Nedeblandsche Kunstgeschiedenis.

NEDERLANDSCHE KUNSTGESCHIEDENIS.

MEERENDEELS ONUITGEGEVEN BERICHTEN EN MEDEDEELINGEN

BETREFFENDE
NEDEELANDSCHE SCHILDEES, PliAATSXI.TDEBS , BeELDHOUWEBS , BoUWMEESTEES ,

Juweliers, Goud- en Zilveedeuvees, Smeden, Stempelsnltdees, Tapijt-
we vees, BoBDUUEWEBKEBS , PlATEELBAKKEES, IVOOESNIJDEKS, GlAS-

schilders, Ingenieues, Landmetees, K vaetmakeks, Veelichtebs,
Lettebsnijdebs, Schoonscheijvebs , Boekbindees, enz.

MET BEREIDWILLIGE MEDEWEEKING VAN VEESOHEIDENE AECHIVABISSEN Ca.
BIJEENGEBEACHT

Adj. BibUothecaris-Arcliivaris van Eotterdam.

EOTTERDAM
VAN HENOEL & EELTJE8 (J. VAN BAALEN & ZONEN),

Gedeukt te Bot�eedam, bij J. de Jong.

Bladz.
Het Sint Lucas-Gild te Delft.............i.

Schilderij door Jacob Huijser in de Kerk te Roermond. Mede-
gedeeld door den Heer J. B. Sivr�, Archivaris van Roermond. 121.

Varia. Aanteekeningen uit Doop-, Trouw- en Begrafemsboeken. 124.

Johan Potheuck, Schilder te Leiden, A°. 1626�1669. Mede-
gedeeld door Jonkheer W. I. C. Rammelman Elsevier,
Archivaris van Leiden..............125.

Merken van Delftsche Plateelbakkers. (Met drie platen) . . .128.

Johannes Aktiqu�s................131.

Tapijten voor het nieuwe Admiraliteitsgebouw te Rotterdam
1644�1646. Medegedeeld door den Heer P. A. Leupe, Gep.
Majoor, Ambtenaar bij het Rijks-Archief........132.

Geschilderde glazen vereerd door de Admiraliteit op de Maze
1644�1646. Medegedeeld als voren.........137.

Andries De M�iNS, Beeldhouwer...........140.

Orgeldeuren in de Groote Kerk te Alkmaar, geschilderd door
Caesar van Everdingen. (Met facsimile)......

Utrechtsche Plateelbakkerijen. Medegedeeld door den Heer
Mr. S. Muller FZn., Archivaris van Utrecht .....

Schilderwerk van Romein De Hooghe in den Doele te Rotterdam

Prijzen van Schilderijen in de XVIIIde eeuw.....

Iets over den Schilder Johannis of Jan Ariensz. Duif. Mede-
gedeeld door den Heer N. J. Scheltema, Archivaris van
Gouda....................157

Plet Regentenstuk van 1653, in het Museum te Rotterdam . . 158.

Verklaring der Schilderstukken op de twee vertrekken der Regen-
tessen in het werkhuis te Amsterdam.........164

Jan Rofxoffs van Diepenbeeck, Glasschilder. Medegedeeld
door den Heer J. B. Sivr�, Archivaris van Roermond . . . 168.

Rembrandt van Rijn. Uitspraak van het Hof van Holland in
het proces van Izaak VAN Harsbeeck, koopman te Amster-
dam, met Louis Crayers, voogd van Titus van Rijn.
Medegedeeld door den Heer Dr. P. Scheltema, Archivaris
van de Provincie Noord-Holland en der Stad Amsterdam. . 171.

Het Sint Lucas-Gild te Dordrecht...........181,

De Oost-Indische Compagnie vereert Japansche Schilderijen aan
Prins Maurits 1616. Medegedeeld door den Heer P. A. LeUPE,
Gep. Majoor, Ambtenaar bij het Rijks-Archief......221,

Zilveren Schaal vereerd aan Jacques De Bodt Ac 1621. Mede-
gedeeld als voren.......■.........222,

Aanteekeningen betreffende eenige werkzaamheden op het Hof
in den Haag A°. 1678. Medegedeeld als voren.....223.

Kosten van herstelling van den Stadhouderlijken Stoel enz. in
het Hof Provinciaal in den Haag Ao. 1689. Medegedeeld als
voren....................226.

Varia. Aanteekeningen uit Poop-, Trouw- en Begrafenisboeken 227.
Sint Lucas-Gilde te Haarlem in 1631. Medegedeeld door den
Heer C. J. Gonnet, Adj. Archivaris van Haarlem .... 228.

Carel Van der Mander of Van Mander.......294.

Blazoenen van achttien bedrijven behoorende onder het Gild van
Sint Lucas. (Met negen platen.)

elft behoorde ongetwijfeld tot die
steden van de Republiek der Ver-
eeni'gde Nederlanden, waar de schoone
kunsten met goed gevolg beoefend
werden, en wij meenen daarom een
goed begin met dit werk te maken,
wanneer wij in de eerste plaats iets
mededeelen omtrent het Delftsch
S. Lucas-Gild.

Volgens de Ordonnantie behoorden
tot dat Gild: «Alle degeenen, die haar
generen met de schilderskunst, hetzy met pencelen of andersints, in
olye of waterverwen, als oock glaseschryvers, glasemakers, giasver-
koopers, plattielbackers, tapissiers, borduurwerckers,plaetsnyders,beeld-

PI. 1. Ar chief v. Hederl Kimst� e s cL I.

Merken van delftsche
plateelbakkers

(Muiden derJffi/ZFrfeuw.J

^f�- A.Kiell,in'deWitte Ster,,

Jacobus de Milde JrTdePaauw,,.

(DexeFlatedba/ckerylf&gtorul sedert 1651J

IDA . Johannes den Appel ,in "de Vergulde Boot,,.
.Dirk van der Does,in "de Roos �.

Lambertus Sanderus, in "de Klaauw,.

Willem van derDoes.in "deDrie Klokken,

(Heeft ook 3Klokjes (otme-rk gehad)

___=_ J TDextra , in."de Grieksche X.,,.

~~^. _~~ ' Jacobus Halder ,Adr:Z" 'm de GriekscheSL

snyders, werkende in hout ende steen, ofte andere substantie, schee-
makers, konstdruckers, bouckverkoopers, hoedanig die souden mogen
zijn" I.) '

Het Gild werd in 1833 ontbonden. Zijn archief, gedeeltelijk uit
modellen bestaande, is in genoemd jaar ten raadhuize van Delft
gedeponeerd geworden 2), doch van dat alles schijnt aldaar niets meer
over te zijn; de Heer Soutendam had de welwillenheid mij onlangs
te berichten «dat hij bij zijn optreden als Gemeente-Archivaris in
1859, die kist geheel ledig vond."

In deze tusschen 1833 en 1859 geleegde Gildekist hebben zich
waarschijnlijk ook bevonden de beide «Meesterboecken'\ die door een
toeval van den ondergang gered, sedert 1870 berusten in de Koninklijke
Bibliotheek te 's Gravenhage.

Overtuigd, dat er niet gemakkelijk belangrijker gegevens betref-
fende den bloeitijd der Oud-Hollandsche School aan den dag te bren-
gen zijn 3), hebben wij gemeend deze beide stukken in hun geheel te
moeten opnemen.

Zoo als uit de benaming «Meesterboeeken" blijkt, werden er de
namen in opgeteekend van ieder die de meesterproef had afgelegd,
met vermelding tevens achter ieders naam van het betaalde Recht.

1) R. BoiTET. Beschrijving der Stadt Delft, 1729, bl. 283.

2) Medegedeeld door Mr. J. Soutendam in «De Nederlandsche
Spectator" van 1870, bl. 452.

3) Op het jaar 1648 vindt men melding gemaakt van een
KGrootbouck"; zoo dit toevallig ook aan vernieling ontsnapt, en wel-
licht in particulier bezit mocht zijn geraakt, hopen wij dat de
eigenaar het aan een openbare bewaarplaats zal afstaan.

Pt. ^c/. Archief v. KecLerl. Kimstpescli.I

Hendrik van Hoorn, in "de 3 Porcel�yne Astonnen,

PieterParee, in "de Metale Pot,,

^WVMJ�. ElisabethEllinj,Wed.vandenBriel,in"'tFortuyn,

Petrcts van Mar<jm , in "de Romein,,

Jan van gerKloot Jansz_/,in"denomeyn�

WedJanvanderHa�en,in°H;jonfeMoriaansnooft,,
Geertruy Verstelle , in"'t oude Moriaansfiooft,,

Justus Brouwer, in "de Porcel�yne Byl,

Het bedrag daarvan was als volgt:

Een Inboorling......./ 6.��

Een Vreemdeling.......� 12.��

Een Meesterszoon.......� 3.�.�

Een schilder, zonder Kunstoefening, f 1.5----1)

Meermalen zien wij de «Hooftmans" niet zonder moeite de ver-
schuldigde gelden invorderen van kunstenaars, wier werken niet
zelden na hun dood op hoogen prijs gesteld werden, maar die hun
leven vaak in bekrompen omstandigheden doorbrachten.

Alvorens tot den inhoud over te gaan, betuigen wij den Heer
Bibliothecaris der Kon. Bibliotheek Dr. M. F. A. G. Campbell onzen
dank voor zijne bekende welwillenheid en hulpvaardigheid, ook nu
weder gebleken door de wijze waarop hij ons in staat heeft gesteld
van deze, in vele opzichten kostbare documenten kennis te nemen.

Het oudste «Meesterboeck" loopt van 1613 tot 1649, de bladzijden
zijn met potlood genummerd 2 tot 47 recto; het tweede begint met
1650 en eindigt 1714, bladz. 1 tot 15 en I tot 50 recto. Beider
formaat is smal folio, in perkamenten omslag.

1) Medegedeeld door Mr. J. Soutendam in «De Nederlandsche
Spectator" 1870, bl. 452.

PI: 3. Archief v. JNecLerl Kunst�esc L

H u<$p Brou wer, in "de 3Porceleijne Flessies,,

end rik van Middeldijk, in 't Hart,_;

Anth. Pennis, in"de 2 Scheepjes

ui/^rv Johannes van Duijri, in"dePorceleijne Schotel j

Defflompo� P.Verbur�, in "d� Vergulde Blompot�

Pieter van Doorne, in 'de Porceleijne Fles,,
Tomas Spaandonck,in"de Dubbelde Schenkkan,,

LPK Wed.Gerardus Brouwer, in "de Lampetkan,,

Wi Hem van Beek, iV'deTwe Wildemans,,

S*. LUCAS GILDE TOT DELFFT.

MEESTERSBOECK,
begint 1613, eijndigt 1649.

20. Arent van Reijnoij.

21. Jan Cornelisz. Schoonhoue.

22. Olivier Willemsz. (is vt stadt.)

24. Marijnis Cornelisz.

25. Aryen Barthelmeesz. Rypeuelt.
(is vt stadt.)

26. Jan Ghoosens van Dulleue (vt
stadt.)

I 27. Jan Pietersz. In S. Jeronimus.

28. Cornelis Claesz. Schol, (de
weduwe continueert.)

29. Bruijn Jansz. (vt stadt.)

30. Andries Corstiaensz. (doot.)

31. Abram Jansz. (vt stadt 1617).

32. Jan Pietersz. van Ghijlt. (jepoest.)
83. Cornelis Damen.

34. Symon Joordaen. (doot.)

35. Maerten van Tol.

36. Willem Jacobsz. Delff, plaet-
steeker.

37. Pieter Bronckhorst.

A. Oliverw-Schilders.

1. Michiel Jansz. Miereuelt.

2. Huybrecht Jacopsz. (doot.)

3. Willem Willemsz. Luijt.

4. Jan Gerbrantsz. de Jong.

5. Cornelis Jacopsz. Delft.

6. Pieter Heyndericx Molshoeck.

7. Jacop Wouters». Vosmaer.

8. Hans Joordaen. (doot.)

9. Herman van Bolgersteyn.

10. Jan Willemsz. in den haen
Decker.

11. Keyer Isbrantsz. Crabmoes.

12. Pieter Adriaensz. den Dorst.
(is vt stadt.)

13. Abraham van der Hoef.

14. Willem Jansz. Decker.

15. Sybrandt Balkenende.

17. Pieter Stael. (doot.)

18. Rochus Jacopsz. Delft.

19. Karel Verinander.

Ar cMef."v: Ne cLerl Kimstge s ck.

Pla a tsni/ders.

KUHH& ZUDEMAH ROTTERDAM.

38. Jacob Musscher, i) zijn doot-
schult betaalt.

40. Bartelmees van Bassen, (uyt
stadt.)

40J.Hendrick van Tol.

41. Jan Augustynsz. (wt stadt.)

42. Jan Daemen Cool, -�'- 1614.

43. Steuen Willemsz. van Ouden-
huijse.

44. Jonas Verburcht.

45. Willem Jansz. Verloij by t Ser-
pent, 1615.

46. Jan Claesz. van Harelem, 1615.

47. Willem Willemsz. van dei-
Vliet, In de Koelstraat.

18. Cornelis Harmens, 1615.

49. Ritsert Hanssen, 1615.

50. Enghel Jansz. Rooswijk. (Int
jaar 19 vertrocken.)

51. David van Horenbeeck, 1617.
(Int jaar 20 vertrocken.)

52. Jan Dirckx van Nes, 1617,
(uyt stadt 1623.)

53. Gerrit Jacobsz. Molijn, 1618.

1) In margine: Jacob Fransz.

2) In hel H. S. zijn hier n
bij vergissing, want de jaartallen

54. Pouwels Weyrts, 1620. (doot.)

55. Jan Jansz. Valckenijer, 1620.

56. Abram Pietersz. Vroomans,
1621.

57. Arie Bertelmeesz.

57. Anthonis Palmedes, 1621.

58. Aryen Franssen van der Dus-
sen, 1622.

59. Willem Adamsz. Kerckhoven,
1622.

60- Salomon Thonisz., 1622.

61. Pieter Houvenaer, 1622. (uyt
stadt.)

62. Huyg Dirckx van der Douw,
1623.

63. Joris Gerritsz., 1623.

64. Pieter van Nas, 1623.

65. Willem van den Bondel.

66. Jilss Jilsse de Berch, 1624.

67. 2) Pieter Pietersz. Bemont,
1625.

78. Pieter Groenewegen, 1626.

79. Abram Lambrechtsz. Stulling.
1626. (uyt stadt 1628.)

80. Si'. Pelleman, 1626.

81. Leonaert Braber, 1629.

rolgnommers overgeslagen, blijkbaar

Archief "vrEecLerl. Kimstgesclal.

(llassch rifv ers.

KUHI1& ZIJDEMAU ROTTEROAM.

100. Mattheus de Berg, 1638.

101. Heindrick van der Burch.
(102.) Geraart van Hoekgeest, 1639.

I (103.) Heynderik Gillisz., 1639.
(104.) Abram Vosmaer, 1639.
(105.) Jacob Pouwelsz., 1640.
(106.) Claas Bronckhorst, 1641.
(107.) Jacobus Delft, 1641.
(108.) Tomas Tomasz., 1642.
(109). Emanuel Witte, 1642.
(110.) Adam Piek, 1642.
(111.) Pieter Steenwijk, 1642.
(112.) Cornelis de Man, 1642.
(113.) Willem van Odekercken,

1643.
(114.) Adriaan Cornelisz. Delfft.

1643.
(115.) Pieter, 1643.
(116.) Willem van Aalst, 1643.
(117.) Jan Molyn, 1644.
(118.) Heerman ik meijne Wit-

mont, 1644.
(119.) Nicolaas Vosmaer, 1645.
(120.) Jacob Pietersz. Vr. Burgh,

1645.
(121.) Pieter Leendertsz. V>'. Uin,

1645.
(122.) Ary Jacobz. Korsendonk,

82. Dirck van der Mast, 1627.

83. Korstinen Kouwenberg, 1627.

84. Palmedes Palmedes, 1627.

86. Jochum de Vriesz., 1628.

87. Jacob Fransz. Schavendeyl,
1628. (vertrocken 1631 opMeij.)

88. Pieter Aelbrechsz. Schoon-
haven, plaetsteeker, 1630.

89. Heer Andries Pietersz. van dei-
Linde, Predicant, 1631.

90. Van der Ast schylder, alias
van Aelst, 1632.

91. Hendrick Willemsz. van der
Vliet, 1632.

92. Abraham Coge schijlder, 1632.
Pynas, 1632.

Geret Jacobsz. Moelyn, 1633.
Symon de Vlieger, 1634.

93. Adryaen Lynschoote.
Willem van den Landen, 1635.
Pieter Pietersz. Vroomans de
jong, 1635.

94. Claer Bronckhoirts.

95. U». Potter, Schilder.

96. Louwijs Elseuler.

98. Antony Marynise.
^�9. Arije Jacopse.

Archief, v Neder! KuiistgescLI.

fnstrum en t- en /Co/n/oasm,akers

ts4anverwandte Vakken der Kunst.

KUHN& ZUDEMAH ROTTERDAM.

(123.) Anthony Marinsz. 1646.
(124.) Potter, 1646.
(125.) Jan Gabrielz. Songe, 1646.
(126.) Sijmon Fanger, 1647.
(127.) Cornelis Vr. Voort, 1648.
(128.) Heijnderik Vr. Burgh, 1649.
(129.) Willem Verschoor, 1653.

B. Waterverw-Schilders.

1. Pieter Jansz. Vroommans, doot.

2. Pieter Pietersz. Vroommans.

3. Adriaen Hondecoter.

4. Franchoys Verhulst.

5. JanJans>.Schotelmans.

7. Cornelis Pastinocx.



				/

		*ft'j\*
			C H I E F


Nedeblandsche Kunstgeschiedenis.

	KUN:, EIT.



			_ 4 �

	S*. LUCAS GILDE TOT DELFFT.

		MEESTERSBOECK, begint 1613, eijndigt 1649.

				20. Arent van Reijnoij. 21. Jan Cornelisz. Schoonhoue. 22. Olivier Willemsz. (is vt stadt.) 23. Claes Hals. 24. Marijnis Cornelisz. 25. Aryen Barthelmeesz. Rypeuelt. (is vt stadt.) 26. Jan Ghoosens van Dulleue (vt stadt.) I 27. Jan Pietersz. In S. Jeronimus. 28. Cornelis Claesz. Schol, (de weduwe continueert.) 29. Bruijn Jansz. (vt stadt.) 30. Andries Corstiaensz. (doot.) 31. Abram Jansz. (vt stadt 1617). 32. Jan Pietersz. van Ghijlt. (jepoest.) 83. Cornelis Damen. 34. Symon Joordaen. (doot.) 35. Maerten van Tol. 36. Willem Jacobsz. Delff, plaet- steeker. 37. Pieter Bronckhorst.
A. Oliverw-Schilders. 1. Michiel Jansz. Miereuelt. 2. Huybrecht Jacopsz. (doot.) 3. Willem Willemsz. Luijt. 4. Jan Gerbrantsz. de Jong. 5. Cornelis Jacopsz. Delft. 6. Pieter Heyndericx Molshoeck. 7. Jacop Wouters». Vosmaer. 8. Hans Joordaen. (doot.) 9. Herman van Bolgersteyn. 10. Jan Willemsz. in den haen Decker. 11. Keyer Isbrantsz. Crabmoes. 12. Pieter Adriaensz. den Dorst. (is vt stadt.) 13. Abraham van der Hoef. 14. Willem Jansz. Decker. 15. Sybrandt Balkenende. 16. Jacop Molijn. 17. Pieter Stael. (doot.) 18. Rochus Jacopsz. Delft. 19. Karel Verinander.



*PI. 7.*			Archief ^Heder! Kimst�esch.1.
*PI. 7.*

	ICunstverkoojjers.

		Grof'sch ilders.

				KUHN&ZUDEMAN ROTTERDAM



		Arahief. a?: Nederl. Kmist�escli.I.

	Plateel-en Tcgelbakkcrs

DraaJ/ers en S toe lenzn akers.

			KUHNAZUDEMAN ROTTERDAM.



			ArcMefS/rEecLerl Kunstgesclil.
*PI. 9.*


	*Goud- en Zilversmeden.*

		Borduurwerkers.

				KUHN&Z'JDEMAH ROTTERDAM.



VOOlt NEDERLANDSCHE KUNSTGESCHIEDENIS. VERZAMELING VAN MEERENDEELS ONUITGEGEVEN BERICHTEN EN MEDEDEELINGEN BETREFFENDE NEDEELANDSCHE SCHILDEES, PliAATSXI.TDEBS , BeELDHOUWEBS , BoUWMEESTEES , Juweliers, Goud- en Zilveedeuvees, Smeden, Stempelsnltdees, Tapijt- we vees, BoBDUUEWEBKEBS , PlATEELBAKKEES, IVOOESNIJDEKS, GlAS- schilders, Ingenieues, Landmetees, K vaetmakeks, Veelichtebs, Lettebsnijdebs, Schoonscheijvebs , Boekbindees, enz. MET BEREIDWILLIGE MEDEWEEKING VAN VEESOHEIDENE AECHIVABISSEN Ca. BIJEENGEBEACHT DOOR 1 1b. D. O. OBB-EEN Adj. BibUothecaris-Arcliivaris van Eotterdam.

		1» DEEL.

	EOTTERDAM VAN HENOEL & EELTJE8 (J. VAN BAALEN & ZONEN), 1877�1878.



			INHOUD.

		Bladz. Het Sint Lucas-Gild te Delft.............i. Schilderij door Jacob Huijser in de Kerk te Roermond. Mede- gedeeld door den Heer J. B. Sivr�, Archivaris van Roermond. 121. Varia. Aanteekeningen uit Doop-, Trouw- en Begrafemsboeken. 124. Johan Potheuck, Schilder te Leiden, A°. 1626�1669. Mede- gedeeld door Jonkheer W. I. C. Rammelman Elsevier, Archivaris van Leiden..............125. Merken van Delftsche Plateelbakkers. (Met drie platen) . . .128. Johannes Aktiqu�s................131. Tapijten voor het nieuwe Admiraliteitsgebouw te Rotterdam 1644�1646. Medegedeeld door den Heer P. A. Leupe, Gep. Majoor, Ambtenaar bij het Rijks-Archief........132. Geschilderde glazen vereerd door de Admiraliteit op de Maze 1644�1646. Medegedeeld als voren.........137. Andries De M�iNS, Beeldhouwer...........140.



		VI

Orgeldeuren in de Groote Kerk te Alkmaar, geschilderd door Caesar van Everdingen. (Met facsimile)...... Utrechtsche Plateelbakkerijen. Medegedeeld door den Heer Mr. S. Muller FZn., Archivaris van Utrecht ..... Schilderwerk van Romein De Hooghe in den Doele te Rotterdam
			141. 145- 151. 152.

	Prijzen van Schilderijen in de XVIIIde eeuw.....

Iets over den Schilder Johannis of Jan Ariensz. Duif. Mede- gedeeld door den Heer N. J. Scheltema, Archivaris van Gouda....................157 Plet Regentenstuk van 1653, in het Museum te Rotterdam . . 158. Verklaring der Schilderstukken op de twee vertrekken der Regen- tessen in het werkhuis te Amsterdam.........164 Jan Rofxoffs van Diepenbeeck, Glasschilder. Medegedeeld door den Heer J. B. Sivr�, Archivaris van Roermond . . . 168. Rembrandt van Rijn. Uitspraak van het Hof van Holland in het proces van Izaak VAN Harsbeeck, koopman te Amster- dam, met Louis Crayers, voogd van Titus van Rijn. Medegedeeld door den Heer Dr. P. Scheltema, Archivaris van de Provincie Noord-Holland en der Stad Amsterdam. . 171. Het Sint Lucas-Gild te Dordrecht...........181, De Oost-Indische Compagnie vereert Japansche Schilderijen aan Prins Maurits 1616. Medegedeeld door den Heer P. A. LeUPE, Gep. Majoor, Ambtenaar bij het Rijks-Archief......221, Zilveren Schaal vereerd aan Jacques De Bodt Ac 1621. Mede- gedeeld als voren.......■.........222,



			----- VII �

		Aanteekeningen betreffende eenige werkzaamheden op het Hof in den Haag A°. 1678. Medegedeeld als voren.....223. Kosten van herstelling van den Stadhouderlijken Stoel enz. in het Hof Provinciaal in den Haag Ao. 1689. Medegedeeld als voren....................226. Varia. Aanteekeningen uit Poop-, Trouw- en Begrafenisboeken 227. Sint Lucas-Gilde te Haarlem in 1631. Medegedeeld door den Heer C. J. Gonnet, Adj. Archivaris van Haarlem .... 228. Carel Van der Mander of Van Mander.......294. Blazoenen van achttien bedrijven behoorende onder het Gild van Sint Lucas. (Met negen platen.) Bladwijzer.



		� 1 �

	HET SINT LUCAS-GILD TE DELFT.

elft behoorde ongetwijfeld tot die steden van de Republiek der Ver- eeni'gde Nederlanden, waar de schoone kunsten met goed gevolg beoefend werden, en wij meenen daarom een goed begin met dit werk te maken, wanneer wij in de eerste plaats iets mededeelen omtrent het Delftsch S. Lucas-Gild. Volgens de Ordonnantie behoorden tot dat Gild: «Alle degeenen, die haar generen met de schilderskunst, hetzy met pencelen of andersints, in olye of waterverwen, als oock glaseschryvers, glasemakers, giasver- koopers, plattielbackers, tapissiers, borduurwerckers,plaetsnyders,beeld- 1



		� 2 �

	snyders, werkende in hout ende steen, ofte andere substantie, schee- makers, konstdruckers, bouckverkoopers, hoedanig die souden mogen zijn" I.) ' Het Gild werd in 1833 ontbonden. Zijn archief, gedeeltelijk uit modellen bestaande, is in genoemd jaar ten raadhuize van Delft gedeponeerd geworden 2), doch van dat alles schijnt aldaar niets meer over te zijn; de Heer Soutendam had de welwillenheid mij onlangs te berichten «dat hij bij zijn optreden als Gemeente-Archivaris in 1859, die kist geheel ledig vond." In deze tusschen 1833 en 1859 geleegde Gildekist hebben zich waarschijnlijk ook bevonden de beide «Meesterboecken'\ die door een toeval van den ondergang gered, sedert 1870 berusten in de Koninklijke Bibliotheek te 's Gravenhage. Overtuigd, dat er niet gemakkelijk belangrijker gegevens betref- fende den bloeitijd der Oud-Hollandsche School aan den dag te bren- gen zijn 3), hebben wij gemeend deze beide stukken in hun geheel te moeten opnemen. Zoo als uit de benaming «Meesterboeeken" blijkt, werden er de namen in opgeteekend van ieder die de meesterproef had afgelegd, met vermelding tevens achter ieders naam van het betaalde Recht.

1) R. BoiTET. Beschrijving der Stadt Delft, 1729, bl. 283. 2) Medegedeeld door Mr. J. Soutendam in «De Nederlandsche Spectator" van 1870, bl. 452. 3) Op het jaar 1648 vindt men melding gemaakt van een KGrootbouck"; zoo dit toevallig ook aan vernieling ontsnapt, en wel- licht in particulier bezit mocht zijn geraakt, hopen wij dat de eigenaar het aan een openbare bewaarplaats zal afstaan.





		Het bedrag daarvan was als volgt: Een Inboorling......./ 6.�� Een Vreemdeling.......� 12.��
	Meesterrecht.
Een Meesterszoon.......� 3.�.� Een schilder, zonder Kunstoefening, f 1.5----1) Meermalen zien wij de «Hooftmans" niet zonder moeite de ver- schuldigde gelden invorderen van kunstenaars, wier werken niet zelden na hun dood op hoogen prijs gesteld werden, maar die hun leven vaak in bekrompen omstandigheden doorbrachten. Alvorens tot den inhoud over te gaan, betuigen wij den Heer Bibliothecaris der Kon. Bibliotheek Dr. M. F. A. G. Campbell onzen dank voor zijne bekende welwillenheid en hulpvaardigheid, ook nu weder gebleken door de wijze waarop hij ons in staat heeft gesteld van deze, in vele opzichten kostbare documenten kennis te nemen. Het oudste «Meesterboeck" loopt van 1613 tot 1649, de bladzijden zijn met potlood genummerd 2 tot 47 recto; het tweede begint met 1650 en eindigt 1714, bladz. 1 tot 15 en I tot 50 recto. Beider formaat is smal folio, in perkamenten omslag. 1) Medegedeeld door Mr. J. Soutendam in «De Nederlandsche Spectator" 1870, bl. 452.



PL4.
PL4.			Ar cMef."v: Ne cLerl Kimstge s ck.
			Ar cMef."v: Ne cLerl Kimstge s ck.

		*Schilders.*

	*Pla a tsni/ders.*

				KUHH& ZUDEMAH ROTTERDAM.



	� 5 �

38. Jacob Musscher, i) zijn doot- schult betaalt. 39. Claes Jacopsz. 40. Bartelmees van Bassen, (uyt stadt.) 40J.Hendrick van Tol. 41. Jan Augustynsz. (wt stadt.) 7 d 42. Jan Daemen Cool, -�'- 1614. (wt stadt.) 43. Steuen Willemsz. van Ouden- huijse. 44. Jonas Verburcht. 45. Willem Jansz. Verloij by t Ser- pent, 1615. 46. Jan Claesz. van Harelem, 1615. 47. Willem Willemsz. van dei- Vliet, In de Koelstraat. 18. Cornelis Harmens, 1615. 49. Ritsert Hanssen, 1615. 50. Enghel Jansz. Rooswijk. (Int jaar 19 vertrocken.) 51. David van Horenbeeck, 1617. (Int jaar 20 vertrocken.) 52. Jan Dirckx van Nes, 1617, (uyt stadt 1623.) 53. Gerrit Jacobsz. Molijn, 1618. 1) In margine: Jacob Fransz. 2) In hel H. S. zijn hier n bij vergissing, want de jaartallen
		54. Pouwels Weyrts, 1620. (doot.) 55. Jan Jansz. Valckenijer, 1620. 56. Abram Pietersz. Vroomans, 1621. 57. Arie Bertelmeesz. 57. Anthonis Palmedes, 1621. 58. Aryen Franssen van der Dus- sen, 1622. 59. Willem Adamsz. Kerckhoven, 1622. 60- Salomon Thonisz., 1622. 61. Pieter Houvenaer, 1622. (uyt stadt.) 62. Huyg Dirckx van der Douw, 1623. 63. Joris Gerritsz., 1623. 64. Pieter van Nas, 1623. 65. Willem van den Bondel. 66. Jilss Jilsse de Berch, 1624. 67. 2) Pieter Pietersz. Bemont, 1625. 78. Pieter Groenewegen, 1626. 79. Abram Lambrechtsz. Stulling. 1626. (uyt stadt 1628.) 80. Si'. Pelleman, 1626. 81. Leonaert Braber, 1629. Muskei (sic). rolgnommers overgeslagen, blijkbaar rolgen.



*PI 5.*
*PI 5.*		Archief "vrEecLerl. Kimstgesclal.
		Archief "vrEecLerl. Kimstgesclal.

	(llassch rifv ers.

	B eeldsniJders.

			KUHI1& ZIJDEMAU ROTTEROAM.



		(45.) Cornelis Janse van der Poel. Vertrocken naerOostihidijen. D. Vermciiters ende Const- VERCOOPERS ENDE BOECK- VERCOOPERS. 1. Floris Baltensz. is doot. 2. Nicolaes de Clerck, de weduwe continueert. 3. Wyuen Pieters d». 4. Mr. Willem schoolmeester,doot. 5. Jilles Jillesz. van Couwenberch. 6. Mr. Pieter den Boer. Doot. 7. Hans Cernage. 8. Heynderick Verhooch, doot. 9. Huijbrecht Bruynicx, de We- duwe continueert. 10. Franchoijs Tobiasz. uijt stadt. 11. Symon Jaspersz. 12. Mathys Jansz. Been, doot. 13. Hans Lichtlam, de We. conti- nueert. 14- Jan Gerritsz. Ramp, doot. Hans Strick. 15. Harmen Bruijnsz. wt. stadt 1617. 16. Bruijn Harmensz. Schinkel. 17. Jan Andriesz.
26. Dirck Beest, glasvercooper. 27. Arien Cornelisz. Kater, glasver- cooper. 28. Toenis Jansse van Cleef op Delffhauen. 29. Servaes Heindvick van Houten, doot. 30. Jacob Cornelisz. van der Poel. 31. Cornelis Dirckxsse van dei- Douw. 32. Jan Dircksz, naest St. Joris gasthuijs, doot. 34. i) Isbrant Pietersz. glaesmaec- ker vertrocken schuldig het Jaer 1629. 35. Arent Aryensz. glaesmaecker Stolck. 36. Isack Lubbertsz, glaesmaecker. 37. Jan Jansse de Jong. doot. 38. Erassemus Gerritsz. van Baanen. 39. Engelbrecht Ariensz. van de Velde. (40.) Jan Hendryckx. Bockevelt. (41.) Syctus Jansen van den Houck. (42.) Frans Janse van der Fijn. (43.) Pieter Jacopsen Claerbeeck. (44.) Heijnderijck Syvertse.


	1) In het H. S. is 33 weggelaten.



	� 9 �

		6. Franchoys vanRoinmelaer 1615. 7. Joost Moerkerck, 1617. 8. Salomon Booms, 1618. 9. Anthonis Willemsz., 1618. 10. Jacob van Halma, 1620 uwt stat. 11. Jan van Buytendyck, vertrocken. 12. Jochum van Biesen. 13. Pieter Lieuensz. 14. Iserel Spynhouvyus. F. Beeltsnyders. 1. Mi'. Maerten, doot. 2. Cornelis Symonsz., doot. 3. Jacob Mathysz. Been, is ut stadt, wederom in stadt. 4. Esdras Lambrechtsz., doot. 5. Arien Willeboortsz., doot. 6. GerretAryensz. Hoendervanger, wt stadt 1620. 7. Daniel Maertensz, vt stat. 8. Cornelis Heindericksz. 9. Jan Urbanusz. 10. Anthony Urbanusz. 12. Coenraet Gassen. G. Plateelschilders 1. Herman Pietersz. 2. Pouwels Bouseth, doot. o. Cornelis Rochusz. van der Hoeck. Is vt. stadt. 2
18. Joris Andriesz. 19. Heijndrick Egbertsz. 20. Cornelis Janssen Vennecoel. 21. Arien Gevritsz. vanBeijeren. 22. Gerrit Welckersz. Wester.wout 23. Willem van der Buret, doot. 24.. Phlips Jacobsz. uyt Stadt. 25. Aryen Claessen Vrijenberch, 26. Abram Marcusz. opte hauen. 27. Cornelis Jansz. Timmer. 28. Heyndrick Jansz. 29. Jan Pietersz. Waelpots. 30. Claes Starck, uyt stadt 1624. 31. Felix van Sambix de jonge. 32. AbramWoutersz.opDelfshaven. 33. Pieter van der Landen. 34. Andries Cloeting. Sara de Klerck. 35. Christoffelina. 36. Jacus Legous. E. BORDUIRWERCKERS. 1. Pieter van der Heyden. 2. Willem Willemsz. van (.in- schoten. 2.^ den ouden van Biesen. 3. Andries van Biesen, vertrocken omtrent het jaer 1613. 4. Carel de Gaeijn. 5. Willem Jorisz. Roscam.



	10 �

		28. Cornelis Schipper. 29. Evert Jansz. van West. 30. Pieter Jerronimusz. 31. Hermaenus Outhuesden. Tapysiers. 1. Franchoys Spierijng. 2. Mathys de Schepper. 3. Pieter Pietersz. 4. Mr. Jan Houtman. Stoelverwers. 1. Claesgen Thysse. 2. Ghysbrecht Jansz. 3. Jan Ghysbrechtsz. 4. Jan Euertsz. 5. Ghrietgen Huyge Wed. Jan Willemsz. 6. Lysbeth Jacops. 7. Joost Kist. 8. Dani�l Willemsz. 9. Pieter Cornelisz. 10. Lenart Ghysbrechts. 11. Aelbrecht Sijmonz. 12. Aryen Cornelisz. 13. Dirck Aryensz. 14. Thijs Willemsz. 15. Jan Jansz. 16. Maddaleen Gerrits. 17. Cornelis Joosten. 18. Claes Jorisz.
1. Egbert Huyghens. Is doot. 5. Michiel Nocets. (?) 6. Thomas Jansz. Is vt stadt. 7. Abraham Dauitsz. 8. Symon Thonisz. vit stat. 9. Egbert Jansz. 10. Hans de Windt spiesmaecker. 11. Gherrit Hermansz. de wed. contijnueert. 12. Franchoys du Boijs Joly. 13. Leendert Jansz., vt stat. 14. Claes Thonusz. wt stadt. 15. Heynderick Bokelssoon, 1616. 16. Gerrit Pieterssoon. 17. Meijnaert Garrebrantsz. die we- due continueert. 18. Heynderick Janssoon. wt stadt. 19. Cornelis Ecberssoon. 20. Jan Gerritssoon, wt stadt. 21. Gerrit Ecberssoon. Vrou Ger- rits continueert. 22. Aderjaen Hondekoete. 23. Cornelis Harmensz. 24. Jan Loeckeuier de soen van Gedion Loeckeuier. 25. Leendert Pietersz. 26. Cornelis Jansz. de Graaff 1621. uijt stadt 1623. 27. Aryaen Pietersz.



*PI. 10.*
*PI. 10.*			Ar cMefrv: Neder! Kimstgesckl.
			Ar cMefrv: Neder! Kimstgesckl.

		K'op e rs lagers

	Tin-en Loodgieters.

				KUHH&ZIJDEMAK ROTTERDAM.



	� 6 �

		100. Mattheus de Berg, 1638. 101. Heindrick van der Burch. (102.) Geraart van Hoekgeest, 1639. I (103.) Heynderik Gillisz., 1639. (104.) Abram Vosmaer, 1639. (105.) Jacob Pouwelsz., 1640. (106.) Claas Bronckhorst, 1641. (107.) Jacobus Delft, 1641. (108.) Tomas Tomasz., 1642. (109). Emanuel Witte, 1642. (110.) Adam Piek, 1642. (111.) Pieter Steenwijk, 1642. (112.) Cornelis de Man, 1642. (113.) Willem van Odekercken, 1643. (114.) Adriaan Cornelisz. Delfft. 1643. (115.) Pieter, 1643. (116.) Willem van Aalst, 1643. (117.) Jan Molyn, 1644. (118.) Heerman ik meijne Wit- mont, 1644. (119.) Nicolaas Vosmaer, 1645. (120.) Jacob Pietersz. Vr. Burgh, 1645. (121.) Pieter Leendertsz. V>'. Uin, 1645. (122.) Ary Jacobz. Korsendonk, 1646.
82. Dirck van der Mast, 1627. 83. Korstinen Kouwenberg, 1627. 84. Palmedes Palmedes, 1627. 85. Sarvaes Nouts. 86. Jochum de Vriesz., 1628. 87. Jacob Fransz. Schavendeyl, 1628. (vertrocken 1631 opMeij.) 88. Pieter Aelbrechsz. Schoon- haven, plaetsteeker, 1630. 89. Heer Andries Pietersz. van dei- Linde, Predicant, 1631. 90. Van der Ast schylder, alias van Aelst, 1632. 91. Hendrick Willemsz. van der Vliet, 1632. 92. Abraham Coge schijlder, 1632. Pynas, 1632. Geret Jacobsz. Moelyn, 1633. Symon de Vlieger, 1634. 93. Adryaen Lynschoote. Willem van den Landen, 1635. Pieter Pietersz. Vroomans de jong, 1635. 94. Claer Bronckhoirts. 95. U». Potter, Schilder. 96. Louwijs Elseuler. 97. Jan Gabrielse. 98. Antony Marynise. ^�9. Arije Jacopse.



	� 7 �■

(123.) Anthony Marinsz. 1646. (124.) Potter, 1646. (125.) Jan Gabrielz. Songe, 1646. (126.) Sijmon Fanger, 1647. (127.) Cornelis Vr. Voort, 1648. (128.) Heijnderik Vr. Burgh, 1649. (129.) Willem Verschoor, 1653. B. Waterverw-Schilders. 1. Pieter Jansz. Vroommans, doot. 2. Pieter Pietersz. Vroommans. 3. Adriaen Hondecoter. 4. Franchoys Verhulst. 5. JanJans>.Schotelmans. 6. Hans Verlinden. 7. Cornelis Pastinocx. 8. Abram Bonart, 1613. Mathys Jansz. Been, 1614. 9. Hans Claesse Hondekoete. 10. Jan Augustinsse Verlinde 11. Pieter Matisse Pastenackel,doot. 12. Hans Verlinde, doot. 13. Jan Schootelman den Ouden, doot. 14. Claes Engels. C. Ghlase schrijuers ende Maeckers ende Glas ver- coopers. 1. Pieter Arijensz. van Buijten. 2. Arijen Gherritsz. Stolck.		3. Aryaen Jansz. van Vaeirle. 4. Jan Willemsz. Luyten. 5. Dirck Jansz. Laegelant. 6. Cornelis Aryensz van Lin- schoten. 7. Dirck Jorisz. 8. Salomon Jacopsz. van der Heul. 9. Cornelis Cornelisz. van Leewen 10. Arijen Arijensz. van Vaeirle. Int Jaer 1621 vertrocken. 11. Jan Jacopsz. 12. Joris Stoffelsz. doot. 13. Claes Claesz. van Swieten. 14. Roelant Dircxe, doot. 15. Ghysbrecht Dircxe. 16. Jan Cornelisz. Poen. 17. Balten Marchusz. 18. Jan Aryensz. 19. Frans Maertensz. 20. Cornelis Pietersz. van Buijten. 21. -Meinaert Fransse. 22. Sentge Claesd. weduwe van Dirck Reinniers. 23. Filps van Adrichhem. Naer Oostijndien int jaer 1630 ver- trocken. 24. Pieter Joerisz. 25. Abram Claessen, glasvercooper. Doot.



19. Maertgen Abrams. 20. Hendrick Jansz. MEESTERS OP DELFSHAVEN ENDE OP OVERSCHIE. Thonis Jansz. van Cleeff, glaes- maker. Abraham Woutersz.			Abraham Gerritsz. Abraham Marckusz. Corstiaen Ewitsz. Vijtterant. Abraham Gerritsz., glaesmaker, op Overschie. Pieter Gerritsz.


		REGISTER VAN ALLE DE NIEWE, MEESTERS DIE SINDT DEN JARE 1613 INT GHILDE -SYN GECOMEN.

	Opten ioe» Jannewary 1613 Compareerde voor de hooftmans Herman Cjerritsz. van uer Hoeff ghlaesmaecker ende heeft hem seluen als meester doen aenteyckenen, waeruoren hij aent gilde heeft betaelt ter somme van..................6.__.__ Opten nen Febrewary compareerde Symon Jaspersz. cunstuercoo- per ende heeft hem mede als mr. doen aenteycken waeruoren hij betaelt irecft, als hier niet geboren sijnde..........12.�.� Op ten 5en Mey compareerde Pieter Pastinocx ende heeft van wegen Franchoys Verhulst als door lasl van de Heeren Burgemees- iers met den owden brief ingecomen synde betaelt voor syn meestergelt ofte Incoomste.................2.10.� Den 3� Junius heeft Jan Aryensz glaesmaker, hem- seluen als mr. doen aenteycken, waeruoren hy betaelt heeft..... 6.�.�



PI. //.
PI. //.			Arohief/v: Ke&erl Kimstgesckl.
			Arohief/v: Ke&erl Kimstgesckl.

	*Glasblazers en Glazenmakers.*

		*/Caari/na/ccrs en Boekbinders.*

				KUHN&ZUDERIAN ROTTERDAM.



	� .12 �

T�n seluen dage compareerde mede Egbert Jansz. plateelbacker ende heeft hem mede als mr. doen (aenteykenen) waeruoren hy betaelt heeft als vreemd synde.............12.�� Den ien July compareerde Hans de Wint plateelbacker met hem breijngende een acte van de Heeren Burgemeesters waerinne de hooft- mannen belast wiert, hem int voorsz. ghilde als mr. aen te nemen on- aengesien hij volgende het eerste artyckel onses gildebriefs niet en conde aengenomen werden als niet den behoorlycken tyt aent ambacht ge- weest hebbende waeruoren hy betaelt heeft als vreemt synde 12.�.� Den 21� October ontfangen van FRANCHOYS Spierijng voor syn meester geit, als met den owden brief ingecomen synde . . 2.10� Op deselve tyt noch ontfangen van Bartei.mees van Bassen, schil- der, voor sijn Incoomste als vreemt synde.......12.�__ Item noch ontfangen op deselve tyt van Frans Maertensz, glaes- maker voor syn Tncoomste als burger.........6.�.� Ende noch op deselve tyt ontfangen van ABRAM Bonaert, water- schilder, van wegen syn Incoomste als meester......2.10__ Deze is mede wt last als voren met den owden brief ingecomen. Somma 73.10� Tiaer 1614.

		3



			ATcMef.vKederl.Kmstgesckl.
*PI f2.*			ATcMef.vKederl.Kmstgesckl.
*PI f2.*

	Blikslagers.

		Uitdragers.

				UH-NA ZIJ DEM AN ROTTERDAM.



		13 �

Opten 7 Maert compareerde Jan Daemen Cool olyuerwer schilder heeft hem selven doen anteijckenen als mr. waervooren hij betaelt als sijnde vreemt.................12___.� Opten 5 Mey compareerde voor de Hooftmannen Mathijs Jansz. Been i) ende heeft hem seluen als mr. in dit ghylde doen anteyckenen, waervooren hij betaelt heeft als by den ouden brief ondert voorsz. ghijlden behoort hebbende ter sommen van.......1.5.� Opten 2 Juny compareerde voor de hooftmannen Gerrit Har- mansz. Platielbacker ende heeft hem seluen als mr. doen anteijckenen waervoren hy betaelt heeft als synde een meesters soon . . 3__.� Opten 28 July compareerde voor de Hooftmannen Franchooys du Boys Joly platielbacker ende heeft hem seluen als mr. doen anteyckenen in welcken qualiteijt hij bij de voorsz. Hooftmannen is angenoomen alsoo hij bij mijn Heeren van der Weth daervooren is goetgekent niet teegenstaende hij volgende het eersten artyckel onses briefs niet en mochte angenoomen worden ende heeft daer voor betaelt als zijnde vreemt...................12._____ Item ten selven daege noch ontfangen van Jielis van Ko�wen- berch als reste en in volder betaelinge van sijn mr. geit. . 1.15.� Is verantwoordt tot hiertoe. Opten 17 November 1614 heeft doen anteyckenen als coomendc nietten ouden brief voor sijn m'. geit Pieter Pietersz. Tapitsier de somme van.................._T r__ Opten 19 November 1614 heeft doen anteijckenen L�ENAERT Jansz. Platielbacker. als mr. waervoor hij betaelt heeft sijnde een borger de somme van............... 6__.� Opten 9 Maert 1615 heeft doen anteijckenen Claes Matheeusz.

	1) In margine staat bij zijn naam aaugeteekend: Lantmetcr.



			14 �

		Platielbacker als mr. waervoor hij betaelt heeft als sijnde een boorger de somme van.................6.�.� Opten lesten Maert 1615 compareerde voor de Hooftmannen Arv Claes Clynckenberch Boeckebinder ende heeft hem doen anteijckenen als meester synde een borger ende heeft daervoor be- taelt naer behooren de sommen van.........6.�.� Opten 7 April 1615 compareerde voor de Hooftmannen Jan Claesz. van Haerlem schilder ende heeft hem doen anteijckenen bij provijsij als mr. als synde vrempt waervooren hy betaelt op reeckening de somme van ses gulden. Heeft de resterende 6 gul. betaelt. Den 3 July 1615 heeft doen anteyckenen Rytsert Jansz. olyverw- schilder als meester waerop hy betaelt heeft twee gulden, rest noch te betaelen vier gulden. Den 14 October 1615 heeft doen anteijckenen Willem Jansz. olijschilder als meester waervoor hy betaelt heeft synde een boorger de somma van................6___� Ten seluen daegen heeft meede hem doen anteijckenen Jan Gerritsz. Ramp constvercooper als meester, heeft daervoor betaelt de sommen van..................3.�.� Den 23 Octoober 1605 (sic) Ontfangen van Pieter Jorisz. Cab- BESYN glaesmaecker synde een meesters soon de somme van 3�.� Den 22 Octoober 1615 heeft doen anteyckenen Corneus Har- mansz. als mr., heeft daervooren betaelt synde een meesterssoou de sommen van drije gulden. Ten seluen daegen heeft doen anteijckenen Francoeijs van Rom- melaer als meester heeft daarvooren betaelt de sommen van ses gulden. Is verantwoort tot hiertoe. Den 11 Janneuarij 1616 heeft hem doen aenteijkenen als meester



		� 15 �

Henderick BoekelssooN plaetielbacker ende heeft daarvoore betaelt als sijnde een borreger de somma van........6.�.� Densellven dito heeft hem meede als meester doen aenteekenen Gerrit Pieterssoon platielbacker ende heeft daervoore betaelt als synde een borreger de somma van..........6__.� Den 8 February 1616 heeft hem als meester doen aenteekenen Meijnaert Garrebrantssoon platielbacker ende heeft daarvoore be- taelt als sijnde een vreemdelinck de somma van 12 gulden. Den 7 Marcij 1616 compareerden voor de hooftmannen Jan Claessoon van Haarelem oliverw schilder ende heeft als reste betaelt ses gulden waerby denselleven als vreemt man synde ten vollen syne meesterschap betaelt heeft. Den 28 Marcy 1616 heeft hem selleven als meester doen inteekenen Henderick Jansz. buckverc. waervooren hy betaelt heeft als synde een borreger..................6.�.� Denselleven dito compareerde meede Cornelis Ecberssoon ende heeft hem selleven als meester doen inteekenen waervooren hy be- taelt heeft als synde een meesterssoon.........3.�.� Den 4 Julijs 1616 heeft hem als meester doen aenteekenen Jan Gerritssoon platielbacker waerop hij bij provijsij (als synde een vreemt man) betaelt heeft................6.__.__ Den 25 October heeft hem als meester doen intekenen Gerrit Ecberssoon platielbacker waervooren hij betaelt heeft als sijnde een meesterssoon. 1).................3_____ Den 23 Meij 1617 heeft hem als meester doen inteijckenen Thonis Jansz. VAN Cleeff glaesmaecker tot Delfshaven waervoor hij heeft betaelt 6 gulden.

	1) In margine: Desen is verreijst.



			� 16 �

		Veraccordeert met David van Hoorenbeeck schilder van wegen zijn m^v. geit, te betalen jaerlickx 30 stuyvers tot de somme van 6 guldens toe. Actum den 18 October 1617 daerop ontfangen 3 gul. rest 3 gul. Op den 9 October 1617 aengeuomen als m'. Jan Loquekier door last van de Wet colegialiter vergaedert, op seeckere requeste toege- laten Mr. Platielbacker betaelt als sijnd- burger 6 gul. Op den 11 October 1617 heeft Corneus Heijndrickxz. steen- houwer als meester hem doen inteijckenen waervoor hy sal betalen als synde burger 6 gulden. Betaelt. Den 18 December 1617 heeft Joost Moerkerck Borduierwercker hem als Mr. doen inteijckenen waervoor hij betaelt heelt synde Burger....................6.�.� Den 10 October 1618 heeft Jan Dirckxz. van Nes als M^r. doen inteijckenen waervoor hy betaelt heeft sijnde burger. . . . 6.�.� Op denselfden dito heeft Sarvaes Hendrickxz. van Houten Glaeseschrijver als mr. doen inteickenen waervoor hy betaelt heeft synde Burger.................6__.� Op denselfden dito heeft Salomon Booms' hem als mr. Borduer- wercker doen inteijckenen waervoor hij sal betaelen 6 gul. sijnde Burger. Veraccordeert. te betalen op vier termynen. Op denselfden dito heeft Antonis Willemsz. hem als mr. Borduier- wercker doen inteyckenen waervoor hij sal betalen sijnde een burger 6 gul. Verackordeert te betalen op termijnen. Op den 24 October 1618 heeft hem als mr. schilder doen aen- teyckenen Gerrit Jacobsz. Molyn, sal betaelen sijnde een Mrs. soon 3 gul. Betaelt 1 gul. 1619, rest 2 gul. Verantwoort tot hiertoe, Op den I Julij 1619 heeft hem als meester schilder doen aen-



			� 17 �

		teyckenen Dikck Cornelisz. in de roode zon ende heeft betaelt op zijn mr geit drie gulden ende als de Hooftmans ommegaen zal alsdan de resteerende drie guldens betaelen. Op den 12 Nouember heeft Dirck Cornelisz de resteerende drie gulden betaelt. Actum Utsupra 1619. Op den 15 October heeft Cornelis Heyndericksz. Steenhouwer betaelt twee gulden over zijn meestergelt. Actum Uts: 1619. Opten 18 Augustus 1620 heeft hem als meester borduerwercker doen aenteijckenen Jacob van Halma waervoor hij betaelt heeft synde een Burger..................6.�.� Opten selffden dijto heeft hem als meester schilder doen aenteijcke- nen Pouwels Weyts waervoor hij betaelt heeft geen Burger sijnde 12.�.� Opten selffden dyto heeft hem doen aenteyckenen als mr. Jacob Cornelisz. Poel glaesmaecker synde een meesterssoon, waervoor hy betaelt heeft. .................3�� Opten 28 October a«. 1620 heeft hem als mr. schilder doen aen- teijckenen Jan Jansse Valckenier, waervoor hij betaelt heeft synde een Burger..................6___.� Is verantwoert tot hier toe. Opten 29 Maert 1621 is voor de Hooftmans gecompereert Cornelis Jansz. en heeft zyn selve als mester plateelbacker (doen aenteijckenen) ende heeft daervoor betaelt als burger weesende.....6.�.�■ Opten selffden dijto is meede gecompereert Aryen Pietersz. ende heeft hem als mester plateelbacker doen inteyckenen waervoor hy heeft betaelt als burger synde...........6.�.� Opten 27 April 1621 is voor de hooftmans gecompereert Abram Marck�sz. ende heeft hem selven als mester doen inteyckenen op Delffshaven volgens de acte by de Heeren Borgeraeesteren vergundt ende heeft daervoor betaelt als burger wesende.....6.�.� 3



			� 18 �

		Opten 21 Junij 1621 is voor de hooftmans gecompereert Jan Urbanus ende heeft hem als mester beelthouwer doen inteyckenen ende heeft daervoor betaelt als borger weesende .... 6----� Den 13 September 1621 is voor de hooftmans gecompareert Abram Pietersz. Vroomans ende heeft hem als mester schilder doen inteyckenen waervooren hij heeft betaelt als weesende een meesters- soon....................3.------- Den 23 October 1621 is Cornelis Dirckx van der Dou glaes- maecker voor mester angenoomen ende heeft daervoor betaelt als meesterszoon wesende..............3-------- Dootschult betaelt. Verantwoort tot hyer toe. Opten 8 November an°. 1621 is voor de Hooftmans gecompereert Cornelis Jansz. Timmer ende heeft hem als bouckvercoper doen aen- teijkenen waervoor hy heeft betaelt als burger synde . . . 6�� Opten 6 Desember an». 1621 is voor de hooftmans gecompareert Antonis Palymedis ende heeft hem zijn selven als meester schilder doen aenteikenen daervoor betaelt als burger op Rekening 1 gl., I gl. 1623, noch I gul. 1624 noch I gulden, heeft ten vollen betaelt de Resteerende 2 gul. Opten 3 Januari a». 1622 is voor de Hooftmans gecompareert Jan Pietersz. Waelpot bouckbijnder ende heeft hem selven als mester doen aenteikenen als Vremdelynck ende daervan betaelt op rekeninge 6 gl. Rest nog 6 gl. betaelt noch 3 gul. 1622. noch 1 g. JO st. 1623. 1 gul. 1624, betaelt. Den 17 Mey a°. als boven is voor de Hooftmans gecompareert Jan Dircksz. glaesmaecker ende heeft hem selven als mester doen aenteikenen, als burger weesende betaelt.......6----� Opten 8 Augusty a°. als boven is voor de Hooftmans gecompa- reert Klaes Sterck bouckdrucker ende heeft hem selven als meester



		� 19 �

doen aenteikenen als vremdelijnck ende hijerop betaelt 3 gulden, noch 2 gul. noch 2 gul. 1623. Vertrocken. (In margine.) Veraccordeert te betalen alle jaers 2 gulden tot de volle betaling van 12 gul. Vertrocken. Rest 5 gulden. Opten 8 Augusty a°. 1622 is voor de Hooftmans gecompareert Adriaen Fransz. van der Dussen ende heeft zijn selven als mees- ter schilder doen inteykenen waervoor hij heeft betaelt als burger synde 6 gul. Op ten selffden dyto is meede ghecompareert Willem Arensz. Kerckhooven ende heeft hem als meesier Schijlder doen inteijckenen, waervoor hij heeft betaelt als burgher sijnde......6.�.� Op den 5 September 1622 is voor de Hooftmans gecompareert Salomon Tonisz. ende heeft hem als meester Schilder doen inteijke- nen waervoor hij heeft betaelt als borgher sijnde. Hierop betaelt voor de eerste termijn 2 gl. 1622, noch 2 gl. 1623, rest 2 gul. Betaelt dootschult. Op den I 5 October a». als boven is voor de hooftmans gecom- pareert Pieter Houenaer ende heeft hem als mester Schijlder doen mteijckenen Waervoor sal betalen als vremdelijnck zijnde 12 gul. hijer op betaelt vier gulden, rest 8 gul. Vertrocken. Op den 6 Nouember a». als bouen is voor de Hooftmans gecom- pareert Felycx van Santbyx i) de Jonge ende heeft hem als meester boekbijnder doen aenteijken waervoor hij sal betalen als burgher 6 gulden hijer op ontfanghen op Rekening 1 gl. 1622, noch I gul. 1623. Verantwoort tot hij ertoe. Op den 29 Meij 1623 compareerde voor de Hooftmans Joris

	1) Moet zijn Sambix.



		� 20 �

Gerritsz. Schilder, heeft hem voor meester doen inteijckenen waer- voor hij betaelt heeft synde een burger........6.------- Op den 24 July 1623 Comp. voor de Hooftmans Abram Wou�ersz. Blockmaker op Delftshaven ende heeft hem als huijsschilder doen inteijckenen waervoor hij sal betalen op termijnen sijnde een bur- ger 6 gul. Op denselven dito Comp. voor de Hooftmans Huijg Dircksz. Van Dou ende heeft hem voor MX Schilder doen inteijckenen waer- voor hy betaelt heeft synde burger 6 gul. Op denselven dito Comp. voor de Hooftmans Pieter Van Nas i) ende heeft hem voor Mr. Schilder doen inteijckenen waervoor hij sal betalen sijnde een burger 6 gulden, betaelt op rekening 3 gulden, noch 3 gulden betaelt. Op den 16 October 1623 comp. voor de Hooftmans Jan van BuijtenDIJCK Borduijerwercker ende heeft hem als Mr. doen inteijcke- nen ende sal betalen sijnde vreemt 12 gulden, hierop betaelt 3 gul- den, rest 9 gulden. Vertrocken. Op denselven dito heeft Meijns in de Culck als constvercoopster doen inteijckenen waervoor sij sal betalen ses gulden. Veraccordeert bij eenige voorgaende Hooftmannen, hierop betaelt 3 gulden, ontfan- gen 1626 3 gul. betaelt. Op denselffden dito heeft hem als Mr. doen aenteyckenen Maer- TEN Ariensz. Schilder op de haven ende sal betalen op termijnen 6 gulden sijnde een burger hier .op betaelt 1 gul. 10 st. A«. 1623. Rest 4 gulden 10 stuyvers. Is verantwoort tot hier toe. Op den 16 October 1622 is Jan de Clerck voor Mr. bouck-

	1) Waarschijnlijk dezelfde als Pieter van Asch,



			� 21 �

		vercoper aengeteijkent, sal betalen sijnde Mrs zoon 3 gulden, hierop betaelt 1 gulden 4 stuijv. rest 1 gulden 16 stuijv. Doot. 1624. Opden 4 Nouember compareerden voor die Hoomans Gheeraert Pietersen Boeckvercooper heeft hem laten aenteekenen als meester zal betalen voor zijn meester (recht) de somme van 6 gl. zynde een borgher, betaelt 3 gl. 1624, noch 3 gl. betaelt. Op den 9 Nouember 1624 comparerden voor die Hoomans Heynderick Tol schilder en heeft hem laten aenteekenen waervoor hij heeft betaelt 6 gl. als poorter. Is nu meester. Is verantwoort tot hiertoe. Op den 15 November 1624 compareerde voor de Homans JlLESS Jillesse de Berch ende heeft hem als mester laeten inteyckenen daervoor hij heeft betaelt synde een burger 6 gulden. Opten selffden dito heeft hem als mester laeten anteijckenen Boudewijn Fardenandisz en sal betalen wesende burger 6 gl. Staet noch te betalen, heeft betaelt...........4-i°-� Op den 18 April (1625) compareerde voor de Homans Claes Eengelsz. ende heeft hem als mester laten anteyckenen en sal betaelen wesende burger 6 gulden, hierop betaelt 3 gl. noch hierop betaelt I.IO� Heeft ten volle betaelt 6___� Op denselffden dito heft hem als mester laeten anteijckenen Jacob Jansse van Velsse ende ben met sijn moeder verackerdeert datse sou gheven 6 gul. te weeten een dalder ree (gereed) ende de rest Sinte Lucas toecomende 1625. Hijerop betaelt 3 gulden, noch 3 gulden, noch ontfangen de resterende 3.�� Betaelt. Op denselffden dito heft hem mester laten anteijcken Maerten van Tol ende heeft betaelt, seijt dat (hij) hijer gebooren (is) 6 gulden,



			_ 22 �

		Opten 27 October 1625 heeft hem laeten inteijckenen Pieter Pietersz. Bemont als meester schilder sijnde een borger heeft daervoor betaelt...................6.�.� Opten selffden dijto heeft hem doen aenteijckenen Arent Arijensz. Stolck als meester synde een meesters soon heeft be- taelt ....................3.�.� Noch heeft hem dyto doen aenteijckenen Isbrant Pieter als meester glaesmaecker synde een burger heeft betaelt . . . 6__.� Opten 29 October 1625 heeft Claes Matheeuwis hem doen aenteijckenen als vergulder sijnde geen burger waervoor hij moet betaelen 12.�.� ende heeft hierop betaelt 5.�.� Noch betaelt 2 gulden 1626, den 26 July a<>. 1627 noch 1 gulden 10 st., den 15 October ontfangen noch 1 gulden 10 st. noch door handen van Jan Cornelisz. Pool ende Willem van den Brandel 2 gulden, Heeft nu betaelt. Opten selffden dyto heeft hem als meester schilder doen aen- teyckenen Willem Jansz. synde een burger, woonende over 't Swaert heeft betaelt.................6__.� A°. 1626. Den 30 maert heeft hem doen aenteyckenen als meester schilder S>\ Pieter Groeneweegen ende sal betaelen de somma van ses gulden (als sijnde een burger) dese ses gulden is betaelt. Den 21 September 1626 is voor de Hooftmans gecompareert Abram Lambrechtsz. ende heeft hem seluen als mester schilder doen aenteyckenen waervooren hij sal betalen als burger synde ses gulden ende op dato ontfangen 6 gulden. Den 16 October 1626 heeft hem als mester beelthouwer doen aenteijckenen Anthoony Urbanus waervooren hij sal betalen als burger wesende ses gulden, hijerop ontfangen dertich stuyvers rest



			� 23 �

		4-io.� welck hem by de Hooftmans is vergunt op 3 halff jaeren, den 5 Juny a°. 1627 noch van hem ontfangen 4 gulden 10 st. is nu betaelt. Opten 16 October 1626 is YSACK Lubbertsz. als mester glaes- maecker angeteijckent waervoor hy sal betalen als vreemt zynde twaelff gulden, hijerop ontfangen 4.�.� rest 8�.�, welcke acht gulden by de Hooftmans is vergunt op termynen te betalen, twelck wij sijn stellende tot discretij van de navolgende Hooftmans, rest 4 gulden. , Van Felix Sambix op reeckening 2.�.� rest een gulden. Opten 16 October 1626 heeft hem als meester schilder doen aenteijckenen Sr. Pelleman waervooren hij sal betalen als burger zynde 6 gulden hyer op ontfangen een franse croon tot 3.18.� rest 2.2.� den 5 Junij a». 1627 ontfangen dese resterende 2 gulden 2 st. Verantwoort tot hij er toe. Ao. 1627. Den 30 Augusty heeft hem doen aenteijckenen als meester schilder Dirck van der Mast , ende heeft daervoor betaelt als synde een meesters soon 3 gulden. Den 27 September compareerde voor de Hooftmans Jan Eduwaertsz. Bollonge ende heeft hem doen inteijckenen als meester glaesmaecker ende heeft daervoor betaelt sijnde burger de somma van 6 gulden. Dito ontfanghen van IsACK Lubbertsz in minderinghe van sijn meestergelt 4 gulden rest noch 4 gulden. Den 9 October heeft hem doen aenteijckenen als meester glaes- maecker Enghebrecht Ariensz. ende heeft betaelt als synde burger 6 gulden. Den 25 October heeft hem als meester schilder laeten inteyckenen



			� 24 �

		CoRSTIAEN VAN CoubergEN ende heeft betaelt als sijnde een meester- soon 3 gulden. Den selven dito heeft hem als meester schilder laeten inteyckenen PaLMEDES Pallemedes ende sal betaelen als sijnde burger 6 gulden, hierop ontfangen 3 gulden. Hierop ontfangen 3 gulden, is betaelt. Den 29 October is als meester glaesmaecker aengheteijckent Jerasmus Gerritsz. ende heeft betaelt als synde burger 6 gulden. Dito als meester aengeteyckent Seruaes Nouts, ende sal be- taelen synde een meesters soon 3 gulden hierop ontfangen I gulden 10 st. rest 1 gulden 10 st. betaelt het recht 3 gulden. Is verantwoort tot hiertoe. 1628. Den 17 Janwarij ontfanghen van Anthonij Orbans in minderynghe van syn meestergelt...............1.10.� rest noch...............1.10___ Den 31 July heft Anthonij Orbans dese reste voldaen, is nu meester. Den 14 October 1628 heeft hem als meester doen aenteekenen Cornelijs Cornelisse pletielbacker waervoor hij betaelt heft seijt burger te sijen.................6_____ Denselve dito ontfangen van Pallemedes Pallemedes de reste van syn meester geldt..............3.------- Den 15 October 1628 heeft hem doen aenteekenen Jan Jansse DE Jongh als meester glaesmaker ende heft betaelt sijende meesters- soon....................3.�__■ Den 10 November 1628 heeft hem als meester doen aenteyckenen Tochum de Vries schilder is fremt, sal betalen 12 gulden, hierop ontfanghen 4 gulden ende sal betalen toecomende Mey 4 gulden. De



			� 25 �

		leste 4 gulden als de Hooftmannen omgaen voor synte Luckas dach. Hij heeft sijn poorterschap vertont, rest 5 gulden, betaelt 50 st. rest noch 50 stuijv. betaelt de resterende 50 stuijvers. Den 11 November heeft hem als meester doen aenieyckenen Jacob Fransse van Sgravendael schilder is fremt, sal betalen 12 gulden, hierop ontfangh n 2 gulden ende sal betalen toecomendc Meij 6 gulden ende de leste 4 gulden als de Hooftmannen omghaen. Hij heeft sijn poorterschap vertont. Dit is betaelt. Ontfangen van Jacob van Geel als sijnde vremt over sijn meester- geldt de somme van 12 gulden maer by alsoo hy gheen acte van porterschap en tont sal hetselve geldt voor boeten ghehouden worden. Is verantwoort tot hiertoe. Den lesten April a". 1629 heeft hem doen aenteyckenen als meester schilder Leendert Bramer ende heeft daervoor betaelt als synde burger de somme van 6 gulden. Ontfanghen van Enghel Jansz. Rooswick over het verloop van zijn jaerpcnning 2 gulden 10 st. alsoo hij eenighe jaren wt stat ge- weest is ende is ontfanghen op den 15 October a°. 1629. Op den 15 October a°. 1629 heeft hem als meester borduer- wercker doen aenteyckenen Jochum van Biesen ende als meesterszoon zynde sal betalen drie gulden, daerop ontfanghen een gulden, heeft noch 2 gulden betaelt, ontfangen de resterende 2 gulden. Op den 22 October a». 1629 heeft hem als meester boeckbinder laeten intekenen Andries Jansz. Cloe�ing en als meesters zoon zynde heeft daervoor betaelt drie gulden. Noch ten selven daghe heeft haer doen aentekenen als constver- copster Cristoffelinne van Assendelft ende sal daervoor betalen 6 gulden, daerop ontfanghen 3 gulden rest noch 3 gulden, is een borghers dochter. i



			� 26 �

		Noch ten selven daghe ontfanghen van Sara Niclaes wedue van Thoofd i gulden 10 stuuers van verloopen jaerpenningen alsoo zij seyde het geld voor desen voldaen te hebben ende dat tot nader de rest, maer alsoo zij niet betoonen en can in wat jaer zij ingecomen is sal het voor haer meestersgeldt gehouden worden. Sal noch betalen l.io.� alsoo zij een meestersdochter is. De resterende I.IO.� is betaelt. Noch ontfangen den 18 October a°. 1629 van Jochum die VRIES in mindering van zijn meestergelt 3 gul. rest noch 5 gulden hierop ontfangen 50 stuijvers rest noch 50 stuijvers, betaelt. Op den 19 Nouember heeft hem als meester bo^rduerwercker doen aentekenen Pieter Lieuens ende sal daervoor betalen 6 gulden als burghers zoon zynde ende daerop ontfanghen drie gulden rest 3 gul. dese 3 gul. is betaelt. Is verantwoort tot hiertoe. Op den 3 Junius anno 1630 heeft hem als meester plaetsnij dei- doen aentekenen Pieter Aelbrechtsz. Schoonhaue als burgher betaelt daervoor 6.�� Op den 29 Julij 1630 heeft hem als Mr. Affsetter doen aenteyckenen Pieter van de Lande synde vreemt ende heeft op rekening betaelt 4 gulden, rest 8 gulden, ontf. 2 g. 10 st. noch ontfangen 2 gulden rest drie gulden 10 st. Op den 23 September 1630 compereerde voor de Hooftmannen CoENRAET Gassen beelthouwer synde vreemt ende heeft op rekeninghe betaelt 1 gulden rest elff gulden, betaelt I gulden io st. rest 9.10.0, noch 1 gul. noch 1 gul. rest 7 gul. 10 st. noch betaelt 1 gul. rest 6 gul. Op den 20 October 1630 compareerde voor de Hooftmans Abraham Gerritsz. Glaesmaker tot Ouwerschie sijnde burger heeft