarde weet en. ^le Ziet dit loflyk beeldt die 't niet aandachtig groet ? '^r ^ls geen achtbaar Man in't Jlaatlyk kleedt ver-* '^een > 't is Bronkhojrst van den hoofdfcheel ^tot den voet. De

-ocr page 280-



		256 Nederla�tsche 't Vernuft blinkt uit de verw met tintelende ftrH0^l * De roem der Artzen heft zich verre van 't p0^e' Troost weet geen leeft alleen, maar zelfs ^ Jiandt te maaien: Schonk ooit Pictura gunjl, hy kreeg hetfchooHI deel; Hyweet door zynen geeft onze oogen te verblik ' Wat zet zyn Konftpenceel dit Jiuk al luifter bf Wie zoekt Heer Commelin? hier is de m$ vinden; Al ziet men 't keven niet, hy leeft in zyn copf Tracht vry, � Vrofeffoor, te zorgen voor het '^e ven, JVaar door uw ed'len naam klinkt buiten Atof� veft, Troost doet u, fchoen gyfterft, voor ieders ° gen zweeven. Wiejireefd hem boven 't hoofd? dat elk vry * Hy tragt in 't perk van eer te dingen naar lau�^te' Vaar voort, � Schilderheld, treed moedig $ ftrydt, Uwe onvermoeide vlyt zal u doen zegevieren» Pictura heeft alreets uw lauwerkroon ge^J ,^. Beminnaars van de Konjl, komt, ziet de ² van dezen; ,. Zegt vry, waar heeft 't Penceelhier ergens '^tfi ° dwaalt, _t ^

-ocr page 281-

^C�*Uders en Schilderessen. 257

v 3¹ Lywaat, Drappery, Tapyt, of ernjiig wezen ?
^AN Buren, zyt gy 't zelf? of is 't naar u ge-
₈ baalt?

^ek op, want hier ontbreekt niets anders dan het
>_T fpreeken.

^etl> Troost heeft dezen mondt niet open wil-
q len doen,,

j. ««f zyn lof te hoog zou door de molken breeken:
* *^0jj/2 eifcht nedrig zyn, en moet zich zelf voldoen.

* laat ons Heer de Bosch zyn wezen eens
lp iefchouwen.
> ^at ^reed'lyk oordeel, zo 't niet ingenomen is

⁴ ⁿJdt, of zal dit heelt voor braaf, ja loflyk
� bouwen,

^Zeggen, Troost trof hier niet fchynhaar,
^ Waar gewis.

^e Ziet Heer Haasbaart met opmerkende ge-
� dachten,

q Matig aangezigt, en wakk'refial van hen,
^a' V voor vleefch en bloedt, maar voor geen
�. ^Verwen achten.

� °flyk Konfltafereel is meefier van de reen.
wmt de Kaflelein, die . . . maar wat zien

ls'_t^^yne oogen!

^�lKwyk? is hy 't zelf? 6 neen, 't is

fio_e �^ynfMld'ry.

' ^e eene Schilder heeft den and'ren wel be-

*2>

gen

*«/. R Door

-ocr page 282-



		258 Nederlantschb Door konjl, ik ben 'er geen, dit dooien Jla$ ^,f Wijl een Apelles door zyn verwen af te fM)/* Vorji .Alexander met den blixem in de vuy\ De aanfchowwers vloden voor het fcbitteren " fir aaien, .,1 Gedoodverwt door de fchrik en vreeze van verg^K Te 'worden. Troost weet ons veel fchoondery' te geeven, Hy lokt onze oogen naar zyn beelden, braaf* flant. ^ _t( Wasby eenvuurdief, «/.tPromeeth, hy gaf¹* lecven. My dunkt 'k hoor Zomers Jiem, 't is konji�� pleifant. Wil dan, � Schilderheldt, uwyver nooit verU^ Myn ZangereJJe vindt hier langer geen verbhf' Hoe groot de konjien zyn, zy eifchen Mecen^. Bedank vry, 't ftaat u fchoon, eerbiedigde^¹' ₍Zyt moedig op uw konjl, maar poog voor¹¹ wraaken De fnoode hovaardy, die nooit geluk voorfp^" Qy kunt met zulks te doen u zelf voorfpoedig t&$ En u zien volgen van onjlerfiyke eer en ge$' . W. VAN DER Ho�^V De ondervinding leert ons, dat de 'ffl _rJ.y damfche Kunflenaers, doorgaens, noch ^al

-ocr page 283-

-ocr page 284-



		^Child�rs �n Schilderessen. 259 Nukkig in hunne Kunft�effening zyn; om , ⁿ* dat de dwinglandy van de Mode, in ■ behangen van Zalen en Kamers met Ta- ^^ten of vodden van behangfels , aldaer de ^Verhant zo niet in 't algemeen heeft als in ⁿ^ere Steden, maer, integendeel, veel aen- Amfterdammers* noch al genegen zvn v?¹ hunne Zalen en Kamers met gefchilderde Pori�n, fraeieLantfchappen, heerlykeWa- ^K ^zichten en andere voorwerpen , te ver- !^Ieren; ook dat al, wat in Noorthollant en zelf «andere overze�fche Provinci�n, ten opzichre, ^an Kunft_Werk, voorvalt, meelt in Amfier- Jt^m ^aenbeftelt word ; en eindelyk, om dat d� ^e(=rjn Regenten van Godtshuizen en Over- een van Gildens, daer ter Stede by uit- ^e> eene lofFelyke drift hebben om hunne , ^agedachteniffe in hunne Af beeltfels levent te ⁿ°uden. ■ LOUIS DE MUNT, geboren te Breda* ^Uet jaer 1698 , heeft de eerfle Kimft- ^den geleert by eenen Van Kessel, en ⁿ daerby den Portretfchilder Bi Zet, Hier te ^^Sen ^cy^� g^eleen hebbende', begaf hy zich 1 «en. Haeg, onder het onderwys van den l ^ettlden Portretfchilder Philip van Dyr; ^len hy zyne Kunftltudie met ernfr. voort- R 2 zette

-ocr page 285-



		26o Nederlantsche zette in het fchilderen, en met een zich n2^ef' ftig naer 't leven oeffende op het Teken-A³' demie. Toen zyn Meefter de eerfte reize o^aeRaffel deet, verzelde hy hem derwaerts. K° na zyne terugkomft verliet hy zynen M& ter, en oefFende zich voorts naer 't lev�ⁿ' daer by had hy gelegenheit om verfcheid^efraeie (tukjes naer Dou te copi�eren ; fl^egeen zyne ftudie krachtig bevorderde, en &^lShy heel kunftig wift te volgen , tot* dat W eindelyk, door het een en ander met de uit#' ftenaerftigheit te behartigen, een braef Mees- ter is geworden in het fchilderen van modef' Be Kabinetftukjes ; daer verfcheide Kunitv^' trekken mede pronken, als te Leiden by && Heer Van der MarCk, tans Hooft-0#' cier dier Stadt, zyn twee fraeje ftukjes: fr^eteen verbeelt een Vrouije, dat uitftalt &^egroente, benevens een jonge Boer, die vi'^c fchoonmaekt en haer wil doen fchrikken do0^{ 't vertonen van een Steur; het ander verbe^e' een Meyt, die ftaet te fchuuren, en een J^o11' gen benevens een Meisje, die op 't ganfet>°^rfpelen, en in meer Kabinetten te dier St^^e' Te Rotterdam, by de Heeren B i s s c H ° ^?' zyn verfcheide fraeije ftukjes van onzen &^�lftenaer, die hem heel genegen zyn en ^

-ocr page 286-



	°^c«ilders en Schilderessen. 261 ^^Unftverdieniten naer waerde fchatten; het ~^eetl den onvermoeiden yver van Louis de °Ni niet weinig aenwakkert, en h-m noch ^eer aenmoedigen zou, wierd dit voorbeek, ^atl tyt tot tyt, van meer diergelyke Mece- ^at^n gevolgt. Toen ik, eenige tyt geleden, ^em te Leiden quam bezoeken, (daer hy al �^etlige jaren gewoont heeft) liet hy my twee ^ukjes zien, die heel natuurlyk gefchildert, !r^eftig van fchikking, en kundig van dag en haduwe waeren. Het een verbeeldde een ^eswinkel, waer in een oude Vrou en een J°i�getje voor de toonbank zit, en een ander .^r°�tje in dezelve ftaet, zynde zamen be- § met op te rekenen wat 'er befteet is; men ^etm de wezens van de Vroutjes den yver °rfrralen: want Besje is niet genegen te ^e' te geven , en de Kaesverkoopfter ziet n^e' toe om niet te weinig te ontfangen; die

		Je berufl tans in 't Kabinet van den Heer ■� A m C A M P te Amfierdam.* Het ander ver-
	**


^0lt een Vroutje, dat bezig is met hoende- j ^ei vogels uit te {tallen, terwyl eene hel- 1 tjonge Juffer aenkomt om wat te kopen, overige is aengenaem bywerk, en alles ^e�s waerdig. Hier mede wenfehen wy ^ Kunftenaer veel begunfligers voor deze §^etiaeme vruchten van zynen yver en ar- R 3 beit,

-ocr page 287-



		262 NeDERLANTSCHE beit, op dat hy zyne Kunfl met lufl: en V°°* deel mag oeffenen. Zyn afbeeltfel, gevo's naer 't geen hy naer zyn eige wezen getek^eheeft, vertoont zich in de Plaet K. LEONARD FRANCOIS LOU& is geboren in '.f Gravenhage op den 25 van bl° maent des jaers 1698. Zyn Vader, Mr. P^A' NIEL Lou�s, wierd in 't jaer 1687, &°° de Geloofsvervolging, genootzaekt zyne i boorteftadt Sedan, in Frankryk, te verlaecefl ⁶naer Hollant te vluchten ; verkiezende °^vVorftelyk Statenhof tot zyne wo�nplaetfe:^vvr�ke keuze hem zo wel gelukte, dat hy k° daer na Tranflateur in de Franfehe tael van b³Hoog Mogende wierd, en met Jongkvro^ Neaulme in huwelyk tradt; die hem ® Zoonen en twee Dochteren ter werek b^^c \' van welke de outfte en jongfte Zoon ^ , gewyde ftudie wierden opge�ffert ; 2J' ,, de eene tans noch Predikant in de Pr^fiJ- ^ gemeente te Zwolle, en de andere t>^a . twaelfjarigen dienft , als tweede G^e"^efchryver aen 't Hof van zyne Hoogvo¹"^^ ke Doorluchtigheit den Heere Prin^ce _ _f4Oranje, te Leewwaerden in 't jaer 174⁰ °^vleden. ^ Onze Lou�s gaf al vroeg doorfl*^e

-ocr page 288-



		^Sc�Uders en Schilderessen. 263 tyken, dat hy niet voorde letter�efFening, ^^a�r voor de Kunftftudie geboren was. Zyn ^ader, deze loffelyke natuurdrift den vryen ^teugel vierende, beflelde hem by Piet er , ^A ^ K u 1 k , die hem twee jaren in de Te- ^etlkunfl onderwees. Van daer raekte hy on- ^erhet beilier van den ouden Johannes Vol- gens, by wien hy zich in't portretfchilderen ^ grooten yver en oplettentheit dagelyks ^aeiftig oefFende, en dus, gedurende den tyt an vier jaren, zo met fchilderen als tekenen ■^aer't leven op het Akademie, zo gelukkig ge- °rdert was, dat hy , met hulp van fraeie oorbeelden en de hantleiding der juifte Na- ^uur, zich bequaem oordeelde om op de krach- ^ei1 van zyn eige vernuft te fteunen. De eerfte proeven van zyn aengewonnen Unftvermogen. waeren de Portretten van zyn ader, Moeder en verdere Familie, die alle ^aer wenfch uitvielen, en vermits zyne Zuf- ^rs aen geachte Franjche Leeraers getrout ^aeren, wierd hy onder de aenzienlyke le- ^en der IValfche Gemeentens, zo hier als el- ^ers> heel bekent, hebbende veele dier aen- Luiden geportretteert. In 't jaer 1725 , ^Y het geluk, dat zeker Franfch Heer, zyn- ^eei� goet vrient van zynen Vader, hem ²°cht m� naer Parys te gaen; in welke R 4 vrien-

-ocr page 289-



		2�4 Nederlantsche vriendelyke aenbiedingehy met blytfchap b^e" willigde, met oogmerk, om in Vrankryl W ne kunftftudie verder op te bouwen, en ^lT ne oogen eens te verluftigen in het befp^ie' gelen der kunflwerken van die wakkere P°^r' tretfchilders, Riga�ld, LargillieR^e> �>e Troy en andere. De laetfte vond hy inzonderheit minza^¹¹en genegen om een jong Kunftenaer dienft ^iSdoen: want hy bood, op eene ganfch edel' moedige wyze, onzen jongen Schilder all^eSaen, wat tot voortzetting zyner kunfte ftrek' ken kon; van welke brave handelwyze Lo�^J�goet gebruik maekte, en zig by dezen groot^�,)Meefter twee jaren, zo met copi�eren als na^er't leven te tekenen en te fchilderen, ophie'^c' daerenboven had hy , door dien weg, tx>^c' gang,om dageiyksdeberoemtfte kunftwerk^eI1van Parys* te zien en te copi�eren, het zy ^^ehet penfeel of met de tekenpen, zo als b^e' aen zyn oogmerk voldeet. Dus na een ruim tweejarig verblyf in Vf^' kryk zyn kunftlufl voldaen hebbende, qu^ahy weder herwaerts over , en ging in "^�Haeg by zyne Ouders inwoonen; medebr^en' gende veele vruchten van zyne naerftigh^ef' beftaende meeft infraeie Copyen naerdet>^eFranfche Meefters. Naeulyks was zyn ^t&x�\ *y ■*

-ocr page 290-



		Schilders en Schilderessen. 265 ^0ltift bekent, of hy kreeg aenftonts zyne be- . ftigers, die genegen waeren om, volgens de ^�leUwe Franfcbe zwier, zich te laeten afmaelen: ^er anderen de Heer Va n der H a e r ne- ^ens _Zy_ne Gemalinne, die zich in een fr.uk, ^evensgroottot de kni�n, lieten portretteeren, ^e Marquifinne de Villarnou, en veel '^eer andere Grooten van de Walfche gemeen- ^e> daerhy, om reden boven gemelt, veel inleiding toe had, en noch dagelyks heeft; ° dat hy zelden onledig is, maer zyne kunft- ^0effening met vlyt en yver behartigt, hou- ^ende, i_n eenen ongehuwden ftaet, met zy- ^^e Moeder huis, voor dewelke hy veel ach- ^ln§ en liefde heeft, zyn leven ftil en geruft ^�lten alle gezelfchap van woelende Menfchen ,^e doorbrengt, en voor 't overige zich met ^ets anders als met de befpiegeling en oefFe- ^nitlg van Deugt en Kunftftudie bemoeit. Het Seen _Wy _nem _nocn _vee]_e j_aren _me� _vrucnt _en ^V°ordeel toewenfchen. , ^u zullen wy eenen Kunftenaer ten tonee- ^voeren, die, fchoon in Zwitferlam* gebo' ¹¹ > echter onder de Nederlantfcbe Schilders ^aets verdient; om dat hy al zedert het jaer ^7Z<5 in ons Hoflyk 'sGravenhage de Kunft \|^e°^effent heeft. De kunftryke Schilderper- ^aec*je, dien ik te voorfchyn brenge, is R 5 JO-

-ocr page 291-



		2,66 Nederlantsche JOHAN HENRIK KELLER, geboor- tig van Bazel in Zwit/erlant. Zyn Vader Ja^c°^bKeller , die een Beekhouwer was van zeer g°^e' de achting, zo wegens Beelden als Sierad^enin marmer en hout, leerde hem de gront^re' gelen der Tekenkunft, en vervolgens die &^cBeelthoukunft, waer in hy zo wel vordert' dat hy zelfs reets fraeje proeven van zyne b^s' quaemheit deet zien; maer op zeekeren W bezig zynde met een Lyft af te maken, die vrf ryk van kunftwerk was , ontfchoot hem "^ebytel by ongeluk op zulk eene harde wyz^e' dat een groot ftuk der Sieraden daer door '>'^al1de Ly ft afbrak; waer over de jonge Keli>^e* zo gemelyk wierd, dat hy dezelve ganfch & kleine ftukken fmeet. Zjra Vader, die zich niet ver van daer b²' vond, op het gerucht toefchietende, vraeg" hem van waer al dit gedruis ontftont, en ^dgemelde Lyft niet ziende, wilde weten ^ hy die gezet had? daer de misnoegde 2°° op antwoordde: Vader , daer leit de Lyft °' de gront! het werkyzer is uitgefchamt» heeft een der befte ftukken van het Sie^raweggenomen. Toen hu de goede Man ^za»' dat de Lyft inderdaet in kleine ftukjes �^e . ken was, zonder middel om dezelve te hen len» wierd hy zo toornig, dat hyzichn*

-ocr page 292-



		Schilders en Schilderessen. 267 y^^s Jcon weerhouden van zynen Zoone, we- §^ens het verrichten dezer fchadelyke balda- Jrghek, met flagen ce kaftyden, tot dat de ■^oon hem bad zich zo moeijelyk niet te wiilen , met een te kennen gevende dat hy geen ^eelthouwer meer wezen wilde. Wel nu het } 20, antwoordde de Vader; doch gy zult ^let van deze plaets gaen, voor dat gy zult Mlaert hebben, wat beroep gy leeren wilt; §een leegganger moet in myn huys wezen. Uewyl het nu eetenstyt was, en den jongen ^Eller de maegal dapper begon te jeuken, ^Verklaerde hy zich aenftonts voorde Schilder- ^�nft. Zeer wel, (duwde hem zyn Vader ^nier op toe) gaet, gy zyt vry. Twee dagen per na werd hy bellek by een tamelyk goet ^antfchapfchilder, genaemt Andreas Hols- P^Ller , en na dat hy drie jaren by hem ge- ^eert had, verliet hy de Stadt Bazel, en ver- ,^r°k den 13 van bloeimaent des jaers 1716, ¹¹ mening van zich mogelyk te Stutgart op te ouden, by den Schilder van den Hartog van Wenberg, Colombo geheeten, zynde een ^a�ae_n _en redelyk bequaem Hiftorifchilder- ^aer vindende de voorwaerden , die men hem °°rfchreef, niet aennemelyk , vertrok hy � ^eerften naer Aigsburg, een der fchoonfte ^b�clen vzaDuitfchlanf, doch geen Kunflwerk daer

-ocr page 293-



		2�8 NeDERLANTSCHE daer vindende , verreisde hy naer I(empt^efl' eene kleine, doch tamelyk fraejeStadt in#»^tf' ben^ daer eene zeer ryke Abdy ftaet, zyⁿ"^eden Abt derzelve ook Prins van het Duitf^c"^eRyk; in die Stadt hielt hy zich eenige ma�^fl' den op by een Bloemfchilder Ignati�s Me*' le genaemt; maer ziende, dat te dier plaeti²geene groote zaken te leeren waeren , ^eilhebbende in de Kerk der Abdye twee Autae¹" Hukken gezien, die hem zeer wel behaegde¹¹» en van welke hem bericht wierd , dat & Meefters derzelver, namentlyk Andre^^sWolf en Casper Sing, te Munchen* i^flBeieren noch in leven waeren, deet hem zulk^sbe�uiten om derwaarts te reizen, en, indien h^etmogelyk waere, onder het gunftig beftier va^flzulke brave Meefters meer volmaektheit ^Jjlde Schilderkunft te bekomen; maer v'md^&n' de op zyn aenkomft, dat de eerfte reets vo° zes maenden geftorven, en de andere ^vJ^ ftuurfch van aert was, kon Kellek tf oogmerk niet bereiken. Hy begaf zich °* uit nood by een Lantfchapfchilder van het �^e' meenfte flag, genaemt N. Straubino^eR' daer hy eenige maenden , in alles zeer q^aly* , na zyn genoegen, doorbracht; eindelyk» ^ee' nen afkeer krygende van zulk eene droevig plaets, ging hy bezigheit zoeken by den #f^eJ

-ocr page 294-



		Schilders en Schilderessen. 269 ^°Defroi Stuber, een eerlyk achtbaer ^^al van hoge jaren, daer hy aenftonts, vol- &^ens zyne begeerte, te recht quam. Dezen braven Heer had drie Zoonen, wel- .^e alle Schilders waeren, die hunnen Vader ¹¹ bequaemheit te boven gingen. De outfte ^^as J o s e p h genaemt, de tweede N1 c 0- ⁴Es, en de jongfte heete Francois. �e eerfte hielt zich geheel bezig met de ^^rchite6ture, die hy zeer wel fchilderde; de ^V/eede was een zeer bequaem Hiftorifchilder, ^le ook in de Archite�ture zeer wel ervaren ^Was>" zyn fchildertrant was heel aenvallig en ^el befbjdeert; ook had hy te Rome* zyne ^■unft met eenen goeden uitflag voortgezet; ¹¹ 't kort hy was de bequaemfte zyner Broe- den , die hem ook voor hunnen Meefter benden. In dien tyt ftierf de Heer Comp , Hoffchil- ^er Van den Keurvorft van Beieren, voorna- J?^entlyk voor het geen de vertoningen van het °^neel betrof; waer in hy een goet Meefter ^as5 des verkoor de Keurvorit den Heer,Ni- ^lEs Stuber in zyneplaetfe, hembe- kende een Toneel van twaelf of vyftien , ^rati�n, 01 vertoningen voor een nieu- we r\ ^ ypera*, te fchilderen ; het geen hy zo ^ei ^tvoerde, dat zulks een algemeen ge- noegen

-ocr page 295-



		270 Nederlantsche noegen gaf, en hem in de goede gunft ^vaden Keurvorfl bracht, waer door hy nad^er' hant gebruikt wierd om te Schleishe�m & prachtig Kadee], twee mylen van Muncbffl* verfcheide Plafonts en andere dingen in fiv co te fchilderen. Dewyl nu de gemelde Heer St�ber a^¹' ting voor Keller had gekregen, gebruik hy hem altyt, wanneer hy eenig voorna^¹⁰werk te fchilderen had, en zy leefden te Z' men als waere vrienden; ook kon Kell�^ de openhartige en beLefde behandeling ni^�genoeg roemen: erkennende dat hy al, ^ hy van de Kunft verftont, aen hem en zyV^eBroeders verplicht was. Het werk van dez^¹¹braven Hoffchilder by tufFcbenpozing n^J'^etzeer haeftig zynde, gaf zulks gelegenheit a^ Keller, om met den Heer Cosmos Aso$* naer Insprug, in Tirol, te gaen, en hem te h^epen de Kerk van St. Jacob in f're/co &$ deren. Deze Cos mos Aso m is een zeer bequ3^e": Man , en een groot Schilder , die zo ^ geeft in rvke uitvindingen heeft, dat w-'^ Schilders zo veel vermogen in de Kunft ⁵beurt gevallen ; hy is ook zeer geacht, ^eheeft een groot getal Kunftwerken, tot ^veifiering der Kerken en Kloofters in Duit[c^^nU*

-ocr page 296-



		Schilders en Schilderessen. 271 Schildert. Na dat Keller het gemelde ^erk in Tirol had helpen afmaken, keerde hy - ^eder naer zynen goeden vriend N1 c o l a e s y^BER, dien hy te Schleisheim noch ver- beide Plafonts hielp fchilderen, en noch ee- '§en tyt by hem gebleven zynde, vertrok y Haer Vrankryk, en hield zich eenige jar^n ^e Parys op , daer hy zyne Kunfl noch be- ierde, met zich, gedurende zyn ganfche aldaer op het Koninglyk Akademie ^er Teken- en Schilderkunfte te oeffenen, ^0l�» noch vafler in de Tekenkuuft te worden. Van Parys verreisde hy naer Hollant, en quam ^Qen 26 van wiedemaent 1726 in 'sGravenha- &^s > daer hy noch is; hebbende verfcheide ^v°ornaeme werken, beflaende in Zalen, Ka- ^rs, Plafonts,Deur-en Schoorfteenttukken, Schildert, die hem, zo door de eerfte Hee- en <ji_er pi_aetfe₅ _a]_s door Heeren in veele an- ^ere Steden van Hollant en Zeelant, aenbe- . ^e'_j^t waeren; daer men eenige van zien kan ^ ^sGravenhage, als: aen 't Huis van Qraef ^eNdr_ik van NaJJau in 't Voorhout is eene ^r�ler met Lantfchappen en Beelden in de . ^nier van Teniers; ten Huize van wy- j_n , ⁿ Heer Machado, nu Pinto, ook Voorhout, eene in den aert van Wato; ^Qch eene in het Huis des Heeren van Ber- ken-

-ocr page 297-



		572 Nederlantsche kenrode op den Nieuwen Uitleg, met \3$-' fchappen, Beelden en Gebouwen; ook een¹" ge Zolderftukken in 't Huis van wylen d^��lberuchten Heer Du Lis, als mede by & Heer Qjtarles inde Moleftraet, en np^ctleen Kamer in 't ront by den Courantier V^gGroot, verbeeldende den getrouwen B^el' der. Te Rotterdam, ten Huize van den Hee^fSchepers, is eene Zael metLantfchappen» geftoffeert met Beelden en Gebouwen, da^erinzonderheit met roem van gefproken word» en op veel andere Plaetfen meer. Hy is e^ePKunftenaer, die men onder de algemeen⁶Schilders kan ftellen, en op allerlei wyzen zy¹¹penfeel fix en vaerdig weet te behandelen» zynde ook met veel genoegen gebruikt �^e' worden tot het fchilderen van het voornaen¹' fbe aen de Decorati�'n, die gedient hebben °f het Theater, dat in de Vyver ter gelegene van de Akenfche Vrede is opgerecht gewee'■ > ook is hy noch dagelyks bezig met zyne Kun¹�efFening, en heeft tansden Ouderdom van 5 jaren bereikt. Uit de gevallen en omftafl"* heden , die zynen Levensloop verzelt n^eben, blykt, dat hy, gedreven door een^eonverzadelyken kunftluft en leerzucht, ^z^ⁿftudie op alle wyzen heeft zoeken vo°^rtzetten; zonder de ongemakken van reiz^en

-ocr page 298-



		o Vilders en Schilderessen. 273 ^0lien (_aj_s '_er _Zy_ne K_unftkennis maer door ^ey°rdert kon worden) eenigzints te ontzien: ^s Mans Afbeeltfel is te zien in de Plaet K, ^^ev°lgt naer 't geen hy naer zyn eige wezen ^8efchildert heeft. , ^NGEL SAM, geboren te Rotterdam ^15 van wiedemaent des jaers 1699, is .^Q braef Meefter, en heeft veele der aen- ~^etl'ykfr.e Inwoonders dier bloeiende Koop- ^a^^c geportretteert; onder anderen, in een �^r°°t Huk, de Af beeltfels der Overluiden van et Wynkopers-Gilde; _Zynde alle kloek en eefterlyk behandelt, het ge�nte zien is op ^ePunt, aen't entvandeWynhaven,opder- ^ver vergaderzael; hy is niet minder be- Jj ^aern in het fchilderen van fraeje Kabinet- jes, waervande Heer Burgemeefter Va n j₎^Elt Hoeven, Ruaert van de Landen van , ^ten, een uitmu ntent proef bewys bezit, ver- een vlucht naer Egipten; hen welk ⁰ ^^unftig ]_n de manier van den Ridder Van ¹¹ Werf gefchildert is , dat men, met oplettentheit, moet toezien, en het al een ¹ ^g kenner moet weezen om het zelve te . ^ekken; een diergelyk Kunfttafereel is te j ^by den Raetsheer Slingelandt, in "«e^ vertonende Pomona en Vertmnnm', ^ll' �eel. S dat

-ocr page 299-



		274 Nederlantsche dat mede krachtig en uitvoerig in die zeK'^efchildertrant behandelt is; en meer ande^r�' die by de Liefhebbers te vinden zyn. Verder (trekt zich 's Mans kunftvermog^enuit tot het tekenen van Portretten, met cr^a' �on; daer ik e�nige van ten zynen huize g^e' zien heb, die fchoon en fterk van coleur, ^el1in alle deelen zo kloek en meeflerlyk beha¹¹' delt zyn, dat ik moet bekennen nooit bet^ergezien te hebben. Onder deze kunftryke M' beeltfels blonken uit, die der Doorluchtig Prinfen Stadthouders over Hollant en verdek Provinci�n; beginnende met Willem, ^ eerfien, tot den tegenwoordigen Heere Pri�^ Erffladthouder, toe; die hy alle naerde VO&' beelden, die van deze Vorften te zien zy¹¹' beftudeert, en zyne eige aenmerking en v?¹" betering op d'een en ander, uit zyn geeft, �^e' maekt heeft; en dat zo wel gelykende, ^ men met een opflag van 't oog ziet, wie &^sverbeelde perfonen zyn. Het volgende geval zal tot een onhete, baer bewys van myn gezegde kunnen &^C' nen , namentlyk: dat onze Kunftenaer ^ vermogen heeft, om zich zelf een zo ^vadenkbeelt van iemant zyn weezen in te p^rel1f en, dathyin ftaetis, het zelve wel S^�^' kende te fchilderen of te cra�oneeren/ ^e

-ocr page 300-



		Schilders en Schilderessen. 275 ^ my dat nader te tonen, ftelde hy my het "°rtret van den Heer Braamcamp voor, ^clat zo volkomen aen de gelykenis van dien Heer J°ldeet, al had hy voor 't zelve gezeten; ^choort het uit de geeft gedaen was. Ik zag ook noch een flukje met cra�on ge- rent, en in de manier van Metz� geor- °lneert, verbeeldende eenen Heer, die zy- ^^e Maitres komt bezoeken : dien zy door hae- ^e gebaerden te kennen geeft, dat het haer ^Iet wel gelegen komt, maer evenwel een ^Oel wyft om wat te zitten, ondertuffchen ^oct de Meit een bouteilje Wyn op, om met ^t edel druivenat Madame wat te verquik- ^eii, het geen alles op een welftandige en Wftryke wyze mtgevoert was. Men vind weinig Meefters in de fchryf- ^ft, die iemants hant van fchryven net en ^eVengelyk kunnen volgen , veel min Teke- ^ ^ers> die zulks ten opzichte van allerlei Te- gingen kunnen doen, uitgezondert onzen ^�nftenaer; die deze kunftgreep zo fix heeft, ^el in de manier der Italianen* als der Ne- ^er Anders ; daer ik verfcheide proef bewy- , ^van gezien heb: dien^hyzo wel naer d'een _t ^ ander gevolgt had, en dat wel zo meef- j, Y* > het zy gewaflchen, of met de pen of ^rt kryt getekent, dat de kunftkundigfte S 2 Lief-

-ocr page 301-



		27� Nederlantsche Liefhebbers met veel oplettentheit moete¹toezien, om de Copyen van de origineele ^e" keningen te onderfcheiden. Doch deze °ⁿ" gemene handigheit misbruikt hy niet tot &' drieglyk gewin, maer oeffent zich in deze'^valleen uit blooteLiefhebbery, en om de \J& hebbers te tonen, dat men niet te omzig⁰» noch te kundig zyn kan, om zich voor t>^e' drog te hoeden. Hy heeft nn al veele jaren de Kunft ni^eEanders ge�effent als ter uitfpanninge van zy* ne andere bezigheden: want zedert de d0^otzyns Vaders, die een Koopman in hout was» heeft hy dien handel aen de hant gehouden» en is eenigen tyt geleden te Amflerdam getrout» en tans woonachtig. Verder is hy een M^aI1van een vriendelyken omgang met zyne rfl^e' de-Kunllgenoten , en die met veel oordeel, °t eene leerzame en verflaenbare wyze, over d Kunft kan redeneeren. Hier mede wenfch^ewy hem vaerwel, en dat hy noch veele ja^rebenevens zyne Echtgenoote in gezontheit m³» leven. 's Mans beeltenis, naer 't leven geteke¹¹ » vertoont zich in de Plaet K. TOHAN GRAHAM, die, fchoo^ Londen geboren, zyn meefte leeftyt i° ' tJae�

-ocr page 302-



		°^childers en Schilderessen. 277 *^ae� heeft verfleten , heeft de Kunftgron- ⁿ gelegt by den Hiftorifchilder Ma- ^Hfi�s Terwesten, en , op dat funda- ^t, het gebou van zyn Kunftvermo- \|en vervolgt te grontveften by Arnold ^°ubraken; van daer vertrok hy naer ⁴ⁿttx>erpen,* om zyne Kunft�efFening voort te ^etten, en daer eenigen tyt vertoeft en zyn °°gmerk bereikt hebbende , begaf hy zich ter befchouwinge van al de Kunft- ^onderen, die daer te zien zyn; hebbende al ^ttelyke jaren in Romen, Bolonje, Veneti�n en ^aftdere Steden van Itali�n, met die ftuderen- ^ befpiegeling doorgebracht, tot verdere op- bouwing van zyn vermogen in de Kunft, na welken tyt hy den Haeg weer quam bezoe- <-^en: doch maer als in 't voorbygaen, vermits ty kort daer na Parys, en de beroemde Kunft- ^^erken die daer te vinden zyn, ging opne- j^n. Hier in zich zelf na genoegen voldaen ebbende , quam hy weer in den Haeg te ^ug₅ en begaf zich voorts naer Londen;* maer ^^ende dat de Kunilfortuin hem daer niet gun- , § was, en begrypende, dat hy, met al dat j^^aerts en derwaerts reizen , veel gelts ry °ek maekte, en weinig voordeel me op- > befloot hy om eens voor goet herwaerts ^ru8 te komen, en zette zich in den Haeg* S 3 ter

-ocr page 303-



		278 Nederlantsche t�r neer tot het fchilderen van Hiftorien: ^^ste zien is ten huize van zyne Zufter, op &^ePlaets, by de Voorpoorte van Hollant, a�ⁿtwee Kamers in 't ront en eenige Zolderftuk' ken, daer ter plaetfe door hem gefchildert s en alwaer noch dagelyks de Kunft door he¹¹¹ge�effent word. MATHEUS VERHEYDEN, Zoon Van Frank Pietersze VerheydeN» wiens Geboorte, Leven en Kunflwerken, vrf op zyn tytbeurt hebben aengetekent, is gebo* ren op den eerflen van hooimaent des jae^rS1700 te Breda; eene Stadt, zeer berucht vve- gens haere fchoone Werken , aengenaernC Lantsdouwen, Vofflelyk Hof, en kunirig^sGraftombe , geordonneert en ten deele g^e' maekt door den grooten Micha�l AnC^�' eo de Bonarotti, voor den Grave Enge-' b r e g t van NaJJau* en deszelfs Doorluch^teGemalinne, de Markgravinne van Baden- Onze Matheus was naeulyks twee j^a' ren out, toen hem zyne Moeder quam te ow-' vallen, nalatende eenen trooftelozen Man & zeven Kinderen; waer van onze Kunften^ 'de jongde was, en al vroeg blyken gaf ^v3eene aengebore neiging en liefde tot de * kenkunfl: want pas den Kindertabbert °ⁿ^

-ocr page 304-




			^eus Vei'teydLen. 2., Jan Geomre Freczen. j. W. Pieter L"
			^eus Vei'teydLen. 2., Jan Geomre Freczen. j. W. Pieter L"

-ocr page 305-



		^�CHILDERS EN SCHILDERESSEN. 279 S^ek zynde, zag hem zyn Vader gedurig ^ezg met het een en ander na te tekenen, °t deszelfs uiterfte genoegen; vermits de te- ^^ere eerflelingen van dien vruchtbaren Kunft- ^ater hem met de hoope vleiden van eenen ^v°Hen oogft, en niet duifter voorfpelden, dat ^tti deze Zoon tot een ruftig navolger op "^et edel kunftfpoor zou verftrekken. Ter bereiking van dit heilzaem oogmerk 'Pande hyal zyne krachten in, om, door ge- Pafte leflTen en leerzaeme voorbeelden,die w�- %e vruchten der Natuure zorgvuldig aen te 9ueeken ; waer in hy zo gelukkig flaegde, «at onze Kunftenaer, met den aenwas zyner Jaren, telkens toenam in de oeffening en be- regeling der Kunfte: daer by was hy zeer �aerftig inhetdoorfnuffelenvan allerlei Kunft- Wken, orn 'er den edelflen geeft der Kunft- ftidie uit te puuren, gelyk de nyvre honig- ^by den beften honig uit bloemen en kruiden ^z�igt. Deze leerzucht bleef niet alleen be- P^aelt by de Kunftftudie, maer ftrekte zich ^Verder uit tot het doorbladeren van andere §^evyyde en ongewyde fchriften, en ging ver- ^Ze't van een yverige fchryfluft; het geen aen- ^eiding g_af ₅ dat zyn Vader door de bloetvrien- fⁿ ^zyner' eerfte Vrouwe (die gefproten was ^Ult het geacht en bekend geflachte van de S 4 Van

-ocr page 306-



		»8o Nederlantsche Van der Veeckens, te Antwerpen,) e^etl$bezocht wordende, flerk aengefpoort of lieve^raengevochten wierd om zynen Zoon te te^e' ten fludeeren op de beurs, door de Vooro�' ders zyner eerde Vrouwe binnen Antwerps gefundeert A°. 1605, en noch bekent iu^etden naem van Agricola; zynde, door aenh�' welyking van deszelfs eerftenStichter,denHee^fAkkerm ANS, aende Fami�eder Van d�-* Veeckens gekomen ,* eene Familie, die al ze- dertde 15 en i6^deEeuwengeb]oeitheeft,enin Antwerpen voor derykfle en vermogentfte dief eertyds bloeiende Koopfladt erkent wierd: als blyktaen eene flraet, door deze Familie, me^�de aenzienlykfte Huizen bebouwt, en om die reden na dezelve vernoemt zynde, tot huiden ten dage noch den naem van de Veeckens- flraet draegt, doch hoe voordeelig deze aefl' rading op zich zelf en na de werelt was, #1 door een wettig Familierecht buiten alle kof- ten kon ingewilligt worden , echter was & Vader, zynde Proteflantfch, in geenen deels hier toe over te haelen, willende liever h& geluk zyns Zoons beproeven door deBeeltho^' of Schilderkunfl, die zyne geloofsbelydeni^sniet quetfle, als door eene Studie, die gehe^eIen al met dezelve flreet. Maer hoe onbeflendig en wiffelvallig ^

-ocr page 307-



		Schilders en Schilderessen. 281 uaet der Stervelingen is, bleek wel haeft; want ²⁰ dra onze jonge Kunflenaer gereet ltontom ^en bytel of 't penfeel te voeren , werd zyn Vader door de doot ontrukt in den jare 1711; overlaetende eene bedroef- de Weduwe en vyf Zoonen, van welke ech- ^r reets vier hun beftaen konden winnen ; ^aer hy pas elf jaren out, en dus noch ^veel te jong om op eige wieken te dry ven, ^Verloor alles; krygende tot Voogden de Hee- ^ren Weesvaders van Breda, die zynen bran- ^enden yver tot de Kunfl; dagelyks ziende aenwakkeren, op verzoek en voorfpraek van vrienden en Magen , hem onder het op- ^Zlcht van zynen outften Broeder (toen woon- achtig by den Heer Advocaet Houttuin, ^als deszelfs Huisklerk, en tans Vendumeefter ^van 's Gravenhage,) naer den Haeg zonden, om ²7ne kunftftudie te voltrekken; het geen van ^een gewenfcht gevolg was, vermits den Heer "^dvocaet Houttuin hem, op voorfpraek ^vandenKunftlievenden Heere Advocaet Tie- ^s, by den Kunftfchilder Hendrik Car- ^� beftelde, daer hy echter niet langer dan fen jaer bleef, copi�'erende in dien tyt fraeie ^ukJes uit het Kabinet van den Heer Tie- *�N_S. S 5 Voorts

-ocr page 308-



		%$z Nederlantsche Voorts oefFende hy de Kunft by zich ^ ' met naerftig en opmerkent naer 't leven fchilderen, en op het Akademie te teken^ makende voor al zyn werk om zich in de gil⁰' der voornaemfte Schilders en Liefhebbers ^te dringen, gebruikende de vryheit om hen dik' maels te bezoeken, met betuiging, dat heft¹ niets aengenaemer was als het genot van hu¹¹' ne fchrandere lefTen, en het gezicht van huO' ne heerlyke Kunfttafereelen; welke ernftig^e kunftdrift zo veel indruk op hunne edelmo^c' dige geeften had, dat ze hem gulhartig hun' ne lefTen , tekeningen en zelfs eenige fte' jes m�deelden om naer te ftudeeren: leeneO' de hem de Hiftorifchilder Terweste" eenige Akademi-Beelden, en de Portretfch�' der Netscher eenige gefchilderde fchet' fen van deszelfs Vader, die hy alle met ve^e' oplettentheit met het penfeel of tekenpen c°'* pi�erde, dus hy, door eige vlyt en hulp v^afl anderen, gedurig bequaemer wordende, e^lir delyk ondernam zich zelf te portretteer^' welk Portret den Heer Houttuin, ^ Mecenas, zo wel beviel, dat hy zyne g^an' fche Familie door hem liet fchilderen, _#^toC groot genoegen van dien Heer; door ^^efl toedoen hy noch veel andere Portrette¹¹ ., fchil'

-ocr page 309-



		^CrUders en Schilderessen. 283 Milderen kreeg, die insgelyks derzelver aen- ^elteders ten hoogften voldeden. Vervol- §^ens wierd hy te Gouda ontboden, om den ^^eer Boudens, Burgemeefter dier Stadt, ne- ^Ve�s zyne Dochter, te fchilderen , die, met ^ocfi eenige af beeltfels van andere aenzienly- e Stedelingen, wel getroffen waeren. Dus op zyn 15de jaer zich door onvermoei- ^e naerftigheit in ftaet bevindende, om zich ^2e'f te kunnen onderhouden en beftieren , Smg hy de Heeren Weesvaderen te Breda* ^danken voor de aen hem bewezene Vader- tyke Zorge, vereerende hen tot dank�'rken- ^teriis eenige van zyne {tukjes, en fchilderde ^te Breda eenige Portretten. Doch het jaer 7iy gaf hem de befte aenleiding van alle, ter ^bevorderinge zyner Kunftftudie, doordien de ^Verrnaerde Ridder Ca rel de Moor toen , ^ezig was met de Wel Edele Magiflraet van ^ravenhage te fchilderen, aen wien onze J°Hg_e Konftenaer door den Heer Houttuin °P het ernftigfte was voorgedragen , en op ^etis verzoek hem de vrye toegang tot ^en grooten Meefter vergunt wierd; dien hy ?.^e Proeven van zyne opluikende penfeelkunft ^etzien , en welke dezelve met een gunftig _§ befchoude, hem alles, wat ter opbou- ⁿ§^e zyner kunfte wenfchelyk was, gul- har-

-ocr page 310-



		284 Nederlaktscme hartig aenbood en metterdaet edelmoedig achtervolgde, in zo ver, dat onze leerzucn- tige VERHEYDENhet geluk had van hem "^a" gelyks te zien fchilderen, zo lang hy in o^eI1Haeg was, en ondertuflchen de fchranderft^eleffen en verhevenfte kunftgeheimen uit 1>T nen mont hoorde , die hy zo wel in acht nam, dat men wel haefl: aen zyne volgen^ Kunflftukken zag, wat heilzaeme vruchtgev ol' gen dit ridderlyk onderwys hem gebaert had. Op dit aengewezen fpoor dus ruftig voort' gaende, is hy een braef Meefter gewordt» die veel Luiden van ftaet, vermogen en geleed' heit, gefchildert heeft, muntende onder de laetften met roem uit de eerwaerdige en g^e' leerde Heer Sandyk, in zyn leven getrou en geacht Predikant der Gereformeerde Kerk^e'm'sGravenhage, nevensdeszelfs Gemalinne ^eflFamilie; over welke afbeeltfels die Godtza'¹' ge Leeraer ten hoogften voldaen was, en °ⁿ' zen Kunftenaer na dien tyt veel vrientfc»³" bewees. Vervolgens fchilderde hy denj⁰ *r' AC"* gen Heer FALENsisen zyn Broeders K^l0° ren, nevens meer andere af beeltfels van ^ed Ie en vermaerde Mannen , die alle, i° ^ten opzichte van gelykenis als kunft, de goetkeU' rig van hunne afbeeldende Principalen vf^� droegen. Ia

-ocr page 311-



		°^childers en Schilderessen. 285 ⁿ 't jaer 1722 quam hem de reisluft in 'c °°ft, desbefloothy eens naer Londen* over , maer van zyne dmfierdamfche Vrien- ^etl verzocht wordende om vooraf daer te ko- ^etl > begaf hy zich derwaerts, daer hy eeni- °^e Portretten maelde,en den kunftryken Boo- ^EN dikwerf met veel genoegen bezocht. f^Ier zynen graegen kunftluft enigermate ge- °^et hebbende, vertrok hy naer Breda, om ,^et de Weesheeren te rekenen en noch ee- ^g geit, dat ten zynen behoeve onder hen Ruftende was, en 't geen hy tot de Engel- Me reize gefchikt had, te ontfangen. Daer ²ynde , wierd hy door een Vrient op zeker ^Uziekgezelfchap gebracht , daer hy met 5¹¹ Heer MESTRALde party van zeker Mu- ^lekftuk fpeelde, het geen dien Heer ( zynde °en Kapitein en tans Lieutenant-Collonelover j^n Regiment Zwitfers, mede een groot Lief- hebber van de Zang- en Speelkunft,) zo wel ^eviel, dathy,na 't eindigen van 't Concert, ^0eg,waerdeze nieuwe Muzikant woonach- ^was; maer verftaende, dat hy geen Mu- tant als uit Liefhebbery , maer eigentlyk ^etl Schilder was, die naer Engelant* meende ^reien, verzocht hem dien Heer des ande- en daegs _s morgens op een ochtent-ontbyt, en nendelyk onthaek wordende, gaf hem dien Heer

-ocr page 312-



		Ned�rlantsche
	285	Ned�rlantsche
	285

Heer te kennen, dat hy al vyf ma�len gep°^r" tretteert was, maer noch niet eens wel g^e" troffen; met verzoek, of hy voor zyn vertr^ _Zyn af beeltfel wilde fchilderen; het geen W beleeft aennam, en, alle nodige toeftel g^e' reetzynde, aenftonts aen't werk viel; datn? zo geiukkig ter uitvoer bracht, dat niet al' leen de Kapitein, maer al die het zagen, 1° wel over de kunft van fchilderen, als de na' tuurlyke gelykenis, ten uiterfte voldaen wae- ren; het geen de achting van onzen Kunft^e' naer zo hoog verhief, dat hem dien He^eivoorfloeg om mede naer Zwitferlant te gaefl» zeggende: � Ik heb veel achting voor v$ � Perfoon en Kunft, en zal U eenige ftukke� s> °P ^myⁿ Lantgoet, tien uuren van GeneQ* j> gelegen , laeten fchilderen , en met d$ � Kunftwerk een goede goutbeurs verdik � hebbende, kunt gy van daer, op een g^e' � makkelyke wyZe, naer Itali�n reizen tot V'' � makinge van uwe Kunft. Met wat bly^c' fchap onzen reisluftigen Kunftenaer dit vo"¹" ftel in de ooren klonk, is uit zyn antwo°^rdra te merken; want zonder zich eenigzi'¹'' te beraden, nam hy zulks aenftonts met ^ vrolyk hart aen; betuigende niets mee^rwenfchen , als van deze edelmoedige ^ biedinge goet gebruik te maken , ter *.

-ocr page 313-



		Schilders en Schilderessen. 287 °^reidinge van zyn aengroei�nt kunflvermo- gen. Ondertuffchen wierd alles gereet gemaekt ^0ll te vertrekken; maer hier fpeelde hem de ^ifelende Kunftfortuin (door middel van de ^°din der liefde, die toch eeuwig tegen de ^inftgodin en haere Liefhebbers gekant is,) ^eene lelyk e part, doende den Heer Mestral, ^6enige dagen voor zyn vertrek , fmoorlyk ^erlieven op zekere Dame, waer mede hy ¹¹¹ gezelfchap was geweeft, en met welke , tynde een ryke en eenige Dochter, hy kort daer ^atroude; door welkhuwelykdeZi�zf�w/d^, baliaenfche* en Engelfche reize van V e r h e y- ^ e N geheel in 't vergeetboek raekte, vermits ^^ei^ het Portret van dien Heer zo veel werk ^Verfchafte , dat hy om geen Engelfche reize ^nken kon, maer een reeks van aenzienlyke ^iden te fchildcren kreeg, en zynen tyt daer j^et genoegen doorbracht, met telkens nieuwe ^e2igheit te vinden voor zyn Kunftpenfeel; ^°k fchilderde hy veel Deur- en Schoorfleen- ^ukken, onder anderen eenige voor den 'Ge- ^ae'Van der Beeke, die hem ook ver- °^ch.t eenige Tekeningen voor Plafonts te ^aken _t tot verfieringe van deszelfs nieuw ge- ^�wt Huis; doch terwyl hy hier mede bezig ^as> ftierf die Generael heel f�biet, waer door

-ocr page 314-



			288 NederlaNtsche

		door dit werk bleef fteken, en onze naer andermael de ydelheit der menfchely^ ondernemingen leerde kennen. Na dat hy zich twee jaren dus te Breda met fchilderen, en jonge Heerefl ^teleeren tekenen, had opgehouden, deet W een reisje naer Antwerpen, ter befpiegelin�^eder overheerlykePenfeelkunflvan RuBB�tf^sen van Va n D y k. Van daer vertrok hy ⁰'t begin van Jentemaent 1725 weder naer dei¹Haeg _y* daer hy zich aenflonts in huwelyk beg^a' met Jongkvrouwe Margareta KraS¹' mes, op dewelke hy te Breda zyne verliefd dogen had laeten vallen : want hoe yver^J� hem de Kunft�effening daer gedurig onled¹^ hielt, wift de looze Minnegodt hem echtf^fin 't net te krygen door middel dezer Jong' vrouwe, tot welkers aengenaeme tegenwoo¹"' digheit hy aenleiding kreeg door het portret teren van eenige haerer Vrienden, die rf^fom een fpeelreisje te doen, daer ter Ste^dwas komen bezoeken. Zo dat het zeggen < D�thters: Die, aen MIN E r v a's dienfi gewyd, C u p 1 d o's pylen ivil braveeren, Moetjlaeg, door onvermoeide vlyt, De pefi der hiibeit van zich keer en- . ten

-ocr page 315-



°CHiLDERS EN SCHILDERESSEN. 2g� ⁵¹¹ zynen opzichte van weinig klem was, ^^et eerfle Kunftwerk, dat hem, na het voj- van zyn huwelyk, in den Haeg aen �^e hant quam, was het Afbeeltfel van den ^^eer ProfefTor Schwencke, nevens dat van ^fi Heer M i l l i n g h , waerdig Leeraer der ~-ⁿgelfche Gemeente in den Haeg. Welke °rtretten zo wel getroffen en gefchildert ^aeren, dat 'er ieder met roem van iprak > ^^aer door hy noch veele der aenzienlykile * ^ainilien te fchilderen kreeg: als die van den ■^eer jyj;_r- Willem Rozeboom, die van ^n Hoog Ed. Geb. Heere C. tan Aers- ^S�f, Heere van Voshol,* in een ftuk, en die Yn* Mevrou Van Ruiven, Vrouwe van Waeslant en Maeskntjluis, In het volgende jaer maelde hy den Baron ^Doubbelstein, Heere van Eynenburg * ^ voeten uit, den Marquis De Villarnou, . ^ekni�'n, en de jonge Juffrouwen Hoeuft ■^AJf Oyen en Spanbroek tot Oudenburg, ^e ten voeten uit ; nevens meer andere, te ^eel om op te noemen. In den jare 1728 ^7 hy de eere tweemael te fchilderen de , ^rit^eife Weduwe van Heff�n-Philipsthal, ge- j ^reti Gravinne Van Styrum; als mede GfaveVAN Styrum, eens levensgroot


	11	_Si_n 't klein, nevens deszelfs Zufter, ins»

			�eel. T ge-
			�eel. T ge-

-ocr page 316-



		Nederlantsche
290		Nederlantsche
290
			in't
			in't
	gelyks tweemael; noch fchilderde hy zelve jaer den Heer Van Aerssen, ^^ere van Sommelsdyk, de PrincefTe van Jⁿ"^aC�then, geboren Prinfeffe van NaJJau - Si^^etweemael, en den Graef Van HompesC > Heere van Genderen , driemael, als mede « zelfs Gemalinne met haeren eerftgeboren P , ne op den fchoot, en eindelyk den G& Van Weldeken, Waltgraef, nevens^⁵zelfs Gemalinne en Dochtertje, zittende °J den fchoot haerer Moeder. In 't volg^eI1jaer portretteerde hy noch in die Familie ° Graef Bernard van Welderen, "^e/ re van Ubbergen en Oplo, nevens deszelft ^ ter en Dochter, ieder tweemael ten ^v°^et^ uit, daerna de Engelfche Gravinne van D^ BIGH en Mylady JoHNSON ; welke $ . laetfte Portretten den Graef van Den** zo wel voldeden, dat hy onzen Kunftfc^¹verzocht mede naer Londen over te &^e .* met belofte, dat hy hem wel dertig P°^rten in zyne Familie zou laeten fch�derefl' . Doch nu getrout zynde, en veele ^l°^e a len van de jicht onderhevig, was de ^fel _fl. over; waerom hy dien Graef voor de^ze %_Q\. ftige aenbieding beleeft bedankte. ^ gens was het voorwerp van zyn penseel &^e ^ roneffe Dehn, geboren A-ssendel*^t' $

-ocr page 317-



		Schilders en Schilderessen. 291 y uitftek vernuftige Dame , die zelf fraeie ^niatuuren fchilderde. Het jaer 1731 _gaf ^al ^e�r nieuw voetfel aen 't penfeel, met het P°^rtretteeren van den Heere Bikker van 7 ^ 1 e t e n , levensgroot te paert gezeten, en ¹¹¹ een ander ftuk deszelfs Gemalinne; welke ^tukken geplaetft zyn in de groote Zael op ^^et Huis te Zwieten; noch in een ftuk deszelfs °on en Dochter, ftaende in een ander ver- ^rek voor de fchoorfteen ; ook fchilderde hy y?°r dien kunftlievenden Heer een uitvoerig ^^abinetftukje, verbeeldende de Fabel van Po- ^ona en Vert�mnus. Eenige tyt hier J* maelde hy de Af beeltfels van den Hoog Jp- Heer Baron Tork, Ridder en Comman- ^eur van den Duitfchen Orden, en zyne Ge- ^a�nne, geboren WaJJenaer - Duivenvoorden ; ^ati Mylord Bus si, Zone des Graven van ^Lbemarle ,� van den Heere Huis- ^N> Heere van Kattendyke,* Schepen der ^v ^tadt Middelburg in Zeelant. Eenige tyt hierna ^elde hy de Af beeltfels van den Heere Jo- ^AM Marin van Wevort van Os- _r^�!,8ekg, Heer in Hoe dekenskerke, ordinaris J^et en Generael Meefter van de Munte der _g ^e<Xerlanden,* mitsgaders Raet en Schepen der ^ Hor dr echt, &c. nevens deszelfs Gemalin- ' ^Vfouwe Christina Elizabethvan T 2 Sun-.

-ocr page 318-



		ap2 Nederlantsche Slingelandt ; van den Heer Govert "v? heervAN Slingelandt, Raet en Bu^r$ meefler van Dordrecht, en deszelfs Gemalin¹^' Vrouwe Adriana Pompe van Mf^Jdervoort; van den Heer Braets en²? ne Geraalinne; van den Heer Muntmeeftei' 5^�en zyne Echtgenooce; van den Heer Fr^aco Paeuw, en deszelfs Huisvrou, gebo�^eVan Heemskerk; van den Heere Mo^Tf felt , Geheime Raet des Konings van Pw fen* , en deszelfs wederhelft ; van den H^eeGri�s , Ridder, Raet en extraordinaris En^v° j� des Konings vanDenemarkenbv dezenS^^e ' dien hy op drie verfchillende wyzen, lev�^flgroot, halflyfs en in't klein, fchilderde; ^�eindelyk de geheele Familie van den H^ Rekenmeefter Hooft en deszelfs aengehn den Zoon, den Heer Blok van Kuffe^f] wegens Vrieslant zitting hebbende in de neraliteits Rekenkamer, zynde alle ten vo^euit gefchildert. Wyders heeft hy voor den Heere #^E _fdrik van Slingelandt, Kunflmi^ _ten Burgemeefler van 's Gravenhage, g^eteeen Geflachtboek met de Afbeeltfels, ^Z°^V ^ Mans als Vrouwen, der opgaende Liⁿ'^en _Mde Familie van Slingelandt, welk^e ^ naer de zeer oude origineele overgebl^

-ocr page 319-



		°^chiiders en Schilderessen. 293 °rtretten, en voorts naer het leven getekent ^e�^'; zynde by ieder een toepaffelyk Zinne- ^eek geordonneert, hetgeen duidelyk te ken- en geeft, wat Eerampten of Waerdigheeden ^^e Verbeelde Perfonen, ten dienfte van den ^taet, in hun leeven bekleet hebben; en ach- ^er ^zommige met fraeije gezichten van hunne Geboortefteeden of Luftplaetfen verfiert; al- ^^s ^eVen kunflig en uitvoerig behandelt, pron- ^ende wyders met egn Tytel , die op dat ^Verk zinfpeelt. Toen Je Princeffe van NaJJau-Siegen met "^aeren tweeden Gemael, den Grave Van ^Er Lip_PEjA° 1731 weder in den Haeg H am _s viaerd onze Kunftenaer aenftonts ont- ken om die Vorflinne andermael te fchil- � ren , alzo het voorgaende Portret door *^en Vorft van AnhduC�then* aen den Hartog ^an BrunswyhPTolffenbuUel, op deszelfs ver- ²°^ek, vereert was. Dit tweede Afbeeltfel ^lel zo volkomen tot genoegen van de Prin- ^e^² ^enhaeren Gemael uit, dat hem de Graef ^ ^den Tchouder klopte, zeggende: � Meefter, ons zo wel voldaen, dat uwe Kunffc ^,^ede'moedigzal beloont worden; � gelyk ge- ^ ^dde; ook gaf hem den Graef te kennen, � y, uit naem van den Hartog van Wolf- ^utteh order had om hem te verzoeken, of T3 hj

-ocr page 320-



		294 Neder lantsche hy als Hoffchilder van dien Vorft mede n^aerBrunswyk wilde gaen, met byvoeging , °^ahy daer wel ge�'ert en gezien zou zyn , ^enmet roem en voordeel zyn Penfeelkunft km¹" nen oeffenen. Deze onverwachte aenbiedifl� 'ontzette hem zodanig, dat hy naeulyks ko¹¹antwoorden, te meer, om dat hy aenitofltf zou hebben moeten mede reizen , het ge^¹¹h�m op dien tyt onmogelyk voorquam, vef' mits zyn Vrou ziek, en hy bezig was m^ de ganfche Familie des Graven Van We¹' deren te portretteren; deze wettige ve^r" hindering den Grave beleefdelykvoorgefte^' en zyne Excellentie bedankt hebbende voO* 'deszelfs aengebodene eer en gunft, herval de Graef: wel nu, wy zullen udan wachten' als uwe Vrou herftek is en uwe zaken afg^e' 'daen zyn, hem met een onderrechtende h°^ehy alsdan de reize moeit nemen. Doch &^creize heeft nooit voortgang gehad, ontrno^e' tende tot zyn leetwezen zo veel hinderpateⁿ» dat hy 'er nooit volkomen t�e befluiten k°ⁿ' wordende hem dezelve van den eenen Vrien^ aen- en van den anderen afgeraden, inzonde heit was 'er zyne Huisvrouwe zeer tegen, r>^J gezint zynde het zekere voor het onzekere verruilen, haer Vaderlant teverlaeten en^fl3<j een vreemd lant heen te gaen, om den ft¹ ^� jen

-ocr page 321-



		Schilders en Schilderessen, zgs ^ei en matigen burgerlyken leeftrant voor ^Jlet woelig en prachtig Hofleven te verwif. ^felen. �ant zelden vind de goude Middelmaet "aer ruft en luji aen Vorftelyke Hoven. ^ neen! daer heerfcht de gulzige Overdaet Het meelde en pracht, daer dryft. de �Verelt boven. ®aer fiaet de blankfie Deugt de Nyt in V licht. ^o,er word der Vromen Vrede en Ruft verraden. Henflaept 'er wel op rozen! maer die dicht Hetfiekelige dorens zyn beladen, ergaep u dan aen geen vergulde pil ^an Vorfiengunfl! Het waere Zielgenoegen ^jmilt onder 't laege dak geruft enftil; ^le Vr�en boer eigen Akkertje te ploegen. In 't jaer 1741 fchilderde hy den Heer Mr. ^- Slicher, Raetsheer in den Ed. Hove ^Van Hollant, en toen 86 jaren out, van welk ^f beeltfel dien Heer zeer voldaen was. Tans ^ ⁿy bezig met de Familie van den Heere J^illem van Schuilenburg, regerent , ^U�gemeefter der Stadt Delft, te fchilderen, v5*Wnde in twaelf Portretten; als mede ;den ^^et Riebeek, Geheimfchryver van de- ^Ve Stadt, nevens zyne Gemalinne. ^"yders ftrekt zich zyn uitvoerig kunftver- T 4 �TiQ»

-ocr page 322-



		296 Nederlantsche mogen ook uit tot het fchilderen van H^^t0ri�'n, Zinnebeelden en moderne Kabinetu^ jes; waer van de bewyzen te zien zyn o? flaegfche Stadthuis, ten huize van den o^^eleden Heer Raetpenfionaris Van der H&¹ ' te Middelburg in Zeelant by den Heer V^A. derPoort en op meer andere plaetfen; °°. tekent hy fraeie Portretten met cra�on, ^ fterk en fchoon van coleur zyn, gelyk ten $ nen huize kan gezien worden. Voor 't overige is hy een Man, die on^^e. moeit bezig is in het nafpeuren van al ^ tot de Kunft behoort, volgende in alles & veel gedult en opmerking het leven, naer o raet van zynen grooten Meefter, den Karel de Moor; Hellende zyne v°° naemfte eerzucht niet, in aertfche fcha<.' maer om zich in de befpiegeling en oeffetf¹ " der edele Kunft bequaem te maken, ont^^J de noch tyt noch ftudie om de volfli^ ., Is $ Natuur na te bootfen; fchoon hy dikv^ zyne Kunft�effening belet word door de P. lyke jichtplaeg , die hem al zedert ve^^e \_% ren heeft gemartelt , en zomtyts noo^tzae.₍₎ lang het bedde te moeten houden, en ^dan _{, het lezen van nutte boeken zyne groo&^e ^v u quikkinge en tytpaflering vind, zyn^de °°. van natuure geneigt tot een fti} en ^^el°_t

-ocr page 323-



		"^cHilders en Schilderessen. 297 ^aert leven, niets ophebbende met het werelts Sf^oel, meer voldaen en vernoegt met zyn ^ei§e Tafel als die der Grooten; echter is hy ^lenthoudende van aert, zeer gedienftig voor ^^e Kunftgenoten, en aenftonts gereet om . nde_rete leeren of van hen geleerc te worden, J² d<s door deugt, door arheit en gedult, Jns Vaders wenfch volkomen heeft vervult, y^ kunjlryk fpoor met luijler blyft betreden, wt roem dingt naer de Gloriprys der Kun/l; aer mede ix>y hem inenfchen 's Hemels gunfl', ^evryd van druk en 's Werelts tegenheden. . ^s ^�ans Beeltenis, gevolgt naer een teke-? ⁿ§j die door hem naer't leven gemaekt is, ^Vertoont zich in de Plaet* L. ^^Ta zo veele Kunftfchilders en Schilderef- ⁿ> die, in Nederlam geboren en opgewiegt, ^0lls Kunfttoneel verfiert hebben, verfchynt ^ans op onzen Schouburg een Kunftenaer, die, ^cnoo_n ten opzichte zyner geboorte een vreem- ,^el^g van Bat o's Erf, echter geen vreemr ^lng in de Kunft is, en daerom billyk op T A^Zen Schouburg plaetfe verdient; te weeten p^ GEORGE FREEZEN, op den ^Va?1 lentemaent des jaers 1701 in de T 5 Palts,*

-ocr page 324-



		298 Nederlantsche Palts, in een Vlek dicht by Heidelberg, �>^e' boren , doch die zynen meeften leeftyt ^teCajfel, in 't Lant van Heffen, gefleten heeft' Van zyne jeugt af is hy door den Lantgra^etvan Heffen, Vader van den tegenwoordig^el1Vorft, tot de Kunft opgebracht. Zyn eerft^eOnderwyzer, op 's Lantgraefs koften en b^' vel, hem toegevoegt, was Jan van Ni' kelen, deszelfs Hoffchilder, doch de⁶⁵hem door eene ontydige doot ontrukt wot'* dende, wierd onze beroemde Portretfchild^^rP. van Dyk zynMeefter , ter gelegenh#^cdat die Kunftenaer de geheele Vorftelyk⁵Familie des Lantgraefs in een Stuk te Caf}^efchilderde. Na het voltooien van dat Kunft' tafereel, quam Van Dyk, met zynen aefl' genomen Leerling, naer den Haeg te rug» die, onder zyn opzicht, zo met tekenen °P het Akademie, als met fchilderen naer zy^nSMeefters Kunftwerk en andere verheve¹^ voorbeelden, zeven achtereenvolgende ja^rede Kunft by hem ge�effent heeft. Door d^e' ze pryffelyke middelen en meer andere ga^venen vermogens tot de Kunft, heeft hetFR^EE' zen zo ver gebracht, dat hy met recht al⁵V a n D y k s befte Leerling mag erkent v/o^f' den. Onder het voltrekken zyner leerjaren ^vie

-ocr page 325-



		Schilders en Schilderessen. 299 ^dlen Doorluchtigen Lantgraef het algemeen ^terflot ten deel; voor onzen jongen Kun- "^enaer en alle echte Voedfterlingen van Pk- ^Ura een droevig lotgeval; doch de tegen- woordige Lantgraef, Prins Willem, nam hem ¹¹ dezelve befcherming als zyn Voorzaet, en ^let hem, op deszelfs Hoogvorflelyke koften, ^^enbepaelden tyt zyner Kunftftudie by Van ^ * K voltrekken; het geen van dien geluk- ^§en uitflag geweeft is, dat Fr e e zen niet all ^1Jeen een fraei Meefter , maer zelfs, door ²yti oplettent vernuft , een oordeelkundig ynderfcheider der befte Penfeelkunft, zo van ^■als uitheemfche Kunftfchilders geworden ^ls J waer toe hy,zo door den Kunfthandel van zy- jjn Meefter, als door het reizen in Duitflant, ^rankryk en Itali�n , bequaeme aenleidinge s^ehad heeft; het geen tot groot nut van zy- ~^etl Vorftelyken Mecenas verftrekt; die door ^eU en meer andere Gunftelingen van zynen ^aert, tans een der uitmuntentfte Kabinetten .^ Europa verzamelt heeft, en noch dage- rs , door aenkoop van de befte Italiaenfche ^Nedcrlantfcbe Kunfl, verheerlykt, alsblykt ,^etl het wereltberoemt Kabinet van wylenden , ^ftlievenden Heere de Reuver te Delft_}^at ^ie Doorluchtigen Vorft, uit eene edel- ^rc%e Kunftliefde, fchoon ten hogen pry- ze,

-ocr page 326-



		300 Nederlantsche ze, zich in eene koop heeft eigen gernaek > in het laetftvoorleden jaer 1750. Na het voleindigen zyner leerjaren, b&^ie" hem de Lantgraef tot deszelfs Hoffch�^deren Kunftbewaerder naer Caffel; en in ^c'¹waerdighcit belaft wordende met de uitv°^eringe van die koftbaere inkoop te Delft' quam hy my bezoeken', en hem kennis �^evende van dezeSchilderhiftorie, beloofde W my een kort ontwerp van zyn Levens-²Kuaftbedryf, en een net bericht van zyne * Duhflant, Vrankryken Itali�'n, geziene K^��iwonderen op te geven, en aen wat Hoven va JLurope de uitmuntentfte Kabinetten te viO' den zyn; ten einde om daer van in dit BoeK' ten nutte van reizende Kunftenaren , e^sflSnette Lyft op te ftellen. In verwagtinge ^ het beloofde heb ik zyn Af beekfel naer 't^]e' ven laeten tekenen en geplaetfl in de P'^aL, doch ik heb aen hem en meer andere �^�leert, dat tuflehen beloven en doen een g^r° verfchil is, en dus door zyne nalatigheit &1 goet voornemen zie te leur geftelt. M " geen hy my mondeling heeft gezegt, i^s ^° telyk hier in begrepen: dat hy veel Portre^' ten van het Vorftelyk Huis en derzefrer ^ beftaenden, nevens eene menigte Luide¹¹ ^virang en aenzien, te Caffel gefchildert h^ee*j_e'

-ocr page 327-



		Schilders en Schilderessen, gor ^e Kunfl door het onderwyzen van Leerlin* §^en dagelyks koeftert en aenqueekt, en al fraeje . ^nftenaeren heeft voortgebracht. Wyders ^s hy by den Lantgraef heel gezien en geacht; �^le insgelyks van hem met liefde en trou- wt gedient word; het geen ik wenfch door ^^et lang leven van zynen Vorft hem noch vee- te jaren te mogen gebeuren. ANTONI ELLIGER, Zoon van Ot- ^arElliger^ wiens Levens- en Kunflbe- dryf wy op het jaer 1666 hebben aengete- «ent) is geboren te Amfterdam in het jaer ^01, en heeft de eerfte beginfelen der kunfle ^by zynen Vader geleert; zich in het begin effenende met het fchilderen van Portretten; ^aer tot meer bequaemheit komende, begaf %zich, naer het voorbeelt van zynen Va- **^er, tot het fchilderen, van Hiftori�n, tot ^ver�eringe van Zalen, Kamers in 't ront, Zol- ^ers5 Schoorftenen en Deuren: maelende al ^^at van dien aert voorkomt, het zy in't groot ^of in 't klein. ■�aereene menigte prachtige Gebouwen m� ^erfiert zyn, zo op de Heerc- alsKeizers-graf- ¹¹' en men de voorbeelden van kan zien by Meeren Burgemeefteren Graeflandt ⁿ Scot; de Heeren Schepenen Hooft, O et-

-ocr page 328-



		302 Nederlantsche Oetgens van Waveren, en den ^Dwinthebber Alewyn; hunnen AmptgeD⁰⁰ ' den Heer van Vreelant; Hasselaer, #^evan Emenes ; JufFrouwe Rutgers en ^de^ Heer Mr. TenHooven, Heere van R^ⁿ°^li' wen, benevens den Profeffor Roel, en " eommiffaris Vermeer. Deze pronken » in hunne aenzienlyke Woningen, eenige &^egroote Zalen in 't ront, Zolder-, Deur- ^eSchoorfteenftukken, die, met Hiftorien, ^^abeien en Zinnebeelden verrykt, door o°^zeKunftenaer gefchildert zyn. Buiten deze aengeweezen werken, zyn een oneindig getal meer in die wereltberoe^ de Koopftadt te vinden. Geen minder ku»¹bezigheit komt Elliger aen de hant, &° de voornaemfte Luiden der Regering van nabygelegene Provinci�n; te Utrecht, by " Heer Tersmitten, �seen kapitale Za^ Hiftorien en verdere verfierfels te zien: W de Heeren Burgemeefteren, Dapper en B^swer, te Deventer , zyn mede eenige g^r° werken, die de bequaemheit van hunne» ^ ker aentonen. In deze manier van fchilderen is hy ²° ^�lukkig geflaegt, dat hy, zedert eenige j^are -^ eene aeneenfchakeling van kunftbe²¹^ _rheeft gehad, en zo wel, tot genoeg^eD _n.

-ocr page 329-



		^CHlLDERS EN SCHILDERESSEN. 303 aenbefeders , uitvoert, dat hy menigmael boven ^ⁿ bedongen fchilderloon, van veele met het ^een of ander aengenaem gefchenk vereert °^rd i het geen zynen yver noch meer aen- P°ort, om deszelfs ftudie met ernft voort te en te bevorderen. Hy begaf zich al vroeg inden huwelyksftaec ^et de Dochter van Arnold Houbra- ^E^» Schilder en Schryvervan de Schouburg ^er Nederlantfche Kunflfchilders eri Schilde- ren. By deze Huisvro�we heeft hy twee Doch* ^ers verwekt, van welke dejongile, Chris- Na Maria Elliger, mede het pen- ^ee' hanteert, en, door zichtbaere blykenvan S^eelt en kunftvermogen, toont, dat zy van vaders en Moeders zyde uit Kunftenaers is , °ortgefproten ; oeffenende zich met yver l¹¹ de Kunft, en zynde reets zo ver gevordert ⁿ het tekenen met cra�on, dat zy fraeie en ^^elgelykende Portretten , naer 't leven van ^zienlyke Luiden, maekt, houdende dagelyks ^at zelve edel en ruftig kunllfpoor: waer uit 1 !^et duifter te fpellen is, dat zulk eene gel�k- ^ ^en voorfpoedig groenende Lente eenen . ^Uclltbaeren Zomer en ryken Herfft belooft; i ^ailt Zy is pas 17 jaren out. Myn wenfch ' kt _Zy ._rype vruchten van haeren arbeic mag

-ocr page 330-



		304 Nedereantsche mag plukken tot eer en glori van haere kun^nej GERARD SANDERS, geboren¹⁶Wezel in 't jaer 1702. Op zyn zevende j^aeverloor hy zynen Vader j die een kunftig ^' verfmit was. Zyne Moeder, Anna El1^^abeth Leking, hertroude naderhant ^ Tobias van Nymegen, Broeder van* lias van Nymegen. Deze Tobias raekte kort na zyn h°^�' wen in dienft van den Keur vorft van de P^^tSfJ o h a N Wi L h e l m , en vertrok metter wo° naer Dujfeldorp. Door dit huwelyk quam o¹¹ze Sanders aen de Kunfl, en met zy^fleaengehuwden Vader m� naer Duflhldorp', ^o�a' onder deszelfs beitier, aen de Minerva toegewyd te worden. Gelyk W dan ook onzen jongen Sanders, met^eeVaderlyke zorge, in de Teken- en Schi^^�. kunft onderwees, en daerenboven gelegen^ had, om hem het heerlyk Kabinet van ° Keurvorfl, beftaende in de uitgezochtfte K^uI1 > werken der Italiaenfche en Nederlantfche M^eters, dagelyks voor o ogen te ftellen � geen Sanders in de voortzetting ^z^ⁿ . Kunftftudie wakker deet vorderen: do^h, ? eenigen tyt dit Vaderlyk onderwys g^en^J_a. te hebben, wierd hy begeerig zyne liun$

-ocr page 331-



		^ajtl Nyin&yejju 2. Gerant Sanders. 3. Monys Tan Nyineo-�

-ocr page 332-



Schilders en Schilderessen.^o^ ^^e verder by zynen Oom, Eli as van Ny- ** E g e n , te voltrekken. Des vertrok hy naer Rotterdam op zyn i8^de jaer,en bleef noch zes J^aren by zynen Oom, dien hy, gedurende ^ien tyt, veele Zalen en Kamers hielp fchil- <Wn, waer door hy zo krachtig toertam, dat hyin'tkortbequaemwierdjom door deKunlt- �effening zyn beftaen te winnen, en, ter be- °ninge van zynen getrouwen dienft en goe- ^cle hoedanigheden , zyns Ooms Dochter ten ^Uwelyk kreeg. Na dien tyt heeft hy vervolgens de Kunfi ^t roem en voordeel ge�efFent, in het Schilderen van Hiftorien, Lantfchappen, Portretten en andere voorwerpen; die hy al- ^e op eene aengenaeme wyze weet te behan- delen : gelyk te Rotterdam* in veele aenzienly- ^^e Huizen kan gezien worden, als: by den *�eer ENGEL Koeks , een aengenaeme Zael ^et Lantfchappen, geftoffeert met beelden ^etl ander by werk; ook pronken de twee Hee- ^^en Bisschop en de Heer Isaak Hoope, ^le<3er met een fraeie Zael van Lantfchappen, §^eftofFeert met beelden, en rontom verfiert ^et kunftige Basrelieven. �^ochis by den kunftlievenden Heer Bas- ^^Iaen Molewater een groot uitvoerig ^^lmfWerk van hem te zien, Verbeeldende de

		v-
	^r- Deel. V ' g>*

-ocr page 333-



		3o<$ Nederlantsche gevallen van Telemachus, en op an»^er_ plaetfen meer, zo binnen als buiten de Sta»¹¹' waer van wy noch een voorbeelt zullen ^aenwyzen, dat genoeg is om alleen te volfta^eI1' en ten proeffluk van 's Mans pryffelyke b^equaemheit kan verftrekken. Het is te ^vltlden in liet prachtig Huis der Heeren Gedept teerdens van Rotterdam, ftaende binnen'-"^' venhage* aen het P�eyn , en beftaet in ^e�groot Plafont, geplaetfl in eene ongem^ ruime en hoge Zael, noch een Plafon^ ^evier Basrelieven in de hoeken, daer de $^czael me verfiert is, eh voorts in eenigeScho⁰Heen- en Deurflukken, in verfchillend<? ^^a' mers te zien. Voor 't overige draeft hy ^ gelyks in 't Kunftperk noch ruftig en lu^'⁰voort, zo met fchilderen van Kabinetftukj^�S,als met fraeie Tekeningen te maken. Bedgenoote , die van haere jeugt af °° achting voor de Kunfr. heeft gehad, en �^eKinderen uit- haer huwelyk verwekt h^ee .j teelt, door haer vernuftig naeldewerk > eene tweede Arachne, kunltig gebor^. + de Bloemen, en zo natuurlyk, dat'erde^¹hebbers met lof van fpreeken. Waer i°^e _twy dit Kunftryk Paer noch lange jaren f ne voorfpoedige en vergenoegde zamenl^eVtoewenfchen. <#*

-ocr page 334-



		Schilders en Schilderessen. 30? Het Af beeltfel van Elias van Nym�- ,^g�n, wiens Leven in ons eerfle Deel, Pag, ²56₃ befchreven is, en zyn Schoonzoon San- ^�Rs, benevensDi o nys van NymeGEN, ^vertoneri zich in de Plaet M, gevolge naer het ^voorbeelt, dat die Kunftenaers naer hun eige Wezens getekent hebben. JOHANNES ANTIQ_UUS,Hiftori- ^e\|� Portretfchilder te Breda, is geboren te Gro- ^ntngen den elfden van wynmaent 1702 ; tot yn twintigfte jaer was hy op 't Glasfchilde- ^ren by Gekard van der Veen (wiens ^zoonPiE_TER van _DER y e e n thans noch ^eei goet Glasfchilder te Groningen is) doch ^rrn�ts zyn hooft altyt over de Schilderkunft aaiende was, ging hy by den foberen Schik ^er Benheimein wonen, daer hy's nagts ^raef verwen vermorfte ; na een jaer daer J^drictig doorgebracht te hebben, befteedde 5^ zich by den Kuni�fchilder Jan Abei. ^ a s s e n b E r G H in die zeive Stadt, daer hy tiitrent twee jaren by leerde tekenen en fchil- 5^ren; joch vermits hy zyn Meefter, die ** altyt opfloot, nooit zag fchilderen (vol- ^s't voorbeelt der groote Mannen) wierd ,. ^istrooftig: ook betuigt hy niet meer dan ^le * viermael het geluk te hebben gehad V % vau

-ocr page 335-



		308 Nederlantscke van zyn Meefter die Kunft te hebben zi^eI?oeffenen: hy ging dan uit Groningen (re^ets23 jaren out zynde) over Amjlerdam H&^tlRouaen, en verder naer Parys, daer hy ir$^ereenige weken , met het merkwaerdigfte ^tezien, doorbracht, en, door gebrek aen kenn¹* en middelen, weder over Brabant te voet n^e* Amjlerdam keerde, daer hy eenige maendetf by den Schilder Gimnic�� de kunft oeffefl' de. Doch de reisluft porde hem aen om ni^etlanger daer te vertoeven, derhalven befl°^othy met zynen Broeder Lambertus AnT¹' q.u u s ( die thans een goet Lantfchap- en O^r' namentfchilder in Groningen is) naer Eng^^a,iSover te fteken , doch by toeval een Schip vindende, gefchiktnaer Genua, befloot hy &^sreize met zynen Broeder aen te nemen. Na b^e' ding met den Commandeur, flak 't Schip ⁱⁿZee: onze Schilder ziende, dat de Kapi^¹een wakker Zeeman was, die 'er wel uitzag' en eenen kop als een Noortkaper had, ^ver' zocht hem uit te fchilderen, die, om de z^eJ' zaemheit van dit geval, hier in bewilligde-' Pikbroek had naeulyks tweemael gezeten > ° hy riep al 't Scheepsvolk by een, om dit wo�' derftuk te zien; dat, volgens hunnen fpree' trant, met een aenzienlyk getal ruwe #^ee" manstael beveiligde, nooit beter gelykefl³

-ocr page 336-



		Schilders en Schilderessen. 302 ^bben gezien. Dit gaf zo veel genoegen aen ^en Kapitein, dat hy zyn Scheepshoffchilder 3'het bedongene voorde ganfche reis fchonk, ¹ geen die reizende Kunftenaers wonder wel e flade quam: vermits zy maer fober van klinkende goden voorzien waeren. Na dat deze fchilderklucht dus verre wel afgelopen ^Was > veranderde dit fchoutoneel in een fchrik- ^elyken ftorm, met zulken woede, dat het ²eefchuim, water en lucht, zich fchenen te ^vereenigen, en alles van den gront naer bo- ven roerde; zo dreef men op Godts genade, zonder lichten des Hemels te zien, vyftien "^agen; dit,deet hen den moet ha.efr, zakken, want het gekryt en gekerm in't Schip was niet ^0r�i aen te hooren, alle ogenblikken de doot ^vo_0r oogen ziende, en hebbende het Schip ^reets negen voeten water in: toen wierden ^^e pompen in plaets van de penfeelen gehant- "aeft, en elk deet zyn beft om, in dezen toe- ftant, hetgedreigde dootsgevaer te ontfparte- k&. Na dus zo veele dagen en nachten in ^een naere duifternis doorgebracht te hebben , ^^egon dit woedent Element te bedaren, en de kapitein liep noch gelukkig te Radix* binnen, ^et geen onze Schilders met hunne byhebben- ^^e Reisgenoten, na het hart wat gefterkt te ^hebben met fpys en drank, niet weinig v�r- V 3 heug^

-ocr page 337-



		giO Ne.DERL ANTS C H E heugde. Hier eenige dagen vertoeft hebbeⁿ" de tot herftellinge van 't fchip en touwerkf en na dat.E�oL zyne verbolgenheit volko" men geftilt was, ftak de Kapitein over ^ Middelantfche Zee naer 't Eylant Minorca, & verder op Genua, daer onze Kunftenaers ach^�maenden doorbrachten met zo goet te deren als in hun vermogen was: Genua verla' tende , gingenze in een Tartaen, die na�^rLivomo ftevende; zo dra waer.en ze niet fcheep » of zagen een ganfche zwerm GeeileJyken, ofl* der andere was 'er een Dominikaner Monnik? die ziende, dat onze Schilder in den _Bybel Jas, op eene G�dtslaflerlyke wyze van dezelv^efprak , het geen Antiquus zo euvel °P" nam, dat hy den Monnik dreigde over boort te werpen, doch door tuflenk�mll van ande' re Geeflelyken, die zo dom en boos niet wa^e* ren, ter nedergezet en verhindert wierd zulks 'werkft�lh'g te maken. Na acht dagen in dat geeflelyk of liever beeftelyk Schip huis gehouden te hebben' waeren zy pas zes uren van Genua af, zo ^^aCde Schipper in een Haven inliep: zy de ^ver" bolgen Zee en 't gezelfchap dier Geeftelykef* moede zynde, flapten aen lant om naer fiP te voeteeren; (want onze .Schilder is n°^c§en groot Liefhebber van wandelen) en d^o0f

-ocr page 338-



		Schilders en Schilderessen. 311 "^et Genu�efcbe over den Olyfberggaende, von- ^^en zy dicht byeene oude Fontein eene vrees- de Slang, welkers lengte meer dan 20 voe- ^ten, en de dikte en kop byna als die yan ^een Ezel was: 't gezicht van dat Monfler on- ftelde hen zo, datze byna ademloos wierden; echter kroop het Serpent achter de Fonteine Zonder hen leet te doen; voorts wandelden ^zy tot Pi/a toe, doch voor de Stadt komende, ^was 'er een breet water; by geval een groot ■Karel daer ontmoetende, lieten zy zich in den ^avont over dat water dragen; zy vernachteden ^lr> de voorftadt, dog de Vent, die hunne ezel §e\\reeit was, was hun diefin den nacht, flal hen alles, op een ducaet na, af, en ging door Te Plja aengekomen zynde , vond onze Schilder gaeu veel luiden, die zich van hem bilden doen portretteren, daer hy vyf maen- ^n me doorbragt; P'fa verlaetende, ging hy ^et zynen Broeder te voet naer Florence, en, ⁿ* drie maenden verblyfs, van daer naer Livor- ^no, daer hy voor onzen Conful eenige wer- ken maekte j na eenigen ty t reisden zy weder ^aer Florence, daer hy 't geluk trof den Groot- hertog te fpreken, die hem gunftig tot Lidt ^v*n _zvne Akademie deet intekenen, en hem ^eetl jaerlykfche wedde toeleide. Zes jaren ■keeft hy aen dat Hof doorgebracht, en veele V 4 voor-

-ocr page 339-



		$i2 Nederlantsch� voornaeme werken gemaekt, onder andere de¹¹Reuzenftryt voorden Groot-Hartog, daer de fchets noehvan op die Akademietezienis, e¹¹hy fchilderde zyn Portret in 't graeu voor de¹¹Cavalier Gabouri, Dire�teur dier Akademie^:ook copi�erde hy het onwaerdeerlyk ftuk vafl Cigol�, zyndedeftenigingS t ep han i , z^e' ven en een half el hoog en vyf ellen breet» waer aen hy tien weken bezig was; daer op was 't Feeftdag voor 't Kloofler; de Nonnen maekten een lyft van bloemen om 't zelve» en 't wierd in de Kerk opgehangen; onZ^eKunftenaer wierd van een Edelman gevraegt» wat hy voor dat ftuk eifchte, waer op hy ant- woordde: hondert ducaten; korten tyt daer na wierd het door zes mannen weggehaelt, zonder dat hy 't ooit wederzag, en hem de hondert ducaten getelt; noch veele ander? werken zyn aen dat Hof van hem te zien. In zynen zesjarigen dienft te Florence heeft hy vier reizen j naer Romen gedaen, de tW«^eeerfte met niet veel vrucht, doch de der^e mael gaf hem de Baron Stosch een \>^nttvan voorfchryving mede aen den Kardin^ae' Alexander Albani, ten einde zyn J&mtf voort te zetten; met dezen geraekte hy gae¹¹alom bekent, ook in de Pauflelyke en ande*^ePaleifen, O?

-ocr page 340-



		Schilders en Schilderessen. 313 Op een tyt bracht hem de kleerbewaer- <kr van den Paus in een van zyne vertrekken, ^aer hy onverwacht Benedictus^ XZ77^de vond zitten; zyn Heiligheit vraegde aen- ftonts wie hy was, waer op hy antwoordde, ^een Hollander, gekomen om al het merk- waerdigfte te zien, waer op zyn Heiligheit zeide, hier is genoeg te zien; voorts toonde kem de Paus zelf zyn Bibliotheek, die Pauf- felyk was , ook veele Heiligdommen, die Geinig om 't lyf hadden. Onze Schilder dan verlof van zyn Heiligheit krygende, om alles ^tekenen wat hy wilde, maekte kennis met de grootfte Meeflers, als den Cavalier Marco Be- fAPlALI, PlETRO BlA-NCI, TREVIZA- ij Sebastiaen Conca en andere, ook wierd hy aenftonts in de PauiTelyke en Fran- iche Akademien ingelyft; hy bracht toen te Romen* dertien maenden door, met in 't Va- ^tlcaen en de PamTelyke Kapelle al het roem- ^waerdigfte af te tekenen naer Rafa�l, Mi» ^cHael Angelo, Caratzen en andere §^roote Meeflers. Ook tekende hy al de voor- ^Qaemfte Statu�'n, en voorts 't geen merkwaer- ^'g was. Zyn vierde reize naer Romen was °ver Napels, daer hy de eer had den groo* \^Q Solimena en zyne deftige werken te ^lei1 in zyn Buitenpaleis aen de voet van den .V 5 Berg

-ocr page 341-



		314 Nederlantsche Berg Vezuvius, daer hy 't Portret van P^ol�Carlos , Koning van Napels, te paert levenS' groot fchilderde, met twee brillen achtereen» die groote Man betuigde noch zo goet, al^stoen hy jong was, daer door te kunnen zien» onze Schilder genoot daer ongemeen ve^e* vrientfchap, en pooide wakker van den on- gemeenen Wyn Lachryma Chrifii, en de fchat- ryke Solimena bood hem een vertrek in zyn Paleis aen om eenigen tyt te vertoeven» 't geen hy met beleeftheit affloeg ; na den brandenden Berg, zo ver mogelyk was, be- zigtigt en affcheit genomen te hebben, reis- de hy dat fchoone Lant, dat vol van Heiden- fche Tempels, onderaertfche Grotten en won- derheden is, door naer Romen, daer hy toen veel heeft gefchildert, waer van onder ande- re noch een kapitael fruk byhem beruft, zyⁿ* de de Zontvloet, fchoon van tekening en co- leur ; na dat hy daer een tyt lang had doorg^e' bracht, kreeg hy een brief, dat de Groot" Hartog krank was, waer op hy naer Floret trok, doch vond den Hartog al doot: ^^arIwelken zwaeren val , voor alle kunften ^��lwetenfchappen, de Heiligdommen van #> NErva flonden te beven; en geen wonder- nadien zy door de kunftlievende Vorften ^lC het machtig Huis van Cosmus de M e ^p *" cis

-ocr page 342-



		Schilders en Schilderessen. 315 ^c ^r s gefproten , als door zo yeele diamante ^Zu�en, van outs her zyn onderfteunt gewor- den; inzonderheit door dezen Groot-Hartog, ^an wiens gadeloze achtinge voor al wat Kunft ^eH Geleertheit hieten mag , geheel Europe tornde: gelyk het volgende Vaersje te ken- den geeft. Wat fierflot trof de Kunfi ooit wreder? O Kunfigodin, Pictuka, treurt! Haer Schutsheer ligt in 'tftofter neder. Die haer heeft uit het fiof gebeurt. He Hoofmece�n der Kunftenaren, De Steunpilaer van uwe Kerk, De Vader van uw Priefierfcharen, Viel't alvernielent graf te fierh De Stam van Co smus flaet te beven En 't machtig Huis van Medicis; ■Aen wien de Kunfi haer bloei en leven. Van outsher af_} verfchuldigt is. Onze Kunflenaer, door dien dodelyken flag ⁿiet weinig getroffen zynde, bleef noch ee- ^^]§en tyt te Florence, en reisde vervolgens te ^arit _over Bologne naer Venetien, na eenige te rug over Padua, Mantua en Mi- ^aen op Turin, daer hy drie maenden heeft Schildert voor den Generael Schuilen- jburg

-ocr page 343-



		gi� Nep e rlant s che burg en meer groote Liefhebbers; TW verlatende, reisde hy over het Alpifch Gcb&» te door Savoyen naer Vrankryk ; eindelyk_ Rouaen komende, meende hy met een Schip' dat zeilr�e naer Engelant lag, af te fteken, do^ceenige Kooplieden van Rouaen hem noch k^�l1nende , verzochten van hem gefchildert^cworden; aldaer dan lang bezig zynde, wie* de Engelfcbe reize weder geflaekt. Hy gi^ dan met zynen Broeder in een Smakfchip ^ Amfierdam, en verder op Groningen ; zo ^ hy in zyn geboorteftadt gekomen was, hy veele Portretten en ftukken van vooi"^iaame Heeren te fchilderen. De Edele Heeren van Stadt en Lan^^e ^f Helden hem een zolderftuk boven de Tui¹' zael van zyne Hoogheit, welk Plafont C° pelswyze in vyf ftukken door hem i� kort wierd volvoert: Zyn Hoogheit, o$ Prins, en Haere Koninglyke Hoogheit, " . zelfs Gemalinne, hadden zo veel genoegd _fldit werk, en boden onzen Schilder aen op , jaerlykfe wedde te Breda te komen, tefl ,_ede daer Difcipelen voort te queken o"¹Kunft te doen bloeien; welke gunftigf ^a�,_flbiedinge hy aennam , hebbende daer ^G^_n. jaren gewoont, verfcheide Leerlinge» Jf gequeekt en veele groote werken op '^c ^V^j

-ocr page 344-



		^^CHILDERS EN SCHILDERESSEN. 317 ^eel te Breda en elders gemaekt; onder ande- ren heeft hy in de Slaepkamer vanzynHoog- ^eit boven de deur gefchildert, daer Mars ^Vai1 de drie Grati�n ontkleet word: een ftuk ⁰ krachtig en fchoon, dat alle Kunftkenners ^ec met achting befchouwen, als mede in de �^Udientiezael boven de twee deuren, verbeel- de Martius Coriolanus, en Sci- 10 dfricanus; noch te Middelburg 'mZeelant, °or den Heer Landsheer, een zolder- ^�k achtien voet groot, verbeeldende den ^er§ Parnas met de negen Zanggodinnen ^eer dan levensgrootte, 't geen hy krachtig ¹¹ uitvoerig in 21 dagen heeft gemaelt; ook ^eeft hy _VOor den Heer SicHTERMANS,in Yⁿ prachtig Huis te Groningen, in 't jaer 1747 schildert een Plafont in de groote zael, 25 ^°et vierkant, verbeeldende de vergoding ^atl E N E A S, met meer dan 40 beelden. v ^oor het Koninglyk Paleis , door Haer °°g- Mog., ter gelegenheit van de laetffc jj^eQoten Vrede, in de Vyver opgerecht, ^eeft hy twee ftukken vol beelden en bywerk ^hildert, die geen van de minften waeren, ^er dat gebou mede pronkte. ^ ^e2e Kunftenaer, zich dagelyks beyverende j , ^e Kunft ten top te voeren , zou het ^erlJk noch verder gebracht hebben, had da doot

-ocr page 345-



		gij? Nederlantsche doot hem niet weggerukt in 't laetft van h^�gepaffeerdejaer 1750, nadathypasdenoud^er' dom van 46 jaren bereikt had. DIONYS VAN NYMEGEN, jj geboren te Rotterdam in den jare 1705 , ^e_ Zoon van Elias van Nymegen, ^ van voornemen was hem in deKoopmanfchaP op te brengen, en, na hy de Scholen ^ lezen, fchryven en cyfferen, ontwafTen #^as_> wat hanttekenen leerde , om dat zulks no°^lCte onpas komt; beflellende hem vervolg^ op een Comptoir; daer onze Dionys ^^el' nig luit toe had, en met loode fchoenen na2^r ^toGging, inzonderheit toonde hy eene groote te genheit in dat geduurig cyfferen en copi«^�' ren van brieven ; het geen doorgaens b^eeerfte werk van de jongde Klerken is: ²° dat hy ten opzichte van dit beroep n°^cluftelozer, en met des te meer drift tot <> Schilderkunft gedreven wiert; betuigende 3^etlzynen Vader niets meer te verlangen als "^Jte mogen leeren. Zyn Vader wel beze^^ende, van wat onaengenaeme gevolgen het z°^m' tyts is', de neiging der Natuure in de d^¹¹^ Jeugt met gewelt te willen dwingen , ^■°^I>hem zulks toe, tot groot genoegen van Dt⁰' �jysj die met eenen nieuwen moet en ^ *(ft-**

-ocr page 346-



		Schilders en Schilderessen. 319 «Hbeling van krachten , by zynen Vader ^^eer aen het tekenen en fchilderen viel, ^Zo met copi�'eren van zyn Vaders als andere "Fave Meeftershunne kunft,zich wakker quy- ^tende eenige jaren achter een, zo met het Voortzetten zyner ftudie, als met zynen Va- ^er in alles de behulpzaeme hant te bieden in ^yn menigvuldig Kunflwerk, daerhy met veel genoegen in volhardde, tot de tyt en omftan- digheden hem aenmoedigden, om uit zyn ei- ge oogen te zien, en voor zich zelf te zor- gen. Waer op de geeftigeMaes-po�et,Dirk Smits, in eenen Lierzang, aen zyne Eunil toegewyd, aerdigzinfpeelt, met de volgen- de regels: Gy volgt ro' waarden Dedalus, Niet ah een windrig Ikarus Op onbedreven fchachten, O neen! gy houd hem hmjlig by', Ja vliegt, klapwiekend, naejlzynzy, Met uw gefwinde vlerken. Eerft Meldt ge ujlil in zyne SchaeuW, Nu wordt die fchuilplaets u te naeuw. En ge overfchreit die perken. Maer dit goede voornemen, van onzen Kun- fte-

-ocr page 347-



		320 Nederlantsche ilenaer wierd in den beginne, door nyt ^eIiafgunflige eigenbaet, gedwarsboomt, wa^erdoor alles zo gemakkelyk niet vlotte als W zich had voorgeftelt; echter quam hem,^j0al deze tegenftribbeling, te hulp den edelmo^e' dige Kunftminnaer, de Heer Adriaen PaeTS» Bewinthebber der Oofiindifche Maetfchappy^e» die in zyne reizen door Itali�n eene menige fraeie voorbeelden van Kunft, door zynjkufl' dig oordeel , byeen had gezamek, en onZ& Di onys van dien voorraet rykelyk m�ded' de, om hem, door die krachtige hulpmidct�' 3en, den weg van zyn geluk te helpen ba^' jaen; daerenboven liet hy zich levensgroot⁰door onzen jongen Schilder afmaelen, om op alle mogelyke wyzen zynen luft aen te moedi' gen. Dus raekte hy, door dezen gunitige¹Mecenas, fchielyk en onverwacht uit het i^' byrinth van zyne bekommering, en kn$5 door zyn toedoen gelegenheit, om veele ^ beeltfels van Luiden van den eerften rang ⁱ. fchilderen. Daer na heeft hy zich toeg^e'^�lop allerlei zoort van Kunftwerk, volgens ^ trant van zynen Vader, als op Hiftori^�rl' Plafonts en Basrelieven, daer veele der ^aetl' zienlykfte Huizen in Rotterdam* mede pronken/ tot groot genoegen der aenbefteeders; ooP

-ocr page 348-



		Schilbers en Schilderessen. 32.1: ty «och dagelyks met dien lofFelyk�n arbek ft% bezig, het geen wy hem eenen reeks ^atl jaren wenfchen te mogen gebeuren. . ^len vindby Karel van Mand�r en ^°�braken verfcheide voorbeelden van ^iea vier Schilders uit een en'tzelvegeflacht, ^aer tot zeven toe van eenen Vader is iet ^ltzaems, daer ik tot noch toe geen weerg� ^aji weet, als in het geflachte van Hero- *^AN van der Myn, door ons op zyn tyt- ^urt ten toneele gevoert, en die in zyn l�- ^Ven met negen Kinderen gezegent was, van dewelke zes Zonen, benevens eene Dochter, ^en de Kunfl toegewyd waeren. Peoutfte, GER ARD VAN DER MYN^ ^geboren in 't jaer 1706", en is een wakker fattori- en Portretfchilder in Engelant, maer ^ltl Welke Plaets of Stadt, is my onbekent. CORNELIA VAN DER MYN, j^boren in 't jaer 1710, is eene kunftryke ^childerefTe in Portretten en Bloemen ; zy ?^e9"ent de Kunfl: met roem te Londen , en ^eeft veel te doen, _V.^A]VDREAS VAN DER MYN, is ^er J^aren laeter geboren, fchildert Portretten, ^Xt- DeeL X en

-ocr page 349-



322 Nederlantsche en maekt frae�e Plaeten van Zwarte ^ wonende insgelyks te Londen.

			FRANCIS VAN DER MYN	^

	boren in 't jaer 1719, overtreft niet
	boren in 't jaer 1719, overtreft niet

		zyne Broeders, maer ook in eenige de^eder Kunde zynen Vader , inzonderheid dat hy eene maliTer en zachter behandeld zyne naekten heeft; hy is een wakker \ tretfchilder: die de Kunft, met toejui^¹der Liefhebbers, te Jmfterdam oefTen^ g hy veele deftige Luiden van den eerftefl' ,_ggefchildert heeft, en onder uitmunt . Heer Burgemeefter Rendorp, befl^e _gzyne Gemalinne; de Heer Hooft eⁿ ^ Echtgenoote; de Heer Va n R o o j e ⁿ ^en ,_eIj ne Gemalinne; en het Afbeeltfel van kunftlievenden Heere PieterLeen" de Neufvill�, en eene menigte afl te veel om alle te melden. �$ In den Haeg zyn mede proefftukk^eI1 _t, zyn kloek en vle�ent penfeel te zien, lyk de Afbeeltfels van den Heer D°^v° _�p en zyne Gemalinne; van den Heer J°^N ^- broer, geachtLeeraer der Remonfi'^anten,₀?. nevens dat van den Courantier DE ^^B_f0ot_?Hy fchildert zo Wel in't klein alsleveP⁵^ ^ naer ieders zindelykheit; de behand^¹¹¹»' ₀e

-ocr page 350-



		^^c*Uders en Schilderessen. 323 ^enaekten is zacht en fmeltende; de ftoffen ²yner klederen zyn breet en zwierig geplooit; ^en ^Ies kloek en fix behandelt. . ^Rancis is mede niet ortbedreven in 'c Milderen van Kabinetftukken of Madonas,* _^le hy aerdig weet op te lieren, en door de ^lef hebbers in hunne verzamelingen geplaetfl ^0rden,< ik heb 'er in 't uitmuntent Kabinet ^anden HeerBraamcamp gezien, die fraei Schildert en geeftig uitgedofcht waeren. Ytaer met al die bequaemheit is het te duch- ^etl> dat de Kunfthulk van Onzen Schilder °ch fchipbreuk zal lyden; daer 't volgende " ^0rdig geval wel een voorloper van kon zyn: ^a«t het gedrag van dezen Kunftenaer heeft, ^t dat ik dit fchryve, zo wonderen zwaei ^^er>ornen, dat ik genootzaekt ben tot breder klaring van 's Mans levensloop deze nade- ^e intekening hier by te voegen; hier in be- ende: de Heer Burgemeefter Rendorp, ^ei1 kunftlievent Heer en een groote Mecenas J¹¹¹ onzen Van der Myn, had den Heer . ^As SE la er, zynen mede-Amptgenoot en , �^zant wegens dezen Staet op de Vredehan- j^e!!ⁿ§ ^ Aken, hem aengeprezen om zyn E- ^^e ^heits Afbeeltfel te fchilderen: dat geplaet� a^. f Worden , benevens de Portretten der ^lnfters van andere Mogentheden _t 'm* eene X 2 Zael,

-ocr page 351-



		324 Nederlantsch� Zael, daer de Vrede te Aken getekent &» ^e,ⁿik de fchetfe al van gezien hebbe ; ma^ergeen echter geen voortgang gehad heeft �p°° den buitenfporigen fprong, die deze Kutt^ naer, even voor hy dit Kunfltafereel beg°^flnen had, uit 'sWerelts Koopftadt Amjler^ (daer hy zo wel "gezeten was) naer deet; door deze woefte onderneming, he^e' hy niet alleen den bovengemelden Heer & afgemaelt, maer zich zelf ten eenemael ^�lzyn welwezen geholpen; en moet nu ku¹¹¹bezigheden gaen zoeken, die hy hier r^eegevonden had. Het is ligt op te maken, dat hy voor g^eeHeilig onder de Schilders kan aengep^reZ^ worden , zo uit dit ftael, als het volgen, geval, het geen hy eenigen tyt te voren» 't bywezen van eenen Bagh bedreven h^e ' die te dier tyt te Amfterdam op den nie^u ^ Dyk woonde, een Man die hem veel ^ deet, en wiens Afbeeltfel, benevens da¹zyn knecht, hy gefchildert had. Het ft^u^X * toont een Kelder , daer hy bezig w^ ^w j' proeven is; de weerga is zyn Vrou e^fl ^° _f, ter; die hy beide, maer inzonderheit het & fte, wel uitgevoert heeft. ^ Hier door vond Bagh gelegenhei¹F r A n c i s voor te dragen aen eenen ^^J^ ..

-ocr page 352-



		Schilders en Schilderessen. 325 ^AaREl Gys, een Koopman in Rhynfe Wyn, ^^le zich zelf benevens zynen Zoon in een ftuk °P denzelven trant liet afmaelen. Toen de- ^ Heer voor de tweedemael zat, en het we- ^2e1 al meeft voltooit was, zo zei Van der f��N: Myn Heer jeweet-wel, zo als 't gezeit ^,SJ daerden ander op antwoorde: ik zal de be- efde hondert daelders geven; daer Fran- cs op zei: neen Myn Heer, 't is hondert yksdaelders gezeit; en B a g h wifl: m� niet ^eter, of't was voor de eerftgemelde prysbe- , ^0r>gen; dit kon niet helpen, de woordenflryt ^lePzo hoog, fchoon Bagh noch al een woort ^teti befte fprak, dat Van der Myn een %'affc nanv, en veegde alles uit; daer de an- ^ere zo toornig over wierd, en hem als een ^kundige toefchoot: dat kan 'er wel we- ^er afgedaen worden, en dan benje meefter ^atl myn Portret, om 'er een onbetamelyke ^ertoning van te maken, gelyk men wel meer .^atl zulke gevallen gehoort heeft; neen, zei > ^Af der Myn: dat is de meening niet, Myn ^eer; en hy nam een mes en fchrapte alles, ^0t op den bloten doek toe, af; zie daer Le- ^er> zo is het my opgegeven van den gee- 1 ' "1 wiens byweezen dezen onbezonnen l .\ gefchiet is, zo dat ik het voor waer- ^eit ^kan boekftaven. X 3 Door

-ocr page 353-



		3'�6 Nederlantsche Door deze en meer diergelyke buiten¹? righeden, word ik gellerkt in 't geen &■ Amfterdam en elders van hem hoorde, dat _ beftiering van zyne levenswyze wel eens ^b_ ten 't fpoor der reden holde, en al zyne [ ften niet genoeg waeren om zyne verqui^¹ . ge goet te maken; want hy had akyt geit g brek; waer uit in 't vervolg van tyt te vl"^ezen is, dat het met hem zal gaen, als met w nen Vader en meer andere van dien aert; * berou zal volgen als het te laet is. Hief ^rade laeten wy hem dryven op de wieken ^ zyne zorgeloosheit, die fmelten zullen als o vanlcARUs, en hem pp 't einde in een poel van droefheit zullen doen nederftortefl- ROBBERT VAN DER MYN, ^ boren in 't jaer 1724 , oeffent de Ku�f¹ " Londen; fchilderende Portretten , Lantf^P pen en Bloemen. Hy is al vroeg g^etr°_k3l en bezit al twee vruchten van zyn huwW .* akkerwerk; in dat vruchtbaere werk dei' ■ _ hv * ternifle wakker voortzwoegende, kan ^J korte jaren zyne tafel met een aenziew ° tal difchgenoten verryken. G�ORGE VAN DER MVN, f\ ren m 1725, onthoutzich, na'tvertre*

-ocr page 354-



		Schilders en Schilderessen, 327 ^zynen Broeder, noch te Jmjlerdam, in eenen ifl�lvalligen toedant; fchilderende Portret- ^ten en dukjes in de manier van Watt o, ^ geedig van vinding en van dag en fcha» We zyn. Daer is noch eene Willem geweed, die, °P fchaetfen rydende, ongelukkig door hec ^^s viel en verdronk: het geen jammer was, ^Vermits 'er ook al een Schilder in ftak. Uit deze Geflachtlyft is ligt op te maken , ^t de naem van Va N DER M Y N onder de ^unftenaers mhTchien eeuwen zal verduuren, ^ten minden lang dant zal houden. Behalven ^^e reets gemelde Van der Mynen, zyn. ^^r noch twee* Zuders: van welke eene teAm- * ^e>'dam by haeren Broeder Fr an c i s woont; ^°ch een Zufter van den ouden Van dek. ^yn is getrout met den Kunftfchilder Boei; ;^aef aen wat oord van de Werek dit paer ^lch onthout, weet ik niet; ook kan ik ieders � hoorteplaets niet bepaelt opgeven; hoewel ^et zeker is, dat de outde in Amflerdam en .^uJ�eldorp, zommige te Antwerpen, en de ove- §^e te Londen geboren zyn, ^ERMANDIEDERIKC�IPERS, X 4 ge_T

-ocr page 355-



		328 Nederiantschb geboren in 's Gravenhage den 29 van wi^ntf^r" maent des jaers 1707, heeft de eerfte begⁱⁿfelen der Kunft geleert by Pieter va Eu ik ; maer dewyl deze Meefter van ^ fchilderen af- en tot het etzen van Plaettf^e1'* overging, deet hem zyn Vader onder het °P zicht van den Hiftorifchilder Matheus T^bR' westen , met wien hy veele jaren in ond^ linge vrientfchap was bekent geweeft, de¹¹' kende dat het altoos zamen ging, dat bra^v�Meefters in de Kunft te gelyk goede Ond&' wyzers waeren. Na dat hy zich omtrent drie jaren by deZ^el1Meefter, zo inde Teken-als Schilderend' ge�efFent had, verliet hy hem ; zettende ^ naerfligheit de Kunft by zich zelf voort, 1° naer goede voorbeelden, -als het tekenen op ^ Akademie, en het fchilderen naer 't lev^» om dus op alle wyzen zyne fludie te bev^^e' ren; genietende ondertulfchen noch al ^l' tyts goede onderrigting van zommige M^e� " ters, die genegen en goetwillig waeren °� jonge Schilders dienft te doen en voort ^ pen. Zyne geneigtheit ftrekt tot het ^"^cnlderen van Hiftori�n, Portretten en m^odet�>e Kabinetflukjes; waer van ik 'er gezien hebt⁰ die lof verdienen; ook heeft hy zich eent�^efl tyt bevlytigc in 't fchilderen van Basreli^' en

-ocr page 356-



		Schilders en Schilderessen. 329 ⁿ wel met dien goeden uitflag, dat ze de ^achting van kundige Liefhebbers waerdig ²yn: gelykten huize van denAdvocaet Wes- ^Hhof, op de korte Vy verberg in den Haeg_y⁹'^s mede ten zynen huize, gezien kan worden, �^och heeft hem zyn Kunftyver aengefpoort ^tot het tekenen van welgelykende Portret^ ten met cra�on, die fraei van coleur en be- handeling zyn. Ten Huize van den Heer Schimmei- Inning, Heere van Meerkerk, heeft hy wie flukken, levensgroot, gefchildert. Het ^eene verheelt de Faem, die de aenftelling van 2yne Hoogheit, den Heere Prinfe van Oranje ^ei» Naflau, tot Stadthouder afkondigt, met ^eenige Kindertjes en ander bywerk. Het twee- de den Godtsdienft en de Vryheit, ruftende ^veilig onder de fchaduwe van den Oranjeboom. "^et derde vertoont de Hoogvorftelyke Fa^ Nie, den Hemel dank�fferendevoor het on- ^aerdeerlyk gefchenk van den jonggeboren ^fprins. Voorts is onze Kunftenaer noch dagelyks ^e2ig _} om zyne kunft�effening naerftig en ?^et goeden voortgang te behartigen; heb- etide zedert eenige jaren, zo met fehilderen ^Cra�oneeren, hier en elders veel te doen »^ehad. Hetgeen ik wenfch, dat van eene X 5 be-

-ocr page 357-



		ggo Nederlantsche foeftendig aengroeiende langduurighe�t ^° zyn. Op verfeheide plaetfen van myne Schild^' Hiftorie heb ik voorbeelden gegeven van K^u " tenaeren, die, alleen bezielt met den ge^elder rykbegaefde Natuur, groote MeeflersZr^ geworden; maer geen van die allen is zo ^' gemeen geweeft in hec ondernemen van alles t wat geeft- en kunftryk is, als het tegenwoof' dig voorbeek van den vernuftigen. Mr. PIETER LYONET, Advok^ yoor de Hoven van Juftitie in Hollant, && gaders Translateur, Patentmeeiler en Ontcy' feraer van Haer Hoog Mogende, Lit van d<? Koninglyke Soci�teit der Wetenfchapp^e11 ^liaEngelant. Hy is geboren te Maejirichtin l"joS>* en een Zoon van Benjamin Lyone^' in zyn leven Franfch Predikant te Heup ' Van zyne jeugt af fchikte hem zyn Vader^t0het leeren der Talen, en de Scholen ^ lof doorgeraekt zynde, befloot hy om ft^etot Leeraer in de Walfche Gemeinte der * Godtgeleertheit toe te wyden, en zont & ten dien einde naer de Hoge Schole te ^ ' Daer zynde, ondernam hy, in zynen vry⁶" tuffchentyt, uit eene bloote aendrift ^van ■ nen Ivunillievenden aert, en zonder ha¹¹¹-. du¹'

-ocr page 358-



		Schilders en Schilderessen. 331 dinge van eenig Kunftenaer , een wonder^ ^k; fnydende met een pennemes uit palm- hout een Basrelief, verbeeldende Apollo ^et de negen Zanggodinnen, en wel zo kun- dig, dat, wanneer het door een zyner goe- ^e Vrienden den Ridder Ka rel de Moor Merd vertoont, hy het met verwondering "efchoude: te meer, toen hy hoorde op welk ^eene zeltzaeme wyze het gernaekt was, en ^et een verzoekende den Uitvoerder van daC KanfrUuk aen zyn huis te mogen zien. Zo dra kreeg Lyqnet die bootfchap niet, Of hy ging den Ridder bezoeken; die hem op eene gulhartige wyze ontfmg, en hem aen- kood met zyne fchrandere leffen te onderfteu- ^llen, zo hy luft had zich in de Tekenkimfl' *^e oeffenen. Deze edelmoedige aenbieding nam onze kunftenaer zeer gretig aen, en was in weinig van dat gewenfcht gevolg, dat. hy veele ^zYner goede Vrienden aftekende, wier Beel- ^leniffen hy telkens den Ridder vertoonde; die ^zelve zo fraei bevont, dat hy 'er met luit ^zyn kunilkundig oordeel over gaf. Onder ^ie wyzebeftieringe heeft hy met potloot tien ^Qrtretten getekent, die de goetkeuringe van ^dige Liefhebbers waerdig zyn. ^en tyt zyner ftudie voltrokken hebbende, wierd

-ocr page 359-



		33* Nederlantsche wierd hy gepromoveert in de H. Godtsgek^erheit, en verliet Leiden voor een jaer; in welk^entyt hy maer een Afbeeltfel tekende,en luft kr^ee» om in de Rechten te fluderen. Des begaf W zich weer naer 's Lants Hoge Schole, oeffefl^eI1' de zich met zo veel yver en naerfligheit in & Rechtsgeleertheit, dat hy een jaer lang ^ geen tekenen dacht, en zyne fludie in die f^a' culteit ook voltrokken hebbende, zich in d^e' zelve Het promoveeren, en vervolgens me¹-' terwoon naer den Haeg vertrok; daer het g^e' val wilde, dat hy den Heer van LimborC�» dien onvermoeiden Yveraer in de Kunft» ^�o�zyn naefte Buur aentrof, met hem kennis maekte, en hem zyne Tekenkunft liet zien f die Lyonet, volgens zyne gewoone vriend' lykheit, aenfpoorde, om de kunft�effeni¹* te hervatten, en, door zyne fchrandere ^evatbaere lelTen, aenleiding gaf om met vm^ctj een jaer naer pleifter te tekenen, en verV⁰gens naer 't leven op het Akademie; oo> kende hy in dien fcyt noch eenige Portret^¹¹' waer van het befte tans te Frankfort is, Daer na viel hem in handen een ft^anJ^cboek, voerende tot tytel: Le Speclac� ^ '■ Nature, en handelende, in deszelfs eer#^e ^^e�.' van de InfeSten, of gekorvene Diertjens; ; doorbladerende, wiert hy begeerig o& ^*

-ocr page 360-



		Schilders en Schilderessen. 333 ^tuur en eigenfchappen dier wonderbaere ^^chepfeltjes te onderzoeken, en ziende, dat ^t in die zoort van Boeken meeft hapert aen §°ede afbeeldingen, begreep hy datzyne Te- kenkunfr. met groot nut aen diergelyke Na- tuurgeheimen kon worden befteet. Des viel hy, met ongeloofFelyken luft, aen t onderzoeken, befchryven en tekenen met ^e pen, van allerlei Rupfen, Kapellen en haere Tonnetjes, inzonderheit van die, wel- ke zich hier omftreeks onthouden; waer van % eene groote menigte, met hunne wonder- tyke veranderingen en zeltzaeme verfchynfe- 'en, ongemeen uitvoerig en naeukeurig af- getekent heeft; hier toe verkiezende eene banier, die hy meent, dat tot het flipt en Hatuurlyk afbeelden dezer kleine voorwer- pen , met al derzelver byzonderheden, vlak- ken en kentekens, de bequaemfte is, en waer i« hy, met hulp van een zeer fcherp gezicht ^eU goede vergrootglazen, zo gelukkig flaegt, �at ik tot lof van hem moet zeggen, nooit ^atuurlyker, juifter en uitvoeriger Tekenin- gen van dien aert te hebben gezien. In 't jaer 1742 zag hier het licht eene ^Tanfche vertaling van L E s s e r , Theologie der ²ⁿMen, waer by onze begaefde Kunftenaer ^eenig_e aenmerkingen voegde, en ziende, dat dit

-ocr page 361-



		334 Nede�lantsche dit werk verfcheide nodige afbeeldingen °ⁿbrak, maekte hy daer toe twee Tekening^efl' die door Van der Schley in 't koper �^e' bracht zyn ; verbeeldende de eene verfc^ de gedaentverwiftelingen van gekorV^e0Diertjens, en de ander het kunftig zameni'- der Honigratem In 't jaer 1743 wierd hy van den Irl^ TrembleYj Lit der Koninglyke Socie^ceJin Engelant, verzocht om de Tekeningen ^temaken in zyne befchryvinge van het zdiz^ Waterdiertje, bekent met den naem van iw' pus; hier maekte hy vyf Tekeningen to^e> deze aen Van der Schley gezonden i maekte die veel zwaerigheden, om ze zo n^ein 't koper te brengen. Hier over wie^rLyonet zo verdrietig, dat hy eensklaps v floot, om, na het neemen van een of tf^eleflen, het Graveerflael en de Etsnaelde hant te flaen; fchoon hy die nooit te v°\ . behandelt had, en flaegdein die ondernetf¹¹ \ \/�t al mede zo gelukkig, dat elk 'er verbaeft⁰fbnt, inzonderheit de Heer Tremb^,' die 'er zo van voldaen was , dat hy ^i(l , voorrede van zyn Boek, tot lof van °ⁿ' Kunftenaer , onder anderen deeze ^^o0] _tfgebruikt: on Jera peut �tre furpris , ^cn &^C,. wonder! nadien niet alleen de Lier*¹

-ocr page 362-



		SCH�LD'ERS "EN ScH ILDEEESS�N. g## "^ers, maer zelfs zy, die het Graveeryzer da- §^elyks hanteeren, zich 'er over verbazen boeten; doch hier meer van te melden, is onnodig; alzo dit werk, zo wel tot eer van den Schryver, ais onzen vernuftigen Graveer- "^er, al zedert het jaer 1744, tot nut en ver- toaek van de Liefhebbers der Natuurkunde., *et licht heeft gezien. In 't zelve jaer wierd de Heer Pr�feflbr ^aubius verzocht van den Heer N. Li- ^ERkiihn, Mei. Dacior* en Lit van de Ko- ^�nglyke Soci�teiten der Wetenfchappen m Rngehnt en te Berlin, om in Holknt, dooreen "equaem Graveerder, drie afbeeldingen te iaeten fnydeh, vertonende het maekzel en ^amenweeffel van de vezels der dunne dar- ^�tlen ? ingefpuit en door een vergrootglas ge- mildert: moetende dienen in eene befchry- ^ⁿg> voerende tot Tytel: Fabrka & A��iones ylorum intejiinorum tenuium; welk werk een teer daerna te Leiden uitgegeven is. De Pro- Ga�BI�s vertoonde deze Tekenin- §^eri aen de Graveerders te Amfieriam en el- ^^ers, maer ontmoete, om dezelve na genoe- ^^eri in 't koper te krygen, veele zwarighe- , ^en; niet alleen om dat het werk om deszelfs ^eir>hek moeielyk was, maer om dat het door ^e Sewoone manier van graveeren niet klaer ge-

-ocr page 363-



		33ff Nederlantsch� genoeg kon uitgedrukt worden ; doch »^iePover in gefprek komende met den Heer L"⁰' net, (van wiens handige Graveerkunft W reets uit het Boek van Trembley oV^e�' tuigt was ) verzocht hy hem vriendelyk deZ^e° kunftigen arbeit te ondernemen ; doch W vont 'er in 't eerft ook veel zwarigheit in, ^tmeer, om dat hy nooit iets van dien aert g⁶"¹maekt had; echter liet hy zich overreden ^ota'er eene proef van te nemen, en heeft he^cgemelde werk tot volkomen genoegen va¹¹die Heeren uitgevoert, en is voor dien moei^e' lyken arbeit ook op eene edelmoedige wy^zevan hen beloont geworden. Al verder voortgaende in het nafpeuf^e11der Infei�en,* viel hem ook onder 't oog Zwa>' MERDam's Bybel der Natuure; waer in V3" den aert en eigenfchappen der gekorve^ Diertjes uitvoerig gehandelt word. Dit vo°* treffelyk werk gaf hem aenleiding om in . Natuurgeheimen dier wondere Schepfeltj^eS ^adieper in te dringen, en derzelver inwen^ deelen, zo wel als hunne uitwendige geda^⁰en eigenfchappen, naeukeurig te ond^e . ' De gewoone ftellen der vergrootglazen ^hf₍toe niet bequaem oordeelende, dacht hy ^eeen uit, dat, fchoon zeer eenvoudig» ^^�echter tot zyn oogmerk veel dienftiger *^s''

				1

-ocr page 364-



		Schilders en Schilderessen, sb? °ni de voetitappen van Zwammerdam niet ^al'een te kunnen volgen, maer zelf voorby te ^aven; gelyk blyken zal uit een Anatomifcb over de Rufp, dat hy onder handen heeft, ^eji reets verre mede gevordert is: waer in ^en met verwondering zal zien, dat het lig- «aem van dat Dier uit veel meer deelen is za- ^engeftelt, als dat van den Menfeh: welke, "eelen, hoe klein dezelve mogen zyn, noch- ^aHs in zyne Tekeningen, ten opzichte van j^nne natuurlyke beweging en werking, zo 'aer en duidelyk zich vertonen, als die van ^een groot Dier vertoont kunnen worden: ge- ^Jyk ik ten zynen huize met de uiterfte verwon- ding hebbe gezien. De menigvuldige veran- ^eringen, die my in dezelve voorquamen, en ^qe verfchillende wyzen, op welke deze Teke- . ^IJlgen, op het allerkeurigft, met Oojiindifchen* ^ljikt getekentzyn, deeden my alsverfteltftaen °^ver 's Mans Kunftvermogen. Dit heerlyk Werk zal hy zelfs in 't koper . ^rengen, en met een befchryving daer van ₉ de Franfche Tael , het licht doen zien: ^ na de Liefhebbers der Natuurkunde, zon- ^er grootfpraek, wel mogen reikhalzen; want . ^eszelfs befpiegelinge zal het blyken, dat ^er Hechts een flaeuwe fchetfe van heb ^geven. & Deel. Y De

-ocr page 365-



		338 Nederlantsche i De vaerdigheit, waer mede hyin de b°" vengemeldeKunften en Wetenfchappen is b^e* gaeft, door de vlugge vatbaerheit van zyⁿkloek en onvermoeit vernuft, overtreft aU^eS' Ook heeft het geen reets van hem het li⁰¹ziet,de geleerde Wereltal lang verplicht, °^ hem als een voorbeelt van kunftryke Geleef¹-' heit te eeren; als blykt aen de Koninglyk^eMaetfchappy derWetenfchappenin Engelarf'* die hem, in 't jaer 1748, tot haer medelit he^e'^cverkoren ,* en terwyl het geen reets van Kunfl en Geleertheit wereltkundig is, in v^er' gelykinge van het geen hy tans onder hai^^eheeft, op geen eenen dag te noemen is, v?etf^cik, dat den Hemel hem , ter voltoojing^e ^euitgave van het zelve, de nodige krachte" van eene langdurige gezontheit wil gunn^�,]' 's Mans Beeltenis is te zien in de Plaet ^J1naer 't leven getekent door SchoumaN- KORNELIS GREENWOOD,^ boren te Rotterdam* den 2 van herfftmaei^jtjaers 1708, heeft de gronden der 'T . kunft geleert by eenen Vyg, een t»^"¹. van den Ridder Van der W�"^f' reets groote bequaemheden bezat, ^en »,_gflder minfte Difcipelen van dien Rotterdafir^; ₍Kunftheilig geweeft zoude zyn, had d^e °

-ocr page 366-



		Schilders en Schilderessen. 339 hem niet te ontydig weggerukt, tot groot Verlies van de Kunft en onzen Greenwood die door dit fterfval ten eeneraael in zyne kunftdrift wierd gefluit, zo ontftelde hem dit Verlies! Doch zo dra als zich eenige gimftige gelegenheit aenbood, ter opwakkeringe van Zyne aengeborene kunftliefde, hervatte hy Zyn voornemen, inzonderheit door het vol- gende toeval. Zyn Vader toog, door het bekomen van �en Commis-ampt, in den jare 1726", naer Dordrecht; daer op dien tyt in bloei was de Kunftfchilder AdriaenvanderBurgh, door ons op zyn plaets na verdienden be- fchreven; en kunftlievent van aert zynde, Vas hy onder de Liefhebbers dier Stadt ten eerften bekent en gezien , en ook by onzen Schilder; door deze verkeering gevoelde tjonge Greenwood andermael zynen kunft- ^rift herleven, en nam een valt befluit j met ^toeftemming van zynen Vader, onder liet be- ller van dezen vernuftigen Meefter , zich ^er geheel aen toe te wyden. Des viel hy ^et grooteri y ver aen 't tekenen, met dat ge- ^^enfcht gevolg, dat hy, na verloop van drie ^of vier jaren, in ftaet gekeurt wierd tot dePen- ^feel�efFening, daer hy zeer gelukkig, en tot b^root genoegen van zynen Vader en Meef- Y 2 ter,

-ocr page 367-



		340 Nederlantsche ter, in vorderde, en in weinig jaren bequa^ernwas om vervolgens de Kunft naer 't leven vo°^rte zetten; daer fraeie bewyzen van te Zi^e�lzyn ten huize van zynen Vader, en by me^egeachte Liefhebbers in Dordrecht, zo van K^a' binetftukjes als Portretten, die Ipffelykbehafl' dek en kunftig gefchildert zyn. In dien tyt was de vernuftige Kunftenaer» Aert ScHO�M!AN,zyn Stadtgenooten me- de-Leerling, fporende zy malkanderen, als om ftryt, aen tot al, wat ter opbouwinge ^etlvoltoojinge der Kunft ftrekken kon, gebru¹' kende, ter bereikinge van dat heilzaem oog' merk, de volgende pryffelyke hulpmiddels- Des winters avonts befleedden zy hunnen tyt, ten huize van G r e e n w o o d , tot het a' tekenen van Pleifterbeelden: dit maekte hU⁰' nen luft verder gaehde om met eenige Lie' hebbers naer 't leven te tekenen; huurde ten dien einde een Kamer in den Stadts-D°^e' len, nevens een bequaem model, daer elk tfⁿaendeel toe betaelde. Noch verplichte Z'^cieder Kunft�effenaer, om, op zekeren >^e' paelden dag ter weeke, een ordonnantie ^v3eige vinding mede te brengen, waer van »e ontwerp in de vorige byeenkomft, na aH^efgoetvindinge, was opgegeven, en waer o^e dan ieder Kunftgenoot, met eene gepaft* ^Tf' de'

-ocr page 368-



		Schilders en Schilderessen. ₃₄.jt ^voering en zedige aenwyzjng, toonde, wat, ^aer zyn begrip, volgens de regels der Kunfle 'ker in te pryzen of te laeken was. Tot meerder opwekking van deze jonge Schilderhelden , heeft de geeftryke Dichter �Rans Greenwood, Vader van onzen Kunftenaer, hen met het volgende Gedicht Vereert. S P O O R E VOOR St. L U K A S Kunstgenoten TE DORDRECHT. 'k Zing, � eedle Kunjigenoten, U ter eer e, daar ge Apei,, Agnolo en Rafa�l₉En beruchte fchildergrooten, Natreet op het fpoor van eer; Om tot d'e�ljle wetenfchappen In de teekenkunjl by trappen Op te klimmen meer en meer. Laat Italje en Princen hoven Y 3 Mo&>

-ocr page 369-



		NeD�RI/ANTSCHE Moedig bogen op do kunfi; Schoon gy mifi der Vorflen gunfi, Zyt ge des noch meer te loven, Daar ge u zelf een kunfifchool fiicht , En een' eerweg tracht te banen. Om doorluchtige Italjanen Kloek te treden in 't geticht. Rafa�l, Italjes -wonder, A g n o l o, in kunfi zoo ryk, Gnwte Rubbens en Van Dyk, En meer andren; in 't byzonder Fidias, Athenodoor, Glikon, Zeuxis, Aristipp�s, Met Praxitles raLizippus, Komen u in 't fchilderkoor Wel doorlachte leffen geven: Maar, ontvonkt door eedier vuur, Zoekt ge 't fchoonjle der Natuur Kloek te fchetzen naar het leven. Zoo herbloeit de kunfi in 'kracht. Dat Met naar den lautver draven, Waar, de grootfie fchilderbraven Eeuwen hebben naar getracht. Wat heeft Ne�rlant niet te wachten' Daar de kunfi dus adem haalt, Die, byna in't graf ge daalt, Jammsrlyk fcheen te verfmachten! Thans beurt zy weer 't hooft omhoog i .

-ocr page 370-



		Schilders en Schilderessen. 343 Moedig op haar lievelingen, Die 't my luji ten prys te zingen, En op welkers vlyt ik boog ; En wie moet op u niet bogen, Helden, die met lojjen zwier Leven fchaft aan'tftom papier? Zelf mistrouwe ik vaak myne oogen, Door 't befchouwen als verrukt. Geeft Italje niets gewonnen, Hoe in kunfb vooruit geronnen. Zwicht niet, fchoon de laji u drukt. Vlyt en arbeit moet hier baten. Legt ook eigenliefde aan bant; Want reikt gy elkaar de hant, Strekt ge u zelven Mecenaten. Tvert dus in 't heerlyk werk. Laat geen moeite uw kunfivuur doven j Dan geraakt ge 'tfieil te boven En bereikt uw oogemerk. Houdt des aan met voort te rennen, Kunfigenoten; houdt toch aan; Tot gy, in de kunfi voldaan, U zoo door de kunfi doet kennen Dat uw kunfiroem wyd en zy� Wordt verbreidt om bei de Polen. Dit zy uwer vlyt bevolen. Zoo verduurt uw lof den tydt. Frans Greenwood. Y 4 Jam?

-ocr page 371-

344 Nederlantsche

Jammer was het, dat, andermaeU °^e.
op nieuws ontvonkte kunftliefde eensklaps
hem wierd uitgebluft, door het volgende^ ^
val: Een zyner Neven, hebbende in oV
men eenige Plantagi�n, en, ter beftieringe ^v*
dezelve, een getrou Rentmeefter nodig, ^
hem die Colonie zo fmakelyk te maken, J*¹toezegginge van hem in vervolg van tyt ^dwaerneminge van alle zyne Landeryen te #^�len opdragen, dat hy, door deze milde ^'
bieding, bewogen wierd om PiStura een
briefte geven, op hoop en verwagting, ^dhem dit bedryf, in vervolg van tyt, &^eeder en zekerder winfte zou baren. Hy ^maete zich dan met alle fpoet reisvaerdig, en v^e *
trok in 't jaer 1735 naer Surinamen; doch h^eis aen hem al me gebleken, hoe onzeker ^rfmenfchelyke ondernemingen zyn: want» ⁿomtrent vier maenden verblyfs aldaer, is W>
tot groote droef heit van Ouders en Vf'^e

tfl

den, aen eene heete Koorts in. die W#

Luchtftreek overleden, en in den ouderaf
van 27 jaren en 7 maenden, op den 3^
grasmaent des jaers 1736 ten grave ge^

Jammer was het, dat een Tongkman vsfl ^ e

eene goede hoope in het kunftperk niet ^&

voortdraveivj maer de wiiTelvallighed^ jjf,

$yden omtrent de Kunfl: en derzelver °^ei\

pa*

-ocr page 372-



		Schilders en Schilderessen. 345 ^ren, in verwachting van wiffer voordee-^x'^en, hebben hem dit befluit doen neemen. Aen het bovenftaende Vaers en ander Dicht- werk , is het de geleerde Werelt ten vollen be- kene, dat Frans Greenwood een gunfte» ^g der Zanggodinnen is; en daer by eenen Sanfch kunfllievenden aert bezit; het geen F> ter liefde en achting van dezelve, niet Voorby kan, om hier met een woort noch aen ^ tekenen. Het zy dan den Liefhebberen �iet onbekent: dat hy niet alleen de Kunfl �efkooft en een frae�e verzameling heeft, toaer zelf bequaem is die met kennis te oef- enen , in het fchilderen van kunftige Minia- turen; daer by heeft hy uitgevonden, om °P eene zeltzamemanier, (dat te voren nooit ²° gezien is) op Wynglazen , met eenen Dia- mant , te tekenen, niet naer de bekende dril- °* fiiykunft op glas,, die de fchaduwen ar- l^ren, en het zuiver g]_as voorden dag of het ^rkfle licht laeten, maervlak het tegendeel; ^de by hem de getekende deelen het flerk- ^e licht, en het zuiver glas de fchaduwe zy- ■ � beelden, doende dezelve uitwerking, of f*^en met wit kryt, zonder root of zwart, op ,^e^ bruin papier tekende, vertonende zich y ^itftek welflandig voor 't oog, als het wel is; doch het koft veel tyt, gedulten Y 5 han-

-ocr page 373-



		34� Nederlantsche handigheit, enftaet, om die reden, niet l¹^ gevolgt te worden, als uit bloote liefhebben'� want om winft zou het rykelyk moeten ^Dloont worden, het geen men tans zelden °ⁿmoet. Hier mede wenfchen wy onzen W& lievenden Vrient vaerwel. Gevallig en wel te pas fchikt het zich Z°' dat deze twee Kunftenaers; die altyt B°^e'* zemvrienden, te zamen Leerlingen by �e^ne° Meefter, Stadt-, Tyt-en Kunftgenoten, ^etlte gelyk als gepaert met eenen pryf�elyk^�nayver zyn aengedaen geweefl, om, door a' loffelyke voorbeelden enleerzaeme middel¹¹ > in de loopbane der kunft voort te draven ^cte volharden; juift op dezen Schilderf<°^u' burg wederom malkanderen volgen. Uit o voorgaende levensbefchryving , heeft Leezer reets de kunftliefde en naerftig^^evan dezen, die nu op 't toneel verfchy⁰kunnen ontdekken. Het 'geen ik verder met de Kunftbedry^vvanAERT SCHOUMAN, zalaeu^�°^neen beveiligen. Hy is geboren te D°^rl* a den 4 vanlentemaentdesjaers 1710, e° tot Onderwyzer in de Kunft gehad A^DRlA_javan der Burgh, by wien hy tfd ^ze*of acht jaren met vlyt zyneftudie heeft vo

-ocr page 374-



		°^cHilders en Schilderessen. 347 «^e2et, tot hybequaem was devolmaekte Na* ^Uur en het fchoone leven te hulp te roepen, _b 2yne neiging ftrekte tot het fchilderen van . fretten, moderne en antique Kabinetftuk- ^^es) benevens Hiflorien voor Kamers in 't ^�Qnt, Zolder-, Schoorfleen- en Deurftukken: ^aer van reets Meefterjyke proeven te zien yn aen twee Kamers ten Huize van den Hee- ^eBurgg_raef te Dordrecht. In de eene word de zinryke Fabel van I o ^ertoont, met alle deszelfs omftandigheden, al ^e wereltkundig, en in dit werkje elders ge- °^eg uitgebreit, om 'er hier meer van te ^e'den. De andere verheelt een modern Ge- .^eifchap, uitmakende eenetalryke Jachtparty ^u een fraei Lantfchap. By den Heer Hen- > ^llK Braats is mede een gefchilderde 3tner van hem te zien, verrykt met de ver- J^elding van verfcheide Fabelen uit OviDius. v.⁰^ pronken de Heeren Ketelanus en ⁰ ^G e v e e n , ieder met een van hem in 't ront Schilderde Zael; zynde beide verfiert met Hlge voorbeelden uit den getrouwen Har- ^er- Op dezelve manier zoude hy het kun- , '^etl doen met allerlei wilde en tamme Voge- ,, ' levensgroot, geftoffeert met beelden, ;^lehy op eene geeftige en natuurlyke wyze ^eet ^ fchikken, als Wiltbanen en Vogelwa-

			ran-

-ocr page 375-



		348 Nederlantsche randes in aengenaeme Lantfchappen; v&^t0' nendedeBuitenplaetfen der Eigenaers, die d^e" zelve aenbefteden. Buiten deze kunftbezigheit, heeft hy> ^tDordrecht, veele der aenzienlykfte Luiden va rang en vermogen hunne Af beeltfels gefchi¹' dert. In 't jaer 1736 was voorwerp van zy¹¹penfeel den Heer Vice-Admirael Jan va¹* Convent en zyne GemaJinne , benevens zyn Neef Dr. Van Convent. In 173^ fchilderde hy den Heer Mr. Jan CorneU⁵d e Wi t met zyne Echtgenoote, en een S�Jf met zinnebeelden, toepaflelyk op 't Geefth^ulte Dordrecht, daer 't voor de fchoorfteen �^e' plaetfl: is; het volgende jaer maelde hy v°° den Heer Cornelis van Lile, een Lier hebber te dier Steede, een Ivabinetftukje; & 't jaer 1740 portretteerde hy den Heer W^r' Jan van Wageningen, benevens zy^netwee Kinderen, in een ftuk; in 't volg�^nC* jaer den Heer Ontfanger Stoop met rf jne Gemalinne; ter zelver tyt fchilderde "j een Stuk voor de fchoorfteen in 't Logeme¹¹ T 't der Heeren van Dordrecht in den Haeg- ^ln jaer 1743, niet minder voordeelig in kunftb^' zigheit, fchilderde Schouman het Portf^� van den Heer Mr. Onder de Linde; ^e twee Kabinetflukjes voor den Heer G*^sEN^J t»e-

-ocr page 376-



		Schilders en Schilderessen. 349 "etieveNS het Afbeeltfel van den Heer Mr. ^Hrard Beelaers, Heere van Blokland, ^eldrecht en Dordtsmonde; den Heer Schook ^eil zyne Echtgenoote, �n een Zolderftuk, ver- geldende Kindertjes; in 1747 den Heer Ni- ^c°Laes Landtschot, die als Raet van ie in 't zelve jaer naer Oofl-Indien ver-' ^r°k, medenemende zyn eige Afbeeltfel, dat fyner twee Zuilers en Broeder; in 't vervoJg ^en HeerDiDERiK Santheuvel, bene- zyne Echtgenoote en twee Kinderen. Zedert het jaer 1748 heeft hy zo wel een honing in den Haeg als te Dordrecht , doch Wint zich wel meeft in de eerfte plaets; en ^a het zich laet aenzien, zal hy hier zyne begun- stigers zo wel als in zyne Geboorteftadt vinden, ^le hem daerenboven altyt genegen blyven; ^qiJs heeft hy voor d'een of ander Liefhebber der ^Hielde Steden altyt zo veel te doen. dat hy ^oit onledig van kunftbezigheit is; zo als 't ^ervolg van 's Mans kunftbedryf zal uitwyzen. , Na hy hier pas gezeten was, wierd hy in 't °^engemelde jaer verzocht eens over te ko- ^en> om in een Porcretftuk der Dordtfche Hee- ¹¹ van de Munt; door zyn gewezen Meef- -^rA. van der Burg, op verzoek van , ^�Untheeren, zo geordonneert en gefchil- » dat'er, op eene voegelyke wyze des begee-

-ocr page 377-



		�o NederlantsckE� begeerende, andere af beeltfels by gep^^etkonden worden; noch elf Portretten der ^tanin regeering zynde Munters te fchilderen, $ lyk hy tot groot genoegen dezer Heeren ^vericht heeft. Eenige tyt daer na fchilderde hy den B^c' Paul�s Gevaers, Burgemeefter derS^ Dordrecht, benevens zynen Zoon en Docht^' den Heer Van der Heym, Secretaris vafl^ Admiraliteit op de Maze, te Rotterdam,* deszeli^saengehuwden Zoon, en zyne Gemalinne &^eeen Dochtertje op haeren fchoot; deze "* beeltfels zyn in 't klein tot onder de kni�'n- Ons Hoffelyk 's Gravenhage levert mede o^e ' t�ge voorbeelden uit van's Mans Kunftpen^^eedaer onder den Eerwaerden Heer SandifoR¹"' Leeraer der Gereformeerde Gemeinte te &^cStede; dit Portret voldeet zo wel in gelykeni^s ³kunft aen de Liefhebbers, dat onze Scbi'^dhier door aenleiding kreeg om meer Lu¹⁰vanaenzienafte maelen, daer geen derm¹⁰onderwas, de Heer Ouarles, Gedeput^eerter Admiraliteit te Amfierdam, wegens a^�SGouda, en zyne Gemalinne, geboren Van ^p . Haer , benevens een Dochtertje, dat by »^aflaet, alle levensgroot tot onder de kni�n. . Noch het Af beeltfel van de Kunflryk^ r froa Valkenaer, Weduwe van wyte⁰ '

-ocr page 378-



		Schilders en Schilderessen. 351 van die naem, beroemt wegens haere ^Uaemheit om uit papier alle zoor ten van ge- euwen te kunnen maken, onder andere een, ^Vertonende hetaenzienlyk Paleis, door hunne ioog Mog. de Staten Generael, tot vreugde- °ewys over de laetfle Akenjche* Vrede, in de �fof-Vyver opgerecht; dit heeft zy volgens k voetmaet, met al het geen 'er om en by ^as, tot verbazing van alle Liefhebbers, die tet gezien hebben, uitgev�ert; en op denzel- ^ven trant het Vorftelyk Lufthuis de Oranje- 2ael in 'tHaegfche Bofch. Na deze kleine afweiding, dient noch ge- hoekt, dat de Heer Ver schuring, Conv ^isvan'sLantsFinantie, benevens zyneEcht- Senoot� en Dochter, de jonge Heer Tarre, ^ei* zyne eerftgehuwde Wederhelft, gebore "aensbekgen, in 't klein tot onder de ^fti�'n, door onzen Kunftenaer gefchildert 7n, en een menigte andere, te veel om alle ^le melden. Verder moet ik noch tot 's Mans lof mel- ^^en, dat hy een frae�e manier heeft, om met ^ryt, Oofiindifchen inkt, waterverf of cra�on, ^lerlei' voorbeelden, het zy Portretten, Lant- ^chappen, Vogels, Planten, Bloemen, aen- p�aeme Gezichten van buitenplaetfen, met ^Urine om- en opilaende gebouwen, naer 't le-

-ocr page 379-



		352 Nederlantsghe leven te tekenen ; of naer Kunfttafere^elefl van uitmuntende Meefters: die hy, elk in ^%T nen aert en manier, zo wel weet te volg^en * dat een kunflkundig oog het met den eerft^e opflag naeulyks kan ontwaer worden, of vo° eige werk van den Meefter aenziet. Inzond^* heit heb ik 'er gezien naer Van der ExilF?' die zich ryk van beelden en gebouwen ve* toonden; eenige naer Ostade, Jan Ste^' Bodt; Zeegezichten naer Van de V^v* Den, Bakhuizen en meer andere hoo�' vliegers in de kunft; die alle van een z^uJ' vere en uitvoerige behandeling waeren: da^er eenige van beruften by den Heer HenR^iIC van Slingelandt, Burgemeefter va.n'sGr¹¹' venhage, en den Heer Henrik Versch¹'' ring; te Rotterdam by de Heeren J^ Snelle en Bisschoppen ; en by een menige andere Liefhebbers der Papierkunft, die &°'* zelve met graegte opzoeken om in hunne �^' je verzamelingen mede te pronken. C"¹ Kunftenaer is mede niet onbedreven, om P° tretten of eenige andere voorbeelden in '^c - per te brengen door de Schrap- en Etsfc^�° En om niets ononderzocht te laeten, #^� kunft behoort, heeft hy, op 't voorbed' ^v den Heer Frans Greenwood, on^^er men, met een Diamant op glazen indi^e ^f °* m^el

-ocr page 380-



		Schilders en Schilderessen. 353 .^ler te fnyden: als ik hier voor reets omftan* .8 heb aengetekent, dat hem zo wel gelukt ^s' dat hy zynen voorlichter kort op de hie- ¹¹ volgt', en ten zynen huize frae�e proe- ^en daer van te zien zyn. Pliermede wenfchen y onzen yverzuchdgen Schilderhelt gunftige ^ecenaffen tot bevordering van zyn geluk ^voortzetting vandeKunft; zyn Beeltenis ^ls ^ce zien in de Plaet H. ^TiEBOUT REGTERS, op Kersa- °Ht des jaers 1710 te Dordrecht geboren, van ^aer hy, twee jaren out zynde , met zyne . ^�ders naer Arnhem verplaetit en opgevoet � Zo cj_ra hy tot jaren van onderfcheit quam , °°nde hy niets als de Schilderkunft te willen , ^eren ; w_aer in zyne Ouders bewilligden, ^ei^ beftellende by eenen Ten HAEG,toen ^^e befte Meefber dier Stadt; doch, vermits } te gelyk een van St. Lucas Broeders was, ,.^le niet de groote quaft fpeelen, en geen Leer- , ⁿ§^eH aennam, als onder beding hem hier in ^elllllpzaem te zyn, ftont zulks onzen Reg- ^�1{s niet aen ; vermits hem Ten Haeg .^eer met de grove boftel als met de kunft- ^elen bezig hielt. Des vertrok hy op zyn - jaer naer Rotterdam, en begaf zich daer het beftier van eenen Meyer ; by beel. Z wiea

			\

-ocr page 381-



		353

. ^�,ScA#zcmi?t- dei*

	j. Tiebout Reurters. x. Jan ten Konipe. 3. Ja» ^

-ocr page 382-



		354 Nederlantsche wien het hem om verfcheide redenen &^e.* halfaenftont, en, na een tweejarig verbty » Rotterdam en dezenMeefter verliet; begeV^' den zich naer Amfierdam: daer hy, door °P den raet misleit, zich aen 'tonderwys vaU^ beruchte» dozy nfchilder Wannenber^gvergaf; maer dra ziende, dat hy van q^uatot erger gekomen was, verliet hy hem j raekte eindelyk gelukkig by den braven P^�tretfchilder J. M. Qjn nkharb. 0^^erwiens fchrandere kunftleffen hy den tyt ^vvyf jaren zyne Kunftftudie luftig heeft v° gezet, met dien gewenfchten uitflag, d& > een bequaem Portretfchilder geworden i^s> zyne Kunftjin die Stadt met roem oefrent;^w3Van ik ten zynen huize proeven gezien V ' beftaende in verfcheide Familiefhikken efl ^�kele Portretten, die alle fraei gefchilde^rtaerdig geordonneert zyn, volgens de t&° ne trant; zynde ook van eene juifte �^c^ ,_tnis, en de kle�ren, zo wel als het naekt? ^ 't leven op eene welftandige en natuur wyze gefchildert. Onder al deze Afbeet ' toonde hy my het Portret van hvP°^lBakhuizen, daer niet alleen het *^eeZ>!Ji maer deszelfs ganfche gedaente van'^c ^° tot de voeten, zo kunftig in getroffe° ^ als men zou kunnen wenfchen. ^.

-ocr page 383-



		Schilders en Schilderessen. 355 Wyders is onze jonge Kunftenaer bezig in ^t lopende jaer 1751, met een ftuk te fchil- ^en levensgroot ten voeten uit, verbeeldende ^^e Heeren Regenten' van 't Aelmoeffeniers- Weeshuis te Amflerdam. Op dien voet voortgaende, is het te denken, de kunft met voordeel zal oeffenen, te j^eer, vermits hy al veel kunflwerk aen de hant ^^eeft _t het geen doorgaens tot genoegen der ^5etibefteders uitvalt* Met het een en ander gun- ^wyhemdenryken invloet van Piftura, en ^gunftige toejuiching van haere Liefhebbers. �^et Af beekfel van deezen Tiebout Reg- �Rs, is te zien in de Plaet* N, gevolgt naer 't �^een hy naer zyn eige wezen gefchildert heeft. ■A�GUSTINUS TERWESTEN §ebo_ren i_n '_sGravenhage A? 1711, en Zoon H den vermaerden Hiftorifchilder Matheus �rwesten; die hem, van jongs af, tot j!^e Kunft heeft opgeleit, doch in den tuf- ^entyt, dat hy hem de eerfte beginfelen der , ^ekenkunfl leerde, de Latynfche* Scholen ]iet °^0l'gaen, om hem des te bequaemer te ma- <>^etl tot alles , wat een verflandig en braef Milder paft; zettende hem vervolgens, met k , » aen alles, wat tot de Schilderkunft ^oort. Z z Dus

-ocr page 384-



		35(5 Nederlantsche Dus heeft onze Augustinus veele J ren, onder het beflier van zynen Vader, &^cvlytig en wakker ge� effent naer een me^f te frae�e voorbeelden, door zynen Vader deszelfs reizen byeen verzamelt, ook & het naeukeurig copi�eren van zyns Vaders rigineelen, met het naerflig tekenen nae^fleven op het Akademie , en met zich, °^ zyn's Vaders voorlichtinge en hantleiding²' naer de volmaekte Natuur te wenden en & leven te volgen. Naderhant wierd hy door de Heeren *■ genten van het Akademie bequaem ge°°* deelt, om als Adjunft, by afwezen der *■ genten, het Model te {lellen: het geen ^nenoch meer aenmoedigde, om, in het dapp voortzetten zyner fludie, zyns Vaders v^ flappen te volgen; doch fchoon hem deze °^ gedragene waerdigheit aen den Haeg 0* te verbinden, echter verplaetfle hy ziel¹nigen tyt daer na te Delft; begevende^z' daer ter Stede, tot het fchilderen van #^J , y ri�n en Portretten; als gezien kan wo^^e ., den Heer's Gravezande: voor \^^en ^ een Kamer in 't ront gefchildert he^e^' ^ aen eenige Portretten van aenzienlyk^e ^ _flnaeren, wiens tronien de voorwerpen ^val1 «f. penfeel zyn geweefl, en by wiefl ^^eZL_elt'

-ocr page 385-



		ScRItDERS EN SCHILDERESSEN. 357 keeltfels, ter befchouwinge van nieuwsgieri- §^e Liefhebbers, te zien zyn. Hoe naerftig hy zich hier met de Kunft�ef- ^fening bezig hielt, wift hem de liefde te be- zuipen : doende hem verflingeren op eene Weduwe van goeden huize te ^:'s Hertogenbofck, ^et welke hy kort daer na troude: doch dit ^uwelyk viel in 't vervolg hem zo voordeelig ^t, als hy zich in 't begin verheelt had : ^^ant dit Vroutje verftont de fpaerzaemheit ^t, om de penningen, die met de Kunfl ^wonnen wierden, zuinig te belleden, en het overfchot zorgvuldig te bewaeren; twee ^Unftgreepen in de burgerlyke huishouding, ^^le in deze tyts�mftandigheden van groot be- ^atlg zyn voor een jong Schilder, die vooral ^en. goede beftieringe over zyne geltmidde- ^etl nodig heeft. Deze gekverquiftende han- ^hvyze verwekte zo veele oneenigheden tuf- fen hem en zyne beminde, dat hy, om niet §^eheel in verval te komen, en verdere misr ^deling te ontgaen, zich, by openbaere ^htspleginge, van zyne Byflaep en Tafelr ^rjendinne liet fcheiden, Dat zy nu van air ,^s alleen de fchult had, en Eva was, is aen ■ ^e,: geen, dat naderhant ten haeren opzichte ^voo_rg_evaj]_en ₍ zonneklaer gebleken. Wat wyders dereden is, dat hy zich na Z 3 dien

-ocr page 386-



		358 Nederlantsche dien tyt weer in den Haeg heeft neergezet my onbekent. By giffing , miflchien , ° dat hem de plaets verveelde, daer hy dit ° gelukkig huwelykslot getrokken had, of, ° dat hem door den tyt zyne Begunftigers °ⁿvallen waeren; een van beide is zeker. ^ dert heeft hy in den Haeg zynen den geweezenBoekverkoper ScheurleB¹¹' daer hyeenigen tyt, voor gezelfchap uit vV^edelykheit, by in huis gewoont heeft, desz^elheele Familie gefchildert, in verbeeld^ van de vyf Zinnen. Voorts is hy voor ^zlCzelfs ftil en eerlyk van gedrag, en oeffeH^c ^dKunft noch dagelyks, als hy werk heeft? ^hegeen ik hem zo veel, en van dat gewig^c ^t0wenfche, als tot zyn weifelent geluk geno® is, en zyn Kunftvermogen kan dragen. JAN VERBRUGGEN, geborei» * Enkhuizen den 4 van lentemaentdesjaers i7* hy is afkomftig van een out aenzienlyk * __ flacht, zo van Vaders als Moeders zyde, ^ de zyne Voorouders, al van voor de $^cmatie daer ter Stede, in de Reger�t� ° _flweeft. Hy is een bequaem Kunftenaer ^ uit liefhebbery. a. Het eerfte onderwys, dat hy in de _^^u - gronden gehad heeft, was te Voorb^� ⁱⁿ »& ffor

-ocr page 387-



		Schilders en Schilderessen. 359 ^^T<mjch Koftfchool, door den Tekenmeefter J^AN van Cal; die zynenluft zo dapper aen- %>orde, dat onze Verbruggen hier ter Hole, en naderhant t'huis by zyne Ouders, ¹¹¹ korte jaren zo gelukkig gevordert was, dat % zich naer 't leven kon oeffenen. Waer toe ty te Enkhuizen* veel gelegenheit vond, ver- mits zyne neiging ilrekte tot het tekenen en ^lchilderen van allerlei Vaertuigen, Zee- en ^Strantgezichten, daer men de branding der Zee °^ver het zoute pekelvelt ziet heenen weiden, °f het fchuim der bruifchende baeren tegens Jeheepen, flrant en duinen, ziet aenftuiven, ^ens de veranderig van lucht en water in ^llerle� geflekheit van weer; door dezen weg ^^eeft hy tot de kennis der Scheepsboukunft leiding gekregen. Eenige jaren geleden, hy kennis met den Kunftfchilder Lou�s ^�BOURG, die hem veel onderrigtirjg gaf in ^Cle behandeling der Oliverwen, en zedert al- ^ zyn boezemvrient geweefr. is. Wyders is jty niet alleen ervaren in het fchilderen van ^chepen, maer oefFent zich ook in de verhe^ ^enfl;e deelen der Kunfte: als Zinnebeelden, , Grati�n en Lantfchappen ₅ en zou won- ^ ^ei1 in deze fludie doen, als hy zynen gan- ^ ^etl tyt aen dezelve kon te kofte leggen j ^er ^zyne menigvuldige bezigheden zyn oor- Z 4 zaek,

-ocr page 388-



		*36o NederlantscAS** zaek, dat hy dezelve maer, ter uitfpanni°� van zynen geeft, by afgeknepene uuren k^ waerneemen ; hebbende een werkelyk p^�" roep op het Oojlindifcb Huis; ook is hy ^e�Liefhebber der Letter�effeningen, en he^etverfcheide keeren het Schepensampt te W" huizen bekleet; daer noch bykomt, dat hy,^?e' dert het jaer 1746,de Klok- en Gefchutgietf rye van het Ed. Mog. Collegie ter Admiral¹* teit in Noorthollandt aenvaert heeft, daer h^ de Tekenkunfl wonder wel in te flade komt, 0^ de ftukken met allerlei ornamenten te veru^e' ren- Noch is hy dikwerf bezig met het %&' leggen van Buitenplaetfen voor zyne go^edVrienden, als te zien is aen de Bukenpla^ei:van den Heer Schepen Buisker, Echtg^e' noot van zyne Zufter , vermits hy de Bouk^" de grondig verflaet. Eindelyk is hy een \$ hebber der Muziek, fpeelende op verfch^ Muziektuigen : waerlyk altemael begaeft¹₁den, die zich zelden in een Menfch te gelyk " vinden, en wenfchelyk vergenoegen, hi^er . aerde , aen een Sterveling kunnen g&'^�ildoch wat is 'er beflendig in het onderi^¹¹ \ fche! Het verlies eener fchoone endeug^tza^' me Vrouwe henydde hem het langduurig #' not dezer aertfche vergenoeginge, ci�^zxXXkende dezelve met een zwart floers van t°^�'

-ocr page 389-



		Schilders en Schilderessen. 361 ^e en droefheit door haer ontydig fterfval. ^y deze waerde Bedgenoote heeft hy zes Kin- dren verwekt; van welke noch in leven zyn t^ee Dochters en een Zoon, die ook in alle Kunften en Wetenfchappen word onderwee- en, en dien ik de ryke en volle maete van Syns Vaders bequaemheden toewenfche; ter- wyl ik hoope dat de Dochters, als voorbeel- den van deugt en zedigheit, de voetftappen haerer Moeder zullen volgen. ARNOUT RENTINEK,geborente "dmfterdam* den 27 van oogflmaent des jaers 7i2; zyn eerfte Leermeefter was de beruch- ^teARNOLD Boonen, doch die hem door de alvernielende doot ontrukt wierd , na hy pas de eerde tekengronden by hem gelegt had. Des begaf hy zich by Nikolaes Ver- hol je, door wiens fchrander onderwys, ge- Paert met eige vernuft en naerftigheit, hy, ^ drie jaren leerens, in ftaet was om voorts *^ch naer't leven teoeffenen; indien tuffchen- tyt Wierd onze jonge Kunftenaer bekent met f^eii Ridder De Moor, die, zynen yver en '^rziigtigen aert ziende, hem van tyt tot tyt "^llarn bezoeken, en ook den vryen toegang Reende, om zo menigmael, als 't hem be- ^ae§de, by hem te komen: om hem zyne on- Z s der-

-ocr page 390-



		362 Nederlantsche derrechtinge, in al het geen wat tot de Ku^fl' behoorde, mede te deelen; het geen onze B-^' der op zo een edelmoedige wyze behand^e'' de, dat hy dit alles uit liefde en tot bevord^e' ring van onzen Kunflenaer deet, buiten be�^' ging van eige belang. Zyn geweze Meefler, Klaes Verko¹'' j e , verzuimde mede niet zynen leerling def' zelven dienfl te komen doen; het geen, met hf voeging en aenwending van eene onvermoe¹' de naerfligheit, hem tot een bequaem M&' ter gemaekt heeft, zo in het fchilderen va° Portretten,als van antique en moderne Kabine'" flukjes. Onlangs ten zynen huize zynde > toonde onze Kunflenaer my een aerdig fwK" je, verbeeldende een Juffrou, die voor haeJ" toilet' ftaet, gekleet naer de hedendaegfcll" mode, met een lofle fak aen, en een mutsje⁰^ 't hooft, en verder doende is met zich z^c op te fleren: haer Meit heeft de Juffro^a waejer in de hant gereet, om dezelve $ haer over te geven, het een en ander rrt3^e olies te een aengenaeme vertoning ; en was ³ met veel oplettentheit naer 't leven geft^^eer.^t en gefchildert, en waerdig in een fraei ^°^v net te pronken. Het is ten uiterftete verwonderen, ^noe. noch eenige Kunftenaers te deezer tyt ^T.jJ

-ocr page 391-



		Schilders en Schilderessen, 36"3 ^e zich met dat ftyve modern, dat over een ^nigte van jaren door die oudeMeefters ge- mildert is, zich noch bezig kunnen houden j ^vant ik ffcel vaft, als Dov, Mieris, Met- � en andere van dien tyt, nu leefden, dat y de hedendaegfche mode zouden volgen: die ^Vry aengenaemer voor 't oog is, als die men °verhonderc jaren gedragen heeft, en nu noch *°ekt te volgen, om aen die oude Hoogvlie- gers gelyk te zyn; maer het waere, waer in <feze Meefters te volgen zyn, is hunne over- heerlyke en natuurlyke fchildertrant; en niet ^e ftyve opfchik, want onze hedendaegfche !^s veel loffer om verheelt te worden. Dit in ¹ voorbygaen gezegt hebbende, zal ik den ^gebroken draet van onzen Kunftenaer zyn ^evensverhael weder aen een hechten en ver- bolgen , en tot lof van zyn kunftvermogen ^b°ekftaven, dat hy een uitmuntende behan- jHngvan tekenen met waterverwen heeft, «et _Zy eige vinding of naer kunftige Schilde- ren van vermaerde Meefters; die hy zo net f¹¹ evengelyk naer den aert en manier van ^leder Schilder weet na te bootzen, dat men ^en eerften kan zien, naer wat Meefter het ge- bekt }_Sj- onder andere zag ik'er een naer !^°�werman, diezofraei en net behan- ^Vras, dat ik nooit beter gezien heb; zet- ten-

-ocr page 392-



		gd4 Nederlantsche tende hy met het een en ander noch dagety** zyne Kunft�effening wakker voort, om»^3erden palmtak van M i n e r v a te dingen; v?^eitoe wy hem veel kans en voorfpoet gunneⁿ' Nu volgt zyn Stadt- en Tytgenoot, JA TEN COMPE, geboren te Amflerdam �& 14 van fprokkelmaent des jaers 1713. heeft tot OnderwyzerindeKunflgehad Dl- D a l e n s, een braef Lantfchapfchilder. De oneindige verfchillende zoorten va¹¹voorwerpen, waer mede het den SchepP^efbehaegt heeft de zichtbare Werelt te verry ken, en de vatbaerheit der floffe voor alle^r" lei vorm, waer door de met reeden en ver' nufc begaefde Menfch in ftaet is om va" dezelve allerlei voorwerpen te maken , h^" ben van outsher de Schilders aenleiding f geven tot zo veele onderfcheide verkieZ¹¹¹' gen en voorbeelden, ter nabootzinge der ^v° maekte Natuur; zynde zommige geneigd re fchoonfte en edelfte deelen te befpieg^e'^�en af te beelden, als Hiftorien en Lantf^^at\| pen, andere tot het navolgen van tam efl ^wGedierte, Vogels en andere voorwerpen» ^e 1 «1* derde zoort bemoeit zich alleen met "^�bootzing van die geene, welke doar M^^r' fchen handen, tot gebruik en vermaek ^d

-ocr page 393-



		Schilders en Schilderessen. 365 ^enfchelyke zamenlevinge, gemaektzyn; als Johan van der Heyden, die ukmun- ^te in het fchilderen zo van outtytfche als he- dendaegfche Gebouwen, en in die verkiezing ' door GerardBerkheiden gevolgt wierd; & wien, zo veel ik weete, geen Schilders ge- weeft zyn, die zich alleen op dat gedeelte der Kunfl: hebben toegeleit , als onze Jan en Compe, die deze twee wakkere Schil- derbaezen op dat fpoor ruflig navolgt, en ^reets vergevordert is in het fchilderen van al- terlei Steden, Kaftelen met hunne omliggen- de Lant- en Watergezichten, Huizen en aen- genaemeBuitenplaetfen; daer frae�e voorbeel- den van te zien zyn by de Liefhebbers te ■dmfterdam, en inzonderheit by den kunftlie- ^venden Heer Burgemeefter Rendorp en ^eer andere: die 's Mans kunfl: waerdig ach- ^ten om in hunne Kabinetten te plaetfen. Ik hebbe van hem verfcheide frae�e ftukjes §ezien by den Courantier d_e Groot, in Gravenhage, verbeeldende alle de Gezichten ^v^n den Haeg* en deszelfs omliggende Lant- ^^reeken; insgelyks eenige, daer het Binnen- ^ea Buitenhof, benevens den Vyverberg, met om- en opftaende Gebouwen, kunftig ¹¹¹ Vertoont wierden. Noch een, verbeeldende de witte Vrouwe Poort te Utrecht, en een an- der,

-ocr page 394-



		*$66* NeDERIANTSCHE der, daer het oude Huis te Perfyn, tuflcltfj¹Leyden en den Haege gelegen, in uitgebee^lt:was. Noch een, daer de twee Poorcen d& Stadt Delft benevens de bruggens, en al geen men met een opflag van 't oog zien ka⁵¹' zo als men van Rotterdam komt en de S&® nadert, in vertoont word, dat geen van "^eminfte is. Zo heeft hy een meenigte gezichte jn en om Haerlem, en veele van Amflerda^ getekent en gefchildert, daer onder een v^�° den Heer Braamcamp, verbeeldende een g^ezicht van 't Rondeel naer de Munt en deSck³' pemarkt, daer met roem van gefproken \f°^rd' Al deze ftukjes zyn op een geeilige efl "X manier geftofFeert met beekjes en beeftjes, ° lantfchappen, na de voorbeelden zulks ve^^Jfchen. Daer by heeft hy het geluk, d& Liefhebbers hem en zynekunft genegen zjⁿ' en dezelve na verdienfte belonen. Hier do⁰ /tl*** wenfchen wy, dat hy mag aengefpoort $ den om zyne voorgangere-n te achterha'² ' ja zelf voorby te ftreven. Het Afbeeltfel ^v3' dezen Kunflenaer is te zien in de Plaet $' LUDOLPH BAKHUIZEN, M^' de uit het machtig Amfterdam gefprot^en' _xden 29 van oogftmaent des jaers 1717 \^�. _xkleinzoon van den vermaerden Zeefch^)! ,.

-ocr page 395-



		Schilders en Schilderessen. 307 Bakhuizen. De Vader van onzen Lu- ^D ° �. p h was een voornaem Koopman op Duits- ^lant, maer vermits hem de doot in den jare ^I?3i wegrukte, hielt zyne Moeder het Comp- toir aen voor haeren Zoon; waer van hy ook ^lji 't jaer 1732 een begin maekte, doch niec ^v°lkomen na genoegen, om dathy eene on- ^Verzettelyke genegenheit tot den Krygsdienft "^ad, daer zyne Moeder even zo fterk tegen ^^as: fchoonnu deze Oorlogsdrift door het ge- ^fag van veel jonge knapen uit zyngeflacht en Mere, die tegen wil en dank van hunne ^uders dienft namen, des te meer wierd aen- ^Prikkelt, kon hy echter niet befluiten, om, ²onder bewilliging zyner Moeder, dat fpoor te ^volgen, en ziende, dat zy op geene vriendelyke ^Yze hier toe over te halen was, bleef hy het "°niptoir noch al waernemen, in hoope echter, ^0tn noch eens tot zyn voornemen te komen. Ondertuflchen kreeg hy, door het leezen ^VaH HoubrakeNS Schilderfchouburg, luft ^ot de Schilderkuni�, te meer, _om dat hy ¹¹¹ dezelve vond, dat zyn Grootvader ook ^e jongelingfchap al ontwaffen was, eer hy ^lch ten eenemael aen dezelve overgaf. ^us begon hy den tyt zyner uiripanning , ^et yver aen ?iftura t�e te wyden; begeven- ^e ²^h onder het Leftier van den wakkeren Por-

-ocr page 396-



		3�8 Nederlantsche Portretfchilder Qja i n k h a r d , die toen na^eIzyn deur woonde, en hem in de TekenkuO¹onderwees j het geen zynen l.uft tot de Ku^nlzo aenwakkerde, dat hy met het begin ^ 't jaer 1738, zynde toen 21 jaren, de Koop' manfchap vaerwel wenfchte, en zich, de leiding van zynen fchranderen Meefte^f> geheel aen de Kunft overgaf. Des viel hy met allen ernfr, aen de Ku�"' ftudie, en oefFende zich met tekenen en fchild^e" ren zo lang by zynen Meeiler, tot hy bequae^ wierd gekeurt om zich zelf voort te helpef' doch, door zyne zucht tot den Krygsdiei^ ' flrekte zyne genegenheit meeft tot het f^c�deren van Paerden en al wat tot den O°^rlof behoort; om dan hier toe de nodige ke"^nlmachtig te worden, deet hy een reize na^ de Legers, die in 't jaer 1743 aen de Mn en Rbyn gecampeert lagen, en, om hier in²* oogmerk volkomen te bereiken, nam hy . Volontair dienft: waer door hy gelegeflP^e / had om alles naeukeurig te befchouwen ^en,' te tekenen, wat hem in zyne fludie kon f\ nen, zich de moeite getrooftende, orfl ^amarfchen en contramarfchen te helpen ^°^en' om by een voorvallenden Veltflag zy¹¹ * en moed voor 't Vaderlant te tonen; S^eI'_rhem om die reeden ook een getuigfch«ft ^

-ocr page 397-



		Schilders en Schilderessen. 363 y^e gebiedende Legerhoofden is vergunt, waer ^ln zyn goet en kloekmoedig gedrag geroemt ^ord. Indejaren.i74�'en 1747,zettehy zyne ^unfr. met yver naer zyne gemaekte tekenin- gen voort. Hy was van voornemen den Velr- ocht in 't jaer 1748 noch eens by te woonen; doch waer in hy door de onverwagte teke- ^^lng der Akenfche* Vrede verhindert is. Voorts ^ls hy een groot Liefhebber van te paert te yden; altemael dingen, die tot zyne fludie §oede aenleiding geven, waer in wy wenfchen, ^dathy,door tytenvlyt, met roemen voordeel ^^ag (lagen. Zyn kunftvermogen kan men ^Zlen in 't nieuwe Ryfchool , ten huize van <en Heer Pikeur te Jmjlerdam,* aen een Huk, ^v^rbeeldende negen paerden, die door hem ⁿ^x 't leven gefchildert zyn. Nu komt hier te volgen een viertal van ^nfterdamfche Kunftenaren, daer onder HEN- DRIK D� WINTER, geboren den 30 ^oogftmaentdesjaers 1717; hy iseenLeer- ^ln§ Van Co RN EL is Pronk, en volgt Zy- ^i Meefter in 't tekenen van allerlei Vorfte- Jke en publicque gebouwen, met al het geen ^er om en by gelegen is. , ⁿ zyne jeugt heeft hy eenereize in Duitfch-* §^edaen, hier door kreeg hy gelegenheit om & �eel Aa voor

-ocr page 398-



		S7Q Nederlantsche voor den Hartog van Holfiein, aenftaend^erlTroons-opvolger aller RuJJ�n, veele tekent" gen te maken: daer onder deszelfs Kaftelen, &^�hunne Hoven, Wiltbanen, Lant- en Wat^el" gezichten, die in zyne Staten gelegen zyn- Door het zien van deze Kunftwerken, wi#* den Hartog van Holflein-P��en mede aeng^e' fpoort, omzyneLuftplaetzen en Kaflelen do⁰¹onzen Kunftenaer te keten aftekenen, h^�tgeen tot volkomen genoegen van die hoi Perfonadieri uitviel. Tegenwoordig woont hy te Amfierhm, da�^rhy mede wakker bezig is, met al het in^er'^c' waerdigfte in die aenzienlyke Koopftadt ^a'' Ier Volken af te tekenen , en niet alle^�n ^iedier plaetfe, maer in veele Steden, zo in $ buiten �ollant. Verder is hy heel bequa^¹om de jeugt in de Doorzicht-, �ou- en >^e' kenkunft te onderwyzen. Hier mede we�'^cik, dat hy, tot de vruchten van dezen l°^^ulyken arbeit, een meenigte Liefhebbers ^ ontmoeten, die hemrykelyk belonen. Nu volgt JANPALTHE, gebo^¹¹ f Deventer* in 't j-aer 1719, en Zoon vafl ^^E* rit Jan Palthe, van wien wy °P ^ plaets gefproken hebben. Onze jonge Pai^ «ntdekte al vroeg zynen overge�rfcten ^^u!V

-ocr page 399-



		Schilders en Schilderessen. 371 drift, en wierd, door het dageiyks zien van yn's Vaders kunftbezigheden , noch meer aengeprikkek, om hem, in die loopbane der Schilderkunfl, na te ftreven; waer door zyn Vader te raden wierd, hem in dezen vaert niet te fluiten, maer door goet onderwys tot dien loop�lryt bequaem te maken. Dus by 2ynen Vader eenige jaren, onder zyne ver- ftandige leiding , zich, naerftig en bedacht- Zaem, in de Kunffltudie hebbende ge�effent ^en in ftaet geftek om zelfs voort te gaen, be- gaf hy zich naer Hollant, en verkoor Leiden* tot zyne wooliplaetfe; daer ik hem, eenigen tyt geleden, bezocht heb, en verfcheide Por- tretten van hem zag, meeft, halflyfs, en een, Verbeeldende Man en Vrou, tot de kni�'n in ^een ftuk levensgroot, die braef en natuurlyk gefchildert waeren. De Senaetkamer ter voorgemelde Stede is fiiede verfiert met eenige Af beekfels, die door ■Pal-the gefchildertzyn, daer onder uitmun- ^n de Heeren Profefforen Schultens en Alleman. Verder heeft hy noch door zyn ^nftpenfeel afgemaelt Mevrou de Weduwe 5°bel, benevens drie kinderen van haere °chter, gehuwt aen den Heer Testart, ^ei* Heer D e Vos, benevens den Lei�or La-> ^«Des en een menigte andere aenzienlyke Lui» Aa a den

-ocr page 400-



		372 Nederlantsche den van rang en regering,die zo wel wegens n^e fchilderen als juifte gelykenis voldaen zyn- Hy is noch dagelyks yverig bezig om O^aeden gloriprys, die de Kunftgodinne voor ^ar" bek en zweet veil heeft, naelt zyne Kunftg^e' noten te dingen: waer in ik hem wenfche ^^ete mogen flagen. 's Mans Beeltenis, naer ^cleven getekent, vertoont zich in de Plaet N« N1COLAES REYERS, geboren ^teLeidenden 4 van wynmaent des jaers 171?» een Leerling van den Kunftfchilder HieR°* nimus van der Mey, op wiens veihS kunftfpoor hy wakker voortgaet, behartigt¹¹¹" de zyne Studie met yver en naerftigheit, ^z0in 't fchilderen van Portretten, als Kabinet' Schoorfteen- en Deurftukken, en welke kun#' bezigheden meer voorkomen. In dit all^eSwenfchen wy hem eenen goeden voortgang' op dat hy, met roem en voordeel, in het rei¹" perk van Pii�ura mag voortdraven. JACOBUS BUYS, geboren te Jmft^r' dam, den 19 van flagtmaent des jaers J7²4" Na hy in zyne eerftejeugt de Scholen doorga raektwas, wierd hy beflelt op een Procure�^⁵Comptoir, om zich bequaem te maken in a^Jgeen, wat tot dit beroep behoort j hier bleef^b?

-ocr page 401-



		Schilders eNxSchilderessen. 373 ^tQt zyn 19de j_aer. Maer niets veranderly- j^r als den Menfch, inzonderheit in zyne J°ngelingfchap; hy had in zynen ledigen tut chentyt, uit eene zucht en neiging voor de Tekenkunft, zich zelf daer in ge�effent; dit oeginzel beviel hem zo wel, dat hy een be- nam om het Comptoir vaerwel te wen.» fchen, en de fchryfpen voor 't penfeel te ver- griffelen'. Ten dien einde begaf hy zich by den wak- teren Portretfchilder CornelisTroost, °m onderweezen te worden, het geen hem ^voor die weinig jaren, dat hy zich daer in ge�effent heeft, gepaert met zynen arbeitza- ^en aerten't goetonderwys van zynen Meef- ^ler, zo wel* gelukt is , dat hy Portretten en «'ae�e fhikjes van eige vinding fchildert. Ik heb het Af beeltfel van den Lantfchap- fchilder D a t e N S, dat onder de verzameling der Kunftenaren van den Heer Joh an van ³¹ Er Marck, tegenwoordig Hooft�fficier der Stadt Leiden , berufl, van hem gezien, dat wel geleek en al pryffelyk behandelt was. Hier mede wenfchen wy onzen j ongen Schil" derhelt brave Liefhebbers, die hem door hun- ^fte milde beloninge aenfporen, om met luft en y^ver zynen braven Meefterkloekmoedig naer ¹⁶ ftreeven en in te halen. Aas Gn=

-ocr page 402-



		374 Nederlantsche . Onder een aenzienlyk getal Kunftfchilder^s' ons door het machtig dmjlerdam toegevoeg^t» en door my op ieders tytbeurt ten tooeele ge voert, bevintzich tans HENRIK POTHOVEN, geboren de« jaers 1725. Hy is een Leerling geweeft va& den vermaerden Portretfchilder P. van DyK> die, aen zyne Ouders vermaegtfchapt zynde» by dezelve gewoonlyk zynen intrek nam, als hj zich te Amfterdam bevont: by die gelegenheid toonde hem Pothoven eenige Tekenin- gen , die hy, zonder eenige hantleidinge, i^lJteigen geeft gemaekt had, en die Va n V ^Y ^Kzo aerdig vont, dat hy , op des Jongeling^sverzoek, zyne Ouders aenzette om hem ae^flde Kunfl over te geven; met by voeging, ^ hy wel genegen was om hem tot zynen Le^* ling aen te nemen, zo dra hy wat meer g^e' vordert was; het geen zo veel te weeg brae^' dat zy hunnen Zoon, ter onderwyzinge i¹ ^^eTekenkunft, overgaven aen den Graveerder F. de Bakker; het geen zowel uitviel» ^daPothoven kort daer na met VaN ^y haer den Haeg* vertrok. Hier oeffende M zich naerftig, zo met tekenen als fchilderefl' haer de kunftryke voorbeelden van zy°^e Meefter, doende zulks eenige jaren des piei'S

-ocr page 403-



		Schilders en Schilderessen. 375; ttiers by Van Dyk, en des winters te Am- fterdam, tot hy in ftaet wierd gekeurt zich ^yders aaer 't leven voort te helpen, en ten dien einde weder by zyne Ouders introk, en dagelyks, met eenen onvertraegden yver, de blyft oeffenen, zo in het maelen van Kabinetftukjes, als Portretten; waer van de volgende Afbeeltfels tot bewyzen verftrek- ken: als die van den Heer Hakman Hen- ^Ik van de Pol en zyne Gemalinne, die Van den Heer La pro en zyne Echtgenote en Zoon, die der Heeren De Bosch, Va- der en Zoon; ook heeft hy den overleden Hooftduitfchen Leeraer Brunings, op zyn ^d°otbedde, afgemaelt, en meer anderen, die ^le na genoegen van derzelver aenbefteders uitgevallen zyn. Eenigen tyt geleden, heeft hy alle de Vorftelyke Gemalinnen der Door- hichtige Stadthouders dezer Republiek, naer hunne gefchilderde Portretten , afgetekent; ^ie door den beroemden Graveerder J. Hou- ⁵ Rak en in 't koper gebracht worden. Wyd ers is hy ook een Liefhebber der Zwar- ^te Kunit, en heeft op die wyze den vermaer- "^en Profeflbr Lampe in 't koper gebracht; tot ^ees en geenen loffelyken arbeit wenfchen y onzen jongen Kunftenaer eenen goeden ^voortgang en gunilige Mecenaten. A a 4 Toe

-ocr page 404-



		375 N�d�rlantsch� Tot dus ver de Kunft- en LevensbedryV^ertder Schilders en Schildereffen hebbende g^e" boekt, die na Houbraken gebloeit h^et)* ben, of door hem over't hooft gezien zyⁿ' zullen wy hem alhier ook navolgen, die V^efcheide beroemde Kunftenaers, ( welke , w°' neer Karel van Mander zyn Boek in 't ')^* 1604 eindigde, noch in wezen waeren, enlafl» na dien tyt de Kunft ge�effent hebben,) °V nieuw ten toneele heeft gevoert, om h^ehunne Levens- en Kunftrol volkomen te do^e" uitfpeelen. Door dit voorbeelt dan aengefpoort, ka° ^lniet nalaten mede eenige groote Meefter^ °P onzen Schouburg te doen verfchynen, ( fch⁰⁰" dezelve reets door Houbraken bef<-'hrev^elJzyn, maer noch eenigen tyt na hem gel^e�en veeleoverheerlykeKunfbtafereelen gefd¹¹derthebben,) die, vermits zyn ontydig af#^er" ven, maer ten halve aengetekent zyn, en zal "^�draet hunner Levens- en Kunfthiftorie op^va ' ten, daer hy ze gelaten heeft; waer oV"^&�den beruchten Ridder ADRIAEN VAN DER W�^RI>' die wereltberoemde Maes-Aeu.! buiten ^tv^ fel de voorrang toekomt. Het luft ons & di e overheerlyke Kunftzon, door H o u * * ^A"

-ocr page 405-



		Schilders en Schilderessen: 377 * � » uit den horizont haerer geboorte tot op "^aere volle hoogte aen den Kunfthemel Tchrift- ^atig befpiegek, in haere afwyking van den ^vens - middachlyn , naer de wefterkim van haeren fterffelyken ondergang, tot in den O- ^ceaen des Doots te zien fchuil gaen: doch eer ^Ho�brakensleidraet vervolg, moet ik ^een kleine terugtret doen, met te tonen, hoe yk en milt onze Ridder van jongs af begaeft ^ls geweeft. met bequaemheden, die zelfs niet ^tot de Schilderkunft behoorden. Uit de on- derneming fchynt te volgen, dat hy een Lief- hebber van het Schaekfpel is geweeft, en hier "°or aenleiding gekregen heeft, om de kunffc- t�igen van dit fpel zo verwonderlyk kunftig ^te maken, dat 'er mogelyk geen weerga van §ezien is; en gelyk het getal dezer figuren in ^e�'n verdeelt is, was de eene helft van zwart ^ebben-, en de andere helft van palmhout ge- bekt ; de Boeren vertonen natuurlyk, zo in W als troni�n, allerlei Gekken; de Raets- *leeren hebben de juifte gedaente van Narren ^e>i Zotskappen, met bellen op 't hooft. De Ko- ggen en Koninginnen zyn, met pracht en ^jefteit, koninglyk uitgedofcht. Al dezeper- °°nsverbeeldingen zyn op het kunftigft en na- ^llllrlykft uitgedrukt, zynde geen eenig wezen ^et ander gelyk 5 de Paerden zyn insgelyks Aa 5 fraei

-ocr page 406-



		52§ Nederlantsche fraei en natuurlyk; de Torens en zyn gedraeit. Tot deze Kunftflukjes h^ee. hygeen andere werktuigen gebruikt, als"¹hy zelf daer toe uitdacht en liet maken; ^eCter zyn ze zo net en zuiver uitgewerkt, ^d'er de kunfligfle Beelthouwer verbaeft oV moet flaen, en miflchien niet zou durven °ⁿ' d'ernemen dezelve zo kunflig na te mak?¹¹' Dit Meeflerfluk Het hem eene onaengenae¹¹¹²gedachtenifle: want door hetuitfchampen ^ het werktuig, quetfle hy een zyner vingert» zo lelyk, dat die altyt ftyf gebleven is. Behalven deze Beelthoukunfl in 't kteⁱⁿ> was hy ook heel handig om alles net en iⁿ "^elhaek te timmeren, wat hem lufte. Na dat of' ze Ridder in 't jaer 1687 getroutwas, \voOⁿ' de hy in een Huis, ftaende op de Delfiy vaert te Rotterdam, dat niet heel groot ^^aS' roaer dat hy van binnen naer zyne zinlyk'^l�had laeten maken; in het zelve was een ^. tast, zyn uitzicht op den tuin hebbende? . hy in 't ront fchilderde, kort voor dat W dienft van den Keurvorfl trad. Dit Sd¹^ werk is een Meeflerfluk, waerdig, to^c ^r°^evan 's Mans onflerffelyke nagedachten^ '^V°° de volgende gedachten befchreeve� ^te ^wC?I" den. Het grootfle fluk, hoog negen �n bre*^

			r

-ocr page 407-



		Schilders en Schilderessen. 379 ^0et twee duim, en van boven ront, verheelt ^eenen Harder fpeelende op de Fluit, nevens ^e naeft hem liggende Harderinne, die met ^flaeren linker arm op zyne dye leunt, hem ^iendelyk aenziet en aendachtig toeluiftert. ^y is met het bovenlyf naekt, voorts tot aen ^^e kni�n met een dun zyde kleet van roode ⁶¹¹ geele weerfchyn gedekt, en verder tot de °eten bloot. Op den tweeden gront ziet ^en een groote en fierlyke Vaes, en wy- ^ers een overheerlyk Lantfchap , in 't welk ^°or aen een groote Eikeboom ftaet, die yet bovenlyf van den Harder, zynde gloe- ^lent van coleur, overfchaduwt, daer het *aekt der Harderinne, dat zuiver blank en 'ozent van coleur is, zich zeer aengenaem ^by vertoont. Het tweede ftuk vertoont de Lente, door ,^ee Vrouwebeelden. De outfte verfierc de �^gfte met een Fefloen van Bloemen om hals 3 Schouderen. Op den voorgront ftaet een tj ^ntje, gevult met verfcheide zoorten van '°ernen,- op den tweeden gront een graeu armer Beek van Flora ; op den achter- st een Naelde met eenige Zinnebeelden, 1 ^t °Verige is een fchoon Lantfchap. Dit ftuk is °S acht voet en breet vyf voet twee duim. ^et derds ftuk verbeelt den Zomer, door eenen

-ocr page 408-



		g8o Nedexlantsche eenen Harder, die zyne Harderinne tracfa ^tlomarmen, hetgeen met eene verliefde vrt^en' delykheit is uitgedrukt, van welke niem^ande natuurlyke tederheit zich kan verbeeld^' dan die dit Huk gezien heeft. Men ziet ^dfchoone Harderinne tegens haeren blank⁶¹¹rug, daer den Harder zyne handen zacht op drukt, doende het poefel en mollig vleefc¹¹rontom zyne vingeren uitpnilen, het geen ^znatuurlyk en vleient verbeelt is, dat ik twr fel, of het ooit een Sterveling verder kan ^ezal brengen. Op den tweeden gront is ^e6graeu Beek, een Gebo� met kolommen» ^ein 't verfchiet noch twee Beelden; het oV rige is een fchoon Lantfchap. Dit ftuk van dezelve hoogte en breette als het vo° gaende. Het vierde ftuk vertoont den Herfft, d°° een Vrouwe, houdende in haere hant ^�Bafque of Trom, en een Kintmet een m^^s __ in de hant; achter dezelve ftaet een S^; term, een antique Kruik en een Statu�» ^vbeeldende Bacchus met een tros &^0V _}in de hant. Het Vrouwebeelt is n^^er . _�Ridders Echtgenoote gefchildert, h^et *_tnaer zyne Dochter, toen vier jaren ^oUt» ^ achterwerk is meede een fraei Lantfchap- ftuk is insgelyks hoog en breet als 't v°^r,^_e{

-ocr page 409-



		Schilders en Schilderessen. 381 Het vyfde ftuk verbeelt den Winter, door ^ll-vee Vrouwen, fpeelendeop muzicale Kunft- ^gen , en een Kint, dat het Muziekboek ^Vafthout en toeluiftert; het bywerk is een f^eu Beelt met den Winter- of Hulfttak ^ de hant, een Kolom met byfieraden, en ^?en aengenaem Lantfchap, hoog en breet ⁹'s boven. Het Zolderftuk vertoont Flora, zittende P de wolken met eenen bloemkrans in de hant, ^ang negen voet zes duim, en breet zes voet ee duim. Te weerzyden van dit ftuk ziet j^H een Tafereel met Kindertjes, die in de ^ucht zweven , en over eene Baluftrade met kernen fpeelen; lang twaelf voet zes duim, ¹¹ breet zes voet twee duim. Voor de Schoorfteen ftaet een ftuk in 't §^raeu gefchildert, verbeeldende eene Offer- ,^de, daer verfcheide Kinderen eenen Do- ^ei op een houtmyt leggen, heel treurig van en gebaerden , by dezelve ftaet eene §^roote antique Vuurpot. Dit ftuk is hoog .W voet twee duim, en breet drie voet tien j.Het Deurftuk is ront, en vertoont de ^le^e , door een Jongetje en Meisje, die '"ktnders liefdefakkels aenfteken , hoog drie

-ocr page 410-



		382 Nederlantsche drie voet vyf duim, en van dezelve bre^el: Tot hier toe flechts een flaeuwe fchets o^ezer overheerlyke Kunfttafereelen gegeven A^ebende, die waerdig zyn met vloeibaer g° befchreven te worden, van my nooit als n¹verrukking en onverzadelyke kykluft befcho¹zyn, en tans by den Heer Adriaen BR° wer , te Dordrecht , als Heiligdommen ^vazyn Schoonvaders onfl�rfFelyk penfeel k^e' waert worden, zal ik nu overgaen tot al ^^aonrniddelyk op Houbrakens verhael g^evolgt is, en onzen Ridder te beurt viel n de doot van Johan Wilhelm Keu^rvor' van de Palts, voorvallende in wiedemaefl des jaers 1716, tot groot verlies van alIeKn⁰tenaers en Geleerden, vermits na hem ge^�tl Vorfl: is opgeftaen, en miflehien nooit °* flaen zal, die met zulke onnoemelyke &^' ten Pal las ge wyde Heiligdommen geb"¹¹heeft, of zal helpen bouwen. Terwyl nu onze Fenixfchilder, voor i° my bekent is, de grootfte Gunfteling en ^f5 fte Loontrekker van dien Kunftqueek^e° . Keurvorflwas, leed hy met deszelfs �.o^ot\ een zekeren zin , wel het grootfte ^ver ' maer in een ander opzicht het min(l^e' _t. dien zyn onnavolgbaar Kunftpenfeel ^nenl _pP.

-ocr page 411-



		Schilders en Schilberessen. 3S5 ¹¹°eg was, om de rykfte goutaders, die hy ^0l� wenfchen, op te delven, gelyk nu ver- wens zal blyken. Kort voor het fterfval van den Keurvorft, ^3eren de vyftien Myfieri�n* der Roomfche Ker- ^e afgelevert, behalven den tytel, die 'er na- ^erhant byquam, en eenigen tyt na 's Vorfren ;°ot aen des Ridders huis bleef beruflen, daer ^ het geluk had dezelve te zien, zynde heer- vk van ordonnantie en kunft: verbeeldende "e zeven Vrye Kunften,' die aen de Beelte- ^nTen van den Keurvorft en der Keurvorftin- ^TlQ,* tegens een Piramide, door Engeltjes op- gehangen, en door de Godvrucht gekroont ordende, haere dankbaerheit en onderwer- �^lng komen bewyzen. Op den voorgront ^lt de Schilderkunft, vertonende op een O- ^Vael het Portret van den Ridder. Het vertoefde noch eenigen tyt, eer de ^eirvve Keurvorft dit ftuk liet afhaelea. Ik §^eraektemet den Ridder over het zelve in ge- P^rek , die my de eer deet van te zeggen, ^^at 'er hem reets aenzoek om gedaen was , ^J^aer nooit zou befluiten het aen iemant te ^^erkopen als aen den Keurvorft, het geen °^rt daer na gefchiedde, en nevens de ach- ^terftallige penningen rykelyk betaelt wierd. � Voorts behaegde het onzen Kunfthelt my te

-ocr page 412-



		384 Nederlantsche te kennen te geven, dat hy zyne Kunft^taxeelen nu al zo hoog van prys verkocht aen den Keurvorft, en geen wonder: ,^w* zyn Naem en Kunflroem klonk door ga^DEurope; daer noch by q,uam, dat, gedureⁿhet leven van den Vorft, naeulyks iemafl^taders iets van zyn Kunftwerk had machtigk^�nen worden: want al wat in de bezitting ^ byzondere Heeren Liefhebbers zich bev0^fl ' waerea de zes flukken, die in 't jaer i7^r^ verkocht wierden-by den Heer AdrI^ Paets, Ontfanger der Admiraliteit, naro^en ' lyk: de uitdryving van Hagar en IsM^aE;voor 3200 guldens j dit ftuk was hoog ^twevoet acht duim, en breet twee voet ^tvVduim; en wierd voor gemelden prys door o^�Heer van Valkenburg gekocht. De w^e� ' ga, daer Sara haere Dienftmaegt Ha^�Aby Abraham brengt, wierd , ter (0^ van 3700 guldens , voor den Hartog ^v ' C h a n d o 1 s gekocht. Voor een Graflegg¹'¹¹"' hoog twee voet, en breet ��n voet 1$\ duim, betaelde Graef J a n van WaJ]enaefⁱ ^Jguldens. Voor het itukje van Loth rf^etne Dochters, gaf ik, als lafh hebbende v^⁰ > Heer Griffier Fagel, 4100 guldens; ^het_t>zeventien duim hoog en veertien duin¹ br^ Een Harder enHarderinne ging voor *° ^

-ocr page 413-



		«CHild�Ss EN Sc��LDER�SSEN. $$$ pidens, en de weerga' voor 900 guldens; .^et eerfte is hoog negentien duim, breet der- ^Ie1 duim j het ander hoog dertig duim, breec ^Vjetentwintig duim. Deze twee {tukken Was* ^eri van dezelve ordonnantie, als die ik in heC ^^erfte en derde flukvan de Kamer befchrever� j^b, en gingen naer Zeelant. De Liefheb-» ^erswaeren met zulk eenen kunftlufl; en koop- ^rift aengedaen, dat zulks by menfchen ge- ^e'^agen niet gezien was, zynde elk even be- \|^eerig, het kofte wat het mocht, een ge- ^etikftuk van 's Mans weergaloos Kunflver- ^gen te bezitten. Van dit alles was de Rid- ^^er aenfchouwer, die naeit my uit een ven- ^ter lag, men kon de vergenoeging uit zyi� ^ezen zien ; ook gaf deze verkopinge zyn, �nft op nieuw zo grooten luifter door ganfeh. ^Urope, dat elk reikhalsde om die maer eens ^e ²ien , laet ftaen te bezitten. liet eerfte r °ef bewys hier van was een P a r i s-Dordeel, ^et geen hem de Graef van Czernin Ch�- ^ENiz voor 5500 guldens afkocht ; noeh °°r een Heilige Familie 2500, en voor ee~ ^e Maria Magdalena 2000 guldens be- ^l^lde. , "et laetfte was maer een klein ftukje, en yUa _Van dezelve ordonnantie als de groote ^Aria Magdalena, die in het Paltfifth ^lL �eeU B b Kauft-

-ocr page 414-



		g8� Nederlantsche Kunftkabinet beruft, en waer op het V0ig^ende Vaers gemaekt is: OP DE MARIA MAGDALENA' door den RIDDER VAN DER WERF?' Y Uitvoerige Pevfeel, door yver aengedreven, Trof hier de Ootmoedigheit en Godtsdienft naer " leven, Maria Magdaleen. De zilte PeerJen, f Dus bigglen langs de wang, en rollen op de ^ \ Toont, hoe 't boetvaerd�g hert van binnen ®, bewogen; De lyd'wg van de Ziel in d'opflag van de Og^�n' Die dof en droevig Jlaen, en als het helder lf ' Benevelt van een wolk, verflaeuwt in V [nelg^e% Hier weent de doode verff; terbeelt een dm voelen , , j:_g er Van misdryff, van berouw, van tochten ^a^woelen; a ⁷ , , .pilt Een zelf/lryt, die in V eynd een zaefg^e ^ultK°' ^hBeft' , beeft' Mffl Zmdarejfe,. die voor 't pak der Zonde" ^

-ocr page 415-



		Schilders en Schilderessen. 387 Anders. ®^eKunjlfchept vleefch en bloet, en in 't aendach* tig wezen, ^e fpiegel van't gemoed, eengeejl, die a/s ver* rezen En opgetogen jlaet. De diep/els , b�ogzek,* 't ront Pan dit bevallig Beelt, bet Dootsbooft op ds grom, ^ Boek des Levens, van ter zy mat meer ver- heven , ^e houding van 't geheel? doet d'Outheit hier her" leven. Kon Rafel weer te rugge, By Jlont voor i��e* Ie verff, En gaf de Schilder kroon den Ridder Va n der W E R F F. �^eze koop, voorvallende in 't jaer 1717, fleerde den Schilderluft van onzen groo- . ⁿ Kunftenaer geweldig aen, fchoon hy al v?°Sbejaert wierd. In 't jaer 1718 liet den j ^artog van Orleans, Regent van Vranbyk, door 1** Grave van Morviile, Gezant wegens q Kroon by de Staten Generael, een Paris- ^ ^r,Jeel _Voor 5000 guldens kopen; ook kochc ^^raef van den Heer van Valkenburg de Bba Uit-

-ocr page 416-



		388 Nederlantschi Uitdryvinge van Hagar en Isma�L ^v° zich zelf; maer tot wat prys weet ik ^niefchoon die buiten twyffel aenzienlyk i^s ° ' weeft, gemerkt dien Heer niet gewoon ^ voor een kleintje op te ftaen, en de m^e�Liefhebbers, van dien aert, den luft hun¹¹oogen niet als met groote winft nuffen * len. Niet lang na dien tyt., kocht den Heer}° hanvanSchuilenburg een uitmuntent Ku¹¹flukje van onzen Ridder, zynde de Vlucht fl³Egipte, hoog agtien duim, breet veertien en ^eehalf duim. Dit Kunfttafereel droeg den n^^evan het Dochters Schilderytje, en kon, ^0ldie reden, buiten haere bewilliging niet ^^ekocht worden; 't geen zeggen wil, dat n ^ aen eenen gouden fpyker hing, en door o
			zen Heer met 4000 guldens aen Hollantf Ob�gatien daer af geligt wierd, en du* een nieuwe goutmyn van 's Mans on^¹¹baer penfeel kon aengemerkt worden. ^ Schoon hy nu al eenige jaren, wegens ^^e ^ van krachten, en ter bewaringe van h^eC _srig gedeelte zyner gezontheit, des nan^ , . niet meer fchilderde, maer zeer naei> ° ■* voormiddags van acht tot twee uur^eI1 - was, en dus al meer werk afmaekte, ^a _nft, ten opzichte van zyne doorwrochte > ^ zou geloven:, kon die voorzorg ech^* ^

-ocr page 417-

Schilders en Schilderessen. 389

^eeren , dat zyne levensgeeften van tyt tot

J^. door het fladig blokken, afnamen, en

^e-li niet duider vooripelden, dat zyn einde

aby _was< j_n _net j_aer j^₂₂ _was ^y telkens

^eel onpaslyk, en verminderde van dag tot

^ag in krachten, maer niet in zyne winden,

'e hem tot in 't laetfl van zyn leven even

« en groot volgden; nadien hy zyn tyt won-

?f^r wel befteet had , tot het opleggen van

J^Uftvoorraet , om een kunftgraegen Lief-

^ebber te kunnen verzadigen; gelyk noch kort

^v°or _Zyn doot gebeurde : want de Ridder

*m.lter Sinserf, Koopman te Rotter'

^a'ⁿ, wierd door den Engelfchen Ridder Gre-

°Ry Page, een Heer, die onnoemely-

^e fchatten bezit, verzocht eenige flukken

.^ den Ridder Van der Werff voor

^ei� te kopen; die hem ten dien einde op

,^ krankbedde quam bezoeken, en van hem

⁶ Volgende tien flukken kocht; namentlyk:

^?tl Hercules en De�anika, eene Ma-

'*■ met de Vrouwen aen het graf, eene Ma-

>3^A Magdalena, een Kersnacht, de

^lriding van Mozes, de Hiftorie, daer Se-
^cUs zyne Vrou S tra toni ca en het
overgeeft aen zynen Zoon Antiochus ,

� Weelenden Harder met twee Harderin-

^n t

» Josefh �nPoTiPHARsVrou, deCte-

B b 3 rit as

-ocr page 418-



		39° Nederlantsche rit as Roman®, en een Venus en Cupido? ^vdeze tien {tukken wierd betaelt 3000 p°ⁿfterlings, of 33000 Hollantfche guldens. � * van geen voorbeek bekent is, zo lang de >>^� , in Ne�rlant gebloeit heeft, en derhalve¹¹degelyk verdient aengetekent te worden» �iaricht en verwondering der nakomeling² Al deze Kunfttafereelen, nevens een CoP{' door Henrik van Limborch k�^flIgefchildert naer het Familieftuk , waer i^fl 1 Ridder zich zelf, zyhe Vrou en Dochter,» _tafgeraaelt , wierden te Greenimch , op Lanthuis van den Ridder Gregory P �* ^G , geplaetft in eeneheerlyke Zael, daer ikdez ve in 't jaer 1727 gezien heb , nevens 0 een andere Zael met twaelf Hukken van ^ cas Tordaens, verbeeldende de \W° %^ran Psiche, daer, op de verkopinge v3° J ^ q.ues Meiers, 8085 guldens voor b^eta-_swas. Noch zag. ik op dat heerlyk La^ ^ een Vorftelyke Zael van 66 voeten ^Javerfiert met uitmuntende Kunil van l^ta .. fche en Nederlantfche Meefters, daer ik °" ^ nige plaetfen van dit werkje omitand^J'&^ergefproken heb. ,i_�) Laet ons nu den Ridder op zyn #ent)^edaer wyhem gelaetenhebben, weer g^ , zoeken, en hier by voegen, dat hy,&⁰°^_x\.

-ocr page 419-



		Schilders en Schilderessen. 391 koortfen en verval van krachten, van ^dag tot dag zo merkelyk verzwakte, dat ¹¹ .ndeivk, in den ouderdom van 63 jaren, '\- n grooten geeft in de handen van zynen ^ peren Verioffer beval, op den i2^den V'->! ilachtmaent des jaers 1722 ; wordende ^z)'Hlighaem teraerde bedelt op den 17 derzel- ^er aiaent. Dus verdween die ongemeen hel- ^ tintelende Kunftftar aen den Nederlantfchen ^■^l'nilhemel, tot groot verlies der edele Schil- ^rkunft en haere edelmoedige Liefhebbers. Behalven zynen onbetwiftbaeren en onfterf- ^f(%ken Kunftroem, liet onze Ridderlyke ^Unfthelt zyne in den diepen rouw gedom- pelde Weduwe en Dochter achter zich over, ^vens eenen Kleinzoon en twee Kleindoch- ^ers j vermits zyne Dochter al zedert het jaer V17 was getrout geweeft met den Heer A- ^Iaen Brouwer , waer door hy het genoe- §^en heeft gehad, van by zyn leven, tot in het ^tlveede lit, Erfgenaemen te zien voor zyneo- ^Vergegaerde fchatten, die al vry groot waeren: fchoon hy, gelyk we gezien hebben, *>°^ut als water won, teerde hy niet naer ma- , ^van zyn inkomen, zynde ganfch niet voor < ^iterlyke pracht en HofFelyken leeftrant. V"e_ei gewoel van Menfchen kon hem ni�t ^^aegen. Zyn voornaemfte gezelfchap be- B b 4 ftont

-ocr page 420-



		392 Nederlantschs {tont in kundige Liefhebbers , onder W^ey de Heeren Paets en Flink geen van ^ minften waeren , en die hy des namid�^a» aen zyn huis zag of zelf ging bezoeken, ° met hen over de verhevenfte eigenfchapp²der Kunfte te redeneeren, of in zynen tui"' daer hy met zyne Familie zich, ter uitfp^ ninge van zynen geeft, veel ging verluftig^el1' en ook dikvvyls van kunftlievende He&^ebezocht wierd, of, geen bezoek hebbend⁰' dien tyt befteedde met het een of het ander^�ordonneeren en te tekenen , vermits zy^rl_/onvermoeide kunftluft zonder weerga w^aS� ook heb ik hem altyt beleeft en vriendel)' gevonden, als ik het geluk had hem te gae" bezoeken en zyne Kunft te zien. De Edele Grootachtbaere Magiftraet ^va° Rotterdam, voornemens zynde een nie^ul,vBeurs te bouwen, en van de boukundige tf quaemheit des Ridders overtuigt zynde, ^�)verfcheide prachtige Huizen van zyne oi'd⁰nantie, op het Haringvliet en onder de Boo$' tjes gefticht, liet hem eerft door z^\ Schoonzoon, en vervolgens door eenige f^ ren van de Wet, aenzoeken tot het m$ van een tekening voor dat Gebou; da2^f j in 't eerft ganfch niet toe genegen was, ■ wetende, dac de Stadts Bourneefter vi^et ,� - ■-.'■■ qv

-ocr page 421-



		Schilders en Schilderessen. 393 ^^e fmaek van zyn bou-order viel, maer, door ^keerde grontwinning , doorgaens het §^roocfcli aenzien zyner Gebouwen belemmer- de, met degroote partyen al te veel door on- nodige byfieraden te willen verryken, inplaet- �^ van ruime vlaktens te laeten, en die met ige en welftandige boufieraden te verlie- pen; hetgeen, na des Ridders voorgeven, de Srootfle reden was, die hem bewoog om in. dit verzoek niet te bewilligen; echter, door tterk aenhouden van den Heer Adria�n Brouwer, die dagelyks door de Magiftraet ^ierd aengefpoorc, om zynen Schoonvader «ier toe over te haelen, zich beweegen liet °Qi dien arbeit op zich te nemen ; met be- ^ng , dat hem een naeukeurig plan van de ^v'akke gront moeft ter hant geftelt worden; «och het geen hem zo gebrekkelyk wierd be- zorgt, dathy genootzaekt was zulks andermael ^ll* zyn bywezen te laeten opnemen, en daer ^ de tekening, met veel moeite en tytver- ^Z�iiti, ( fchoon toen al heel z�ekelyk zynde) ^lot volkomen genoegen van de Magiftraet ^v°rvaerdigde,en geen wonder! gemerkt het een "toeffbak was, waeryan de heerlyke ordonnan- ^tle en regelmatige bou-order alle rechtfchapen ^ukundigen deet verbaeft ftaen over 's Mans ^Vefhevene en juifte Boukunde. B b 5 Ecb-

-ocr page 422-



		394- Nederlantschs Echter is deze tekening niet volkomen &^e" volgt, maer in 't Gebou zelf hier en daer ^ee* nige verandering gemaekt, die van erv^^r�Liefhebbers niet goetgekeurt word. . Na des Ridders affterven, wierd deze dieⁿen vrientfchap, door de Regeering van P ierdam, aen den Heer A. Brouwer beloof en beantwoort met een zilvere Kaerffekroofl' tot een onfterffelyke nagedachtenis voor dez^el1Fenix der Nederlantfche Kunftfchilders en z^^eNakomelingen. Tot dus ver het Levens- en Kunftbedry van dezen grooten Man hebbende afgeh^ⁿ' delt, zal het, denk ik, niet onaengenaem i>y den Liefhebberen te berichten, wat hy, na zyndoot, in de bezitting van denH^eerA. B R o u w e r overliet, en welk eenen V° derlyken zwaei de fchatting en achting ^v3zyne Kunft naderhant genomen heeft, zyne nagelaten Kunft muntte uit een kapi'³fluk, verbeeldende den verloren Zoon» ■r R. �" wierd door den Graef van Pletten^⁵gekocht voor 5500 guldens, noch een °^f. lovigen Thomas, en een Harder en \ derin. Het eerfte ftuk, dat in de fu^elin raekte, was de Graflegging, door G^^c J van Wqfjenaer gekocht voor 2650 g^u j^l die naderhant, dit ftuk moede en wars vrof

-ocr page 423-



		Schilders en Schilderessen. 395 ^e, het zelve, berooft van deszelfs frae�e lyft ^eH kaftje, aen iemant om te verkopen overgafc Hier ftont het als een verfchoveling, (ont- ken van deszelfs om- en byfieraden, en door §em-Iden Grave uitgedofcht met een geel geverfde lyft) een geruimen tyt zonder aen den man te raeken, (want die Handelaer verkocht liever zyn eige goet als dat van den Graef) tot dat den Heer Brouwer , deze verach- elyke behandeling niet langer kunnende dul- den, het wederom kocht voor 1500 guldens, ^et� met dezelve ornamenten liet vertieren als ■"^et te voren geweeft was. �enigen tyt hier na verkocht de Heer ■Brou_wEr aen den Heer van* Zwieten de ^Weeftukken, die hy noch bezat, namentlyk dert ongelovigen Thomas, en een Harder ^et een danfTende Harderin, en deze Graf- legging, alle tot een hoge prys. Hier uit «m men zien, dat Graef Jan van WaJJmaer ^iet alleen het gemelde Kunfttafereel, door ²}^rne verkeerde handehvyze, merkelyk bena- ^^eelt had, maer daerenboven zich zelf deze ^c^ade toebracht; .want als een Liefhebber §en_eg_en -_1S j_ets _uj_c _Zy_n Kabinet te verko- ⁿ> moet men het zelf niet met verachtin- p behandelen,maer in tegendeel allen luifter betten om 't aen den man te helpen. De

-ocr page 424-



		3p� Nederlantsche De tweede kleinigheit, die des Rido^erKunftwerk te beurt viel, was in 't jaer 173^' op de verkoping van den Heer Burgemeeft^eJohanvan ScH�iLENBURG,te zien aeⁿde Vlucht naer Egipten, die de Heer D1E ^R' q^�ens kocht, en niet meer als 2500 g^u'' dens mocht gelden. De derde val quam den verloren Zoon ove^f' die, nahetoveriyden van den Grave van ?t&' tenberg, in't jaer 1738 wierd opgehoud^¹¹voor 1400 guldens, en, zo ik 't wel heb, ^lflt zelve jaer weder te Amjlerdam* geveilt ^erldoor den Heer Brouwer gekocht wie^r" voor 2800 guldens, die het zynen Schoon- zoon , den Heer Arnout Gevers, ove¹" In 't jaer 1741 Het de Heer van ZwiET^ zyn ganfch Kunilkabinet veilen , en oph^oU' den al wat niet genoeg gelden mocht, °^irder anderen de Graflegging voor 2000 §^�dens, en den Harder en Harderinne voor i3° guldens. Den ongelovigen Thomas ko^cde Heer Bisschop voor 1400 guldens»}} r geen den benyderen van. 's Mans Kun# tot lagchen gaf; doch zulks duurde niet l^an&' want de Franjeben, met eenen rechtn^iatl§ yver op zyn edel en teder Schilderwerk ^valende, quamen in Haltent al opkopen, w3^c

-ocr page 425-



		Schilders en Schilderessen. 397 tachtig konden worden, betalende voor den ^verloren Zoon aen den Heer Gevers 5000 guldens , de Graflegging by den Heer van ^wieten ging ook weg, maer voor hoe ^eel weet ik niet; buiten twyffel voor een ^erkelyke prys, anders zou zulks niet gevlot nebben. Zekerlyk zou de Vlucht naer Egipten dat zelve gelukkig lot te beurt gevallen zyn, ^as deszelfs Bezitter voor een Liefhebber be- kent geweefl, maer bleef nu by dien Heer tot na deszelfs doot bemuren, wanneer het door den Kunftkoper Gerard Hoet van de Erfgenaemen gekocht, en ten eerden weer Verkocht is aen onzen tans regeerenden Prin- ce Erfftadhouder ; voor wat prys weet ik ^1:"et, maer, nagiffing, vry hoog, gemerkt ■haere Koninklyke Hoogheit groot behagen in dat ftuk nam. Deze laetfte trek deet Van t> E r W E R P's Kunflwonderen weer geweldig fteigeren, en de neuswyze bedillers en klein- ^achters derzelve den mont fnoeren. Nu weet k in Hollant* geene van zyne Kunfttafereelen ^te koop, als ten hogen pryze, ook is derzel- ^ver getal gemakkelyk na te gaen, inzonder- ^^e't de kapitaele Hukken; want te Rotterdam y de Heeren Bisschop bevind zich de on- §^elovige Thomas, en byMonfieur Scher- ^ ^E n een A d a m en E v a j te Amfierdam in de Fa-

-ocr page 426-



		398 Nedeslantsche Familie van den Heer De Wolf is e^el1Heilige Familie; by den Heer Willem \J&' mier zyn noch drie ftukken ; en by de¹Heer van* Zwieten den Harder en Harde* rinne ; het vermaerd ftukje van Loth m^�tzyne Dochters heeft de Heer Griffier FageI» na menigvuldig aenzoek, aen Prins Wille* van Heffen overgedaan; by den Heer B R o tf- wer is niet meer als dat o verheer lyk ftukje\ daer den Engel Adam en Eva uit het Para- dys dryft, en te voren by den Heer-Flin^ is geweef�. Eindelyk heeft de Heer Gevers in bezit' ting het bekende Fami�eftuk van onzen grocr ten Schilderhelt, dat hy, hoe dikwerf daerom aengezocht, nooit heeft willen verkopen, zelf* niet aen den Keurvorffc, zynen grooten Me' cenas, noch aen den Koning van Polen. V& Ridder Gregory Page heeft het insg^e' ]yks verfcheide maelen op een nadrukkelyfc⁰wyze verzocht, maer te vergeefs , en dae^ om zich vergenoegt met de uitmuntende C& py van Henrik Limborch; ook had o$' ze Ridder wel ernftig verzocht, dat zyne V^rkomelingen het niet als in den hoogften n°^otzouden verkopen: daer, voor als noch, g^edenkbeelt van is: want de Kinderen, die d^e° Heer Brouwer, out Schepen te Rotter^¹ \

-ocr page 427-



		Schilders en Schilderessen. 399 7 Maria van der Werf, zyne Gema- &�e, verwekt heeft, zyn reets alle drie wel §^etrout, namentlyk: de Zoon met de Doch- ^er van den Heer Tierens, Burgemeefter ^e Gornkhem,* end.aermede al in de Vroetfchap §eraekt, de outfte Dochter aen den Heer Ge- vers, groot Koopman te Rotterdam, en de «fongfteaen den Heer VanBeefting, beide Schepenen derzelver Stadt. Voorts moet het niemant 'vreemt dunken, ^at de wifpelturige Kunflmode zulk een ^veranderlyke rol met 's Mans Kunflpenfeel Sefpeelt heeft: want het zelve lot is de Kunfl ^van den grooten R�bbens ook te beurt ge- tallen voor de verzameling van het Werelt- Woemd Paltfifcb Kunftkabinet, daer de ftuk- ^^en van Rubbens geen gering gedeelte van ^tnaekten, maereen geheele Gaendery ver- kilden ; waer door zy meer als de helft in P^rys klommen. Het zelve hoog en laeg gaen der ^Unftpryzen, heeft Rembrants Kunftwerkr °°k moeten ondergaen, en dat van wel tien Videre Meefters by myn tyt; het geen niet ^5en hunne Kunfl; is te wyten, die altyt zich ^Xelf gelyk is, maer enkel aen de ongeftadige der Liefhebbers, en van de onzekere ^°om der verkiezinge afhangt. Qm nu dit omflandig aenhangfel, des te meer 1

-ocr page 428-



	40� NEDERtANTSCH� meer luifter by te zetten, heb ik het goet g^e

			f
dacht hier in te voegen de volgende gedicht^endoor de beroemtfle Ne�rduitfche Dichters °P 's Mans nyt- en tytverdurende Kunfl, en °°' tydigedoot, totzyneonfterffelyke Nagedac¹¹' teniiTe gemaekt.

		BHgHBHOHMHMBHeHOH

TER EEUWIGE GEDAGTENISSE VAN DEN EDELEN HEERE ADRIAEN VAN DER WE&F' RIDDER. Natuur vormde eetten menfch, en liet hem ®^s fierven, 't Penfeel vormde eenen menfch, en hielt ha'¹zyn verven Voor d'eeuwigheit, door kunfl. des Ridders ^Ader Werf. Dit zagh de Doot, die hy zoo levendt af kon 4^' Dat zj fchier taelfprak door zynfprakeloo&^ta ,' Zy berfi vanfpyt, en wil dat zulk een P^l

-ocr page 429-



		Schilders en Schilderessen. ^₀t vf> zich van haer, zelfs by zyn leven, _zo^ ^ wreken. * Natuur lyk leven zelf als naer de kroon teft eken $ En menfcben, die ze als gras wegzeisfent, houdt inftaet, Awr duurzame olyverf. Hy wift haer fcherpe py~ len "'Iet Zyn penfeelftreek op het zachtfte plomp te vy« len. Hy tooide vrou Natuur gelyk de Zon. De Raet, ^^e Stat, de Hoven, zyn met onnavolgbre blyk�n Qn zyne kunft gejiert, daer d'outbeit voor zon wyken. Al wat hyfcbilderde of bootfeerde, in 't groot of kleen, taet of 't gefchapen waer'. Wat Ne�rlant, �asat* Germanje, ^ Qt heerelyks Itaelje, of Vrankryk, of Brit- tanje, Ooit voorbracht, wrocht zyn kunjl, en dat vol- maekt, alleen. ^^Jets Ion'er ft erven, daer zyn fchildergeeft het leven ®°°r zyne bant, waeruit bet vloeide, koos te ge- ven. y ®'t zagh de felle Doot, en tradtnaer'tledekant. y �«/_s ]j_et g_a _z00 't g_a^ fan Fenixfchilder vel- & Dtel. C c Al

-ocr page 430-



		4<32 NED ERLAN T S C H E Al zonden i'eeuwen haer dienjlagh totfchand ^w'" tellen. Helaes! toen hielp geen kunfl. Zy grypt "^eby de bant, Die flux verflyft, geen deucht kon haren ^ verzetten. Ap elles grootjie zoon buigt onder hare wett^e!l' Dat zal, onzoenbare, u een duur e dootflagh zf' Begraef, kunt gy, zyn' naem: maer, och! al ^ vermogen Bej�aet in ''t luiken van twee levenjlralende oog^en' Benaemtgy 't leven, gy benaemt hem ook dept' Nu zal hy, dat isd'aert der groot ft e kunftgenoW¹' Beft leven; enuw floers, zoo dicht in een gefloW^ Strekt een gordyn voor al zyn hantwerk, dit bewaert. Gy jnift UW oogmerk; mant alle oogeil Zullft wreken, En alle tongen door alle eeuwen van hem fp?^e. Zyn fchilderkunft is aen d'onfterflykheit gep^' Die Fenixfchilder leeft in vollen glans en gW' Enftichtte zyne tombe in Ne�rlants kunftMr ^J J. S�DER»^lA Te Rotterdam overleden den 12 en begraven den i7*van Slacht- macnt mdccxxii.

			?�*

-ocr page 431-



			Schilders en Schilderessen. 403

		TER EEUWIGE GEDACHTENISSE VAN DEN EDELEN HEERE ADRIAEN VAN DER WERF, RIDDER. $er legt de FentX van de Jchilderkunfl begraven, D'Apelles zyner een, het dierbaer kunft kleinoot, Dat moeder Hollant heeft gelaert uit hafenfchoot ^u% ganfch Europe te verbazen door zyn gaven. Om duitfch te fpreken, 't is de Ridder VaM DER Werf; ^iensnaem, vsrheerelyktaen zoo veel PorJlenbo~ ven, ^een loffpraek bet verheft ,geen lafier kan verdoven, Zoo lang de maelhmft geen verdiende glori derf. ^eStat, die moedighzich Erasm�s wieg magh noemen, Noemt dezen Ridder, die hier ook zyn'ooirfprong nam, "-^)e tweede Parel aen de Kroon van Rotterdam. Ces Zyn

-ocr page 432-



		404 Nederlantsche Zyn kunjlpenfeelbejlelt haerjlofom dus te rosW⁸' Maer wilzy eeuwigh zelf ook deelen in 's W^an eer, Zyne onwaerdeerbre kunfi naer waerde recht bd°°~ nen, Zoo paft haer Van der Werf niet miw^�' te bekroonen Dan met een pronkbeelt van metael naeft V"' ZIDeer. JoAN DE HA^5, Te Rotterdam geftorven den 12 en al- daer in de groote kerk begraven den 17 van Slachtmaent 1722. GRAFSCHRIFT VOOR DEN HEER E ■ ADRIAEN VAN DER WEK& RIDDER.

			Dit graf viel Va n der W e r f ten < De glory van het kunftpenfeel. De groote Schilderhelt, die 't leven Aen afgeftorvenen kon geven, Zal nimmer miffen 't geen hy gaf. Zyn Kwijl braveert hier zelfs het graf, ^

-ocr page 433-



		Schilders en Schilderessen. 405 En kan nogh zal in 't Jlof verderven, Maer houdt in gloeiende olyverven Ren eeuwigheit, waer op de nyt En doot haer tanden vrucht loos Jlyt. Een reex van Jchilderyen kroonen Den Fenix van Apolloos zonen. Zoekt ymant zynen zachten aert Met deugt, en kloek verft ant gepaert, En al de levendige Jlralen Van zynen edlen Geeft te malen? Die treft men met een dichtpenfeel Zoo ineinigh als op't verf panne el: Die blyven, diep in 't hart gefchreven Van zyne huixlyxpanden, leven. CORN. VAN AECKEI. GRAFWAPEN VAN DEN EDEL EN HEERE ADRIAEN VAN DER WERFj RIDDER. ^e Zon der Schilderkunft lei haere flonkerflralen En aengebeden glans in 't end tefpoedig af, C c 3 En

-ocr page 434-



		406 Nederuntsche En moji met Vander We r f , in vollen lwft^r» daelen. Dien grootfien Schilderheld, betreurt men of"¹graf. Maer zyn doorlachte Faem vult alle Wereltdeeffl' D'Apeues van de Maas ontbeert geen B^sl' denlof. ParnafTus viert zyn deugt, en goude hinflpenfctW En Ridderlyk Blazoen met menigh Vorftenh°J' Zoo 't ongenadigh grafflechts oogen had of' oor en* Ons zou dat Landjuweel verfieren als te voord^1, H. K. P°^pT' Overleden den 12 en be- graven den 17 van Slachtmaend 1722. De Heer Brouwer, die van eenen edd' moedigen aert is, en geen genoten dienft no^c" eerbewys onbeloont laet, ging, na alvore^flSden Drukker dezer Vaerzen te hebben v<«' daen, in perfoon derzelver Heeren bedanken, en, tot een gedachteniffe aen & Ridder, zynen Schoonvader, ieder befH²jcen met een goude Medaille, ter waerde ^v " 'jo dukaten , verrykt met het Beeltenis den Keurvorffc Johan Wilhelm; di^e_ %e milde en edelmoedige behandeling b^eawoordden roet de volgende Dankvaersj^eS � pas*

-ocr page 435-



Schilders en Schilderessen. 407 Dus wordt de Vorjl der Palts in gout, Maer beter in zyn gunfi befchout, Die 't met den Ridderlyken fchilde Den grootjlen kunfihelt fchenken wilde Die ooit penfeelverf maelde op doek. Geen doot was Va n d e r We r f te kloek: Of, greep zy hem uit dezen zadel, Zyn hinj� behoudt den beften adel. �722. J. S�DERMAN. Dit gout, een glans der fchildery Des Ridders, tooit tnyn po�zy Door 's Schoonzoons gunjl. Zy doet hem balde Die dus haer lykcipres vergulde. Kleen was 't, � Brouwer, 't geen ze aen 't graf Des wytberoemden Schilders gaf. Zyn hinflpenfeel zal 't beter fier en, Dan Maro os graf zyn graf laurieren. '722. J. SuDERMANi

	�K#>@

		Cc 4 OP

-ocr page 436-

Nederlantschi

408

O P D E N
GOUDEN PENNING,

WAEB MEDE HET

DEN HEERE

ADRIAEN BROUWEK'

EN ZYNE GEMALIN

M E VR O U

MARIA VAN DER WER^

beliefde myne Po�zy te erkennen.

TjE fahsvor/i kroonde-met z.yn

gnnji

De t/eerelj^fte fcbilderfyinjl,
Die'tfterjljk^oagooit door't fenfeel

Op doe\ gebracht TLag of tyinneeU

Hy adelt z.l*!k\ een' tytnflenaer,
f as eens gez.ien in Atiiz.ent jaer ,
fiefebonk^ den Ridder met dit

gom,
fVaer op men 's Vorken bedt

hjihotit.

J. BS H A � s.

ATV \roont dit gout de'?
Bkouwisj S"ⁿft
De Zufler va» de felnlder\unj?>
Die, toen ons Hollamfch X."

juweel

Bet graf belaes.' vit! tot een &
Cifrejpn flroide bj de baer.
Des dan\t x.y u, S edel Paer,
Wiens mikheit bare tong ontv'¹¹ '
Zoo dilpvjls 't oog dien glans

befihoM.
I?2Z. J. 11 H**'*

Om ook myne dankerkentenis aen ^
Heer openbaer te betuigen, zy den Lezer b^ekent, dat het hem behaegt heeft my, op ^e�ne vriendelyke en gedienflige wyze, ter ^
te ftellen al het gunt van ons dus onifta^

-ocr page 437-



		Schilders en Schilderessen. 409 ^eG uitvoerig geboekftaeft is, nevens een Lyft ^van alle de Kunfltafereelen, die het Keur- ^v°rftelykKabinet uitmaken, welke Lyft door ^y, als een toegift, achter dit werkje geplaetfl ^2al worden , op dat- de nieuwsgierige Lief- hebbers daer uit zouden kunnen zien, hoe ^veel en wat Kunfltafereelen van onzen Ridder ^at overkoftbaer Kabinet helpen verheerly- ^en. OndertufTchen ben en blyf ik den Heer ^R o uwer ten hoogflen verplicht voor de Poedige bezorging van alles, en betuige zyn Wel Ed. nochmaels myne oprechte dank�'r- ^entenifTe voor al zyn genomene moeite. ik kan niet nalaeten hier aen te tekenen, dat ^^en Heer Brouwer, out Schepen der Stadt otterdam, in 't begin van het voorleden jaer ySo al m� den weg van alle vleefch gegaen ^ls> gelyk al meer Liefhebbers, dienaermynen §eri_ng_en letterarbeit verlangt hebben, zonder ^^et zelve te mogen beleven, *daer geen van ^e minden onder was die beroemde kunfl- ^�naer en kenner, deri Heer Hieronimus °Nneman, dieal mede door de doot weg- rukt is: waer door zo menige verandering }} ^e Kabinetten dagelvks voorvalt, en de j^fttafereelen van d'een in d'andere hant ,°^lllen , dat men dikwyls niet weet, waer ^e2elv_e gebleven zyn; zo dat ik , om dit te C c 5 ver-

-ocr page 438-

410 Nederlantsche

verhoeden, tot naricht van de Liefhebbers h^ieby voege: dat door het afflerven van "^eHeer Brouwer de bovengemelde KunftJ
weelen , namentlyk de vyf groote itukk^eI''
en de A d a m en E va , -nu in handen gera^ezyn van den Heer Arno�t Gevers, ^taSchepen te Rotterdam; dienwy wenfchen, &
dezelve veele jaren met vergenoeging enkiH¹*'
liefde mag befchouwen.

JOHANVANHUCHTENBUR^0,aen wien Houbraken gedenkt in zyn l^aefte Deel, op pag. 251, doch zo fpaerzae
en fober, dat voor my noch wel wat is °^vegebleven, te meer, om dat hy na dien tyt ^ee'
nige jaren in den Haeg heeft gewoont.

Houbraken fluit zyn verhael van 's M³Levens-en Kuni�bedryf, met te zeggen: &
hy in den jare 1708 of 1709 in dienft ger^aete van Prins Eugenius, en in 't jaer i7
door den Keurvorll: van de Palts, J^oII/j
Wilhelm, met een goude Medaille ^
befchonken; daer ik nu noch by te vo^e$ .,
heb , dat hy voor Prins Eugenius, .
wereltberoemden Oorlogshelt, alle de *^e

o----------7 �

flagen gefchildert heeft, welke die dapP _,

Veltheer, zo tegen de Chrijlen-Mogen^ _�in hallen, Beieren en de Nederlanden, ^a

'¹

ge�

-ocr page 439-



		SCHILOERS EN SCHILDERESSEN. /J-IX §^en den Turk, geflagen en gewonnen heeft. Hier toe wierden hem ter hant geftelt alle «k Plans dezer Batailles, nevens een nette aen- Ifyzing , hoe de Legers gecampeert en ver- ^C(lanft hadden gelegen, waer, en hoedanig in °^rder de Bataille hadden geftaen met den ^�vang van den ftryt; ook fprak hy met 'en Prins zelf verfcheide maelen over de by- ondere omftandigheden van alles, en langs ^n weg heeft hy op eene loffelyke wyze dat ^erlyk Kunftwerk gemaekt; beftaende al in ^ee«jg_e ft_L1kken, die hy naderhant in het ko- P^er gebracht heeft, en geplaetffc zyn in de be- ende befchry ving der Oorlogsdaden van Prins ^�Ugenius en den Hartog van Marl- ^s°Rough, t Het zyn Hukken van vier voet hoog en vyf °et breet, het Jaetfle heb ik hem noch zien Milderen, verbeeldende den Slag , in 't jaer ^l^7 voor Belgrado tegens den Turk geflagen ⁿ gewonnen ,� ook moet ik, tot roem van zyn akker en Hout penfeel, zeggen, dat alles even °ek en fix behandelt was, fchoon hy toen * ?² jaren bereikt had; daerenboven verftont ^ den Kryg, met al den acnkleven van dien, zo ,. » als ik geloof dat ooit eenig betrachtervan ^e ^childerftudie denzelven verflaen heeft, kon uit' het ftrydent poftuur en ver- gramc

-ocr page 440-



		4�2 Nederlantscke gramt gezicht van ieder beelt natuurlyk ^zie^ op wien hy 't gemunt had , om m^ ^ewoedende dapperheit zyn party wille " * toe te brengen , glorie te bevechten e¹zegen te helpen behalen; kortom, het g^anlC_�ej ftuk vertoont zich als een levent Schouto⁰van Ma vors bloedig Oorlogsvek , op welk men de woedende Bellone ha�^rdollen krygsrol ziet fpeelen , badende over de enkels in het bloet der verflage⁰ . Voor al deze ilukken wierd hy rykelyk taelt, ook kreeg hy veel Copyen in 't > naer dezelve te fchilderen ; van welke ^ befte, door hem zelfs gemaelt, te zien ^z^ by den Makelaer Johannes StaE^tS ., Amfierdam.* Veele liet hy door anderen io¹ deren, die hy dan met eens over te fcliild^' voor veel gelts verkocht. Noch heeft hy een menigte Kabinet jes van allerlei Krygskundige verbeeld!¹¹» gemaekt, het zy Batailles, Legertop Plunderingen of Corpsdeguardes. Dit de^e ,_galles met veel veranderingen, waer uit &^e -_crykheit van zynen geeft en de fchrafl^^r ^ van zyn oordeel duidelyk kon merk^e°' . _e{ heb ftukjes van dien aert gezien, die ^z° _aI1van ordonnantie en coleur, en zo k�fli^» _va0slag en fchaduwe zyn , dat z& voor Lf₀y

-ocr page 441-



		o °^chili>ers en Schilderessen. 413 °U\verman niet behoeven te wyken. ■^oen de Keizer aller RuJJen, Czaer Peter ^engrooten, in 't jaer 1717 te Amfierdam was, !\|°eg hy naer een Bataillefchilder, ea ^chtenburg by hem gebracht zynde, �^e§^eerde die Vorft een Zeeflag van hem ge- ^Idert te hebben , die hy onzen Schil- ^er ⁿoch al vry hebbelyk voortekende, maer �^erftaende,datHucHTENBURG geen Zee- rder was, liep die onderhandeling vruch- '°os af; ook quam 'er in 't geheel niets van, ^ermits dat gedeelte der Kunftftudie, met hae- ^e lofFelyke betrachters en oeffenaers, al lang °°r dien tyt was uitgeftorven. Voor 't overi- 5^e was onze Kunftenaer een Man van goec fedrag, die _Zyn intereft wel verftont, en ia ^e Kunft ook handel dreef, zo wel in koffc- ^aere als gemeene Hukken, die hy te fcheep °^V�ral heen zond, en in zynen tyt al. veelgele ^ede gewonnen heeft; dus mag hy billyk on- ^r de gelukkige Schilders getelt worden. ■^Y heeft noch al een�ge jaren in den Haeg ^^e^oont, en hielt huis met een oude Meit; N^er zy wierden op het laetft beide zo hoog ^eJae_rt, dat ze wel een derde nodig hadden ^ haer op te paffen; het geen de reden was, ? % _Weer te Amfierdam by zyne Dochter ⁿS inwooneri j daer hy in den ouderdom. van

-ocr page 442-



414 Nederlantsch� van 87 jaren, in't jaer 1733, is teng^raVgedaelt. _< Na zyn doot weet ik niet, dat noch �em²*¹opgeftaen is, die Batailles fchildert; dus g^ahet eene gedeelte der Kunft voor en het a der na met zyne roemruchtige behartigers^l
		te


	gronde, om in den poel der vergetelheid fmooren. Dus worden we ongevoelig bero° van Kunft�effenaeren, die voorheen den l^ulter van ons kunftqueekent Vaderlant hielp⁰⁰vergrooten, tot verwondering van ganfch W rope. De hooft�orzaek van dit bejammeren waerdig verval is, myns oordeels, onze v^et' dartelde vadzigheit en onzinnige drift ° vreemde modes; gelyk ik elders omftandlg^eheb aengeroert. Het volgende Vaersje is op 's Mans && gemaekt: Schoon d'ed'te Schilderkunft geen Zetel heeft, Daer Ma vors woed, dat alles lilt en beeft' Nochtans is zy zomtyts belufi te zwieren, Door Vuur en Zwaert, en 't balderen der $ tieren* , Langs 't Oorhgsvelt van doeken en paneel', Met Lyken dik bezaeit door 't Kunjlpenfeel' Als blykt aen Huchtenburgs Bataillep^' Die zy den groenen Krygslaurier helpt plukk^efl'

-ocr page 443-



		Schilders en Schilderessen. 415 tyn Schedel met dat zegeteken kroont -^K dus naer eifch zyn' kunjlverdienften loont; ■LfttiDyl zyn Kunjiwerk, met der Heldendaden, ^^edrukt word op onjlerffelyke bladen. Volgens order en tytbeurt van Kunftenaers ^iens Levens- en Kunftdaden door Houbra- EN befchreven zyn, en welke befchryvinge ** belooft heb aen te vullen, volgt nu degeeft- ^ryke Hiftorifchilder GERARD HOET, ^van wien Houbraken op pag. 239 van Yn laetfte Deel omftandig en met lof fpreekt. ^et geen ik 'er by te voegen heb , beftaet "ier in: dathy in het jaer 1714, te Utrecht* honende, en ondervindende, dat het in die Stadt, zo wel ten opzichte van groot als klein Kunftwerk, hoe langer hoe flechter met de ■Kunft ging, een belluit nam om zich van daer metter woon naer den Haeg te begeven, Schoon toen al 66 jaren out. Tot welk be- fluit hy te meer overgehaelt wierd, om dat hy nu en dan voor de Haegfche Minnaers van Piftura al eenige Kabinetftukjes gefchildert had. Zo dra hy zich in den Haeg had gevef- ^llgt, raekte zyn kunftpenfeel voor veele aen- ²ienlyke Liefhebbers met roem en voordeel aen den gang: als voor de Heeren Fagel, Schui_LENburg, Heemskerk en Ga- LER

-ocr page 444-



		4l6 NEDERLANTSCflfi z� ier, nevens meer andere Liefhebber⁵> binnen als buiten den Haeg. Het Kunftwerk, dat hy voor die tfe^erel1 maekte, beflont meefl in KabinetftukjeS & Hiftorifche en Po�'cifche verbeeldingen; ^ geen hem om 't even was, vermits zyn g^ee ryk vernuft bequaem was om alles op e^e'^ welflandige en grootfche manier te ordonn^ee ren, ook vloeiden hem de beelden fchier ^� het penfeel, als de letters uit de penne ^ eenen vaerdigen Schryver ,� het geen ik & wyls met verwondering gezien heb aen ft^u ken , die zulks overtuigent aentonen , ^als' daer D i d o wetten geeft aen die van %^art . go , daer Massinisse zyn laetfte au^c'¹ zent aen Sofonisba, of daer Jefhta va^� zvne Dochter en haeren trommelenden Mae& denrei word ingehaelt; ook wel daer v * N u s in triomf word omgevoert, gevolgt ^ jong en out, die zy, aen liefdekoorden g ftrengelt, zich onderwerpt, en voor hae^lfi ftaetfiwagen heen dryft; of eindelyk aen ^e Bacchus-feeft, met al deszelfs aenhang nafleep, uit een oneindig gewoel van v° werpen beftaende; want al deze ftukken W zo talryk van beelden , zo ryk en gro*^¹ van ordonnantie _i en zo welftandig van ^ ding ten opzichte van dag en fchaduw<?' _n iiieu

-ocr page 445-



		Schilders en Schilderessen. 4if ^^en 'er over verwondert ftaet! ook i_s 'er de ^foonsverbeelding, naer den verfchillende� ^X^g, ftant en doening der beelden, metoor- ^e^l i_n waergenomen ; zynde eenige ge- P'aetft in prachtige Gebouwen, verllert met ^r5eie Basrelieven, andere in fchoone Lant- ^fehapp en naer vereifch vari de Hiflorie, en °orts elk, naer zynen ftaet, met koninglyke f min prachtige kledingen om het kunftigfte ^lt:gedofcht; waef van, buiten 't geen ik reets pQielt hebbe , noch een uitmuntent proef- ^beWys beruft in de fraeje verzameling van ^nHeere S. Feitama,verbeeldende: daer ^^e Kinderen Ifra�ls het Manna vetzamelen in ^e Woeilyne; en in veele andere Kabinetten ^an gezien worden. Niet min bedreven was hy in de 'Joodfche ^ Moza�fche Outheden, als blyktaen het be- ^ejldeBybelwerk, door den Heer Van dek ^4rk, Heere van de Leur', uitgegeven, ^aer van de meefte tekeningen door onzen ver- Vtig_en Kunftenaer getekent zyn. Het laer- ^e groot Werk, door hem gemaekt, wasvoor en jj_eer q^u_ARLESj _m deszelfs Huis in de ^utftraet , beftaende in eenige Zolder- hoorfteen- en Deurftukken, fraeie Basrelie- v_eri ' A * ^en ander bywerk; ook in een Familie- * > vertonende de Af beeltfels van den Heere ' #� Deel. Dd Quar-

-ocr page 446-



		4i8 ^Jederl₍antsche Quarles, zyne Gemalinne en twee °°ⁿ^ tjes, die, met eenige bedienden, ineenC^h zetje met een kleinPaertjebeipannen, v& Jacht komen; zynde alles zo geeflig, kunft'S natuurlyk, verheelt, zofix en vlei�'nt be^ delt, dat het een luft om te zien is, en te ^ ]of verdient, om dat hy toen al hoog b�j^awas. jj Eenige tyt voor zyn doot ging hy inwoo¹¹by zynen jongften Zoon, GerardH°^edien hy, om deszelfs aengeboren Kunftlie* aen dezelve hadtoegewyd, endiealver �^eV ^. dert was, zo in het copi�'eren naer de k^uryke Voorbeelden van zynen Vader en an re Meefters, als met het fchilderen van ^ , gelykende Portretten naer 't leven, die hl kloek en ftout wifl te behandelen; het f niet duifter te kennen gaf, had hy met " zelvenyver voortgegaen, dat'er wat goe^�S _ete wagten was geweefL Maer ziende» . veele veranderingen de Kunfl en d&^%e^, .Oeffenaers onderhevig waeren,en hoe ^wl ,, vallig het is, om een Hoogvlieger io .-. ve te worden, en zyne Begunffigetf ^te _p>den, die een Kunftenaer zo hoog °P & j dat nyt nog eigenbaet hem kunnen krap dit overwegende fchrikte hem zulks af, W^ floot het zekere voor het onzekere te ^^Ql ^

-ocr page 447-



		ScKlL�ERS BN ScSltD�R�SSEN. 41$ ⁿ begaf zich voorts tot het fchildereri vari allerlei Huifl�eraden, Koetfen en 'e geer� *^aer verder toe behoort, mitsgaders tot den ^^l,nfthandel: het geen hem wel gelukt is, heb- ^beHde ten dien einde een Huis gekocht aeri de ^oflzy van't Voorhout, voor dezen gebruikt '°t een Joodfche* Kerk. In het zelve was eeri ^amer van meer als gemeene grootte, diege« ^ent had voor een Synagoge. Hoe hoog bejaert onze naeri�ige Kunf�e- ^er was, kreeg hy echter luft om dezelve in ^c font te fchilderen, verdeeiende zyn Kunfl- ^^erk in zeven Hukken, die hy befchilderde ^etde zeven Chriftelyke Hooftdeugden, ver* ^eelt door Vrouwen, zittende op de Wolken, ^etl onderfcheidentlyk kenbaeraenhaeremerk- ^een^;s en kl�dy; zyf�de alles, zo ten opzich- 7 Van 'thooftwerkals derbyzaken, zo uitvoe- ^J§ en zinryk Van ordonnantie, zo kloek e« ^^x Van behandeling, dat men over de vaft- _^eit en vaerdigheit van 's Mans penfeel, ia ^� hogen ouderdom, verbaefl; moet ftaer�. . ^e achtergronden zyn fchoone Lamfchappen ^ln ^e manier van M e le , die hy in zyne jeugc ^^et oordeel beftudeert had; gelyk het be- ^^ent plaetwerk, dat door hem ge�'tfl is, dui- «elyk te kennen geeft. Het Schoorfteen- en P d % Peur*

-ocr page 448-



		420 Neberlantsche Deurftuk is van dezelve waerde en op''¹hooftwerk heel toepaslyk. Te Dordrecht is mede noch een fraei >>?* wys van 's Mans bequaemheit te zien op deuren van het Orgel in de Franfche &&■'* die hy,alhoogbejaere, meefterlyk en verfta� dig gefchildert heeft, op verzoek van o^eHeer Van der. Vucht, een geacht Li^eI' hebber in zynen tyt: die dezelve tot verliep der Kerke vereert heeft. De gemelde Ku°. minnaer liet by zyn afflerven noch twi^¹" duizent guldens, tot verryking der oude J>^edaer ter Stede, voor een nieuwen Predikft°^el ^everdere verbeteringen, waer door zyn �^aeby de Nakomelingfchap vereeuwigt wo^rc** . � Noch moet ik hier, als een zeltzaeme ^el' genfchap, by voegen, dat de voornoemde t^�ftenaer alles uit den geeft deet, zonder t^e . ning of leven te gebruiken; ziende all^eSden fpiegel van zyn vlug en fchrandet °° . deel, zulk en valt denkbeelt had hy, V3ⁿ■wat tot de Kunft behoort, zyn gelukkig » heugen ingeprent; ook Honden zyne °^rdonantien byna zo ras op het paneel of "^oe ' als die in zynen verheven geeft gevor^int ^vr. , ren, als reets gezegt is; ja men kan zich ^flgenoeg verwonderen over den korten ^.'

-ocr page 449-



		Schilders en Schilderessen. 42r f¹ Welken hy dit flotwerk van zyn Kunffc- ^^edryf ^ _om zo te fpreken, als met eenen ^e"enden ouderdom, heeft ter uitvoer ge- Vht. ' In het laetfle jaer voor zyn doot wierd y zo onmachtig en zwak, dat hy geholpen ^°efr. worden. Van welken kinderlyken plicht Jne outfte Dochter en jongfte Zoon zich lof- ^eJyk gequeeten hebben tot zyn doot toe; het ^^e°n hen tot eenen zegen moet verftrekken °%ens de Goddelyke wet; van welken ze- §^en de brave Zoon inzonderheit de heilzaeme echten geniet. Na dat onze gryze Kunfthelt dus eenigen yt gelegen had, heeft de doot zyn bouvallig «haem gedoopt, en zynen grooten geeft uit ^eti laftigen kerker verloft op den 2 van win-

		.	v,	^rtnaent des jaers 1733 > i» den ouderdom
				^rtnaent des jaers 1733 > i» den ouderdom

	» ^ 8<5 jaren. Hy was een veiftandig Man, . ^uiten de Schilderkunft niet alleen ervaren . gewyde en ongewyde Schriften, maer zelfs andere Kunften en Wetenfchappen, ook °°m en edelmoedig van handel en wandel; ^nende zynen Kunftgenoten zo veel geluk ^v°orfpoet als zich zelf; waer toe hy hen I , de behulpzaeme hant bood. Wenfche- ., ^aere het, dat zulks in alle Schilders ^etshad, dan zoude �Cunft min om broot Dd«' be.

�

-ocr page 450-



		422 Nederlantsch� behoeven te gaen, en meer bequaeme te voorfchyn brengen; doch om dit aenhaflS' fel te eindigen, kan ik niet verzwygen, "^azynoutfle Zoon deKunft ookge�efFent hee^c>en niet onbequaem zou geweeft zyn, inz°ⁿderheit in 't fchilderen van bloemen en vru^c" jten, was zyne onbezonne en flordige mafl'^eVan leven hem hier in niet hinderlyk en o° zaek geweeft, dat hy op den middag van $ leven wierd weggerukt, weinig dagen na h^eoverlyden van zynen deugtzamen Vader , ^ wiens leffen hy niet geluiflert, noch ^^ltxIoftejyk voorbeelt en veilige voetflapp^en ⁿ* niet gevolgt had, maer op wiens z�t^^e, bequaemheit dit zinryk Vaersje niet onaero'» zinfpeelt ; ttie G e r a r d H o e t in vluggen fchildert^fan > In vindingen, en rykdom van gedachten, Braveeren 10, heeft Pallas brein en b^anGeivis van doen, of Midas loon te wac^^en' De Beelden vloeiden hem byna zo vaerdig Als letters uit zyn wonder vlug penfeel; Des is zyn kunftroem dubbla glori ivaerdt�' JVani elk valt die beqiiaemhe�t niet ten ^^ee'" Het fchikt zich zo, dat de a!omb^eroe -_eEidder KAKEL DE MOOR de lg^

			1

-ocr page 451-



		Schilders en Schilderessen. 423 Schilderperfonaedje is, die wy ten toneele voeren , om hem het einde der doorluch- tige rol van zyn levens- en kunflbedryf te zien volfpeelen: alszynde de laetfte der over- ledene Nederlantfche Kunftfchilders, daer Hou- s rak en van fpreekt op pag. 342 van zyn �laecfle DeeP, en eerfl in 1738 overleden. Vol- gens Houbraken, is hy op den 25 van fprokkelmaent des jaers 1656 geboren in hec %eidfch Atheenen , de bewaerplaets der Heilig- dommen van Minerva, de Troon der ge- Wyde en ongewyde Geleertheit, en het Ho- ge School van alle Kunften en Wetenfchap- pen. Onze "Ridder was al 63 jaren out, toen HoubrakenA? 1719 zyn Werk floot, ech- ter noch van zulk eene jeugdige en fterke ge- zontheit, dat hy zich in een tweede huwelyk begaf met Jongkvrouwe van Molenschot, afkomftig van eene aenzienlyke Familie, en fia dien tyt noch veele beroemde Kunfttafe- ^reelen gefchildert heeft. Want na de Af beek- fels van die heldhaftige Legerhoofden, Prins E�genius en den Hartog vanMARLBO- ^o�gh, daer Houbraken mede eindigt, ⁿ^eft hy den Keizerlyken Afgezant, Grave van ^�Ntsendorf, geportretteert; door deze ^muntende Kunfttafereelen gaf hy zo veel D d 4 ge-

-ocr page 452-



		Karel ie Moor, Ri�er van 't HL loomgche K-y^'

-ocr page 453-



		4H Nederlantsche genoegen aen het Keizerlyk Hof, dat hy» uit aenmerking van zyne Ridderlyke verdienften, wierd Ridder gemaekt van h& H. Roomfche Ryk; doch eer ik voortga, z^ jk een kleine terugftap doen, om wat om' ftandiger 's Mans Kunftwerken aen te wy- zen, als Houbraken gedaen heeft, hoe- wel die Schryyer hier over van geene nalatig- heit te befchuldigen is, nademael hy den Rid- der, met eenen brief, op het allervriendelyk- fle verzocht, om zyn Levens- en Kunftbe- dryf, benevens deszelfs Af beeltfel, hem toe te zenden, maer, tot zyne verwondering, dit volgende onvriendelyk antwoort ontfing '� Dat hy daer niet mede ophad, om by zyn le- ven in een boek geprent te ftaen. Na dit hier inge'afcht te hebben, ter verdediging van Houbraken, zal ik voortgaen, en eens doen zien , wat moeitens en middelen een yver- en eerzuchtig Kanftenaer al aen' wend om het jukte toppunt van zyn oogmerk te bereiken , tot volkomen lnifter en glorie van zyn berucht penfeel. Want dat onZ^ Ridderlyke Kunfthelt , by onpartydige K&' ners, voor een Hoogvlieger in de Kunffc te b°^�ftaet, en eendergrootfte Meefters isgewe^' die in Nederknt gebloeit hebben, is, denk ik buiten tegenfpraek, het eenparig g_evo^e'^e0" \0

-ocr page 454-



		Schilders en Schilderessen. 425 Van alle edelmoedige Liefhebbers; fchoon het nakrooft van Mo mus , gelyk het onkruit de heele werelt door verfpreit, en dien het de Goden zelfs niet van paffe kunnen maken, Zulks durft ontkennen; waer aen wy ons wei- nig kreunen, vermits de fchimp-en iaiforzucht dezer MiDAs-vlegels meer tot hunne eige fchan- de verftrekt, als tot nadeel van hem, die zo onrechtvaerdig gelaekt en bedilt word. Om dan ter zake te komen, zy den Lezer bekent, dat onze Fenixfchilder door de Ed. Groot Achtb. Magiflraet van Leiden , in 't prilfte Van zyn leven, verkoren wierd om in Sche- penskamer een Schoorfteenftuk te fchilderen, toepaffelyk op de Juftitie: waer toe hy de Hiftorie van Brutus uitkipte, 'die zyne twee Zoonen ( zich tegens de Roonifche wet met de edele Romeinfcbe Jeugt in eetgefpan begeven hebbende, omdeTARQUYNSNin hun vorig gezag te herftellen,) eerft ftreng liet geeffelen, en daer na het hooft afflaen, ten fpiegel van het Roonifche volk. Onze Ridder had de Hif- torie dus verheelt, dat de rechtspleging aen den eenen Zoon reets ter uitvoer gebracht ^was, en zyn afgehouwen hooft op den voor- front geplaetft. Men ziet de Rechterlyke frrengheit en hetVaderlyk medelyden in Bru~ ^x�s deftig gelaet natuurlyk doorftraelen. Dd 5 Voorts

-ocr page 455-



		426 Nederlantsche Voorts is alles vafl getekent en heerlyk v�ⁿcoleur, naer eifch van zaken en perfbne¹¹» en de verfchillende hartstochten zo natuurlyk verheelt, dat 'er een opmerkent aenfchoutf ^erdoor verrukt word; doch de meefte verlege¹¹' heit, om dit {tuk in alles dus natuurlyk t^eruitvoer te brengen , maekte hem de dod^eromp en afgehouwen kop; na veel wikkeos en wegens befloot hy die ook naer 't lev�ⁿte fchilderen, des verzocht hy de Regent¹¹van het Gafthuis om een lyk, zo dra er de adem uit was; het geen hem toegeftaen zyⁿde , by de eerfte gelegenheit, in een nian- de met boeken bedekt, wierd bezorgt. Zo als hy dit yflelyk Model ontfangen had» fneet hy 'er het"hooft af, en ftelde romp e$ kop in het nodige poftuur. Dit affchuwely^kvoorwerp had hy dus drie dagen tot gez^eI' fchap, in welken tyt hy met allen yver ^enaerftigheit zyn oogmerk bereikte , en v^ volgens op de eige wyze het zelve weef rug zond. Door dat onaengenaem middel h^^ehy dit Huk zo voortrefFelyk en natuurlyk & ichildert, dat het met toejuiching va0 ^aKunftminnaers befchouwt word: het ge^en ^l ^ van iemant is medegedeelt, die hei ^ult - Ridders eigen mont had, en wegens d^eszezeltzaemheit hier geplaetft is. Het mid<>^e*

-ocr page 456-



		Schilders en Schilderessen. 427 <kt de Marquis van Mantua gebruikte, om ^zynen Schilder Monsignori een levent voor- deelt te geven van eenen St. Sebastiaen, ^as min affchuwelyk voor den Schilder, maer fiiet min verfchrikkelyk voor den gewaenden Sant, die tot Model diende, gelyk by K A R e 1. Van Mander, in 't leven van Mon- signori, fol. 66, kan nagezien worden. �Fe Lelden, in de Roomfche Kerk der Predik- heren , is een kapitael Altaefftuk van onzen Ridder te zien, en op andere plaetfen uit- muntende Portretten, als dat van den Heer Krabbe; by den Heer Van de Velde zyn twee overheerlyk gefchilderde Afbeelt- fels van een Heer en eene Dame; noch heb «� van hem gezien een kunft�g gemaelde Da- °ie, zynde de Zufter van den Raetpenfiona- finaris Heinsius; dit ftuk bezit al de ver- heveni�e deelen der Kunfte; ook had de ge- Vezene Kunftkoper Jan Berkheiden in ?yn tyt twee Portretten uit verftnrven Fami- ^�n, die hy aen den Schot/en Graef van A n- ^endael ten hogen pryze verkocht. Veele der aenzienlykile geflachten, in 't prachtig dniflcrdam, pronken met overheerlyke Por- ^tretten van den Ridder; ook is 'er een groot ftuk in de Koeftraet, i_n 't publik, te zien, ^Verbeeldende de zes Overlujden van 't Wyn. ka-

-ocr page 457-



		428 ' Nederlantschb iopersgilde ; dat boven alle tot een onbetwi"¹" baer bewys van 's Mans verheven geeft ^erlkunftvermogen, zo in coleur als fchilde^r' trant, verftrekt, het is gejaermerkt 1696.-I¹¹'t jaer 1702 zond hy zyn eige Afbeeltfels ae¹¹den Groot-Hartog van Toskanen, om geplaetU- te worden, in die wereltberoemde KunftzaeN nevens de Portretten van al de vermaerd^ Schilders, die in de voorledene en tegenwoof' dige Eeu gebloeit hebben; waer tegen h^¹⁰die kunfllievende Vorffc een Medaille, ^be" ftempelt met zyn JBorflbeelt, en hangend ter zwaerte van een pont gout, aen een blaeu lint, in de plaets zond. In 't jaer 1715 fcnil'' derde hy de Afbeeltfels van den Heere VM* Aerssen, Heer van Hogerheiden, en zyfl^eGemalinne, nevens die van den Hoog 0' Heere W illem Lodewyk van Was^' Kaer , Heer, van Ruiven en Maertantjl^' en zyne Gemalinne, alle levensgroot tot ^ kni�n uit. Deze Kunititukken heb ik a^eflhuis van onzen Puikfchilder gezien, en ^ met waerheit zeggen, dat het naekt, de ^K ^uren en al het bywerk, even krachtig fchoon en teder gefchildert was. Door rnidd"^ ^v3° dit verheven K�nftwerk kreeg hy ae¹¹^^ ^ om de Magiftraet van 's Gravenbage, van * ke de Hoog Edele Heer Willem^⁰¹⁵ �

-ocr page 458-



		Schil�ers en Schilderessen. 42^ ^Yk Baron Van Wassenaek, Heerevan &^uken en Maesjluis, Bailliuw en Schout was, "1 een ftuk te fchilderen. De Af beeltfels ver- enen zich half leven ten voeten uit, en zyn ^e volgende als regerende Burgemeefleren: &tr. Ewou't Brand, Mr. Gysbe.rt van Kinschot, en Mr. Willem van Assen^ �elft; en als regerende Schepenen: Mr. Paulus van Assendelft , Mr. A~ �'Riaen vanSpierinxhoek, Willem Comans, Mr. Willem Antoni Pie- �erson, Mr. Johan ten Hove ,enJo- Han Steenis; als SecretarhTen: Mr. Ml- Chiel ten Hove en Mr. Jan Qujar- -es, benevens Nicolaes Amerongen, ^eerft_e klerk ter Secretarye. Dit Kunfttafe- ^�eel was voltooit in.'t jaer 1719, en wierd §^eplaetft in Burgemeeflers Kamer, daer het ^van de Liefhebbers kan gezien worden. In het jaer 1717 maelde hy het Afbeeltfe� ^van den Keizer aller RuJJen, Czaer P E T E R ^n groot en,* die met dit Portret zo voldaen en ogenomen was, dat hy het telkens, als hy §ezetenhad, zelf wegfloot, opdat 'er, in zyn ^afzyn, geen ongemak aen zou komen; doch ^eer dit Portret voltooit was, rees 'er tuffchen. "ien Vorfr, en onzen Kunftenaer zulk een he- -^Vl§ gefchil, dat De Moor zyn aengevan-

-ocr page 459-



			*I I*

		430 Nederlantsche gen werk niet wilde volvoeren, als met v^e' loften, dat hem de Keizer niet meer met O¹¹* nut talmen en wachten moeit ophouden, z^e�' gende, dat hy wat anders te doen had, ^a' 2ynen koftelyken tyt op die wyze te verq�¹¹' ten; doch het rechte waerom en einde ^ dezen woordelyken tweeffryt, nevens eent� andere byzonderheden van 's Mans LeveO^s' en Kunftbedryf, zyn my tot noch toe niet ^ hant geftelt; het geen de reden is, dat m^el1het gedrag van onzen Ridder in dezen n°^crechtvaerdigen noch veroordelen kan, {cho° men in den eerften opflag zou zeggen» ^dahy, hoe groot ten opzichte van zyne J&iniy echter hemelsbreette beneden de majeft^ van een Keizer was; maer zyne hooghartige Op het gloripunt van Schilder was al vrygro^' en ging zo ver, dat hy op dat ftuk wei** verdragen kon. Te Haerlem op de oude graft in een H"¹' voorheen door den Heer Pieter Ke* ling, en tans doorden Heer VerhaM¹bewoont, is een Kamer rontom fierlyk ^ lyfhverk befchoten , en tuf�chen beide ^lopen plaetfen, die door onzen Ridder ov&* ftig met Harders en Harderinnen, half r/^s ^oVcene Baluftrade leunende, befchildert ^zv0' Dezen Heer had kunftgreepen van d^Jj

-ocr page 460-



		Schilders en Schilderessen. 431 °tti hem aen te fporen tot voltojinge van die frerk; het middel, dat hy hier toe aenwend- ^^e) was, dat hy den Ridder op het allermin- ^emfle verzocht met het Kunftwerk voort te S^en, en op d'een of andere wyze met een ^aengenaem gefchenk , overeenkomende met ^deszelfs rang en kunftvermogen, te ver�eren ₉ot opwekkinge van nieuwen fchilderlufl;: om ^t hy telkens in vreeze was, dat De Moor Qern mocht komen te ontvallen, vermits hy ^tQen al hoog bejaert was; echter heeft hy dit Schilderwerk met roemafgemaekt, en is, vol- §ens belofte, op een edelmoedige wyze daer ^oor betaelt. Ook was hy niet onbedreven ^lr> de zogenaemde Schraep- of Zwartekun�t: ls blykt aen zyn eige Portret, dat hy op die ^Vvyze in koper heeft gebracht, en onder de liefhebbers bekent is. Uit al ons gezegde blykt overtuigent ge- noeg , dat hy een der grootfle Meefters is ge- beft , die ons kunftqueekent Nederlant heeft Speelt, en Stukken, het zy Modern of Hifto- ^�lael, maer inzonderheit Portretten, gefcbil- ^dert heeft, die de Kunft der beroemtfte Meef- ^lers, van, voor en na zynen tyt, kunnen eve- ^^aeren; voor al in zynen beften tyt: wanc ¹¹¹ den herfft van zyn leven had hy een &^anfch andere manier van fchilderea als in. het

-ocr page 461-



		43a Nederlantsch� het prilfle zyner jaren. Ik heb Portrett^eI�van hem gezien, welke, in kracht en fchoofl" heit van coleur, in natuurlyke ronding ^e�zachte vlezigheit, voor die van Titia^¹¹ofREMBRANT niet behoeven te zwichten' zynde als met poefel vleefch en vel overt⁰' gen, en met al, wat kunft hieten mag, b^e" gaeft. In zynen Iaetften tyt deethydelaetfteovef' fchildering al {tippelende , 't geen echter» Icloek en op eene toetfende wyze behandel zynde, wel ftont: maer voor myn keur z°^uik de eerfte manier de befte houden. K>R Ei< van Mander merkt aen, dat Titiaei* tot zyn softe j_aer gefchildert heeft, maer ^ hy beter had gedaen met zulks te laeten, oP¹dat zyne laetfleftukken zynen kunftroem m�^ nadeel als voordeel toegebracht hebben; $ zou men van onzen Ridder niet kunnen z^e$' gen, die, in tegendeel, tot zyn 82^fte jaerm^eeterlyk gefchildert heeft; doch niet als in $' nen beften tyt: want dan zou hy, als ^eenKunftwonder, al wat voor hem geweeft ^^s' overtroffen hebben; hy verdient evenw^ �^e' noeg, als een zeltzaem voorbeelt in kun#^ver' wogen, aengemerkt te worden. Hoi'^BKA' ken zegt van hem, dat hy altyt de K^�°' din uitpuuregeneigtheit, niet als fiaef, f'

-ocr page 462-



		Schilders en Schilderessen. 433* dient heeft, noch de Fortuin laftig gevallen > ^aer haer aengegrepen, als zy hem gunftig ^oorquam. Het eerfte fchynt te kennen te geven, dat ^Dnze Ridder de naerftigfte niet is geweeft, ^enhet tweede, dat, als'er gelegenheit was om geit te winnen, hy die niet verzuimde; dat Pryslykis in een Kunilenaer, hoe groot hy °ok wezen mag, want op zyn Kunftvermogen 1 te trots te zyn, ftaet niet wel. Niettemin dunkt het my, dat hy in 't laetft ^van zynen tyt arbeitzaemer is geweeft, als in ^c prilfte zyner jaren; de reede, die ik daer ^v°or heb,, is, dat my meer van zyne Kunft- ^erken voorgekomen zyn, die hy gefchildert heeft toen hy al bejaert wierd , als in zyne Jeiigt; en van Kabinetftukken zyn my noch binder ontmoet, die van eenig groot bellag ^ZYn ,* als die ik hier na zal aeriwyzerj. Wan- eer ik in 't jaer 1715 de eer had aen des bidders Huis te zyn, zag ik niet als de por- ^lretten, die ik boven gemelt heb, en een.ge- ^ootverft ftukje, verbeeldende: daer S e l e u- ^Cus zyne Vrou StratONICA en het Ryk ^Vergeefj _aen zynen Zoon Antiochus; of y dat afgemaekt heeft, weet ik niet, ten griften het is my nooit in eenige Hollantfchs kabinetten ontmoet. In het laetft van zyn IL Deel E e &

-ocr page 463-



		434 IVEDEREANTSCHE leven onthielt hy zich veel op zyn Buitepta^etste Warmont, daer hem de doot quam be^z°^e° ken en ten grave zond op den 16 van fpr^oJc* kelmaent des jaers 1738, in den ouderdom ^va82 jaren. Hy heeft een Zoon nagelaten, die ook o Kunft oeffent, en op zyn tytbeurt ons Scho^u' burg zou betreden hebben , indien het h^ behaegt had eenige omftandigheden van VJⁿLevens- en Kunftbedryf' ons mede te deeteⁿ' doch zulks geweigert hebbende, zal ik h^ieralleen byvoegen , dat hy Portretten, ne^venSantique en moderne Kabinetftukjes, fchild^ert' ook bezit hy noch een uitvoerig flukje v* zynen Vader, verbeeldende een Gezicht, ^ Warmont naer Leiden te zien; op den V⁰gront ziet men een Boeren- Huisgezin, in^eebiddende geftalte, aen tafel zitten; noch ° ruft by zynen Schoonzoon Van AlpH^5N' te Leiden, het Portret van den Heer V^sTS'* Bewinthebber der Oojiindifche Compag¹¹¹⁶Rotterdam, benevens een Vlucht nae^f ^0 te, en by den Heer Pa ets te Leiden e^�Hagar en Isma�l in de woeftyne, ^ de alle drie ongemeen uitvoerig en ^ 1 gefchildert. Hy was vriendelyk ^^an °. '_mgang, meer genegen met zynsgel?^k ^en^-a ijer, als met zya meerder, te verJceeren; f Jen*

-ocr page 464-



		ScHIL�ERS EN SCHILDERESSEN. 435 lende, uit zucht voor zyneVryheit, aen nie- ifiant gebonden zyn j fcheppende al zo veel genoegen in het drinken van een kan koffi als in een bottel wyn; vooral was hy vriendelyk tegen jonge Kunftenaeren van eenen leergie- rigen aert, die hy op een klaere en leerzae- flie wyze zynekunftl effen mededeelde, en ge- durig aenried in alles het leven te gebruiken * gelyk hy zelf altoos gedaen heeft, en de ze- kerffce, maer juift niet altyt de korcfte weg is om roem te behaelen.- want zyne Hukken ble- ven lang onder handen, om dat hy alles ten �iterfte net en naeukeurig volgde; in tegen- stelling van anderen, die, den geeft te baet hebbende, uit de kop en voor de vuiffc kun- nen fchilderen daer zy maer geroepen wor- den, zonder leven of tekening voor zich te hebben; doch deze behalen wel roem, maer brengen het nooit zo hoog , als die geene, welke de volmaekte Natuur in alles te hulp roepen, en het fchoone leven naeukeurig vol- gen: geJyk ons aen verfcheide voorbeelden, die in beiderlei opzichten uitgemunt hebben, ten vollen is gebleken. Waer mede wy het Toneelgordyn van 's Mans Levens- en KunftV bedryf laeten vallen en zyn Grafzerk vereer ^ren met dit Graffchrift:

			E e %, GRAF*

-ocr page 465-



		%3� Nederlantschs ,« GRAFSCHRIFT: Sta Wandelaer met eerbiet by dien Steen; Hy dekt D e M o o r ! die, trots Natuur, bet Levfi Aen doeken en paneelen wijl te geven. De Ridderlyke Apelmb'j Leidfeh Atheen, 's Lants Titiaen , die vleefch en bloet kon maeletb Kunflwonderen wrocht, ligt onder dezen Zerk Te ruften van zyn edel Schilderwerk: Met gout noch diamanten te betaelen. Het Af beeltfe� van onzen Kunflenaer is f zien in de Plaet O, gevolgt naer het geen hf ^ulzynen gryzen ouderdom , maer twee j^areI�voor zyndoot, naer zich zelf gefchildertfr^eeft> en by zynen Zoon te Rotterdam berutf- W hebben het verder opgefiert met eene fche�* naer een flukje , verbeeldende Pomona ^ Vertumnus, in de gedaente van eene oude 3^' trone, dat by uitnementheit kunftig door °^' zen Ridder gefchildert is; te zien in 't t>^e" roemd Kabinet van den Heere Agent I>°'T mier. Op den voorgront vertonen zig e^�fll" ge zwarte Kimftprintjes, die door <^eZenKunfthelt in koper gebracht zyn, beneveld hef werktuig, dat men daer toe nodig heeft

-ocr page 466-



		OCHUD�RS IK SCHILDERESSEN. 43? AENHANCSEL. Myn beftek was, om dit Werk, met den ket.fr.en Ridderlyken Kunllhelt Ka rel de Moor, te fluiten, en dus myne afgefloofde Pen voor palet en penfeelen te verwifTelen; ^aer, niet zonder veel moeite en navragens, �iocheenige beroemde Kunftenaers, waerdig ons toneel te verderen, en aen de eeuwigheit gewyd te worden, tot myne kennis gekomen ²ynde , ben ik verplicht dezelve hier, met een klein Aenhangfel, te boekftaven. Het waere zekerlyk veel beter geweeft., elk op zy- �en tytbeurt te hebben geplaetfl, doch, wat �ftoeite ik van myn kant heb aengewent om °p alle wyzen te verhoeden, dat geene my- ^er Kunftgenoten, door myne onnaeukeurig- heit, hunnen verdienden lof in den duifteren ^fgront des tytsverdonkert bleef, is my echter Zulks volftrekt onmogelyk geweeft, vermits ^Jkvan veelen, die machtig waeren my hier oe by tyts behulpzaem te zyn, hoe vriende- hk des verzocht zynde , in die verwagting ben te leur geflelt, zelfs in zo ver, dat eeni- §e der noch levende Kunftenaeren my hun- ^e opgaven geheel geweigert hebben; wier �aemen ik, om aenftoot te myden, niet zal doemen; daerik integendeel alle andere Schil- ders en Liefhebbers van Pii�ura,* die my in. ^^ezen met lufr, en yvertydig teftade gekomen ?yn, overal, daer het pas gaf, myne dank- jp'^rkentenine betuigt hebbe, en noehmaels ^haele, met byvoeging, dat door hun toe- doen myn Schouburg geftoifeert is geworden E e 3 met

-ocr page 467-



		Nederlantsche
	438	Nederlantsche
	438

met verfcheide Schilderperfonadi�n, die ff¹? onbekent of ontfchooten waeren: want ho^eomzichtig ook iemant zyn mag, geit altoo* het fpreekwoort: dat vier oogen meer zien �'^stwee; en terwyl ik niet twyffel, of daer i& hier of daer noch wel een braef Meefter ov^ 't hooft gezien zyn, verzoek ik hier opent' ]yk, dat al die 'er belang in heeft, zulks teH befte gelieve te duiden, denkende, dat he^�niet aen de goetwilligheit des Schryvers, ma�^raen het dooien der menfchelyke kennis, en de ftugheit van zommige opgevers, gehape¹* heeft. De eerfte dan, die in dit Aenhangfel m^e�luifter te voorfchyn komt, is de wakkereP°^r" tretfchilder R O E L O F K O E T S, door wie^nspenfeel een oneindig getal Vorften en Vor- ftinnen, Heeren en Dames van den adelykeU ftant, en andere aenzienlyke Luiden, zyn afg^' maelt. Hy is geboren te Zwolle den 16 v^ loumaent des jaers 1655, en door zyn V' der, mede een Schilder, ( maer van wat Vk dienden, is my< niet gebleken,) al vroeg' de gronden der Tekenkunft onderwezen ;o^iC_* na begaf hy zich onder hetbeftier van den \ roemden Gekard Terburg, by wien^Jl^ al zyne mede-Leerlingen, in minder als ^e�jaer tyts, voorbyftreefde; het geen, in p^^ey van hen tot een edelmoedige drift ter navol' ginge aen te fpooren, eenen dodelyke¹¹ ^nal en afgunft tegen hem in hunne gemoederf verwekte. Zyn Meefter, die veel acht'jg yoor hem had, en wel zag, dat deze w^

-ocr page 468-



		Schii�ers en Schilderessen. 439 Van oneenigheit niet te helpen was, ried h�m, ter ontwykinge van zyne benyders, zyn huis en onderwys te verlaeten, en zyne ftudie ver- der naer 't leven voort te zetten ,� met verze- kering, dat hy 'er de vereifchte bequaemheit toe had. Des hy op zyn i8^de jaer zynen Meefter moetende mifTen, echter denzelven de Kuntb zo wel had afgezien, dat hy van zyn pas beginnent penfeel rykelyk kon beftaen, en voorts in de Kunft�effening van het por- tretschilderen , en het wel treffen met eenen levendigen zwier, zo vlug en vaerdig wierd, dat zulks alle verbeelding te boven ging, kun- nende hy, zo als men my opgegeven heeft, wel zes Portretten op eenen dag dootvenven, en in die zelve vaerdigheit opfchilderen ; het geen my echter wat veel voorkomt. Het eerfte Kunftwerk, dat hem den weg tot zyn geluk baende , was het fchilderen van den Graef Van Dalwigh, benevens alle de Officieren van deszelfs Regiment. Deze Af beeltfels voldeeden dien Graef zo wel, dat hy onzen Kunilenaer in gunfl bracht Van den Prins Hendrik Casimir, Stadt- houder van frieslant, die op zyn perzoon, 20 om deszelfs geeftrykheit inde Muziek, als zyn ongemeen vaerdig fchilderen, zeer ver- flingert was, en zich, nevens zyne Gemalin- ie en Vorilelyke Kinderen menigmael van hem heeft laeten portretteren, tot volkomen ge- noegen der Vorilelyke Familie en het gant- fche Hof. Wyders heeft hy een oneindig getal Staetsperfonen van den eerften rang, levens hunne aenzienlyke geflachten, zo in E e 4 Vries.'

-ocr page 469-



		44-0* Nederlantsche Vrieslant, Groningen en Ommelanden, Overall⁶en Gelderlant, afgemaelt. Op de aenpryzing van den Grave van Portlant, wiens hoog' adelyke Familie ook door zyn vlug penf�^egeportretteert was, heeft hy de eer gehad» den Doorluchtigen Ryks-Monarch van Gro$' Brittanje, Willem den derden; nevens e�° groot aental Edelen van zyn Majefteits g^e' volg, (daer de Graef van E s s e x en eenig^eDuitjche Prinffen en PrinfelTen, die zyne M^a' jefteit op 't Loo quamen begroeten, geen der minften onder waeren,) aftemaelen. Het luifterryk 's Gravenhagc gaf mede vo&' fel aen zyn penfeel door 't portretteren ^ⁿeen menigte aenzienlyke Luiden ; daer °ⁿ~ der uitmunte een Familieftuk voor den f¹¹¹' ze WaJJenaer, en 't Afbeeltfel van den Raet" penfionaris Hoornbeek, benevens dat vaj eenige andere Regenten van Steden en hu»' ne Nabeftaenden. Hy is nooit onledig geweeft in het �cW deren van een oneindig getal portretten; fi^etgeen men zegt wel tot 5000 getelt kan \v°^r' den, en geduurt heeft tot in zyne hoge jar^' Kort voor zyn doot wierd hy ontboden ^ den Heer De Nu, Burgemeefter te De^ⁿ' ter, om deszelfs Afbeeltfel te fchilderen; ^° als by hier mede bezig was , gevoelde ^ zich niet wel, en ontboot zynen Zoon °^lhem af te haelen, die hem naer Z-ivoltt ^netvoeren; daer hy, na eene bedlegering ^vaI1weinig dagen, den geeft gegeven heeft? ^e� begraven wierd den 28 van wiedemaent & jaers 172,5. ^

-ocr page 470-



		Schilders en Schilderessen. 441 Nu verfchynt NlKOLAES PIEMONT ten Toneele, gebentnaemt Opgang en geboren te Amfierdam in denjare 1659. Zyn eerfte Onderwyzer in de Kunft was Martinus Saagmolen; bier zich eenigetytge�effent hebbende, begaf hy zich by K l a e s Moee- ** a e r ; hy heeft beide deze Leermeefters. in t fctiilderen van Lantfchappen overtroffen. tk heb 'er gezien, die geeftig en los behan- delt waeren , raaer hy was onmachtig zyne ftukken met beelden of beeften te ftoffeeren, waer toe hy een andere hant nodig had, het geen een ongelukkig lot vooreen braef Meef- teris, anderzints was hy in zyn manier geen °nverdienftig Lantfchapfchilder. Noch jong Zynde, bekroop hem een minneluim, en 't Meisje fcheen hem in 't eerfl niet ongene- gen , wa�rom hy zich reets vleide met de hoop ^van haer eerlang te bezitten; doch een an- dere doffer op 't til komende , vond meer ingang, en ging met het duifje door, daer memont ZO radeloos om was, dat hy zich Vilde verdoen, doch een go et vrient weder- hielt hem van dat wanhopig befluic, hem in tegendeel aenfporende, totvoortzettinge van ^zyne Kunft, om een reize naer Romen te doen , gelyk hy deet en behouden te Romen a.enqaam₉^aer hy by een Vrou inraekte, die natte wa- ^ren verkocht, en alwaer meer Nederlanders thuis lagen. Hier eenigen tyt geweeft zyn- ^^e₅ en ziende, dat hy al zo diep in 't kryt ^nt, dat het zonder geltfpons, die hem reets °ntbrak, niet ligt uit te wiflen was, om hier ^Dnitrent alle namaninge te verhoeden, wierd E e 5 hy

-ocr page 471-



		44-* Ne�erlantsche hy met dit Waerdinnetjezo gemeenzaem, ^datzeden huwelykskoop met malkanderen eens wierden, en daer door de in 't kryt flaefde fchult met eenefbreek uitveegden;welk veraC'¹" telyk huwetyk den Bentbroeders aenleidinS gaf, om hem met den Berunaem van �pgafl�' al fpottende , te ver�'eren: om dat hy, m^ehet maken van dien averechifen opgang> van een Kunflenaer in een Waert hervori^flCwierd. Onder deze tapnering het fchilder^¹17 jaren ge�effent hebbende, quam zynW^ate t�erven , en hy vertrok met het overg^e' wonnen boeltje naer zyne Geboortefbadt; d&^erhy gevallig het duifje, dat hem tevoorenoO^c' vlogen was, weduwe vond, hebbende ook ^mdien tuflchentyt met haeren gewezen Man ^eenftuivertje overgewonnen; dat hem andermae bekoorde, haer ten huwelyk te verzoeken,^eilvan dien gewenfchten uitf�ag was, datzyz^' men trouden , en hunne koft in een Prov'^rniershuis te Volhnhoven kochten, het ge^eiavoorviel in 't jaer 1705, daer hy vier jar^eI1daer na overleed. JAN VAN MIERIS, outfteZoon^¹¹den alomberoemden Frans van Mie*�' Is te Lelden* den 17 van wiedemaent des j^ae1660 geboren, en van zyn tedere jeugt "° a zynen Vader inde Teken- en Schilderk^unopgequeekt. Zyn natuuiiyke kunild^.^° zich meeft uitgeftrekt hebben tot het \|^cn^ _nren van levensgroote voorwerpen , '^c �^�_Xfden Vader niet onaengenaem was, t^e ^m^_nl* om dat de jongde Zoon Willem, (^e-

-ocr page 472-



		Schilders en Schilderessen. 443 levens- en Kunftbedryf in ons eerfte Deel omftandig befchreven is) wel meeft tot het «leinfchilderen fcheen over te hellen. Des 'iet die hoogverlichte Kunftenaer zyne ge- dachten gaen om zynen Zoon Jan een be- luaemenMeefter toe te voegen; die hem, in dezen, onder de Kunflenaers van dien tytbei� "ehaegde, was Gerard de Lairesse, die zo wel in 't groot-als kleinfchilderen uit- ^unte; doch om dat deszelfs gedrag met zyn Voorbeeldig kunftvermogen ganfch geene °Vereenkomft had, zag hy, om die reden, ^van dezen Kunfthek af, en hielt zynen Zoon °nder zyn eige opzicht, om hem, door zy- Je fchrandere lellen en leerzaeme voorbeel- den, zelfs te onderwyzen; het geen, door desjongelings yver en vatbaer vernuft, in zo ^ver yan een gewenfchte vrucht was, als het jyn lighaemsgefteltheit toeliet: want hy had dikwerf het ongeluk van geplaegt te worden ^et het graveel en de fteen, en wel zo he- ^g, dat hy buiten ftaet geftek wierd om te Jchilderen. Dus, na veele fmerten te heb- "fin doorgeftaen, kreeg hy, volgens het ge- voelen van fommige Artfen, een denkbeelt, dat het veel zitten nadelig voor die quae] was; het geen hem , op hoop van meer baet en V^erzachting door de beweging te vinden, d^�et beiluiten om te gaen reizen, makende ^Jlks werkftellig kort na zyns Vaders doot. ■^aai_vorensmeer als gemeene blyken van zy- ¹¹⁶ bequaemheit te hebben gegeven, nam hy ^xyn tocht door Duitfchlant; en, na zich eeni- §^en tyt hier opgehouden te hebben, vertrok hy

-ocr page 473-



		444- Nederlantsche hy naer Florence, daer hy door de vrieno^e_ van zynen Vader aen het Hof des Groot H^artogs genodigt was; zo dra hy hier aenqua¹^,» fcheen hem alles toe te lagchen, des hy Z^lCniet ongegront veel kunllfortuin en groot beloning voorfpelde, ook zou hy zich, n³^ allen fchyn, raet geen bedrieglyke hoop %^tftreelc hebben, had zyn geweten zich kunne? voegen naer den Godtsdienft van het H⁰"^ maer pal en onwrikbaer ftaende op de gront' flagen van zyn geloof, en geenen andere" Godtsdienft willende omhelzen, als daer W in geboren en opgevoed was, befloot hy '^l�j' ver de zuivere waerheit te volgen, en ''& ³les by op te zetten, als voor eenen korten ^tvzich te vergapen aen de vleiende HofTneefl van 's werelts bedrieglyk fchyngoet; zo da^ de Groot Hartog, ziende dat alle aengewe»' de beloften, om hem van gevoelen te do^�.* veranderen, vruchteloos waeren, van bef^lUveranderde, en onzen MIE RI S Zyn aefl#^�' boden dienft onttrok; het geen hem eerla¹¹» deet befluiten het Hof te verlaeten, en Ro'^ll�te gaen zien ; daer hy noch eenigen tyt z)* Kun ft ge�effent heeft, en door zyne pyfl^e ? fee lighaemsquael zo vinnig aengetaft wif ' dathy, op den 17 van lentemaent des j^ae1690, te Romen zyn grafft� vond. _Q In het beroemd Kabinet van den P^�t c, de La Court zyn noch twee of drie P^r°^e_n{tukjes van zyn fraei penfeel, en in dat van d lieer van der Marck, tans Hooft?ffi^c,_erderStadtLeiden, zyn afbeeltfel in 't klein ^ zyn eige wezen gefchildert, dat vlak '^fl ₃,

-ocr page 474-



			Schilders en Schilderessen. 44S

		panier van zynen Vader vertoont, en noch eea ^bydenjongenFRANs van Mieris, dat le- ^vensgroot is. NlCOLAAS RAVESTEYN, ge- krente Bommel, in 't jaer 1661, uit een alout §eilaehc, daer van outsher verfcheide Kunfte- ^ers uit voortgekomen zyn. Hendrik ^van Ravesteyn, Vader van. onzen Ni- klaas, was in zyn leven mede een fraei ^hilder, die de Kunffc in zyne Geboorteftadt ^et voordeel ge�effent heeft, maer door ee- ^e vroegtydige doot verhindert wierd dezelve ^n top te voeren. Daer is in vroeger jaren noch een Kunfte- ^fter van denzelven naem aen 't Weener* Hof Zweeft, die, door zyn verheven Kunftver- 5?o.gen, vee] eer en voordeel genoot van dea peizer, die toenmaels den Scepter in 't Duit- �>^che Ryk zwaeide; wiens nalatenfchap noch ^en de Voorouders van onzen Ravesteyn ^en erfdeel is te beurt gevallen; zo dac dk klacht uitgemunt heeft in 't voortbrengen ^n beroemde Sch�derhelden. Onze Kunfte- ^er wierd, na het overlyden van zynen Va- ^ller, door zyne Moeder tot deftudiegefehikt, ^ Was reets verin de Talen gevordert, doch "* den jare 1672, toen de Franjehen, tegen ⁵He recht, met; gevvelt ons dierbaer Vader- ^ indrongen, wierd hy verhindert daer in °ort te gaen; het geen hem aenleidinge gaf ~^ln in dien tuffchentyt de Tekenkunft te oe�> ,^euen; waer van hem zyn Vader al by zyn ^verj de eerfte grontbeginzelen geleert had, en

-ocr page 475-



		446 Nederlantsche en daer hy, door eene overge�rfde KunfW^ntc» met toeftemminge zyner Moeder, verder^t0aengefpoort wierd , om het kunftpad zy" voorouderen in teflaen: denkeiyk onder¹beftiervan den kunftrykm Schilder GerA^r. Ho et, die, daer ter Stede geboren, derC^u° �n dien tyt oeffende : gelyk Houbra^⁵in het Levensverhael van dien Kunden^ aengetekent heeft. Na dien tyt begaf R' vesteyn zich naer den Haeg, onder ^dkunftleffen van den beroemden Wil^¹: DouDYNsen�AN deBaen, nevens �^v, andere Puikfchilders , die in dien tyt d^ woonachtig waeren; die alle om des ]o$� Kngs kunftyver en goede oplettentheit > ^eom dat 'er wat groots van te wachten ^^as' niets te rugge hielden, dat ter bereiking^e ^vadat pryflelyk voornemen dienftig kon zyn- Dus hier eenige jaren zich loffeiyk geg^^fie' ten hebbende, wierd h_y van zyne Onderaf zers'bequ'aem geoordeek, den leidraet o^c_gNatuur en het volmaekce leven door #� krachten te kunnen volgen; en hy zette Z¹ . in zyne Geboorteftadt ter neer. Hier ^ _fhy naeulyks geveftigt, of alles vloeide ^^lhem toe, en leverde hem een reeks van ^% _$zienlyke kunftbezigheden; inzonderheid ^ hy berucht voor , op een levende en ³ _flokkelyke manier , de wezens van elk ⁿ _flhunnen aert te treffen, gepaert m^et , _%svloeiende vleefchagtige coleur ,� door ^�en verdere bequaemheden heeft hy, §^e _tal, de zynen langen leeftyt, een oneindig �^e ^[ zo van Vorften, als Luiden, die zo de^fl _f

-ocr page 476-



		Schilders en Schilderessen. 447 °ert als den degen volgden , door zyn vleient Unftpenfeel afgemaek. Om myn gezegde met voorbeelden te ffca- ^ven, zal ik eenige der aenzienlyklte opge- ven. In het jaer 1694 wierd RavesteYN Verzocht op het Hof te KnUenburg* te komen, °m de Vorffcinne Van Waldek na haer doot te fchilderen;. zynde in haer leven nooic Van eenig Kunftenaer wel getroffen; en door net vafte kenmerk, dat hem van haer wezen gegeven wierd, ilaegde hy zo gelukkig in die °nderneming, dat de Vorftelyke Familie van hem by uitftek voldaen was. Noch portret- teerde hy ter zelver tyt den Vorft Van W a e d � K, dat ftrytbaer Legerhooft, wiens °Hverfchrokken moet en krygskunde, in het gebieden van 's Keizers Legers tegen de Tur- ken , in den vermaerden flag van Gran , een Onfterffelyke krygsglorie behaelde, en door dit Afbeeltfel , als een zichtbaer voorbeek Van helthaftige Heldendeugt, vereeuwigt �%ft. In het zelve word die Vorft vertoont, fittende op eenen Troon , met de Doot, Wereltskloot, Kroon en Ryksflaf onder zyne ^oeten, boven zyn hooft ziet men twee En- gelen, die, door het bochtig gout van-hun- ^e Mulicale Kunfttuigen , zynen Lof trom- petten. Het Vorftelyk Geflacht was van die ^Unfttafereel niet minder voldaen als van hec ^v°rige, en deet onzen Kunftenaer, met eer en §efchenken overladen, weder naer huis kee- ^Jen. In het jaer 1698 fchilderde hy het Portret *f�n den jongen Vorfl Van Waldek, en het

-ocr page 477-



		Nederlantsche het heele Geflacht van den Graef Va n $^r" pach, in 't klein tot onder de kni�n; in »^�, jaer 1702 was het voorwerp van zyn penl^eden Doorluchtigen Oorlogshelt Prins W¹" iem van Heffen, Generael der Legers van d^e" zen Staet, en Gouverneur van Maefiricht, �^e' fchildert op dezelve grootte als de voorgaf de; enin 1707 de Prins Van Saxen Hit?' burghausen, levensgroot ten voeten�^jt' Buiten de reetsgemelde Vorftelyke FetK nen , heeft Ravesteyn een groot aen^c* van Generaels en Hoogadelyke Heeren, ^)ie' vens hunne Gemalinnen en Kinderen, arg^e' maelt; onder dezelve munten uit: de Baro¹¹Van Gent, de Princes vanPortugael, zl^¹" Gemalinne, en verdere Familie, als med\| ^da^ van den Generael Ma c quay en desz^lisna' beltaenden, waer onder den Graef VaN R^' Deze Afbeekfels wierden alle naer EngeW gezonden. Vervolgens heeft hy geporP^et" teert den Generael Ramsay, zyne Echt»^e' noote en verder Geflacht; den Baron PiE^' Heer van Zoelen en Erakei, benevens a"^e' die hem in den bloede beflonden; den I^ff van Borselen, Heer van Geldermalfenj Amptman Elst; de Heeren Van He�^ ren enEcK van Panthaleon, n^eVei» derzelver Vrouwen en Kinderen ; mzk^enmet malkanderen een aenzienlyk getal �i^� '■> ^e^ wyders de meefle Edelen der Provincie van (j derlant en aengrenzende Plaetfen, mi^tsg^a" i_eveele Heeren van Regering, daer ondef Heeren Verbolt , Van der Steen en &^c ' met hunne Famili�'n 5 demeefte Magi^^r^^,

-ocr page 478-



	Schilders en Schilderessen.
	Schilders en Schilderessen.	44?
		44?

PerfonenderStadt Gorinchem', als ook veele En- Stffcbe Lords met hunne Ladys, die in den vori- �§en Oorlog van 't jaer 168 8 , dien grooten Velt- 5eer Koning Willem den derden, Ryksvorft ^an Grootbrittanje, te velde volgden. Hier mede zal ik van zyne Portretten af- scheiden, fchoon de opgetelde maer een ge- ding gedeelte uitmaken van de groote menige e, die hy door zyn vaerdig penfeel afgemaelc heeft. Hy was ook niet onbedreven in het fchilderen van Hiilori�'n en Zinnebeelden j j^aer. van ten zynen huize, in zyne Geboorte- tadt, vier proefflukken te zien zyn, verbeel- dende de vier Wereksdeelen, die van kundige liefhebbers geprezen worden. Toen onze Werdige Schilder al 8o jaren bereikt had, ^emlderde hy noch den Predikant Bruistens , ²ynen Schoonzoon', benevens deszelfs Echt- �genoote en Kinderen, zo wel van gelykenis ^n fix behandelt,'dat 'er zich elk van verwon- derde , die'er ooggetuige van was; fchoon ty de laetfte 30 jaren van zynen leeftyt, niet elders als tot tytkorting, de Kunft�effening ?en de hant hielt. Voorts was hy een deugt- Went Man, die met een ryke maete vanle- ^nsjaren en geltwinning is gezegent ge- >eeft. Hy is den 9 van loumaent des jaers ?5o, nalatende een goet geruchte, veel gelts % zat van dagen, in het $9^�e* j^aer zyns oli- edoms overleden. Dus omftandig heeft %}y zyn Zoon , de Heer Mr. JoHAN van ^^avesteyn, zyns Vaders Levens- en Kunft- ^edryf opgegeven en toegezonden, gefchreveu &K Bommel den 4 van. lenteraaei�t 1751; wae* , M, Detl, Ff

-ocr page 479-



		j�j.50 Nederlantsche voor ik hem hier opentlyk dankzegge, ett ^zgroot een aental jaren, in rulle, voorfp^ en vergenoeginge, toewenfche, als zyn ^^a" der genoten heeft. JOHANNES DE BOEKHORS^ 'geboren te Deut�kom in 't jaer 1661. By <fl hy hier te lanc de Kunft geleert heeft, is ^\ niet gebleken, maer hy ftak, noch jong tl de, naer Engelant over, en raekte te Lor gelukkig onder de fchrandere Kunflleffen ^v'^a _-den alomberuchten Godefried KN⁵Ier, by wien hy de Kunfl met veel P zeven jaren ge�effent heeft. 1 Na dien tyt ging hy in dienfl van den ^^oXi Pembroke, fchilderende Hiftori�'n, ^^at3^ les, Portretten, en al wat dien Heer beha^e» ]yk was; waer van noch veele Proeffl°kk^e ' die, kloek en fix in de manier van zynen g^r° _nten Meefler behandelt, by het nageflach^tVdien Lord te vinden zyn. ^ Eindelyk vertrok hy naer 't Duitfche W ^ en heeft in 't Markgraeffchap Brandende _etde omliggende Lantflreken zyne veel roem uitgebreit; van daer begaf hy ^zl _enaer 't lant van Kleef, daer hy een �^�0 _��menigte Portretten en andere voorwerp, gefchildert, en zyn Graffl� gevonden he^e» in 't jaer 1724. Dit is 't al, wat my ^I"�^t \ kerheit van dezen Kunflenaer ter kenni�e � komen is. - ",<J Dat de Kunflenaers doorgaens hun P^ⁿ _e- Weeten te zwieren naer hunne natu«^rly^�\|_el- Sertheit, is door een menigte va» V0<^_eJj

-ocr page 480-



		Schilders en Schilderessen. 451 den al te bekent, om 'er hier, by wyze van ^vooraffpraek, iets meer van te melden. De volgende Schilderperfonaedje kan ons tot een fiieuw voorbeelt verftrekken. DOMINICUS VAN WYNEN, ge- boren te Amjlerdam in 't jaer 1661. Hy heeft ^e eerlle kunftgronden in zyne Geboorteftadt gelegt, van daer dreef hem zyne Kunftdrift ^aer den Haeg, onder het beftier van den ver- eerden Hiftorifchilder Willem Doudyns, "y wien hy, zo met tekenen op het Akademie, ^ls met fchilderen naer de kunftryke Voor- beelden van dien Meefter , na weinig jaren ^erens, door geftadig blokken en al wat tot yne bequaemmaking dienftig was , vlytig Waergenomen hebbende, het zo ver bracht, dat D o u D y n s hem in ftaet keurde om een ^�eize naer Itali�n* te doen; daer zyne neiging ^le byfter toe overhelde. Hy ondernam zynen ^l°cht door Diiitfchlant naer Itali�n, met oog- merk, om al de beroemde Kunftwerken der ou- de, en in der tyt zynde Kunftenaers, van na- jty te befpiegelen, inzonderheit te Romen, daer ty verfcheide jaren fleetom al het merkwaer- digfte af te tekenen en na te fchilderen , °nder verkiezing of het anticq of modern ^Xvas, als hy 'er maer door leeren kon; ech- ^ter helde zyne neiging meeft naer het modern ^'er, dat hy heel geeftig en grappig wilt za- �^en te voegen, en de gemoetsbeweging van ^eder voorwerp zo natuurlyk uit te drukken: Pt 'er elk kunftkundig Aenfchouwer genoe- F f 2 gen

-ocr page 481-



		^rf�% Nederlantsche gen in vond, doch juifl niet altyt tot 0^' ting verftrekte. Met dezen fchildertrant, vermits dezeiv op een luchtige en meefterlyke wyze ae� geveegt was, bevond hy zich wel, want W^ te het een niet, hy beproefde het ander, ° ging op de Galei fchilderen, na dat hem ^anoot drukte; zynde al m� van dien aert, o^ahy zyn teering grooter maekte als zyn gewi^» en had altyt meer dorft als gek, behalven ^a°' dere buitenfporigheden , die gemeenlyk °? dien taerling lopen. Deze flordige leeft^a" was oorzaek, dat hem altyt het middel o^p' brak om de terugreize naer zyn Vaderla» » hoe zeer hy 'er na verlangde, te ondernf¹¹¹ ' Daerenboven was 'er geen drinkwinkel iⁿ ^l^ men, of hy ftont 'erin 't kryt; zyne Bentbroe- broeders, die hem, om zyne kleme g^^imiti Jskaen hadden gebentnaemt, waeren mee van dat zelve hair, en genootzaekt, door» brek van gek, te blyven daer ze waer^ daer onze Van Wynen ganfehgeen zin had, verlangende nu ruim zo driftig naer h^ul ' als te voren om Romen* te zien. . j, In dat zelve verlangen vond zich te �^e \, met hem die overheerlyke Beeltfnyder i¹ , _cvoir, Francis; doch het geluk wilde, BONAVONTUUR VAN OvERBEE �. middel was van hunne verloffinge uit R°ⁿⁱ,_�g.* want zo dra deze Kunftenaer, met de ? tigheit en ftaetfie als in zyn leven is ^ae^_ei_tkent, door de Bentbroeders was ing^ejia ^XJ wift onzen Askaen door zyne gr³PP^en-^

-ocr page 482-



		Schilders en Schilderessen. 45$ S�inkflagen hem in te nemen, en zyn Hof by hem te maken, nevens Franc is,- diehy beide, gedurende zyn verblyf te Romen, veel goet deet, helpende den een aen 't fchilderen ^eu den ander aen 't boetfeeren; het geen de ^reden was, dat Overbeek op zyne terug- komft zo veel fraeijigheeden medebracht, �och dit was onze twee naerhuisverlangers �iet genoeg, wel wetende, dat zo dra O v e r- �^eek vertrokken was, hunne winflen niet ^leen zouden krimpen, maer met een alle k°op, om ooit uit die maelilroom te raeken, ^n afgefneden was. Des klampten zy hem aen boort om op zyn beurs mede te gaen, met belofte om in 't Va- derlant de verfchoten reisko�len door kunft- ^vfrdienften te vergoeden. Dat heb je by myn Ziel wel verzonnen, was't antwoort van Over^ ^Eek, maer hoe flelje't met al de krytladders _fe in meefi al de Herbergen tot uw beider lajlen 'pen ? daer zou ik geen duit van betaelen, maer ^e- vracht is je gefchonken. Dit was hun ge- noeg: want verder befloten ze door ganfch, Romen een kreupele waert te flaen , hunne ^jelen teligten, en eenige dagen te voet voor ^t te gaen , om op zekere beftemde plaets ^�nnen Vrygeleider in te wachten. Volgens dit ontwerp namen zy de reize ^en, telkens omziende, of zy van d'een of ^der niet vervolgt wierden, en Romulus* ter °^eftemder plaets verbeyd hebbende, zetteden ²ymet hem hunne reize, zonder hinder, voort ^ot Amfterdam. Daer zynde , hielt Over- dek , volgens zynen kunftlievenden aert, noch Ff 3 a]

-ocr page 483-



		454 Nederlantsche al de hant aen hen; verfchietende aen FR^N' c i s geit tot Yvoir, om aen 'c werk te komeⁿ' Het eerfte Kunftwerk, dat Van WtN»" voor Bonaventuur ondernam, waeren eent� �tukken, verbeeldende den ganfchen zwier ^enafleep der Bentbroeders, als 'er een ingehy' digt word, in welke hy verfcheide Afbe^' fels der Bentgenoten , onder andere zy^* weldoender, Lagcber , Weerhaen, Lantaf$* Slempop en zich zelf, afgemaek had, die # heel natuurlyk en geeftig daer in te ondef" fcheiden waeren. Tot vereeuwiging van & Kunflgenootfchap liet Overbeekdeze ft^�!i' ken door den Graveerder Pool in 't kop^e^ brengen, zynde derzelver afdrukfels zeer � ^ wilt by de Liefhebbers van Papierkunft. v^er* der is my het uiteinde van dezen Schild helt onbekent. Nu volgt zyn Tyt- en Kunftgenoot, DIONYS GODYN, een Leerling V& den beroemden Portretfchilder Jan de Bae¹'' gebentnaemt Ojevaer, naer 't Blazoen van o^�_�Haeg, daer hy het eerfte licht zag; maer inn_ejaer, is my niet gebleken; hy was met voorgemelde Bentbroeders mede te Roti¹¹* * daer hy in zekere Kerk de geboorte ^vj-_cCHRisTusin f re/co fchilderde. Zo dra fr.uk voltooit en de (telling weggeruimt ^. ' quam 'er. een groote toevloet van ku"^,¹^ en onkundige menfchen het zelve zien, dyn mengde zich mede onder den hoop'^L werk van zommige hoorende pryzen» ^ hy borft en krop op; zynen Kunftgenoot V

-ocr page 484-



		Schilders en Schilderessen. 455* Batist d'Asseri, gebynaemt Lantaren_?Ziende, vroeg hy dijn, met een moedig ge- laet: wat dunkt 'er u vanl die hem met een ftatig wezen antwoordde: Ik vint 'er uw eige 4fbeeitfel in. Godyn, dit antwooi't onver- Vacht voorkomende, fchoot hem toe: je ziet fyalyk, waer is dan myn Portret? Ik doe zeker Kiet, hervatte den ander, want is 't niet naer �% wezen gefchildert, hetgelykt ut en minjlen wel, Wyzende met een op den Ezel, die nootzake- 'yk in de verbeelding van de Hiftorie vereifcht word , en ftreek met een door, laetende on- ?en Schilder, vol misnoegen over dezen fchimpfchoot, Haen; doch die hem Godyn, kort daerna , met woeker betaelt zette, by gelegenheit, dat hem Lantaren zyn eige Af- oeeltfel vertoonde, dat een ander, ter gedach- tenhTe van onderlinge vrientfchap, naer hem pfchildert had. Godyn het zelve met op- tettentheit befchouwende, en Lantaren horen- «ezeggen dat het hem niet geleek, fchoothem ^tQe: dat verwondert my niet, want het Portret gelykt eenixsyS Man, en je bent een Gek. BlTIST erkende, dat hy betaelt was, zweeg fty- gaet het beft, die kaetzen wil moet den kal wachten; deze onderlinge fchimptael gaf &en het Bentgezelfchap menigmael ftof tot kgchen. Wyders is my van G_OD yns kunft- ^vermogen, of uiteinde, niets gebleken. TAN en IZAAK VAN DER VIN- ]^E, geboren te Haer�em, de outfte in fprok- ^Imaent des jaers 1663, en zyn Broeder den H van wynmaent, twee jaren laeterj beide Ff 4 zoo

-ocr page 485-



		4-56 N ED�RLAStS CHS zoonen vanViNCENT van der VinN^e' wiens Levens-en Kunftbedryf Ho�braK^ omftandig heeft aengetekent; zo de een ^alsander hebben de Teken- en Schilderkunftv³¹¹hunnen Vader geleert. Jan was iri 't ja^e^ 1686 al zo ver gevordert, dat hy op eige ri^e' men kon dry ven, en ftak naer Engelant ove^r.» daer hy, te Londen, in gemeenzaeme kenfl^jSraekte met Jan Wyk, Thomas-zoon, e& der befte Paerdefchilders daer te lant, en <& dezelve wift te fchikken naer de �ngelf�¹fmaek, vertonende wedloopen , jachtery^el1en andere vermakelykheden te paert; d^edie Lantaert te byfter op verflingert is. D^^emanier van fchilderen had hem Van v^%^* Vinne zo wel afgezien, dat hy daer c^enl" ge jaren wel by ftont, en na zyne herwa^erts' komfl noch eenen geruimentyt in volhardde* tot genoegen der Haerkmfche Liefhebbers/ echter verliet hy het penfeel in 't vervolg v^¹tyt, begevende zich, op hoop van zekere⁵- winften, aen de Wevery, handelende in &■* lerlei ftoffen. Wat zynen Broeder Izaak belangt, <^f .was in 't prilfte zyner jaren de Kunft macl>^p� in 't behandelen der waterverwen , en ^ munte uit in het fnyden van Portretten °P hout; daer ik met veel roem van heb hoO^renfpreken; ook bezat hy een fchoone v^" meling van Tekeningen en Papierkunft' - hem in zyne hoge jaren tot een aengeⁿ^cXfl*tytverdryf verftrekten ; hy heeft al z^eder, veele jaren zyne meefte bezigheitin denBo^ handel gevonden. Dit is't al, dat my uit &

-ocr page 486-



		Schilders sn Schilderessen. 457 «antfchrift van Houbraken mee zekerheit Van hem bekent is. Toen ik , drie jaren ge- leden , dit Werk begon, was hy noch in leven, ^en mogelyk noch: want in dien tuflehentyt Merd my van Haerlem bericht, dat IzaaK Van der ViNNEnoch eenige Levens van Schilders had, die by H o u b R a k e n niet te Vindenwaeren; dicfpoordemyaenomhem te fchry ven, te meer, om dat die Schry ver zynen y ver pryft, aen hem betoont in 't opfpeuren en ^enwyzen van eenige Kunftenaers, die hem te voren niet bekent waeren; maer ik heb op �ynen brief nooit antwoort bekomen , het geen my doet geloven , dat hy, door zyne hoge jaren afgeflooft, zich alle bezigheit ont- lokken heeft, zo hy niet overleeden is. ' Nu volgt zyn Stadt- en Kunftgenoot, KORNELIS DUSART, geboren te ffaerlem* in't jaer 1665, en een der befte Leer- lingen van den beroemden Adriaen Os- �ade, die zynen Meefter in alle deelen kort PP de hielen gevolgt is in 't verbeelden van t Boereleven, zo wel i_n geeftige als wellus- tige vermakelykheden. Een ftuk voor allen ^ls ons genoeg, om 's Mans kunftvermogen aen e tonen, verbeeldende een Boerekermis vol gewoel van beelden, die om en door de koek- ^ andere kramen zwieren, en eenige, die ^Y een Quakzalver flaen te gapen; terwyl ^answorft het Volk met zyne gekkernyen jkt, word eene jonge Boeremeit, in 't zon- S^gspak uitgedofcht, en met Kees , haer ^ryer, zich onder den hoop mengende, de 'Ff 5 beurs

-ocr page 487-



		438 NederLANtschs beurs gelicht: Een andere gaeuwert flaet ^teloeren , om , onder dit gewoel, mede ^ⁿflag waer te nemen met het befteelen van <^&een of andere kraem. Da er vegt en fl^aemen malkanderen met vui^en om de oore¹¹' om het recht van 't een of ander fpel. W verder zit een paer zo dertel te vry�'n, dat o eene hant, onder het draejen van de fcho^' zich in't fplitgat der rokken verheft. Kortofl¹» alles is zo geeftig en natuurlyk van vinding dagen fchaduwe, en zo levent en eigent^ naer den aert, zeden en kleding der Lan^f den, gefchikt, dat het de goetkeuring van// Ie kundige Liefhebbers wegdroeg. Dit ft^u _ had hy gefchildert in 't jaer 1702. Zyne " keningen, met zwart en root kryt, of ^, waterverwen, zyn by de Liefhebbers P* ^aC^ ting, en worden van hen na waerde g fchat. Hy was zelfs een groot Liefhebb^ en Bezitter van uitgelezene Papierkunft, tt^ezyn vrient A D a m D i n g e m a n s ; die in zy¹¹. jeugt mede tot de Kunft was opgeleit, m^aedezelve niet oeffende als ter uitfpanninge ^ andere bezigheden. Deze twee verlieten^,1' nig uur in 't befpiegelen van malkanders ^ zamelingen. _a Dos art was, van jongs af, zwak ^vligchaem, teeringagtig en met een befl^aede borft geplaegt, echter vrolyk van aef^cgraeg by gezelfchap, daer van de KiU¹^ § ^ fproken wierd. De gemelde quaelefl ^^et _adermaten zyne levensgeeften op 't laftft v zyn leven, dat zyn Broeder, die weinig ^_tsie voren nochmet hem gefproken had, en ^_eIJ

-ocr page 488-



		Schilders en Schilderessen. 459 j^n hem befpeurdedatnaer fterven zweemde, hem, eer een half uur verlopen was, doot in ²yn bed vond. Zyn Vrienc Dingemans , die °okal eenigen tytziekelyk had gegaen, volgde hemdenzelven dagnaerde eeuwigheit,opden ⁶ Van wynmaent des jaers 1704; zy wierden °okeenige dagen daer na, op een en het zelve ^�Ur, begraven, en in een en dezelve Kerk ter aerde beitelt; tot groot verlies en droefheit ^an het kunitqueekent Haerlem] alzo die Stadt door dit fterfgeval na dien tyt voor 't groot- fte gedeelte ontbloot is geweeft van beroemde Schilderhelden, en kunftminnende Liefheb- bers, daer het zedert de veertiende en vyf- tiende Eeu in uitgemunt heeft boven alle an- dere Steden van ons gezegent Nederlant: kun- nende die Kunftqueekende Stadt, met gront, ^roemen opeen groot getal Puikfchilders, die, J�t haeren fchoot gebaert, zich eenen naem j^bben gemaekt, die aen binnen- en buiten» «ptfche Hoven klonk, en al, wat op Kunft- °effening verflingert was, naer Haerlem lok- ^e; als de gewyde woonplaets der Nederlantfche* ^Ictura, daer, _voor de woedende tyden ^r binnenlantfche beroertens, meer Kunft- ^tafereelen der oude Meefters te zien waeren, ^^s in eenige Stadt van Hollant _; _waer _van ^och eenige Hukken, de verfcheurende tan- ^n. des alvernielenden tyts_ ontrukt zynde, °P aenzienlyke plaetfen te zien zyn. Onder ^elke, om een voor allen aen te wyzen, uit- ent de groote Zael van de Stadts- of Schut- J^s-Doele, pronkende met overheerlyke ^unftwonderenvan Frans Hals, befiaen- de

-ocr page 489-



			'460 Nederuntsch�

		de in Portretten van Magiftraetsperfofl⁶¹¹' Collonellen, Hopmannen en mindere BeV^el" hebbers der Ioffelyke Schutterye, nevens <$" zelver Schuttersknegten ; die alle, naer & ] dragt van dien tyt, op het prachtigft uitg^e" dofcht, en met hunne naemen getekent, i^ vertonen tot eene eeuwige gedachtenis vo° hunne nakomelingen. Behalven dit Kun!¹" werk , zyn 'er noch andere overblyffels df aloude Puikfchilders te vinden, die de g\ot^l° van hunne Makers, en de aenzienlyke o$' heit van Haerlem helpen vereeuwigen. Na deze kleine uitweiding in Haerkms v�^f' dienden lof, verfchynt op ons toneel, JAN VAN DER MEER, die omtrcjj dees tyt te Haerlem gebloeit heeft, en met o Zuftervan Dusart gehuwtgeweefl is; m^^�de nette tyt wanneer, en waer hy geboren^lS' weet ik niet. Zyn Vader, wiens naemgen⁰?. hy was, en my als een braef Lantfchapfch¹'' der opgegeven is, fchoon hy dezelve n& fchynt te zyn, daer Houbraken van fpre^. �n zyn 3^de Deel pag. 291, en van wiefl ^look anders niet weet te melden, heeft W _, zelf in de Kunft onderwezen. Na zyn * ders doot nam hy zyn toevlucht tot den ^v&r maerden N. Berghem, die menig ve^¹³tig leerling ten kunflberg heeft opgeleit, °^ Van der Meer zich onder bevond? ^ei met luft en naerfligheit zyne ftudie bj Y? trok, tot hy bequaem was de volmaek^te � tuur te volgen in 't fchilderen van Lantfch^\|_epen en Beeften, daer hy in zynen tyt v^e^

-ocr page 490-



		Schilders en Schilderessen. 401 K�nftbezigheden toe aen de hand had , en ^et zyn huisgezin wel van kon beftaen j want 2yne ftukjes waeren in zyn leven by de Lief. hebbers meer gewilt als tegenwoordig: men. ^vint ze tans niet in de beroemtfte Kabinetten, fchoonik 'er gezienhebbe, die lof verdienen, ^en geeftig van fchikking, en van dag en fcha- �We zyn; doch wat manierlyk, en niet in die Verhevenheit als die van zynen grooten jVleelter. Men ziet ook veele van zyne Te- keningen by de Beminnaers van Papierkunft, Qie echter al m� onder den tweeden rang be- «ooren. Noch meer , als hy in kunffc van ynen Meefter verfcheelde, was hy met hem ^verfchillent van gedrag: want die was beza- <jigt en voorbeeldig van leven, hy in tegen- deel natgierig en zorgeloos, volgens de fpreuk ^Van zynen Kunftgenoot, Kroeg-en Boezem- ^Vl"ient, Dirk van Berge: dat het onnodig was ^le zorgen voorden dag van morgen, dit was tyts genoeg als de noot aen den man quam. - Naer dien verkeerden ftokregel levende, �s ?ok zyn uiteinde met dat van zyn Likkebroer ^ alles lotgemeen geweefl : want die is <;r aerde beftelt VOOr penningen, die in de herbergen onder zyne goede Vrinden ingeza- kt wierden, en toen hy zyn natgierig leven be�indigt had, was'er niets over om de kollen ^an zyne begraeffenis goet te maken. Zyn Vou, die,door zynen fchadelyken leeftrant, �^lch wel meer in diergelyke omftandigheden �^evont ten opzichte van haer geltkas en huis- houden , en echter van de noot een deugt ^oeft maken, om haer Man met eere onder

-ocr page 491-



		462 Nederlantsch� de aerde te helpen, bedacht de volgende K�^nfgreep, te weeten: zy liet een Nodiger ter t>^�" graeffeniffe haelen, en deet hem alles bez^' gen wat tot een deftige rouilaetfie vereifc¹\vierd; alles dus in gereetheit zynde, liet^ezich de Vrienden en verdere genodigdens^tebeftemder uure aen 't Sterfhuis vinden , ^�verzelden het Lyk, met eenen behoorlyk^ roufleep, grafwaerts. Onderaiflchen had " Vrou al , wat noch in huis draegbaer v�^s' byeen gepakt, en {treek met dien buit ^ huize uit. De Rouilaetfie terugkomende, v°¹¹het huis ledig en van alles berooft, het g^ee _mde Volgers van 't Lyk geen kleine iloftotV^�rwondering en lagchen baerde; behalven "^e , Lykbezorger, die zich op die vertoning ^wzonder lagchen kon houden, te meef? °} dat hy al om de betaling van 't vaetje bi^egemaent wierd, daer de Dragers, onder e* hartig en luitruchtig gelach, malkaer W¹?* van toedronken, om het ras op den bode* te zetten, ter verhoedinge, dat de Brou^ het refteerende bier, in vermindering van^. ne geleden fchade, niet te rug quam hael^ ' eindelyk verkreeg de Lykbezorger red'^ , volmacht om zich zelf en verdere dooti^ctl _{den te betalen , met het verkopen va¹¹ ^ fober reilant der huisfieraden, die 'er no^¹ ^oVwaeren. Dit was het grappig einde ^van,°._vf zen Kunftenaer, dien, door het goedig be^L van zyn Vrou, dus noch eene itatelyke ° graeffenifTe te beurt viel. u Nu verfchynen weder eenige Befl^⁰^ tentoneele; die de voortocht heeft, is <,

-ocr page 492-



		Schilders en Schilderessen. 46% NOLBERTUS VAN BLOEMEN, goeder van Francis en Pieter van Roemen, van wien wy in ons eerfte Deei Scfproken hebben. Hy is te Antwerpen gebo- en in 't jaer 1672, en daer de eerfte gront- ^eginfelen der Kunfte geleert hebbende, on- dernam hy een reize naer Romen,* ter verdere ^voortzettinge zyner ftudie. Zyne bequaemheit beftont in 't fchilderen ^v^n Portretten, moderne en anticque Ordon- ^antien, daer hy te Romen zo heel breet niet ^p teeren kon. De gemeene Brabantfche co- ^JeUr, die daer zederteenige jaren de overhant gnomen heeft, kleefde hem in al, wat uk yn penfeel vloeide, geweldig aen; en het fchil- deren op de Galey liep in zynen tyt al ten* ^inde , vermits 'er geen Heiligen meer no- ^ig waeren; des verliet hy Romen, daer zyn ^Kentnaem Cefalus was, en ondernam van 't ^eene Kloofter op 't ander de terugreize te voet >aer zyne Geboorteftadt ; daer hy op zyne ^poftelspaerden gelukkig aenquam , en zich ^Qor eenigen tyt ter neder ^e«e; maer -zien- ^, dat het daer met de Kunft m� niet vlotten ^ilde, vertrok hy naer Amfierdami* daer hy J^et weinig voorfpoet d_e reft zyner dagen ge- iten heeft. \- In zynen tyt bevonden zich noch te Rome, ^BRAHAM en JAN BATIST BREU- ^EL; de eerfte was gebentnaemt Rhyngraef, ^�e andere Meleagar. Abraham was daer getrout', ^ⁿ een der gelukkigfte Kunfthelden van de Pftiche Bent, die, de vruchten van zyne kunft-

-ocr page 493-



			ij.64 N�DERLANTSCHE

		kunftverdienften by zyn leven maeide, eflOP een fpaerzame wyze wift in te zamelen. " voorwerpen van zyn penfeel waeren Bloemt en Vruchten, die hy zo fraei fchilderde, ^ 'er de Italiaenen veel achting voor hadden, ^edie rykelyk betaelden. Door zynen yver & naerftigheit had hy veel gelts gewonnen, ^ geen in die Stadt zeltzaem is voor een Ned^ei' lander; doch de al te groote woekerzudj fpeelde hem een quaede part: want zyn g^e' op eenen hogen intereft fchietende aen ^eeKoopman , die op ver na zo ryk niet tf^s' als hy fcheen, ging met dien buit ftryKⁿ' vertrekkende met de Noorderzon; zonder" onze Kunftenaer ooit een duit van al ^ZJ geit, dat hy met zo veel vlyt gewonn"?⁰^ bewaert had , heeft wederom gezien- y'₍ze gevoelige neep trof hem zo vinnig 5 " ' 'er, in't beft van zyn leven, zyn geeft o** der gingquynen, tot hy kort dacr na fW' Zyn eenigeDochter, een derfchoonftejofl&.j. vrouwen van haeren tyt, zag zich door toeval niet alleen berooft van haer V^^�erffenis, maer boven dat verfteken van ^eaenzienlykhuwelykflot, dat haer anderzir^ _�beurt gevallen zou zyn,- het geen haer de befluiten om van hartzeer in een klooft^ergaen, en haere dagen aldaer te eindig^en- . Zyn Broeder, J A N B A TIS T B R^ GEL, was mede een Bloem- en Fr ui"': . der, een van hun beiden is, waerfcby¹¹^ ©nder de Liefhebbers bekent met dt;fl ⁿ^,_t/an den Nuplfchen Bnugel:* om dat hy ^

-ocr page 494-



		Schilders en Schilderessen. 46$ heeften leeftyt daer gefpiltheeft; en het zeker* fte is, dat de eerfte hier door verftaen moes: gorden. Indien het dezelve is, van wien ik kier telanttwee Hukken met ItaliaenfcheBloe- tien en Vruchten gezien heb, zo is hy een hoogvlieger in dat deel der kunfr. geweeit, eu bubbelt waerdig onder het getal der grootfte ^leefters getelt te worden. Hun Tyt- en Bengenoot te Romen was ec- ^e DE WINTER; hy flak altoos in pracht ^van klederen boven zyne Kunflgenoten uit, ^en fpeelde de rol van Baron, fchoon zyn Va- jkr maer een gemeen Man was, die veel geks "ezat, en hem telkens een goede goutbeurs ^ermaekte; daer zich onze gewaende Baron braef met gout en zilver voor oppronkte, en om welken opfchik hem de Bentbroeders met ^en mem van Vogel Fenix vereerden. Dit ^ooi weer fpeelen volgde hem zo lang, als ^zjn Vaders goutbeyrs hem onderfteunde; j^aer die andermael komende te trouwen, lag er zyn nieuwe byflaep de hant op, en de klin- kende Goden bleven thuis. Toen moert onze gewaende Baron, zynde ^e2n Hiflorifchilder van den tweeden rang, �uet het behandelen der penfeelen zyn beftaen binnen , en als de kunftwaer niet aen den ^an wilde, was hy genootzaekt, als 'er Hei- Jjgen te kort fchooten, op de Galey te gaen �childeren ; tot fpot zyner Bentbroeders, en tot verachtinge van zyne ingebeelde glorie j ~°ch het was onze Vogel Fenix alleen niet, tfie aen dat zeei; hinkte; verfcfteide van zyna *21. Deel,* Gg me*

-ocr page 495-



		46� Nederlantsche medemakkers hadden insgelyks die zotte g jn 't hooft: want JACOMO VAN STAVEREN, g^af zich uit voor een Edelmans Zoon van ji0 ' foort, daer zyn Vader maer een gemeen ^' bagtsman was, en hy een fober Bloem- ^e' Fruitfchilder, die, na het verquiften van'^z� ne gereede penningen, en om dat zyne ku¹¹niet meer gewilt was, onder de LyfwachtV^aI* den Paus dienft nam, en de reft van zy° 7' ven, als meer andere, daer verileeten he^.' Nu verfchynt een Kunftenaer, afkoio^¹» vaneenen Vader, die een derberoemtfleP⁰tretfchilders van zynen tyt is ge weeft >' niet alleen gezien was aen 't Stadch°^udlyk Hof in den Haeg, maer van veele V o^rtea in Ewope wierd aengezocht om in h° _ nen dienft te treden; doch al een geruim^ tyt voor zyn doot ging die aengebeden gla^ fchuil achter de nevelen van zyn wang drag. J A C OB U S D E B A A N is dan het jj^ werp, daer onze pen tans opdoek. �^_e0geboren in 'sGravenhage des jaers 1673? ^ om de kunftliefde , die van jongs in ^� doorftraelde, van zyn Vader zelfs ond^. y zen, met zulk een gewenfcht gevolg, _trl op zyn i8^dejaer al een meefterlyk ?°\ _Qikon fchilderen; doch wel ziende, da^c.' ⁽r^>.. \ verloop van zyns Vaders Kunftbe^zlg^_e- in 't ent voor hem niet veel kon °^veL ##' $en, befloot hy, op zyn softe j_aer, �yB#jr_or

-ocr page 496-



		Schilders en Schilderessen. 467 fortuin aen vreemde Hoven te gaen zoeken j ^aer toe hem zyn Vaders alomverfpreide kunftroem ten leitsman verftrekte, en hem gclegenheit gaf, om, onder het gevolg van Koning Willem den derden,* naer Engelant over te fteken, komende onder dien Hofileep in goeden welftant te Londen., daer hy, door de bekende kunftklank van zynen naem, by Veele Ryksgrooten dra gezien was. Dit gaf aenleiding om veel Heeren en Dames, die tot het Hofgezin behoorden, te fchilderen, het geen zo wel uitviel, dat zich den Hartog t>an Colchester, levensgroot ten voeten uit, ^van hem liet portretteren _f tot volkomen genoe- gen van dien Prins, die toen deopgaende Zon ^n 't oogpunt van 't Engelfche Ryk was, en onbetwiftbaerdeszelfs ontzagchelyken Troon, �a Koning Willem en Koningin Maria's doot, beklimmen moeft, had een ontydige doot hem niet weggerukt in zyne opluiken- de jaren. Hier fcheen de grontflag van D e �Baans geluk onwrikbaer gelegt, maer zyne ^ufte jongkheit en driftige reislufbdeedenhem die fchoone kans verwaerlozen; want na dafc hy, door middel van zyn Kunft, een ftyve gout- beurs overgewonnen had, hunkerde zyn hart °m Romen en al deszelfs heerlyke overblyf- ^zels, daer de outheit zo van davert, te zien. Des vertrok hy door Vrankryk naer Itali�'n, donder zich op te houden, voor dat hy te Flo* ^Tence aen het Groot-Hartoglyk Hof aenquam, ^aer zyn naem by den Groot-Hartog ten eer- ^^en bekent was, en van wien hy gunftig ©ntfangen wierdj gevende die Vorft laft 01? G g 2 hen*

-ocr page 497-



		46S Nederlantsche hem al zyne Kunftkabinetten te vertonen; & hy met verwondering befchoude , en in ^eederzelver vond zyn- Vaders Af beeltfel, b^^e' vens dat van den beroem-den Hiftorifchil°^e_ Willem Doudyns-, eenige jaren te ^v°' ren, op order van den Groot-Hartog , �P° zyn Vader gefchildert, dien kunftlievend^eI: Voril; toegezonden, en geplaetff. in den rang & overige Portretten van de beroemtfte Kunft' fchilders, die_T zedert den bloei der kunft 3^e�dat Hof en alle andere Hoven van Euro f* zich door hunne uitmuntende Kunftwerk^eI1vermaert gemaekt hadden , en door d�Z^snGroot-Hartog en zyne Doorluchtige Voorz³" ten, uit eene ongemeene achting voor hu°ⁿPerfonen, byeen verzamelt zyn. . Hier vond hy Hof, om zyn aengebore zucji- tot het Hiftorifchilderen te oefFenen, aen e^e�lgroot Werk in f re/co, dat de Hoffchiider dj Groot-Hartogs onder handen had, het ge&. hy tot genoegen van dit kunfllievent �»°_ uitvoerde; en, tot blyk van zyne verdere ^^e' quaemheit, noch eenige Portretten gefchil^ hebbende, vertrok hy naer Romen , fch°^�hem die Vorft, op voordeelige aenbieding²?' verzocht had in zynen dienffc te blyven. . die groote Stadt komende, wierd hy vafl , _%Bentgenootfchap, daer zich verfcheide $^elanders onder bevonden, wel ontfangen? ^e ' ■op zyne ftatelyke inwyding, met den ^naeI^ van Gladiator vereert, zinfpelende op ^zy.ⁿ, kloeke en wakkere gedaente en dapp^erne^ vermits hy niet befchroomt was, als de n° het vereifchte., een ftippeikansje te v^�r^

-ocr page 498-



			Schilders en Schilderessen. 45^ Hier Heet hy al eenige jaren met fchilderen Van Hiflori�n , moderne Gezelfchappen en Portretten; doch het laetfte viel het minil Voor, derhalven hielt hy zich meefl: by de tliftorien en 't Modern; maer hoe bequ_aem hy in dit alles was, ging de geltwinning zo breet niet, als hy zich verheelt had, ook Was hy al me zo verflaeft als de relt aen de levensmanier, daer de outfte Bentvogels de jongere toe verleiden , fteunende op dien grontregel, dat de verteringen de winften al- tyt te boven gingen. Met die levenswyze bracht hy het eene jaer Voor en het ander na onnut door, zonder te denken op gekmiddelen tot zyne terugreize. Ondertuflchen quam zyn Stadt- en Kunftge- tioot,Matheus Terwesten, te Romen, die dra zag dat die leeftrant veele in hun ver- derf fleepte , en daerom 'er zich niet alleen. Van onthielt, maer zo ras hy zyn oogmerk bereikt had, na een jaer vertoevens, Romen Vaerwel zei, en zyn Vaderlant tot zyn woon- plaets verkoos. De Baan brande van begeerte om mede te reizen, maer, als gezegt is, de goutbeurs ontbrak hem tot de reiskoften; des moeft hy een beter gelegenheit afwachten, die hem in 't volgende jaer te beurt viel, want in dat jaer vertrok hy, met den Hoffleep van een buitfch Prins, naer Weenen, en ontfprong dus de flaeffche verkeering met de Bentbroeders, doch niet ais om te Weenen zyn Grafkerker te vinden, toen hy den noot te boven fcheen l^e zyn. Want, na dat hem de naem zyns G g 3 Va*

		I

-ocr page 499-



		470 Nederlantscme Vaders hier zo wel als elders dienfl deet, ^e�lhy aen 'tKeizerlykHof gelegenheithad , otf¹» door het fchilderen van eenige Portretten» zyne kunftgaven te tonen, wierd hy on^^rdie kunftbezigheit overvallen van een zie^" te, die hem zo vinnig aentalte, dat hy in lf^yayftejaer overleet, in grasmaent van 't ja^e■1700, na een kort verbfyf te Weenen; fcaoo¹¹hem zyne kloeke en fterke lighaemsgeilal¹⁰meer leeftyt belooft had. Ik hebbe altyt n^ietroem van zyne kunftverdienften horen fp^rf" ken, en dat hy zynen Vader op het k#""" fpoor niet alleen ruftig naftreefde in het p°^r" tretfchilderen , maer zelfs in het a]gerr>e^enfchilderen overtroffen zou hebben , indien hem langer leeftyt te beurt gevallen was- Men heeft, by ondervinding, uit de ^^evef' loop van eenige Kunftenaers opgemerkt, "^ade veranderlykheit en de drift om Romen ^tCzien, denkende daer goude Bergen te vinden* hen veele voordeelige aenbiedingen van <\ hant heeft doen wyzen, en hun gedrag ^ _ achteren beziende, hebben zy zich. meeft�?. drogen gevonden; als aen De Baan \M De Bentvogels, welke, door een ingekafl^. verblyf te Romen, die flenter van leven «? ^x? erfpacht hadden, over hun geloof zich ^e^inl\| bekreunden, en door den tyt vaderla/¹^ f maegfchap vergaten, waeren onverfch�lig hunne verblyfplaets , en altyt genegen ° _mnieuwe overvhegers in hun warnet te lok#^en' was het een Vogel met goude veeren , �^ehoorde hem uit, ofhy, door gedurige ond^ ftant van zyne Ouders of Bloetv.erwaflten, ^_in

				^

-ocr page 500-



		Schilders en Schilderessen. 471 deun kon uitzingen; zo ja, dan was hyfchoot- Vry voor de pylen van hunne verleidinge, om dat ze in vermogen niet tegen hem op Icon- den ; maer kleefden hem zyne goude veeren maer zo lang aen , als het gewigt van zyn, goutbeurs zwaerwas, dan willen zy hem, on» der vleiende gedienftigheden , wys te ma- ken, dat hy met zyn penfeel goutaders kon opdelven; maer dan moeft hy eerft de Kunft- Wonderen en Antiquiteiten van Romen zien; onder die mits leiden zy hem Romen en des- Zelfs omliggende Paleizen ront, en hy f leu- terde , als een vreemdeling in Jeruzalem, al m�. Onderweeg leerden ze hem de belle Drink- Vinkels en Huizen van dertelheit kennen , die zyn goutbeurs aen 't krimpen hielpen : want al, wat 'er in dat omzwieren op de lip- pen genomen wierd, was ten zynen koften; lie- pen 'er andere buitenfporigheden onder, die had hy toe. Dan volgde het fmulmael van Zyn inwyding voor zyn rekening, 't geen zy Zo koilbaer maekten als doenlyk was, om hem op eenen fprong kael te maken ; wift hy dan,geen nieuwe geltmidden als door 't pen- feel uit te denken, was hun gewoon zeg- gen: nu ben je zo ryk als wy; en als hy dan Klinkende Goden gebrek had, was de beloof- de Goutmyn, diehy met zyn penfeel zou ont- dekken, deSchildergaley,_daer zy hem naer toe weezen. Doch nu is die Bent voor veele jaren geheel verlopen, zo als ik reets in het eerfte Deel van dit Werk gemelt hebbe. By gelegenheit van deze uitwyding, acht ik het niet onnut myne Lezers eens te ver- G g 4 kla-

-ocr page 501-



		472 NEDERtANTSCS� klaren, wat ik door het woort Scbilderg^* meen, en waer in dezelve beftont: ^wa,^nt ⁿmant, denk ik, is zo plomp, dat hy '&' ^, vaertuig door verftaet, waer op men de i^M' V , Slaven gemeen]yk geboeit ziet, en waer op . Schilders gekluiftert zaten te fchilderen ' het was een bekende Schilderwinkel in' * ken, wiens Opperbeftierder een Kunithand^ Jaer was; waer van 'er in vorige tyden al V^ee_ die vermaerde Stadt bewoonden, om de jon- ge Schilders, die overquamen en anders gee * beftaen hadden, aen 't werk te helpen' ne zy by daggelt, of met het ftuk, naer e^licbequaemheit, en zo vet of mager, als ied^erkunftverdienften, volgens de ruim- of naeube- zetheit van des Opperbeftierders gemoet, be- vonden wierden, waer in, gelyk het ^me}^ dingen gaet, de een boven den ander uitft^ar Aen die geene, welke te groote Zielpym* gers waeren, gaven de Bentvogels den naem van Keelbeulen; en dus is die Eercytel vanbaet- zuchtige Kunfthandelaers aen Romen zyn o&~ fprong verfchuldigt, en van daer herwa^ert5overgewaeit; derhalven, al wie zich hi^erlant dezelve aentrekt, telt zich onder ^dazoort van Kunftkopers, en moet, zo hy ^ey) vordert over dien hoon , naer de Root>y^c"^eVierfchaer toe; waer vpor zyne beledig^efalleen beroepelyk zyn. ., Ondertulfchen merk ik aen, dat deze S^c^¹'* derwinkels ganfch niet dienftig waeren ^t0rechtfchapen Kunftfcholen voor de Schil°^er* jeugt, maer in tegendeel voor veele tot hun verderf ftrekte; want men oeffende de K^UI)i;

-ocr page 502-



		Schilders en Schilderessen. 473 daer niet met fludie, maer flechts uit noot als een ambacht, daer elk om 't zeerffc roffelde om maer gedaen te hebben; het geen dus toe- ging: den Schilder wierd een Christus, Lieve-Vrouwebeelt, of eenige andere Sant vertoont, daer hy dan zyn keur, om te vol- gen , uitkoos , en vooraf bedong , tot wat prys hy het nafchilderen zou , waer op hy dan aen 't werk viel, en jaren lang niet als Santen en Santinnen, by duizenden in getal, �it zyn penfeel liet vloeien; de Heiligen, die meelt gewilt waeren, hadden den voor- gang. Deze Kunftwaer zochten de Spanjaerden en Portugeezen, niet alleen om 'er hunne inlantfche Kerken en Huizen m� te verfieren , maer Wierd met heele Scheepsladingen verzonden naer hanne Oojierfche en Weflerjche overheer- de Wingeweften: om in Kerken en Klooffcers te pronken, ten einde de nieuwbekeerde Vol- keren hier door tot aendacht en ftichting op te wekken. Dus gaf deze verzending, een groot aental Van jaren, voetfel aen 't penfeel der Galey- Schilders, maer door 't oneindig fchilderen en herfchjlderen dezer Heiligen, baerden de- zelve eerffc kleinachting, en daer na walging: Want zo rukeloos als dezelve behandelt wier- den in't fchilderen, wierden zy ook verkocht, met Kamers vol te gelyk in eene koop, op het gezicht van een fluk of zes, en, zo als ge- zegt is, met vrachtfchepen vol naer die Werek- deelen gezonden. In vorige tyden hebben ver- fcheide van die Koopluidenfchatten met dien G g 5 hanv

-ocr page 503-



		474 NederlantscHE handel gewonnen. In 't jaer 1600 en in «e negentig, was'er noch een in wezen, die noc kamers vol met dat zoort van Kunftwaer be- zat , die inzonderheit, om zynen fchra^eP* zucht, by de Schilders gehaet, en met den naem van Keelbeul gebrantmerkt was, en die aen zyne eenige Dochter eenen fchat van iooo°° Scudi's ( dat is twee en een halve Tonne Gouts Hollants) heeft nagelaten; die voor 'tgrootfte ' gedeelte den Schilders van't hart geknepen was- Hoe veel 'er nu met deze Kunft�efFening te 'winnen was voor hen, die te Romen hi^jn" nen koftelyken tyt met dit broddelwerk rn°^e:' ten verquiften, laet ik aen ieders oordeel, ^alsmede wat vordering in de Kunft daer by-^tehaelen was. Deze Kunilwaer had niet alleen te Romen plaets, maer was als een Kanker doorgedrongen in al de voornaemfte Steden van Itali�n, Vrankryk, Ehtitfchlant en onze N~ ierlanden; daer insgelyks duizenden van San- ten en Santinnen, die mirakelen deden of S^e" eken hadden, de wanden van gewyde en on- gewyde plaetfen zo dicht bedekten, dat rnej¹'er geen hanttuflehen leggen kon: het was ai' les vol gefchildert; als duidelyk in het S^"¹¹ derboek van Kar el van Mandek g^e" zien kar* worden. Doch de algemeene beei' ftorm, die in 't jaer 1566 van Stadt tot Stad als een blixem voortfloeg, heeft deze ^vruCJ I ten van Pictura, en eenige die een be^^r ,° waerdig waeren, voor 't grootfte g^e"^eevernielt, tot geluk der volgende Kunftnd^ van Nederlant, en plaets gemaekt voor R^Ua »ENsj en die uit zyn Wereltberoemt K^u"]

-ocr page 504-



		Schilders en Schilderessen. 475 fchool zyn voortgekomen: gelyk men noch Zien kan in Brabant en Vlaenderen , daer d� ttieefte Kerken en andere gewyde _pi_aet>fen tot heden pronken met Kunfttafereelen Van dien grooten Meefter en deszelfs befte Leerlingen. Met het doordringen der Re- formatie , waer door alle bygelovigheden eenen geweldigen krak kreegen, wierden de gefchilderde Heiligen hier te lant onnut, en met den nek aengezien ; waer door de Kunft een ganfch anderen zwaei nam: want de Grootfchilders hadden na dien tyt wei- nig kunftbezigheden aen de hant, en moef- ten zich , in plaets van het fchilderen der Kcrkheiligen , op andere Hiftori�n toeleg- gen. Die baerde voor de Kunftenaers en beftierders der Schilderwinkels een geweldi- ge verandering; de overgeblevene Meef- ters met de nieuwe aenkomelingen von- den zich verplicht , om het kleinfchilderen Van antique of moderne Kabinetftukjes by de hant te vatten: als de ondervinding in onze Provinci�n geleert heeft. Toen bleef 'er voor den handel niets over als Kabinetkunfl, en die tot fieraat van fraeie gebouwen ftrekte; dit hielt^haer noch in we- zen, en gaf zomtyts aenleiding, dat een jong Kunftenaer, uit noot, zich'er van bediende, en wel toe aen gezocht wierd, als blykt uit Houbraken in 't leven van De Laikes- se, by Uilenburg , en in 't leven van &AMBooTsbyde Wet; doch de eerfte bleef �iet langer als tot by beter kon, en de laetftc wierd , over de mishandeling der Kunftko- pers

-ocr page 505-



		ijj� Nederlantschs pers zo mistrooftig, dat hy zich zelf verdee . Diergelyke treur gevallen zyn mogetyk oo * zaekgeweeft, dat de hier overkomende ^^e"j" vogels den naem van Keelbeul ook op Z^oin ^ ge Nederlantfche Kunfthandelaers toegep^a ^ hebben; ik voeg 'er tot flot myner aenm^er^ king by, dat, fchoon uit de voorbeelden ^va ' B a m b o o t s en D e Lairesse niet kan g^e" lochen� worden, dat eenigeonzer Ne�rlantjc»^ Kunftenaers ook voor Kunfthandelaers gf* fchildert hebben, echter de grootfte Kunft" helden der vorige Eeu hun onnavolg^b<j^e_ kunftvermogen, in Itali�n of Ne�rlant, op d ze Kunftwinkels niet gezocht, veel min gele^ hebben. Zie daer Liefhebbers van Pii�ura,du heeft my gekift, tot een aenhangfel van k>^B�>aan.s Levensbefchryving, mede te deelen» en , na myn oordeel, ter rechter plaetfe, verO¹¹hy de laetfte Bentbroeder is, die op ons toneel verfchynt, en, zo ik meen, niet geheel onnut-' want uit het gezeg de zal een rechtfchape« Kunfthandelaer kunnen zien, dat hem de h<j^e' telyke naem van Keelbeul niet aengaet, en da hy 'er zich derhalven niet aen te ftootenhe^eit» waer die in myn Schilderboek ook voorkomt, terwyl ik hem niet anders gebezigt heb alsm^etoepaffing op hen, die denzelven verdienen? fchoon 'er zulks juift niet altyt van woort ^tawoort by ftaet uitgedrukt; het burgerrec^ ' <3at dezelve hier te lant gekregen heeft, en ^ain den mont der Schilders beftorven is, h^eemy die oplettenthek doen vergeten. 0^^eX' tuf�chen wenfch ik, voor my en al myne genoten , dat onze Kunfthandelaers zich �

-ocr page 506-



		Schilders en Schilderessen. 477 gedragen, dat 'er niet alleen voor ons geen �ede meer zy, om dien haetelyken naem te moeten gebruiken, maer dat dezelve als een onverdient brantmerk herroepen werde; of als een eer- en faemrovende Bandiet weder naer Romen werde gebannen, daer hy gewonnen en geboren is, en van waer hy herwaerts is, komen overlopen. Maerlaetenwe, hier van affcheidende, ein- delyk ons toneelgordyn openen met de treur- ol van DIRK VALKENBURG, van wien ik voorde verkopinge, laetft ten Sterf huize van den Heer Van Vliet , te Amficrdam* ge- houden, niets gehoort of gezien had, en der- halven , lang na dat het eerfte Deel van dit Boek het licht zag, en het tweede Deel al ter drukperfTe vaerdig was, eerft tot myne ken- niff� gekomen is, ziende by geval zynen naem op die verkooplyft; deze zal tans het onder- Werp van onze penne zyn. Hy is geboren te Amj�erdam den 17 van fprokkelmaent des jaers i6₇₅. Het fchynt ttiy toe, dat zyn Vadereen Schoolmeefter ge- Weeft is, die zyn Zoon al vroeg de Schryf- en CyfFerkunil geleert heeft, want, van zyne kintsheit af, gaf onze Kunftenaer al klaere blyken van een vlug en geeftryk vernuft m de eerfte gronden der opvoedinge, overtref- fende in 't lezen, fchryven en cyfferen, al- le zyne mede-fcholieren, en voerende op zyn 9^de jaer al een Meefterlyke Pen. Tot de Tekenkunlt was hy zo genegen, dat hy niets ver»

-ocr page 507-



		Nederlants ch�
	47§	Nederlants ch�
	47§

verzuimde om zich in dezelve te oeffeneti» alles nabootfende, dat hem voorquam, tot de fteene beelden , die de fchoorfteen verfier- den. Zyn Vader, kunftlievent vanaert,^dlCziende, befleedde h;m by eenen Kuil^eN' burg, by wien hy anderhalf jaer met t^eg^ef^l" zin v/as, om dat hy, fclioon pas een ki^nC ⁱⁿkunft en jaren , echter klaer zag, dat zyⁿMeefter onbequaem was hem te onderwyzen» en meer met de groote quafb onderhielt als met de tekenpen of 't penl�el. Dit verdroot hem dermaten, dat hy zynen Vader zulks te kennen gaf, die hem thuis haelde, en op ^ze* keren tyt zyn goeden vrient, den wakkeren Portretfchilder M. Musscher, zyns 7-oons Tekeningen laetende zien, vond die in derzel- ver geelligheit zo veel behagen, dat hy_ ^den jongeling, zonder eenige be�oginge van eigS¹¹' baet, uit loutere liefhebbery aenbood te on- derwyzen. Na een tweejarig genot van &¹onderwys , viel 'er tuffchen hem en M^�S' s c H e R iets voor, dat, fchoon van klein ^be' lang, zyn Meefler zo euvel nam, dat hy Va^l' kenburg, onder voorwentfel dat hem ^cy_ tot zyn onderwys ontbrak, van de hant v?^eeS' die, torifende zyn tekengereetfchap , ^zyⁿ.^eOuders, met de traenen in de oogen, ^tnU! quam. Het geval wilde, dat juift op &^tX[7z' ven tyt zyn Vader tot Stadts-Schooli�>^e.^e ^ en Voorzanger te Kampen beroepen ^^ierr' daer hy met zyne Ouders heenen trok» ^en ^xff�nft raekte van den Heer Burgemeefter ^°Y
lenhoven, die niet alleeneen groot Kun
lenhoven, die niet alleeneen groot Kun
minnaer was, maer zelf de Kunft in zyn 'f%fc
minnaer was, maer zelf de Kunft in zyn 'f%fc

-ocr page 508-



		Schilders en Schilderessen. 47^ ge�effent had, onder het beftier van P. Ko- ning, eengroot Meefter in zynen tyt, en zich zelfs noch met het fchilderen van Por- tretten, in zyne onbelemmerde uren, bezig hielt. De Heer Vollenhoven, uit de Teke- ningen ,die Valkenburg hem vertoonde, des jongelings vluggen envatbaeren geeitmer- kende, ondernam, om hem, uit puure kunft- liefde, de handeling van het penfeel te lee- ren; fchenkende hem al het gereetfchap daer toe nodig, en onderrichtende hem in de eer- fte menging der verwen. Vervolgens zette hy hem aen 't copi�eren van een fchoon Por- tret. Valkenburg, dus naer wenfch aen- gefpoort, en door eenen leergierigen geeft gedreven, volgde dit Af beeltfel, zo in gely- kenis als manier van fchilderen, zo wel, dat 'er zyn edelmoedige Onderwyzer en alle Liefhebbers zich van ver wonderden, en ging, onder dehantleidingevan dien Heer, omtrent een jaer in zyne Kunftftadie wakker voort; maer ziende, dat het zynen gnnftigen Mece- nas niet aen luft, maer aen tyt, voor veel wigtigerbezigheden nodig, ontbrak, om hem dus verder in de verhevenfte Kunffcgeheimen op te leiden, hielt by zyne Ouders zo lang aen , tot zy hem, ter bereikinge van dat groot einde, met raetpleging en goetkeuring Van den Heer Van Vollenhoven, be- fteldenby Johan Weeninx; by wien hy twee jaren inwoonde, en het volledig onder- Wys van dien grooten l�infthelt genoot; ook yan zyn kant zich zo ruftig en luffig oefFen-

-ocr page 509-



		4?o Nederlantsche de, met het befpiegelen en navolgen defi overkunftige voorbeelden van zynen beroei den Meefler, zo in het fchilderen van aller- lei tam en wilt Gedierte , als van ve^c'^e� fchoone Vogels, dat hy, na dien verftr? tyt, bequaem was om voorts de leiding d^el' ^avormende Natuur, en die van zyn eig^e ^venuft, te baet te nemen. De eerfte vlucht, die hy deet, was na^eGelderlant, OveryJJel en omliggende Plaetfen» daer hy veel aenzienlyke Luiden afmaelde» ook veele Schoorlteen- en Deurftukken ff>^e^ allerlei voorwerpen gefchildert heeft, tot» noegen der Aenbefteeders. , Maer daer geen kans genoeg ziende > ^0lde vleugelen van zynen kunilroem ^ult, breiden, verliet hy die plaetfen , en ona&' nam een reize door Duitfchlant naer iWJ ' Des vertrok hy, in 't jaer 1696, over Amfifl' dam,'Nymegen, Frankfort, Ncurenburg, en i° voort op Jugsburg; daer hy een vermag Liefhebber aentrof inde perfoon vand<?° B^a~ ron Knobel van Katfenelleboogen, toenm^aeKanqnik der Lieve - Vrouwe - Kerk, en ^naderhant Biffchop te Eyfiadt. Zo dra had dees Heer zyne Kunfl niet g zien, of hy bood hem zyn huis en tafel a^eI1' het geen zich Valkenburg wel liet g^eV�V Jen, te meer, wyl zulks met verfcheide g^u, tige beloften gepaertging; ook fchilde¹"^. 7 deszelfs Afbeeltfel, nevens eenige ft^uklcemet tam en wilt Gedierte , dat all^es ^naC, wenfch uitviel. In den herfft van dat ja® quam Prins Loui s van Baden uit de ^^er^_cYi

-ocr page 510-



		ScHILEEUS EN SCHILDERESSEN. 4g\| <fen in Augsbnrg, de plaets van zyne Vorfte- lyke Hofhouding, terug, enkreeg door Val- Kenburg's braven Mecenas deszelfs edel �Cunftwerkaenftonts te zien * met zo veel toe- juiching en genoegen van dien Prins, dathy onzen Kunftenaer, nevens zyne Vorftelyke tafel, aenbood een jaerwedde van 2000 dael- ders, om hem als Hoffchilder te dienen; doch hy wees zulks op eene beleefde wyze van de hant, voorgevende dat hy vaft belloten had, ^m door ganfch �tali�n te reizen, en Romen -e zien. Dus zich te Augsburg zes* maenden ^ebbende opgehouden, nam hy, op raet van 3en Baron Knobel, zyne reize naer Wee- ⁿ?n, daer hy, om aenftonts proeven van zyn ^edel penfeel te kunnen tonen, ter eerlter aen- komfte aen 't fchildereii viel, en recht van Pas als hy gedacht had; want zyn werk was ^aeulyks droog en handelbaer, of Prins A- ^�AM VAN LlCHTENSTEIN ZOnd 01T1 ietS ^van zyne Kunft te zien; hier toe aengezocht ^p aenfchryvens van den Baron Knobel. ■Wet pas gefchildert KunfttafereeJ, door on- geil Puikfchilder dien Vorfl vertoont worden- de, beviel het denzelven zo wel, dat hy den blaker daer van, met veel tekenen van eer en g�nft, in zyn Hof ontfing, en voor het zelve -5o ducaten liet tellen, metbeding, omnoch �^rie diergelyke ftukken voor hem te fchilderen j ^et geen hy aennam, en, gedurende het af- baken, deszelfs Vorftelyke tafel genoot, in ^c Hof vernachte, en een Knecht tot zynen ^tilenft had. Deze drie Kunfttafereelen, tot noch groo U. Deel. Hli ter

-ocr page 511-



		482 Nederlastsche ter roem van zyne alombekende Kunftfaetf¹ ^e ^ genoegen van dien Prins , voltooic hebb^en' <le, begon de natuurlyke trek tot zyn Va^de.' lant zynen verderen reisluft geheel weg t^e ⁿ . men; des veranderde hy van befluit, en oa voor, om, hoe eer hoe liever, naerzyne^f boorteftadt te rug te keeren; wat moeite di edelmoedige Prins, toen een der eerfte Kun'�' minnaeren van het Duitfche Ryk, aenwend^dom hem aen zyn Hof te houden, alles was^cvergeefs. Hy nam affcheit van zyn hooge ^^eX^^c?\ en het ganfche Hof, en vertrok, overlad^emet eerbewyzen en gefchenken, weder .^nae, Amfierdam, doch tot zyn ongeluk, als in vervolg zal blyken. Naeulyks was hy in's Werelts Koopftadt t rug, of de alomzwevende Faem had zyfl^e" Kunftroem ruchcbaer gemaekt aen 't Hof ^vaj* ■Koning Willem den derden, Ryks-Mo^nar? c van Grootbrittanje; des ontfing hy eenen bri^evan den Heer de Mar e es, Opziend^er "^e' nerael der Koninglyke Luftpaleizen van zyⁿMajefteit, met verzoek, om op het Loo v°° den Koning eenige ftukken te komen fchi»^dren. Het geviel juift dat Valkenb�^r / op dat pas, eenige ftukken onder handen h^a ' die hem verhinderden zo ras te kunnen ^vtrekken, doch de Marees drong ^^eS _nfterker op zyne komft aen om ten eerft^en ^e u ftuk te vervaerdigen, dat den Koning ⁿ° voor zyn vertrek kon vertoont worden- j_g Op dit nadrukkelyk verzoek vervaerdi� hy een ftuk, gefchildert in acht dagen» ^da ,

-ocr page 512-



		Schilders en Schilderessen. 453 hy anders veel meer tyt aen befteedde. Hoe luchtig het was, hy vertrok 'er mede naer het Loo, en het den Koning onder het oog brengende , had 'er zyne Majefteit zo veel genoegen in, dat hy order gaf, om 'er onzen Kunftenaer eenen Wiffel, op den Heer Clif- ort , van 100 dukaten voor te laeten geven 5 daerenboven gaf hem de Keldermeefter twaeli" vleffen Bourgonje-\vyn* op zyne reize. Kort daerna wierd hy weer ontboden, om °Ver andere Hukken te handelen, waer van ^zyne Majefteit zelf de fchikking wilde opge- ven , om te beraemen, wat Vogelen beft, zo in coleur als gedaente, byeen zouden voegen _y°m zich op het welftandigfte te vertonen ;- Haer met zyne overkomft was de Koning met Zo veel Staetszaken belemmert, dat onze Schil- der het geluk niet had met zyne Majefteit, over het oogmerk van zynekomft, te fpreeken; ort daer op volgde des Konings vertrek naer <-ngelant, en den Heer De Marees had or- ^er om Valkenburg te zeggen, dat hy ^et de verdere (lukken moeft wachten, toe tyne Majefteit, in 't naeftvolgent voorjaer₉^eer op 't Loo quam; doch het ongeluk heeft fewik , dat die wereltberoemde Ryksvorft ^�oit weder Hollant gezien heeft; hebbende hn doorluchtig leven geeindigt in 't zelve \|^tr, tot groote fchade van onzen Schilder en Vidert andere Kunftenaeren. Dit was het eerfte drukkent nootlot voor on- j^n Kunftenaer, het tweede zal haefl volgen. ^a dezen onvoorzienen flag, bood hem de Ba- °H van Schmettau, Afgezant des Konings Hh % van

-ocr page 513-



		484 Nederlantsct�e van Pruiffen , op het Heere - Logement " Amflerdam, ten by wezen van den vereerde Zeefchilder Bakhuizen, uit naem van zy nen Vorft, een jaergelt van 1000 ry , 'jr , ders, om te Berlin, als Hoffchilder, in '^s. r_cnings dienft te treden; het geen hy ^ ^ affloeg, voorgevende niet gezint te zyn» .⁰-_ffzyn Vaderlant vaerwel te zeggen ; w^el� ^ vermoedende, wathemnaderhantzou p^er . zulks te doen, om grooter onheilen te °ⁿ. wyken. Kort na dien tyt begaf hy zich ^ �den Huwelyksftaet, die hem een Iliu^tn ^v i_etegenheden baerde ; fchoon die tefre^nsvleiende Sirene was, die hem die fchoonea bieding deet verwaerlozen. In het %^^c V'w my van 's Mans Levensloop ter hant gefte ' word zyn Vrou niet anders als Grietje. g naemt, maer het moet wel degelyk eeB bo J Griet geweeft zyn, die hem, van zynen tro ^ dag af, en voorts zo lang als hy met dat wr velziek ftuk vleefch huishiek, nacht noch dj ruft gunde, en dien uitmuntenden K^UIJr_t)naer het eindelyk zo moede gemaekt ^^e^-_a! dat hy niet alleen zyne Geboorteftadt en u. derlant heeft verlaten, maer een ander y^e g- deel verkoor, om voor eeuwig van ^i^e ^ ^ lende zielplaeg ontflagen te zyn, en een -^ plaets voor zynen vermoeiden geeft 5.^e _ee\ den. Hier toe bood hem een Heer, <"� _��n achting voor zyn perfoon en kunft ⁿ ^1- middel aen de hant, om als zyn zaekst>^e _op der naer Surinamen te vertrekken; ^waS! _al- hy zich niet lang bedacht, maer, ^z° ³ . in les in geieetheic was, die reize a^ennj?₀j)e?.

-ocr page 514-



		Schilders en Schilderessen. 485 «oope, zo hy zyn oogmerk quam te berei- den , de Xantippe, die hem zynen troudag zo bitter had gemaakt, nooit weder te zien ; doch het viel, tegen zyne verwachting©, anders ��t; want zyn lighaem die brandende lucht- ftreek ongewoon zynde , wierd hy, na ver- loop van twee jaren verblyfs aldaer, elendig W aen armen en beenen ; eer een uitge« teert geraemte dan een welgedaen menfch ge- kkende. In die geftalte quam hy te rug, on- Wbaer voor al zyne goede Vrienden. Of yn Grietje toen noch in wezen was, is ^y niet gebleken. Hier zynde _5< herftelde hy, door Godts goet- heit, eer een jaer ten einde was, tot volko- men gezontheit, en begon weer met yver aen, ^e Kunft�efFening, fchoon , naer het my toefchynt, niet zo gelukkig als te voren ; ynde, zo door de gemelde ziekte, als de on- gemakken van dien laftigen reistocht, vry ^erzwakt in vermogens der ziele en in krachten ^es lighaems; zo dat hy zich naderhant meelt jtiet het fchilderen van Portretten heeft opge- houden , die hy wel deet gelyken, natuurfyb ^n krachtig wift te fchilderen, en tuflchen bei- de een ftuk met doot en levent wilt zo nee j-H kunftig ter uitvoer bracht, dat hy zich de Wft van zynen grooten Meefter niet behoef- de te fchamen, noch voor deszelfs penfeels- "^ehandeling de vlag te ftryken. . Inde verkopinge van den Heere Van Vliet ^ls een dode Haes voor 166 guldens, een ftuk ^et dode Vogels en eenig Jachttuig voor 172 §^l'ldens, een Kat, die eenen Haen onder zy- Hh 3 ne

-ocr page 515-



		Nederlantsche
	486	Nederlantsche
	486

ne poten had, en eenige vruchten met vei- der by werk, voor 200 guldens, en een Be^e' regevecht voor 70 guldens verkocht; ook wier er zyn Afbeeltfel, door hem zelf gefchilde^rt> verkocht; zo ik dit wat eer geweten had > zou zekerlyk deze brave, en teffens ong^e'^ui<;' kige Kimftenaer , in myn Plaetwerk pl^aethebben gekregen. Buiten dit gemelde P°^r' tret, is's Mans Afbeeltfel, dat hy naer zyⁿeige wezen gefchildert heeft , noch te Zi^etIin de verzameling van den Heer Van dE^rMarck, tegenwoordig Hooft�fficier <^efStadt heiden.* Dit voorbeelt van bequaemheit in het m^ae" len van allerlei zoort van Kunfr., dees lofwa^er" dige Kunfthelt, is, na dat hy daegs te voren noch ruflig en wel te pas aen een ftuk ^ gedierte had zitten fchilderen , des nacn^t ' tuflehen den 22 en 23 van loumaent, in h^etjaeri72i, van een beroerte overvallen, die hem den tweeden der volgende maent, in de kracht van zyn leven, ten grave deet daelefl» fchoon zyn kloeke en friffe geftalte hemme^ der levensjaren fcheen te beloven. Zyn ⁿ.?' gelaten Kunft is in 't zelve jaer, den 25 -APf¹.' door Jan Pietersse Zomer, te Aw Aam verkocht; daer noch eenige ftukken ^emodellen van viervoetig tam en wiltGediei¹- ' vreemde Apen, allerlei binnen en buiten'³. fche Vogels, Bloemen, Vruchten en Jach^ttu ' gen, zich onder bevonden ; die wel be^taewierden, en met trek aen den man raek^te ' Te Amflerdam zyn noch twee ftukken ^v° . geen minder prys als 1000 guldens te ^ J.

-ocr page 516-



		. Schilders en Schilderessen. 487 een klaer bewys, dat de Liefhebbers zyne kunft na verdienden waerdeeren. 's Mans le- vensverhael kan den Kunftenaeren tot een les verftrekken: dat die wel is , moet trachten te blyven daer hy is, en dat voordeelige aenbiedingen, om geene onzekere zaeken van driftig fchyngoet, al te los en lichtvaerdig veronachtzaemt dienen te worden. Had hy gebleeven, daer hem zo veel eer en aenzien, nevens een ryke jaerwedde, aengeboden wierd, zou hem mogelyk zo veel onluft en tegenfpoet nooit getroffen hebben; doch laet ons niet hooggevoelent noch wys zyn in onzeeige 00- gen: want wat Sterveling weet wat beft is, en wat Menfch is 'er onder de Zon, die zyn huwelykslot vooraf bepaelen kan , daer de ondervinding maer al te veel het tegendeel leert. Tot dus verre de Levens- en Kunftbedry- ven der Puikfchilders, in dit Aenhangfel, af- gehandelt hebbende, daer ik iets met volko- men zekerheit van wift te melden, zal ik nu Overgaen om noch eenige Kunftenaers op te geven, die al in den beginne, en ter halver- wege van de voorgaende of voorledene Eeu, gebloeithebben, aen dewelke by geenSchry- Vers gedacht is, en ik ook niets, op vafle gronde (leunende, rakende den tyt huuner. geboorte, of plaets waer, weet aen te wyzen; maer alleen uit de omftandigheden kan aen- tonen, wanneer dezelve in wezen geweeft Zyn. Het is aen alle Liefhebbers t' over bekent, �lat 'er rhenigmael fchilderyen te voorfchyrt Hh 4 komen,

-ocr page 517-



		'\|88 Nederlantsch� komen , die met geen naemen der Makers ondertekent zyn, daer geen Kenner, hoeer- varen hy mag wezen, met zekerheit van kan aentonen, wie dezelve gefchildert heeft. Zo zyn 'er ook, fchoon met naemen onder* tekent, die men maer zelden ontmoet, enzen^sby geen Schryvers gewag van gemaekt vin^�» gelyk ik met het voorbeelt van PothE^�K' Koedyk en meer andere, aengetoont heb' be. Van den eerften is my nooit iets te VO" ren gekomen, als een ftuk op het Pefthuis^teLeiden; e.ri van den andere niet meer als twee Kabinetftukken in de uitmuntende verzarne- ling van den Heer Lormier , die reets befchre' ven zyn; mitsgaders noch twee by den Hef^rBraam camp te Jmfierdam, waerdig om m zo een fraei Kabinet te pronken, als diekunft- lievende Heer bezit. Het een verheelt een in- zicht in een Kelder, daer de Knecht begeerte heeft om de Meit te willen vatten, ter pU^et" fe daer Moeder Eva haer vygeblat droeg: dat zy met ernfl fchynt te willen beletten; op 't gerucht komt 'er een Heer, die den vin' ger op den mont hout, tot teken van ftilzwy' genheit, om deze twee te befpieden, de trap af' De weerga vertoont een Juffrou, die m^eteenige Heeren aen tafel zit, doch zo verfchii* lent van behandeling, dat men, met den eerden opilag, niet zou denken, dat het van dezelve hant gefchildert was. De dragt der kledinge en verder by werk beveiligt ons, d^�tdeszelfs Maker in 't begin der voorledene E^e�gebloeit heeft. Zo is 'er noch eene J. UcH' �SRyBLf geweeft, die fraeje moderne gf

-ocr page 518-



		Schilders en Schilderessen. 489 ?elfchapjes gefchildert heeft, aerdig van fchik- king en van dag en fchaduwe, wiens manier en behandeling veel gelykheit naer Metzu heeft, en die mogelyk uit die Schole is voort, gekomen; al de vertoningen van klederen en huiffieraedengeven klaere blyken, dat hyom- trent dien tyt geleeft moet hebben. Schoon deze ftukjes noch al voorkomen in meer Kabinetten , als die der bovenge- melde Kunftenaers: zo vint men echter niets: by eenig Schryver van 's Mans oorfpronk of kunftvermogen geboekt. Eenige jaren geleden, kocht de Ornament- fchilder Kr�ISELBERGen, opde Haegfcbe Schilderkamer , al een redelyk groot ftuk, geteekentS: v: H, het geen ik my vaft ver- beeldde van dezen Uchtervelt te wezen , maer by nader onderzoek , (en het fpelden. van U-voor H ) bevond ik, dat het van ee- nen Van der Hoog was , dat een braef Meefter is geweeft. Het ftuk verbeelt een gezicht van een buitenhuis; het voorgebou Vertoont een aenzienlyk portael, onderfteunt aiet kolommen, daer eenige beelden op hun- ne voetftukken tuflchen ftaen; men ziet, on- der door het huis, in een lange gaendery, tot in de kelder , daer eenige vaten in liggen, en de gront met roode tegels belegt is. Op de voorplaets ftaet een JuffroU, die met veel opgetogenheit eenen brief leeft, tervvyl haer hontje vooruit loopt; van dezen gront gaet men vier of vyf trappen op, dan komt men Weder aen eenige bordestreden, om in 't bo- venhuis te gaen, daer een kat op de .ftoep Hh 5 zit;

-ocr page 519-



		49o NederlantscH* zit; men ziet door de deur en 't venfter tfj een kamer, daer een Heer in zit: die heel beducht fchynt te wezen, en verder een ge* d^elte van een tuin; dit is alles zo vaft, ^vo1" gens-de regds der Rou- en Doorzichtku^nc^e' getekent en gefchildert; dat het zo bedriegf" lyk en natuurlyk vertoont, als ik ooit ee^nl§ Sehildery gezien hebbe. Den opfchik der kl^e" dinge van 't vrouwebeelt wyft duidelyk a�ⁿ> dat deszelfs Maker omtrent in het midden van de vooriedene Eeu de Kunft ge�effen^cheeft, en geen onverdienftig Kunftenaer �& weeft is ; echter vind men daer nergens by eenig Schryver gewag van gemaekt. Het zelve lot is den fraejen Lantfchapfchil- der J. W�NANTste beurt gevallen, niet te- genftaende zyne Penfeelkunft, zo lang als my mag heugen, om deszelfs natuurlyke aenlok" kelykheit en fixe behandeling, van de Lief- hebbers gelieft en gezochtis geweeft, en niet zonder reden, want zyne Lantfchappen ver- tonen , zo in voor- als achtergronden, en al' les wat 'er in voorkomt, een geeftige natuur' lykheit, die by niemant beter te vinden ^JS> veele zyn fraei geftoffeert van Wou^�K' MANen Adrhen van de Velden, ^netgeen ons zynen leeftyt niet duifter te kenne^ageeft; zo dat'er, by Houbrakens tf^l' noch wel Liefhebbers kunnen geleeft hebb^en> daer hy zekerlyk by bekent geweeft J*5 ^e11evenwel is hy in de pen gebleven, bene_^venSzyn Tytgenoot Hobbema, die mede uitg^e" munt heefr in 't fchilderen van moderne Lan¹' fchappen, die al me door 't vlei�'nt KunhV"',

-ocr page 520-



		Schilders en Schilderessen. 491 feelvanADRiAEN van de Velden, met beekjes en beertjes geeftig verfiert zyn; inf- gelyks een ontegenzeggelyk bewys, dat hy in die zelve tyt gebloeit heeft. Dit is 't ook al, dat ik van deze Kunftenaers kan opgeven, die alleenig door hunne kunftwerken vereeuwigt bly ven; wyders is hunne geboorte en opvoe- ding , met derzelver fterffelyk deel, achter hun- ne grafzerk fchuil gegaen, en voor de nage- flachten verduiftert gebleven. Maer moge- lyk kunnen hier Kunftenaers onder geweeft zyn, als ik al m� ontmoet heb, die niet gene- gen zyn geweeft, om hunne naemen en Kunft- bedryven op te geven, of die de Kunft om geen gewin, maer uit liefhebbery , ge�ef- fent hebben. Zo is'er heden ten dage noch een Vrou van aenzien, die een brave KunftenarefTe is in 't fchilderen van bloemen en vruchten, in de manier vanVAN Huysum, en wel dubbelt waerdig was op onzen Schouburg te verfchy- nen, maer ongenegen is om iets op te geven, op een ingebeelt voorgeven, dat zulks te ge- ring voor haer perfoon zou zyn; hoe onge- gront dit voorwentfel is, fpreekt van 't zelfs; want die het zich een roem fielt de Kunft te oeffenen, kan, noch behoorde zich de eer te onttrekken, die daeraen gehecht is, om onder het getal der Kunftenaers en Kunftenareffen te worden aengetekent. Veele Hoogvorftelyke Perfonen hebben zich niet gefchaemt, met beroemde Kunftenaers een gemeenzamen om- gang te hebben, en de Kunft zelfs te oeffe- nen j daer Keizer Aorunus en Rudolfh�s de

-ocr page 521-



		492 NederlantscHE de tweede , en meer andere , geen genng^�voorbeelden van verflrekken; maer men be- hoeft die bewyzen in de gryze aloutheit met op te fpeuren, heeden ten dage zyn 'er noen Koninglyke Vorftinnen, die de Kunft met roem tot vermaek oeffenen. Onder de Kunftenaers,'die noch in leven zy¹⁷» maer d'een uit nalatigheit, d'andere om ee- nige ongegronde voorgevens, (daer ik niet nodig acht hier eenige wederlegging op te doen ) my hunne Levensfchetfe noch niet ter hant geftek hebben, munt uit J. Fouenier» herkomftig uit Vrankryk, die de kunft; te P^a' rys, onder het beftiervan den beroemden Por- tretfchilder Du Trocy en eenige andere geleert heeft; na hy zyne Studie aldaer vol- trokken had, zette hy zich te Amflerdam ter neer, om zyn kunfLvermogen verder uit te breiden. Hier fleet hy eenige jaren met wei- nig voorfpoet, des veranderde hy van woon- plaets, en verkoos het luifterryk 's Gravenha- ge tot zyn verblyf, daer hem de Lukgodin met zekerder winll ichynt te ftreelen. I lier i^shy dagelyks bezig met een menigte Dames eⁿEdelluiden, zo van het Stadthouderlyk H⁰" gezin, als andere Doorluchtige voorbeelden, te portretteren; daer onder uitmunt: de 'pn-* ge en beroemde Oorlogshelt ,. den Hartog vanCumberland; den beruchten AdmiraelA¹*" son; en een groot getal Generaelsperf°^nenvan meerder en minder rang, die hy all^e '^e' vensgroot, eenige ten voeten uit, en andere tot de kni�'n, door zyn vlei�'nt kunftp^en^^eI�afoemaelt heeft. Dit is het al, wat ik van deze»

-ocr page 522-



		Schilders en Schilderessen. 493 Kunftenaer , vermits gebrek aen breetvoe- riger bericht, weet te melden 5 ik gis hy te- genwoordig een Man van ruim v" yftig jaren out is. Zo zyn'er noch twee Broeders Accama, geboortig uit Vrieslant, maer uit wat^ Stade zy hunnen oorfpronk hebben, is my niet be- kent , de outfte is een Hiftorifchilder, en. heeft een reize door Italien gedaen en Romen bezocht. Zyn Broeder , die mede een Schilder is , heb ik een Portret van gezien, verbeeldende onzen tegenwoordigen Erfftadthouder, uitge- dofcht in 't prachtig Staetfikleet van den Kouf- febants-Order; dit was gevolgt naer een ftuk van den beroemden Portretichilder P, van Dyk, ter gelegenheit, dat haere Hoogheit, Maria Louisa cara Heffen-KaJJel, Princef- fe Weduwe van Avylenzyne Hoogheit, J. W. Fris o Prins van Oranje, in 't koper zal ge- bracht worden door den kunftigen Graveerder P. Tan je', naer een Tekening, die door Gerard Sanders .gevolgt is naer het Af- beeltfel van Haere Hoogheit, door dezen Ac- cama gefchildertl Waer uit ik befluit, dat het geen onverdienftig Schilder moet wezen, die het geluk gehad heeft zulke Doorluchtige Perfonadien af te maelen. Den outfte van deze Broeders, heb ik ke- ten verzoeken om my zyn Leven en Kunftbe- dryf op te geven, het geen hy op een beleef- de wyze van de hant wees, voorgevende, om dat ik zyn kunft nooit gezien had, dezeU ve niet na verdienften kon befchryven; <Je jong.

-ocr page 523-



		494 Nedeklantsci�� jongde wift ik zyne woonplaets niet. Zo ^ 'er noch eene Van den Hengel, die te Utrecht woont, en dien ik te Londen als Leer- ling van Heroman van der MyN g^e" kent heb, die liet voor myn verzoek bedan- ken. , Zulke en diergelyke voorvallen zyn my ^ameer ontmoet, daer de Lezer uit kan zi^en ' hoe ongerieffelyk eerrige Kunflenaers ten TP-T nen opzichte zyn geweeft,- maer ik moet 'er by voegen, dat deze de eenigfte niet zyn , maer de aenmerkelykfte, anders zou ik hen, zo wel als eenige andere jonge Schilders 5 overgeflagen hebben, die d'een uit zedighe^' d'ander om wat anders, my hunne naernen niet eens hebben opgegeven; die ik niaer zou hebben geboekt, met aenwyzing van hunne geboorteplaets, de tyt wanneer, by wie g^e' leert, en tot wat deel der kunfte hunnen yv^erzich uitftrekte; g'elyk Kar el van Man- de r gedaen heeft, en HoUBRAKEN zeker- lyk mede zou gedaen hebben, had hy het uit- einde zyner Schilderhiftorie mogen beleven '■> zo als hy reets hier en daer een begin van %^c' maekt had, daer ik my in eenige gevallen ^a' van heb kunnen bedienen, gelyk dien Schi'5' veruit K. v. MANDERenJ. SandraR^t» mede gedaen heeft. Dus laet de eene Aentekenaer iets na, da^ctot eenen Ieidraet kan verftrekken voor ^^evolgende Ondernemers van diergelyke werken» dat myn voornemen mede was, om volgens dien regel, als eene aeneenfchakeling t^ennutte van de Schilderhiftorie, voor devolge'¹'

-ocr page 524-



		Schilders en Schilderessen. 495 de Eeuwen na te laeten. Maer ondervin- dende de onvoegelykhek van eenige myner Kunftgenoten, zo nebbe ik zuks niet in die uitgebrekheit ter uitvoer kunnen brengen, als rnyn voornemen daer omtrent is geweeft. Ik tekene dit alleenig aen om de Liefnebbers te doen weeten, dat zo 'er hier of daer een der levende Kunftenaers mogte over 't hooit ge- zien zyn, het niet aen mynen yver gehapert heeft, maer in tegendeel dat verzuim aen hen, die hier omtrent nalaetig geweeft zyn,is toe te fchryven. Maer het is eenzekere zaek, dat deze feilen by my alleen niet zyn beg.ien, het zelve is Kakel van ManDer,Hou- sraken, en eenige Franfche en Italiaenfche Schryvers, mede te beurt gevallen, zonder dat hen zulks tot een nadelig verwyt kan ver- strekken. Hier mede zou ik dezen Schilderfchouburg kunnen fluiten, en de toneelgardynen laeten Vallen, ten waere ik my zelfs niet verplicht vond noch iets te melden, tot een openhar- tige dankerkentenis van myne kunftige Gra- veerders: JACOBUS HOUBRAKEN, zoonvanAitNOLD Houbi<aken; enPIE- TER TAN JE'.; De eerfle heeft, van zy- ne jeugt af, als een zeltzaem voorbeelt ver- ftrekt, dat genoegzaem buiten eenig onder- Wys in 't behandelen van 't Graveeritael ge- lukkig geflaegt is; gelyk men zien kan in 't Leven der Schilders, door zynen Vader be- fchreven. Dat hy in de lente van zyne opgroenende jaren, door zyn pasbeginnent Graveeryzer, geen

-ocr page 525-



		496 &EDERLANTSCH� geen kleinen luifter bygezet heeft aen a^ezevroege zomervruchten van zyne jonge'¹¹¹»" fchap, daer uit was ligt te zien, dat hy,^tot ^r^ heit vanjaren komende, iets groots van h^V" wachten was; het geen hy door een oneindig getal uitmuntende voorbeelden, die door h^em> van tyt tottyt, ten nutte van de kunilen^v<f" maek der Liefhebbers, in 't koper gebr^aC^ zyn, beveiligt heeft. Door deze meer als g^e' meene begaef theden, in 't behandelen der g^e' melde kuniltuigen, heeft hy zich zo beroof gemaekt, dat hy altoos een oneindig g^etakunflbezigheit aen de hant heeft; ja 20 ^tedezer tyden als overilolpt is met werk vop^rzyn nimmer ruflent Graveerilael. Des n.^ie�tegenftaende heeft hy my, met achtertfel'¹⁰" ge van voordeliger kunftarbeit, ter liefde van de Kunfl: en tot vereeuwiging der beroemde Kuⁿ' ftenaers , de tyt als uitgefpaert, om myn^e Schilderhiftorie met uitmuntende Portretten* zo van overledene als noch in wezen zynde Kunftfchilders en Schildereffen, op te fieren'* waer voor ik niet nalaeten kan hem my^n<3 dankerkentenis te betuigen , en lang \ev^etl voor zyn Perzoon, ten nutte van de Kunfl?^en zyne Familie toe te wenfchen. PIETER TANJE', die, fchoon ^ kunftbezigheden, voor binnen- en buiter»^* fche Lief hebbers een groote aeneenfchak^¹"⁰ van Kunftwerk uitlevert, noch dagelyk^s , zig is, buiten de reets in 't koper gebr^aC:^nte Stadthouderlyke Vorften en eenige de^rzelver Gemalinnen, dezelve door zyn ioffetyk &' veerilael te vermeerderen, is echter m^�.^d - ■ pJCS

-ocr page 526-



		Schilders en Schilderessen. 497 niet onledig geweeft, niettegenftaende al de- Ze hoogwigtige beletzelen, die hem mogelyk Voordeliger waeren, om mede zyne hant te leenen, ten einde myne Schilderhiftorie mee eenige fchoone afbeeltfels der Kunflenaers te Verryken. Waer voor ik hem insgelyks be- danke, en veel zegen en voorfpoet in alle zy- ne ondernemingen toewenfehe. Ik hebbe, met voordacht, geen melding ofaenwyzing van hunne voortreffelyke Kunft- Werken gedaen, daer een oneindig getal kun- ftige voorbeelden van het licht zien, die den lof hunner Makers uittrompetten; te meer, om dat ik deze kleine aentekening voor geen levensbefchryving te boek ftel, maer die al- leen myn perfoon betreft , en het andere, zo van overledene als noch in wezen zynde kunftige Graveerders, een groot uitgebrek Werk zou kunnen uitleveren, dat ik voor een bedrevener penne als de myne wil overlaeten» ter vermydinge van verdere ongegronde berif- pingen, die my door argeliftige verdraejingen en misvattingen aengedaen worden: waer van. ik niet nalaeten kan, tot afweeringe van alle verdere verkeerde en quade uitleggingen we- gens myn fchryven, eenige nadere aenteke- ning te "doen, om aen alle onpartydige Lief- hebbers te tonen, hoe ver de waere zin, varj het geen in 't leven van ArnoldHoubra- Jcen te boek geflagen heb, verkracht en ■Verdraeitword, om my aen te vry ven, of ik iets ten nadeele van 's Mans Perzoon, Kunit. «f Levenswyze, aengetekent had; dat zo wyc van myn oogmerk is, als 't licht van de duif- IL Deel. li tct«

-ocr page 527-



		498 NederlantscHe

			ternifle, en ook uit den inhoud, of bewoor- dinge, voor de geene die zulks met een on- partydig oog doorleeft, geenzints te haelen is: want ik meen, dat ik 's Mans Kunft ^enLevenswyze , volgens verdienfte en waer- heit, in 't licht geftelthebbe, zo alshy my ^diemenigmael mondeling verhaelt, en te ke^nnengegeven heeft, dat hy in zyne meefte ondef' nemingen , door quade ontmoetingen , P^iehein zo van d'een en ander aengedaen wie" den, altyt ongelukkig was geweeft; hetg^eenik met de gevallen , die hem ontmoet zyn» heb aengetoont, op gelyken voet, als my "^ieSchryver, in zyn groot Schouburg der-Schilders, voorgegaen is; daer hy een lengte van voor- beelden van opgeeft, die, tegen alle pogmg^een buiten eige wangedrag, altyt met hunne Kunft bleeven zuchten, het geen eenigS t° buitenfporige, en andere tot wanhopige b�" fluiten vervoerde , als dit laetfte gebeurt, ver- strekt hetzekerlyk tot oneer, fchoon hiw^neongelukken hen hier aenleiding toe geg^eV!ⁿhebben; andere daerentegen, die door de ^^� ] godin geftreelt wierden , en zulks ver^^c�' loosden, geeft hy met doorflaende bewy^^ete kennen. Twee feilen, daer die Kunft?" naer zich nooit fchuldig aen gemaekt he^etc' Integendeel toon ik aen , dat hy, door &ⁿlydzaem gemoeten taei gedult, dit alles^te 2] ven gekomen is, en als hy geen andere k^ul? * bezigheden had, zich naer tytsomftandig^ne' den kon fchikken, en voorde Boekhandelaef tekende; fchoon ik vaftftel, dat het voor j^ Kunftenaer van zyn verdienfte veel voor<** H�r"

-ocr page 528-



		Schilders bn Schilderessen. ^ liger zou zyn geweeft, had hy bezigheit voor zyn vlei�nt Kunftpenfeel gevonden. Of dit gezegde nu eenig nadeel aen 's Mans be- quaernheit kan toebrengen, gelyk zeker Aen- merker daer uit trekken wil, met de vergely- king van den Kunflfchilder Elger, als of ik het in dezen prees en in den anderen laek- te, ontken ik, dat in myn geftelde te vinden is. Maer ik geloof, als Elger een man van dat bezadigt gemoet was geweeft, als Hou- braken, dat hy zynen tyt wel met voorde- liger kunftbezigheden had kunnen flyten, want deze wierd in 't prilfte zyner jaren door 't geluk geftreek, dat hy verwaerloosde, en H o u b r a k e N heeft 'er met yver nagetracht, en dezelve nooit met voorfpoet kunnen ach- terhaelen; daer men hondert voorbeelden on- der Kimftenaers en geleerde Mannen van ge- zien heeft, zonder dat zulks tot nadeel vang- van diergelyke verhevene geeften kan uitge- leit worden, en door my geenzints in dien zin geboekt is; noch veel minder kan men daer uit haelen, dat de Man zyn beftaen niet heeft kunnen winnen , daer heb ik het te- gendeel van aengewezen , door den regel, die hy omtrent de opvoeding van negen Kin- deren gehouden heeft, met ieder van dezelve wat te keten leeren, dat tot nut en dienft van de menfchelyke zamenleving ftrekken kon, om elk, na zyne aflyvigheit, in ftaet te ftellen om zyn beftaen te kunnen winnen. Dat ik my niet verder over 's Mans Teke- Ii a nm*

-ocr page 529-



		^oo Nederlantsche ningen heb uitgebreit, is, om dat my dezelve weinig te voren gekomen zyn j en 't is p¹? daer na te binnen gefchoten, dat hy een-ige voorbeelden in 't Bybelwerk van den Heer Van de Leur getekent, en een Boekje met Zinnebeelden , benevens een aenteke- , ning daer over, uitgegeven heeft; ik bek_^en}dat is my ontflipt, echter kan ik niet zien? dat zulks tot ontfieringe van 's Mans kunft" Vermogen kan uitgeleit worden. Met a\t gezegde meen ik zonneklaer aengetoont t^ehebben, dat ik niets tot nadeel van myn g^e' weezen Vrients Perfoon of Kunft, veel ^tclLtliets, dat tot ontluiftering van deszelfs nag^e' dachtenis ftrekken kan, geboekt hebbe; maet in tegendeel, dat ik heb doen zien, hy, door zynen yverzuchtigen en arbeitzamen aert ge- duurende zynen levensloop » beftendig ^netpad der deugt betreden heeft; en geene te- genheden,hoeknellent, hem hebben doenbe- . zwyken, om niet alles te doen , dat eenen braven Huisvader, tot opvoeding van zyne Kinderen, paft. Maer als een Schryver zulke bedillers ont- moet, die, door een fchielyke drift vervoeg» geen onderfcheit tuffchen Olyfplanten of Oh' fanten in 't lezen kunnen of willen maken? gelyk my zulks met veel ernft door een zeker Liefhebber te gemoet gevoert wierd, tot ^Jk hem uit den text toonde, dat hy 't qualy* gelezen had; zo zeg ik, is 't geen wonder, <&* zulke veelweters alles het achterfte voor kun- nen verftaen en uitleggen, Maer een zaek *

-ocr page 530-



		Schilders en Schilderessen, sof Zeker, dat het veel ligteris, alles over den he- kel te halen , en inzonderheit werken van dien aert, als die te verbeteren. Tot een verder nabericht aen de Liefheb- bers dient, dat de beroemde RaCHElPool geboren R u i s c H, wier Levens- en Kunftbe- dryf in ons eerfte Deel op pag. 210 geboekt is, die in haer lange levensloop een voorbeelt van Deugt en Godvrucht is geweefl, en in 't fchilderen van Bloemen en Vruchten heeft uitgemunt, dit tydelyke voor 't eeuwige ver- wiffelt heeft in den ouderdom van 86 jaren, op den 12 van wynmaent des jaers 1750. Franciscus Carr�, die ik meende, vol- gens den zin van 't geen my de Kunftfchilders Carr� opgegeven hadden, dat te Amfterdam geftorven was, is te Leeumaerden overleden; waer uit volgen moet, dat zyn Zoon Hen- dr 1K, by toeval, te Amflerdam, geboren is, en deszelfs Broeder Michiel in 'sGravenhage, by gelegenheit dat zyn Vrou zich daer bevond- Maer hoe kan dit met den inhout van 't ge- fchrift, datmy ter hant gefte't is, en geen woort rept, waer Franciscus zyne dagen ge�'indigt heeft , overeengebracht worden , dat hy te Leewwaerden tot zyn doot in dienft: van,'t Hof bleef, en zyn Vrou in die zelve tyt op twee verschillende plaetfen gekraemt heeft, ofhy moet, eer hy in dienft van den Stadthouder quam, in die twee gemelde plaet- fen gewoont hebben; daer my niets van ge- bleken is. Doch dit laet ik ter verantwoor- dinge voor die geene, die 't betreft, welke ik geloof, dat in de geboorteplaetfen van hun I i 3 Va-

-ocr page 531-



		502 NEDERLANTSCHE Vader en Oom vergift zyn, en van mynen misflag, volgens hun gevoelen, veel gerucht maken, die mogelyk by hen zelfs thuis hoort. Verder dient Carr� zyn naem dus gefpe^» en niet met twee �e, als by verzuim §^e* fchiet is. Albert van Spiers is een Leerlij van Gulhelmo van Ningen geween» en niet van Gerard de Lairesse, &^sin zyn leven , door verkeerde berichten, op fag. 242 ftaet aengetekent. � Wyders dient noch op het aendringen van zekeren Kunftenaer, (fchoon die noch niet g^e' boren was, toen Gekard de Lairesse, het zy door toeval of iet anders, zyn gezicht <» verloren had, en by gevolg hem niet als _M eenen elendigen toeilant gekent, en dus niet meer als de jongelingfchap bereikt kan heb- ben , wanneer die groote Meefter quam te llerven;) dat vermits die hem in 't laetft van zyn dagen nu en dan eenige leerzaeme leffe⁸over de kunft gegeven had, uit een aenklevcn^ genegenheit, daer voor De Lairesse ^ als een Schilderheilig in gedrag en levenswy* ze te boek geftelt wil hebben, hoewel ik g�" loof, hy de eenigfte is, die zulks genegen is ftaende te houden: daer my het tegendeel wel van tien andere is verzekert, die immers zo veel geloof verdienen, als meerder in ja* ren geweeft zynde, en met De Lairesse in zynen welluftigen tyt gemeenfaem verkeert hebbende, derhalven daer van beter hebbe° kun»en oordeelen, te meer, om dat zy ^roe�dien eigen euvel befmet waeren.

-ocr page 532-



		Schilders en Schilderessen. 503 , Die zekere Kunftenaer voegt 'er by om zyn gezegde te beveiligen, dat het Kunflgenoot- fchap,door de zinfpreukvan: Nilvolentibus ar- duum, bekent ,DeLairesse menigmael aen zyn huis quam bezoeken, daer by te ken- nen willende geven, dat die luiden zich daer niet zouden hebben laeten vinden, als 'er zul- ke ongeregeltheden by hem ingeflopen wae- ren geweeft; maer ik geloof, die Heeren daer quamenom zyn kunft te zien: en niet om me- de deel te hebben aen deszelfs manier van le- ven , als BoNAVENTUUR. VAN OvER- beek lang met hem gehad heeft, die, hoe goetdoende van aert omtrent Kunftenaers, als ik met meer als een voorbeelt betoogt heb, echter omtrent dezen grooten Meefter zynen elendigen ftaet zo weinig aengedaen was, dat hy zelfs zyn tekenboekje, toen het uitquam en hemaengeboden wierd, niet wilde kopen, daer by voegende, dat hy hem zulken uitein- de lang voorfpek had. Wat verder den omgang van De Lai- resse belangt, omtrent zyn mede-Kunftge- noten, daer geeft ons H o u b r a k e n , in zyn eerfte Deelbp pag. 285, in deperfoon van EmaN�el de Wit en hem, een voorbeelt van op, het geen tot geen van beide hun eer {trekt, en niet duifier te kennen geeft, dar. het twee norffe koppen zyn geweeft; want de laetfte ftakmet deneerftenzyneBou- en Meet- kunde den fpot; het geen den anderen aenlei- ding gaf, om de miffelyke gedaente van De L a i r e s s e zyn neus te befchimpen; dat D e L a i r e s s e aen De Wit , fchoon die in de 30 li 4 ja-

-ocr page 533-



		$0+ N E � � R" t A N f S Ct � jaren ouder was als hy, met tweeblaeuweoo* gen en een dikke neus te flaen, betaelt zette- Wat eer het na voor een Jongman is > ^ee.ⁿout Man zo toe te takelen, dat weet elk, �^iemaer de minfte redelykheit bezit. De gefta- dige> oneenigheden tuf�chen Barent Grae^ten De Lairesse zyn mede oorzaek g^e" weeft, dat het goed voornemen , om e^el1bequaeme plaets voor een publicque Tekep- Akademie van de Ed. Grooc Achtb. Magif' traet van Amfierdam te verzoeken, daer doof geftremt wierd; en elk rechte, de een b'ⁿ' nen, en de ander buitens huis, een Teken- plaets voor zyn gunftelingen of leerlingen op- Zo ziet men veeltyts, dat goede dingen eⁿnoocwendigheden verwaerlooft worden door nyt en twift, en 't is niet alleen tuffchen Schil- ders , maer onder alle Geleerden, dat m^eI1door onderling gekyf menigmael malkande- ren ten toon fielt, daer inzonderheit de Let- ter- en Taelgeleerden in uitgemunt hebben, -als te zien is in de Voorreden van D. v. Hoog- 'stratens zelfstandige Naemivoorden ; in d^eSpraekkunjien van Moonen en Zewel; en t>y meer andere, die over deze ftoffe gefchre- ven hebben. Hier mede denk ik, dat myn tegenftre ver genoegen zal nemen, en zo niet, ik heb 'er niet tegen, al wilde hy De Lai- resse met een roode letter in den Alm³" nach als een Schilderheilig laeten druk- ken ; maer als men eens nagaet wat een fchat hy met de Kunft gewonnen heeft, ^enhoe zorgeloos �n ligtvaerdig alles verteert Wierd, zo kan ik niet zien dat hy veel '^ot

-ocr page 534-



	Schilders en Schilderessen. 505 ©mtrent zyn gedrag of levenswyze waerdig is. De Levens- en Kunftbedryven der Neder- lantfche Kunftfchilders en Schilderenen, vol- gens het bellek myner inleidinge , _na myn befte weeten en vermogen heufch en onpar- tydig hebbende geboekftaeft, zou ik dit vervolg van Houbrakens groote Schouburg kun- nen fluiten, en met gedult afwachten den uit- flag der verfchillende bejegeningen, daer ik my, in die zelve inleidinge, ten opzichte van befcheidene en onbefcheidene Lezers, me ge- vleit en tegen gewapent hebbe , ten zy my de liefde voor de waerheit, ter verdediging van de eer en glori der eerfte Oprechters van deHaegscHe Kunstschilders-Broe- derschap, verplichte, hier noch aen te hechten: Een kort Hijlorifch verbaelvanhet begin en den voortgang dezer lojj'elyke Broederfchap, als mede van derzelver Akademie of hoge Tekenfchool naer't leven, na. dat dezelve gefcheiden zyn geweeft van het St. Lucas Gilde, waer uit blyken zal, hoe verwart en onwaer het wei- nige is, dat door Hou braken van beiden is te boek geflagen; zeggende hy op pag. 243 Van zyn eerfte Deel: � dje van 'sGravenbage, � als my uit de aentekeningen, daer van ge- � houden, gebleken is, quamen in den jare � 1656 op den 15 van fprokkelmaent by den � anderen, om over de wyze van fcheiding � te beramen, en een verzoekfchrift dies aen- � gaende over te geven aen den Raet dier � plaetfe; zynde de verzoekers 48 in getal, lij » en

-ocr page 535-



		yo� Neder�aktsche � en onder deze Dirk van der ^LiS> � toen regerent Schepen. " Of nu Houb raken dit zelf uit de &>�' km heeft aengetekent, of door anderen hem ter hant geftelt is, weet ik niet, doch het zy daer m� zo 't wil, dit is ten minften zeker, "^a_ het op een flordige en nalaetige wyze b^eh?ⁿ" dek is, want hy had de naemen der eerfte OP" rechters behooren gemelt te hebben , g^�W hy op pag. 245 en 24-6, in 't zelve Deel, oflV trent die van Antwerpen niet verzuimt heelt te doen; waer uit niet duifter fchynt te vol- gen , dat hem fiechts een uittrekfel der qc�^ gedenkftukken, na goetdunken, is medege' deelt; vermits anderzints niet te begryp^en ^lf* waerom hy in 't eene geval min naeukeurig zou zyn geweell als in 't ander; hebbende 1» beide geen ander belang als de grondige W^ae^ heit ongekreukt voor te ftellen, het geen hy niet gedaen heeft. Want het verzoekfchrift» daer hy van fpreekt, is al in't jaer 1655 ov^e~* gegeven; het beftaet in breedvoerige en b�ty* grontredenen, waer op hun verzoek fte^un » ook is het buiten de waerheit, dat de Schep?¹) Van der Lis een der verzoekers is gewe^ei�' gemerkt zyn naem niet onder het getal der 4° ftaet aengetekent,maer hy alleen gemeltw°^ruit een dankerkentenis van de Broederfch^P' om den byzonderen yver, die hy, als L^ _ Regeringe, ten voordeele van het Kun^S nootfchap had aengewent ,� hetgeen de order e rang der tekenaers van dit verzoekfchrift ⁿ°^cmeer beveiligt: want was Dirk van p^e_jS

-ocr page 536-



		Schilders en Schilderessen. 507 Lis een der verzoekers geweeft, zou hy ze- kerlyk, als de aenzienlykfte perfoon, ( zynde een Lit der Ed. Achtb. Magiflraet) den voor- rang der ondertekening gehad hebben; daer integendeel die groote Schilderbaes Johan- Hes van Ravesteyn dit voorrechtheeft; daerenbovenwas Dirk van der Lis geen Schilder, zo veel my bekent is: want de Schilder Van der Lis, daer Houbra- Ren op pag. 129, inzyn eerfteDeel, melding van maekt, heete Johannes, en was een Leerling en fraei Meefter in de manier van Poelenburg. Hoe ernftig dit verzoek nu wierd voortge- zet, leed het echter noch een roritjaer, eer het zyn vollebeflaghad: want den 24.tt.en _van wynmaent des jaers 1656" wierd door de Ed. Achtb. Magiflraet de Broederfchap eerft be- veftigt, en voor de eerftemael tot Hoofden Van dezelve aengeftelt: tot Deken .Adriaen H anne man; als Hoof (mannen, JohanMy- tens, Jacob van der Does, en Mar- Tinus LenGELe; en tot Secretaris, Cor- nelis van Veen. Van HANNEMAsen deszelfs roemwaerde kunftverdienflen hebben Wy den Lezer, zoveel ons bekent was, rae- degedeelt, en by nader onderzoek bevonden, dat 'erin 't hoogadelyk Geflacht van den Hui- ze otWassekaer noch frae�e Portretten van 's Mans Kunfl te zien zyn , daer onder uitmunt de Baronm/jOpdam, Admirael van 'sLants Vloot in den jare 1665. Verder is my uit de Boeken van St. Lucas- Gilde, die, zedert het jaer 1500 tot heden toe_s

-ocr page 537-



		Nederlantsche
	5<>8	Nederlantsche
	5<>8

toe, een nette aentekening, van al het geen by hun voorgevallen is, gehouden hebben, gebleken, dat Hanneman, die als eerite Deken van het Haegfche Kun%enootl"^cnaP aengeftelt wierd, al voor de fcheiding iⁿ } jaer 1644 Hooftman, en in 1647 ^a' Dek^e11 ^lSgeweeft; en dat Johannes van R^aV^" steyn, die de eerde Kunftenaer is, daer i* melding van gemaekt heb in myn eerfteDee'v in 't Gilde quam des jaers 1598 ; waer U^ blykt, dathy op zyn i8^de jaer als Meelter in- gefchrevenwierd. JoachimHoekgeest, daer ik mede iet van opgegeven heb, en of^ein zynen tyt geen onverdienftig Portretfch¹¹' der is geweeft, quam in 't Gilde in 't )^af^ri�io, was Hooftman in 1623, en Deken in 1626, deez'was ai overleden voor de fchei- ding,- op het jaer 1621 vond ik noch eenen Antoni van Ravestetn als Hooftman aengetekent; ook ziet men onder de Portret- ten van den Ridder Antoni van Dyk, noch eenen Casper van RavesteyN* Hagen/is , fchoon ik van deze twee Kunft^e' naers niets heb kunnen ontdekken, is 't h&F te denken, dat het geen onbequaeme M^ee-~* ters zyn geweeft, inzonderheit de laetfte, ^na' demael hem de groote Va n D y k waerdig geacht heeft af te maelen. Na deze klei^n�r tmTchenreden hier in gelafcht te hebben, ^zatik voortgaen met verder aen te wyzen ■> ^watmy van 't Haegfche Kunftgenootfchap, °P ^ze' kere gronden, bekent is. ■ Of de bovengemelde Mytens dezelve*⁵' daer Houbraken.van fpreekt, weet ik n'^el?

-ocr page 538-



			Schilders en Schilderessen. 509

		ook heb ik ten zynen opzichte niets kunnen ontdekken, als op den Schutters Doele in 'sGravenhage, zoals men de groote Zael in- komt , aen de rechterhant, een ftuk voor de Schoorfteen, dat zeer bedurven is, met Bur- ger-Officieren, getekent M y T E N s: maer of Ky dat is, kan ik niet met zekerheit zeggen. Van Jacob van der Does, doorHou- B rak en lofFelyk ten toneele gevoert, en buiten dat onderde Liefhebbers genoeg be- kent door zyn onnavolglyk fchilderen van tam Vee, valt alleenlyk by te voegen, dat hy uit het adelyk geflacht van die naem herkomfb'g Was , en op dien tyt in de Haegfcbe School- ftraet woonde; dat Lengele een wakker Por- tretfchilder is geweeil, hebben wy elders aengetoont; en van Cornelis van Veen Weet ik niet anders, als dat hy een braef Se- cretaris is geweeft, die van alles, wat ten opzichte der Broederfchap in zynen tyc is voorgevallen, een nette aentekening gehou- den heeft. Deze beveiliging wierd bekrachtigt met een Voorrechtsbi�ef, beflaende in 28 Artikelen, Waer van zonjmige naderhant wel eens over- treden zyn , als byzondere oogmerken (die toch alles bederven ) zulks vorderden. In het jaer 1657 wierd het Kunftgenootfchap eenige Vertrekken boven de nieuwe Waeg vergunt, mits betaelende zekere huurpenningen; doch de edelmoedigheit der Haegfcbe Regeringa onthief de Broederfchap kort daer na, niet alleen van dien laft, maer gaf haer boven het Korenhuis veel ruimer en aenzienlyker ver-

-ocr page 539-



		5io NederlantscHS trekken , waer van zy tot heeden ten dage noch het gebruik geniet. Op den 13 van wynmaent, in 't jaer i�5P> wierd , uit eene overgeleverde nominatie» door de Ed. Achtb. Magiflxaet aengeftelt^:tot Deken, Jacob van der Does; ^toCHoofmannen, Martinus Lengele en J°" han Westerbaen, van wiens Perfoon ^otKunft ik niets heb kunnen ontdekken; de der- de was Pi eter Verels t, van wien ik op zyn plaets gefproken heb, en hier noch by kan voegen, dathyfrae�e Boere-gezelfchapj^eSgefchildert heeft. In't jaer 1661 vertrok Jacob van d^eRDoes als Secretaris naer Sloten buiten ^ⁱⁿ~ Jierdam , en wierd in zyn plaets tot Deken aengeftelt,Arnoldus van Ravesteyn; tot Hooftmannen , AdriaEN HaNNEMAN* Sybrant van Beest en NikolaeS Wieling, een braef Hiftorifchilder, ge- lyk wy op zyn tytbeurt hebben aengetoont. In 1662 bleef Arnoldus van Rave- steyn, Z)As, en Hanneman en Van Beest, Hooftmannen, welken op nieuw toS' gevoegt wierd Willem Doudyns, die jn Italien 12 jaren hebbende doorgebracht > het jaer te voren was thuis gekomen, en op den 18 van loumaent 1661 zich in d� Broe- derfchap had begeven. Tot dusver heb ikdeNaemlyft van Dekens en Hooftmannen derloffelyke Haegfcbe Kunft- fchilders-Broederfchap wel kunnen opgeve¹¹ uit de nette aentekening, die de Secretar^lS Van Veen tot den jare 1662 daer va" �^e~ ^J hou*

-ocr page 540-



		Schilders en Schilderessen. 511 houden heeft, niet alleen van het veranderen der Hoofden van de Kamer, maer van alle ongewoone byeenkomflen, en tot wat einde dezelve beleit waeren; maer, na deez' tyt_svint men niet alleen geen aentekening meer van Deken en Hooftluiden in de Boeken, maer zelfs geen fchrift van zyne hant; het geen niet duider te kennen geeft, dat deze getrouwe aentekenaer omtrent in 't bovenge- melde jaer overleden is. Of nu de Heer Hoepert, die Klerk van Burgemeefters Kamer in den Haeg was, die ik weet dat, een groot aental van jaren, Secre- taris van de Broederfchap is geweeil, Van Veen opgevolgt is: of dat 'er noch een an- der voor hem dat ampt waergenomen heeft, die reets van de goede gronden, door zynen Voorzaet gelegt, afgeweken was, en dat Hoepert hem in dieachteloofe onnaeukeurig- heit gevolgt is, kan ik niet zeggen, maer een van beide is zekerlyk waer: want na het over- lyden van Van Veen vint men niet alseeni- ge Naemlyflen van Dekens en Hooftluiden, die op kardoespapier geplakt zyn; of dit nu by elke verandering der Hoofden van de Kamer gedaen is, en dat dezelve door onachtzaem- heit verwaerlooft zyn, is te geloven. Uit de- ze ftukken en brokken heb ik evenwel kun- nen ontdekken, dat de Regering in vorige tyden niet over twee of drie perfonen gelopen heeft, gelyk in deze laetfte 50 jaren, tegens de goede order van alle Broederfchappen, in gebruik gebracht is, maer over al de Kunfte- naers, die zich in de Broederfchap bevonden 5

-ocr page 541-



		Nederlantsche
	5i2	Nederlantsche
	5i2

zelfs is de wakkere Beekhouwer Van i>e* Hulst, meer als eens, Hooftman van t Kunftgenootfchap geweeft. Uit het e^en ^enander is te zien, dat het oude fpreekwoort hier geit: Zelden jongen die de oude verbeteren* Maer om verder aen te tonen, hoever H^o�" braken van 't fpoor der waerheit afdwael^c> dient het volgende , als hy in 't leven va» Willem Doudyns zegt: � hyiseenvaO � deeerfte, of welde voornaemfte, geweeft» � die in den jare 1661 het Kunftgenootfchap ₃, en Akademie, tot opbou van de Kunft, � hielp oprechten in '''s Gravenhage; waer vaf¹� hy naderhant verfcheide maelen Regent is � geweeft. " Daer ik klaer heb getoont, dat het Kunftgenootfchap al vyf jaren ge- bloeit had, eer Willem Doudyns in he^czelve wierd aengenomen; doch hoe zeer he¹" Hou BRAK EN ten dezen opzichte meer eer toefchryft als rechtmatig is, zal hy hem ftraks, alzo onbefcheiden in een ander op- zicht, met een ftilzwygent verwyt in zyn e^ettaften, om plaets te maken voor de onnaeu- keurige opvyzeling van een ander; maer \%^etons zien wat voorts in de Broederfchap is voor- gevallen. In den jare 1661 namen de Broeders een- parig in overweging , wat het befte en be- quaemfte middel kon zyn, om den bloei en duurzaemheit van 't Kunftgenootfchap beft^en" dig te maken : na veel overleggens wierd , met algemeene goetkeuring , vaftgeftelt het infchryven van zekere penningen, te betaelen door de Erfgenaemen van ieder overlede"

-ocr page 542-



			Schilders en Schilderessen, fis Kunftgenoot, daerenboven wierd ieder ver- plicht jaerlyks een dukaton te geven tot on- derhout van Kamer en Knecht. Dit Fonds dus beraemt en tot een eeuwigdurende Wet gemaekt zynde* zo wel voor de tegenwoor- dige als toekomende Kunftbroeders, was Ar- Hold�s van RAVESTEYNde eerfte, die op den 30 van loumaent des jaers 1662 inte- kende voor 50 guldens, en wierd van de an- deren op dat loffelyk fpoor gevolgt. Door het onverbroken ftanthouden van de- ze Wet, is de Broederfchap niet alleen in we- zen gebleven, maer zelfs in luifter en talryk- heit van leden aengegroeit, makende tegen- woordig een aenzienlyk gezelfchap ₅ daer veele Edele Magiftraetsperfonen van 'sGravenhagc zich onder bevinden, nevens den Bailliu; die zedert eenige jaren herwaerts een lit der Rid- derfchap van Hollant is geweeft: als de Hoog Ed. Heer Baron Van den Boetselaer in zynen tyt, en tans de Hoog Ed; Heer Karel Baron Van Wassenaer; die veel- tyts op de groote maeltyt de Broederfchap met hun bywezen ver�eren, en buiten dien Veel andere aenzienlykePerfonen, welke zich op de wekelykfe byeenkomfl laeten vinden _sdie faturdag 's avonts op de Kamer gehouden ■word, onder het genot van een vriendelyk en eenvoudig avontmael, daer elk zyn aendeel &en betaelt. Wyders befchryft Houbraken de Ver- trekken zeer wel, het grootfte dient voor d� Verkopingen van Schilderyen, daer de Broe- derfchap haer voordeel van trekt, en ook tot //. Deel K k het

		1

-ocr page 543-



		5�4 Nederlaktsche het houden der groote maeltyt, het geen om de twee of drie jaren gefchiet, na de kas voor- zien is; het tweede Vertrek word voornamfi- -]yk tot de faturdaegfche byeenkomft g^eDe^ zigt, en de groote Zael pronkt met een gif zekas vol fraeje Kunft- en Hifloriboeken; ^dieniet by het afftervcn, al� HoubrakeN zeg » maer door de in wezen zynde Confraters, ^t0gedenktekenen van hun deelgenootfchap ^aede Broederfchap, vereert worden; waer t°^ezy by hunne inhuldiging worden aengefpooft? met verzoek om de Broederfchap met het e^ⁿof ander gefchenk indachtig te zyn. Het de^rd .. Vertrek dient tot de gemeene Tekenpl^aets ° Akademie,opgerechtin'tjaer 1682. Hetlaet' fteen kleinfte is tot gebruik van den Knecht- Deze Kamers zyn door de Ed. Ach . Magiftraet, in 't gepaffeerde jaer 1750, fr^ael ' verheerlykt. met Engelfche fchuiframen en andere by Geraden. In het jaer 1737 , den 31 van wintermaent , heeft de Broeder- fchap , met veel pracht en luifter van Vu«^r' werk en gefchilderde Illuminati�n, onder ^^ehouden van een koftbaere maeltyt, haer vt»" enzeventig-jarig Jubelfeeft geviert; het welke door den braven Dichter Johannes vaⁿBraam , met een fraei vaers, wierd ingewy" ' dat ik hier meende in te voegen, maer ^orndeszelfs uitgebreitheit, en dat dit Deel ree^tsverder is uitgedyt als ik gedacht had, en ^netzelve vaers buiten dat in ieders handen en by de Liefhebbebbers genoeg bekent is, heb ach- terwege gelaeten omplaets te winnen; echte³" ■blykt uit het Dichtftuk, dat deszelfs M^f «ra'nfcfl

-ocr page 544-



		Schilbers en Schilderessen. 515 ganfch geen omftandiger of beter berichten Van de oprechting der Broederfchap zyn on- der 't oog gebracht, alsHouBRAKEN gehad heeft, of hy zou zekerlyk getracht hebben (als een kundig en verftandig Man) in dit Joi eldicht, volgens den trant van diergelyke Vaerzen, de naemen dereerfte Opr�chters van. dit Kunftgenootfchap te melden, en dus aen de eeuwigheit toe te wyden; ja dat meer is, de Broederfchap zelfs rekent dit Jubelfeeft van 't jaer 1662, daer ik onwrikbaer heb betoogt, en haejrcen vollen is bekent, dat zulks van 't jaer 1656 herkomt, en gevolgelyk zes jaren te laet geviert is. De fchynreden, die hen hier toe gebracht heeft, is mogelyk deze: dat de infchryving Van 't Fonds eerll in 't jaer 1662 begonnen is; doch zuiivs wns maer een byvoeging tot het Wezen der zaeke, die in 1656 door de Ed. Achtb. Magiftraet van 's Gravenhage plechtig goetgekeurt en behantveft. zynde, zekerlyk Van dat jaer haere grontvefting moet begin- nen te tellen ; zo dat deze reden een zwak bewys is, om zulk eenen grooten misflag goet te maken; ja ik mag'er, zonder quet- zinge der waerheit, wel byvoegen eenen on- edelmoedigen misilag : want door dezelve heeft men in 't vergeetboek geftelt en ach- ter de bank gefchoven al die beroemde Fe- nixfchilders , welke het ys gebroken, en met veel yver, moeite en tytverzuim , de Voorrechten, die tot de Kamer behoren, ver- kregen en gehanthaeft hebben. Dus gaet hst doorpens in de Werelt, de K'k a b�o«

-ocr page 545-



		5i� Neu�ri-antsche boomen, die de befte vruchten dragen, faf* dikwyls in eenen donkeren noorthoek van den hof, terwyl vleiende bloemen en lagc^nenEkruit ten weften pronken, om van den g ^an" ryken A poll o het eerfte gezien en verlig te worden; en wat valt hier tegen in te bren- gen? de boomen zyn leven- en fprakeJo°^s» even zo is het met de Doden geftelt, Volg^cnhet bekend Vaersje: De Doden zyn maerjlechte Leken j Zy kunnen voor hun recht niet fpreken, Noch hun verdiende glorikroon Bcwaeren voor den roejl der tyden, Om die aen de eewwigheit te wyden. De Levenden Jlaen hoger toon Om hunnen roem in top te heffen, En, met gezag , het wit te treffen* , Daer hunne glorizucht op mikt: Tot dat het licht der waerbeit doorbreekt, De tyt het recht der Doden voor/preekt, En 't doen der Levenden verklikt. In hoe ver deze Po�tifche tael op ons g^e^ val toepafTelyk is, laet ik den befcheiden en onpartydigen Lezer oordeelen. Het is my g^e' noeg, de verdonkerde naemen en gedachte- niffen dier uitmuntende Kunfthelden en Grop^�* yefters van het Kunflgenootfchap uit dien duifteren doolhof der vergetelheit, door den leidraet der ongeblankette waerheit, verlof en in 't volle daglicht geftelt te hebben, ^toC voorwerpen van eerbiet en achtinge aller on- zydige Minnaers der Haegfche Piclura; d'^ie ^w^ gee*

			/

-ocr page 546-



		Schilders en Schilderessen. 517 geene jaren, maer eeuwen gunnen in den- Zelven bloei en luifter te mogen volharden, en door aenwinmnge van diergelyke Kunft- helden allen voorfpoet en heil toewen- fchen. Wat nu het Akademie betreft, die greep in den jare 1682 eerfl volkomen ftant, en is de bekende plaets , daer zo wel Meefters als Leerlingen naer 't leven tekenen. De Meefters maken daer niet alleen gebruik Van, om te tonen dat zy goede voorgan' gers zyn ter aenfporinge van de leergierige Schilderjeugt, maer ook als zy eenige groote Werken te maken hebben, inzonderheit die Meefters, welke hunne Kunfttafereelen , als proefftukken van hunne bequaemheit, de goetkeuring van doorblokte Kunftkenners wil- len doen wegdragen; want men mag zo veel Akademiebeelden bezitten als men wil, men. heeft altyt gebrek aen bequaeme Poftuuren; gelyk hen bekent is, die zulk,s by de proef ondervonden hebben. De Leerlingen moeten daer komen om zich te oeffenen en bequaem te maken ; want zonder deze hoge Tekenfchool met yver en ftudie te behartigen , kan geen Hiftori- of Modernfchilder naer den gloriprys dingen, die de Kunftgodin voor arbeit en zweet veil heeft; dit is het worftelperk , daer elk zyne krachten leert beproeven; hier fpoort de leer- en eerzuchtige Kunftjeugt eikanderen aen om den glibberigen Kunftberg op te ftygen, ter bereikinge van deszelfs fteil toppunt, op heq het welk de volmaekte Pal las gereet ftaet;

-ocr page 547-



		5l8 Ne D ERXANT S CH E v>m den hoogften klimmer den palmtak der overwinninge toe te reiken ; terwyl zy de trotfe laetdunkentheit der ingebeelde hoogvlie- gers- inden afgront van hun mimelziek onver- mogen ter neder ploft: gelyk ik by my^netltyt aeri veelen gezien heb. ^: Om dan dezen val te verhoeden, ^ nodig, dat men zich voor af vlytig oeff^enCnaer fraeje Pleifter- en .Anatomibee!den,_ ^olT1niet alleen eenen vaften omtrek machtig ^teWorden, maei' ook om de rechte plaetfing e¹¹werking der fpieren te leeren kennen , ^eetmen zyn kunflvermogen' aen den toetfte^¹* van het leven ftrykt: want zonder deze h^u'P" middelen loopt men zekerlyk het gemene g^e' vaer in den mont. Noch eifcht de plicht van yan eenen rechtfehapen leerling, dat hy zich op gegront papkr, het zy met root oi zwar kryt, en gehoogt met wit, aen een goede .behandeling en manier van tekenen gewe^nt' zo hy met den eerften aenvang op het .Aca- demie niet wil morflen, en als een onkundi* ge broddelaer aen d� kaek ftaen. Maer my dunkt, ik zie de hedendaegfche »Schilderjeug^cal meesmuiien, zeggende by zich zelf: � ■!&�?* � moeit zich die Bjeftefchilder al m�j het is � immers zyn werk niet, zich in die verhe' _a, vene kunftbefpiegelingen te oeffenen , ^en,, gevolgelyk zyn poft ook niet ons hier leff�j¹₃, van te geven; het was beter, dat hy zich � met zyne Koeijen en Schapen bemoeide. Maer die my zulks toefchoot, zou ik kun- nen te gemoet voeren : dat de laetfte ^v�f^r' tig jaren, die ik zo nu en dan in deze ^2~

-ocr page 548-



				h 'i7e&0?v- <s&S�#mi'* «W* ^^'^ 'Xc&fz&<Ac&ev.*
		-y ⁹		h 'i7e&0?v- <s&S�#mi'* «W* ^^'^ 'Xc&fz&<Ac&ev.*
		-y ⁹

-ocr page 549-



		Schilders en Schieberes-sen. 419. mifche oeffening, met vlyt ter bereikinge van myn oogmerk, befleet heb , niet t'eenemael zonder vrucht zyn geweeft, en by gevolg noch wel iets zou kunnen^ aentekenen , dat tot nut en voordeel van min ervarenen kon- de {trekken. Maer vermits hoogverlich- ter Mannen in de Kunft, als Hoogstrae- ten, G. de Lairesse, en meer andere, hier al in 't breede over gefchreven hebben, en , niettegenftaende hunne bequaemheden , veel tegenfprekens zyn onderhevig geweeft ^ is licht te denken, wat my dan te beurt zou vallen, die by die doorluchtige voorbeelden op geen eenen dag te noemen ben , maer flechts hunne fchaduwe en voetftappen van verre volge, daerom zal ik hier affcheiden, en Houbraken weer eens onder handen nemen, daer hy op pag. 296 van zyn laetfte Deel, in't leven van Augustinus Ter- westen, zegt: ,, dat hy een der voornaem- � fte Yveraers is geweeft , die 't Haegfche � Akademie, in de jaren 1682 en 1683 ver- ₃, vallen zynde , weder hielp oprechten en � aenqueeken : als een zaek van groot nut � voor meer en min bedrevene Kunft�effe- � naeren; ,, het geen een grove fout is, die hy zekerlyk al me door quade berichten heeft begaen, en ganfch niet overeenkomt met den roem, dien hy W1 lLem Doudyns hierbo* ven gegeven heeft, want zo het waer is, dat het Akademie in 't jaer 1682 en 1683 in ver- val was geraekt, is zulks voor W. Do�' dyns, T. van der Schuur enD. My- tens, eenleelyk verv/yt, datzy dopr hun* Kk 4 n�

-ocr page 550-



		Nederlantsch�
	520	Nederlantsch�
	520

ne yverlooze nalatigheit hier de oorzaek van zyn geweeft; daer zy integendeel als yverige Voorftanders van de Kamer en 't Akademie bekent ftaen : maer my is klaer gebleken, dat het t'eenemael bezyden de waerheit is» gemerkt 'er voor't jaer 1682 noeh geen valt Akademie was, geftaeft en gefterkt mee net gezag der Haegfche Regeringe: want deze h°" ge Tekenfchool had toen noch geen ander beftaen als van het geit, dat ieder Akademift, na 'er veel of weinig waeren, daer toe uitreik- te,* uit dien fpaerpenning moeft alles betaete worden, en by gevolg viel dit tekenen vry koftbaer, als het getal klein was; waer door het heeft kunnen gebeuren, dat 'er zomty^tseenige verfiaeuwing, buiten fchult van die uitmuntende Schilderbaezen en trouwe Hant- havers van Piclura, infioop; en daerom den luifter van hunnen kunfty ver dus, met voor- dacht uit verkeerde eerzucht, te bezwalken, is al wat fleeht wezen kan. Dat nu deze fchraele geltkas der Akademie die Meefters aenleidinge heeft gegeven in 't jaer 1682, ten einde aenzoek tedoen by myne Heeren van den Hae-g om eenige onderftantpem ningen en voordeden, is zeker; maer geheel onzeker, dat Augustin�s TerwesteN juift de Voorvechter van deze brave onderne- ming is geweeft : in tegendeel is het veel waerfchynlyker, dat Willem Do�dyns, die een Burgemeefters Zoon en een Man van aenzien en middelen was, wel de meefte klem aen dit ver-zoek zal gegeven hebben, onder-* i teemt van zyne Medebroeders, onder welke

-ocr page 551-



			Schilders en Schilderessen. 521 Terwesten zekerlyk geen van de minfte was: want zonder dezen yver tot opbou en voortzetting der nooit volleerde Schilderkunfl aen te wenden, kan men dien hogen Kunf�trap niet beklimmen , welke die Fenix heeft be- reikt ; waer van aen 't Hof te Berlin, in Hol- lant en elders , ontelbaere proeven te zien zyn. Door het edelmoedig en mildadig gedrag der Haegfche Wetgevers, rechtfehapen Voed- fterheeren van PiEtura, was den uitflag van dit verzoek boven verwachting gelukkig: want de Ed. Achtb. Magiftraet nam het Aka- demie niet alleen in haere gunftige en veilige "befcherming , maer gaf eenige jaren daer na, door eenenedelmoedigen yver gedreven, tot voortzetting en bevordering dezer hoge Tekenfchool noch jaerlyks een onderftant van zeftig guldens, behalven dathaerEd. Achtbae- re de Heeren van de Soci�teit van den Hage overhadden om den Olie te bekoftigen, die 's Winters avonts viermael ter weke met te- kenen verbrant word. Dus loffelyk deze hoge Oeffenplaets der Tekenkunft met hun gezag onderfteunt, en met hunne milde gunft verrykt hebbende, ftelde men voor de eerfte mael tot Hoofden van het Akademie aen: Willem Dorj- DYNS, TheoDOOR VAN DER SCHUUR, Dani�l Mytens, Augustinus Ter- westen en Robbert du Val, zynde de regeering dus gefchikt , dat elk de geit- beftiering op zyn jaerbeurt is toevertrout, en jecler Meeiler zyn week heeft om 't Mo.. K> 5 del

		i

-ocr page 552-



			522 N E D E R L A N T S C H E

		del te (lellen. Uit de Lyft der aengeftelde Hoofden is te zien, dat 'er toen oplettentheit gebruikt wierd in het verkiezen van Mee*' ters tot Regenten, die wat doen en zegge" konden, twee zakelykheden , die nootwendig in een goet Regent plaets moeten hebben i inzonderheit moet hy wel gevat zyn op "^ ftelkunft van 't Model, fchoon ik menigm?^e' van eenige heb horen zeggen, dat zulks ni^etveel om 't lyf had, maer de zeggers waeren ook laetdunkende weetnieten: want dat 'er al vry wat kennis en bequaemheit nodig is, oro den evenwichtigen ftant des Menfchelyke¹¹lighaems wel te verftaen, en een Beek, het zy ftaende, zittende, liggende of buigende, eik na zynen aert, op de gemakkelykfte ^entekenagtigfte wyze zo te Hellen, datde fchoon» fte en kloekfte partyen, door het verkiezen van een goeden dag en fchaduwe, zich op het fraeiile vertonen, leert de ondervinding aen de geene, die daer met kennis erf oordeel op toegeleit hebben. Om dit wel te doen, dient een Meefter, eer hy naer het Akade- mie gaet, wel te overwegen in wat ftant of poftuur hy voornemens is het Model te zet- ten, en welke werktuigen daer toe nodig zyn; door dit gezegde verfta ik zitbanken , ftok- ken, ladders, quaften of touwen , die aen de zolder vafl zyn, want buiten deze hulpmid- delen is 't onmogelyk om een heelt wel en na behooren te ftellen; zelfs is 'er oordeel nodig om van deze hulpmiddelen goet gebruik ^temaken, niet alleen om hier omtrent zyn oog- merk te bereiken, maer orn den geene, ^ciie tfaet,

-ocr page 553-



		Schilders en Schilderessen. 523 ftaet, zo veel vaftigheit en gemak toe te brengen als e�nigzins doenlyk is, om het een. uur of driequartier uurs te kunnen uithouden, na de ftant van 't beek min of meer moeyel k en Iaftig valt; want het menigvuldig ruilen van 't Model geeft dikwils zo veel verande- ring voor de Tekenaers, mzonderheit voor de minder ervarene, dat zy hun beek niet na beho- ren kunnen afmaken; om die reden kan men op een publicque Tekenplaets geen beelden flellen, die een fchielyke of geweldige bewe- ging vereifchen. Wat 'er nu verder, om deszelfs menigvul- dige verandering , tot het wel fchikken en plaetfen der ledemaeten van een goet beek be- hoort , is aen niemant beter bekent, als die zich afzonderlyk in deze Itudie dagelyks ge�effent heeft, en by gevolg een doorblokt Kunfte- naer dient te zyn, daer het Akademie al ze- dert eenige jaren luttel van voorzien is ge- weeft. ; die dan zulks niet is, kan zelfs geen goet denkbeelt van een welgeflelt beelt vor- men , veel minder het zelve Hellen; jaik heb dik- werfgezien, dat brave Meefters werks genoeg hadden om hun oogmerk in dezen te berei- ken; het is niet genoeg, dat men tegen het Model zegt: Jan of Piet, ilaet, zit, of legt eens in dit of dat poftuur, men moet weeten, wat hy, volgens de regels der weeg- kunde, doen kan, en vervolgens het leven zelf aenvatten om het eenen natuurlyken zwier te geven, die aen 't oogmerk der Tekenaeren volkomen beantwoort. Die door lange er- varentheit deze kuaflgreep ftx heeft, weet voor-

-ocr page 554-



			524 Nederlantsche

		vooraf, wat welftandige uitwerking zyne ge- fielde a�fre hebben zal. Die hier in onbedreven is, kan het Model al zo min in eeq goet poftuur ftellen, als een Leerling, die een kleet opdenLemanfchikken wil, en geen behandeling heeft om het be- hoorlyk aen te taften. De laetfte veertig J^a' ren, die ik als ooggetuige van dit Akademifch beftier beleeft heb, zyn al vry veel verande- ringen , juift niet tot verbetering, onderworp^engeweeft. Ik heb geene der oude Schilder⁰³' zen en Regenten gekent, als TheoDO°^rvan der Schuur, die een heel bcquaeffl Regent was, en veel oplettentheit gebruikte in het ftellen, dat hy niet alleen op zyn eig^ebeurt, maer ook op die van anderen , hy derzelver afwezen, met den uiterften vver* hoe hoog bejaert, waernam: waer do/or het wel eens gebeurt is, dat hy met andere Re^ genten, wegens hunne onbequaeme en lofle manier van ftellen, in eenen hevigen woor- denftryt geraekte, hen verwytende, dat zy maer heen gingen, als zy, terloops en zonder oordeel, hun werk verricht hadden: daer hy integendeel altyt m� tekende, hoe flecht de ftant van 't beelt was. Matheus Terwesten, eenderbefte Leerlingen van die oude Kunfthelden, en de fnelfte Hoogvlieger, die na hen uit de Ha^s�~ fche fchole is voortgekomen, was toen i° ^tvuur van zynen tyt, en op de ftelkunft van t Model wonderwel gevat, ook een Voorgan* ger der leergierige Tekenjeugt: maer zyn ja- ren zyn tans zo hoog, dat hy al zedert eem- gen

-ocr page 555-



		Schilders en Schilderessen. 525 gen tyt geenen luft meer gehad heeft om de beftienng van 't Akademie met dien zelven yver te behartigen; en by zynen tyt zyn 'er weinig Voorvechters ter baen gekomen, om dit worftelperk van Piftura te hanthaven naer het lofFelyk voorbeek der oude Kunftenaers � die of meer bequaemheit en onbaetzuchtige edelmoedigheic moeten gehad hebben , om hunne Leerlingen te kunnen en te willen on- derwyzen, of bequaemer Difcipelen hebben aengetrofFen, als de Meefters, die na hen ge- volg!, zyn: want zedert eenigen tyt is alles achteruit geraekt; daer zyn in mynen tyt wel veel Akademiften geweeft, maer weinige die 't hoog gebracht hebben: dus is deze hoge Te- kenfchool in de laetfle jaeren merkelyk in luifter gekrompen, zo wel ten opzichte van Meefters als Leerlingen; daer quam by , dat zommige Meefters, die noch al ftudie en moeite aenwendden om dezelve in eer en aen- zien te houden, aen alle kanten gedwarsboomt wierden: want men ftelde zelfs Jongelingen aen tot Beftierders van 't Akademie, die niet eens tot de Broederfchap behoorden, en die men nieuwe en onbekende tytels gaf om de onwettigheit van dit beftaen eenen glimp te geven, vermits men geen voorbeelt als in de perfoon van De Meel e van deze verkeer- de handelwys had; en fchoon toen van zeker Regent gezegc wierd dat zulks nooit meer ge- beuren zou, zo was echter deze dezelve, die die werk zo wift te beftieren. Doch het blanketfel dezer nieuwe bena- ming

-ocr page 556-



			J2� NEDERLANTSCHE

		ming kon den aenffcoot en ergernis niet wee* ren, die meer bejaerde Akademiften en zelfs Regenten hier door leeden : want had men voor dezen Schilders , die geen Confraters van de Kamer waeren, Regenten van 't -Aca- demie willen maken, had zulks zeer bequaem� voorwerpen te beurt kunnen vallen , wa^erdoor men de goede beftiering van zommig⁸Regenten niec beledigt zou hebben. M^;ierhet was nu de tyt, dat men alles willekeurig fchikte, en de wetten, naer de zinlykheit van eenige hoge Gezagvoerders, gebogen wierden; 't welk het quynent Akademie langs hoe meer achteruit zette en in verval bracht, zo dar het fchier geheel den geeft had gegeven» wanneer men, eenige jaren geleeden , ^eennieuwe wet van ettelyke regelen ter baen bracht, die met het gezag der Haegfche Wet- gevers betytelt was, tot beteugeling der Aka- demiften ; hier door wierd de regeerzucht wel gehanthaefc, maer geenzints het vervallen Akademie: echter geloof ik, dat indien haer Ed. Achtbaere eens van de rechte gefchap^t-n* heit der zaeken onderrecht waeren gewe^ft» dat deze oneenigheden alleen ten grontf^a& hadden de quade en verachtelyke bejegen'¹¹* gen, die de Akademiften, van tyt tot tyt vaⁿeenige Regenten moeden ondergaen , de?^" ve mogelyk wel achterwegen gebleven '^/-^oilzyn; want zo dra deze nieuwigheden wierden ingevoert, gingen al de outfte en welmenent- fte Tekenaers te gelyk heen, en geen won- der! gemerkt veele, daer het opgemunt w^iS» ni^eC

-ocr page 557-

-ocr page 558-



		$2$ Nederlantsch� ledig geftaen, zynde maer van drie of vier bezocht geworden; hetgeen de geltkas der- maeten verzwakte , dat deze hoge Teken- fchool gevaer liep van gefloten te worden, had dezelve, kort voor al die oneenigheden, de hantreikingderKunftqueekende Magift¹"^ van 's Gravenhage niet gehad; die hunne j^aer" lykfche gifte van 60 tot 100 guldens vergroot" te; waer door dit nootzakelyki middel vo°^rde Schilderjeugt noch in ftant gebleven is> datanderzints niet alieen vervallen, maer mo- gelyk ten eenemael tot niet geloopen zoude ■ zyn, en (toffe gegeeven hebben voor de na- geflachten , om met meer reden van waerr heit te kunnen zeggen, dat het verval van dit loffelyk Akademie uit het verkeert gedrag der Beflierders was voortgekomen; daer het voorgaende verval, zo men het met dien naem wil brantmerken, niet door nalatigheit van die oude Schilderhelden, maer alleen door verflaeuwing der Schilderjeugt toegekomen was: hoewel my van al die gezegdens nooit iets met zekerheit gebkken is, en maer alleeri fteunt op 't voorgeven van ��n, die noch iⁿwezen is, en wel aengezien wilde zyn, of ⁿY de eenige behouder en opbouwer dier plaetle waere geweeft; het geen ik juilt in alle doe- len niet kan toeftemmen; ook is my in de 18 J^a" ren, dat ik een mede-Regent van dit Akadei¹¹¹²ben geweefl, (doch waer van ik my al zedert eenige jaren onttrokken hebbe) nooit eenig^eonhebbelykheit of quade bejegening door de Akademifren toegebracht, die van dat belang waeren, om dezelve met het gezag der E*

-ocr page 559-



		Schilders en Schilderessen. 52$ A'chtb. Magiftraet, tot hanthavinge van een betamelyke order , te keer te moeten gaen; maer integendeel kan betuigen, dat de Teke- naers my altyt op eene beleefde wyze ontmoet hebben; gelyk ik hen, ieder na zyn jaren, mede behandelde, en, des verzocht zynde, zonder onderfcheit myne leffen mededeelde. Dit kort bericht van den vorigen en tegen- woordigen toeftant van 't Haegjche Schilder- Akademie heeft my de liefde der waerheit af- geperft, ter verdediging en ontdekkinge van het ongekreukt gedrag en den verduiftsrden kunfboem der eerde Oprechters, en totover- tuiginge v^n derzelver verkeerde Hanthavers. Het is myn oogmerk niet geweeft, Hou- braken door deze aentekening te hekelen, maer deszelfs verkeerde Berichtgevers den misflag hunner onedelmoedige glorizucht on- der het oog te brengen. OnderiuiTchen is het te wenfchen, dat dit bouvaliig hoge Kunft- fchool door fterke Kunftzuilen _i gefchikt naer het voorbeelt der oude Steunpilaeren, fpoe- dig gefchoort veerde, op dat het door nyt, eigebaet en heerfchendeonkunde, niet geheel werde gefloopt. Doch wy zullen dit Schilder- Toneel met een gordyn van ftilzwygenheit bedekken, en onzen Schouburg fluiten, met den befcheidenen Lezer vaerwel te wenfchen. Nu zal ik myne Leezers, volgens belofte, eens onder het oog brengen een nette Catalogus en uitvoerige Befchryvinge der voortreffelyke en onfchatbaere Schilderkunst, welke in de Gaenderyen en Kabinetten der Keurvorjlelyke Refi- IL Deel LI dentie

-ocr page 560-



		53© Ne beklant seHe ient�e binnen Dull�ldorp gezien word, zo van de voornaemfte haliaenfche en Frmijche, als Ne- ierlantfche Meeflers , alle by een vergadert door dien alomberoemden en voortreffelyken Vorlt, Johan Wilhelm, in zyn Do°^r" luchtigfte leven, Keurvorjl van de Palts. Eerftelyk is de Trap, naer de Kunfl^er» trekken gaende , door Joseph KarscH, Hof-Kunftfchilder en Kabinetbewaerder van den Keurvorfl Kar el Philip, in't graeu gefchildert. Voor aen in den eerften ingang der Kunft- gaenderye, te wed�rzyden van de Deur,ziet men ter regterhant verbeelt de Tbeoria e° Praclica, malkander omarmende; ter linke^f" bant vertoont zich de triumpherende en ede- le Schilderkunfi, houdende eenen Laurierkrans- in de hant, vergezelfchapt met de Beelthoukunjh Boukunfi, en Po�zy. Aen de linkerhant, tuf- fchen de Venfters, vertoont zich de trium- pherende Minerva met de Oniwtentheit onder haere voeten. Tegen over ziet men Hercu- les Palatinus langs den weg der Deugt, °P' waerts tredende naer den Berg ParnaJJus, "^enLajler met haeren aenhang verachten en t>^e' fpotten. Ter linkerhant, als men de Trap- pen optreet, ziet men de Deugt, of Herkules, den God Bacchus, of de Dronkenfcbap, bene ven^sde Luiheit en Onwetentheit met zyn knods ver- flaen; terwyl men de Onrufi en Zorge, zatnen der Kunflen Vyanden , op eenen Ezel zitten* de met een Stander t van twee Ezels-ooren, giet wegvliedenv Het Zolderfluk vertoont de plaets, ^aer

-ocr page 561-

Schilders en Schilderessen* s^�

de Rhyn en Arnus hunne wateren vereenigen
met �eJganipede,-waer uit denVloet der Kun*
ften en Po�zy geboren is. Boven op den Berg
ziet men het vliegende Paert Pegafus , dat
met zyne voeten in't opvliegen den Berg Par-
na[]us zodanig �aet, dat daer door de Hengjie-^
bron te voorfchyn komt, waer mede de Zang-
godinnen haere gunftelingen befproejen.

Het klein Zolderftuk verbeelt den Tyt,
welke de handen gebonden zyn, ten einde de-
zelve het altoos Kunfllievent Keurhuis van
de Palts geen fchade zou toebrengen.

Verder is de Leuning van de Trap zeer
kundig gewerkt met Lofwerken van ge-
dreven Stael, door den Overfte-LieutenanE

BlRDT.

KUNST TAF�REELEN.

In het eerjle Vertrek.

Hoog.
v. d.

Br eet.
v. d.

Een Befpotting onzes Zaligmakers,
in den nacht by flambouwlicht,
met vier Beelden halflyfs , levens-
groot , heerlyk gefchildert door
den vermaerden Godefried Schal-
ken.......

Het Hooft Jefu Chrifti, door den
Hoffchilder Jojepb Karjcb. .

Een Kintje met Bloemen verfiert,
houdende op de linkerhant een
Papegaei, door den beroemden
Heroman vander Meyn.

Jefus, out zynde 12 jaren, leeraert
in den Tempel onder de Schrift-
geleerden, door den Kunftfchil-
der Gerirant van den Eeckbout. .
LI 2

l�

2 :

: 9
Een

-ocr page 562-



		53* NEDERLANTSCHE Hoog. Een Heilige Familie, door den uit- v, 3. nemenden Schilder , Graveur , Boumeeiter en Hoffchilder van Keizer Maximiliaen, den Ridder Alben Durer. . . . . 2 : 7 Een Ecce Homo, van de Iaetfte ma- nier, door den uitmuntenden Ti- tiaen...... � 3 ; 5 Het Keurvorftelyk Kafteel Benrath, aen de eene zyde, door den Hof- fchilder van den Keurvorft, Jo- hannes van Nikkelen. . . .2:5 Het zelve Kafteel , aen de andere zyde te zien, zynde een weerga, door Jobannes van Nikkelen. St. Leonardus , daer hy het H.Kleet van de H. Moeder Gods Maria zelfs ontfangt , door Joan Car- lier.......2 : 10 EenBacchanael van Kinderen,door den Ridder Strubi. . .,.5:1 Een levensgroot Hooft van Johan- nes den Doper , door den ver- maerden Napelfchen Schilder Lu- ca Jordano......7 ^: I Laban , daer hy met Jacob , om noch zeven volgende jaren te dienen, in geding is, in't bywee- zen van Rachel �n Lea, door A. Schoonjans. . . . .7:9 De verbeelding van den H. Job, door den Satan geplaegt, zynde een weerga , van denzelven An- toni Schoonjans..... De Keurvorft Johan Wilhelm, le- vensgroot te paert zittende, door ' den Hoffchilder Johan Frangois Douven......11 : 1 De bootfchap door den Engel aen Maria, van Jojeph Heins. . .4:2 Een Bacchanael van Kinderen, door den Ridder Strubi. . . . 4 : 10 De geboorte Jefu Chri�i, door den

-ocr page 563-



	Schilders en Schiideressen. S33

			Hoog. v. d.
beroemden Kunftfchilder Gerard de Lairsffe...... Den Oorlog,«vertoont door een half beelt, van den Ridder Douven. . Eene weenende Maria Magdalena, zynde een Kaerslicht, kundig en natuurlyk gefchildert , door Go- defr�ed Schalken. .... De vyf wyze , en de vyf dwaze Maegden, heerlyk gefchildert, door Godefried Schalken. Eene Maria Magdalena, die , van een Hemellicht befchenen wor- dende, haere fieraden �n werelt- fche rykdommen veracht, door Godefried Schalken. Een Parforce-Jachc, waer by een koets met eenige Heeren en Da- mes, die danffen, door den be- roemden Philip Wouterman. De geboorte van Adonis, waer by verfcheide Herders en Nymphen , in de eerfte manier , van Carlo Cignani....... Twee Honden, die vegten om een Kalfskop, door Jan Fyt. . , Een Harte-Jacht, met veel Honden, van Rutbarts..... Jefus met zyne Difcipelen teEmaus aen Tafel zittende, en, onder het breeken des Broods , van hen ge- kent wordende, door Luca Jor- dano. ...-�� Een flapen'de Venus , met eenige Kinderen , in een Lantfchap, door Francis BolaineJ'e, de Beelden van Carlo Maratti. ... Een fchoon Lantfchap, waer in ver- beek is de Fabel van Argus, Ju- no en Mercurius, van Jan Both. Een Lantfchap , door Jan Affelyn , ( anders gezegt) Krabbetje. Een Lantfchap, waer in verheelt is LI 3			Hoog. v. d.

		4 ^: 9

				10

-ocr page 564-



		�34 Nedehlantschb Hoog. Mercunus, Argus in flaep fpee- v. d. lende , van Jan Both. . .4:1 Een gezicht van 't Amphitheater te Romen, geftoffeert met Beelden enBeeften, door Nkolaes Bercbem. 3 x. 6 Een fchoon Lantfchap, daer in ver- heelt is den Apoftel Philippus den Moorman dopende, van Jan Breugel. . . . . � 3 '. 7 Een aerdig Tafereel, verbeeldende eene verfierde Gaendery met Schilderyen , waer,van ieder Stuk van een ander Meefter gefchil- dert is. . . . .512 pe Kindermoort te Bethlehem, door Giufeppe Ribera, gebynaemt Spanjolet. . . '. ■ 4 : 10 Een Wilde Swyne-Jacht , met veel Honden, die het Dier vervolgen, en al eenige van gewont zyn , door den beroemden Frangois Snyers. . . . . . 6 ; O De opwekkinge van Lazarus , door Luca Jordano.....9 ■ * Het Portret van een jonge Dame, met een Vogeltje op de hant , door den Hot�ch�der Antoni Scboonjans. . . . .1:6 Een vrolyk Gezelfchap, daer men zich met eeten , drinken en zin- gen , vermaekt, krachtig en ftout gefchildert, door den beroemden Jacob Jordaens. . . .8:8 Een Gezelfchap van Heeren en Da- mes , door den Nederlantfchen Schilder, Sebaftiaen Frank. . 2 : 1 Een flapent Meisje, benevens een Jongen en een flapende Hont.van den beroemden Joban Baptift Weeninx. . . . . .2:3 Een Gezelfchap van Heeren en Da- mes , in een aengenaem Lant- fchap , door Huisman?. , .2:9

-ocr page 565-



		Schilders en Schilderessen. 535*

				■Hoog.
				■Hoog.
	Een Kapitael Stuk , verbeeldende v. Jefus, Maria, St. Anguftinus, fit Antonius en meer andere Heili- gen , benevens het Portret van den Kunftfchilder , Ca/per de Krajer. . ... 20 Een Soldate-Marfch, door Salva- tor Roza. ..... 2 Een Vrou, die op een wit Paert zit, met veel Koejen en Schapen, in een fchoon Lantfchap , van Nicolaes Bercbem . . .2 Een fchoon Lantfchap, geftoffeert met Beelden en Beeften , door den Hoffchilder van den Keur- vorft van Mentz, M. Cojfiou. . 5 Een Gezelfchap , verbeeldende daer de Boeren Drie-Koningen-Avont houden, fchoon gefchildert, door

			Gabriel Metzu. . .		2 :
					2 :

Het Portret van een Officier, kunf- tig gefchildert, door Bartbolomeus vander Helft. .... 3 Een Lantfchap met Koejen en Scha- pen, van Romeyn. . . .2 Een Afneeming van 't Lighaem Je- fu Chriili van het Kruis, heerlyk gefchildert en geordonneert, door Luca Jordano. . . . . 9 Een Heilige Familie , zynde Jefus, Maria, Jofeph en St. Joajmes den Doper, door Parmejanio. . . 5 Een Kruifiging Chrifti , met veel Beelden, heerlyk gefchildert,van Jacomo Tintoret. , . .3 Een Doktor , die een Meisje de pols voelt, door Jan Steen. . 2 Een Kruisdragende Chriftus, van Carlino Dolci. .... 2 Een Heilige Martelaer , met een palmtak in de hant, zeer fchoon en levendig gefchildert, door Carlino Doki, .... 2 1*1 4

-ocr page 566-

53<S Nederlantsch�

Hoog.
v. d.

Een Gezicht van Frefcad , zynde

een fchoon Lantfchap , met Hee-
ren, Dames, Boeren en Boerin-
nen, fraeigefchildert, door Theo-
doms Helmbreker. . . . 2

Een Boere-vreucht, daer men eet,
drinkt en danft, van David Te-
niers...... . a

Een KruifigingChritt-i, met een me-
nigte Beelden, ryk van ordonnan-
tie en fchoon gefchildert, door
Andrea Scbiavone. . . .3

Een heerlyk Bloen11r.uk, door He-
roman vander Meyn. . . .2

Vier Soldaten , die Alla-Mora fpee-
Jen, van Michel Arigelp de Car-
vagio. . . . . 4

Jefus, Maria, St. Petrus en ande-

re Heiligen, van Rujlichino.

4 : o

Een Harte-Jacht, met veel gewoel
van Honden, door Simonde Vojcb.

De H. Mpeder-Maegt Maria, met

het H. Kint Je rus , en St. Jofeph,

door den Ridder Strubi.

c�t. Joannes den Doper, prediken-
de in de Woeftyne, vol gewoel
van Beelden, door Pieter Breugel.

De Vlucht van Jofeph, Maria en het
Kindeken, in den nacht , naer
Egipten, door Jacob Jordaens. .

Een Kaerslicht, verbeeldende een
Juffer, die de hant voor deKaers
hout, en die haer Vry�r tracht
uit te blazen, heel natuurlyk ge-
fchildert , van Godefried Schalken.

Een Gezicht van Frefcati, zynde
een fchoon Lantfchap, met zin-
gende en danffende Boeren en Boe-
rinnen , van Tbeodoor Helmbre-
ker.......

Een doode Chriltus, met eenige En-
gelen , door Bartholet Flamand. .

De Maegt St. Agiies, met een Laro-

6 :

-ocr page 567-


Schilders en Schilderessen. 537
	Hoog.	Breet.
metje, gefchildert in de eerfte	v. ^Sd.	v. d.
manier, van Andr� del Sarto. St. Maria Magdalena,' treffelyk ge-	4 : it	3 ; 4
fchildert, door Carlo Lotb. Een H. Hieronimus, door Sebajiian	3 : 5	2 : ₉
Rizzi. ..... Een Schilder, die door Cupido	6 : 4	5 �■ 0
word geblint, door Manaigo. Een Mans-portret, door den ver-	5:3	3 -� 10
maerden Nicola Poufyn. Een Venet�aenfche jonge �ame, fpeelende op een Tamburo, door de vermaerde Kunftenareffe Rofa	2 : 1	2 : 0
Alba Carera. .... Tarquinius, die de edele Romein- fche Vrou Lucretia verkracht ,	2 : 6	*2:0*
door Bartholomeus Spranger. Het Portret van den beroemden Lu- Ga Jordano in de kleding van een	3 : 6	2 : 0
Philofooph, door Luca Jordano. , J)e Hemelvaert Marias, waer by al- le de Apoftelen , door Felice Ci-	4:6	3 : 5
gnano. De verloren Zoon, die van zyn Va- der weder aengenomen word, van	20 : 3	16 : 10
Antoni Scboonjans. David, waer nevens ligt het Hooft van den Reus Goliath,, van een	s �� 1	3 = 11
onbekende hant. Een Portret, verbeeldende den Vader van Luca Jordano , door Luca	4 s 7	3 � 2,
Jordano....... Onder het groot en kapitael Stuk van Ca/per de Kroger, ( befchrec- ven pag. 535 boven aen) hangen zevenBafrelieven van Elpenbeen, waer van vier Bacchanalia, ver-	4 : 6	3 : S
heelt door Kinderen, van een on-
bekent Meefter gemaekt. Twee	\|
zyn 'er gemaekt door den beroem-	\|
den Ignatius Eihoffef, en een van Antoni Leo, beide beruchte Over-	\|
al 5		vliegers

-ocr page 568-



				Nederlantsche
		538		Nederlantsche
		538

	Hoog. vliegers in 'c werk van Ivoire v. d. Beelden, die altyt in dienft van dien grooten Mecenas, den Keur- vorft Joban Wilhelm, waeren. Onder het Tafereel de Hemelvaert Marise (op de vorige pag. ge- meld ) hangen noch tien heerlyk uitgewerkte Ivoire Basrelieven, door Ignatius Elboffer.

			KUNST TAFEREELEN. In het tweede Vertrek.

Chriftus aen het Kruys, door den be- roemden Ridder Jintoni van Dyk. Een Charlatan, met veele Beelden, heerlyk en uitvoerig gefchildert, door Gerard Dou. Twee Stukken, verbeeldende Afia en Europa, met deszelfs voornaem- fte Rivieren en Boffchen, bene- vens allerlei aert van Dieren en Gevogeltens, die zich in die twee Wereltdeelen ophouden , door Ferdinant van Kejfel. . . � . De Kruisdraging Chrifti, met een menigte Beelden, van David Vin- kebooms...... Zeven Stukken, verbeeldende de Paflle, of 't Lyden van onzen Za- ligmaker Jefus Chriltus, als: De Geboorte , waer in elf Beel- den, De Befnydenis, vertoont met negen- tien Beelden, De Kruifigirjg, met negentien Beel- den, De Afneeming van het Kruys _? met yyftien Beelden,

-ocr page 569-

Schilders en Schilderessen.


	* i.	Br v.
	9	2
	9	2
	1	2
	1	2
	11	2
	2	6
	II	2
	2	2
	3	4
	I	2
	5	6
	5	6
	10	2
	2	4

Hoog.

De Graflegging, met dertien Beel- v. d.
den,

De Opltanding, met dertien Beel-
den,

De Hemelvaert, met twaelf Beel-
den, alle van eene grootte, door
Rembrand van Rbyn. . . .2

Het Portret van denzelven Kunfle-
naer, door Rembrand van Rbyn. . 2

Een Mater Dolorofa , van J. F.
Douven......3

St. Agnes, met een Lammetje, door
Carlo Dolci. . . .2

Een Vrouwe-Portret, van Rembrand
van Rbyn......2

Een Tafereel, verbeeldende aller-
hande Zomervruchten , Wild-
braet, en doot Gevogelte, door
Franpois Sny�rs.....5

Een Mans-Portret, van Rembrand
van Rbyn......2

De Bekeeringe van Manaffe, Ko-
ning van Juda , door Giufeppe
Ribera, gebynaemt Spanjolet. . 3

Het Portret van een Spanjaert,
door den Spaenfchen Schilder
Velafco. . . . . .4

Den Evangelift Johannes, van den
Ridder Strubi. .... 3

Een flapende Cupido , daer hem
Pfiche den hals affnyden wil, door
Belluci......4

Een op Zee varende Venus, hou-
dende een Zeil in haere handen,
of de Godinne van het Fortuin,
door Belluci.....4

Het Portret van den Kunftfchilder
Schoonjans, in de gedaente van
een Philofooph , met een langen
baert, door Antony Schoonjam. . 2

J�en Polak te paert, door den Rid-
der Antboni van Dyk. , . 5

-ocr page 570-

Neder la ntsche

S4°

Hoog.
v. d.
4 : 4

Den H. Ambrofius, met noch drie

Beelden, van Dominiquin.

EenSacyr, by een Boer eetende,
beftraft hem , dat hy heet en kout
uit eenen mont blaeft, door Ja-
co') Jordaens.....

Een Salvator Mundi, van Maerten
van Heemskerk.....

Een Graflegging Jefu Chrifti, door
den uitmuntenden Andrea Schia-
votve. .....

De vier Elementen , met zeer veel
Beelden en Beeften, daer toe be-
horende , in vier egale ftukken
door Byfs......

De Slag van Jofua tegens de Ko-
ningen der Amoriten, door Bom-
ginjon. ......

De Overwinning van Conftantinus,
den eerften Chriiten Keizer, te-
gens den Geweldenaer Maxen-

tius, zynde een weerga, door Bour-
ginjon. .....

Een Lantfchap, geftoffeert met al-
lerlei Beeften, door Roelant Sa-
veri. ......

Een weerga , van denzelven.

Een fchoon Lantfchap, yanGafparo
Buffino......

Een fraei Stuk, verbeeldende de
oeffening der Werken van Barm-
hertigheit.ryk van Beelden,door
Sebajliaen Frank.....

De Praeltombe van Alexander den
Grooten , verbeeldende een open
Graffteede, daer de Uiaden van
Homerus uitgehaelt worden, door
Bartbolet Le Flaman. .

Een Stuk> met allerlei doot Gevo-
gelte.

Een weerga, met gelyk Gevogelte ,
door Jaban Weepinx. .

; 5

-ocr page 571-

Schilders en Schilderessen. 541

Hoog
v.


	*'i.*	B V
	4	4
	4	3
	8	S
	6	1
	6	1
	10	2
	4	2
	10	2
	4	5
	�	«5
	4	8
	1	2
	5	3
	6	4

Maria Magdalena halflyfs, van den
beroemden Carlo Dolci.

St. Joannes den Doper, halflyfs;
door Tilman Krafft. .

Bacchus , door Jupitet geteelt by
Semele, geeft hem te minnen by
de Bronmaegden , die hem met
Geytenmelk voeden, door Carlo
Cignani. .

Het Afbeeltfel van den beroem-
den Boere- en Soldate-Schilder A-
driaen Brouwer, door Jacob Bak-

3 �

her,

Een fchoon out Mans-Hooft, van
Titiano. . , . . . 1 :

De vlugge Tyt.die Cupido de vleu-
gels kort, door den Ridder An~
toni van Dyh . . ■ 3 ■.

Een Ecce Homo, door den Ridder
Strubi. . . . . . � 3 '�

Een Vrouwe-Portret, van Duffet. . 3 .-

Een Mans-Portret, van denzelven.

Een doode Chriftus.St. Antoniusen
St. Francifcus, door Hiacintho
Brandt......5 ^: 4

De opwekkinge van Lazarus, met
veel Beelden, door Micbiel Coxis.

Samfon en Delila, daer de Philifty-
nen hem vangen, door Jodocus
van Wingen.

Een Kintje met Bloemen en een
-Eekhoorntje,. door den Hoffchil-
der Heroman vander Meyn.

De tienduizent Martelaeren, door
Albert Durer. ....

Africa en America, in twee ftukken
verheelt , met derzelver Lant-
fchappen en Rivieren , benevens
haere Gediertens,. die zich in die
Lantftreeken ophouden, door Fer-
dinant van Kejj'el.
Een overheerlyk Stuk met Bloe-

-ocr page 572-

Neoerlantsc�e

542

Brttu

Hoog.
v. d.

men en Vruchten, van de beroem-
de Rachel Ruifcb. .

Een Bloemftuk, van dezelve.

Een uitmuntent kunftig Stuk, met
allerlei doot Gevogelte, Wilt-
braet en eenige Honden.

Een weerga van gelyke verbeelding,
door Joban Weeninx. .

De Fabel van Dana�.daer Jupiter,
in de gedaente van eenen gouden
Regen, by haer komt, door Bel-
luci.......

Het Hooft van St. Hieronimus, door
Luca Jordano. . . . ,

Maria met het Kindeken Jefus,
door Dominico Tannetti.

Een Vrouwe-Portret, van Duffett.

Een kleine Jongen, die een Duif in
de hant heeft, door Droft.

Den verloren Zoon, in het Bordeel
zyne goederen verfpillende, door

Honthorfh. ......

Een Narciffus, van ^intont scboon-

jans.

Den Uitvinder van de Rekenkunft,
gefchildert door Meyer.

Diogenes den Philofooph , met zyn
houte Nap in de hant,zynde een
weerga, door denzelven. .

Een Portret, van Titiano.

Vyf Stukken, met Beelden, Schapen
en Geyten, door Luca jordano.

In dit Kunftvertrek hangen noch
vier Basrelieven , zeer kunftig
van Metael gegoten , verbeelden-
de de Vier Getyden van 't Jaer,
gemaekt door den beroemden
Beelthouwer des Groothartogs
vanToskanen, genaemt Soldani.

Men ziec hier mede een ongemeen
fraeje Tafel , van zo genaemde
Blanco Negro Anticbo.

-ocr page 573-

Schilders en Schilderessen. 543

DERDE GAENDERY.

Be Overbeerlyke Kunfttafereelen, in deze Gaende»
ry opgehangen, zyn alle door den Wereltver-
maerden Petrus Paulus Rubbens gefcbildert.

Breet.
v. d.

Hteg.
v. d.

Een groot Altaerftuk, verbeeldende
den Val der Engelen, of St. Mi-
cha�!, daer hy Lucifer, benevens
zyne hoogmoedige Gezellen , uit
den Hemel Hellewaeits doet ne-
derftorten , alle levensgroote
Beelden. .....

De Hemelvaert der H. Maegt Ma-
ria , heerlyk geordonneert en
gefchildert levensgroot.

De Moeder-Maegt, met het Kinde-
ken Jefus, op haeren fchoot ftaen-
de.......

De Fabel van Latona op bet Eilant
Delos, daer de quaedaerdige Boe-
ren in Kikvorfchen veranderen. .

St. Chriftoffel, hoe hy het Kinde-
ken Jefus, op zynen fchouder,
de Rivier oveidraegt. .

Een Vrouwen-Hooft.

Het Portret van Rubbens, met zy-
ne eerfte Gemalinne Elifabeth
Brands. .

Jefus Chriftus aen het Kruis, op
paneel gefchildert.

Een W�de Zwyne-Jacht, de Beelden
door Rubbens, en de Dieren van
Fr. Sny�rs.....<

Een groot en heerlyk Stuk , vet-
beeldende de ontmoeting van Ja»
cob en Ezau. ....

Het Pinxterfeeft', daer de H. Geeft
op de Apoftelen, in de gedaente
van vurige Tongen, nederdaelt,
meer als levensgroote Beelden.. .

14 : 10

13 : 11

3
5

6 :

5 ^: 10

■ 5
Het

-ocr page 574-

Nederlantsche

544

Brist
v. d.

Hoog.
v. d.

Het Portret van Helena Forman,

tweede Gemalinne van Rubbens. a

Germanicus, Romeins Veltheer,en
Zoon van Keizer Tiberius, hoe-
danig hy, na zyn doot, met een
heerlyke triumph en eerbewyzin-
ge vereert word. . . .2

Een fchoon Lantfchap, daer een Re-
genboog in de luchl gezien word. 3

Samfon, hoe hy van Delila hethair
afgefneden ,en van de Philiftynen
gevangen word.....4

De Doot van Seneca, Leermeeller
van den wreden Tyran Nero,
Wordende op deszelfs bevel in een
Bad doot gelaten, in het bywee-
zen zyner Vrienden ,. die zyne
laetfte woorden opfchryven , vyf
Beelden......6

De dronke Silenus , hoe hy door
Satyrs en Bacchanten gedragen

Word. ...... 6

Mars, of de Dapperhelt, van de Faetn

gekroont......7

Zeven Kinderen, die met Vruchten
fpeelen en door Sny�'rs gefchil-
dert zyn......4

De H. Maegt Maria en elf Kinde-
ren, meteenige Bloemen, door
Breugel......6

Een Afbeelding der Verdoemden,
hoe zy in de Helle vallen , met
een ontelbaer getal van Beelden,
overheerlyk geordonneert en ge-
fchildert......o

De Kardinael Infant, levensgroot te
Faert zittende; in 't verfchiet de

Batailje van Nooitlingcn. .

Twee naekte Vrouwen, die door
twee Romeinen gefchaekt worden.

De vier Boetdoende Zondaren , zich
vernederende voor den Zaligma-
ker......

: 6

Het

-ocr page 575-



			ScHIL�ERS EN Sc�ILD�R�SSEN.

		Hoog. Het laetfte Oordeel, heerlyk geor- v. d. donneert en gefchildert. . , . 6 '■ l Het Venite Benedicti, zeer aenge- naem en 'vriendelyk verheelt. .4:3 De Bekeering van den Apoftel Pau- lus , met een menigte Beelden. . 3 : <j Een Stuk, verbeeldende: daer deSa- bynfche Vrouwen de Vrede tuf- fchen haere Mannen, de Ilomey- nen, en die van hun Gellacht ma- ken. .......4 : ] St. Laurens, hoehy, om het Chrif- ten-geloof, door de Heidenen op den roofter gebraden word, ver- heelt in levensgroote Beelden. . 8 : f De Geboorte onzes Zaligmakers Je- iu ChriiU, ryk van ordonnantie, en heerlyk gefchildert, alle le- vensgroote Beelden. . , . 19 '■ 2 De Bataille der,Ainafbnen. . .4:1 De Slagting van het Leger des Ko- nings Sennacherib, daer den En- gel 185000 Man verflaet. . . 3 : De Zalving van Saul tot Koning over Isra�l, door den Propheet Sa- muel........2 : Een heerlyk Stuk , verbeeldende: daer de jachtgodinne Diana bene- vens haere Nymfen ilapende _t door eenen Satyr beloert worden, in een fchoon Lantfchap, geftoffeert met eenigc Honden en doot Wilt, dat nevens haer lek, gefchilderc door F. Breugel. . . ■ . 2 : Een Stuk, vertonende: daer de Sol- daten de Boeren van alles beroo- ' ven........2 : De Philofooph Diogenes, hoe hy, by helderen dag, Menfchen op de markt te Athenen zoekt. . 6 : De fchoone Adonis, die door de Godinne Venus gebeden word om niit op de Jacht te gaen. . . 9 : II. Duel. M m

-ocr page 576-

Nederlantsche

Breet-
v. d..

Hoog.

Het Portret en afbeelding des Ko- v. d.
nings van Polen, daer hy op den
Troon zit.......7=6

Het Portret vanConftantia, Konin-

ginne van Polen.....7 : 6

Het Portret van Philippus den twee-
den, Koning van Spanjen. � . 3 : H

Het Portret van de Koninginne- van

Spanjen, de weerga. . . . 3 ^: II

Het Afbeeltfel van een Dokter in de

Theologie , genaemt Thuldeus. 4, : o

Silenus, met twee Bacchanten, en

een Tygerdier......4:8

Het Afbeeltfel van den P. Generael

der Mironiten......3^7

Het Portret van den Kardinael In-
fant.......� 4 : ^z

Het laetfte Oordeel, dit is een van
deallerberoemtfteTafereelen, die
Rubbens ooit gefchildert heeft ,
met een onnoemeiyk getal van

Beelden...... . 20 :

Onder deze beruchte en overheer-
Iyke Kunft, hangen acht Basre-
lieven van Elpenbeen, by ultne-
mentheit kunftig , door'den ver-
maerden Lionio gemaekt. In hef
midden van deze Zael is, op een
Tafel van Marmerfleen di Lotta
de Medici, een Venus- en Sa-
tyrs-Kop van brons.

In het vierde Kunstvertrek of Gaeni>e^rY *

Zyn twee-en-tkointig Kunfttafereelen te %^ⁿ ^vanden beroemden Holkmtfchen KunftfcbiUer , den
Ridder Adriaen van der Werf. Zynde alk van
eene groote, uitgenomen de Ecce Homo.

Breet.
v. d.

Hoop;.

Be Boodfchap van den Engel aen v.
Maria, met twee Beelden. . . 3

: o
De

-ocr page 577-



		Schilders en Schilderessen. 547

			Hoos:. v. i
	De Groetenis van Maria aen Eliza- zabeth, met vier Beelden. De Geboorte Jefu Chrifti,waer in tien Beelden ,� verbeelt een Kaers- licht. Simeon in den Tempel , met het , Kindeken Jefu in zyne armen, ' ineen Godtlovende geftalte, mee negen Beelden. ]. Chriftus in den Tempel, zittende in 't midden der Leeraren, haer hoorende en ondervragende, met zeflien Beelden. Jefus Chriftus in het Hofken van Getfemane, met vyf Beelden. De Geeffeling Jefu Chrifti , met vyf Beelden. De Krooning en Befpotting van Chriftus door de Krygsknechten. De Wegleidinge Jefu, benevens Simon van Cyrenen , dragende het Kruis , met zeventien Beel- den. De Kruifiging Jefu Chrifti , met zes Beelden. De Afneming des Zaligmakers van het Kruis, door Jofeph van Ari- mathea. benevens de Vrouwen, te zamen tien Beelden. De Opftanding J. C., met veele Beelden. De Heme'.vaert onzes Zaligmakers, in 'het byweezen der Apoftelen , met twaelf Beelden. Het Pinxter - Feeft , daer de H. Geeft over de Apoftelen ver- fchynt, inde gedaente van vuri- ge Tongen; ende het zat op een iegelyk van haer; met veele Beel- den. Een Stuk, verbeeldende de zeven vrye Kunften , die aen de Beelteniflen. van den Keurvorit en Keurvorftin- M m 2		Hoos:. v. i

				ne,
				ne,

�

-ocr page 578-



		543 Nederlantsche Hoog. ��e,.tegens een pyramide doorEngel- v. d. tjes opgehangen, en door de God- vruchtigheitgekroont,onderdanig- heit bewyzen. Op den voorgront zit de Schilderkuntt, vertoonen- de op een ovael het Portret van den Ridder van der Werf. . . 3 : o De Heinelvaert der- H. Moeder- Maegt Maria. Een Bad van Diana met Califto, waer in acht Vrouwebeeltjes. . i .- 6 Een Stuk, verbeeldende: daer Sa- ra, Abrahams Huisvrou, haere Dienftmaegt Hagar , by haeren Man brengt. Het Portret van den Keurvorft Jo* han Wilhelm. Een Ecce Homo, met veele Beelden. Het Portret van de Keurvorftin An- na Maria Louifa. De Uitleiding van Hagar, met haeren Zoon Isma�l, met vier IJeelden. St. Anna , hoe zy de geiuKzaiige Jongkvrouwe Maria in een Boek leert lezen, gefchildert door den Ridder Benedetto Lutti. . . .4:7 De Overfpeelderes , voor Chriftus gebracht en vrygefproken , dit Stuk heeft eertyts in de Kerk van St. Maria Maggiore te Venetien geftaen; door Paulo Veronefe. .4:0 Een Priefter ftaende voor een Al- taer, daer nevens een Heilige Mar- telares op haere kni�n, en bene- vens haer een Kerken - Dienaer niet een Flambou in de hant, door Paulo Veronefe. . ■ . 3 : 10 Ben Gelovigen Hooftman over hon- den , Chnftum te voet vallende, j van Paulo Veronefe. . . . .4:0 Bnvid, hoehy, na de ovenvinnin- ge over den Merenden Reus

-ocr page 579-



	Schilders en Schilderessen. 549

Hoog. Goliat, Godt den Heere is dan- v. d. kende, door Paulo Farinati. . 3 _: 2 JDen Berg Parnafius, ahvaer de Ieer- zuchrige Jeugt te zamen �udeert, en door het opgaen van het aen- genaem Morgenlicht aengefpoort word. Ter zyde verjaegt de Deugt en Hercules de Vyanden der Kunften, door Petrus Tejla. 4 : 5 Een Lantfchap van Jan Both. . . 2 : 7 Een St. Andreas aen het Kruis han- gende , met eenige Aenfchouwers, door .Nkolaes PouJJyn. . . .3:6 Een flapende Venus, terwyl Adonis op de Jacht gaet, met eenige Kin- dertjes , door Francifco Albano. . 2 : 7 Een Stuk, verbeeldende een Tovery, aerdig van ordonnantie, van Bar- tholot Ie Flaman. . . . .4:5 Een Lantfchap met drie Beelden , van Francifco Mikt. . . .4:11 Een Optocht der Isra�liten in de Woeltyne, door Benedetto Cajlig- lione........3^3 Een achtkantig Stuk, verbeeldende jvlariam met het Kindeken Jefu, feer vlezig en vle�ent van coleur, door Carlo Dolci.....3:0 Een Optocht der Kinderen Isra�ls, in de Woeftyne, door Benedetto Caftigiione.......3:3 Een Lantfchap met zes Beelden, van Francifco Mikt. . . . .4:3 Een dooden Seneca, die van zyne Vrienden en Leerlingen beweent word; heerlyk gefchildert, door. Carlo Loth. . , . . , , 6 : ²Een levensgroote Maria Magdale- na , krachtig en uitvoerig ge- fchildert , door den Ridder A- driaen van der Werf. . . .6:7 Agrippina, de Moeder van den Kei- zer Nero, die _s door lift van haeren Mm 3
		Br eet. v. d. 2 : (.

-ocr page 580-

5$o Nederlantsche

Hoog

Zoon, fchipbreuk lyd, en tegen v.
zyn vermoeden ontkomt, door
Carlo Lotb. ....... 9

Uliffes, die zich aen de Maft van het
Schip laet binden, om door den
zang der Sireenen niet verleit
te werden , van Gerard de Lairejfe. 5

Wars en Venus in overfpel , van
Vulkanus in het net gevangen,
daer al de Goden om lachen , van

Maerten Heemskerk.....

5 ; 9

Een Stuk, verbeeldende; hoe Ulif-
fes door een kenteken, op aenra-
den van Minerva, van zyne oude
Minnemoeder gekent word, door
Gerard de Lairejfe.

Maria met het Kindeken Tefu, zit-
tende op een pedeflael, ftaende
ter wederzyden St. Joannes Bap-
tilta en St. Rochus, door Jaco-

6 >.

mo Baffano.......

De Boodfchap «looi- den Engel aen

Maria, door Tintoret.

Jefus en Maria, opeen Ueenwerk
zittende, ftaende op de eene zyde
een H. BiiTchop, en aen de an-
dere kant St. Antonius den He-
remiet, door jfacob Baffano,

Boven de gemelde overkunftige Ta-
fereelen ziet men zeven gefchilder-
de Basrelieven in'tgrau, verbeel-
dende Triumphen van eenig Ro-
meins Veltheer , gefch�dert door
Polidoro di Caravagio.

Een ftuk groot.

Een tweede. .

Een derde.

Een vierde.

Een vyfde. . ,

Een zesde. ,

Een zevende. .

JJoch een dito, om de plaets te
yu\lei),doQ� den RidderDouven. . 5


	4	6 ��
	4	*s ■■*
	4	S :
	4	15 :
	4	10 :
	4	5 :
	4	11 -'
	4	*6 ■■*

-ocr page 581-



		Schilders en Schilderessen, ssz

			Hoog. v. d.
				Breet. v. d.
	In het midden van dit Kunftver-



trek ftaet op een pedeftael, zyne Keizerlyke Majefteit Jofephus, te Paert zittende, onder hem liggen vier flaven, of gevangenen, zeer kunftig van Metael gegoten, door den beroemden Eugius, Beelthou- wer des Grootbertogs van Toskanen. Vyfde Kunstzael, Gaendery cf Vertrek- De Romeinfche Schoolmaegt, lig- gende te flapen, door Pafqualino. Een Portret van eene Hollantfche Dame, levensgroot, in een zwart kleet, door den Ridder Antoni van Dyk........6:55:2 Het Portret van een fchoone Engel- fche Dame, in een wit zatyn kleet, hebbende by haer een Moor, door den Ridder -dntoni van Dyk. Een Stuk, verbeeldende: daer vyf- duifent Menfchen , met zeven Brooden en twee Viffchen, ver- zadigt worden, door den Zalig- maker, van Luca Jordano. .4:0 7 : De Oprechting van het Kruis, zynde een weerga, door Luca Jordano. 4:0 7 : Een Stuk, verbeeldende : daer Jefus Chriftus van den Duivel in de Woeftyne verzocht word, om uit een �teen brood te maken , door Luca Jordano. . , .916 S i tl De weerga van dit Stuk, verbeelden- de : hoe Chriftus met de Samai�- taenfche Vrouwe by den Bornput in gefprek is, van Luca Jordano. De Moort der onnofele Kinderen te Bethlehem , met een oneindig ge- tal van Vrouwen en Mannen , door Luca Jordano....., Twee fchoon� Koppen, gefchildert dooi HatmM Carraci, . . .1:8 1:4. Mm 4 Pe

-ocr page 582-



		$$% Nederlantsche

		Hoog. De Hemelvaert Van Maria, met vier v. d. Engelen, benevens eenige Zera- phinen , gefchildert in de lefte manier, van den beroemden Gui- do Rheni.......9:6 Judith, de Joodfche Heldin, met het Hooft van Holofernes, Velt- heer der Affyriers, van Domini- quin........3 : 3 Den II. Apoftel Petrus, door Gui- do Rheni......-3:2 Een Mans-Portret met een zwarte mantel, door den Ridder van D-^k. z : 7 Een Mans-Portret, met een geplooi- de lobbekraeg om den hals, door Duffet. ......2:H Een na'ekte Kupido, met een Vogel fpeelende, door Guido Rheni. . 1 : 11 Een klein flapent Kindje, door Lu- ca Jordano......I : II Een lieve Vrouw in onmacht lig- gende, door Luigi Cangiage. .3:7 St. riiei-onimus , haiiiyfa , door Span- jolet. . . . . . . ,2:5 Dc Heilige Maria Magdalenain ver- rukkinge, door eenen Engel in den Hemel gedragen, van Luigi. ■Cangiage, . . . . . -6:6 Sufanna, totoverfpel verzocht door twee oude Boeven, van Guercbin da Cento.......6:9 Het Portret van den vermaerden Zee- �n Schepenfchilder, Andreas van Ertvelt, door den Ridder Antoni van Dyk.......6:0 Den H. Jacobus en de andere Dif- cjpelen, door den Zaligmaker uit- gezonden oin te prediken de be- keering onder Joden enlleidenen, van Duffet......9:6 De Evangelilche Overfpeeldereffe, van den Zaligmaker vrygefproken , door Psiro Bemttini da Cortona. 4 : 2

-ocr page 583-

Schilders en Schilderessen. 553

Breet.
v. d.

Hoog.

Een Portret van een Dame, door v. d.

den Ridder Antoni van Dyk.

Een Portret van een Schepen van
Luik, door Duffet.

Een Romeinfche Hiftorie , verbeel-
dende: hoeTitusSabinius, vrient
van Germanikus , door Latinus
word verlinkt, vervolgens door
den Iloomfchen Keizer Tiberius
aengeklaegt en gedoot, van een
onbekent Schilder.

Een Boetdoende Maria Magdalena,
van den Ridder Giovanni Lan-
franco. .....

De Vlucht van Jofeph en Maria met
het Kindeken naer Egipten, verge-
zelfchapt van Engelen, door Pau-
lo Veronees. ....

Het Portret van een Engelfche Da-
me van het Koninglyk Huis van
Stuart: bezyden haer ftoel ftaet
Milord Arondel, en een Dwerg,
met een Hont, door den Ridder
Antoni van Dyk. . . . .

Een flapende Nymph, door Jupiter in
degedaente eenes Satyrsontdekt,
door den Ridder Antoni van Dyk.

Het Portret van den beroemden
Kunftfchilder Giorgione , door


	0 9	5 5
	4 8 1 1	9 6 3 3
	11 8 10	4 4 11

Andra Scbiavono.

Een Apoftel, van Fetti.

4
4

o
o

Een Mans-Portret levensgroot, door
den Ridder Antoni van Dyk.

Den H. Martelaer St. Sebaftianus,
aen een Boom gebonden en met
Pylen doorfchoten, met veel Beel-
den , in de manier van Titiano,
door den Ridder Antoni van Dyk.

Een Stuk , verbeeldende: hoe de
Paus den H. Francifcos, in zyn
Grafkelder, de voeten kuit, door
Duffett. . . .' .

Mms

Io
De

-ocr page 584-

Nederlantsche

554

Breet.
v. d.
6 : 4

Hoog.
v. d.
7 : 6

De opwekkingc van Lazarus, door

Abraham Janfens.
Een doode J. Chriftus, op den fchoot
van Maria, benevens eenige En-
gelen , door den Ridder van Dyk.

De vier bekeerde Zondaren , by
Chriftus, als David, M, Magda-
lena , Barnabas en de verloren
Zoon, door den Ridder van Dyk.

Jefus Chriftus geneeft de Melaet-
fche, van den Ridder Antoni van
Dyk.......

Een kleine St. Johannes den Dooper,
door Carlo Cinnani.

Een out Vrouwe-Hooft, door Pe-
tro Perugini. ....

Een St. Hieronimus, vznJacobBaf-
fano. ......

Een out Mans-Hooft, door Petro
Perugini. . . .

Een Reize der Isra�liten in de Woef-
tyne , van B. Caftjglione.

Een Heilige Familie, door Mubel
Angelo Bonnarotta.

Een klein Model van 't volgende
Portret, van den Ridder Antoni
van Dyk......

Een groot Portret van Hartog Wil-
helm Wolfgang , benevens een
grooten Hont, door den Ridder
Antoni van Dyk.

De kuifche Sufanna, met de twee
oude Boeven , door denzelven.

De Graflegging J. Chrifti, gefchil
dertvan Lorenzo Garbieri. .

Een Gcfchiedenis van Sufanna, kun f-
tig gefchiidert van Dominiquin,

5t. Hieronimus, in de manier van Ti
tiano, door Luca Jordano.

Een Jefus, Maria en Jofeph, ge
fchildert op de manier van Ca
mitto Procacini. .

₄: io

5 : ^r

4 : io

i : S
i: 7

2 : 8

1 : 7

2 : 7
I : <?

i : i

4 : i

4 = i
I : 9

2
2
1

�2.

i : 5


	4	: 6
	4	: il
	6	: 10
	ii	: 3
	3	� 7
	3	9 P?

6
6
7
9

-ocr page 585-

Schilders en Schilderessen. 555

Hoog.

4 : 11
2 : 11

Breet.
v. d.

5 : 10
2 : 8

De Koninginne Dido, .die zich op
den Houtftapel gelegt hebbende,
doorfteekt, van Guercina da Cento.

Een Portret, van Titiano,

Het Portret, van den uitmuntenden
Kunftfchilder Jan Breugel, byge-
genaemt de Fluweele, door den
Ridder Antoni van Dyk.

Hec Portret van'een Bcelthouwer,
van Annibal Caratz.

Het Portret van den Wereltberoem-
den Antoni van Dyk, dat hy na
zyn eige weezen gefchildert heeft.

Een Jefus , Maria en St. Johannes,
door den Ridder Antoni van Dyk.

Een levensgroot Mans-Portret, door
denzelven......

De Moort der onnozele Kinderen,
door Herodes te Bethlehem, van
Annibal Caratz.....

Een Heilige Familie door Camillo
Procacini. . . . . .

Een Stuk, verbeeldende: hoe den
Zaligmaker het Oordeel uitfpreekt
tegen de Pharizeen, over het
vertonen van den Penning, zeg-
gende geeft den Keizer, dat des
Keizers is, en Gode, dat Godes
is, door Prete-Genuefe.

Een Stuk, vertoonende: hoe den

1 Zaligmaker aen Maria Magdale-
na in den Hof verfchynt, i_n de
gedaenre eenes Hoveniers , van
Frederico Bqrozius. ,

Het Hooft desHeeren Jefu Chriftt,
in de manier van Annibal Caratz.

De Kruisvinding door Helena , de
Moeder van Conftantyn den Groo-
ten , met veel beelden, door Duffet.

St. Sebaftiaen, aen een Boom ge-
bonden en gemarcelifecrt van ee-
nige Soldaten, door den Ridder
Antoni van Dyk, . ,

2 '. It

2 : 7

5 : 1
6: 7

6 : 2
6 : 7

2 : 8
a ; 2

2 : 1

3 : lo

3 : ir

9 : �

4 : 10

5 : 4

10 : o

5 :� o

T' 7

7 : o
3 : 4

10 : ? 11 � 8

6 : 8

Een.

7 : 7

-ocr page 586-



	5j6 Nedeklantsche

					Breet, v. d.
		Hoog. v. 'd. 5 : io
Een doode J. Chriftus, die beweent word van Maria , Johann'es en Maria Jacoba, door denzelven. . De verfchyninge aen de Herders, op het Velt, door Giufeppe Ribera, bygenaemt Spanjolet. . . De H. Moeder Maria, met het Kin- deken Jefu, St. Antonio en St. Fran- cifco, van Titiano. De H. Moeder Maria, met het Kin- deken Jefu, rnet St. [oannes den Evange'lift, St. EMfabeth, en op den tweeden gront Johannes den Doper, door Andrea del Sarto. . St. Catharina, die de Martelkroon ontfangt van een Engel, door Si- mon Vou�t. Een Heilige Familie, onverbeterlyk getekent en gefchildert , in de . eerfte manier van Rapha�l de Uf iino....... Een H. Familie haei-lszt gefchildert, door Andrea del Sarto. St. Johannes den Doper in de Woef- tyne, houdende in de eene Hant, waer op hy ruft, het Kruis, en in de andere een houte Nap , om uit te drinken, dit is het koft- baerfte ftuk van het ganfche Ka- binet, door den Prins der Schil- ders , Rapha�l de Urbino, De OfFerbande der H. drie Konin- gen aen het Kindeken Jefu, Ma- ria en St. Jofeph, waer by ver- fcheide Dienaren, door Paulo Fe- roneje...... De H. Moeder-Maegt Maria , met het Kindeken Jefu op haeren fchoot, waer by St. Jan, door Andrea del Sarto. Jefus, Maria en St. Johannes, waer by een geeftelyke met gevouwe handen biddende, door Titiano.


				10

			10

-ocr page 587-

Schilders en Schilderessen.

45?

Hoog.

Breet.
v. d.

Jefus, Maria, St.Rochus en St.Ma-
ria Magdalena, door Palma Ve-
chio.....,

De H. Rofalia, hoe haer de H. Drie-
vuldigheit verfchynt, door den
Ridder Antoni van Dyk.

Een Stuk, verbeeldende ��■ hoede H.
Rofalia van de Engelen naer den
Hemel gedragen word, door den-
zelven. .....

Een overheerlyk fhik, verbeelden-
de een EcceHomo, welke in ge-

2 : �o

2 ; iq

moetsbeweginge alles overtreft,

2 : a

door Antonio Corregio.

Een heerlyk Bloem- en Fruitftuk,
door Coenraet Roepel.
Dit is het laetfte Stuk, dat die
roemruchtige Vorft Johan Wil-
helm op zyn Dootbedde ge-
kocht heeft.

Vervolgens ziet men in deze K�nstzael,

Gaendery, o/Vertrek, noch deze

volgende Statu en.

Den Centaurus met een Cupido op zyn rug, zynde
een oprecht Antiek, van Brons.

Den Gladiator, van Brons.

Het Kindeken Jefus met een Kruis in de hant, mits-
gaders de gebeele Paffie, gemaekt door den ver-
lliaerden Hof-Beelthouwer , den Ridder de Grilpsllo

Een Leeu, die een Os of Stier verfcheurt , vari
Brons.

Venus en Adonis in Brons, door den beruchtenBeek»

houwer Soldatit.
Een Leeu, die een Paert verfcheurt.
Apollo, hoe by Marfias vilt, van Brons,, door Funni.
De Broeder-Moort van Cain en Abel,in Brons, door

Giovanni de Bologm.
De zittende Mozes, in Brons, door Michael Angelo

Bonarolti.
Prins Wilhelm van NaTau te Paert, door A. de Frys.
De Sabynfe Maegden Roof, gibottfeert en vergult.

Den

-ocr page 588-



			5$B Nederlantsche

		Den Laocon, nevens zynetwee Zoonen ,hoe hy , vin de Slang gebeten, om 't leven komt, in Brons» zynde Basrelieven, van Soldani. Op de andere zyde der K u N s t z a e e. Een Kop van een Philofooph, van Aerde. St. Bartholomeus, van Brons , door den Ridder dt Grupello. Den Helthaftigen Romein Mutius Schevola, van Marmer, zynde een Antiek. St. Jofeph, met hec Kindeken Jefu , door Grupello. Hercuies en ]ole, in Brons, door Fugini. Den Keurvorlt van de Palts Jphan Wilhelm, in Brons, door den Ridder Grupello. De Moeder - Maegt weenende, van Brons, door den Ridder Grupello. Chriftus aen het Kruis, van Brons, door denzelven. St. Johannes, in Brons, door den Ridder Grupello. De Keurvorftinne Weduwe Anna Maria I.oiiifa, Dochter des Hertogs van Tof kanen, in Brons, door Grupello. Haere Majeftyt d_e Koning�nne Weduwe van Spa"J^eJ een geboren Palts-Gravin , door Grupello. Angelus Cuftos, in Brons, door denzelven. St. Therefia met den Engel, van Lood, door den Rid- der Giovafini Lorenzo Bemint. Een Hooft van een Philofooph, geboetfeert. Noch ziet men in deze Kunfizael twee fraeje Tafels, van zo genaemde Blanco Negro Anticbo, en in de derde Groote Zael van Rubbens, twee Tafels, van Albajlrum Ori�ntale A Ocbio. En in de laetfte Groote Zael, twee Tafels van Jle- baflro Ori�ntale Contognino , en twee van Galo Anti- cbo in Oro. Deze volgende Tafereelen zyn in ^Ka- binetten gepketji. Het eerfie Kabinet. De beroemde Predikatie onzes Zaligmakers aen den Oever der Zee, met een onnoemelyk getal afbeelt-

-ocr page 589-



			Schilders en Schilderessen. 55$ fels van Menfchen, Beeften en VifTchen, die zich op de Zeeftrant vertoonen, van den Fluweelen Breu- gel. Een Boerendans, met een menigte Beelden, door den Fluweekn Breugel. Een Zeehaven, met Schepen , en een menigte Fi- guren, vau den Fluweelen �reugel. Het Af beeltfel van St. Hieronimus, in een fchoon Lantfchap, door den Fluweelen Breugel. Reinout en Armida , in Miniatuur, door Wener- Adam en Eva, van Le Klerk. Een Koets en twee Wagens, met een menigte af- beeltfels , zo van Menfchen als Beeften, in een fchoon Lantfchap, door den Fluwelen Breugel. Een Lantfchap met veel Beelden , door Henmnus Zacbtleven. Een fchoon Lantfchap , verbeeldende den Zomer, door Breugel , en de Beelden van van Balen. De weerga, verbeeldende een Winter, door dezelve Meefters. Drie Stukken,alle Lantfchappen, kunftig gefchildert, door Egelon van der Neer. i Flora door eene Nymph gekroont, van Rullens, in een heerlyk Lantfchap van den Fluweelen Breugel. Twee Lantfchappen, door Egelon van der Neer. Twee kleine Stukjes, verbeeldende den liefdadigen Sa- maritaen, door Al. is Graef. De Lente en den Herfft, met veele Figuren, in twee fchoone Lantfchappen, door den Fluweelen Breugel en van Balen. De Onthoofding van Johannes den Dooper, door Brufa Sorci. Adam en Eva in 't Paradys, de Beelden door Le Klerk, het Lantfchap en de Beeften door den Fluweelen Breugel. Een Batailje met veel gewoel van Paerden en Beelden, door Roelant Savry. . Een Zeehaven met Schepen , en een menigte van Beelden, door den Fluweelen Breugel. Een Dorp in een fchoon Lantfchap , met veele Beel- den , door den Fluweelen Breugel. Een Zeehaven , met veel gewoel van Schepen en Beelden, door den Fluweelen Breugel. Een

		-*

-ocr page 590-



		560 Neberlantsche Een Drie-Koningen, met een groote menigte van Beelden, door den Fluweelen Breugel. Een Stuk, verbeeldende Scipio Africanus, met een onnoemelyk getal van Beelden, door den Fluweelen Breugel. Een Bacchus-Feeft, de Beelden door van Balen, h^et Lantfchap door den Fluweelen Breugel. Twee Portretten , door Arnold Boonen. Een Batailje , en de weerga verheelt den overtocht der Keizerlyke Armee over de brug van EiTek, door vah der Mieren. Twee Beekjes, in Miniatuur , door den Capuciner Pater Hipolite Galantini. Een Boteram, met Aerbe'ien heel natuur!yk in Minia- tuur , door Jean Auguflyn van Goes. De liefdadige Samaritaen, door Al. de Graef. Een Kruifiging Chrifli, vol gewoel van Beelden, door den Flwjoeelen Breugel. De Portretten van den Keizer Jofephus, Karel, en andere Aerts-Hartogen en Princdlen uit het Huis van Oofleriryk, door den Ridder Douven. Het Portret van zyn Keurvorftelyke Doorluchtigheit johan w�haim. in Miniatuur, door den Baron M<^r'* defelt. Het Portret van den Baron Mardefelt, in Miniatuur, door denzelven. Vier Lantfchapjes, door den Fluweelen Breugel. Een Mafquerade, aerdig geordonneert , van den Flut weelen Breugel. Twee Lantfchapjes, van van der Meer. Een Bacchus Feeft, met veele Beelden , door van BaletA het Lantfchap door den Fluweelen Breugel. Een St. Jans Predikatie in de Woeftyne, met een me' nigte toehoorders, van den Fluweelen Breugel. Een ovael Stuk , verbeeldende Venus en Kupido » door Taddeus Zucchero. Een Lantfchap aen den Oever der Zee, doof den &^a' weelen Breugel. Een Wintmolen in een ' Lantfchap , door den Flu~ weden Breugel. Een St. Johaoncs in een Lantfchap , door Ehhamer. Een.St. Johannes, van den Ridder Douven, Een Geboorte Chrifti, door Poelenburg.

-ocr page 591-



		SCHII.BERS EN SCHILDERESSEN. $6x Een Kalkoen, met verfcheide andere Vogels, van den Flurweelen Breugel. Twee Kindertjes, in een ront Stukje, door Taddeus Xucchero. Een fch�on Lantfchap, met een Wagen en veele Beelden , door den Fluweelen Breugel. Een Lantfchap, van den Fluweelen Breugel, geftoffeert met een .Diana en twee Nymphen, die viffchen, door van Balen. Een 6loemft.uk , van den Fluweelen Breugel. Een Zeehaven, met een onnoemelyk getal van Beel- den , door den Fluweelen Breugel. Een Kruisverheffing, door Willem Baur. Een klein Autaerftuk, verbeeldende de Di�e�enheitj met veele Heiligen, door Ciro Ferro. Het tweede Kabinet. Een Heilige Familie, door den Ridder van der Werf. Een Chriftus in 't Graf, door Jan "van Acben. Venus en Cupido, die bezig is zyn pyl te flypenj door den Ridder van der Werf. Een Adam en Eva, die uk het Paradys gedreven wor- den, door den Ridder van der Werf. Een' Meisje , hebbende een Vogeltje in een Kooi, met eenige Jongens, daar onder een met een Kat inden arm, trachtende het Vogeltje uit te lokken, door den Ridder van der Werf. Een Bad van Diana, door Rottenhamer', het Lantfchap van den Fluweelen Breugel. Een Maria Magdalena, door den Ridder van der Werf, Een Bacchanael van Kinderen, nevens een oude Vj ou die lacht, met een Beuling in de ham, verbeel- dende een Kaerslicht , door den Ridder van der Werf. St. Jo'feph, met Maria, die Kerffen prefenteeit aefi het Kindeken Jefu, van den Ridder van der Werf. Een Adam en Eva, weenende over de doot van A- bel, door den Ridder van der Werf. Een Rhyngezicht, van Harmen Sachtleven. Een Lantfchap, van Griffier. Een Gezicht van Romen , door van der Heyden. Een Harder en een Ha�derinije, van Ka/parus Netfchef. II. Deel. N n " Een

-ocr page 592-



		Nederlantsche
	5�2-	Nederlantsche
	5�2-

Een Gezelfchap van Heeren en Juffrouwen, die de Mu- ziek leeren, zynde een Stuk zonder weerga , door Ka/parus Netfcher. Een Meisje met een Papegaei, door Kafparus Net- fcher. Een Geboorte Jefu Chrifti, van Rottenbamer. De Bruiloft te Cana in Galileen, door Rottenbamer. Het laetfte Oordeel, door Rottenbamer. De Geefleling van onzen Heilant J. Chriftus, door Patina Jovana. Het Oordeel van Paris , door Rcttenhamer. Een Lantfchap met Beelden en Beeften, door Adriacn van de Velden. Een doode Chriftus, de Heilige Moeder - maegt, Jo- hannes en Maria Magdalena, door den Ridder An~ toni van Dyk. Hagar in de Woeftyne, met Engelen, door Egelon van der Neer. Een fchoon Lantfchap, met drie Beelden, van Mola. Een Adam en Eva, van Le Klerk. Een Lantfchap, door Hans Halbeen. Een Lantfchap, met verfcheide Beelden en Beeften? door Egelon <uan der Neer. Een gekookte Zeekreelt, en een Beeker , van SilC^SYS» Eneas, die zynen Vader Anchifes, op zynen rug, uit den brant van Trojen draegt, door Elshamer. Een fchoon Stukje, met twee Beelden, door den ou- den Frans van Mieris. Een Hollantfche Boer, met een pyp in de mont, en een Vies Jenever in de hant, van den ouden Frans van Mieris. De Vlucht naer Egipten, door den ouden Frans van Mieris. Een Officier in 't harnas, met een pyp in de hant, door den ouden Frans van Mieris. "Een Vrou in een flaeuwte liggende , benevens een oude Vrou en twee Meisjes , en een Dokter be- ziende het water, door den ouden Frans van Mieris. Het Afbeeltfel van een JurFrou , die met een HonC fpeelt, door den ouden Frans van Mieris. Een Kaersh'cht, verbeeldende een Jongeling , die op de Fluit fpeelt, door Gerard Dou. Een Ryfchool, met Paerden en Beelden, door Philip JVouwerman. het

-ocr page 593-



		Schilders en Schilderessen. 503 Het Portret van den ouden Frans van Mieris, naer zyn eige weezen gefchildert. Een Lantfchap , vin Elshamer. Het Portret van de Vrou van Frans van Mieris, doof hein zelf gefchildert. Het Afheeltfcl van de Koninginne Weduwe van Spanje, een geboren Priuceffe van de Palts, door Egelon van der Neer. Een out Man, zittende op de Ru�nen van het Co- lifcum te Romen, door Bamboots. Een Offerhande van Iphigenia, vol Beelden, door. Elshamer. Het Portret van den Kunftfchilder Sneijers, door hem zelf gefchildert. Een Batailje, door Willem Baur. Een Portret, met eenen gouden Keten om den Hals, door Tintoretto. Een Portret, met een kraeg om, van Rcmbrant. Een Executie, daer een Man in een ton word gc'- rolt, door Willem Baur. Een Rhyngezicht, van Harmen Zackleven. Loth met zyne twee Dochters, door Comeilk. Een Bacchus-Feeft, door Jofeph �leins. Een Battailje, van Palamedes. Een Lantfchap met Beeften , van den ouden Roos. Een Lantfchap met Beeften, verbeeldende een Avont- ftont, van Nikolaes Berchem. De H. Maegt Maria, enSt. Jofeph, niethet Kindeken in de kribbe, door Mola. Een Vrou, betonende haere mildadigheitaen den Ar- men , door PafqualigO. Een Vrou in een fiaeuwte liggende, van Egelon van der Neer. Een Bacchus-Feeft, door Kinderen, omringt met een Fefton van Bloemen , door Pater legers. Een Lantfchap, verbeeldende de Brug van Molo te Ro- men , door Francijco Mola. Een oude Vrou, die den Zegen voor de Maeltyt geeft, door Gerard Dou. Een Heremiet, door Gerard Dou. Een Geboorte Chrifti, van Cornelis Poelenhirg. Jefus Chriftus met IvJai�a, door Ouinta Majeys. �)e H. Moeder-Maegt, met het Tvindeken Jefu , door Quinta Mafeys. N n a Tw�e

-ocr page 594-



		564 Nederlantsche �w�e Stukjes, verbeeldende Jefus, Maria, Jofeph eri eenen Engel, door Godtfried Schalken. Een oude Vrou, die Haring, Citroenen, Ajuynenmeer diergelyke Waren, verkoopt, met een Meisje, en een biddende Bedelaer, zynde een Stuk zeer kundig en uitvoerig gefchildert, door Gerard Dou. �en Meisje, meteen kaers inde bant, van Gerard Dou. Een oude Vrou, die Brood fnyt, benevens haer een Jongen met een kaers in de hant, en een klein Kint dat aen de tafel zit, daer een Ham op ftaet, door Gerard Dou. Het Kint Jefus, Maria, Jofeph, meteenige Kinderen en Engelen, in een fraei Lantfchap, van een on- bekent Meefter. Een Batailje by het ondergaen van de Zon, doof filikolaes Berchem. Een Winter, door 'fan Bol. Eenige Boeren, die met malkander krakkeelen, «oor Oflade. Danffende Boeren , van Oflade. Een Goden-Banket, door Jogchem Uittewael. Een Chirurgyn, die een Gequefte verbint, \mAdri"^eftBrouwer. Een Chirurgyn, aie een jo�_gen een doorn uit den voet trekt, van Adriaen Brouwer. Het Portret van Brouwer, door hem zelf gefchildert. Vechtende Boeren, door Adriaen Brouwer. Een Boer met een pyp, van Adriaen Brouwer. Een vette Kuiper, en een Vrou met een glas in de hant, benevens eenige Boeren, die by het vuur zit- ten , door Adriaen Brouwer. Een Boer, die tabak rookt, en noch drie andere, dis by het vuur zitten, van Adriaen,Brouwer. Een Lantfchap, van Meyfelaer. Een - Portret met een kraeg, van een onbekent Meefter. Een Lantfchap, geftoffeert met twee Boeren, en een Kar met een Ezel befpannen, door Nikolaes Berchem. Een Lantfchap, gefchildert van van Doelen. Een Portret, van Hans Holbeen. St. Lucia, van Parmefanio. Jefus, Maria en Jofeph, door Parmefanio. ©etters, Broot en Limoenen, opeen tafeigefchilderf, door Minjon. Een

-ocr page 595-



		Schilders en Schilderessen. 565 Een Lantfchap, door Francis Milee. Een Bloemlluk met drie Beelden, door van KeJJel. Een llapende Vrou, met een Hont by baer, aen dea Oever der Zee, door Giobatifta Weeninx. Een Jongen, die een Hont vlooit, door Bamboots. Een Jager met een Hont en eenig Wilt, door Gioba- tifta Weeninx. Een Lantfchap, van Paulo Brill. Danifende Boeren, door Daiiid Teniers. Een Hooft, door Rembrant van Ryn. Een weerga tot het zelve, door Rembrant vim Ryn, Jupiter, zuigende aen eene Geyt, Aqo� Nikolaes Bercbem, Een Stuk met Beelden en Paerden, van Philip Wou- werman. Eene Bacchante, of Prieftereffe van Bacchus, door Rembrant van Ryn. Een Wandeling van Heeren en Dames by een Fon- tein , door Philip Wowwerman. Een Portret, van Hans Halbeen. Een fchoon Stuk , verbeeldende het Keurvorftelyk Geflacht der Palts van Frederik den vyfden, door Comelis Poelenburg. Een Lantfchap, daer een Pont in verheelt is met veel Koejen en Schapen , benevens eenige Harders en Harderinnen, door Adriaen van de Velden. Twee Stukjes zynde Lantfchappen, geftoffeert met Beel- den enBeeften, vanGuliam de Heufch. Het Afbeeltfel van Haere Koninglyke en Keurvorfie^- 'lyke Hoogheit, de Vorftinne Weduwe Anna Loui- fa, door den Ridder Douven. Een Lantfchap, geftoffeert met een Wagen en eenige . Heeren te paert, van Sneyers. Een Samaritaenfche Vrou, door Gerard de Lairejfe. Een Geboorte Chrifti, in de manier van Titiano. Twee Stukjes zynde Lantfchappen , van Bourginjon. Een Stuk, verbeeldende: daer d.cn Doge te Venetierj . de Zee trout, van Tempeefl. Een Boere-Maeltyt, door Teniers. Een Maeltvt, door Hath. Markus Antonius en Kleopatra, die de Paerl fmelt, door Hutb. Twee Patryzen, van Minjon. Een Meisje met een boferam in de hant, in de ma- nier van Teniers.

-ocr page 596-



		$66 Nederiantsche Een Tovery, door den ouden Breugel. Twee Stukken, verbeeldende de fchaking der Sabynen _? opglas gefchildert.in de manier vanLvkasJordaens- Een dronke Silenus, met twee Satyrs, door Rubbins. Een Dame, die op de Luie fpeelt, door Egelon van der Neer. De H. Moeder-Maegt, met het Kindeken Jefu, van Guercino Dacento. Jefus, de Maegt Maria en Johannes, dooiCarlo Marattt- De H. Maegt, met het Kint Jefu, door Corregio. Jefus, Maria en eenen Engel, door Petro de CortoM- De H. Moeder-Maegt, met het Kindeken Jefu, van Hannibal Carraci- Maria Magdalena, door Corregio. Een Lamfchap, van Salvator Roza. Jefus, Maria �n eenen Engel, door Gerard de Lairejje. Een Viilcheryte Romen, yan Ramboots. Twee Stukken zynde Lantfchappen, van Ariois. Een Vrou in 't wit gekleet, met eenige andere B^eel" den, van een onbekent Meefter. Een Optocht van Ruitery, door Bourginjon. Twee Stukjes zynde Lantfchappen met Beeften, van Gu- liam de Uevjch. Een Lantfchap, door Egeim -van der Neer. Een Kruisdraging nacr den Berg van calvarien, door Jaques Bajfan. Beelden, die in 't Kabinet zyn. Een Groep van Kinderen, van Ivoor. Den Krygsgod Mars, van Koper. Een Pallas, van Ivoor. Een Groep van Kinderen , uit Ivoor. Een Beek van Koper, met een kruik in de bant. Een Groep van Kinderen en Satyrs, van Ivoor. Ken Hercules, van Metael. Een Groep van Kinderen, uit Ivoor. Een antike Hercules, van Steen. Een Leda met de Zwaen, van Metael. Een Borftbeeit van een Indiaen, van Metael. Een dito. Venus en Cupido, van Ivoor. Twee Indiaenfche Borftbeelden, van Metael. Een Adonis, van Ivoor.

-ocr page 597-



Schilders en Schuderessen, $ty Een Flora, van Metael. Een Venus, uit Ivoor, van Elbover. Een Merkurius, van Metael. Ka�n en Abel, van Rauchmuller. i Een Leeu, door Kupido in toom gehouden , van Ivoor, Een Hercules, die den Leeu verfcheurt, uit ivoor. Een Apollo, van Metael. Een Bacchus, uit Ivoor, van Elbover. Een Apollo, van Metael. Een Minerva, van Ivoor. Een Flora, van Metael. Een Lucretia, uit Ivoor. Een Faunus, van Metael. De Schaking van Proferpina, uk Ivoor. Een Vcn«c>, van Metael. Een Kleopatra, uit Ivoor. Een Apollo, van Metael. , Een Juno, uit Ivoor. Een Mercurius, van Metael. De H. Moeder-Maegt Maria, uit Ivoox, van Elbover^ Een Flora, van Metael. Den H. Johannes, uit Ivoor, van Lioni. De Schaking van Dianire door den Centaurus, vai? Rauchmuller. Een St. Hieronimus, uit Ivoor, van LianL Een Beek met een kruik in de hant, van Metael. Jefus aen een kolom gebonden, uit Ivoor, door Rauch- muller. Een Veftaelfche Nonne, van Metael. Een Krucifix, uit Ivoor. Een Hercules, uit Ivoor, van Elbover. Een Meleager, uit Ivoor, van Elbover. Een Bacchus, uit Ivoor, van Elbover. Een Venus, uit Ivoor, van Elbover. Een St. Sebaftiaen, uit Ivoor. St. Rochus, uit Ivoor. Een Vaesmet Basrelieven, van Ivoor. Hendrik de vierde Kaning van Vrankryk, te- paert, van Zilver. Twee Bloemkranffen, uit Hout gefneden, zonder weer- ga van kunft. Twee Jachten in Lantfcbappen, uit Hout gefneden. Drie Lantfcbappen, kunitig uit Hout gefneden.

		NAEM*
	Nn 4	NAEM*
	Nn 4

-ocr page 598-



	N A E M L Y S %: DER KUNSTSCHILDERS EN SCHILDERESSEN. Welkers Levens- en Kunflbedryven in dit �weeds Boekdeel vervat zyn.

A, Pag. Accama (De twee Broeders). - - - - 493 Anchilus (N). -------- 138 Antiquus (Sfnhannes)...... 307 Af>.pel (Jacob). ------ ~ j₅g B. Baan (Jacobus de)....... 4^6' Bakhuizen (Ludolph). » - - - - 366 Balen (Matthys). ------- 55 Beyer (Jan de)......- . _I99 Bloemen (Nolbertus van). - - - - 463 Boekhorft (johannes de). - - - - 450 JBreugel (Abraham). ------ 463 Breugel (>B &tf//2). ----- 4�4 Buis (Jacobus)........ 072 Burg (Miaenvm der). - - . . _ _Sis

		G

-ocr page 599-



		Schilders en Schilderessen. 569' c. Pag, Call (Pieter van). - - r^- - - 165- Call (Jan van). ------- j^g Carr� (Abraham). - - - - - ' , . 215 Carr� (Hendrik). ------- 217 Carr� (Johannes). ------ _2Ig Compe (JW te»).....- _T 364 Cuipers (Herman Diederik). - � . - 327 D. Dalens (Dirk)......- ~ 134 Dekker (Frans)^....... 49 Denner (Ba�thazar). ------ 6₂ Douven (Bartholomeus). - - - - - 136 Dubourg (Louis Fabricius). - - - - 200 Dufart (Komelis)......- - 4-57 E. Elliger (Antoni). - - - - - - - 901 Elliger (Chriftina Maria)..... �03 F. Fournier (J). ------- 492 Freezen (JanGeorge). - - - - - 297 G. Godyn(Z)foH)'j).......- 454 Graham (Johan). ------- 276" Greenwood (Komelis). - - - - - 3gg Griffier (Robbert). ------ _l4Q II Haen (Abrahamde). ---._. jpg Hartzoeker (Tbeodoor). - - - - - 239 Nn 5 H_a.

-ocr page 600-



		570 Naemlyst der Haveman (N). ------- 32 Hobbema (N). -...... 49° Hoet (Gerard)......- - 415 Hoog (S. van der). - - - - - - 489 Huyfum "(Johannes)...... 13 Huyfum (Jujliis). - - '- - . - - 30 Huyfum (Jacobus). ------- 30 Huchtenburg (Johan van). - - - - 410 Httlft '{Hendrik)'........ 32 K Keiler XJ^^P Hendrik). ----- 266 Koets (Roelof). .------ 438 L- Li�nder (Jacob van)......238 Louis (Leonard Franpois). - - - - S�2 Lyonet [Mr. Pkter). ----- 330 M. Meer (Jan van der). - ~ - - - 460 Melder (Gerard)........205 Mieris (Frans van).......147 Mieris (Jan van). - - _r - - - 442 Mom' (Louis de). -......259 Moor (Karel de). -......422 Myn (Heroman van der). - - - - 34 Myn (Gerard van der). - - - - - ~\ Myn (Cornelia van der). - - - - C321 Myn (Andreas van der). - - - - j Myn (Francis van der). - - - - - 322 Myn (Robbert van der). - - - - - 1 ^lyn (George van der). - - - - - y3²⁰Mv (Hieronimus van der). � - - - jap

-ocr page 601-



		Schilders en Schilderessen. 571 N. Pag? Nikkelen (Jac�ba Maria van). - - - 52 Nymegen (Dionys van). - - - - - 313 Palthe (Jan). - - -..... 37° Piemont (Nikolaes). ---..* 441 Pothoven (Hendrik). ------ 374 Pronk (Cornelis). ------- 193 Quinkhard {Jan Maurits). - - - r 13^ R. Raveftein (Nikolaes van). - - - > 445 Regters (T�ebout). .-.--- 353 Rentinck (Arnont). ------ 361 Reyers (Nikolaes). - - - - - - 372. Roore (Jaques de)...... 86" 'S. Sam (Engel). -.....- - 273 Sanders (Gerard)......- - 304 Schouman (Aert). -..... 346 Staveren (Jacomovan)...... _46� T. Terweften (Augufiinus). - - - - 355 Torenvlied (Abraham). ------ 57 Troofl (Wilhelmus)......- 50 Trooft (Cornelis)......-241 Trooft (Sara), *»:--= - " 252 y.

-ocr page 602-



		$-[1. . N A E M L Y S T DER &e.' U. Tas- �chtervdc (J)......- »4# . ... _y Valkenburg (Dirk).'-* ----- 477 "Verbruggen (Jan). - - - - * - 358 "Vergh (Francis). ...... 145 Verheyde (Mattheus). -* - - - - 278 Vinne (^b �wb rfer)...... ?/ic<r Vinne (7/a«^ ««» der). ----- ^455 -Vogelfang (Johannes). - - - - - 143 'Vollevens (Jobmnes). ----- 57 w. Walraven (I/aak). - - - - - _r 1.16 Wallenberg (Jan Abel). - - - - 15a Waerd (Antoni ae). � - - .. . , 157 Wandelaer (jfan)_r . - . , - - 169 Werf(Adriaen van der Werf). - - - 376 Winter (Hendrik de). - - - - - 369 Winter (IV). -------- 465 Wit (Jacob de), r --,■-- - 218 Wolters (Henrietta). ------ 179 Wolters (Harmanas). - - - - - 19 r Wynants (J). - <■ ----- _ 490 Wynen (Dominicus van). - r - - 451

			NAEM-

-ocr page 603-



		DER KUNSTSCHILDERS E JN SCHILDERESSEN. Die met hunne BeelteniJJen in Plaet verfchynen in 't tweede Deel

		PLAET A. Pag. 14. Johannes van Huysum en Her oman van dei Myn. PLAET 1$. Pag. 57- Balthazar D e n n e r , Jaqu.es de R o o r e en J<o- hannes Vollevens. PLAET C Pag.* 117. Ijaak Walraven en Jan Maurits Q_uxnk« HARD. PLAET~D. Pag. 147. Willem van Mieris en Frans van Mieris. PLAET

-ocr page 604-


	m	N A E M R 0 L D 2 �i
		PLAEtIl» Pag. 158.
	facob	Appel, Dirk Dalensot Jan Wan-
		DELAER.
		PLAETY. Pag. 179.
	i�enrietta Wolters,
		PLAETG. Pag. 206.
	b&ard Melder en Cornelis Troost.
		PLAET�. Pag. 212.
	0riaen van der Burg, Cornelis Gr E EN"
		WOO�ra dun SchoumAN.
		PLAETl. Pag. 218.
	Jacob	de Wit. T> T AVT

■Louis de Motti, Johan Hendrik Keller en
Engel Sam.

PLAETl^* Pag. 27S.

Matheus Verheyden, Jan George Free-

zen en Pieter Lyonet.

PLAKT

-ocr page 605-



		SCHItDERS EN SCHILDERESSEN. $f$ PLJET~M. Pag.* 304. Mas van Nymegen, Gerard Sanders e» . Dionys van Nymegen. PLJEtN- Pag- 353- TKtafREGTERS, #»iTEN'CoMFE«#W P ALT HE. PLAEtQ. Vag. 423- iiirrf ^ Moor , Ridder van 't H. Roos^ fche Ryk. ■

-ocr page 606-



		Drukfeilen in 't EetfteDzzh;

	Blatz. 20 reg. n ftaet fels lees fnels. .------ 92 reg. 23 _/?aei fchelten /«« fchelt�n. �� 94 reg. 22 ftaet 1574 /e« 1674. �" 151 reg. 8 ./foes de Vooys lees de Voys. ■------ 271 reg. 19 ftaet 1720 tew 1726. �� 334 ^reS- ^I][ }^^aei ^met Ooftindifchen inkt lees inef Coleur en Waterverf. �� 345 reg. 7 _/Zaes Sales te Salifch. �� 394 reg. 12 ftaet tokte lees ftrekte. �m� 403 reg. 4 ftaet 1725 lees 1735. Drukfeilen in 't tweede Deel. Blatz. 5 reg. 14 ftaet de Vooys lees de Voys. ■------ zo reg. 10 ftaet word lees worden. 11- 63 reg. 23 ftaet het zo uitvoerig lees zo uitvoe- rig- �� 89 reg. 24 ftaet Refters lees Refters. ------ 36i reg. n ftaet Arnout Rentinek lees ArnoU^c Rentinck. ------ 364 reg. 16 ftaet doar lees door.

Na-Bericht aen de Leezers. De Corre&or, (tot dit Werk gebruikt, om de druk- en andere feilen daer in te verbeeteren, ) in de coi'. reftie van 't eerfte Deel de fpellinge der aldaer inge- lafchte Dichtftukken hebbende waergenomen op gely- ken voet, als in Profa of hetOnrym, om, zo veel mogelyk, overal aen zich zelf gelyk te zyn, is in dit tweede Deel daer van afgeweeken op de klagten van eenige Dich- tereffen en Dichteren, welkers Stukken in ^Jt eeifte Deel voorkomen, en heeft, op hun verzoek, indeezen om gevoegshalven ieders byzondere fpellinge en difti^nC' tieteekens wel willen in agt neemen, en alzo W#fo- 397, ie ide regel van onder, ftaet: maer zodanig als bet ons , &c. kan in de plaetfe geleefen worden': nincr zodanig als het ons, (op de Jpeiling en eenige diftinc- 1ie^L.eekens na) door des Auteurs eigen hand is toege- zonden. Blatz. 4C0, vs, 3 ftaet: Degroote Leerling, ttoet zyn Den grooten, &c.

Schilders en Schilderessen. 527

niet alleen de Jongelingfchap ontwaffen, maer
zelfs Schilders waeren, die hun Meeftergel-
den al lang betaelt hadden.

Ik zal nier niet onderzoeken, of fpreken

(van hunne bequaemheit of onbequaemheit,
om geen oordeel over Regenten of Akade-
miften te vellen ,� maer een zaek is zeker,
namentlyk: wanneer Regenten zulken hogen
toon willen flaen, om het gezag volgens dien
regel te hanthaven, zo dient het wel gepaert
te gaen met een grondige en doorblokte
Kunftkennis, die in geen woorden maer daden
moet uitblinken; dac zou het werk meer klem
en ontzag byzetien, als al de wetten en re-
gels, die daer omtrent konden gemaekt wor-
den ; zulks weet ik by ondervinding , en ik
I geloof alle Kunltenaers met my, inzonderheic
in onze jongkhek: wanneer ik fprak met een
Meefter van verheven bequaemheit, was ik
ten eerften aengedaen met een diep ontzag en
hoogachting, niet alleen voor 's Mans per-
foon, maer ook voor zyne kunft.

Hoe ver nu de meefte Heeren Regenten
hier in uitblonken boven de Akademiften,

tdie onder dien geefTel moeiten ftaen , daer
over zal ik my niet uitbreiden, om den een
of ander geen meer of minder bequaemheden.
toe tefchryven, als hen toekomt, en geen
gevaer te loopen van een verkeert oordeel te
vellen; waer voor men my mogelyk, als A-
p o l l o aen Midas deet, het hooftfieraet
van dien Rechter mogt toewyzen.

Door deze hoogdravende en harde regeering
heeft het Akademie al eenige jaren genoegzaem

Ie-