specihiex IIISTORICO-JÜ

QUO INQBlBimR,

QUATENUS delinquenti liceat

GßATlAM RECUSARE.

%

SPECIMEN inSTORICO-JURIDICUM LVATJGURALE

Ql'O INQTJIRITDR,

QUATENUS BELINQUENTI LTCEAT
GRATIAM RECUSARE.

QCOI),

ANNUENTE SUMMO NUMINE,

EX AUCTORITATE RECTORIS MAGNIFICl

georgii guilielmi yreede,

Jim. ROM. UT HOD. DOCT. BT mOF. ORD.

NEC HON

aiiplissim SETSTATUS ACADEMICI consensu

ET

KOBiLissiluE FACULTATIS JURIDICAE decreto,

i

slijuiisoue

IM JI'RE ROMANO ET HODIERNO UONORIEUS AC PRIVILEGIIS,
»N ACADBMIA RHENO - TIIAJBCT*NA

^ITE AC LEGITIME CONSEQUENKI5,

ERTJDITORUM EXAMINI SUBMITTIT

GUILIELMUS henricus suringar,

lEOVAKMA - FRISirS.

A. D. XX. M. JUNII A. MDCCCXLV, HORA II.

SrajMti air R^fitum

alud KEMINK amp; FILIUM, typogk.

BIBCCCXIT.

3.i/«ija^Arj KTOiamai-oDinorau ?i3!(.io««!e
, KTisnui« oj»

TA3DIJ ITTiaUÇmjatf 8IJ?!3TAU9
.aiîAeiJDÎfl KAÏTAJÏO

jïKisniï oKSKUz aTffiftmHA
^ unixoA* «wioToaa 3TATi«OT-rJA *a

, mmfil iMJailino noaoao

.o«o .TÛM T» .woa -aoa tgt;» .«lt;ui .»«lt;
BOK 31*

ifïKBMs DHOOADA güTAH3a IBMUIBA

. I

t»

,0T3â3ïci SADiaia^Jl ïilTATJODAT MuaBumon

I3Ç1!UIlt;'.II!

,?!ii93JiYfa^ oi. «uaiÄOiton or.aajaoH xa ofAXon ami h
Aiix*o«tAÄT-o«»»a AUtaaamp;DA *»

TITTlKtatl« IKlKi-Xï BUaOliaïM

,nk^mm^ ^uoiMan guifijauibo

.H91S1 ' Aiau-iosi

.li Mon ,yjX3DD«l .A llR'Jl .«..1/ .A

«i«nî(iîï lt;11 Jli»fnïS
.«aoïTT .wuuri Anbsp;aa-iA

.ïi/qoaa«

PATRI OPTIMO, CAEISSIMO,

VIKO AMPLISSIMO

FRANCISCO DE GREVE

senaïüi scpkeho abscripto ;
«ïosilij, ij, athesaeü franequeraso juris komani
kt 110])1erni professoki ,

PRAECEPTORI EGßEGlE DE ME MERITO,

SJCR UM.

oKiwiJ'iie*. oarr -

quot;ïvaflo^aa oQeioMAE'S

iftuMOV n

______

PïtAEFA TIO.

Quaestio, quae ad scribendum nos impidit, non nova
^ m 1), secZ nuper magna animorum contentione in
a nostra agitata 2), argumentum disseriationis ido-

praebere videhnf.,^ ■nbsp;...

in quod accuratmspro virium
^^oyura tennüate indagaremus. Sed et apud e.te-
recention aetate casus non de/uerunt, in quibus
amnati gratiam recusarent, ita ut omnino definien-
videatur, quid ^ ^^ ^^ juris puhlici et

1) Quippe tractata a V v m

• quot;ensted, waechter, teotmer,

inzltîquot;quot;quot;'quot;quot;quot;nbsp;lt;l«mnatis h. fox ^ a. van imk

motnbsp;^ Rogem se convertero. Jntercessit

ti^ quot;nbsp;Rex qui, audita Senatu Supremo, pocnam mor-

relJTT!'nbsp;''quot;S^'^t eœ lege mitiorem , reis frustra

~nbsp;Oct 1844. Cou-

14 AT .Tquot; ®nbsp;Weekllad ran Ut regt

iVo». 1844, No. ,547.

crirninalis principiis statuendiim sit — Superiori sae-
mdo tale exemplum detrectatae gratiae itwenimus in
Anglia. Fuerant ad mortis poenam A. 1789 quae-
darn muUeres condemnatae, quarum poenam Rex ita
mitigavit, ut illarum deportationem ad vitam in co-
loniam Botany-Bay juberet. Ea: his quinque aegre
post duorum mensium intervallum poenae mutationem
passae sunt. Seseta vero, virgo duodeviginti annos
nata, gratiam constanter aspernabatur, ita ut dies
ipsi indiceretur, quo poena capitalis esset subeunda.
Tandem vero defensoris monitis cessit, agnovitque

errorem suum 1).

Paueis annis post, in Patria nostra in conventu
Dekgatorum Populi, oecasione amnestiae generalis,
post varios tumultus mense Decembri A. 1798 de-
eretae 2), dubia mota fuerunt de hujus abolitionis
applicatione. In qua disceptatione primas egit par-
tes Appelius, F. A. — JSranf qui dicerent, hoe be-
neficium invitis obtrudi non posse: judicium esse dam-
nati, utrum Ulo uti vellet, neene 3).

1) Cfr. Annalen der Brittischen Geschichte des Jahrs 1789
von j. -iv. vos abchenholz. Carlsruhe, 1790 , III p. 31 seq.

2} CJr. Dagverhaal der llaudelingen van het Vertegmwoor-
digend Ligchaam des Bataafschen Volks. No. 348 pag. 1006—
1011. Rapport van den Burger appelics [Vergadering van 13
Fehr. 1799, Dagv. Tfo. 362). Vergadering m» 23/'eir. 1799.
Deliberatie over hot Rapport van den Burger appei-iüs e. p.
1117—1119.

3) « Diiur deze alleen bcoordcclcn moet in hoever de veran-

Viderunt et rejectae veniae exemple saeculo nostro
Borussia 1), Suecia 2), Franda'S) , Belgium Me-
rl tona e 4) , non uno effectu. Nimiriim in Bonis-
siûE, Franeia Ti i '

^^ . _ ' ^^Wo vicit, uti apud nos, auctoritas
tn Suecta non item^ cujus Lex Fundamentalis

luet behoonnbsp;^ii' ' »quot;danks,

alleen kannbsp;^ opgedrongen — en dat de Gesententiëerde

^«fligtingnbsp;' commutatie zijner straf eene ware

dat het in J^,' ~~ 'nbsp;^liermntrent merken wij vooreerst aan ,

leelke strafnbsp;^^^^^^ S^'^o.llen zeer gemakkelijk te heoordeelen is,

trent zulkenbsp;^waar zij , en dat menschkunde daarorn-

totnbsp;^'■t'nd geeft, dat de gelieele bedenking

van I .iprTxT^lquot;'''*quot; ~~
1) Exstat eu de

S) Exemplun J ''^^''nptvm F.zgium A. 1813.

j^statis [.inbsp;^phemeridum iiMBEns , rei laesae ma-

hnperii ^nbsp;''nbsp;'Archiv des Crim. R. 1836. Cfr. Lex

lt;^'lt;1 Eegnadipm,nbsp;^nbsp;^'■Oer Koenig hat hei Verbrechen

'quot;quot;d an die KroTe^quot;quot;^^nbsp;Lehensstrafe, und stellt Ehre

Ansuchen um Bnbsp;Gueter wieder her. Doch musz bei

''quot;«j und der Kö^'nbsp;Richterstuhl gehört wer-

die Verlreoh,quot;^^nbsp;seinen Beschlusz im Staatsrathe.

'^quot;■pfan'rennbsp;soll es sodann ankommen, die Gnade

erleiden, wo-u .nbsp;König gewährt, oder die strafe zu

ïurcpâischennbsp;wordenquot;; laudata apud Pölitz. (Die

''^eit- III r ^^'■'assungen seit dem Jahre 1789 bis auf die neueste
' ) p. /5.)

quot;«e mortil'ZZitlT^'''' Philippus A. 1839 spmite sua poe-
^ABBis Scilicnbsp;operis pu}ilici in favorem damnati

■quot;niquement denbsp;lo droit de grâce dérivait

^utionnel.nbsp;T ^quot;^quot;SO-tii'e, qu'il usait de son drcdt consti-

Loisquot; Cfr rnbsp;P^¥irer miséricorde à la rigueur des

No. 4323. ' quot;quot; ''quot;''quot;naux 1-5 amp; 16 Juillet 1839 ,

4) Seditionis A 1841 f^ ,
'quot;w'w socionbsp;'nbsp;auctoris Y. n. meeke tn-

t,ratiam non petivissent damnati.

tribuit quidem Regi jus gratiae, nee tamen tak quod

et nonpetenti, quin recusanti beneficium largiri possit.

Ut ne actum ageremus, videbatur paullo aUter quaestio
aggredienda, quam hactenus in Patria nostra, duce
inprimis el. Oersted, a Cons. Buma, Vollenhoven,
aliis fuerat factum. — Nimi^um usi sumus disqui-
sitione historica, ut quae sensim paullatimque apparuÜ
in jure gratiae utilÜatis puUicae vis, cum beneficia
conjuncta, mam solvendae difficuüati sterneret 1). —
Qua in re quid praestüerimus, judicet aequus ac be-

nevolus lector.

vmtaH. puhUcae elementum in pracrogativa exercmda
inprinas conspiouum ast in lege Americana IS Mart. 1794.
.That it shall and may he lawful for the person ad,nvmste„ng
-the time leing, in all cases in which he is authorised ly the
constUution (e.elusa erat gratia in caussa prodit.on.s ^ horvu-
cidil „.editati) lt;0 grant the same upon such co„d,tu,ns, and
.Uh such restrictions, and under such

think proper.quot; An act concerning Pardons, laws of the state
of Hew-York vol. Ill, Albany 1800 p. 53.

^^TIntîns disquisitionem histouicam de

^ole et natura juris gratiae.

§ 1-

ure Romano.

In

d-irv,,,nbsp;^^'S'^mento nostro ut ordine proce-

priaium noh;. • • • ,
apyj Rotnnbsp;' quaenam

anos Juris Gratiae :

! fuerit notio l). Legiti-
demum obtinuit formam

illud i

institutum T »

• ^ege nempe ipsa tum fuit recep-

') Silcntio paene
•»«Ju-Gratiae Grou Sf quot; quot;quot;quot; quot; quot;

quot;rca gratiam juris r
ratores Romanos hnbsp;Mecum convenu, impe-

vero MAnbsp;latissimo fuisse usos. —

«^P- V de Ind^rïrinc

XV. Lipsiari-Trnbsp;' '«'quot;MANîf Advers. Jur. Univ.

Jure Principis ' 'nbsp;quot;^ickevoort crmimehn: diss, de

POfnis L B 1S90nbsp;vel remiltendis delictorum

pag. 34-45.

tum. Populus quidem Romanus ipse libera republi-
ca reis interdum ignoverat et damnatos restituerai
ob mérita singularia vel multiludinem delinquen-
tium, teste Cicerone 1). Caussa vero, cur illis
temporibus legibus de Jure Gratiae nihil constitu-
tum esset, quaerenda mihi videtur in appellatione
sive provocatione ad populum , quae cuivis patebat
condemnato 2). Quaenam porro philosopborum
Stoicorum in Jurisprudentiam Romanara fuerit
vis, notum. Gravis et austera eorum disciplina
omnem excludebat gratiam. Caute igitur Roma-
ni , Uli dediti philosophiae, videbant ne nimia in-
dulgentia legis auctoritas minueretur. Uti omnis
fere argumenti juridici, sie et nostri principia in
Jure Romano inveniuntur. Ac primum quidem
fuisse Beneficium, reo nullo cogente jure indul-

■ 1) Vid. Philippiea II. 23. a Restifuebat muitos calamito-

„sos..... Licinium Lenticulam, de alea condemnatum,

«collusoiem suum, re,stituit......At vlr bonus et republi-

«ca dignus. Nihil quidem ad rem: ego tamen, quoniam

«condemnatum esse, pro nihilo est, Ignoscerem.....qui

«in integnm restituit, is non apertisslme studium suum
«ipse profitetur ?quot; Huic instituto ceteroquin Cicero non fa-
vebat, cum in perditis civitatibus tantum obtinere dicat.
In A^errem. Act. IX. Lib. 5. c. 6. « Perditae civitates, de-
«speratis omnibus rebus, hos solent exitus esitiales habere,
« ut damnati in integnm restitimntur, vincti solvantnr, exitles
lt;( reducantur, res pidiratae resnndmtur. Quae cum accidunt,
« nemo est, quin intelligat, ruere illam rempnblicam.quot;

2) Quod affirmai be candohe , Diss. du droit de Grâce,
Genève 1829, p. 33 seq.

jny sahitîs rei imprimis rationem hahitam

us, quae sequuntur, abunde confirmabitur.

Beneficium hocce concedebatur a Principe
sunami imperiinbsp;• ■ ,

\i; ejus gjjjj-n voluntas pro lege

«bservabatur.

jusnbsp;^spublica tribunis plebis intercedendi

Imnbsp;monarchica regiminis forma

P atores relinuerunt ius, quod nonnisi pote-
statis tribu ' • •nbsp;' ^nbsp;'

Sed ■nbsp;in eos translatae erat sequela.

cioresquot;^^^quot;-^^^^'quot;quot;'^ Principum eflectus longe effica-

auctnbsp;^^ S^ätiae jus magis magisque fuisse

Seilquot; ^^ quot;^^tensum, non est, quod miremur.

tribunorum ])lebis intercessio temporaria

^eum contra i •

mstuutam accusationem defendebat :
Perpetua vero Tm

.nbsp;^mperatoris intercessio non solum

^'^«quot;saiionem repeHeh.. ,.....

judicialemnbsp;quot;^quot;at, sed etiam inqnisitionem

cum om ■nbsp;' delebat^). Imperatores

statem ^^unera publica ac summam pote-

ces ^^^'^atim sibi arrogassent, supra judi-

If'ges erant. Qy^e i]]is erat poenas am-
Pliandi Yel

»ntigandi facultas 2j jus quoddam

accurate Ixn'nbsp;criminalis Romaai historiam

2111 Todenbsp;Process, bis

^^^

« eine aufhebuinbsp;gewährte nicht blos

«gung der uquot;quot;^ Anklage, sondern eine Niederschla-

i^dulgeluTar''quot;quot;''nbsp;Begnadigung (ve-

quot;'gentw) wegen des Verbrechens selbst.quot;

§ 1. D. de Re .Iudicata (42. 1.)

appellaüonis a judice ad Priiicipein magis consli-
tuebat, quam quidem graliae jus 1).

Quanta Imperatoris fuerit potestas e legibus ip-
sis patet 2). Frustra ab adversariis leges nonnul-
lae in contrariam afleruntur sententiam. Gene-
ralia tantum continent verba vel de special! casu
agunt 3). Jus aggratiandi Principis pars vere
ejus juris erat, quod ipsi, summa rerum fruenti,
qua tali competebat, prioilegio nempe singu-
lar! juri communi derogandi. — Unde Themis-
tius in erat. XIX eleganter: «Solius principis
esse ex inferorum vestibulo reducere in lucem;quot;
et Seneca de Clem. C.V. «Occidere contra le-
gem nemo non potest, servare nemo praeter me.quot;

« De amplianda vel minuenda poena damnatonim post di-
«ctam sententiam, sine principaK auctoritate nihil esl sta-
tt tuendum.quot;

1)nbsp;Be casdoue pag. 34.

2)nbsp;„Princeps legibus solutus eslquot; 1.31. D. da legib. (I. 3.) —
«Oued Principi placuit legis habet vigoremquot; 1. 1. pr. D. de
Co'nst. Princip (1.4.) — «Plane ex his quaedamsunt perso-
nales nec ad exemplum trahuntur ; nam quae Princeps ali-
cui Ob mérita induisit, vel si quam poenam irrogaverit, vel
si cui sine exemple (i. e. sine ulla causa) subvenit.quot; 1.1. § 2.
eod.

3) Vid. I. 18. § 1. D. de Judic. (V. 1.) in verbis « ue im-
punita sint maleficia.quot; - 1. C. 14. de Poenis (IX. 47.)
« Cum non remitti poenam facile publice intersit : ne ad
maleficia quisquam prosiliat.quot; - 1. 6. Cod. de Cohort.
(XD. 58.) aVeniam enim talibus non permittimus, nec ni-
dulgentiif ciimina sublevamus.quot;

it

NulJi alii illud remittendi fuit jus, non judici,

non provinciarum Praesidibus Ij. - Jus publicum

Romanum Imperatori illam a lege deflectencli fa-
cultatem sim»

lub'tnbsp;restnctione dabat, ita ut pro

^ se caiissis adhuc pendentibus tam civilibus
^quot;am criminalibns iramiscere, finem ipsis contra
effem miponere posset 2). _ Quam frequens senten-

iusu'.am dnbsp;(XLVIII. 19.) «Relegati sive in

tplt;t „ ^Portati, debent locis inteidictis — nemo po-
■•quot;l eoinmeatuni ^

for «nbsp;'nbsp;dare exuli, nisi Impera-

^nbsp;----vMui»^ uaïcnbsp;, max

-odi Int'enlTquot;quot;-'' ^ «quot;

di erunt: sed ,nbsp;(Decuriones nempe) liberan-

verum rèrervenbsp;effieere qui sententiam dixit,

poena autquot;'' ^''quot;idpen debet, ut ex auctoritate ejus

•'^'•oiniiciai iDiinbsp;ï'escripserunt, non solere Praesides

^'etinae quoquè'nbsp;P^onuntiaverunt, ipsos rescindere.

fentiain nemi,'^^^ ^'•'^licensi rescripserunt, smm mutare sen-
de se quis ^J®«««; idque insolUura esse fieri. Si tamen
quot;uni inst-nbsp;fuerit, vel cum non haberet probatlo-

sit: nonbsp;quot;nbsp;postea repererit, poena afllictus

na eorum quot; ^nbsp;Pnncipalia Resmpta, quibus vel poe-

seti id dnbsp;' ùgt; integrum restitutio concessa,

«Ex .rô'quot;'quot;^quot;' quot;nbsp;fien potest.quot; 1. 31. §. 1. eod:

«»ne pennislquot;'^^'^ 'lutera in provinciam transduci damnatos
iiusrequot;quot;quot;'quot;nbsp;licere, Divus Severus et Antoni-

quot;0 judequot;nbsp;Jure lloma-

esset rctrnbsp;sequot;tentia dicta ac poena determinata

lit F *'nbsp;sententiam ac damnatum restituere potue-

tutio««'*quot;quot;quot;^'quot;''nbsp;Juris Romani discrimen Hesti-

Médit™nbsp;Jtistitiae. Qua de re vid. letsek

4S2 seq''nbsp;^^nbsp;«iamnatorum, pag.

Cfr

flUREzoLi, Das Gemeine Deutsche Criminaïrecht,

tiaruin criminalium fuerit rescissio ex Imperatoris
voluntate, patet ex eo, quod speciatim alicui ma-
gistro scriniorum mandatum esset officium rescri-
pta illa specialia, quibus heneficium illud conce-
deretur, conficiendi 1). Deinde, licet Imperatorum
nimia hac in re fuerit licentia, magna tamen ab
altera parte babuisse commoda institutum nostrum,

nemo iiegabit.

Remedium saepe erat quo miseris succurreba-
tur, atque appellationis via a judicis sententia ni-
mis severa aperiebatur. Sed et beneficii solebant,
uti ot hodie, rationes, caussae memorari. «Indul-
«get autem Princeps non solum ob aliquam pro-
«babilem caussam , veluti ob vitae anteactaeme-
« rita, ob insigne artificium, aetatis commiseratione,
«et si quae similes, sed etiam sine ulla caussa2)quot;.
Porro in crebris bellis civilibus ac seditionibus quot

Leipz. 1841. § 55. (Von der Begnadigung pag. 1G7.) 1. 31.
D. de legibus. (1. 3.) k Augusta autem licet legibus soluta
non est, Principes tamen eadem illi privilégia tribuunt,

quae ipsi habentquot;.

1)nbsp;In Kotitia Dignitatum Imperii Rom. memorantur
Scrinia libellonim, uti et mcyistn beneficiorum. Clr. güizot,
Cours d' Ilist. Mod. Éclairciss. et Tabl. Histor. p. 160 ,
164.

2)nbsp;Maiihaeus, Op. 1. c. V. de Ind. Priiicip: Maeezou,
Op. 1. P- 169- «Allein Abolitio bezeichnete auch den,
«von dem Staatsoberhaupte, auf Ätte« des Angeklagten,
«erlassenen Befehl, dasz die Accusatio ausgesezt werden
« sollequot;.

^jctis salutem praebuit abolitio generalis! Saej.is-
'ii^e certe Imperatores eo usi sunt jure, ne toti

civuati nocerpnf c

tuti •nbsp;—bunt vero, qiu'm hujus insti-

^er^émr'^quot;^^'^quot;^ civitatis Romanae ad interitum
quoque^^nbsp;inveniant. Nimirum hinc

ciunt, omnem tune periisse libertatem
PopuH R .
Prorsusnbsp;Senatus, atque arbitraria

_ ^^tione illo jure abuses fuisse Imperatores;

judiciorum cïiminalium certitudinem
mansisse, vp«,

luntatenbsp;3quot;diciariam a sola Principis vo-

fect^nbsp;_ Quidquid ejus rei sit, pro-

^'debatur •nbsp;^™peratons potestas consentanea

^^l'ristiananbsp;magnitudini. Religio quoque

^^adebat 'nbsp;tempore, mitiora docebat et

alia ri„nbsp;poenarum remissionem. Nec

quot;-^esunt. iviijif
'^'sum vß •nbsp;rationes, quae bodie gratiae

'^'^quirmit ;ir
bus Tnbsp;' ® etiam exstiterunt tempori-

• i_.eges eb

quam hodquot; ^nbsp;ingenio , non ma-

. serv t P^^^'^ctae erant, neque igitur sem-
Oui r '^'^^urah aequitate, applicari poterant.

quot;^'^alibus qnoTnbsp;'''

öariuin ad •nbsp;extraordi-

tutioni 'nbsp;videtur in integrum resti-

Praetoriaenbsp;in caussis civilibus 2). Res

îo'î^lT^'nbsp;Lausanne

-) Cfr.

Ia„cl. p.ie8. adnotat. 3.

judicata pro veritate accipiebatur ; aurea quae ré-
gula quum valeret, sententia judicis nonnisi graves
Ob caussas rescindi solebat. Generaliter poena, quae
irrogata per sententiara erat, noQ retractabatur,

sed executioni mandabatur.

IL Beneficium concedebatur servato certoproce-
dendi modo, quo Principis indulgentia petebatur.

Postquam quis sive nocens sive innocens a ju-
dice condemnatus esset, de eo actum erat, nisi
ad Principem se converteret. Qui modus indica-
tur in tit. XIX Lib. 1 C. de precilus Jmperato-
ri offerendis et de quibus suppUcare liceat
vel non. Quocirca libello quodam aliove modo
Principis intercessionem invocabat supplicans 1).
Sed et poterant alii, uti amici et necessarii vel
judex ipse, qui poenam nimis severam existima-
ret, pro ipso apud Principem intercedere ; quin et
Princeps proprio motu reo succurrebat nonnum-
quam 2). «Saepius autem fiebat, ut abolitio non

1)nbsp;Cfr 1 7 C de Precibus. «Kescripta contra jus elicita
ab ommbus judicibus refutari pvaecipimus: nisi fone sxt
aliquid quod non lacdat alium el prosxt petenti, vel
c imen Lucanm. indulgealquot;. - Quod etxam

ter patet e 1. 1. 7. C. de Abol. (IX. 42.) .^luaUm
„vero porrecta nutui Principali, praefata abohUone sopx-
« turn crimen ab eadem persona revocarx potest .

2)nbsp;Quod patet e 1. 1. pr. D. de Const. Pnncxp: «vel sxcux

Sin eLplLubvenitquot;. M.xxH.t.s, „.ndulgetautemprxnceps

i^^oiio baud petentibus, sed nihil etiam tale spe-
rantibus concederetur. Beneficium illud abolilionis
Publicae nomine insigniebatur 1).quot; Uti rescripto

libTir'^^ ^^•''pondebat ad privatorum aut civitatis -
cujusqug generis et ad magistratuum ju-

ü'cunique rpi.,-

1 reutiones, sic ad libellum rei vel pro-
duquot;*!quot;quot;^quot;quot;^ ®quot;PPlicem. Quae rescripti forma erat
solnbsp;Pet^ rescriptum speciale, minus

per annotationem 2). Rescripti verbum,
quot;^ulgo illud tribuebatur beneficium, variis locis

'n^enitur
Gratiam beneficium fuisse, liquet

• Ex variis verbis, quibus in legibus indicatur 4}.

et sine uii;^

^^ leg. Jul Ma^'nbsp;'quot;Ai'Ezou p. 167 seq. Cfr. 1. 5. § 2.

sine venia ^^nbsp;jubemus etiam eos notabiles

venire tentaveri'mnbsp;talibus unquam apud nos inter-

vilis cnnH-,- quot; ■ P«'ecib. Imper. off. (I. 19.) «Licet ser-
^quot;iiuuio prenic f ..

sceleris atrocitnbsp;'acile eapax non sit: tamen admissi

•licanda caed ^ ^^ '®ult;labilis fidei exemplum super vin-

cto r^ra». '^o'öinitui, nobis hortamento fuit, ut praefe-

l^iaeiorio hi-ïfa «
remus qunbsp;«quot;«otattonis nostrae decretum demanda-

P'-inciUperimuquot;'quot;nbsp;~nbsp;«tndulgentia

^■el speciali ■nbsp;i» P®quot;quot; annotatationem suam ,

«curitatel-'T'^'quot;
3) Cfrnbsp;donat.quot;

exstant*^ nnbsp;tamen—nonnulla

nutj estnbsp;Jiescnpta, quibus vel poena eorum mi-

Precib r 'quot;tegrum restitutio concessa. 1. 7. C. de
?nenbsp;'^quot;quot;trajuselicita.quot;

e beneficie gratiae s.indulgentiae cfr. etn.cHOircs in

1*

Nimirum occurrunt promiscue gratia, indul-
gentia, remittere, venia, benejicium, munus.
Brissonius de singulis plura babet. Sic gratia pro
■ gratificatione usurpatur 1). Gratiam facere est
remittere, indulgere et, ut hodie loquimur, dispen-
sare. Gratiam facere jurisjurandi. Gratiam fa-
cere sententiae, i. e. condemnationem abolere 2),
Gratiam facere decreti, i. e. poenae decreto sta-
tutae 3). Ita quoque Suetonius in vita Domi-

libello de aequitate, indulgentia et facilitate c. 2. nO. 7. « Vir-
tus est haec indulgentia et beneficentiae speciem habet, quia
homines onere non omnino necessario sublevat.quot;

1) Uti in 1. 79. § 1. D. de Judic. (V. 1.) «Judicibus de
jure dubitantibus Praesides respondere solent. De facto con-
sulentibus non debent Praesides consilium impertire, ve-
rum jubere eos, prout religio suggerit, sententiamproferre:
haec enim res nonnumquam infamat, et materiam gratiae
vel ambitionis tribuit.quot; 1. 1. § 14- iquot;H- D- quot;quid in frau-
dem patr. (38. 5.) « Sed si rem quidem bona fide vendi-
derit et sine ulla gratia libertus, pretium autem acceptum
alii donavit: videndum erit, quis Faviana inq»ietetur,
utrum qui rem emit, an vero is qui pretium dono acce-

pit?quot;

2)nbsp;Cfr. 1. 4- C. de sent. pass, et rest. (IX. 51.) «Tutor
filiorum (suorum), quorum te bonorum possessionem ac-
cepisse dicis, in metallum damnatus, et postea ex indul-
gentia generali regressus, quamquam locupletior sit, actio-
ne tutelae administratae tibi non tenetur si non ex gratia
sententiae facta, specialiter statum pristinum cum bonis

omnibus recuperaveritquot;.

3)nbsp;Cfr. 1. 1. § 27. D. de Quaestionibus (48.18.) «Si quis
ultro de maleficio fateatur, non semper ei fides habenda
est: nonnumquam autem aut metu, aut alia de causa in

tiaiu C.XIV: Gratiam facere Edicti. Idem in vita
■Augusti G. XVI. « Bononiensibus qnoque publice,
quod JU Antoninorum clientela erant, gratiam
^ea conjurandi cum tota Italia pro partibus suisquot;.

lict^^quot;'^'quot;^ in Catü. c. 52 c. qui mihi nulli de-
'cti gratiam fecissent.» Livius, Hist. Lib. HL
* • 5 ß

' ' 'Jöiiiimn, quae impie nefarieque per

'lU'um alia super alia ausus es, gratiam fa-
010.quot; Ol ■ •

^ VUin etiam doceri potest, verbum Gratiae

manos Usurpasse latissimo sensu, ut et jus illud,

^ a e liodie summo Imperanti hic et illic tribui-

s'gnificeij et varias species, nempe abolitionem,

.nbsp;poenae permutationem , restitutionem

^ntegruin (Réhabilitation) contineat.

^'^^ulgentia sive beuiwa concessie, per quam
poenae liKp •

Sratinbsp;contingit. Indulgentia pro quavis

ficiiif ^^nbsp;quocunque accipi debet. Bene-

quot;Peratoris est, quod a divina ejus indul-
Sentia T,vnf! • •

^^ l'^ouciscitur 1). In permultis Digesterum
Codicis iocis, (de sententiam passis (i. e. cen-
'^atis) et restitutis, de Generali Aboli tione,

coniuTO^^^quot;^quot;*^ exstat epistola Divorum Fratrum ad Vo-

•'uerat™continetur, liberaiidutn eum, qui in se

, cujus post damnationem de iiinocentia

sset, cujus verba haec sunt.....imUs itaqxie dccreti

S'-afiOTO facere:'

'luod*quot;'^'^ ■ ^^ Const. Princ. « Beneficiutn Imperatorls,
a divina scilicet ejus indulgentia pioficiscilur, quam
»'«quot;issime interpretari debemu..quot;

de Consiit. Princip. et inprimis in tit. Codicis
Theodosiani de Ixidulgentiis Crixninum) occurrit.
Criminum i. e. poenarum indulgentia etiam in-
\eniturl). Ita deportati, in metallnm damnati,
aut alias servi poenae eff'ecti, inclulgentia Principis
restitui dicuntur -).

Indulgentia ad contumaciam abuti»). Indulgen-
tia nostra crimina exstinxit

Indulgentia Principis dignitatem recuperavit de-
portatus 5).

Indulgentia principali libertatem consequutus ,
qui serviis effectus erat

Si damnati per omnia in integrum indulgentia
principali reslituantur 7),

1)nbsp;Cfr. 1. 6. C. de Cohort. (XII. 58.) « Veniam enim taii-
bus non permittimus, nee indulgentiis crimimim sublevamubquot;.

2)nbsp;L. 2. 1. 3. 1. 11. C. de Sent. pass. (LV. 51.) 1. 24. § 5.
D. de fideic.libert. (40. 5.) 1. 4. C. de honor, proscript. (IX. 49.)
I. 11. D. de alim. vel cib. (XXXIV. 1.).

3)nbsp;1. 3. C. Theod. de exactionib. (IX. 3.)

4)nbsp;I. 2. C. de Gener. ahol. (IX. 43.) «Cum eo tempore,
quo indiilgentia nostra crimina extinxit, accusatio a te in-
stituta non fuerit: publicae abolitionis praescriptio ces-
sâtquot;.

s) Cfr. I. 2. D. de Sent. pass, et rest.

6) Cfr. 1. 30. D. de Oblig. et act. (XLIV. 7.)

1) Cfr. PAÜ1CS Sent. L. IV. tit. 8. § 24. «Ab hostibus
captus, neque sui, neque legitimi hcredis jus amittit post-
liminio reversus. Quod et circa eos, quiininsulam deportan-
tur vel servi poenae cfTecti sunt, placuit observari, si per
omnia in integrum indulgentia Pnnripali restituaular.quot;

Restitutus ex iudulgenlia Principis qui septem
annos in desertione egerat 1).

Si deportationis in insulam yeniam indulgentia
nostra consequuta

Remittere. Remittere poenam 3); remitti
poena i) ■ remissa poena 5).

f enia. Sententiae: i. e. poenae remissionem
consequuta

5. Renejicium. Uti in lege 2 C. de his qui sibi

Cfi-, 1. 5. Q ^jg

- Cfr. 1. 12. c. de sent. pass. (IX. 51.)
nihil ^ quot;

nissenbsp;^quot;^toris, eo tempore in jus adversarium ve-

Cftquot;quot; 9nbsp;poenam; puta, quia feriatus dies fuit.quot;

® Quod si quot; ^nbsp;adscrib. in testamento {IX. 23.)

f;«to quideiu^'^quot;quot;^quot;'^'quot;quot; quot;^'^tasse codicillis significavit, le-
falsi tibi Piinbsp;abstinere debes: poena vero

{'X, 47.)nbsp;'^''quot;eficio rernmtur.quot; 1. 14. €. del'oenis

15- § Uit quot;nnbsp;J'»«quot;«™nbsp;iuter.sit.quot;

teslamentari 'nbsp;^^nbsp;quot;

D. de renbsp;'^Sis Corneliae remitti.quot; 1. G. v}. 7.

ca tnbsp;^^^nbsp;vinum, aut lasciviara lap-

quot;^'^Menda est, et militiae mutatio ir-
'ogAnda Pt 1 1 F- I

Sp..at,nbsp;testamento militis, non remittitur ei

5) Cf

I.n fi. ^nbsp;« 'n insulam deportati bo-

i'a fecus poena remissa retinuitquot;.

mento ujnbsp;iquot; ^esta-

scriptis hr^e'nbsp;adscripserit, pro non

ti-nf,nbsp;et legis Corneliae poena, si wiüa impe-

et 1. 12. C. de Sent. pass.
,0».,nbsp;sententiae vernam indulgentia nostra con-

selt;I«uta suam recepit substantlam '.

adscribunt in testamento «Poena vero falsi tibi Prin-
cipali beneficio remittitur.quot; In lege 9. C. de calumn.
(IX. 46) « Non publica (quidem) abolitio, non spe-
cialis indulgentia, nee heneficiutn quidem generale
eos subducat.quot; In lege 2 C. de sent pass, et rest.
« Nee ideo quod ex indulgentia mea poena tantum-
modo metalli liberatus esset, etiam bonorum re-
stitutionem impetravit: nisi speciale heneßcium
super hoc fuerit impetratum;quot; et in lege 3. D. de
Const. Princ. Beneficium Imperatoris, quod a
divina ejus scilicet indulgentia proficiscitur.quot;

6. Munus. Uti in lege 3 C. Theod. de Indulg.
Crim. « Raptor, homicida communione istius mu-
neris separentur.quot; — Et aliis quoque verbis bic
favor iodicabatur, uti videbimus in lege 3 C. de
Episc. Audient.

IV. Non promiscue beneficium gratiae Princeps
indulgebat.

Liberam juris gratiae exercendi facultatem ba-
buisse Imperatorem, vidimus. Nullis finibus cir-
cumscribebatur nisi prudentiae politicae ac con-
scientiae. Regula certe generalis erat, Principem
e plenitudine potestatis suae gratiam cujusvis poe-
nae reo facere posse, nutumque ejus pro legiti-
ma caussa esse I). At revera Imperatores non-

1) Cfr. §. 6'. J. lt;le J. i\. G. et C. «Sed et quod Priiicipi

in quibusdam atrocioribiis criminibus
nulJam horum

f- .nbsp;crimmum coiidemnatis restitu-

rionts speni (

les si cnbsp;■*^erbo optime juris gratiae indo-

quot;nica C. de^l^*^-nbsp;' ^iti patet e lege

«Sicnbsp;'''^S^Seribus nonrumpendis (IX.38).

tli ci^;» . 'S^am supplicandi eis, vel recipfen-

^'viiateiïi, vpI V
centia .nbsp;u'gmtatem vel substantiam , li-

ïf'buatur.»nbsp;^

saluteni innbsp;^^^ documento sunt, rei

'^fatamnbsp;gratia praecipue fuisse spe-

^al^ebantur'quot;''^quot;quot;^ ^onnulli boc beneficio indigni

Inprinais sub Tr«
ne^-atae n. • quot;P^^'atoribus Christianis bujus de-

quot; Sratiae tpet,-^ • .
liis derpv^- ''^quot;oionia mvenmntur. « Sed ab

'^'■cadius iu 'nbsp;Valentinianus, Honorius et

, sinbsp;gaudia laetitiamque com-

^facrilnbsp;animadvertimus. Quis

'^'iultero,nbsp;indulgeat? Quis
ignoscat?^^quot;^^^ «wee^/tfe reo tempore casti-

Quisnbsp;non raptorem Virginia in

P'acuit, legis hab

subvenit.» inbsp;- si cui si„e exemplo

1) Cfr. mare

quot;titurTdnbsp;^»i voce hoff-

„onteb^;nbsp;quot;

-) Crimen iii„,i ■
»uxxHAiBs Onnbsp;Plectebatur; qua de re

•^''P- quot;I. De Ni,i Aggez'ibus nl'

J.i,ejifius non rumpendis, p. 126 seq.

summa quiete et gaudio communi perscqualur
instantius ? Nullam accipiat vinculorum requiem,
qui quiescere sepultos quadam sceleris immani-
tate non sinit : patiatur tormenta veneficus, ma-
leßcus, adulter, violatorque monetae; homi-
cida, parricidaque, quod fecit, semper exspec-
tet : reus etiam majestatis de domino, adver-
sus quem talia molitus est, yeniam sperare non
debet. His ergo tali sub adstrictione damna-
tis, indultum nostrae serenitatis eo praecepti fi-
ne concludimus, ut remissionem veniae crimi-
na nisi semel commissa non habeant : nec in
eos liberalilati* Augustae referatur humanitas,
qui impunitatem veteris adinissi non emendati-
oni potius, quam consuetudini deputaverintquot; 1).
Itaque criminum atrociorum rei indigni babeban-
tur illo fa-vore, cujus natura accuratius signi-
ficatur verbis: liheralitas, humanitas, remis-
sio veniae. — Generatim pprro publicae aboli-
tionis beneficio indigni judicabantur falsarii et
servi, uti docet lex 16 D. ad Set. Turpill.

1) Idem fere in Codicis Theodosiani lege 3. de Indulgent.
Crm. «Attamen SacrUegiis, in majestate reus, in mortiios,
,:f„e/icus sive maleficus, adulter, raptor, Iwmicida commu-
nione istius muneris separentur.quot; Lege 1. C. «Propter Crispi
et llelenae partum omnibus indulgemus, praeter veneficos,
homicidas el adulteros;' — et 1. 2. eod. «Universos prae-
cipimus esse securos: exceptis quinque aiminibus, quae capi-
le yindicantur.quot; Cfr. ceib , p. 571.

«Domitianus rescripsit, quod de feriis el de abo-
* reis dicitur, non pertinere ad servos, qui

ccusati in vinculis esse jubentur, ne judicium

finiatur quot; T i

17. eod. « Lucius Titius Seium
feuni falsi f •

: et priusquam persequeretur ,

J u gentia reorum crimina abolita sunt. Quaero,
postea eum iterato reum non fecerit: an in
^^ pi lanum Sctum incident? Modestinus respon-
tur'nbsp;reorum, quae publice indulge-

hoc genus criminum non pertinere.quot; —

tem calumniatores, uti patet e lege 9. C. de
calumniat. (IX 4fi^ r, „

\ •nbsp;« tallaciter incusanttbus,

'»^-me post exbibitionem accusati, nullius juris
color vehni d quot;

publicnbsp;quot;^quot;quot;^ata excusatione proficiat: non

t'l nTnbsp;= non specialis indulgen-

QuelTdn^quot;^^'''quot;'quot; ^quot;idem generale eos subducat.quot;
liendebnbsp;abolitione nec ea compre-

'' crimina, quorum accusatio illo tem-
pore nondum instituta esset l).

Beneficium fuisse gratiam, arguunt occa-
sjones sive tempora, quibus indulgeri solebat.

Vidimus quas ob caussas populus Romanus libe-
ra republica, postea Imperator delinquentibus ig-

) Cfr. 1. 2. C. de Gener. Abol. «Cum eo tempore, quo
ndnlgentia nostra erimina exstinxit, aeeusatio a te insti-
tuta non fuerit, publicae abolitionis praescriptio cessâtquot;.

2

noverit. Sed et in censum veniunt occasiones, qui-
bus nonnumquam tribuebatur gratia. Qua jn re
religionis non levis fuit vis, teste Livio, Hist.
V. 13 de lectisternio. «Vinctis quoque demta in
eos dies vincula : religioni deinde fuisse, quibus
eam opem Dii tulissent, vinciriquot;. Libertate tem-
poraria , beneficio igitur per certum temporis
spatium fruebantur rei. Ex ipsis enim verbis
satis apparet, non in perpetuum, sed eos tan-
tum in dies, quibus lectisterninm esset, nexos vin-
culis solutos fuisse. — Quisnam abolitionis finis
esset, refert Suetonius in Vita Aug. c. 32. «Diu-
turnorum reorum, et ex quorum sordibus nihil
ahud, quam voluptas inimicis quaereretur, nomi-
na abolevit: conditione proposita, ut si quem quis
repetere vellet, par periculum poenae subiret.quot;
Occasiones autem abolitionis publicae sive genera-
lis 1) referuntur hae : ob diem insignem sive fe-
riatos dies; aut publicam gratulationem, vel ob
rem prospéré gestam ; vel ob laetitiam aliquam,
vel honorem domus divinae 2). Dies insignes non
modo erant dies natales ipsorum Principum, sive

1)nbsp;Quam Constantinus Havmenopulus L. 1. tit. 2. § 53.
lyjcAnf^arav Suf^^fff^v ä^^Ai^crfV, publicam criminum remis-
sionem appellat.

2)nbsp;Cfr. 1. 7, 8, 9 et 12. D. ad SCt. Turpil. et de Abolition,
crimin. —Quod variis eiemplis illustravit jac. gothorkedus,

Comm. ad Cod. Theod. III. p. 266 seqq. (edit. 1665.)

quot; S'^'^tales, sive adoptionis, sive delati imperii

«^erit, sed etiam filiorum Principibus recens na-

torum. Sic ob nativitatem Crispi filii Constanti-

m 1. 1 Theod. de Indulg. Grim. Inpri-

giatia ob feriatos dies concedebatur, cuius in
pierisque Pniquot; • TI

^oaicis Tbeodosiani eodem titulo legi-

quot;s memorantur exempla l). Ad publicam gra-
tulationem ef ^

i'em prospéré gestam omnis pu-
'ca referenda laetitia ob bberatam tyrannide rem-
Publicam a,,t i,

' quot; reportatani de bostibus victori-

cTnslanbsp;^nbsp;'

turnnbsp;^agnentium tyrannum supera-

ad Cerealem rescribit : « Omnia penitus
amputentur, „uae t

. ,nbsp;^^^ tyranmcum tempus poterat

habere tristissima TT •nbsp;• -

es3g ^^^^nbsp;universos ergo praecipimus

oar,;»^ • 'nbsp;quinque criminibus, quae

«apite vmdicantur.quot;

t^os bnbsp;bic praetereundus Judaeorum

tus ' ^nbsp;^quot;^Peratoribus Romanis non subla-

U scdicet propter Pascbatis solemnia unus
'nbsp;'^inculis essent, dimitteretur, cuius

p.'lîTla^g''quot;''®'quot;quot;'nbsp;«^«»l-Theol- Tom. m.

quot;out'l' l'i?; ïf 'nbsp;169. ad-

tyrannid- ' - quot;nbsp;^nm. « Liberata Republica

Pimusquot; ''nbsp;criminum reos reiaxari praeci-

apud Apostolum Matthaeuni fit mentio i). Eo
minus autem mirandum, Imperatores postea Chris-
tianos festo Paschatis maxima erga vinctos indul-
gentia usos esse. « Nemo deinceps , inquiunt Im-
peratores Valentinianus, Theodosius et Arcad. in
lege 3 C. de Epise. Aud. tardiores fortassis affatus
nostrae perennitatis exspectet : ubi primus dies pa-
schalis exstiterit, nullum teneat career inclusum,
omnium \incula dissolvantur.quot; De eodem more
loquuntur 1. 3. 4. 6. 7 et 8 C. Theod. de Ind.
Crim. Nec tamen beneficio illo publicae aboliti-
onis gaudebant illi, quos supra dixi, nempe ma-
jestatis, necromantiae, adulterii, raptus ac bo-
micidii rei.

Satis superque , ni fallor, nostram confirmavi-
mus sententiam, Jure Romano gratiam nonnisi fuis-
se Beneßcium. —SulBciat monuisse, gratiam a solo
Imperatore indultam verbo veniae et indulgentiae
designari. Verbo Aholitionis puhlicae seu gene-
ralis gratia, ab Imperatore et Senatu concessa,
indicabatur. Haec generaliter nempe Senatuscon-
sulto, rarius a Principe indulgebatur 2),

3) XXVII. 15. « Kar« Éoprijv üa^si h yiysftàv «ToAlîsfv
£vct 'óx^V ^ecfjiiov, ov ^'ôeAov.quot;

1) Cfr. 1. 12. D. ad SCt. Turpill. (48. 16.) «Si interve-
niente publica abolitione ex Senatusconsulto {ut fieri adso-
let) vel ob laetitiam aliquam — — —, ex qua Semtus

Eadem autem. quae in reo supplicante vel cui

«quot;a sponte succurreret Imperator, observata vidi-

' zinnia fere concurrunt in venia, abolitione
privata vel rp • •

retaissione , accusatori sive delatori con-
cessa.

rmn neque hie beneficii natura negari
potest. p„-nbsp;quot;

accu tnbsp;abolitio erat ab accusando

I'ls absolutio, qua ab inscriptione (in cri-
n, Xlti r1

ocet tit. D. de accusationibus et inscri-
Ptionibus) lihp, K

quot;ei'aoatur, remissa necessitate accusan-

^quot;^quot;^enarn hujus abolitionis essent caussae,

gum foret hie recitare; inprimis error,

»mprudentia ^ •

g ' Poeuitentia similiaque. Recte Pau-

quot;vio vel quot; quot;nbsp;«Abolitio est deletio, obli-

exstinctio accusationis.quot; Dab'atur autem
^ccusator ab • • •
Spn.,.nbsp;' accusatione desistens, m poenam

quot;enatusconsuiti T • •

sj .nbsp;urpilliani incideret. Erras vero ,

' ea siinvij ci--

tes Dquot;nbsp;deletum atque exstinctum pu-

'serte contrarium docet 1. 11 § 2. D de ac-
«Ab r

sednbsp;^ delatum alius deferre non potest :

„ . ' abolitione publica vel privata inter-

^eniente, aut H« ■

„„. ,nbsp;resistente accusatore de reis exemtus

ahus defprr..

^«erre non prohibetur.quot;

'•pag 169nbsp;reliq. — Marezou Op.

1) Cfr ' ■nbsp;' Oper. 1. pag. 572.

p ^^ • bRissonics, de Verb, signif. voce Aboleri,

Miretur forte quis, me hujus abolitionis priva-
tae, toto coelo ab abolitione generali seu publica
diversae, mentionem fecisse, utpote in accusatoris
favorem magis quam in reorum gratiam intro-
ductae 1). Sed negari nequit abolitionem priva-
tam inter et publicam necessitudo, Uti haec pe-
tebatur, sic et illa rogabatur. Abolitionis priva-
tae -venia quaerebatur a judice vel a Principe. Uti
et indulgentiae caussae explorabantur, sic et abo-
litionis privatae rationes a judice aestimabantur ,
quo constaret, justam ab accusatione desistendi caus-
sam adesse. Uti abolitio generalis erat beneficium,
sic et abolitio privata2), «Abolitio est beneficium

1)nbsp;Cfr. bbuniidell, de Crim. Abol. cap. 1. § 3. Püttmann,
Oper. 1. pag. 231 seq. Marezoli , Oper. 1. pag. 169. adn.
1. in fine. — De abolitioue privata abunde egit Giib ,
Oper. 1. pag. 574—593.

2)nbsp;Cfr. 1. 14. § 2. D. de bonis libert. (38. 2.) «Sed si
minor quidem instituerit accusationem, major autem fac-
tus sententiam acceperit: benigne erit dicendum, ignosd ei
debere, quia minor coepit; neque enim imputare ei possi-
mus, cur non deseruit accusationem, vel cur abolitionem non
petient: Cum alterum si fecisset in Turpillianum incideret;
alterum non facile impetreturquot; 1. 6. §. 3. D. de De-
cur. et fil. eor. (50. 2.) « Qui judicii publici quaestionem
citra veniam abolitionis deseruerunt, decurionum honore deco-
rari non possunt: cum exTurpilliano SCto notentur ignomi-
nia, veluti calumniae causa judicio publico damnatiquot;. 1. 12.
§ 1. D. de acc. et inscript. cc Hoe beneficio etiam in
reos recepti uti possunt, si abolitione iuterveuiente repeti
se non debere contendantquot;. 1. 15. pr. D. de Jure fisci

'»quit Put tni an ni), quo Princeps, interdum
etiam judex ali

' •^quot;quem e numero reorum eximit,

et accusatori npn •

'ecessitatem accusationem prose-

quendi remittit.quot;

§ 2.

Jure Canonico.

risnbsp;quot;vidimus, quaenam apud Romanos ju-

^^^^ ^^ fuerit indoles, operae pretium esse vi-

aoiiinbsp;' qui jus Romanum inter et Ga-

llic '^^e^cedit, investigare, an in jure Cano-
em hac de re tradantur principia. Quod

ino affirmandum putamus. Sunt tamen quae-
uam jm,j F i • •

'^ant'bnbsp;®®'astico propria. Nimirum veniae pec-

tur * l^^^flae jus, jus quoddam divinum habeba-

Quid de juris Canonici placitis circa arsru-
^entun^ nn t

nostrum varus periodis statuendum sit,

file •nbsp;legislationem criminalem

rit VIS, historia duce exponemus 2).

(49. 14 \nbsp;„

errassenbsp;si delator aboUtionem petal, quod

abolitiV^nbsp;i-^em judex cognoscat, an justa causa

Feniannbsp;^^ videbitur, det imprudentiae
accusain''oc ipsum judicet, eaque causa

dissetnbsp;'' '^S'®®«»' et prodi-

L. 1. pag. 232. seq.
^ Cfr. henke, Handb. des Crim. R. u. der Crim. Pol. T.
• pag. 27 seq. Wilda, Das Strafr. der Germ. Halle 1842.

Jus Criminale Germanicum antiquum , quo no-
mine coraplexus legum variarum gentium originis
Germanicae indicatur, propriis nitebatur princi_
piis, juri Romano oppositis; praecipue compo-
sitionum sive satisfaction is pecuniariae magnae in
eo erant partes. Omnes fere poenae mulctae erant,
incertusque erat procedendi modus in caussis cri-
minalibus. At jus Romanum et jus Canonicum,
progrediente tempore, in ejusdem juris natura non
parum mutaverunt, quum universe magna utri-
usque juris in conditionem regionum Germanica-
rum politicam cerneretur vis. Nam jus Romanum,
cujus auctoritas everso imperio Romano paene fue-
rat exstincta, salvis nonnullis vestigiis in jure Ger-
manico, in Regum Francorum Capitularibus et in
Ecclesiae canonibus obviis, saeculo decimo tertio
et quarto magnam juris constituti partem occupa-
vit. Longe major tamen juris Ecclesiastici erat
reverentia, praesertim ante juris Romani restaura-
tionem. — Aliquam jurisdictionis speciem dudum
ante exercebant episcopi, nimirum jurisdictionem
fori interni, certis circumscriptam finibus, quae

Parte VII. Die Christi. Kirche u. das Strafr. pag. 525 seq
Das eigene Strafr. der Kirche, pag. 530 seq. Eichhorn
Deutsche Staats- u. Rechtsgesch. T. I. § 105 seq. § 181
323. Roszhirt, Gesch. u. System des Deutschen Straf
rechts T. I. pag. 66 seq., pag. 171-182, T. III. pag
242—254.

eo inserviebat, ut religionis praecepta observaren-
tui, atque ut ütes secundum ea dirimerentur.
Certae personae certaque tantum delicta ipsi erant

Sllbîçnto

yuae autem contra Ecclesiae praescri-
P^® gt; sive a pi • •

ctericis, sive a laicis essent admissa ,

Saquot;^quot;nbsp;^^'hisma, Apostasia, Blasphemia ,

quequot;)'^'quot;'quot;' Pe^'jurium, Magia, Simonia, similia-
a Iribunalibus clericis excommunicatione et
gnbsp;Puniebantur i)ro peccati magnitudine.

eommunicatio major vel minor erat, anathema
generis. Delictis sive peccatis pax divina
da r ®^'®t'mabatur, poenis religiosis restituen-
aeculo quarto caussis saecularibus se immiscere

coepit Ecclesia. Romani enim Imperatores in Con-
^quot;tutione dp T? •

rendi quot; • ^quot;^P'^li audientia sententiara fe-
ctionisnbsp;®PPellatione etiam in caussis jurisdi-

° ®äcerdotibus dederunt. Praeterea

controversiap i •

subjectnbsp;tribunali Episcopi erant

e. Missorum dominicorum institutione
ieundi certa obtinuit forma, et laici quoque
oiiibus teneri coeperunt. Poenis nempe ecclesia-
Peccata omnia a variis personis admissa ple-
ctebantur, ua ut disciplina Ecclesiae legibus civilibus
aixdmm praeberet. üti Missorum dominicorum
sententiis , sic quoque Episcoporum poenae civiles
Pecuniariae pronuntiabantur. Fredum aliquod, mul-
cta {Friedensgeld), uti nomine Regis et populi,

gt;)JAK DE smGEi,Histor. van de Satisfact. der stad Goes:
P- «gt;j8 sqq.

sic et ab Ecclesia petebatur, pace divina perturba-
ta 1). Crimina et delicta communia, uti bomici-
dium, incendium , furtum , quot;vulnerationes, simi-
liaque ab ecclesia coërcebantur/ Episcopus quot-
annis in Dioecesi Synodo praesidebat.

A testibus synodalibus, electis ac juratis, omnia
peccata indicabantnr et exponebantur: unde exsti-
terunt libridicti poenitentiaJes. Nonnumquam mera
ex indulgentia Episcopi roalefico permittebatur
poenae mutatio, habita peccati gravioris vel le-
vioris ratione. Saeculis decimo et undecimo leges
et consuetudines Germanicae antiquae, quod ad jus
criminale, omnem fere vim amiserunt. Ecclesia
enim imperium suum non solum in dies confir-
maverat, sed etiam saecularibus quam maxime se
immiscuerat negotiis, ita ut quae in Imperatorum
Romanorum Christianorum Constitutionibus ex
parte jam cernebatur religionis vis, ea medio aevo
immane quantum extenderetur, crescente aucto-
ritate Pontificia et locum jurisdictionis supremae
laicae sive civilis occupante. Cujus summi impe-
rii variae fuerunt caussae sive extrinsecae sive
intrinsecae. Ex Innocentii III decreto delicta
civilia cujusque generis peccatorum nomine juris-
dictioni ecclesiasticae subjacebant 2). Quam aucto-

1)nbsp;Cfr. Capit. ann 817. «Duas partes eidem presbytero,
tertiam pro fredo ad ecclesiam et insuper baunus noster.quot;

2)nbsp;Cfr. cap. 13. X. de Judiciis (IJ. 1.) — a Cum enim
non humanae constitulioni, sed divinae potiu» legi inniquot;

ntatem velaenienter augebant canonum collectio-
ïies magna cura confectae. Quales erant cum illa

a Gratiano anno iici j-

•iiu H51 digesta , turn et ea , quae
JU8SU Panap rnbsp;'nbsp;' i

»^regorii IX , omnium Pontificum de-
lt;=reta inde ar

'^^atiano conlinebat, curata a Rai-

^tindo de P

glossis •nbsp;anno 1234. Utraque deinde

® iJlusirata et ubivis in foro agnita. Nec mi-
rum. Anti •

'quum juris puniendi fundamentum eva-
ïiuerat, s„-i-

■aciiicet existimabatur delictis non adeo
Pï'ivatis nooprJnbsp;. . .

j^j. quot;»-«ri, quam quidem civitati, ordmi pu-

liab bnbsp;Publicae. Ipsi delinquentes impuri

i flquot;nbsp;' eorum mores depravati, qui poena

anbsp;videbaniur emendandi. Poenitentia sibi,

erat 'nbsp;conciliabantur. Delictum

violnbsp;ordinis, praeceptorum religiosorum

iquot;edib, 'nbsp;erat peccati expiatio:

Q^.j^'^^P^'^'^ator in gratiam cum Ecclesia servatrice.
i^s omnibus factum, ut juris criminalis no-
quot;es et religiosae et laicae arcte cobaererent. Uti
Poenarum et poenitentiae, sic gratiae delinquenti,
Peccatori concedendae notio tam religiosa, quam
^aica. Ita abolitiones generales et indulgentiae
Plenariae Pontificum in eorumdem et delinquen-

J-urnbsp;„„^ ^^^ ^^nbsp;^^^ ^^ ^^

sZZ

CUZLI Tquot;quot;quot; quot;quot;quot;quot; quot;quot; l-m'i^et

on m erelnbsp;contemserit, per di.trictl-

onem ecdesiasticam cocrcere.quot;

tium et peccatorum beneficium concedebantur.
Indulgentiae cujusmodi plenariae exemplum dedit
Papa Urbanus II. anno 1095 omnibus cruce si-
gnatis. Quin non pauci Episcopi saeculares facti
erant Principes et varias Imperii j)raerogativas, uti
et gratiae jus exercebant l). Ita inscribitur de-
cretum aliquod in Corpore juris Canonici obvium
Leonis Papae de gratiis et dispensationihus.
Haec duo conjuncta invenimus, neque sine caussa.
Prius beneficium, Privilegium in caussis crimina-
libus, posterius in civilibus Valens, ex eodem fon-
te, ex Prineipis sive Pontificis Maximi dementia
ac benevola largitione originem ducebant. Nec
promiscue, sine ulla facti vel caussae inquisitione
concessa. Quod demonstrat ejusdem decreti locus.

1) Uti in patria nostra Episcopi Dioeceseos L'ltrajectinae
saeculares Principes aggratiandi jus exercuerunt. Habe-
bant jus summum, imperium merum in caussis capitaUhis. (het
overste gerichte toe hals en toe hovede.) Jus altae justitiae
solum per se criminum remittendorum jus non contine-
bat. Cfr. Edictum Philippi II. (de la Justice criminelle
A. 1570. Art. 14.). Ypet et rara. Oudheden van het Goo-
regt en Groningen, ontleend uit den giftbrief van Hendrik III.
aan de St. Maartenskerk van l'trecht. Gron. 1836. p. 263,
264. Anton, matthaéus De Jure Gladii tractatus et de
toparchis qui exercent id in Dioecesi Ultrajectina pag.
687. «Sed nihil certius etiam hoc, quod ingens hic rur-
8um Ultrajecti praerogativa. Non minus quam Princeps,
aut cui jus majestatis, praefert gratiam rigori juris, pro-
mittit reo impunitatem, remittit crimen, condonat. Et
id jus quod exercuit jam ob omni memoria quot;

quot; In dispensationum et aliarum gratiarum im-
petratione rei gestae Veritas retecta poena falsi
lt;lainnat impétrantes.» Nam e decreto Pii V anni
1566 patet etiam illis temporibus moris fuisse,
m petendis dispensationibus matrimonialibus vel
in aliis gratiis vel concessionibus obtinendis, fal-
memorare et vera reticere. Qua de re Pon-
quot;tex. «Nos igitur bujusmodi abusibus et erro-
obviare cupientes , omnes et singulos, qui
quot;^eritatem facti a narralione, quam ab ipsis parti-
babuerunt, quoad substantialia et qualitates
ecessario exprimendas, diversam faciunt, seu
l^oquo niodo invertunt aut immutant, aut de-
Pravant, et per suhreptionem et ohreptionem gra-
a nobis extorquent, poenam falsi incurrere et
Pnniri omnino debere decernimus et deelara-

Qhjs »

Uti et in Sessionis XIII cap. V. Con-
quot; Tridentini anno 1563, legitur : «Et quo-
pej.nbsp;caussas, quae tamen satis proba-

videntur, interdum accidit, ut nonnulli ejus-
^odi ij gratias extorqueant, per quas poenae,
i^l's Episcoporum justa severitate inflictae, aut
^^^ittuntur omnino, aut minuuntur, cum non
ferendum sit, ut mendacium , quod tantopere Deo

Clerici, rei tam gravium criminum, ut ob eorum atro-
'''tatcm e sacris ordinibus deponendi et curiae sint tra-
quot;leudi saeculari.

displicet, non modo ipsum impunitum sit, verum
etiam alterius delicti veniam impetret mentienti;
idcirco, ut sequitur, statuit et decrevit: Episco-
pus apud ecclesiam suam residens de suhreptione
et ohreptione gratiae, quae super absolutione ali-
cujus publici criminis vel delicti, de quo ipse in-
quirere coeperat, aut remissione poenae, ad quam
criminosus per eum condemnatus fuerit, fahis
precibus impetratur, per se ipsum, tamquam se-
dis Apostolicae delegatus, etiam summarie cogno-
scat; ipsamque gratiam, postquam falsi nar-
rationem aut veri taciturnitatem obtentam esse,
legitime constiterit, non admittat.quot;

Sed et beneficium iisdem fere, quibus jure Ro-
mano, verbis designatur.

Occurrunt et bic gratia, venia, indulgentia,
preces, remissio. Ita Leo Papa: (x Gratia, si non
gratis datur vel accipitur, gratia non est.quot; Clement.
L. L tit. II et III. de Rescriptis, cap. IV. «Ve-
rum etiam alterius delicti veniam impetret men-
tienti.quot; Sept. Decret. L. III. tit. XIII. C. J. C. pag.
143. Pias IV. n Indulgentiarum et gratiarum
dona gratis expediantur nec pretio mercentur, aut
remissione poenae —precibus falsis impetrentur.quot;

Eadem ratio fuit obtinendae gratiae, quae jure
Romano. Libelli ope ad Ecclesiae Principem se
convertebat peccans, maleficus, quo misericor-

diam ejus flecteret. Adest titulus in Corp. J. C.,
qui inscribitur de Indulgentiis, uti et in jure
Romano de Indulgentiis criminum. Uti jure
Romano speciatim alicui magistro scriniorum of-
ficium fuerat mandatum, rescripta ilia specialia,
quibus aliquid in subditorum favorem concedere-
tur, conficiendi, sic et in jure Canonico inveniun-
tur magistri supplicationum. Pius IV: «Praeci-
pimus et mandamus, quatenus videlicet in re-
gistre supplicationum et seriptores hujusmo-
di.^' — Non solum supplicans ipse, sed et alii pro
eo intercedebant. Nonnumquam Pontifices Ma-
ximi restringebant indulgentiarum usum — ne
teneficii pretium minueretur 1). Quapropter Le-
gislator sollicitus fuit, ne praerogativa ilia in mer-
cenarium quemdam ac sordidae avaritiae actum
transiret. Poenas igitur statuit Pontifex in eos ,
qui pretium accepissent pro impetranda gratia.
Vid. C. J. C. pag. 308. Leo Papa. cap. I. « Si-
inoniaci gratiam non praestant, quam vendere
quaerunt.quot;

Sic et in Septim. Beeret. Lib. III. Tit. 14.
« Praecipimus et mandamus, quatenus videlicet
in registre supplicationum et scriptores bujusmodi
ultra salarium, inibi pro signaturis ordinariis
exigi solitum, alii vero ofiSciales litteras Apostol-

1) Cfr. EICHHORN, § 469. K ne vilescant.quot;

tam sub plumbo, quam in forma brevis, super
gr at iis Jndulgentiarum et peccatorum (i. e. cri-
minum) remissionem etiam plenariam..........

concessis et concedendis, conficiendis gratis pro
Deo ; ubique eorum oiBcia, absque aliqua taxae
regalium seu jocalium , aut cujusvis alterius ge-
neris solutione vel exactione expédiant.quot; Romae.
Cal. Jan. 1562.

§ 3.

Jure Imperii Romano-Germanici.

Quae, fracto Imperio Romano in parte Euro-
pae occidentali cessaverat dignitas Caesarea, ea
primum saeculo IX. in Carolo Magno, saeculoX.
in Ottone I. eodemque Magno fuit restituta^).
A quo inde tempore paullatim ex Italia in Impe-
rium Germanicum juris Romani auctoritas fuit
inducta , salvis tamen et consuetudinum Germani-
carum et juris Canonici ac Feudalis praeceptis.
Nimirum pro veterum Imperatorum Romanorum
successoribus gerebant se Germanorum Imperato-
res, adjuvantibus et clero et juris Romani, in dies
magis exculti doctoribus. Unius urbis Romae im-

1) Cfr. PÜTTER, Histor. Entw. der heutigen Staatsverf. des
Teutscheu Reichs 1786. 1 Th. pag. 58. seqcj. pag. 116 seqq.

Perio totus orbis subjiciendus , unius urbis legibus
'nformandus existimabatur. Dominus orbis lm-
Perator esse debebat, scilic-et ut bis modis unitis
quot;nitas commendaretnr fidei Christianae. - Ita
Justiniani, Theodosii exemplo utebatur Frederi-
I, et Corpori Authenticorum novorum Impe-
ratorum Constitutiones adsimilabantur 1).

Uti summi imperii vi aha majestatica jura exer-
cebant, sic et aggratiandi jus habuisse Imperato-
ren. constat. Sed et juris gratiae notio, qualis
»n monumentis Imperii Romano-Germanici occur-
convenit fere eum illis, quae e Digestorum ac
Codicis Romani, cum Theodosiani, turn Justinianei
retulimus. Nec mirum. Quae Imperatorum Ro-
»»anorum fuerat potestas, eadem Imperatorum
Germanicorum censebatur. Sic ad Fredericum
Barbarossam ita locutus fertur Archi-Episcopus Me-
d'olanensis: «Scias itaque omne jus populi in
l^ondendis legibus Tibi concessum. Tua voluntas
jus est, sicut dicitur; quod Principi placuit, legis
habet vigorem, cum populus ei et in eum omne
suum imperium et potestatem concesserit. Quod-
cunque enim Imperator per epistolam constituent.

(edU tuinTT'nbsp;quot;nbsp;§ 269

der UevoTnbsp;Staatsieben vor

vel cognoscens decreverit, vel edicto praeceperit,
legem esse constatquot; 1).

Documento sit Imperatoris Rudolphi I incerti
anni sententia. «Cum nuper, inquit, in civitate
nostra N. regia celsitudo pro tribunali solemniter
praesideret, ex parte dilecti famuli N. fuit propo-
situm, quod cum N, uxorem ipsius N. legitimam
suo femori applicans impudenter et in aliis com-
minationibus et conviciis nihilominus calumniosus
insurgeret et blasphemus idem N tam publicas,
tam - et intolerabiles aequo animo non est passus
injurias, quin praefatum oöensorem suum in quo-
dam loco suspecto cum ipsa uxore sua légitima
invaderet, propter quod a nobis proscriptionis
sententia innodatus, condemnatus. In sententia
igitur ex parte praedicti N fuit cum instantia
requisitum, utrum secundum processus hujus mé-
rita eum teneremur ex potestate regia pristino
restituere Juri suo ? Super quo quidem senten-
tionaliter exstitit judicatum, approbantihus uni-
versis, qui affuere, quod ipsum N in pristinum
statum juris sui per omnia restituere debere-
mus, et cuilibet, conquerenti de ipso in curia
nostra, justitiae plenitudinem exhibere. — Eum-
dem igitur restituimus juri suo, ac si praefa-

Ï) Cfr. EICHHOKN Oper. 1. § 269. adii. c.

tum homicidium nullo unquam tempore perpe-
trasset, rehahilitantes eumdem ad omnes actus
legitimes et civiles honores, ita quod in omni-
bus suam, ut prius, lihere prosequi valeat
actionemquot; 1),

Gratiae et quidem sensu latissimo hic adesse
criteria, quis neget ? Imperatoris nempe cleiiien-
tia petitur ob varias criminis excusandi rationes ;
crimen aboletur post sententiam, condemnationis-
que effectus plane tolluntur. Abolitionem igitur
Restitutionem in integrum (Rehabilitation) in-
quot;venimus.

Caeterum eisdem verbis, quibus in Digestis
fuisse designatum institutum nostrum, aliunde doce-
ri potest. Verba, quae beneficium indicant et
hic occurrunt : Gratia, dementia, misericordia,
dispensatio favoris, henignitas, remitiere. Uti
patet ex initio amnestiae generalis, quae pacis Con-
stantiae occasione, compositae inter Fredericum Im-
peratorem et filium ejus Henricum, proclamala
fuit (anno 1183) 2).

1)nbsp;Cfr. Corp. J. Germ, tarn publici quam privati academicum
auctore g. emminchaus , Lieferung, Jena 1844. p. 50. seq.

2)nbsp;«Imperialis ciemenfiocimmensa serenitasrnansueta eaai
semper in subditis suis cUspensationem favoris et gratiae ha-
bere cousuevit, ut quamvis districta severitate exeessuum
delieta debeat et possit eorrigere: magis tamen studeat pro-
Pitia tranquillitate pacis et piis affectibus misencordiac
Komanum imperium regere, et vebellium insolentiam ad

Erant denique, uti et jure Romano, qui hoc
beneficio indigni baberentur, ob criminis atro-
citatem.

Vid. Feudorum Lib. II. tit. 27. De Pace te-
nenda et ejus violatoribus: «Sin autem omnibus
manifestum sit, quod non necessario sed vohmta-
rie ilium occident, tunc neque per duellum (so-
litum procedendi modum innocentiae probandae)
neque quolibet alio modo excusabitur, quin ca-
pitali damnetur sententia.quot; Sic etiam in Con-
stit. X. Frederici Imperatoris de Incendiariis et
pacis violatoribus : « Primum igitur de incendiariis
demandamus generaliter, ut si liber homo, inge-
nuus, ministerialis, vel cujuscunque conditionis
fuerit, incendiitm commiserit pro Werra propria gt;
pro amico, pro parente, vel causae cujusquam
alterius occasione, de sententia et judicio Impe-
riali, proscriptioni statim subjectus habealur;quot;
et porro: «Dominus etiam lm\)Qxa.tov proscripto-

debitam fidem, et debitae devotlonis obsequium revocare.'
Ea propter cognoscat universitas fidelium Imperii tarn prae-
sentis aetatis, — quod nos solita benignitatls nostrae gratia, ad
finem et devotionem Lombardorum, qui aliquando nos et
imperium nostrum offenderant, viscera nobis innatae pie-
tatis aperientes, cos et societatem ac fautores eorum in
plenitiidinem gratiae nostrae recipimus, offensas omnes et culpas
quibus nos ad indignationem provocayerant, clementer eis
rémittentes.quot;

rum neminem a sententia proscriptioniü absolvat,
msi de illicitis primo damnis cum injurialo com-
ponat, et nisi consciente judice hoc faciat.quot;

Monendum tamen indulgentiae hie modum fuisse
iinpositum, beneficii usum fuisse restrictum magis
f^ontemplatione jurium laesi et satisfactionis pecu-
niariae sive compositionis ex more Germanorum,
quam quidem ob criminis atrocitatem, cujus longe
major jure Romano habita erat ratio.

§

Jure Patrio antiquo.

Quod modo in Germanorum institutis observa-
bamus, gratiam delinquentibns non fuisse indul-
lam nisi de praevia laesi satisfactione constaret,
idem in patria nostra perpetuo valuisse, pluribus
exemplis diversarum regionum cum septentriona-
lium tum meridionalium Belgii demonstrari potest^).
Nimirum Francnrum primum regibus subjecta,
deinde nexu feudali imperio Romano-Germanico
juncta, juris Germanici principia et patria nostra

1} Cfr. de bosch kemper, Wclb. v. Strafv. 3. D. XXIII tit.
pag. 631 et volg. i. ph. c. van den bergh , Verhandeling
over de oude wijze van Strafv. in Gelderl. Holl, en Zeel.
Leiden 1842, p. 132 en volg.

sequebatur. Gratiae jus ilHs temporibus jus non
adeo regale dici poterat, ut summo Imperanti li-
cuisset illo abuti spretis juribus privatorum; quod
neque procedente tempore, aucta juris Romani
auctoritate, penitus cessabat. Gratiam sane fuisse
beneficium, privilegium aÉBrmandum est; sed be-
neficium una cum a Principe, tum a laeso sive
ejus propinquis concedendum.

In quovis enim delicto duplex secundum Ger-
manorum instituta noxiae elementum adesse cre-
debatur: l^. laesio civitatis, pacis publicae, 20.
laesio singuli hominis; delictum igitur publicum,
delictum etiam privatum. Unde duplex satis-
factionis necessitas, altera publica, (breuk, breuke)
altera privata (zoengeld, werigeldus). Qui delicto
pacem publicam fregisset, legis tutela destitueba-
tur (vredeloos) ac pristina jura recuperare non po-
terat, nisi in gratiam Principis et laesi vel pro-
pinquorum rediisset.

Quum igitur et reipublicae et privato satisfactio
competeret, conjunctim gratia, non vero separa-
tim erat indulgenda: neutri erat jus renuntian-
di juri in alterius favorem introducto; competebat
cuique pro parte suae satisfactionis. At crimine
aliquo in solam ci vita tem vel summum Imperantem
perpetrato, soli Principi criminis remittendi jus
erat. Cujus rei testimonia saeculis VIII et IX
inveniuntur. Tassilo II. Bajoariorutn dux, vasal»

lus desciverat a Caroli Magni auctoritate et foediis
cum Avaris inierat. dementia usus est Carolus
erga propinquum suum ; vitam servavit Tassiloni
m monasterium detruso i).

Sic et Ludovicus Pius cum Noviomagi anno
830 degeret, nobilibus et clericis qui in eum con-
jurationem inierant, laesae majestatis reis, poenae
■vemam dedit. _ Comitum Hollandiae tempore eadem
juns et publici et privati distinctio conspicua est 2).

Nempe vigebat in caussis criminum processus
accusatorius, cujus paroemia erat, geen klager,
geen rechter; unde privatorum in actione vel
Persequenda vel omittenda arbitrium. Rem il-
lustrât Grotius3). «En vermocht de graaf van Hol-

') BiiDzirrs, Capitul. pag. 263. Caroli M. (A. 794.) Ca-
piMare Francofordiense « De Indulgentia ïassiloni Duci Ba-
joariorum a Carolo M. concessa.quot;

Mieris , Gr. Charterb. I. 510. « Graaf Florens vergeelt
aan Heer Wolfaerd van Borselen alle misdaaden tegen hem
begaan, en ontfangt denzelven tot zijnen Raad,quot; 30 Oct.
1290. — I. 529. Reconciliatie Joannis de Renesse cum Co-
mité Hollandiae; A. 1291. _ I. 526. Reconciliatio Theo-
dorici de Brederode cum Comité Hollandiae, A. 1291. —
J- h. van gennep, Disquisitio Hist. Jur. de Cautione in Re
criminali a Reo praestanda, Trajecti ad Rhenum 1844
pag. 33-34. Mieris, III. 271. «Zoen van een oploop té
Delft op St. Jacobsdag (25 Julij) voorgevallen, in welken
drie personen dood bleven, en aan welken eenigen van
den grootsten Adel schuldig waren, door Hertog Albert
uitgesproken, 3 Nov. 1364.quot;

^i) Inleid, tot de Holl. Rechtsgel. D. III. I,. 32 et 33.

land niet te zoenen met den misdadigen buiten
de magen, noch de magen buiten den graaf.quot;
Conciliatione, quae praecedere debebat, delinquens
in gratiam cum laeso vel ejus propinquis redibat.
Grotius homicidae exemplum affert ritusque
omnes in negotio observandos recenset. Variae
saepius addebantur conditiones, eo inservientes,
ut propinquorum securitas ac quies confirmaretur.
E toto procedendi modo maleficum inrlulgentiam
a propinquis petere solitum fuisse, patet. Qui
mos et Grotii aetate, — sed et postea manebat. Jam
autem et olim et posteriori aevo illud non tan-
tum in Hollandia, sed et in aliis Belgii provinciis
moris fuisse, paucis exemplis doceamus.

Sic in art. 34 Chorae Zeelandicae A. 1256 le-
gimus. «Wie eenen man dootslaet binnen gege-
ven vrede, ende verwonnen wort bi 's Graven
waerheit, men sal hem onthoofden, wordt bi
gevaen. Ontgaet bi, men salne bannen, ende
hi en sal nemmermeer verwinnen noch ver-
soenen , ten si hi 's Graven wille ende des-
geens magen, die hi ghedoot hevet'^)quot; Et in
art. 134. Chorae Zeelandicae 13 Nov. 1290 (van

Plura collegit iroiz in Comment, ad Leges Fundam. Belg.
Foederati, pag. 220 sqq. (Harlingaeet .\mstelodamj 1778.).
1) Mieris, I. 311.

ghenaden) « Gomt een man in ghenaden 1}, hy
sal gelden van vichtich gemeten, al hadde hiere
in sine hulpers min, die Grave ne verdraghes
hem hy synre ghenaden. Ende alle weghe sal
die Grave alle dingen voersien, hoe dat sy toeco-
inen syn, ende daertoe synre ghenaden doen of
% wille. Als yement gecomen es iu 't 's Gra-
ben ghenade, ende die dinghen syn berecht,
daer hi mede in genade quam, soe sal hiere se-
^er maken te geldene, als die dingen volcomen
®yn, of gbysel daer over worden, ende elc edel
Qian mach verghyselen synen vrientquot;2).

Ita et jure Tubantiae, (Twente) ab Episcopo
Ultrajectino (Jan van Verneborch) confir^
öiato A. 1365. « Van doetslege, off van klacht-
ber wonden, ende einen fredelosen man en sul-
len wi, offte onse ampllude^cMe freede vorware off
*oene geven hüten den klegeren, des geliehen sollen
de klegersdoenhuten ons, offte onzenamptluden^^).

1) Kjiiai;i Etymologicum Teutonicae linguae in voce. (Ips.i
vox ghenaede majoribus nostris usurpabatur pro jraKa, ,„i-
»ericordia, et impunitate beneficio impetrata. Adject'ivum
Shenaedigh valebat pro propitio, misericorde, exorahili, bono
enigno, pio. (Francorum ä merci et miséricorde, ener merci;
à la merci du vainqueur. Anglorum mercy, merciful )
J) Mmis, I. 511, 523. Idem jure Kennemerlandiae, A.
1291 et jureWest-Frisiae, A. 1299 obtinuisse, vid. apud
kiiris, I. 53G, 618.

3) mieris, iii. 175.

Neque saeculi XVIll exenipla deficiunt in juris-
prudentia ac foro Gelrorum. Anno enim 1725 venia
homicidii concessa fuit exhibitodocumento, quo de
conciliatione, homicidam inter et occisi propin-
quos constabat, libello supplici annexo (« dat de
suppliante het naeste bloed van den overledenen
heeft versoent, blijckelijk bij den acte den re-
queste mede geannexeertquot; Ij.

Idem probatur gratia, in caussa homicidii fn-
voluntarii anno 1738 ab Ordinibus Gelriae indul-
ta2}. («uit annexe acte van Moetsoeninge, bij de
ouders van opgemelt kind afgegeven.quot;}

Certa observabatur procedendi forma in gratia
petenda.

Principium supra expositum, delinquentem ante
criminis remissionem a Principe impetrandam,
una cum laeso vel ejus propinquis conciliari de-
buisse, et postea sub diversa forma viguit. Lau-
dandae sunt leges circa procedendi modum, qui
et Comitum Hollandiae tempore et libera repu-

») Gr. Geld. Placaetb. III. 413—41G. Resolutie, waarbij
eene begane Man-slagh word geremitteerd, mits den Dader
ad Vitam blijve geconfineert. — Extract uit het Reces des
Landdags ten jare 1725 binnen Kijmegen gehouden.

2) Gr. Gelders Placaetb. III. 646—648. Word ex mera
gratia et plenitudine potestatis Landwinninge toegestaan
aan iemand, die onverhoeds een kind hadde gedood. Extr.
uit het Reces 8 Oct. 1788 binnen Zutphen.

Mica Batava valebat I). Cavebat nempe legislator,
ut ne beneficio hocce iadigims quis frueretur.
Omnia , (juae Principis indulgentiam aliquo modo
mereri possent, inquirebantur. Uti refert Mat-
tbaeus: «Et nec Principi tamen plenum aut
quodvis crimen indistincte indulgendi arbitrium.
Praescriptus ei certus modus. Indulget caussa prius
cogrnita. Consideratur prius factum. Consideran-
tur circumstantiae. Rei vita etiam an frugi, an
proba olim, an honesta. An caedes, an factum,
an crimen ejusmodi, ut transigi de eo possit.
A-uditur prius praetor. Auditur pars adversa.
Auditur Curia Provincialis, ut et judices ejus loci,
ubi crimen commissumquot; 2). Requirebatur, ut reus
literas Principi supplex publice offerret procum-
bens in genua, detecto capite, pro tribunali, dum
disceptatio caussae fieret S).

1)nbsp;De relatione in acla, insinualioue (interinemenl) va-
viarum gratiae specierum egit buma diss. 1. p. 97 sqq.
Boei , Traclaet van Crim. Saecken, tit. XII. Sect. I—Vlll.
Damhouder, Pract. in crim. zaken, C. 137. p. 571 seq.
Maithaeus, de Jure Gl. pag. 68G—704. Edictum Plii-
lippi H. Ann. 1570. art. 22. Van der hkben, Verli.
over de Judic. practycq of Form van procedeeren, ï. II.
p. 248—274. Eoei ad ioemiüm, Decisieii en Observât,
pag. 439.

2)nbsp;De .1. G. pag. G9i.

lioEL ad LOEMCM, pag. 480, G98. Art. 222. d. tiistr.vau
liet Ilof v. Holl. (cJtem, aangaande remissien, ordonneeren

Occasiones seu tempora, quibus gratiam plerumque
largiretur summus Imperans, beneficium indicant.

Juris Romani principia in omnem fere Euro-
pae legislationem magnam habuisse vim, et iis
quae circa occasiones seu tempora, quibus vulgo
gratia indulgeretur, obtinebant, confirmatur. Uti
jure Romano, sic et in patria nostra occasione
laeti diei venia dabatur delinquentibus : nimirum,
ob introitum solemnem Principis sive gratulatio-
nem publicam, ob diem sanctum, ob victoriam
de hoste reportatam, ob Principis vel ejus fifii
diem natalem , similiaque i).

wij de geene, die deselve van nu voortaan impetreeren sul-
len , hetsy een of meer, met deselve brieven te compareeren
binnen 's Jaars in persoone voor onsen Raade voorsz. en
aldaar op zijn kniSn ter aarden en bloodshoofds in aller ood-
moedigheyt die voorsz. brieven van Jiemissie te presenteerenquot; caet.
Sic Vergi/fenisse bidden in liembde ende in broeke ; bloetsbeens,
baersbeens in 's Raets merkwaerdighe slitinghen. ( Senten tiae
urbis Rheno-Trajectinae Ann. 1402—1414, collectae a do-
ctiss. Dodt V. fiensburg, Tijdschrift voor Gesch. Oudh. en
Statist, v. Utrecht, 1842. no. 3.)

1) Damhoüder, Op. 1. pag. 570. — Antiqui moris vestigia
manent in decreto Napoleontis occasione delatae dignitatis
Imperatoriae 13 prairial An. XII. Décret Impérial contenant
des actes d'indulgence et de bienfaisance. «Voulant mari
qucr le moment de son avènement à l'Empire par des actes
d'indulgence et de bienfaisance.quot; Bulletin des lois 4 serie,
T. I. no. 3. Novissimum abolitionis generalis simili occa-
sione indultae laetum exemplum habemus in Edicto Regio
28 Nov. 1340. Staatsbl. no. 74 betrekkelijk het verleenen

I. Oh introitum solemnem Principis (blijde
inkomst).

Delati imperii inprimis occasione Principem , re-
gionem aliquam vel urbem intrantem, maleficis
bannitis seu exsulibus crimina remittere conce-
dere solitum fuisse in variis Belgii regionibus, plu-
ribus exemplis doceri potest l).

Uti dioecesis Ultrajectina ab omni memoria
exercuerat aggratiandi jus, sic et a primis inde
temporibus in novi Episcopi inauguratione banni-
tis gratia dabatur, simul cum ipso urbem intran-
tibus. Monendum tamen, invito urbis Trajecti
magistratu non facile fuisse gratiam delinquenti-
bus indultam, quum Principi (Episcopo) alias redu-
cendi jus non esset quem exulem esse urbs jus-
sisset, uno casu excepto, de quo ita M a 11 h a e u s 2)
ubi introitum describit Suederi (Zweder a
Culenborcb) anno 1425 : « Magno cum comi-

van een generaal pardon. «Willende het oogenblik onzer
plegtige inhuldiging kenmerken door een blijk van konink-
lijke goedertierenheid.quot;

1)nbsp;Vetera exempla memorat nijhoff Gedenkw. uit de Geld.
Gesch. ï. II (A. 1372, 1375 Cod. Dipl. n'® 12,24.)

2)nbsp;Rerum Amersf. Script, pag. 267. de J. Gl. pag. 692.
Quod exeraplo urbis Gandavensis A. 1419 confirmatur apud
Caknaeri , Bijdragen tot de kennis van het oude Strafregt
in Vlaenderen, 3. uitg. Gend 1835, p. 133 sqq. Ita 784
essules fuerunt restituti beneficio laeti introïtus Caroli Au-
dacis.

tatu civitatem ingressus est die St. Laurentii
A. 1425. Sed is tristis ingressus. Non ingressum
praestitisset quam caesis aliquot in ingressu cruen-
tum conspici et formidandum, et diem acclama-
tionibus et laetitiae destinatum alrum reddere et
luctuosum. Yetustum id urbis jus, quod invito
magistratu Episcopo nullum jus reducendi pro-
scriptos, nisi cum inaugurandus, ipsius laeto
introitu. Et nec quosvis tum reducendi jus, sed
hos tantum, qui ei proximi intra certum funicu-
lum. (in een lijnde, mitter lijnde, aan de lijn
houden). Extra eum deprehensis non im])une
erat, aut captis, aut inimicorum impetu non-
numquam statim trucidatis ut cum Suederus in-
traret, accidit. Funis cum casu ruptus esset,
(loco cui nomen de Neude) statim nonnulli caesi.quot;
Quod confirmatur relatione Hedae in Suederi
F ita. « Gum Suederus Episcopus intraret civitatem
et exules de more cum novo Principe inter funi-
culum illum sequerentur, suboritur rnotus in-
gens: nam rupto funiculo aliqui trucidabantur,
quorum caedem Episcopus in se assumpsit, pro-
scriptis ex recenti plurimisquot; t).

1) Cfr. van huïssen en van rhijs. Kerkel. Hist. cnOudîi.
ait het I.atijn vau' t. mûris, Lciden 172G. ï. If. pag.202.
Fusius BUB3IAλ, Utv. Jaarl). I/.'ÎO. Tom. T. pag. 314—-317.
Van True hakkes , tract. Jur. Pub!, de Inaug. Princ. Belg.
Traj. ad lîlicii. 1767. pag. iOi—100.

Et ipsum illud funiculi jus restrictum subinde
luit. Excipiebantur rei, quibus, cum condem-
nati, expresse indicium esset, ne beeret unquam
reverti. Certum quod recepti vix, utcunque
etiam serio intercederet pro eis Princeps l). Ca-
rolus V, rerum potitus Privilegium, de quo di-
cimus, sustulit.

In Gelria idem obtinuisse patet ex adnotatione,
quae in rationum libris urbis Noviomagi occurrit
Anno 1579. 0 Gegeven voir die lijn, die an ons
gen. Fürsten Avagen gedaen wart, dair die gbene
die 't laut verbroickt hadden in oirer genade in-
koempst alhier an hielden, IUI stuversquot; 2). Ita
anno 1546 occasione laeti introitus Caroli V, ur-
bem Arnhemiam solemniter intrantis. « Van Ja-
cob Becker, Thoenis de Moeliener ende van
.....eenen nederslagh bij Henh geperpetreert

1) Restricti beneficii exempla Ann. 1364 et 1371. memo-
Tat MATiHAEDS de J. G. pag. 693. Sic in foedere, diocesin
inter et Hollandiae Comitem Guilielmum Bavaruni icto,
legitur: «Ende quamen sy oft een van hem drien dair
en boven binnen den Lande van Utrecht voornoempt oft
binnen der Stadt van Amersfoort, dat souden aan hem
rechten als of sy met vollen rechte vredeloes 's lants voor-
noemt verwonnen waren, ende daer toe sullen sy nemmermeer
met enighen vrijen Meer incomenquot; eet. Trotz, de UrphedallGi.
pag. 15 sq. pag. 33; «Die zal men binnen 10 Jaeren geen
graeie doen tot oervede te nemen of in te komen.quot;

-) T. b. beroh , Op. I. pag. 134,

over eenen genoempt Heethorst, welke nedersla-
gers ter ineoramcn van Keyserlicke majesteit in
de Stat Arnhem nair alden costumen mit an die
Lijne gehouden hebben, ende mitsdien veijlich
ende vrij gepasseert sijn, daeromme hier.quot; Uti
et Comitis Leicestrii anno 1583 eamdem urbem in-
gredientis 1). — In Germania idem moris fuisse re-
fert Grimm. Exemplum affert anni 1497, cum
Bogislaus Pomeraniae dux urbem Norimbergam
intraret2), — Quod vero ita ab HedaeX Matthaeo
refertur de Episcorum Trajectinorum privilegio idem
in Gallia antiquitus valuisse, auctores nobis sunt
viri de historia juris optime meriti Pastoret^) et
Floquet^). Quoties Episcopus Aurelianensis (Or-
leans) munus suum auspicaretur, toties ex more
vetusto omnibus maleficis, quin et accusatis gra-
tiae litteras dare poterat. Abusus vero inde orti
ipsum privilegium sustulerunt. Malefici nempe

1)nbsp;t. nasselt, Arnhemsche Oudheden, II D. pag. 219 sqq.
Aan de lijn (aan 't snoer) houden.

2)nbsp;Rechtsalterth. p. 265. « Darum viel bürger und ander
leute, so aus der stat verfestet oder verweiset waren, und
einteils zehn, zwanzig, dreissig oder mehr jar aus der
stat gewesen, ime und den seinen an den Stegreif gehangen
und mit hinein gelaufen sein.quot; Alia Germaniae exempla colle-
git MATTHAEüS de J. G. pag. 692.

3)nbsp;Betracht, über die Strafgesetze herausg. von erhahd,
Leipi. 1792. I. pag. 45.

•i) Histoire du Parlement de Normandie. Rouen 1840.

ipsi inauguralionis tempore spoute se tradebant,
ut in carcerem detruderentur, securi de libertate
sua mox restituenda. Sic anno 1707 nongenti,
anno 1733 mille et ducenti e carcere sunt dimissi
impunes. Cui rei ut tandem occurreretur, dioe-
ceseos Aurebanensis constitutione anni 1758 atrociora
delicta bocce beneficio fuerunt exemta, uti crimen
laesae majestatis , rapina, veneficium, assassinium ,
duellum, falsae monetae , \is publicae, alia.

Oh diem sanctum.

Quod confirmatur veteri sententia Rbeno-Trajecti-
na. « Als men dat heilighe sacrement dragben selquot; 1).
Sic quoque in Francia capitulum urbis Rothomagen-
sis (Rouen) ex privilegio sancti Romani jus babebat
quotannis die adscensionis maleficum, criininis aucto-
rem, et una cum eo criminis consortes e carcere
dimittendi 2). Ei, cui beneficium illud concederetur,
inter alia officium incumbebat, Sancti Romani cistam
qua hujus ossa sive reliquiae continebantur, ferendi et

(lucendi per urbem. Ita etiam urbi Vendôme e¹
voto solemni Ludovici Borbonii Comitis A. 1428,
regnante in Francia Carolo VII, Jicebat quotan-
nis et quidem die veneris ante Pascha delinquenti
alicui criminis remissionem dare 1). Quod exem-
plum secutus Carolus V Imperator idemque rex Nea-
politanus, Epiphaniae die maleficis ignovit tam iis, qui
çarcere continebantur, quam damnatis ad poenam
triremium (6. m. Jan. A. 1536). Ab eo inde tem-
pore ejus jussu Vice-regi licuit illo die usque ad
quinquaginta maleficos dimittere 2).

Ob victoriam de hoste reportatam.

Moris, a jureconsulto Damhouder memorati
luculentum exemplum occunùt occasione celebratae
yictoriae navalis, a Joanne Austriaco Caroli V.
filio A. 1571 de Turcis reportatae 3). Cujus rei
testimonium exhibet diploma Gregorii XIII Pon-
tificis A. 1575 datum. In quo haec, quae se-

1nbsp;Sancti Piomani fuit confirmatum, exceptis non tantum cri-
minibus laesae majestatis et haereseos, sed et falsae monetae,
Iiomicidii insidiosi et stupri violenti. Fioouet, 1.399-^417.
jVbrogatum demum est initiis magnae rerum conversionis
A. 1701. «Duport repondit:nbsp;n'y avait plus de pnvilège

aux yeux de la loi.quot; — Idem doctissimus ficouet scripsit pe-
culiare opus : Histoire du privilège de Saint-Romain.

') pastobei, Op. 1. T. I. p. 44—46; Merun, Rép. voce
Grâce.

2)nbsp;lETi, La vie de Charles V. Ï'. II. p. 350.

3)nbsp;Ad Echinadas [Lepanto).,

quuntur, verba legimus. «Cupientes ejus bene-
ficii a Deo nostro Jesu Christo accepti memoriam
apud posteros perpetuo mauere, — — — —
omnibus et singuh's utriusque sexus Christi fide-
libus vere poenitentibus et confessis, qui singulis
annis dicta die septima Octobris, a primis vespe-
ris usque ad occasum solis ejusdem diei, . ., de
victoria tunc de hostibus reportata Deo im-
primis gratias egerint,---plenariam om-
nium et singulorum peccatorum suorum indul-
gentiam et remissionem misericorditer in Domino
concedimus , et elargimur perpetuis futuris tem-
poribus valiturisquot; 1). — Sed et aetas nostra vi-
dit illustre exemplum moris vetusti a Napoleonte
renovati occasione proelii, ad Austerlitz commissi
versus finem A. 1805. Cujus victoriae ut grata
esset memoria, remisit Imperator operis publici
poenam 386 delinquentibus 2). Caeterum sane
non miremur , si noimumquam in concedenda post
foelix proelium gratia politicae magis rationes

1)nbsp;Cfr. Contiiuiatio Minianae Ilistoriae de rebus Ilispa-
niae L. VI pag. 270 sq. et M. Antonii lAlureti Oral. XIX
in reditu ad urbein M. Antonii Columnae post Turcas nava-
li proelio victos, idibus Deeembris Aniio 1571. editionis
Kuhnkenii Ï. 1. p. 152 sqq.

2)nbsp;bjurguicnon, Diet. Rais. des Lois Pénales de France,
T. II. voce Grâce. Avis du Conseil d'État du 3 Jan. 1807.
approuvé le 25 du même mois. Décret du 1(gt; frimaire
an XIV. «au camp d'Austerlitz.quot;

quam benefaciendi et ignoscendi animus, value-
rint. Cujus rei testimonia praebet historia Caroli
V, Frederici Electoris Saxoniae et Philip-
pi Magnanimi Landgravii Hassiael). Sic et urbe
Breda A. 1637 a dominatione Hispanorum liberata,
inter Fredericum Henricum Principem Auriacum
Baronem Bredanum , et ejusdem urbis magistratum
convenit vlt; dat alle fauten , vyantschappen ende mis-
daden 2) , hoe groot ende van wat qualiteit desehe
souien mogen syn---sullen t' eenemael ver-
gheven ende vergheten blyven , als of die noy t ghe-
schiet en waren.quot;

Oh Principis vel ejus filii diem natalem.

Cujus indulgentiae exempla memorantur in
Chilperico, Francorum rege, cum sibi natus
esset Chlotarius, et, ut videtur, in Ludovieo
Pio, cum filius Lotharius duceret uxoreni Er-
mingardam A. 821 3j.

Variis verbis gratiae beneficium indicabatur.

Gratia i venia, rem promiscue occurrunt,

1) lETI, Op. 1. t. III. p. 212, 236, 238 sqq.

Bene notanda vox misdaden, quae in solo pacto de-
ditionis urbis Bredae, cui peculiaris intercedebat neeessi-
tudo cum Principibus Auriacis, legitur. In pactis deditionis
urbium Sylyae ducis et Trajecti ad Mosam memorantur qui-
dem « offencien ende injurien gheduerende dese Belegherin-
glie,quot; neque vero sermoest de cnminibiis. Cfr. anseimo, Piaccae-
ten, Ordonn. enz. van Brabandt, T. I. pag. 667 , 649 , 666.

3) Cir. DElMCCiüs in Yita Ludovici Germ^jiici I, 4, 14

et Principis clementiam (gratie et genade) signi-
ficant. Remissione crimen homicidii exstingueba-
tur. Fenia (pardon) aliorum maleficiorum re-
missionem continebat, inprimis criminum a niili-
libus admissoruni. Maleficus dicebatur esse in
•pot est ate, in gratia, in misericordia Comitis
\el domini cum vita et honis (sie sullen seyn in
des Graeven ghenaden A'an live ende van goede).
Sic in privilegio a Flandriae Comité Philippo A.
1193 dato legitur § 24 de impetitione domus.
« Ubi domus impetitur et a scabinis cognitum sit
si homo occiditur, et ille, qui conductum fecit,
non occiderit, reconciliabitur, et illi quem im-
petiit, dabit decern libras et de residuo suo
erit in gratia Comitis et Castellani salva
vita et membris.'quot;' Ita quoque in privilegio Bru-
geosi A. 1281. «Ende essere ieniene of gehouden,
hie sal syn in Graven ghenaden van live en van
goedequot; Neque aliud in Hollandia. Flandriae enim,
uli et patriae nostrae jus criminale juris Germa-
nici principiis nitebatur. Fontes erant et leges
antiquae et Capitularia. Delicta poenis emendanda
pecuniariis leviora forisfacta (forfaits) minora.,
quae vero morte plectebantur, forisfacta magna
vel majora, etiam causae arduae dicebantur I),

1) t.vabnkoenig, Flandr. Staats, u. Rechtsg. bis zum Jahre
1305. T. m. Parte I. pag. 104, 159 sqq. Urk. 87. Meer-

Nec mirum itaque, gratiae usum suLinde quod
ad haec graviora facinora fuisse restrictum. Hinc
art. 18 Chorae Zeeiandicae A. 1256 cavetur.
« Die moortbrant doet, of manslacht doet moort-
dadelicke, of yemande met laginge dootslaet, of
vrouwen of Joncfrouwen verkracht, wort hi ge-
vaen , men sal hem 't hooft ofslaen, ende van sy-
nen goede sal men die misdaet gelden, also verre
als 'tgoet verstrecken mach. Es dat sake datti
outgaet, men salne bannen ende des lants verdri-
ven, ende hi en sal nemniermeer versoenen , en
si hi des gheens wille daer hi jegens misdade ,
of hiden den magen des gheens, die hy doot he-
vet, ende dat sal syn in Graven wille''' 1).
Quin etiam in privilegio a Philippo Bono A.
1433 laeti introitus occasione concesso, Art. 34
legitur : « dat die en sijne hulpers (van roof en
schaking) verbeurt sullen hebben haer lijfengoet,
zonder verdraghenquot; 2). Ita porro aflSrmat Dam-
houder Z), crimina atrociora ex ordinaria plenitu-
dine potestatis remitti non potuisse, uti laesae ma-
jestatis, stupri, crimiQum contra naturam, assassinii,

man, Gesch. v. Graaf Willem vaii Hofland, ï. JV. p. 12G.
Van idsinga, Staatsr. der Vereenigde Nederlanden volgens
de Gesch. v. Groningen, T. II. pag. 287 sqq.
I) Mieris 1. 311.
3) Anseimo I. 1.52.
quot;) Op. I. pag. sq.

inccndii, alia. Sic art. 25 Edicti de Criminibus
Philippi II. A. 1570 praecipiebatur, ne facile
bomicidii telis probibitis admissi venia conce-
deretur. Ita in vicina Gallia niox celeberrimurn
latum fuit Edictum Henrici III. (Ordonn. de Blois
A. 1579 art. 195), continens graves poeuas in as-
sassinium ejusque conatum : « dont nous n'enten-
dons donner aucune grâce ou rémission. Et où
aucune par importunité serait octroyée, défendons
à nos juges y avoir regard, encore qu'elle fut
signée de nôtre main et contresignée par un de
nos secretaires d'État.quot;

DE INDOLE JURIS GRATIAE AETATE NOSTRA.

Quaenam juris gratiae fuerit indoles jure Ro-
mano , jure Canonico, jure Imperii Romano-Ger-
manici et jure Patrio antiquo, vidimus, satisque,
ni fallor, beneficium, quod gratiae inest, indica-
vimus. An idem aetate nostra dicendum sit,
quaeri potest. — Quamvisjuris publici princij)ia ho-
dierna magnopere differant ab iis, quae superioribus
temporibus invaluerunt, tota civitatis facies sit
mutata et de fine poenis proposito recentiori in-
primis tempore , cum scriptores, sive jurecon-
sulti seu pbilosopbi, tum Legumlatores in diver-
sas partes abierint, gratiae indoles tamen una fere
eademque mansit. Alia vero accesserunt, cum
ejus usu arcte conjuncta. Duplex enim ele-
mentum hujus instituti hodie cernitur, heneficium

el utililas jm'jlica , de quibus separaliin expo-
naiim?.

§ 1-

Jieneßcium.

Una est caque consentiens opinio omnium saecu-
]orum de beneficio, quod jure gratiae delinquent»
tribualur. Quin enim beneficium gratia sit di-
cenda, quis facile neget ? Gratiam et bodie be-
neficium esse babendani , probatur t)

a. Ejus dejinitione. Cum de gratia sensu latiori
loquimur, poenam sententia judicis ])rae-via pro-
nuntia am subintelligimus 2); aclus summi Impe-
rantis, quo poena tota vel pro parte tollitur,
gratia ipsa nomiriatur. Ilaeo est notio com}nunis,
verum , ut nobis videtur, non omnino vera

1)nbsp;Blacksioni, Comment, on the laws of England, P.. H'.
c. 31. sic définit gratiam: «an art of goodness, coming im-
mediately from his own hand, which endears the sovereign
to the subjects, and contributes more than any thing, to
root in their hearts that filial affection and personal loy-
alty, which are the sure establishment of a princc.quot;

2)nbsp;i,E GKAVEEESD traité de la Législ. Crimin. T. IV, p. 312 :
« La grâce est la remise que le Souverain fait au coupable
de la peine prononcée par les Trib!;naux qui l'ont jugr.quot;

3)nbsp;Baïi, Ueber die neuem Ansichten des Begnadig. P.. in
Archiv des Criminalrechts von kiein, kieinschrod und
kosopak , T. VI. r. III. p. 87 sqq.

Toties enim, quoties de gratia est sermo, co-
gitamus Principi, non obstante poenae a judice
irrogatae remissione, insuper competere jus, poe-
nam aliam infligendi. Actum non talem intel-
gimus, qui locum habere debeat, ad quem Prin-
ceps obligatus sit; talem vero, qui fieri et non
fieri possit, actum liberum, beneficium. Com-
munis opinio, linguae usus et juris positivi histo-
ria^hujus notionis veritatem demonstrant. — Recte ,
ut videtur, definivit gratiam doctiss. Buma^),

lt;licens eam esse «remissionem..... poenae

jure meritae, per summum Imperantem in ci-
vitate ejusve mandatarium benigne factamquot; 2j,
Notanda inprimis vox benigne, quae optime gra-
tiae naturam indicat. Definitio haecce, quae
actus illius indolem, ab aliis tamen liberis Principis
actibus diversam ostendit, certe melior est, quam
vulgaris illa modo allata: actus, quo a Principe
tota poena vel pro parte tollitur 3).

1)nbsp;Diss, de Jure Gratiae, Gron. A. 1825, p. 5 sq.

2)nbsp;Sic quoque KIEinscdrod , Syst. Entw. T. II, § 108:
Begnadigung ist die aus bloszer Gnade, ohne das ein stren-
ger rechtlicher Grund fordert, von dem Regenten beliebte

abweichung von der gesetzlichen Regel smto ftestoi fc rei-frre-
chers.quot; Kieik, Grunds, der JVaturl. Rechtsw. § 520. facultatem
(Befiignisz) vocat. Feder , vom Rechte zu begnadigen, p. 4.

3)nbsp;Ilinc fecerbachii definxtione Comp. § 63, non plane
gratiae beneficium indicatur. Cfr. h. I. adnotatio ccl.
Mitierjiaieb (odit. decim. tei t.)

Ut enim gratia revera sit dicenda, nulla obli-
gatio legalis cogitari debet, quae ad illam con-
cedendam Principem adstringat. «Haec autem
vox ita accipiatur, ita pergit Cons. Buma, nullo
jure stricto Imperantem ad gratiae concessionem
in casu individuo obligari, qimm penes ipsum sit
judicium , an satis graves ejus tribuendae caussae
in facto adsint.quot; — Juris, legis rigori obstat ve-
nia , dementia ejus qui subditorum quasi patroni
provinciam in se suscepit. — Perperam vero do-
nationi aequiparatur boc beneficium, quae, uti
Romani dicunt, fit nullo cogente jure t). Nam
gratia non est actus, a privati proficiscens voluntate ,
negotium commune inter privatos ; juris publici est
institutum eminens. Quo melius gratia appareat,
semper in opinione vulgi poenae judicis sententia ir-
rogatae opponi debet. Quod et observatum legimus
in variis patriae nostrae Legibus fundamentalibus.

Sic in lege Imperii A. 1801 art. 53. dice-
batur. « Het Wetgevend Ligchaam verleent
bij uitsluiting dispensatien van wetten, alsmede,
na ingenomen te hebben het ad vis van het
Nationaal Geregtshof, abolitie en remissie van
straffen , hij Rechterlijke Sententien opgelegd.quot;
Porro in Constit. A. 1805. Art. 29. « Devergade-

I) liAïi, iquot; Ardi. 1.'1gt;- 89.

ring van Ilun Hoog Mogende verleent, op voor-
dragt van den llaadpensionaris , na ingenomen
ajvis van het Nationaal Geregtshof, Gratie, Abo-
lilie of Remissie van straffen, bij liegterlijke
Fonnissen opgelegd:'' In Gonst. A. 1806 art. 38.
«De Koning heeft het regt van gratie, abolitie
of remissie van straffen , bij Refjterlijke Fonnis-
sen opgelegd. Niettemin vermag hij dat met
oefenen , dan na alvorens de Leden van het Natio-
naal Geregtshof in geheimen Rade te hebben ge-
lioord.quot; In Gonst. A. 1814 art. 49. «De Soii-
vereine Vorst verleent gratie, abolitie en jemissie
van straf, na ingenomen advies van den Hoogen
Raad der Nederlanden.quot;

Hinc gratia quoque definiebatur in specimine
Godicis Civilis et Criminalis, quod A. 1804 pu-
bhco examini obtulerunt VV. AA. Elout et
Donker Curtius art. 30. «Eigenlijke ver-
giffenis is die gunst van de Hoogste Magt, bij
Avelke zij van de geregtelijke vervolging of straf-
fen zekere bepaalde misdadigen ontheftquot; j et art.
34. «Fergiffenis moet niet dan zeer zelden,
en om de allerdringendste redenen verleend wor-
den.quot; Utitur etiam vocibus gratie, remissie,
kwijtschelding Codex Crim. Regni Holl. A. 1808
(31 Dec.) Art. 392-394. — Quae gratiae natura,
lege agnila, et confirmatur usu loquendi et si-
gnificatione communi, de quibus ita cl. Thor-

G1

be eke 1): «Gedoogt, ja eibcbt het woord niet,
dat men het slechts vatte in dien enger , oorspron-
kelijken en meest natuurlijken zin , waarin het
regt van gratie gemeenlijk wordt geoefend, in
dien van kwijtschelding van straf?quot;

Sed et in Gallia loquendi usus , a Legumlatore
non neglectus, beneficium indicat. Art. 595 C.
Quaest. Crim. (C. d.' J. Crim.) A. 1808 reusdam-

natus commendabatur à la commisération de
VEmpereur'^). Ita et aliquot annis ante, post
magnam rerum conversionem, labante jam po-
testate Regia, eaedem gratiae notiones agnosce-
bantur. In deliberationibus , quae A. 1791 in regni
comitiis (Assemblee Nationale) habebantur de jure
gratiae abrogando vel servando , nominatur ex-
cellens illa praerogativa, droit de clémence et de
miséricorde, droit de faire des graces^). De-
fensor bnjus instituti erat eloquentissimus abbas
Maury, qui Angliae exemplum invocabat , ubi
adesset quidem juratorum institutum et simul ta-

i; Aaiiteekening op de Grondwet (2 uitg.) art. 66, p. 159.

2)nbsp;Casnot , Instr. Crim. Ï. YI. p. 296 sq. (Edit. Bruxell.
1832).

3)nbsp;Montesoüieü , Esprit des Lois L. VI C. 5 : « Les rois ne
se sont reservé que les grâces. Ils renvoient les condamna-
tions vers leurs officiers.quot; et L. VI, C. 16 : « Ce pouvoir
que le prince a de pardonner, exécuté avec sagesse, peut
avoir d'admirables effets.quot;

men jus gratiae, promittente rege in inaugura-
tione solemni, (uteraur ipsius abbatis verbis :) « Je
promets de faire exécuter justice avec miséri-
cordequot; 1).

Et bodie in Gallia gratia vocibus clémence, re^
mise inprimis insignitur. Sic Ludovicus Philippus
Rex in memoriam delati ante decem annos regni
poenae partem remisit iis , qui fuerant ad trire-
mes et poenam carceris famosam damnati; quae
indulgentiae a regio rerum judicialium administro
vocantur les bienfaits de sa clémence 2).

h. Praesertim vero in ipso modo procedendi
qui vocatur, ut gratia impetretur, beneficii in-

1)nbsp;Choix des Rwpports, opinions et discours, prononcés à la
Tribune Nationale depuis 1789 jusqu'à ce jour, T. VI,
p. 399—416. Biackstone, Conimenf. IV, c. 31 :«-Justice,
by the Constitution of England, is bound to be adminis-
tered in mercy: this is promised by the King in his co-
ronation oath.quot;

2)nbsp;Rapport au Roi sur I'Administ. de la Justice crim, en
France pendant l'An, 1839 (Monit. du 4 Juin 1841) in du-
tergier, Coll. des Lois, Décrets, etc. T. XLI, p. 696, 698 ,
708. Rapport pendant l'An. 1840, (Mon. du 4 Juin 1842)
T. XLII, p. 480, 492. De gratiae beneficio pulcre celebra-
tus aetatis nostrae scriptor : « Pour qu'à l'instant même
l'horrible échafaud s'écroulât, pour que tout te fut rendu ,
vie, liberté, fortune, famille, il suffirait qu'il (Rex) écri-
vit avec cette plume les sept lettres de son nom au bas
d'un morceau de papier ou même que son carrosse ren-
contrât ta charrette.quot; Victor hugo , Le dernier jour d'un
condamné, Brüx. 1829, p. 144.

doles elucet. Ita apud nos Art. 365 - 370 C. Q.
Cr. cuivis condeninato occasio praebetur regis in-
vocandi clementiam. Qui modus longe accura-
tius quam a])ud Gallos lege est definitus^}. Li-
bellus supplex (verzoek, verzoekschrift) vel ab
ipso reo vel ab ejus defensore vel ab alio confi-
citur , in quo, exprimuntur caussae , ad gratiam
concedendam impellentes, intra 8 dierum spatium
oflerendus: qua oblatione sententiae executio in-
terea diflertur. Nimirum valet et apud nos ré-
gula: Principe deliherante nihil innovandum.

Deponitur apud graphiarium collegii quod sen-
tentiam dixit ; dies a graphiario accurate notatur ;
ministerio publico precum oblatio significatur. Qui
bbelli delinquentium supplices deinde judicio Se-
natus Supremi a Rege subjiciuntur secundum ea,

0 Rauter, Traité de droit criminel, Edit. Brüx. 1837,
5 405—590. « Le recours en grâce actuellement formé,
ne peut non plus suspendre l'execution du jugement. Le
recours en grâce n'est liéà aucune foi-malité obligée ni à
aucun délai. L'examen du recours en grâce n'est non
plus soumis à aucune formalité obligée.quot; De defectu
legis francicae querebatur Ampi, yan rappard , Aanmerk,
op het ontwerp v. een Wetb. v. Strafvordering (1828)
2e stuk p. 20, 21: «Wanneer het Openbaar Ministe-
rie letterlijk het voorschrift der bestaande wetgeving volgde,
dan zou hierdoor het met allen grond aan Z. M. toegeken-
de regt van gratie geheel worden verijdeld ; want dan zou
door eene dadelijke uitvoering der straf het verzoek tot
gratie van eenen aangeklaagden geheel doelloos worden.quot;

quae Lege Imperii de jure graliae cauïe exercendo
constiluta sunt l).

De sorte damnatorum ad poenam capitalem to-
tius collegii est deliberatie, de aliis poenis remit-
tendis peculiari ejusdem collegii sectioni s. Ca-
merae (Kamer van Gratie), quam dicunt, man-
data 2).

Sic quoque in Germania libelli ope Principis
clementiae commendatur damnatus. Quod variis
modis obtinet. Et collegium , quod sententiam
dixit, non raro vel speciali libello vel petitione,
sententiae annexa, Imperantis indulgentiam invocat.
Nimirum existimantur ita et legislator et judex
conjuncti de casu individuo optime judicare 3) Sed

1)nbsp;Art. GG der Grondwet. De bosch kemper , A^'etb. v.Strafv.
T. III, p. G44—646, et Ampl. J. c. voohdcin ad art. I.I..
Wetb. v. Strafv. T. II, p. 492—497: « Bij dit artikel zcide
de Regering (Memorie van Toelichting 1836) wordt de uit-
voering nog gedurende den tijd van acht dagen opgeschort,
ten einde den veroordeelde in de gelegenheid te stellen,
om bij den Koning genade af te smeeken.quot;

2)nbsp;Edictum Regium 14 Sept. 1838, (Staatsblad n». 3G.)
art. 79: «De andere Kamer (van den Iloogen Raad) neemt
kennis 2quot;. 7.ij adviseert op verzoeken om gratie naar aan-
leiding van art. 67 (66) der Grondwet, met uitzondering
der verzoeken om gratie van de straffe des doods, waarop
het advies door den Iloogen Raad in eene algenuene verga-
dering wordt uilgebragt.quot; Cfr. et art. 85—87 ejufd. Edicti.

3)nbsp;IlENKE, Handh. des Crim. R. u. der Crim. Pol. vol. IV,
p. 785.

Pt, ut! apud nos, a defensore pro coiulemnato
libellus supplex confici i)otest, in quo caussae, quae
cLilpam minuere videantur, memorantur. Ita nu-
perrime Codice Quaest. Crim. in Wurtembergia
lato cautum est Art. 282: « Steht ein Todesurlheil
bevor, so soll dem Angeschuldigten innerhalb 24
stunden nach dem Schluszverfahrcn auf Anordnung
des Kreisgerichtes eröffnet werden, dasz, wenn er
noch Gründe für seine Begnadigung zu machen
habe , er solche dem Gerichte oder seinem Ver-
theidiger mittheilen könne. Dem Letzteren bleibt
überlassen, das Begnadigungsgesuch in dem ihm
geeignet scheinenden Zeitpunkte einzureichen,
wofern solches nur geschieht, bevor das Urtheil
dem Könige vorgelegt wird.quot; Extra ordinem vero
Tribunali licet, non solum in caussis capitalibus 1),
sjd et in aliis poenae mitigalionem petere, si nulla
crimen inter et poenam ex lege irrogandam esse
videatur proportio -).

1)nbsp;Codice Crim. Norvegiae (20 Aug. 1842) expresse con-
stituitur, ut ne poena capitali pîectatur reus : « bevor der
König bestimmt hat, ob Begnadigung statt finden sol-
ie,quot; nulla libeüi supplicis mentione injecta, cap. 2, § 4.

2)nbsp;II. ^KNAPP, Die Strafproc.-Ordnung fur das Königr.
Wurtemberg, Stuttgart 1843, art. 282, 432, 38«.

66
S 2.

Utililas Publica.

Quamvis faleamur, ah omm' tempore gratiam
inprimis inserviisse ad beneficium delinquenti lar-
giendiim , atque favoris praestationem primum ejus
fuisse finem, recentiori tamen aevo, omnibus fere
mutatis, et in gratiae jure retinendo et exercendo
non sola valuit dementia, sed et alia principia
conspicua fuerunt. Personae sane delinquentis ho-
die minor habeturratio, quam utilitatis publicae i).
Scilicet a politicis et .ICtis jam dudum, maxime
saeculo nostro quaestio agitata fuit, annon
gratia utilitati publicae adversaretur et abroganda
esset. Nulla fere juris materies plures hafauit ad-
versaries et defensores, licet omnes plus minusve
juris gratiae utilitatem publicam agnoscerent, in-
primis ob legum poenalium defectus. Justitiam
cniin inter et aequitatein cum magnam infercedere
necessitudinem, tum vero magnum discrimen , om-
nes vident. Poena justa quidem, quod lege sit

O Cfr. marezoii, Op. I. p. 170: «Immer aber geschieht
dieses im Namen des Staates und , -nas wenigstens immer
dabei vorausgestszt werden miisz, im wahren Interesse des
Staates.quot; )ta et cabmignah , Hiem. Jur. Crim. § 427. de
Principis indulgentia: — «l'trum criminis extinctio vel
poenae irrogatio ulUituti puLUcae expediat?quot;

constituta, aequitati, justitiae naturali coritrarn
tamen esse potest. Si igitur poenam, lege sancitam,
semper exsequeremur, injuria saepius aliquem
afficeremus.

Remedium itaque extat, in utililatem publicam
servatum, legis nimiae severitati succurrens, quod
si caute adhibeatur, potest mala lenire, legis appli-
catione velinferenda vel jam allata. Sunt, qui summo
Imperanti sine ullo moderamine gratiae jure uti
concédant ; sunt vero, qui usum ejus adeo restrin-
gant, ut quaestio juris potius fiat, et gratiae um-
bra. Quidquid ejus rei sit, ut gratia non in solius
delinquentis, sed et in civitatis utilitatem post lon-
gas philosophorum et politicorum controversias legi-
bus Imperu novissimis confirmaretur, hisce caussis
et arguineutis potissimum factum est :

a. Lex non potest omnes complecti casus,

Inprimis banc ob caussaru gratiae locum esse
oportet. Legislator cujusvis poenae fmem jirima-
riuni, ordinis socialis tutelam, pacis et secu-
ritatis conservationem, personae et fortunarum
singulorum civmm defensionem spectans , non nisi
generali ratione definire potuit, quinam actus lege
poenali prohibiti smt, quaeve poena sit delictum
sequutura. Quo magis lex sit generalis , eo mi-
nus actionum particularium descriptionem con-
tinet.

Hinc lex in hac vel ilia specie vel re nata plus

miimsve erit injusta , sajlem aequitali minus con-
ssntanea. Objiciunt quidem, si lex jusla sit, ap-
plicetur ; si vero sit injusta, abrogetur. Quod ta-
men difißcullatem in futurum non omnino tollet,
quum non in quaevis singula crimina vel facta lex
constituatur. Dies etenim diem docet, et innu-
merae sunt species, et intvumeri gradus imputa-
tionis vel facti vel juris (matérialité du fait, mo-
ralité du fait). Nihil aliud est jus gratiae quam
conciliatio legis cum aequitate in casu individuo I).
Poenarum prima est virtus, ut respondeant malefi-
cio. Tum deinum poena justa dici potest, cum
ab omni parte crimini conveniat^). At cum et

1)nbsp;Secundum pecebbacu, Lehrb. § 63, gratià anomalia
inter jus constitutum (des formlichen, geltenden Rechts) et
jus constituendum (materiellen, gültigen Rechts) tollitur.
liinc ipse teceebach quamquam juris gratiae adversariu^-,
fateri non dubitat liujus instituti utilitatem ac necessitaten-.:
« als eine traurige Nachhülfe der Gesetze, als ein trübseliges
Surrogat der Schlafenden Gesetzgebung.quot; Kritik des Klein
schrod. Entw. Ï. II, p. 247; f. c. I. depp, Kritische Dar-
stellung der Strafrechts-Theorien, Heidelberg 1829, p. 96.

2)nbsp;De candolie , diss. 1. p. 9. scq----Benj. const art , Cours

de Polit. Constit. Edit. 1837, p. 10 sq. «Les faits se n urn-
cent à Pinfini, les lois ne peuvent suivre toutes ces nuan-
ces.quot; Cf. vero de dompierhe, Examen du droit de Grdce,
p. 57—60. Videantur et quaö hac de re egregie disseru.t
paucis abhine annis oscar, hodie Sueciae Rex, Ueber
Strafe und Strafanstalten, Leipz. 1841, i). 13: «Es kann so-
gar als'quot;eine Volständigung der Gesetze in den Fallen be-
trachtet werden, wo der Buchstabe nicht ausreicht. Das
Gesetz enthält die unbeweglichen aufforderungen der Ge-

legisiatori et judici perdifficüe sit iu quodvis crimen
aequam constituere poenam, proportionem crimen
inter et poenam servare, poenae Iiarmonia quae^
renda est in gratia, quam dementia summi Iiu-
perantis malefico concédât t). Quo magis autem
ipsa lege ea proportio observetur, eo minus hoe
jure opus esse apparet. Sed vel sic tamen, etiamsi
civitas optimis frueretur legibus, proingenii hamani
imbccillitate casus occurrent, in quibus les communis
applicari nequeat. Lex su ppleri debet gratiae actu (Be-
gnadigungs-Act. Eine Abweichung von der gesetz-
lichen Bestimmung für den individuellen Fall.) 2).

b. Expericntia, historia juris docet, quid
obtinuerit, gratia e civitate releijata.

In regionibus enim, in quibus illa abrogata fue-
rat , variis rationibus sive potius cavillationibus
minime laudandis rigori legis succurrebatur. Sic
Codex Criminalis A. 1791 , tit. VII, art. 13 iu
Gallia jus gratiae ac poenarüm remissionem su-
stulerat. Curia cassationis, ubi poena nimis dura
pronuntiata viderelur, studebat vitium aliquod,
quo rescindendae sententiae locus esset, in venire 3).

rechtigkeit, die kalten Berechnungen des Verstandes; die
Gnade hingegen Ist die Stimme des Innersten Gefühls des
Gesamtwohls, und dessen Herzeneingebung.quot;

1)nbsp;MoRiESQüiEtJ, Op. I. L. VI, c. XVI.

2)nbsp;Groiman , Grunds, der Crim. Wiss. § 101.

3)nbsp;Benj. consiafi, Op. I. p. 11 ; « La nécessité de cette

Quae hujus mstiiuti, me judice, utihtatem publi-
cam, legisque omnis poenalis inevitabile \ilium
satis ostendunt. Ita quoque Leopoldus Hetruriae
Dux, Edicto A, 1786, 30 Nov., de legislatione crimi-
nali et de genere faumano optime meritus , (inter alia
poenam mortis sustulit} omnem poenarum gratiam
excludebat I). Postea vero hujus instituti utilitas
denuo praevaluit.

c. Hodierna juris criniinalis conditio gratiae
usum requirit.

Caussa, cur in legislatione omnium fere re-
gionum gratia dignum occupet locum, in eo quae-
renda videlur, quod ubivis leges poenales immane
quantum a perfectione distent. Multae poenae
antiquae, nondum abrogatae, temporibus nostris
non ampUus aptae sunt, saevitiam quippe ac bar-
bariem veteris aevi redolentes. Nam in Germania
nonnullis in locis adhuc viget Constitutio Crim. Caro-
lina A. 1532, (Peinliche Gerichtsordnung) 2),

couciliation est si impérieuse, que dans tous les pays où le
droit de grâce est rejeté, l'on y supplée par toutes sortes de ru-
ses. Parmi nous, autrefois, le tribunal de cassation s'en était
investi à quelques égards. Il cherchait, dans les jugements qui
semblaient infliger des peines trop rigoureuses, un vice de for-
me qui en autorisât Pannulation; et pour y parvenir, il avait
fréquemment recours à des formalités très minutieuses.quot; Raü-
ter, traité du droit Criminel, Brüx. 1837, p. 495, adn. G.

1)nbsp;§ 119, C. Crim. Iletrur.

2)nbsp;Cfr. opusculum nuper editum a. cl. wäcHiiR, Gemei-

et ia Palria nostrâ integer fere Codex poenalis Na-
poleonticus, ab ipsis Gallis 'passim emendalus A.
1824 et 1832. Sane manente legislatione tam vi-
tiosa, gratia malum (si malum diei possit,) leviis
est, quo et Iransitus ad meliorem legislationem prac-
paratur 1). Quod tamen secum trahit incommoda.
Quodsi gratiâ duritiei legis occurratur , timendum
est, ne leges istae uimis diu Legislatoris inertia
serventur. Ita gratia in dies magis jurisdictionem
invadet, quod certe dolendum. Fieri poterit ut
subinde lex durior applicetur, aliis contra gratia
concedatur. Magnus libellorum supplicum nume-
rus ad legum emendationem providum Legislatc-
rem excitabit^).

nes Recht Deutschlands insbesondere Gemeines Deutsches
.Strafrecht, Lips. 1844, p. 239: «Hiernach gilt, wenn man
den Umfang des Deutschen Bundes zu etwas 11500 Qua-
dratmeilen annimmt, das ehemalige gemeine Strafrecht,
noch auf ungefähr 1250 Quadratmeilen, also kaum noch
im Zehnten Tlieile von Deutschland.quot; Cf. KIEInschrod. Op,
1. Ï. II, § 110.

1)nbsp;Feüerrach, Lehrb. § 63, c. et mittermaier, adn.
1. Trümmer. Crim. Beytr. zur Philos. des Rechts, p.
223 sq.

2)nbsp;Ita in patria nostra (Regtsg. Bijblad p. 81—89. Tabel-
larisch Overzigt van de werkzaamheden van den Hoogen
Raad der Nederlanden,) inde a. d. 1. m. Oct. 1838 usque
ad 1. ra. Sept. 1841, Senatus Supremi deliberationi 5132
precum oblationes subjectae fuerunt; nempe 535 A. 1838;
1088, i\. 1839; 1421. A. 1840; 1123. A. 1841 vel
usque ail finem m, Dec. ejusd. A. 1721.

d. Maximam certe praebet gratia itlililalem
ratione criminum politicorum.

Caussae etenira , quae gratiae usum requirunt,
sunt vel juridicae a logis defeetu fluentes , vel po-
liticae. In hisce ipsi instituti nostri adversarii
acerrimi usum gratiae laudant Quum poena
plus mali quam boni efficeret, post seJitiones, con-
juraliones , bella civilia, remittendi jus non solum
utile, sed etiam necessarium est. Profecto si tota
urbs vel provinoia perduellionis vel laesae majes-
tatis fieret rea, civitas multis ins ontibus, subinde
praeclaris civibus privaretur. Videndum igitur ne
Tespublica salutem in aleam det, aut suppliciis ex-
hauriatur. SI omnes, qui ope et consilio crimini
participaverint, ad rationes reddendas vocarentur,
plerumque denuo seditionis llammae furentes, gra-
viores prioribus excitarentur 2).

Crimina politica diversae prorsus sunt naturae
quam delicta communia. Culpa delinquentis pen-
det ab eventu. Incommoda, quae gratiae, ut

1)nbsp;Fiiakgieri, Syst. d. Gesetzgeb. T. IV, p. 720sq. Kaki,
Metaphysische Anfaiigsgr. der Uechtsl. p. 201 , juris ta-
lionis (Wiedervergeltungsreclit, Gereclitigkeitstlieorie) dc-
feusor.

2)nbsp;Cima (Corneille) Act. IV, Scène III :
«Une tête coupée en fait renaître mille,
Et le saug répandu de mille conjurés

Ilend mes jours plus maudits et nou plus assurés.quot;

omni adhaerent inslituto prudentiae civilis, e.
g. impuni tas, vigoris justitiae imminutio , hie
saltem non inveniuntur. Qua de re egregie Gui-
zot, De la peine de mort en matière politique,
1822, p. 172-179. «C'est surtout pour les cri-
mes politiques que le droit de grâce semble re-
serve , pour ces crimes d'une nature quelquefois
équivoque, auxquels se peuvent aUier des er-
reurs sincères, des sentiments dignes d'intérêt ;
où la société ne paraît pas toujours évidemment
et tout entière menacée, dont le péril, qui en
est le principal élément, est dissipé , où l'exemple
du mauvais succès enfin a plus d'efficacité que
celui du châtiment.quot; Et in caussis Fisci, uti in
politicis gratiae usum laudabat ipse Napoleon,
qui ad fratrem Ludovicum scripsisse fertur : « C'est
dans les condamnations pour contravention aux
lois de fiscalité, c'est plus particulièrement encore
dans celles qui ont lieu pour les délits politiques ,
que la clémence est bien placée. En ces matiè-
res il est de principe, que si c'est le Souverain
qui est attaqué, il y a de la grandeur dans le
pardon. — L'intérêt public se range du côté du
coupable, et ixjint de celui d'où doit partir la
punitionquot; 1).

1) Cf. Mémorial de Ste. Hélène: T. VI. 189. (ed. Bruxell. 1823).

AN GRATIA OBTRUDI POTEST INVITO?

Qui hanc quaestionem, nec antea incognitam,
aetate vero nostra pluribus exemplis illustrem,
attigit doctiss. Buma diss. 1. p. 65-76, eam ita
solvit, ut omnino delinquenti jus recusandi gra-
tiam tribueret. Utitur vero hisce argumentis,
quae nobis , contrariam defendentibus sententiam,
refutanda erunt.

10. « Gratiam beneficium est habendum quod
nemini ohtruditur ; heneßcium enim ohtrusum
beneficium non amplius essetquot; 1).

Jam supra vidimus 2), hanc regulam , cui om-

1)nbsp;Quoeum facit con», de pinio. xhemis, Regtskundig Tijd-
schrift, (1839.) I, ISO.

2)nbsp;Cfr. p. 59.

nia cedere debeaiit, in medium proferri solere, at
falso hic adhiberi. Nam quod dicitur, beneficium in-
vito nondari, liberafitatem spectat privati erga pri-
vatum, quae,uti munus quodlibet, recusari potestl).

Juri gratiae, juris publici, utilitatis publicae
instituto, neque pendenti ab arbitrio ejus, cui
tribuitur gratia, appficari nequit. Profecto gra-
tia semper aliquo modo beneficium erithabenda,
nullo cogente jure delinquenti datum. Nec tamen
elementum unicum beneficium , reo largiendum, in
gratia hodie cernitur. Gratia indulgetur abcui^),
non vero hujus solius caussa. Non in unius vel
singulorum tantum favorem , in civitatis maxime
utilitatem jus gratiae Lege Imperii est confirma-
tum 3).

1)nbsp;Cfr. schcitikgii Notae ad Pandectas ed. Smaiienbürg ,-
ï. VII. parte II, ad I. 69 D. de R. J.

2)nbsp;Cfr. Diarium Arnhemiense (26 Nov. 1844.) no. 235
« De genade wordt verleend aan en niet om een persoon.quot;

3)nbsp;Cfr. V. V. C. C. carmignani, marezoll , 1. 1- Oia-
num Arnhemiense (5 Nov. 1844.) no. 219: cc Toen de
Grondwetgever het innemen van dat advies als voorwaarde
voorschreef, onderstelde hij dat het zoude worden uitge-
oefend naar een vast beginsel, niet naar de luim van het
oogenblik , of naar persoonlijke afkeer of toegenegenheid.
Dat beginsel is Publiek belang.quot; HorreumPolitieum, cui no-
men de Tijdgenoot (30 Nov. 1843.) « Waarom moet de Ilooge
Raad, en juist niet de Minister worden gehoord? Omdat
de makers dier Grondwet het van het hoogste belang re-
kenden , in zulk eene gewigtige aangelegenheid als de mar

Quodsi considérés, quibus cautionibus Lege Fun-
dnmentali restrictum sit ipsius Regis in largienda
gratia ai'bitrium, contendi posse videtur, neque ip-
sius Regis, nedum delinquentis jus circa gratiam
tale esse, quod referatur ad jura, de quibus libe-
rum et indefinitum utrique sit judicium. Non
est gratia rebus aiienabilibus adnumeranda.

20, « iVow liquet quomodo fini poenarum attin-
gendo aptum haleri posHt, delinquentem poena
afficere, quam sihi, cum legem violare decre-
verit , ob oculos ponere et a proposito desistendi
causam sumere non potuit.quot;

Quae defensio certe non eo porrigetur, ut de-
linquens omnium legum criminalium poenarum-
que specialium accuratam babeat cognitionem.
Rariofa sane sunt exempla delinquentium, qui
leges criminales ita calleant, ut ille, qui dixisse
fertur: « Je connais mon code , je ne commets
aucun crime qui emporterait la peine de mortquot;i).

terie van gratie, den Koning te doen voorlichten door het
hoogste regterlijte Kollegie, dat geheel buiten invloed van
buiten oordeelt, zaken beoordeelt en nooit personen op
den voorgrond stelt; terwijl ieder Minister of ander amb-
tenaar in de verzoeking kan komen, om, wegens mede-
lijden , te menschelijfe gevoel, of om verschillende andere
redenen, den Koning ligtelijk iemand ter bekoming van
gratie te kunnen voordragen, die somwijlen geene gratie
had behooren te bekomen.quot;

') Asser, Vlugtige beschouwing van eenige voorn, beginselen
des Strafregts (1827.) p. 79.

Sufficiet generaliter delinquenti fuisse notum, fac-
tum aliquod lege prohibitum esse, poenamque
in id constitutam. Plenior legum poenalium
seientia a nemine, qui rei difScultatem perpendat,
requiretur 1). Absurdum esset, si ob banc legis
poenalis imperfectam notitiam gratiae rarior foret
usus, cum contra defectus iste i)lenioris scientiae
praecipua caussa sit, cur crimina non magis an-
tevertantur. Si enim omnes cives accurate sci-
rent, quid mali cuivis immineat male agenti, ip-
sius legis efScacior foret vis. Praeterea delinquens ,
maleficium aliquod perpetraturus , poenam deter-
minatam ob oculos sibi nec ponit, facti impuni-
tatem quippe sperans , nec ponere potest. Omnia,
quae noxiam minuere vel augere possint, ad quae
judici, hujus rei perito, attendendum erit, a de-
linquente praevideri nequeunt, cum ne certus
quidem sit de iis, quae in ipso scelere sint even-
tura. A priori igitur ita ratiocinari nequit : « eate-
jms, nec longius mihi procedendum erit, nisi in
hanc vel in illam poenam incurrere velim.quot; Poe-
narum gradus lege continentur ; temperantur prout
in specie hac vel illa adsint criteria, judieum qui-
dem religioni, nec vero delinquentis opinioni relicta.

1) Cfr. vir graviss. j. a. -weiiamd , Ovèr de veronderstelde
regtskennis der Staatsburgers in beirekking tot de strafwetten,
in Bedragen tot de Wetenschap der slrafregtsplegittg,üeUt\S2ü.

Negandum quoque est damnato^M^ quaesitum l),
qu9d vocant, in poenam, ubi sententia in rem ju-
dicatam abierit, ita ut Princeps, praerogativa
utens , aliam poenam infligere invito nequeat 2).
Qui enim praerogativam adeo limitant, reum ita
loquentem inducere videntur. « Propositum mihi
fuit maleficium aliquod admittere, legem violare.
Poenam jure, i. e. secundum legem meritam in-
curri, unde jus in earn adeptus sum , quod nemo
mihi adimere potest.quot; — At qui ita bene novit
leges, scire et debuit, Principi jus gratiae esse
tributum , cui et judicis sententia subjaceat, unde
de irrevocabili ejus exsecutione damnato persua-
sum esse non potuit. — Jus quaesitum reo aliud
non est nisi hoc, ut legitimus sit juris gratiae
usus, ut intra fines legum poenalium subsistât
Princeps, neque per latum lubidinis canipum va-

1)nbsp;Quod ipsi vindicare studet Cons. de pinio, Themis p.
130 seq. « En dat de veroordeelde een verkregen regt heeft
om geene zwaarder straf te ondergaan, dan die welke hem
volgens de wet is opgelegd, terwijl het aan hem alleen te
beoordeelen staat, of die welke men hem daarvoor in de
plaats aanbiedt, zwaarder of ligter is. — De ter dood
veroordeelde heeft nog één regt, dat van den dood der
schande te sterven op het schavot. En waarom zouden wij
dit treurige regt niet eerbiedigen? Waarom zouden wij
wreed genoeg zijn hem ook dat te benijden en te ontzeg-
gen ?quot;

2)nbsp;Abnegat reo tale jus henke, Op. 1. T. iV, p. 787.

.getur. Sed et jus quaesitum habere did possunt
cum ipsa civitas, tum singuli cives vel directe,
vel indirecle laesi in poenam lege constitutam,
nimirum ut reo irrogetur 1).

30. Qui deliquit -poenam scivisse intelligitur
lege constitutam et in illamconsensisse, non vero
in aliam sive graviorem, sive leviorem. An
autem poena ea sit gravior, num vero levior
quam lex minuta est, hac de re indicium non
est penes Imperantem, sed vel praecipue penes
delinquent em, qui mitifjationem poenae, quae
aliis censetur, exasperationem habere poterit,
quique injuste tractahitur, si, contra legem,
poena, secundum suum arhitrium, severioriaffi-
ciatur'\

Consensus delinquentis nulla esse videtur aut
utilitas aut nécessitas. Promittit certe civis, aut
promisisse praesumitur, se omnem operam esse
daturum promovendae societatis civilis conserva-
tioni ac felicitati; de ejus eversione, de singulorum
sociorum caede vel laesione cogitasse aut pactum
iniisse, non ita facile intelligitur. — Poenarum qui-
dem catalogus, lege constitutus, déclarât quae poe-
na gravior, quae vero levior sit habenda. Quod si
ita sese non baberet, ex arbitrio poenae omnes
applicarentur. Delinquentis vero bac de re nul-

1) Trümmer, Crim. Beytr. T. III, p. 224-22G.

lum debet esse iudicium. Electio Principis est li-
bera, cuius prudentiae politicae ac conscientiae
relinquendum erit, poenam revera leviorem, quae
lege designatur, delinquenti irrogare.

Nihil dubii sane inest constitution! Legis Fun-
damentalis nostrae Art. 66. »De Koning beeft het regt
van gratie na ingenomen advies van den Hoogen
Raad der Nederlandenquot; 1), Scriptura est clara et
absoluta. Ne verbum quidem de delinquente, ne-
dum de precum oblatione, qua demum locus sit
gratiae. Unica adjicitur conditio, nimirum opus
esse consilio Senatus Supremi.

Quod omnino confirmatur instituta collatione Art.
laudati cum Art. sequenti, quo Regi jus sol-
vendi a lege tribuitur. Hic expressa conditio
additur, tales dispensationes ope libelli supplicis

1) Quaestio mota est nuperrime, an Rex Senatus Supre-
mi consilio obsequi debeat. Cffr. de Tijdgenoot {30
Nov. 1843:) et Weekblad van het Regt (7 Dec. 1843).
Regi utique nonnisi ob graves caussas, praecipue po-
liticas, a collegii consilio erit deflectendum. «Maar
indien nu dat hoogste regterlijke Kollegie, na onpar^^
tijdig, gemoedelijk en allernaauwkeurigst onderzoek,
zoowel in het belang van den Staat in het algemeen,
als der veiligheid der burgers in het bijzonder; zoowel
uit een juridiek als zedelijk oogpunt, den Koning advi-
seert die gratie niet te verleenen, dan vragen wij, indien
Z. M. evenwel gratie verleent, waartoe Hoogstdezelve het
grondwettig regt heeft?quot; {Tijdgenoot.)

eorum, quorum intersit, esse efflagitandas l). Sci-
licet juris gratiae et dispensationis diversa natura
verbis indicatur : » oj) bepaald verzoek van bij-
zondere personen'\ Uti dispensatio privatorum fa-
vorem ac commoda spectat, et petentibus tantum
conceditur, sic gratia ntilitatis publicae, politicum
institutum et non petenti, quin adversanti praebet
beneficium.

Iisdem, quibus dispensatio, principiis nititur resti-
tutio in integrum, {rehabilitatie) quae nonnisi
petenti indulgetur 2).

Praecepta, quae art. 367-371. Cod. Quaest.
Crimin. leguntur, opinioni nostrae non obstant.
Cavent illa de sententiarum executione differenda,
dum de precum oblatione ac gratia concedenda
deliberet Rex. Generaliter vero loquitur Lex
Fundamentalis: non distinguit, utrum libellus sup-

1)nbsp;Art. 67 der Grondwet: «Behalve de gevallen, waarin
het regt van dispensatie aan den Koning bij de wet zelve
wordt toegekend, verleent dezelve ook.... dispensatien op
bepaalde verzoeken van bijzondere personen , wier belangen....
gebleken zijn zoodanige vrijstelling van wetleme bepalingen in
billijkheid te vereisehen.quot; Cfr. et H. tolleshoven . Diss. con-
tinens Quaestiones Juridieas, L. B. 1839. Quaestio 30.
«Num Regi condemnato non roganti, imo reeusanti, gra-
tiam obtrudere liceat.quot; p. 59 sq.

2)nbsp;Art. 74—81 L. I. Tit. VIII. Codicis Poenalis Batavi
futuri, et art. 619-634. C, d' J. C. de Ia Réhabilitation
des condamnés.

plex fuerit oblatus, nec ne ; cui constitu tioni ge-
nerali, absolutae lege jieculiari, communi derogari
non potuit. In Codioe Quaest. Crimin. vulgaris
casus subintelligitur, vel ipsum damnatum, vel
oonjugem aut propinquos Regis clementiam invocasse.
Quod speciem extraordinariam non excludit, nec
prohibet, quominus Rex proprio motu intercedat.

Quod et jure Romano obtinuisse , supra mo-
nuimus l). Sed et species, quae in lege 6 D.
de appellationibus occurrit damnati, provo-
cationem respuentis et perire festinantis, in
quaestione nostra solvenda utilitatem praebet. Si
nempe ad mortem damnatus, vitae taedio sen-
tentiae acquiescens appellare noliet, provocatio
aliorum non excludebatur; supplicium, invito li-
cet delinquente, difFerebatur. Quodsi ex princi-
piis jurisprudentiae hodiernae exemplum appella-

1)nbsp;Pag. 8, 9.

2)nbsp;Ulpiams 1. 6. D. deappell. etrel. (XLIX, 1.) «Non tan-
tum ei qui ad supplicium ducitur, provocare permittitur :
verum alii quoque nomine ejus, non tantum si ille man-
daverit, verum quisquis alius provocare voluerit: neque
distinguitur, utrum necessarius sit, necne : credo enim hii-
manitatis ratione omnem provocantem aiidiri debere : ergo et
si ipse adquiescit sententiae, nec quaerimus, cujus inter-
sit. Quid ergo, si résistât, qui damnatus est, adversus
provocationem ? Nec velit admitti ejus appellationem, pe-
rire festinans? Adhuc putem differendum supplicium.quot;
Quam legem quoque citât wSchter, Lehrb. des Uiim. Teut-
schen .Strafr. 1. r- 202.

lionis minus aptum videatur, cum appellatio a
parte condemnati, gratia a parte Principis ob -
tineat, Ulpiani auctoritate utentes respondebimus,
humanitatis ratione audiendum non esse qui perire
voluerit.

Idem principium mo\isse Legislatorem Franci-
cum docetur iis, quae art. 595 C. Quaest. Crim.
continebantur. Curiis enim specialibus, quae di-
cebantur, licebat inscio danmato ob graves caus-
sas apud Imperatorem intercedere

Quae spontanea Principis intercessie certis tamen
finibus circumscribitur. Profecto Lex Fundamen-
talis, quae arbitrium in jure gratiae exercendo
ita restrinxit, ut Senatus Supremi prudentia Re-
gem uti vellet, eum et poenarum catalogo ad-
strictum esse velebat, neque poenam lege incogni-
tam legitimae substitui 2). Cujus legitimi prae-

1)nbsp;ocLa cour après la prononciation de l'arrêt, pourra,
pour des motifs graves, recommander l'accusé à la com-
misération de l'Empereur. Cette recommandation ne sera
point insérée dans l'arrêt, mais dans un procès-verbal, sé-
paré, secret, motivé, dressé en la chambre du conseil, le
ministère public entendu et signé comme la minute de
l'arrêt de condamnation.quot;

2)nbsp;Contrarium défendit voilenhoven , diss. 1. quaest. 2\
« Num Régi poenam a judice irrogatam commutare liceat
in malum, legibus nostris non in poenarum numerum rece-
ptum.quot; pag. 52—56. Quem recto refutavit de rimo, Op
1- pag. 129 sq.

rogativae usus saluberriinus efiectus manifeslus est.
Etenim si Princeps poenarum catalogum observa-
verit, omnia fere , quae contra juris gratiae usum,
invito damnato, alïeruntur, continuo evanescunt.

Quae necessaria legitimi et arbitrarii gratiae
usus distinctio placuit paucis abhinc annis in Wur-
tembergia , referente locuplete auctore H u f n a-
gell), supremi Tribunalis judice, et novissima-
rum legum criminalium interprete. Verba enim
in Specimine Codicis Wurtembergici obvia: «Der
König karm vermöge des Begnadigungsrechts die
durch ein verbrechen verwirkte strafe, nachdem
sie zuerkannt worden ist, erlassen, sie in eine
andere mildere gesetzmäszige strafe verwandien
und die begonnene Vollziehung einstellen,quot; ita
explicat, ut commutationem poenae faciendam
esse secundum legis praecepta dicat 2).

Quaesitum tamen fuit in Concilio Ordinum Re-
gni , num consentiente damnato a poenarum ca-
talogo deflectere liceret. Quod affirmabatur 3).
Caeterum et alio nomine memorandae sunt Le-

1)nbsp;Commentar über das Strafgesetzlnieh für das König-
reich Württemberg, Stuttgart, p. 283—290.

2)nbsp;Cfr. HurNAGEL , Op. 1. pag. 285: « gesetzmäszige. d. h.
nur in eine der nach art. 8 des Strafges. zulässigen Straf-

rten verwandelt werden könne.quot;

3)nbsp;IlüfKAGEL, p. 286 sq. Contra raüter, Op. 1. no. 8G1.
De bosch kemper, Op. 1. pag. 839. De pinto , p. 129.

gislatorum Wurtembergiae deliberationes. Quae-
stioni nostrae, nuin damnato jus sit gratiam , a
Rege intra justos fines, habita ratione catalogi
poenarum , tributam detrectandi, negando respon-
derunt. Quin etiam nonnulli solvendae omnis
dubitationis caussa, suadebant legem esse ferendam
ita scriptam : «Der Begnadigte ist verpflichtet,
die Begnadigung an zu nehmen. Die strafe,
welche durch die Begnadigung an der stelle der
zuerkannten gesetzt ist, hat alle rechtlichen Fol-
gen und Wirkungen einer von dem Richter zuer-
kannten strafequot;!). Unde et jureconsulti Mohl
defenditur sententia, quae aliis forsan durior vi-
deatur, ita statuentis: «Auf den viillen des Ver-
urtheilten sich begnadigen zu lassen kömmt nichts
an; der König hat das unbeschränkte Recht zu
begnadigen, also der Verurtheilte die Pflicht sich
hegnadi()en zu lassen.quot;

Certe quo major juris gratiae est utilitas, ita
ut institutum potius juris publici dicendum sit,
quam beneficium delinquenti oblatum, cui ipsi
renuntiare liceat; quo major adeo subinde poterit
esse hujus instituti necessitas , maxime in caussis
politicis , republica perturbata, eo minus senten-
tia a Cons. Buma aliisque propugnata sequerida

1) Staatsr. des Kon. Württemberg, T. J. p. 209.

nobis videtur. Si utilitatis publicae causa jus Ré-
gi tribuit Lex Fundamentalis excellens, quo in
reipublicae commodum utatur, quo odia intestina
ac discordias, quoad ejus fieri possit, lenialvelso-
piat, tolerandus non est conflictus Regem inter
et subditum pertinacem 1), qui supplicii capitalis
irrogationem poscat. Quae principia si Anno 1619
in patria nostra valuissent, tristis memoria ad tem-
pora nostra non pervenisset mortis septuagenario
Barneveldio inflictae2)..

Quod de non detrectanda gratia defendimus, de
amnestia saltem esse affirmandum , nostra aetate
visum fuit judicibus Franciae^j. Politicam in])ri-

1)nbsp;Rescriptum Regis Borussiae A. 1813 relatum vide
apud miiiersuier ad reïïerbacnn Compendium, § 63. adn. 5;
quo pronuntiavit rex, damnato non licere irrogationem
poenae capitalis exigere.

2)nbsp;Brardt, Historie van de Rechtspleging, p. 135: «De
toeleg van pardon te versoeken afgeweesen synde, ging men
met het vonnis voort.quot;

3)nbsp;Cfr. Journal du droit criminel ou Jurispr. Crim: du
Royaume, par morin , chaüyeaü et héiie 12quot;™° Année, p. 239-
235. Art. 2665. Revue. Amnistie, p. 232 : « Le benefice de l'am-
nistie peut-il être refusé?quot; Dans un Arrêt du 25Nov. 1836
la Cour de Cassation avait dit que l'amnistie était une
faveur, que des prévenus, qui soutiennent n'avoir commis
aucun délit, sont libres de ne pas invoquer. Mais, de-
puis une Jurisprudence contraire a prévalu. Vainement
le prévenu, accusé ou condamné dirait qu'il lui importe
de se justifier ou que son acquittement doit établir la con-
corde, puisque tel est le but et tel doit être l'effet de l'am-
nistie.quot; C. de Cass. 11 Juin 1841.

Klis spectandam esse in beneficio rationem ac na-
turam dicebant.

Neque objiciat quis nonnumquam poenae com-
mutationem non ex sola delinquentis opinione, sed
et aliis parum optabilem videri, quin poenam sub-
stitutam subinde reputari graviorem illa-, quam ju-
dex pronuntiaverit. Quod si locum babeat, si
gratia non facile in specie beneficium sit dicenda, erit
boe yilium, emendatione legis tollendum , poenis
severioribus, genio populi minus accommodatis, abi-
re jussis. At rigor juris constituti liberum prae-
rogativae exercitium impedire nequaquam potest.
Gratia beneficium semper erit reputanda, quoties
Princeps poenam, quam lex gradu mitiorem décla-
rât , elegerit. Tum demum jure delinquens resi-
stet Regis voluntati, quum hic praecepta legis Fun-
damentalis et communis spreverit, praerogativa non
usus sed abusus, poena electa, quae forsan Régi
beneficium videatur, sed cujus aestimatio, défi-
ciente lege, plane incerta sit.

..DJI^

-Èh Iß iuwlt;5finY orgt;ïbiifgt;d tft -yv»^ {nnhnr4:ngt;lt;fi thiX

.ïm-rd^lb sïtctei
-fiio')nbsp;niÉo^?rtûnA(/rî Àibp ïisiiaf^rf^

-du»nbsp;ï'iup .haÈfy inafidcïijn rti«Teq büJ« 39

-»[ïefinp f.i'j-foirâig iquot;.r.l!rf|3i ofioSrfa« fH)irhifîîj
« ,ie9iïs([ mutoi h tonQ' .iH^fùiînuao^
Jha .blui'j'jffcj;« raubamp;nad ui .óïbis^TOSn
WfttKJÉf , oîuIrtrJîoi suüirtbiiims , iHfdrrV »öd
-ido ,«tiil»omafor»ß ïiirftiffliiöqoq ojotïg , asdiioiwaa
-iisiq fßinadjl lïmhmrj 'mel-tv-jiriA '.«auj^ at
.Jï9)CKf fußüpcupan sïiLsquii

iisÎJOBp , ftbiüsïuqsT ùvj 'isqaise uioi iii'^Myd iifBii)
-ßiaoß msTals'uit ubstn 2 lusup .aieuMxi ««jsafihl
-asi ensiipnibb mii'msli ^ûibT .thtj^irta , «si
-nuUsigalnbsp;s'J iiWaynbsp;aigs JI

nöffnbsp;wsnMiiittoa to »üijJiKajßL

rjîïïol öfiijp , BJoöb ijfWRjffnbsp;ßas tmu

-ibb .«JafliUï^a auyjo Iras .ti»/!»!»!/- aiaraamp;asd
• rl« cmamoflslq .s^ff -^wii^r»'

■ f..

gt;0 -43!« w.inbsp;,.-

•gt;i h'nU fj -V i.:

^ à

I.

Inter fontes legum decemviralium Graecas le-
ges habendas esse, defendimus.

II.

Non adsentimur clar. Mtihlenbruch Doct.
Pandect. § 161 statuent!, restitutionis in integrum
caussae cognitionem et decreti solemnis interposi-
tionem in solam formae speciem abiisse.

III.

Coheres, qui partem suam hereditatis yendidit,
cuique accrevit portio deficientis coheredis, por-
tionem bancce ex principiis juris Romani emtori
non debet.

IV.

Jure nostro liberi naturales, nisi actis autben-
ticis agnosci nequeunt.

V.

Praeterlapso quitiquennio venclitori ad rem ven-
ditam retro emendam concesso, illud producere
emtori licet.

VI.

A conjuge absentis, bonorum communionem
servare cupiente, cautio non exigitur.

VII.

Verbo hevoorreqt Art. 80 Cod. Merc, jus pig-
noris significatur.

VIII.

Exercitores navem cum naulo dedere i)ossunt
propter obligationes, a magistro tam ex contractu,
quam ex delicto contractas.

IX.

Jure gratiae, quod Lex Imperii (Art. 66) tribuit
Regi, abolitio post sententiam continetur.

X.

Delinquenti gratiam recusare non licet.

XI.

Recte Lex Imperii (Art. 57), statuit, Regeni
sine consensu Ordinum Generalium, tempore pacis
nec alienare nec permutare posse Regni aut colo-
niarum partem. Ut de acquirenda ditione eodem
modo caveatur, necesse videtur,

XII.

Verba Art. 2 Cod. Poen.: ^manifestée par des
actes extérieursquot; Legislator Francicus A«. 1832
iœmerito rejecit.

XIII.

Abrogandus est navium praedatoriarum usus.

Minus recte Godice Quaest. Crimin. Batavo judici
denegata \idetur facultas, interposita cautione, reum
carcere liberandi.

XV.

Deportationis poena non videtur probanda.