JI' ■ ;■■

■■ 'lia-

; •'... ^
îi;

MEDICINAE, CHIEÜRGIAE ET ARTIS OBSTETKICIAE DOCTORI, REI MEDICAE CONSILIARIO
INTIMO, PROFESSORI PUBL. ORD., CLINICI ET POLICLINICI OBSTETRICII BONNENSIS
ÜIRBCTORI, SOCIETAT. LITTER. COMPL. SODALI, EQUITI ETC. ETC.

V^AUi}! MlH'i O^^ÄUßSH

. ■ «ia_A»u»»o? «taio^K ustvW'îTiK»« «iEMaTaTMLO tarsx r®
pïnbsp;iiWTirt'.eo V iJWort.i«nbsp;_

'j 'V v ■nbsp;'' ■Ç^'-'^^^asitnbsp;jisTiii ,r*ir(ui)s ,iaar,««ilt;i quot; ^quot;-î- -

, ««lifïïJi/ OKIÉM 3* 0Ç(e(!ni»!i«;j«lt;rna93ii/n ,nbsp;;,v

.\on inutilern nec supervacaneam suscepisse mihi
operam videor, quum ad dissertalionem rite conscri-
bendâ m cam potissimum materieoi elegcrim, de qua
haud multae eaedemque imperfectae et dispersae ob-
servationes exstent. Neque enim illos solum artem
medicam iuvare puto, qui novi aliquid ab ipsis inven-
ti afferunt, sed et eos non minus, qui aliorum ob-
servationes de re quadam dispersas colligunt, ut con-
ferendis iisdem ad accuratiorem eius cognitionem du-
cantur. Ita et ego observationes a variis auctoribus
quum veteribus tum recentissimis, qui de arte obste-
tricia ac praecipue de pelvi rhachitica scripsere, enar-
ratas maxima qua potui cura et diligentia conluli
earumque summam hoe uno libello coercere conatus
sum , quod eo libentius feci, quum in clinico obste-
tricio Bonnensi casus aliquot ipsis oculis observandi,
ac perscrutationi subigendi occasio mihi data fuerit.
Quae quidem perscrutalio quam levis sit bene probe-
que intellexi, sed quoniam nihil est in arte medica,
quod leve habeatur neque ulla observatio tam exigua,
It supervacanea et exploratione non digna sit, ego

quoque opto ut, quantum medici tironis vires valent,
adiecerim ad accuratiorem pelvis rhachilicae cognitionem.
Quod num contigerit, alii diiudicent, mihi autem nihil
aliud restât, quam ut praeceptoribus summopere de me
meritis, tam Professoribus clarissimis B. IJ. Suerman,
LI. Wolterbeek, Loncq in Academia ültrajectina,
quam Professoribus illustrissimis cl. W u tzer, directori
clinici chirurgici et cl. Nasse, directori clinici iherapeu-
tici in Academia Fridericia Guilelmia llhenana, gratias
agam quam possum maximas.

Praecipue autem multum debeo tibi, clarissime I. L.
C. Schroeder van der Kolk, promotor aestuma-
tissime, tibique praeceptori summe colendo Prof. Kili-
an, directori clinici obstetricii Bonnensis, quibus ob sin-
gularem, qua in me usi estis, benevolenlia et humatii-
tate non possum, quin gratias hic publice agam, quas
habere nunquam desinam.

Nulla est alia ccrtum noscendi via, nisi quam plurima«
et morborum ct (Iisseclionmn historias, tuni propria^
turn aliénas collectas habere et inter se comparare.

Nullus fortasse est morbus, qui sexum sequiorcm afficere
soleat, gravior ac variis variorum organorura funclionibus pe-
riculosior, quam osteomalacia, quae, postquam per longum
tempus ignota et fere neglocta fuit, recentiori demum aelate
continua observalione et accuraliore naturae eins investigalionc
intellecla magis et explanata est. Neque vero negare possu-
mus, obscuritatem quandam morbo adhuc illi inesse multumque
reslare operis in indole eins perscrutando. Quae quidem res,
quum ita se habeal, mihi proposui, in prima dissertationis parte
pelvim osteomalacia modilicalam describerc ac variorum scrip-
lorum do ea opiniones colligcre el inter se comparare, in al-
tera ad effectum transire, quem pelvis rhachitica proferre solet
in partus mechanismum, ac denique casus aliquot adiungere et
enarrare, quos ipse observavl et qui memoratu eo digniores
videntur, quum ad maximam partem solis naturae viribus ad
finem feliciter perducti fuerint.

Distinguunt medici obstetricii inter duas osleomalaciae for-
ngt;as, quarum unam vocant osleomalaciam rhachiticam , sive
rhachilidem, alteram osleomalaciam adultarum sive osleoma-
laciam xar t^oiTjv. Haec potissimum est, quae deformilatem
pelvis ex emollilione eius ossium producere solel.

Pelvis rhachitica est ea pelvis irregularis species, quae
orlum duclt ex illo morbo, quo infantes a mense octavo aut
nono ad annum usque aetalis quartum et ipsum seplimum la-
borant. Num verum sit, quod Hufeland et muUi alii dicunt,
morbum esse meram scrofuloseos sequelam et ox ea tamquam
solam huius affectionis modificationem prodire, certo affirmare
non licet, etsi multa sunt, quae pro ea opinione certant.
Systema ossium magis rninusve emollitur, quo fit, ut etiam
pelvis ossa in hanc emollitionem trahantur, qua progrediente
formam normalem perdunt, collabuntur quasi et appropin-
quantur eoque modo diametros anormales producunt. Dislinctio
■vulgo fieri solet inter rhachitidem torpidam el erelhislicam ,
quarum utraque in procreanda rhacbiticae pelvis forma differt.
In torpida, quae est frequenlior, omnia ossa, imprimis co-
lumnae vertebrarum el pelvis, gracililatem amittunt, solidiora
et ponderosiora fiunt cristarum et spinarum acutarum haud
rara formatione ; color ossium in fuscum couverlilur, ambi-
tus increscit imprimis quoad latitudinem et ossa ilii minus pel-
lucida iuterdum reperiuntur.

Infantes vero eretbistica rhachitidis forma laboranlcs, ea
quae rarius occurrit, ossium pelvis tenuitatem, levilatem ac

Iragilitatem praebent el coloris albidi sunt. Ossa ilii praecipue
pellucida in cenlro fiunt et saepius omnes pelvis diamelri
dimiuutae observanlur, ita ut in Lac forma combinatio vi-
deatur adesse pelvis rhachiticae cum pelvi juslo minore. In
utraque tamen forma rhachitica, proprie sic dicta, inve-
nitur.

Ossa pelvis rhacliiticae dilferunt in eo, quod minus sunt
evoluta et characlerem quasi iufautilem, ut ita dicam, con-
servant , quod imprimis in ossibus iliacis, quam maxime au-
tem in ea eorum parte observator, quam lineam innominalam
vel arcuatam vocant. Haec enim solilo longe brevior est
eamque ob causam diametrum reclam supremae regionis pel-
vis inferioris seu minoris, coniugatam iusto breviorem reddit,
multum ad coarclationera pelvis ita conferens.

Ossa, quae in pelvi rhachitica modificata apparent, haec
sunt : os sacrum vel normali vel, quod saepius fieri solet,
imminuta longitudine, lalitudine autem vel normam excedente
reperitur. Interna eius facies saepe commutatur in planam fere
ex concava, imo haec facies convexa interna aliquando iulus
prominet, ila ut concavitas externam ossis sacri superficiem
occupât. Praeterea cum vertebris lumbalibus tali modo con-
iungilur, nt proraontorium valde promineat in pelvis minoris
introilum , quo fit ut introitus in dii-ectione anteriore ad pos-
teriorem diminuatur, quae coarctalio eo augetur, quod rami
horizontales ossium pubis sympliysi coniuncti in pelvi normali
arcum formant, qui segmenti maioris instar circuli minoris
ad amplificandum pelvis introitum baud parum confert. In
pelvi rhachitica arcus ille potius segmentum minus circuli ma-
ioris aequat alque ita ad lineam rectam accedit, quo fit ul
coarclalio pelvis minoris inlroilus non in omnibus punclis ,
sed solummodo inter duo puncla locum habeat. Haec duo
puncla differunt pro diversa columnae verlebraruin incurvalio-
ii's forma, quum in illa forma, ubi columnae vertebrarum
'lirectio scoliosi a norma digressa est, plerumque coarclalionis

puDcla erunt inter proinonlorium el partem lateralem ramo-
rum liorizontalium ossium pubis; quodsi vero incurvatio
columnae vetebrarum ea est, quae nomine Lordosis signifi-
catur, Sita erunl inter Promontorium et symphysin ossium
pubis.

Ossa ilii minorem circumierenliam praebent, quam in pelvi
normali, et di'rectionem magis horizontalem assumunt.

Cristae iliacae anteriores superiores lalius inter se distant
et cavitales iliacae internae minus profundae sunt. Praeterea
ossa du in eo discrepant, quod unum altius allere positum et
linea arcuala utroque quidem latere iusto brevior est, quamvis
non semper eodem gradu in utroque diminula observelur.
Dextrum os ilium sinistro saepe altiorem locum tenere, linea
arcuala saepius sinistri quam dextri lateris brevior esse dicitur,
etsi haud raro contrarium occurrit

Rami descendenles ossium pubis magis discedunl et ila cum
ramis liorizonlaHbus angulum acutiorem formant, quo arcus
ossium pubis augelur.

Quum rami adscendenles ossis ischii eandem direclionem
quam rami descendenles ossium pubis habeant, tubera ischii
eliam magis discedunt, unde exitus pelvis maior fiat ne-
cesse est.

Singulis ossibus examinalis facile intelligitur, totam pelvim
rhachiticam mullum, lam in ossium forma et structura quam
in variis diamelris a pelvi feminina normali dilTerre. In pelvi
maiore nempe diameter transversa maior, a medio cristae ilii
unius lateris ad alterum ducta, diminuta, diameter contra trans-
versa parva, a spina iliaca anteriore ad spinam laleris oppositi
ducta adaucta est. Ad quam rem illuslrandam, schema hic affe-
ram, quod Stein jun. in annalibus suis dedit. In illo enim
schemale octo pelvium deformium diametros cilalas collegit.

') Cl. Kilian, die Geburtsiehre von Seiten der Wissenschaft und
Kunst dar[;estel)t. 2. Band, pag. 361, not. c.

m la, pelyis luaioris diameter maiorerat 11 quot;5quot;' diameter miuor 11 quot;ISquot;

In pel vi minori vera diameter recta, coniugata, semper est
diminuta, neque saepe tres pollices et dimidium excedit. Cl.
Kilian affirmat, se nunquam in pelvi rhachitica maiorem con-
iugatam observasse 2). Hand raro coniugata pollices duos et
dimidium aequat, imo etiam invenitur unius pollicis magnitu-
dine et minoris.

Diameter transversa aucta est, superat plerumque pollices
quinque et quod excedit, quod e Steinii schemate elucet :

10quot; 4'quot;
10quot; 5'quot;
9quot; 4'quot;
9quot;I0quot;'
9quot; 2quot;'
8quot;10quot;'
8quot; 9quot;'

» 10quot;2'quot;
» 10quot;3quot;;
9quot;3quot;'
9quot;-
9quot;-
8quot;3quot;
8quot;3quot;'

J)
»

»
»

n
»

5quot; 2quot;',
5quot; 4quot;,
5quot; 4quot;',

3quot;nbsp;10quot;,

4quot;nbsp;11-,
4quot; 9quot;',

5quot;nbsp;—

6quot;'
7quot;
1quot;

8quot;
6™
6quot;

6quot;'

In cavitate pelvis minoris diametri sunt in plurimis casibus
adauctae, quod non solum directione perversa ossis sacri, unde
diameter recta augealur necesse erit, nisi sacri forma concava

1) Haecce pelvis non pertinet ad pelves rhachitieas, uti patet ex an-
notatione Steinii de ca facta, ubi dicit: »ein seltenes Stück mit frac-
turis spontaneis;quot; sine dubio pertinet ad pelvim osteomalacia fracturosa
difformem.

plana reddita fuerit aut intus promineat, perspicuum est sed
etiam ex diametro transversa, iam in introilu adaucta.

In pelvis minoris exitu diameter tranversa amplificala est, sc.
divergentia ramorura descendenlium ossium pubis et ascenden-
tium ossium iscliii ; diameter recta, licet os coccygis anteriora
versus angulum aculiorem saepius cum osse sacro formel et
inde diamelrum iiiam diminuât, non magni momenti habenda
est, quum in partu, exceplis Ulis casibus in quibus anchylosis
adest, relrudalur.

Quod ad inclinationem pelvis rhachiticae allinet, maior erit
in pluribus casibus, quod facile intelligi polest. Lordosi nempe,
quae verlebrarum lumbalium incurvalio characlerislicum pel-
vis rhachiticae signum habelur, pars superior pelvis promineat
necesse est ; acelabulis magis anteriora versus positis, inferior
pelvis pars relropelli etiam patet, quo inclinalio augetur.

Denique mentionem facere de obliquitale pelvis rhachiticae
uobis restai. Ubi enim scoliosis, ea incurvalio columnae ver-
tebralis, qua in lalere excavalur, adest, os sacrum eliam a
decursu normali aberrare et direclionem obliquam adipisci opor-
tet, quo fit, ul ossa innominala , symphysi sacro-iliaca cum
osse sacro coniimcla, eliam a direclione normali discedanl et
ila unum os innominalum, saepius sinislrum, allius quam al-
terum ponalur. Positione porro horum ossium inaequali eliam
pressio, pondéré corporis orla, in acelabulis inaequalis erit el
quidem adaucta in illo quod inferiorem posilionem occupai,
cuius laleris ramus horizonlalis rliachilide emollitns reprimi-
tur in pelvi, quo inlroilus hoc lalere minor redditur et pel-
vis inaequalis conformalur.

Paucis verbis mihi hoc loco liceal, dubia quaedam afferre
conlra senlenliam cl. Naegele, qui pulat, esse pelves de-
formalas, quae neque ad genus pelvium rhachilicarum neque ad
pelves osleomalacicas numerandae essenl, sed proprium pelvium
genus, e vitio primae conformalionis exorlum, constituèrent.

illo descriplae, perlinenl partim ad rhacliiticas ') partim ad
pelves morbo acquisito, e. gr. carie, Syphilide aut externis
meclianicisque laesionibus, deformalas. — In descriptione il-
lius pelvis formae, quam nominal: »das schräg verengte Bec-
ken,quot; cranium fere aegrotarum anamnesis deest ; in paragraphe
huius libri tertio incipit pelvis descriptionem facere mulieris,
quae semper sana fuisset, exceptis ilhs morbis, qui aetate in-
fantili occurrcre soient. Ita quaestio semper restât, quinam
fuerint illi morbi et num pelvis deformatio iis non fuerit producta?

In Nro. 2. anamnesis tola deest, in 3. claudicatio adfuit,
et fratrem coxis inaequalibus affectum fuisse affert. Nro. 6,
7, 8, 9, 11, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 25,
26, 27, 28, 29, 30, imo usque ad 37 anamnesi carent.

In pelvi sub Nro. 5 coxarlhrocace praecessit, quod etiam
in pelvi sub Nro. 12 casus fuit, ubi in sinistro osse innomi-
nato novum acetabulum ortum erat et eliam in dextro aceta-
bulo vestigia cariei aderant

In describenda pelvi Nro. 14. menlio iterum facta est de:
infanlium morbis; in Nro. 16 loquitur cl. auctor de : »plum-
per Knochenbau;quot; praeterea addit : »an den äussern Flüchen
der vorderen Beckenwand, imd am Rande der foramina oblu-
raloria befinden sich mehrere kleine Rauhigkeiten und Erhö-
bungen, theils spitzig, theils warzenförmig, wie solches bei vor-
ausgegangenen Entzündungen des Periosteum's wahrgenom-
men wird ä).

') Velpeau dixit: «Pour bien apprécier les causes des vices de con-
formation du bassin, il convient de les étudier dans l'enfance et lors de
la puberté, ou dans l'âge adulte. Jusqu'à six ou sept ans, Je rhacbi-
tisme, presque le seul état qui les produise, en donne une explication
assez satislaisante.quot; etc. pag. 69.

2) Quid vero coxarthrocace et claudicatio efficere possint ad pelvim
eointnutandam , satis superque probavit doct. U u 1 sb off, in sua dissert,
inaug. de mutationibus formae ossium, vi externa productis. Amst. 1837.

— lo-
in Nro. 19 etiam ad sympliysia ossium pubis exostosis linea-
rum quatuor longitudine, latiludine linearum duarum adfuit;
de pelvibus sub JNro. 4 et 22 descriptis, dicit pe. tinuisse eas
ad feminas, quae nulla vestigia rbaclntidis babuissent, »jedoch,quot;
pergit, »beide sollen erst spät angefangen haben zu gebn, und
stets einen beschwerlichen Gang gehabt haben und diese dif-
fictdtd de marcher habe selbst in dem Alter sieb gezeigt, wo
die Kinder anfangen sich aufzurichten und ihre Kräfte zu ver-
suchenquot; 1).

In casu 24to vestigia haud dubia morbosae ossium consls-
tentiae adfuerunt, simul cum inllammalione praegressa et des-
tructione purulenta (eiterige Zerstörungen). In Nro. 36 duas
exostoses trium vertebrarum lumbalium allatas reperimus.

In § 4. ubi sermo est de pelvibus, praegressis non dissi-
milibus, anamnesis casus primi, 2, 3, eliam deesl; de quarto
disserens auctor addil : »Knochenbau aulTallend plumpquot; et
porro, »es befindet sich an der hinlern Hälfte der äussern
Fläche jedes Hüftbeines eine Proluberanz, oder Wulst, deren
Basis fast die ganze Parlhie des Knochens einnimmtquot; •''), etc.

Ex omnibus hisce, a cl. scriptore allatis, non salis constat,
eas pelves ad speciale ac singulare genus pertinere, contra de
permultis ab illo cilalis, deformatio el anchylosis non dubilo,
quin derivanda sit e morbo praegresso ; in ceteris autem, quum
nihil de anamnesi notum sit, eodem iure conlendi potest, mor-
bos in prima infantia praegressos, harum deformationum fuisse
causas, nam solummodo a forma simillima fere omnium harum
pelvium, speciale genus non salis patct; etenim in rhachilicis,
in quibus columna vertebrarum est incurvata , fere semper,
pro maxima saltem parte, incurvatio tali modo locum habet,
ut excavatio in regione lumbali sinistra sit, quo fit, ut os

iliuiQ sinistrum in Iiis feiuinis alliorem semper silum teneat,
quam dextrum ; attamen ex his nobis non licet concludere,
phenomenon illud esse pathognomonicum pelvis rhachiticae si-
gnum , tum demum vero haec pelvis deformalionis causa con-
firmaretur, si exempla talis deformalionis in infantibus neona-
tis occurrerenl, quod quantum scio, nondum est observatum.

Characteristica pelvis rhachilicae signa sunt secundum ob-
servalionem et sententiam fere omnium virorum obstetricorum:
Anguslia inlroilus pelvis minoris cum laliludine exilus pelvis.
Pro gradu eraollitionis tamen haec characteristica mitigantur,
ila ut in ilbs feminis, quae rhachilide non per longum tem-
pus laboraverunt, saepe in pelvi nullum fere vestigium huius
morbi remaneat, in aliis autem feminis, licet rhachitidis ves-
tigia in pelvi adsint, tamen in tam parvo gradu inveniuntur
ut partum nullo modo ingravescant. Ubi emollilionis gradus
adauctus, vestigia erunt maiora ; columna vertebrarum in re-
gione lumbali magis anleriora versus curvalur et oritur Lor-
dosis, unde pelvis minoris inlroilus in diametro recta mani-
feslius iam diminuilur.

In maiori emollilionis gradu non solum columna vertebra-
rum anleriora versus, sed etiam in parlibus lateralibus curva-
tur ; scoliosis inde sequitur, quo fit, ut non solum diameter
recla in inlroilu pelvis minoris diminuatur, sed etiam tola
pelvis curvetur, vario quidem modo, plerumque autem ita,
ut anguslior in sinistra parte reddalur obliquilale totius pel-
vis praesenle. Denique emollilio ossium maximum gradum ac-
quirere polest. In lali casu nemo dubilal, quin pelvis rhachi-
licae forma iU mulelur, ut eliam in exilu maxima angustia
oriri et inde pelvis osteomalacica conformari possit. Hue

1) lam Andreas Levret dicit: Le bassin peut être réi réci de der-
rière en devant, de devant en arrière, de bas en haut, ou même en
tous sens. L'art des accouchemens démontré par des principes etc. Pa-
ris 1766, § 59.

pertinet pelvis a cl. Naegele descripla i), in qua diameter
transversa exitus a tuberis ischii unius ad luber ischii alierius
lateris, pollicis fuit unius et linearum quinque et dimidiaé,
Pertinet autem haec pelvis ad illas, quae exceptionem regu-
lae praebent, ila ul sententia cl. Busch hand falsa esse mihi
videatur, qua ail: »Das rhachilische Becken, in welchem
Grade es auch beschränkt sein mag, behält slels seine ei-
genlhümliche Fo.m und Eigenschaften, welche genau zu ken-
nen durchaus nothwendig ist, weil man dadurch das Resultat
der geburlshiilflichen Untersuchung vervollständigen kann

Secundum varium deligurationis et angusliae pelvis gradum
eifeclus quoque, quem exercel in parlum, varius est. In om-
nibus aulem pelvibus maxime respicienda est coarclalio inlroi-
lus, imprimis inier promonlorium el symphysin ossium pubis,
quod iam Henricus a Deventer nosse bene videlur, dicens:

générale que le détroit inferieur s'agrandit, quand le superieur se resser-
re , il est cependant possible qu'ils soient rétrécis tous les deux ensem-
ble et selon leurs diamètres correspondans. Traité des accouchemens, 3m.
edit. Bru.xelles 183.5, pag. 67.

»inter obstacula, quibus dolores ingravescunt partusque retar-
datur, etiam numerandae sunt pelvis formae, sive minus magna
sit, sive parva minus, sive minus plana; sieuli iam pelvis ob
parvitatem male eonvenire poterit , si scilicet quoad rotundi-
tatem nimis arcta fuerit, ila etiam pelvis, per se quidem in
cavitate sua satis ampla, difficilem tamen desuper ingressum
admitlere poterit, si scibcel nimis plana sit : licet enim ambo
ossa coxendicis longe satis a se invicem distent, distantia ta-
men inter ossa pubis et prominens os sacrum nimis angusta
esse poterit, quae pelvis ita conslituLa mihi dicitur pelvis pla-
naquot; 1). etc.

Eodem fere modo de la Motte loquitur de pelvis rba-
cbiticae effectu : »la cause la plus essentielle de l'accouche-
ment long et difficile, est lorsque les vertèbres inférieures des
lombes, avec la partie superieure de l'os sacrum, ou même
cet os tout entier, s'avancent si fort eu dedans, ou que les
os pubis, au lieu de s'élever en devant, se trouvent appla-
tis, de manière à ne laisser qu'une très petite espace entr'eux
et l'os sacrum. J'ai tant de fols fre'quente' ce de'troit et il
m'a fait souffrir tant de peines , que j'en puis parler avec
une vraie connaissance de causes.quot;

Roederer eliam in descriptione pelvis iam mentionem de
eo vitio fecit bis verbis: »minus apla est pelvis, quae ab
hactenus descripta forma recedit : praecipue aulem pelvis cen-
setur vitiata :

a. Quae, si inlegri corporis proporlio respiciatur, parva
est, sive recte caeterum formata sil, sive minus. Solet quao-
doque virili assimilari. Ex minus gibbis nalibus et arctioribus
iiiis cognoscitur. Reliquas species exploratie patefacit.

1) tl. a Deventer, Oporationes cliirurgicae novum lumen exhiben-
tes obstelricantihus, etc. Lugd. Bat. 1701, 4to, pag. 111.

De la flotte, Traité complet des accoucheniens naturels, non
naturels et contre nature, expliqué dans un grand nombre d'observations
et de réflexions sur l'art d'aecouclier. Paris 1765, 2 torn. 8quot;.

(S. Cuius ossa pubis nimis versus sacrum ita pressa sunl,
ut coniugatae aperturarum ambarum minuantur, atque hoc
modo utraque apertura angustetur : complanata in minori gradu
sunt ossa pubis, in raaiori versus os sacrum resupinata. Eius-
modi pelvis compressa communiter vocatur.

Cuius os sacrum, cum ultima lumborum vertebra, ad
ossa pubis proiectum angulum nimis acutum format superio-
remque aperturam arctat.quot; i).

Horum vitiorum rhachitidem etiam esse causam ex hisce
verbis elucet : » diversae huius mali sunt causae , inter quas
referri possunt: prima conformatio, incongruus puellae situs
et gestatio, ossium in prima iuventute nimia débilitas, mol-
lities, rhachitisquot; et porro de partus divisione loquens: »pel-
vis nimia angustia foetui transitum praecludit 2). Sin vero gib-
bositas et claudicatio a rhachitide ortae fuerint, ut plurimum
notabilis-.pelvis angustia et mala conformatio concurrit. Tunc
vero evenit, ut tum gibbosae tum claudicantes dilTiculter pa-
riant,quot; 3).

Matthias Saxtorph in scriptis suis collectis de mala con-
formatione pelvis loquens, incuneationem foetus capitis in pelvi
commémorât et de defiguratls atque contortis pelvibus dicit :
»ihre Fehler machen die Geburt äusserst beschwerlich, ob-
gleich nicht immer unmöglich

Ad haec vitia primo refert introïtus pelvis diminutus: »der
kleinere Durchmesser derselben wird zu eng, wenn die Scham-
beine nicht immer gehörig nach aussen convexe Bogen bilden,

1)nbsp;loannis Gcoroii Iloedercri, elementa artis obstetrieiae ete.
Göttingae 1766, pag. 6 sij.

*) Matthias Saxtorph's gesammelte Schriften, gebiirtshiilfli-
chen, praetiseben und physiologisclien Inhalts, heransgegeben nnd mit
dessen Biographie begleitet von D. Paul Scheel, mit Kupf. Kopen-
hagen 1808.

sondern näher gegen die Hervorragung des Kreuzbeines ge-
drückt sind, und ein complanirtes Becken machen. Diese selir
fehlerhafte, flache Bildung verengt so sehr die obere Becken-
öffnung, dass nicht nur der kleinere Durchmesser, son-
dern auch der schiefe Durchmesser kürzer wird. Denn wenn
die Schambeine , welche sonst convex sind, nach innen ge-
drückt sind , und dem liinlern Theile des Beckens näher kom-
men, so verengern sie diese Entfernung. Die Seitentheile der
Oeffnung treten hierdurch nach aussen , entfernen sich von
einander und verlängern ohne irgend einen Nutzen für die
Geburt den Querdurchmesser. Durch ein solches complanirtes
Becken kann der Kopf, wenn er regelmässig schief liegt,
nicht durchgehn : die grösste Länge des Kopfes (zwischen der
Slirn und dem Hinterhaupt) wird vom Vorgebirge des heili-
gen Beins in den Querdurchmesser gebracht ; dieser kann je-
doch , obgleich er sehr gross ist, den Fortgang des Kopfs in
diesem Falle wenig begünstigen, weil der Kopf durch den
kleinern Durciimesser an den Seitentheilen, zwischen der Stirn
und dem Hiuterhaupte, mehr als gewöhnlich zusammenge-
drückt, und nach Verhältniss dieses Seitendrucks mehr ver-
längert und untauglich gemacht wird, durch den Querdurcb-
messer hinabzusinken,quot; etc.

Haec simt verba Joanni Ludovici Baudelocque:
»La difficulté' de Taccouchement, toute chose e'tant bien dis-
posée d'ailleurs, et la tête de l'enfant d'une solidité ordinaire,
est en ge'néral d'autant plus grande, que l'e'troitesse du bas-
sin est plus considerable. Quand ce vice ne laisse que trois
pouces et demi pour petit diamètre, l'accouchement en de-
vient plus long et plus pénible, parceque le frottement que
la tête éprouve en passant a travers le bassin, sont plus
multipliés et plus forts. Si les obstacles sont plus considéra-
bles lorsque le bassin n'a que trois pouces un quart de petit
diàinetre ils n'en deviennent pas toujours aux agens naturels
de l'accouchement, et la femme peut encore se délivrer seule.

malgré la plus grande disproportion qui existe entre le diamè-
tre de la tête de l'enfant et celui du bassin. La femme peut
encore jouir de cet avantage dans le cas ou le diamètre n'au-
roit que trois pouces moins un quart, comme nous l'avons
observé plusieurs fois. Mais ces accouchemens naturels ne
doivent être considérés que comme des exceptions à la règle :
la souplesse des os du crâne de Tenfaut, plus grande que d'or-
dinaire au terme de la naissance, ayant favorisé l'allongement
de la tète, et le changement de forme nécessaire à son passage.

Des exemples bien plus extraordinaires viennent à l'appui
de ces premières observations et nous font connaître jusqu'à
quel point la nature sait prévenir par de nouveaux écarts
les suites fâcheuses que pourrait avoir la mauvaise conforma-
tion du bassin : la souplesse du crâne , plus grande encore
que nous venons de l'annoncer, ayant procuré a quelques
femmes le bonheur de se délivrer seules et avec autant de
facilité que de succès, quoique leur bassin n'eut que deux
pouces et demi de petit diamètre dans sons entrée. Solay-
rés a remarqué dans un cas de cette espèce, que la tète
du foetus s'était allongée de manière que son grand diamètre
avait huit pouces moins deux lignes ; celui qui passe d'une
protubérance pariétale a l'autre s'étant reduite à deux pou-
ces cinq il six lignes. Nous avons observé de pareils chan-
gemens dans la forme de la tête et la longeur respective de
ses diamètres, au moment de l'accouchement chez une autre
femme également contrefaite; le grand diamètre (capitis foe-
tus nempe) étant de sept pouces, et l'épaisseur transversale
du crâne de deux pouces six à sept lignes. Ces enfans sont
venus bien portans et peu s'en fallait que la tête, dès le
lendemain de leur naissance, n'eut les dimensions les plus
communes a ce terme,quot; et porro, § 98 : »si la femme peut
quelque fois se délivrer seule, lorsque le bassin est reserré
au point de n'avoir que deux pouces et demi où un peu plus
de petit diamètre, ce n'est pas toujours sans danger pour

elle ni pour son enfant. D'un coté , les parlies molles qui
tapissent le bassin étant soumises à une forte pression, même
à une sorle de froissement à mesure que la tête s'engage,
s'enflamment, deviennent douloureuses, et sont menacées
dans la suite de suppurations et de gangrène. D'un autre
coté, les os du crâne de l'enfant passant les uns sur les
autres, se déprimant où se fracturant, pressent le cerveau
où le déchirent, ce qui donne lieu à l'engorgement de ces
vaisseaux et à des épanchemens intérieures, le plus souvent
mortels. § 100. Quand le détroit supérieur seul est res-
seré, si la tête de l'enfant s'avance d'abord très diflicillement
aussitôt que les protubérances pariétales ont passé ce détroit,
les autres parties du bassin étant respectivement où absolu-
ment plus grandes, elle les franchit avec tant d'aisance, que
quelques douleurs suffisent souvent pour terminer l'accou-
chiment.quot;

Auctorem hisce verbis pelvim rhachiticam significare vo-
luisse satis constat 1°. ex verbis antecedenlibus § 92. »11 est
aisé d'expliquer pourquoi le détroit supérieur est plus sou-
vent mal conformé que le détroit inférieur et comme s'est
presq.ie toujours de devant en arrière qu'il manque de l'ar-
gueur, rélalivement à l'accouchement. Si l'on considère la
direction des forces qui agissent sur le bassin des enfans
rhachiliques d'ont les os sont en même tems mous et liés
moins étroitement entr'eux, que dans l'état naturel, on ver-
ra que la majeure partie de ses forces tend à porter la base
du sacrum en avant, et les os pubis en arrière.quot; 2°. icô-
ne libro suo adiuncto, quod perspicue pelvim rhachiticam
demonslrat.

») L'art des accoucliemensparfeu J. L. Baudelocque. Sixième édition.
Paris 1822.

rhachiticam nou lalia obstacula purlui opponere , quam pcl-
vlm iuslo minorem ; in illa enim impedimentum in supenore
solum aperlura situm esse et quasi in uno tantum puncto,
licet mains sit, facilius vinci posse i) «überdem,quot; haec sunt
eius verba , »aber lässl das rhachilische Becken den Durch-
gang des Kopfs wohl öfters selbst noch glücklicher sein, als
er verhältnissmässig leicht war ; so nämlich , dass das Leben
des Kindes erhallen wird und obscbon das rhachilische Bec-
ken nur einen mittelbaren Antheil daran hat, so ist es doch
eben die erwähnte Eigenheit der Beschränkung der Enge auf
die obere Apertur, woher dieser Antheil zu schreiben ist.
Ein besonders lebendiger und starker Gcburtstrieb , der sich
meist bei rbachitisch gewesenen Personen einfindet, trägt
nähmlich dazu bei , dass jenes, nach seiner Art schon ver-
hältnissmässig leichter zu überwindende Hinderniss überdem
auch schneller überwunden wird , dass solchermassen Druck
auf den Kopf kürzer dauert und also weniger übel wirkt.
Solche heftigere Geburtsthätigkeit selbst aber hängt, so weit
abzusehen 1st, wenigstens zum Theil , von der Beschränkung
der oberen Apertur ab , und zwar in so fern , als zunächst
Vermöge der Abhaltung des Kopfs von der innern Fläche des
Kreuzbeines aller Druck auf die Kreuznerven abgewehrt wird.quot;

Ex omnibus hisce a scriptoribus commemoratis palet, eos
introitus coarclationem pelvis maximi momenti in pelvi rha-
chitica habuisse. Ea nempe coarctalione partus ab initio fere
semper lentissime progreditur , quoniam foetus caput introitus
angustiam difficillime vincere potest , ac saepe alte remanet,
ila ut exploratione interna inveniri nequeal, nisi digilum altis-
sime inducas. Dolores partus licet forliores vulgo m fe-
minis rachiticis, saepissime non sufliciunl ad caput m mtroitum
pelvis impellendum; neque raro ovi membrana solummodo in
ostium uterinum impellitur idque dilatat. Quae membrana

quum saepe rumpatur , liquor amuii iuopiuate effluit, os iterum
se claudit et partus quam maxime retardatur, imo saepe intra
aliquot dies non absolvitur. Liquore amnii efiluxo, partes
omnes genitales siccae fiunt et ostium uteri, antea molle,
mdurescit. Ubi vero membrana ovi per longius tempus in-
tégra remanet , os uteri ita se extendit quidem ut labia eius
omnino fere evanescant, sed membrana rupta, denuo colla-
buntur , intumescunt et iterum coarctatur ostium, quod quam-
quam digitis immissis distendi potest, in collapsu tamen di-
gitis remolis persislit, quum a tergo nullo obstaculo prematur
et uteri segmentum usque ad descensum foetus vacuum sit.
Partu ita per longum temporis spatium impedito, non raro
inflammatio labiorum uteri producitur, quae ad urelhram com-
pressione partis eius superioris progrcdi potest. Tota vesica,
urina retenta, valde extenditur, vagina calida et sicca fit, ex-
plorationem dolentem male fert ac labia maiora valde tume-
scere incipiunt. Omnia baecce symptomata derivanda sunt a
compressione continua in pelvis minoris introiiu, nam sensim
uteri contractionibus foetus ad ilium propellitur, ob angus-
tiam autem inter promontorium et ramos horizontales ossium
pubis descendere nequit. Haec cum ita sint, difficillimum est,
situm capitis, num transversus an obliquus sit, dignoscere ;
quae difficultas adaugetur capite succedaneo magno praesente
quod semper celerrime, liquore amnii effluxo, oritur, ac su-
turas et fonticulos investigandos impedit. In plurimis casi-
bus alterum os bregmatis antrorsum atque in medio pelvis in-
lroilu collocatum est, allerum attingi nequit, supra promo-
tonum remanens et eo situ novum impedimenlum invesliga-
lioni sulurarum el fonliculorum formans. Nobis non licct
certo statuere vel polius ne divinare quidem , quam diu in
'llo statu omnia persistere, et per quod tempus partus relar-
dari possit, quum ea a variis conditionibus pendere possint;
a maiore vel minore angustiae gradu, ab inclinalione pelvis,
ä dolorum vi et efficacilale, ab inlercalalionis gradu ossium

capitis, a capitis ipsius dimensionibus ac multis aliis rebus, quas
omnes enumerare supervacancum foret. Quaecunque aiitem sint
condiliones partus, id respiciendum est, ul ubi semel incepil,
ad finem perducalur, sive naturae viribus, sive bis cum arle
coniunclis, sive arle denique sola.

Quodsi magna pelvis deformitas adest, gravi cum anguslia
coniuncla, ars sola parlum absolvebil, in eo enim casu dolo-
res, quamquam initio semper fere forliores, frustra in foelimi
vim exercent, etiamsi sit posilio calvaria; uteri segmentum
amnii liquore lanlummodo replelur, membrana autem rupta
ac liquore efiluxo, uterus se circa foeluni contrahit, dolorum
vis sensim sensimque decrescens, cessai denique el parlurlen-
tis una cum foetus vita tandem exlinguitur, nisi ars auxilium
feral. Quod vero non semper suflicit ad vilam lam malris
quam foelus, conservandam, elsi différai necesse est pro va-
riis conditionibus. Ubi nempe sectio caesarea instituenda erit,
vila malris quam maxime periclilelur, in plerisque aulem ca-
sibus nulla indicia foelus adhuc vivenlis adsunt, quare cepha-
lolripsis frequenlius adhibenda est ; in illis aulem casibus, ubi
foetus alte adhuc in pelvi maiore haerel, haec operatio, difficil-
lime eril perficienda nec sine periculo malris.

In aliis feminis ubi coarclalio pelvis minor est, saepius na-
turae vis, artis ope mullum efficit et auxilium, in talibus ca-
sibus quam maxime respiciendum, est versio foelus, cuius
exempla habemus plura a celeberrima el doclissima Lacha-
pelle memorala licet negari non possit, foelus vilam
saepissime exslingui, quod quidem in quaque versione , ipsa
pelvi optime conformala , facile fieri solel, si caput non ce-
lerrime expellitur.

1) Praktische Entbindungskunst, oder Abhandlungen und auserlesene
Beobachtungen über die wichtigsten Punkte der Geburtshiilfe von Mad.
Lachapelle, herausgegeben von ihrem Neffen A nt. D ugès : aus dem
Französischen übersetzt. Weimar 1825.

quibus, luipediinentis et obstacubs superalis, parlus solis ua-
lurae viribus ad finem perducitur, Baudelocque pulut,
Uli palet ex verbis iam antea allalis, lalem evenlum rarissime
oeeurrere. Quae observalio num vera sit, nescio, praecipue quum
ex eo inde tempore saltem multi enarrentur casus, in quibus
sola naturae vis egerit et partum ielici successu absolverit.
Variae sunt viae ac rationes, quibus nalura ulilur ad partum
suis viribus in rhachilicis terminandum. Quatuor omnino ob-
servata et confirmala sunt auxilia , quae partum quasi nor-
malem reddunl, et caput per pelvis cavitatem perdueunt, quod
fieri solet primum, vel intercaiatione ossium fortiori, vel con-
iugala in partu ipso elongala, vel una pelvis parle altera am-
pliore , quod praecipue in illa pelvi occurrit, a Stein jun.
»das acblerförmige Becken (der verschobene deutsche Ach-
ter)quot; vocata. Una enim pars pelvis interdum satis ampla est
ad capitis Iransilum , quamquam allera coarclata. Hand raro
nempe observalio facta est, foetus caput ipsum normalibus mi-
nores habere diamelros , quo maior anguslia superar! ac partus
facilius absolvi polest. Cuius rei plura exempla relata a L a-
chapelle, quae addit praeterea observationem, symphysin
ossium pubis interdum adeo relaxarl, ut unum os pubis ante
alterum propellatur, quare fieri ut unum os innominalum aeque
ac angulus sacrovertebralis proraineal, dum alterum plus mi-
nusve rétrocédât. Ea re diamelri, obliqua quidem versus
quam caput lendit muUum et allera, coniugata, satis ad ca-
pitis Iransilum augeri dicit.

Lachapelle Iredecim pelvis coarctalae casus memorat,
partu solis naturae viribus absolulo :

ad quos equideiu ipse illos quinque in clinico obstelricio Bon-
nensi per anni spatium, a me observa los, quum operae salis
prelium esse mihi videatur, adiiciam et hic describam.

Elisabetha M.... Eiberfeldensis, viginti sex anuos nata,
altitudinis 4', 6quot;, 10quot;' habitus rhachitici, cum extremitalibus
inferioribus parvis atque epiphysibus, imprimis arliculalionis
genu, tumidis, mense Februarii anni praelerlapsi in clinicum
Bonnense recepta est. Exploratione interna instituta digitus
facile OS sacrum attingere potuit. Mensura coniugatae exter-
nae praebuil pollices sex. Vertebrae lumbales valde antror-
sum incurvatae, un.le pelvis nimis inclinata.

Partus quarto die mensis Marlii hora matutina incepit ; do-
lores praesagienlcs et praeparaiiles initio satis fortes el regu-
läres. Exploratione interna instituta caput foelus atlingi poluit,
licet allissime supra pelvis minoris inlroilum hacreret. Os
uteri, sensim sensimque dilatatum, hora circiter quarta post-
meridiana omnino apcrlum ct aquae formalae, licet caput
eundem semper situm tencret. Hora el 20 minut. vela-
mentis disruptis liquor amnii satis copiosus proüuxit. — Per-
quam difficile erat, capitis positionem dignoscere, osse parie-
tal! dextro in introitu pelvis minoris, fonticulo parvo ad sym-
physin sacro-iliacam dextram, sutura sagittali anleriora ver-
sus et supra sympliysin ossium pubis posita. Dolores nunc,
liquore amnii ellluxo, diminuli characlercm spasmodicum as-
sumere coeperunt. Hora 5*®, quadrans grani pars radicis Ipe-
cacuanhae sine ullo, uli videbalur , effectu data ; etiam bal-
nea vaporosa adhibita cum infrictionibus oleosis calidis in ab-
domen. Haec omnia non suffecerunl ad dolores rémittentes
iterum provocandos, ostium uteri, quum a lergo nullam re-
sistentiam haheret, inferiore uteri segmento vacuo magis ma-
gisque ad diamelrum usque pollicis unius el dimidii collapsum.

Parturieiis (juerebaliir de dolore continuo inlolerabili ni re-
gione lumbali. Omni bihorio cochlear iufusi Ipecacuanhae e
grauis decem ad uncias sex parati ct draclimis duabus Sub-
boracis sodae addilis praescriptum. Hora seplima vesperlina
venaesectione unciarum duodecim inslituta , atque pulvere Do-
veri praescripto ; usque ad horam 8i omnibus remediis frus-
tra adbibilis, dolores semper cliaracterem adbuc spasmodicum
obtinebant, nihil in positione capitis mutantes, et ne minimus
quidem descensus perciplendus. — Ostium uterinum eiusdein,
ut antea, magnitudinis , vagina sicca , labia tumida. Quum
iam per longum tempus parluriens nausea vcxaretur et voinen-
di conaminibus, 1res doses pulveris radicis Ipecac., granorum
decem datae sunt ; quibus sumptis vomuit , dolor in regione
lumbali per aliquot tempus raitigatus et usque ad horam deci-
mam intermittens, cum novo irapelu rediit sine ullo effectu
m partum perficiendum. Infriclioues in abdomen olii Hyo-
scyami codi cum Opio adhibita sunt, quibus factis sinapismi
applicali, dosis pulveris Doveri repetita est et unguentum
Belladonnae in vaginam immissum. Dolores spaslici tan-
dem rémittentes. Circiter horam nocturnam dolores meli-
ores redditi in descensum capitis egerunt ; caput foetus ro-
tationem lateralem fecit ita ut os parietale sinistrum magis
descenderet et tandem caput in directione transversali ni
introitu pelvis inter promontorium et symphysin ossium
pubis incunearetur. Quae incuneatio, per dimidiam borae par-
tem continua , formationem capitis succedanei ingcntis ad-
iuvit. Os uteri nunc iterum plane apertum. Hora 3i gut-
tis XII Tincturae Opii simplicis datis atque enemate opiato
posito, dolores maiorem vim acquirentes, maiore cum effica-
cUate in caput egerunt. Tandem magna virium intentione et
pressione parturientis caput angustiam introitus pelvis transiit,
in cavitate pelvis descendit el hora matulina die 5'° men-
sis Martii, partus solis naturae viribus ad finem perduclus
fuit. Foetus quidem mortuus fooniculo umbilicali collo bis

circumiecto. Foelus ad diem prodiens, slrictura uleri magna
eum vi per aliquol lempus circum coxas relinebalur. Placenta
post liorae quadranlem facile remola, quum ad maximam par-
tem iam in vaginam propulsa esset; uterus sese bene conlra-
xit; puerperium normaliter decurrit et die 17° mensis Marlii
puerpera nosocomium obsletricium reliquil.

phlegmatic!, habitus rhachilici, mense Seplembris in clinicum
obsletricium recepla, die 26° mensis Oclobris ad vesperam
primis doloribus praesagienlibus vexala fuit.

Pelvis coniugala antea examinala, pollices 1res et dimidium
habebat. Incipiente parlu, dolores normales et fortes, ostium
uleri formatione aquae magis magisque aperilur. Aquis for-
matis velamenla ovi actione dolorum dirupta, sed non in
orificio uteri, quo factum est, ut liquor amnii non uno
iinpelu, sed sensim sensimque effluxerit. Hora nocturna 3»
tolum OS uleri aperlum el caput foelus in introilu pelvis mi-
noris protrusum, nunc autem, doloribus nequaquam debili-
latis, caput non amplius propulsum, in positione acquisita
remansit, caput succedaneum interea magnum volumen ac-
quirens. Incuneationem capitis adesse nemo dubilavil. Par-
luriens magna anxielale vexala , in lecto sese iaclavit, nul-
las exhorlaliones observans, quo, perspiralionis profusae sup-
pressae, dolores antea lam fortes et efficaces in spasticos
mularenlur, ad quos spasmos lollendos veneseclio unciarum
XH inslilula parlurientique gullae XV Tinclurae Opii simpl.
datae sunt. Hora 41 dolores characlerem spasticum amisere
magnaque cum vi in partum egere , ita ut caput uno quasi
momenlo inier lubera ischii deprimerelur. In hac regione per
duas horas et dimidiam remansit, per quod temporis spatium

tres doses Secalis cornuti praeparati, granoruni VII|3 quae-
que , dabanlur sed sine ullo effeclu. Tandem balnea tepida
vaporosa adhibita iisque per quartam horae partem applicalis
forlissimis doloribus caput pelvis exilum celeriter Iransiii.
Foetus capile succedaueo ingente praeditus, morluus erat. In
integumentis cranii et in ossibus ipsis, imprimis latere dextro,
prope fonliculos Casserii anteriores, impressiones gravissimae ad-
fuere, haud dubie a capitis incuneatione in introitu pelvis mi-
noris derivandae.

Helena S.... e pago Weiier, viginti sex annos nata, sta-
turae parvae, alliludinis 4', 8», 11™, regione lumbali valde
concava, exlremitalibus inferioribus parvis, mense Novembris
anni praelerlapsi in Nosocomium obstelricium Bonnense re-
cepta est. Primos dolores praesagienles die 14° mensis De-
cembris sensit. Prognosis infausla erat, quum mensione antea
insliluta constaret, pelvim esse rhachiticam simulque iusto
minorem. Promontorium facile allingitur ; coniugata pollicum
trlum et quadranlis. Etiam in hoe partu dolores in primo
stadio fuere satis fortes et videbatur partum celerem fore.
Doloribus primis parles genitales bene praeparantibus, orifi-
cium uterinum sensim discessit, ila ut lotum fere bora 10-^
vesperlina aperlum esset; labii anlerioris pars soluinmodo at-
tingi potuil. Velamenla profunde et longitudinaliter in vagi-
nam protrusa, satis crassa el inaequalia, caput foetus, gravi
pelvis anlrorsum inelinalione, supra ramos horizontales ossium
pubis positum , difficile altingendum. Liquor amnii in magna
quantilate, velamentis tandem sponte ruptis, copiosus defluit,
el caput uleri conlraclione in pelvis minoris introitum de-
scendit, positionem fere Iransversam oblinens; fonticulus minor
in latere sinistro anteriora versus. Ostium uleri, ad diame-
trum pollicis unius et quadranlis antea collapsum , nunc satis
luculenter patuit-

Dolores indolem mox minus bonum, spasticum adepti sunt.
Parturienli de doloribus fixis in regione lumbali querent!, do-
ses pulyeris Doveri duae praescriptae, perspiralionem cutis
forlem provocarunt. Nihilominus spastici durantes, nullum
in partum effectum protulerunt ; ad efficaciores igitur dolores
provocandos granis quinque Boracis cum grano pulveris radi-
cis Ipecacuanhae dimidio bono cum successu datis, dolores
fortes mox rediere, qui, sapienter elaboralis, caput paullatim
in pelvim depresserunt et ad tubera ischii protruserunt. Hic
per horam dimidiam remansit, quo tempore praeterito pro-
fundius adhuc descendit, ila ut hora matutina 6» die l5o
partus ad finem perductus fuerit. Foetus masculini generis,
fortis et spirilum bene ducens, in capite vestigia incuneationis
impressionibus in ossibus parietalibus profundis et magnum ca-
put succedaneum tulit. Secundinae feliciter remotae sunt.

Gertrudis M. . . ., e pago Wylre, in provincia Lirabur-
gensi, annorum viginti sex, stalurae parvae , altitudinis 4',
7quot;, 9quot;', temperament! phlegmatici, mense lanuarii anni 1846
in clinicum obstetricium Bonnense recepta, ad vespcram die!
7mi Februarii doloribus praesagientibus vexata est. lam ante
annos sex feliciter peperit infantem , post partum mortuum.
Promontorium digito facile attingitur ; coniugata polliciun tri-
um et dimidii. Ad mediam noctem dolores vehementiores
faclos intentis viribus sustinet. Decursus huius partus nor-
malis ac regularis fuit, ita ut hora 5a matutina die 8quot; Fe-
bruari! peractus esset. Foetus parvus spiritum bene ducens.
Nono post partum die mater cum infante clinicum reliquil.

tngiiila octo nata, parvae stalurae, cum excavatione nlmia
lumbali, extremitalibus inferioribus parvis, iam anle tres an-
nos feliciter peperit. Foetus decimo quarto post parlum die
morluus est. In clinicum nostrum initio mensis Februarii
liuius anni recepla est. Primos dolores hora 2» poslmeridiana
die 10« mensis Februarii sensit. Iam ad horam 6am os ute-
rinum dilatalum. Velamenla in forma conica prolrusa, caput
alle supra pelvis minoris introilum haerens. Hora 11^ ves-
pertina, velamenlis ruplis el ore uleri iterum valde collapso,
caput eandem posilionem obtinuit. Ad 3»™ horam majtulinam
dolores fortes el efficaces per coarclationem inlroilus in pel-
vim caput depresserunl, et paullo post foelus salis forlis et
vivus ad lucem prolalus est. Incunealionis signa eliam hoe
in casu perspicua in capite. Coniugatae huius feminae men-
sura ante ipsius dimissionem e clinico facla, pollicum erat
Irium et linearum octo.

Continens anamnesin, partum et puer-
perium gravidae rliacliitieae in cli-
nicum obstetricium Bonnense die
tv mensis J^Fovemliris anni
1^45 receptae.

loanna M. . . . 17° die mensis Marlii anni 1820 in urbe
Ehrenbreilslein nata ; parentes sanos habuit. Pater slalurae
magnae, regularis, conslitulionis forlis, mater slalurae medio-

cris el. regulans, bona semper valeludine frucla est. Fratres
gravidae nulli neque sorores. Pater annos viginli octo natus,
morbo, gravida nescil quo mortuus est ; maler , annum post
matrimonio ilerum inito, tres filios pepcrit, quorum duo in
prima infanlia convulsionibus mortui sunt, lerlius autem sem-
per ad adolescentiam usque prospéra valetudine usus, patriam
reliquit.

Gravidam ipsam usque ad mensem aetatis nonam sanam
fuisse et tum fere sine auxilio ambulasse mater contendit.
Ex eo inde tempore viribus paullalim diminulis el omnibus
symptomatibus rliacliitidis accedentibus, mox ila debililatam
esse, ut eundi conamina frustra apparerent. Balneis aroma-
ticis et spirituosis sine succcssu applicalis, annum post ilerum
ambulare incepit, sed rbacbitis corpori ita Inbaerebat, ul sys-
tema ossium, imprimis columna verlebralis, alfectum videre-
tur et gravis incurvatio lateralis cum sinislri lateris excava-
tione exorirelur. Os ilium sinistrum altlus positum, quam dex-
trum. Ad hanc incnrvationem sislendam accepit aegra ves-
timentum muilis balenis praeditum, quo per lougum tempus
usa est. Usque ad nonum ab hinc aetatis annum bona vale-
ludine gavisa, varicellis laboravit, quae regulärem decursum
oblinuerunt. Nonnullis annis post eryslpelate faciei cum febre
gastrica, quam feliciter superavit , affecta fuit. Quum in-
struendae scientiis juventuli se Iradere esset animus, scholas
usque ad annum 17'quot;° frequcnlavit, ita ut vitam sedentariam
ad id tempus gereret. Anno 19° demum primo menses sine
moliminibus incommodis apparuere, per novem dies fluentes.
Duobus mensibus praeleritis, iterum redierunt, per quatuor
dies durantes, et ab hoe inde tempore regulariler die quoque
vigesimo octavo per tres quatuorve dies fluentes, se osten-
derunt. Anno 20° febre nervosa alfecta fuit, quae per duos
menses durans sensum debilltalis et defatigationis reliquit.
Menses bis per hunc morbi decursum reguläres. Haud longe post
mopinale vexata est vehementissimo dolore in extremitatibus

inferioribus, imprimis in dexlra, ad latus dextrum et lotum epi-
chondrium se exlendenle; sensim regione hypocliondriaca dexlra
pleniore et ampliore facta, tumor dimensione pollicum qua-
tuor apparuit,'cum dolore pressu adaucio, pungenle coniunctus.
Quolidie ad lioram promeridianam frigore, dein calore , tan-
dem post meridiem sudore vexata est. Appelitus ciborum nul-
lus, alvus obslrucla. Per novem dies hac conditione morbosa
durante ac birudinibus iam lumori applicalis, calaplasmata cum
infuso Chamomillae imposita et interne pulveres saporis ama-
ri data sunt. Febre evanuenle lumor evanuit. Quod autem
ad dolorem in extremitatibus inferioribus attinet, adauctus im-
primis vehementer erat per 1res hebdomades sequenles ad ves-
peram a seplima ad nonam horam. Medicus praescripsit usum
Olei iecoris Aselli, omni biborio cochlear, et sinapismos ad su-
ras. Ex eo inde lerapore extremilales inferiores gravem incur-
vationem, imprimis in libiis acquisiverunt et aegra sine auxilio
ambulare non potuit ; usu aulem balneorum tepidorum sensim
sensimque iterum se salis fortem sensit et mox ambulandi facul-
tatem recupcravit. Anno aelatis 23° varlolis infecta esl, quibus
superatis plures cicatrices in facie relinuil. Die 17quot;° mensis
Februarii anni 1845 menses, ut antea reguläres, licet iam
circiler per qualuor seplimanas antecedenles concubilum exer-
cuerit, qua consuetudine usque ad decimum seplimum diem
mensis sequenlis continuala, sanguis e genilallbus semel iterum
effluil, licet in parva quantitate per diem lantum dimidium.
Nunc menses non amplius redierunl et ad finem mensis Au-
gust! foelu haud dubie movenle, aegra se gravidam scivit.

Gravida viginli quinque annos nata est, staturae parvae at-
que irregularis, temperaraenli sanguinei, faciei regularis, ca-
pillorum flavescenlium, capite satis longo sed regulari. Alti-
tudo tolius corporis qualuor pedum, pollicum duorum et linea-
rum sex ; latitudo humerorum Iriginta octo cenlimetra. Humerus

sinister paullisper profundior, quam dexter. Columna verte-
brarum, a processu vertebrae cerviealis septimae spinoso, ad
latus dextrum et posteriora versus gradatim incurvata; a ver-
tebra tertia dorsali format fere angulum obtusum ad dextrum
versus alque attingit summum incurvalionis gradum in nona
vertebra dorsali, ita ut linea verlicaUs a vertebra scptima cer-
vicali usque ad punctum illud, nonae vertebrae dorsali res-
pondens. ducta, longiludinis tantum undecim centimetrorum
esset, sed ad incurvalionem lumbalem protracta, viginti sex
et dimidii centimetrorum. Costae lateris dextri omnes segmento
circuli minoris curvatae sunt, ad latus sinistrum autem. in
linea fere directa a columna vertebral! anleriora et inferiora
versus decurrunt. Hac directione os sternum acute protrusum,
formam praebet pectoris gallinacei. Regiones infraclaviculares
applanatae, claviculae ipsae non abnormiter incurvatae; scapula
dextra curvatione forti costarum magis anteriora versus posita,
sinistra autem applanatione costarum huius lateris magis pos-
teriora versus retracta, ita ut in ambulando brachium sinistrum
semper fortiter posteriora versus moveatur.

Extremitas superior dextra ab axilla usque ad ultimum pha-
langis punctum digit! medii longi^tudinis est centim. (quae
longitude est normalis feminae regularis corporis structurae);
extremitas superior sinistra 65i centim.

» » dextra usque ad spinam iliacam sup. anter. 18 »
» » sinistra » » » » » » 7 »
a spina iliaca ant. super, lateris dext. ad fundum 75 »
» » » » » » sinist. » » 90 »
ita ut spina iliaca superior anterior lateris sinistri 15 centi-
metrorum altior esset quam dextra. Os femoris dextrum sinis-
tro magis incurvatum, utrumque autem concavum. Condyli
in articulo genu non tumefact! sunt, crista tibiae interiora
versus spectat et circuli segmentum describit, dextra plus

quam sinistra, utraque ergo cum convexitale iuleriora versus,
quo pedes salis discedunt. Femina claudicat, claudicando ta-
rnen non vacillat, bona valeludine gaudel ct hilaris mentis est.

Mammae bene evolutae, formae rotundae, ad axillas exten-
sae, glcbae dislincle sentiendae, papillae magnae atque areola
coloris fusci, glandulae Montgommerianae parvae; abdomen
salis lensum, acute dexlrorsum prominens; umbilicus appla-
nalus. Fundus uleri imprimis dexlro abdominis latere dislin-
guendus; obliquitas uleri quoad silum. Gravida supina cu-
bante, lumbis depressis, capite pedibusque elevalis, calcibus
ad nates relraclis, ita ul abdomen flaccidum et relaxatum es-
set, fundus uleri senlilur alliludine unius et dimidii pollicis
supra umbilicum elevatus; foelus clunes dexlro abdominis la-
tere , el partes parvae incertae lam ad dexlrum umbilici
quam in inferiore sinistra abdominis parte collocalae. Molus
foelus perspicuus cordisque slrepilus el placenlaris prope um-
bilicum, dislinclus. Linea Holiliana fusca a sjrapliysi ad um-
bilicum ; coniugala externa pollicis quinque et linearum unde-
cim. Diameter transversa in pelvis exilu ab uno tubero ischia-
dico ad allerum pollices Ires habuit.

Libium pudendum dexlrum oedemalodes; magna inclinalio
pelvis, vagina glabra curvala, non multum muci secernens;
porlio vaginalis pollicis dimidii, in pelvis dexlra parle digilo
allingitur; ostium uleri rotuudum, clausum, sinislrorsum spec-
tans , labium anlerius maius quam posterius; caput anlrorsum
positum digilo taugenle relrahilur.

Graviditas uterina primiparae initio mensis decimi. Positio
calvaria. Foetus vivus, femininus

Ex anamnesi constat, gravidam primis aetatis annis osteo-
malacia rliaichilica laborasse. Etiam pelvim hocce morbo cor-
reptam fuisse, iam prima inspectione satis elucet , mensione
autem instituta certissime probatur. Incurvatione corporis uni-
versali pelvis oblique angusta cognoscitur. Quam ob rem facile
fieri potest, ut relatione laterali prohibita, caput foetus in
pelvis inlroilum descendere non possit. Ex exploratione in-
terna perspicuum est, promontorium quidem non sed pelvis
parietem sinistrum attingi posse ; hue accedit coarclalionem
pelvis etiam adesse in exilu, quod ex diametro transversa
magnitudinis polllcum trium patet. Itaque verisimile est, caput
foetus solis nalurae viribus coarctalionem inlroilus et cavilatis
pelvis vincere non posse, sed incuneari, ita ut auxilium for-
cipis quaerendum sit. In casu, quo caput proporlionallter in-
gens elusque inlercalalionis facultas parva est, operalio for-
cipis appllcandi non sufficiet el foelu vivente sectio caesarea
ultimum refugiura remanebit.

Capite autem, sive solis maternis viribus sive forcipis ope
in inlroilum pelvis descenso, novum obstaculum in pelvis exilu
obvium est quod et ne forcipe quidem removeri potest. Ad
matris vitam conservandam cephalotripsis in tali casu omni iure
commendalur, quum incunealione capitis vehemente tum anle
illius instrumenti applicationem haud raro vitam amiserit. Con-
siderata autem dolorum vi et efficacilale, feminis rhachiticis
propria, spes nobis restât fore ut omnibus obslaculis etiam in

hac gravida superalis, bona valetudine gaudente, partus solis
fortasse viribus maternis feliciter ad finem perducatur.

Primis doloribus praesagientibus hora 10quot;quot; vespertina diei
28i mensis Decembris anni praeterlapsi vexata est gravida; me-
dia nocte dolores typum regularum acquisiverunt alque in prae-
paranfes transierunt, omni fere horae quadrante redeuntes.
Hora 9quot; matutina diei sequentis advocalus, exploratione insti-
tuta, os uteri parumper aperlum inveni, alteqüe in pelvi in
latus sinistrum versura ; segmentum uteri tam tenue, ut sen-
sum praeberet velamenti ovi instar. Caput foetus facile at-
tmgendum, immobile in pelvis introitu percipiebalur. Per to-
tum diem fere nulla parlus mulalio. Dolores reguläres el huc-
usque debiles, hora 8« vespertina meliores fortioresque facti
sunl: os uteri magis dilatatum , velamenla ovi in illud pro-
trusa. Hora altera praeterlapsa labium oris uteri anterius
tanlum altingi potuit, et aquae formalae post nonnullos do-
lores effluxerunt. Exploratione statim facta, caput in posi-
tione fere transversa sentitur, fonticulus maior ad sinistrum
latus, sutura sagiltalis ad synostosin pubo-iliacam dextram de-
currens. Os parietale dextrum situm infimum obtinuit. Per
horam fere dimidiam dolorum intermissio, quibus reditis, foe-
tus non amplius descendit. Tandem fonticulus maior magis
magisque synostosin pubo-iliacam sinistram attingit et caput
in cavitatem pelvis ad tubera usque ischiadica deprimitur, ubi
iterum haeret. Hic circiter per horara remansum, doloribus
frequentibus sed parum ad partum finiendum efficacibus, for-
ceps adhibita est, cuius ope, factis quatuor traclionibus, ca-
put in lucem prodiit, quod mox Iruncus seculus. Foetus vi-
vus, licet vesligia magnae intercalationis adfuerint, spiritum
tene ducens. Caput non valde oblongum sine capite suc-
cedaneo ingente.

Haec fuere eius diamelri:
a medio maxillae inferioris ad spinam occipitalem.
a medio froulis ad spinam occipilalem ....

Foelus ipse alliludinis 17quot;, ponderum 5^. Post l boram
sccundinae, conlraclionibus uleri ad maximam partem lam m
vaginam propulsae , sine dilficultale remolae sunt. Puorperio
et lactaüone secundum normam decursa, 20» die mensis Janu-
arü 1846 femina clinicum cum prole sua reliquit, optima va-
leludine gaudenles.

Historiam buius casus non solum eam ob causam cura ac-
curalissima et atlentione reluli, quoniam muUa insunt, quae
summae gravitalis, ac maximi momeuti merilo mihi videantur,
sed eliam , ul obsletricanli unicuique afferam casum gravissi-
mum et ad düudicationem proponam, utrum in eo vel osteo-
malacia solummodo rbacliilica , an etiam aduUarum adfuerit.
Ad quam rem bene eonsiderandam, argumenta afferre el inter
se comparare necesse eril, quae pro bac et quae pro illa
pracsenle cerlenl.

Pro osteomalacia rbachilica certant: 1°. morbus ex puerilia
allalus, 2°. conditio sanilalis per gravidilalem exoplalissima,
3°. dolores reguläres et in partum efficaces.

Pro osteomalacia adultarum : 1° morbus ille in provecliore
aelale, post quem initio ambulare aegra non potuil, e.vlre-
mitalibus inferioribus simul incurvaüs. 2°. in pelvis exiludia-
melri Iransvcrsae coarctalio.

Quodsi in hoc casu, qui symplomalibus eodem tempore
praesentibus complicalus potius vocari meretur , cerium mdi-

5quot; -

4quot; 3quot;'
3quot; 9-
-3quot;
3quot; 3quot;'
4quot; 6quot;'

cium afferre uon audeo, lamen mihi licituui sit, senlenliam
noslram, argumentis enixam et salis probalara, commemorare.
Quum adultarum osteomalacia morbus sil, qui feminas gravi-
das haud raro afficere soleal, eaque finita plerumque cessai,
memoralu dignum esset, si in hoe casu oppositum locum ha-
buerit, quod ex hisloria constat. Potius assumendum puto,
gravidam noslram vanitale ductam (quae vanilas talibus femi-
nis plerumque propria est) hunc morbum quo anno 20° af-
fecta fuisset, finxisse et dcfiguralionem, lam exlremilatum in-
feriorum, quam pelvis lotiusque trunci, osteomalaciae rha-
chiticae, qua primis vitae annis affecta fuit, Iribuendam esse.
An nova fortasse affectio rhachitica hac aelale praeterilae ac-
cesseril? Licet eiusmodi casus exempla non exstenl, lamen esse
polest, ul praesenle iam causa praedisponenle, febris illa ner-
vosa, causa occasionalis sil consideranda, quo causarum con-
cursu, osteomalacia rhachitica iterum erupuerit et pondéré
totius corporis, imprimis in extremilales inferiores effectus no-
civas exercuerit ! ! !

Recte Hufeland: »die Hauptkanst besteht darin, die Krank-
heiten möaHchst zu generahsiren, den Kranken möglichst zu
individualisiren.''

Amputationes, resectiones, exarticulationes in individuo scrofu-
loso raro instituendae.

Apphcatio Electro-magnetismi: tnm ad dolores uteri provocan-
dos, tum ad vitam infantis dignoscendam rejicienda videtur.

In prolapsu uteri et vaginae medendi methodus cl. Dieffen-
baehii, eauterisatione nempe vaginae, est optima.

Lieet pelvimetra inveniantur ingeniöse eonstrueta, nullum re-
peritur perfeetum.