Omiiiura autem rerum, ex quibus
aliquid acquiritur, nihil est agricul-
-.-eS^WKtura raelins , nihil' «berius nihil

Pmca^Ltcatiumiuprae/anda- -.haheo: dissertationem
nihf^'eónscnptWo''prae ceteris placuisse, quae oeco-
nomiam ruralem spectant: ex his argumentum de
laetaminibus non solum gravissùnum apparaisse velut
fundamentum totius agriculturae, sed et mihi quaestio-
nem hodie tantopere agitatam tractanti utilissimum : in
'argumenta disponendo, perscrutando, annotando et
dimando totum fere spatium anni academici con-
sumptum esse; ferias jam instetisse antequam scripta
typis mandata essent: me tamen conatum fuisse quo-
usque progredi possem: difficultates ut solet exor-
tas esse: me destitisse a proposito: partem priorem
solam eruditorum judicio submittere quae etsi brevis
tamen qualiscumque absoluta; hoc melius visum esse
quam reliquarum capita nonmdla typis jam mandata

addüvei I ca'Mim .p^'iniariam hujus camp;iisü'ifyßaise^' m^
jMidarn .^Qpmlomm jmamp;ypen'uhjatam de omni- éisèer-
Litwue lt;dtmptii\Ssf)Ii{ssetiat{ord. itaque. ^vjMrtê-.^priore
Umlkim al)ivkit(iYß,u^m\iüiposuism-; quae-- vtPff ln'evi post
cum piiM/ro eoimauaicaho ipiibiisipiie ^piamp;'-m-andûndis
j,iiJi iiitamp;itiisy/m;^yinori totmqmim 'xid^^dissePilftiàftem
ij.is.mh 2)ertinentia\,sppctanda esse.
jsi- . vwsia'jnbsp;w^V.»'! OOÄ OK^JJV

Vitae academicae .sj^atio jam jatn�ciirso\:ii*tstiUa
omJii. vemt etsi ^eramp;'ytumen valedkiuros^is^f^uotnithbon-
suektdo eo icariOr mihi facta est quo pluribus œimis
sancüa. Gratus recordor omnium qm ^tuêi^ •rfeen
proUcuerunt, moderati sunt, auxerunt, qui insti-
gando et adJiortando non minus mihi profierunt
quam impertiendo veram doctrinam : at ego qualis
in mente surgit pudor, qni mihi consci.ns sum, haud
parem fuisse tot Virorum Clarissimorum nionitis. Uni-
cum opto, haud desperent, haud irrita credant co-
naynina. Dolor iste, quo mihi displiceo, ut totum
scientiarum voluptatibus me tradam, me compellahit:
ut numquam desistam admonebit : ut peractis medelam
a fer am futur is prospiciam excitabit, quibus Deus
faveat, precor.

honore mnper prosequar. Optimi Ile ii's dit, Verisdmi
S-chroederi ut semper vel hcissimmi-imm/mem refe-
vmn vota facio, nesdens quid ■■opiabiliusXmihi sper em
quoties hujus veri amoris, illius kahkagathiae, quam
'i^ocaïd,srecordor.nbsp;-üis.n^ ....

Quibus etiamnunc gaudeo Praeceptores Clarissimi !
Vestrorum de me meritorum semper. memor esse
cupio : hoc Vobis persuasum habeatis velim, su-
avissime mihi arridere officia quae gratus animus
dictitat. Qui Promotor mihi consilio et auxiUo ad-
fuisti Berg sma Vir Clarissime! gratias meas ac-
cipias^ quas maximas.nbsp;, - ,-.uvisijsv

MuUie ■•denique ''^quorum amicitia frui lieuit^^qni
('ohortatulos et ycollaborando optimos •■Vos et dulcisstmos
*ni}ii praebuisti^amicos, sincerum et verum me hdbeatrs
temper sumicum , nec umquam msi'-Vos càpiat''obliviamp;
lt;^ujus sortes in posterum a vestris'-fccedent. obiœu

-n^Avgj^^ immôit»«: wt, ^^nbsp;^

»^OTWto, tote*^. «kw^ làsî^ MSÎHTÙ)nbsp;^^

4wgt; oi-^WMB EàSiîiief) 'tlàm ttàcôtto-Anbsp;J^ç

■fv-yéatP'-^ .^y 'Si»nbsp;■'»«léâ--

Nullus non populus, quodammodo saltem ex-
cultus, qui conditionem suam stabilem reddere
studet, magno honore agriculturam prosequitur
atque fii-mam habet basin totius sui commodi^).
Imo salus publica et civium prosperitas agricul-
turae nititur exercitatione.

1) «Es giebt kein Gewerbe, was sich an Wichtigkeit
dem Ackerbau, der Hervorbringung von Nahrungsmitteln
für Menschen und Thiere vergleichen last; in ihm liegt die
Grundlage des Wohlseins, die Entwickelung des Menschen-
geschlechts, die Grundlage des Reichthums der Staaten, er
ist die Grundlage aller Industrie.quot; Liebig, Die Chemie in
ihrer Anwendung auf Jgrirultur und Physiologie, Ed. 5. p. 143.

Hujus momentum atque necessitas denuo ap-
paret, si respicimus: ad incolarum numerum
auctum; ad plurimos labore destitutos atque ad
multitudinem paupei-um in urbihus. Dolen-
dum profecto, talibus copiam noa dari, ut réfu-
giant ad labores aptiores in agro suscipiendos,
quibus an-fustias rerum tollant, quominus siut
onei-i publico.

Si ex una parte patria nostra optime se prae-
bet mercaturae, ex altera parte non minus va-
let multorum agrorum fertilitate, quae apte
moderata et promota pluribus etiamnunc labo-
res procurare potest, quibus vita sustentetur et
inopia arceatur. Quanti enim sint agrorum pro-
ventus, longe tamen abest, quin insuper non es-
sent augendi, sumptibus pro rata minoribus;
docuit enim experientia in plurimis agris, bene
cultis , longe magis crescere proventuum copiam,
quam impensa quibus obtinentur. Anglis hoc
persuasum esse dicit Weckherlin (ndass der
Dünger um so einträglichere Wirkung in
demselben Vei-hältnisse thue, je kräftiger
der Boden icird, dassje mehr man die Fruchtlt;^
barkeit des Bodens steigere , desto wohlfeiler
die Productio7i vegetabilischer und animali-
scher Erzeugnisse zu stehen komme, und

dass insbesondere für grüne und Wurzel-
Futtergeioäckse der Boden beinahe nicht zu
stark gedüngt seyn könne... TJeher all blicken
als ihre Haujdwirthschafts-Regeln durch:

Vollste Kräftigung und Ernährung miiss^
wie bei der Düngung des Bodens, so auch
bei der Viehaltung Grundsatz seyn ; man
muss vorziehen, weniger, aber alles gut,
als viel und dies schlecht zu halten ; wenn
der Landwirth es nur zu mittelmässigen
Erndten bringen kan , so ist er zum voraus
schon im Nachtheil ^ man muss daher Allem
aufbieten j um wenn auch toeniger , aber volle
Erndten und vollkommenes, best genähi-tes
Vieh zu erziehen'^).

Quamdiu praeterea ia patria nostra tot jugera
restant inculta , ne sollicitiidines surgant, quin
nou suffieeret, ad omnes bene alendos. Agri ifico-
larum ope tandem uberrimos proferent fructus ;
incolis vero destituti, eorum produetio ad mi-
nimum reducetur^).

1)nbsp;A. von weckheriiii, Ueber Englische Ländwirthschaft,
SUiUgart 1845, Ed. II, p. 37.

2)nbsp;K L'homme pose le pied sur le déserf, le désert rsetile-, l'homme
retire son pied, c'est le désert,quot; Baliaïk;uk.

Etenim opinamlum non est, regiones incultas
sine darano coli non posse. Oeconomia ruralis
in diem magis procedens, docet quomodo se-
cundum praeeepta certiora, saepius haud sine
lucro, agri apti reddantur culturae. Quodsispe
saepe frustrati sunt, qui hoc tentarunt, minus
rei ipsi, quam inscitiae conditionum necessariarum
plerumque est imputandum.

In omnibus susceplis oeconomicis maximi est
momenti agrorum cura atque emendatio, quae fit
necessariis laetaminibus afferendis.

Negandum profecto non est, plurimorum et-
iamnunc vagas atque rudes esse notiones, quas
de laetaminibus fovent; quam ob rem eo minus
vituperandus mihi videor quod conatus sum
opiniones, quae de laetaminibus exstant, colligere
et dissertalionis argumento uti.

Oeconomia ruralis merito censenda est inter
institutionem academicam; arcte enim coliaeret cum
ceteris disciplinis, ita ut, qui in his versatur
hospes, vix de illa pronuntiare poterit. Eo
latioris est ambitus , quo pluribus nititur scien-
tiis, quarum vera applicatio est habenda;
nec mirum igitur , si agricolae, cxperientia
etiamsi edocti, agriculturam tamen brevi pro-
movere nequeant.

Incitamen exspectandum est a prudenti
scientiae applicatione, quae elementa ab agrico-
lis haud cognita possidet, quibus non soluni ex-
plicat , quae experientia docucrat, verum quibus
insuper viam aperiat certiorem ct breviorem: est
hoc oecononiiae ruralis propositum.

Stercorandi ars antiquitus jam innotuit, ia re-
gionibus etiam fertilitate insignibus , banc artem
ue quidem vilem habitam fuisse, historia docet ;
imo in terra, quam lacte et melle abundare
gloriabantur incolae, stercorationem adhibue-
runt 1).

Apud Graeoos eandem hanc artem valuisse
nobis auctor est Cicero ubi dicit: Quiddeuti-
litate loquar stercorandi ? — de qua doctus Hesi-
odus ne verbum quidem fecit, quum de cultu-
ra agri scriberet : at Homerus, qui multis, ut
mihi videtur, anteseculis floruit, Laërtem leni-

1) Vid. pare au. Àatiquitas Hehralca ; ubi de agri cultura
agit atque, variis notis citatis, praeeilatamopinionemcon-
firmai. p. 407.

entem desideiium, quod capiebat e fllio, colenteiu
agrum et eum stercorantcm facit

P1 i n i u s ia historia naturali dicit: A u g e-
as rex in Graecia excogitasse traditur: divul-
gasse vero Hercules ia Italia., quae regi suo
Stercuto, Fauni filio, ob hoe inveotum, im-
mortalitatem tribuit 2). L a c t a n t i u s 3) dicit:
colitur et Sterculius, qui stercorandi agri ra-
tionem primis indusit. Macrobius^) Ster-

Circumfodire eiiim solebant arbores antequam stercorarenl;
quum tameu locus hic minus directe de stercoratione agit,
praestat quem citavit ierpsiba, in Antiquitate homerica
p. 224.

Ubi enim Homerus de ülyssis cane, qui absente doniiuo
male habitus erat, mentionem carmini inscrit, jacentera
eum describit

'Ev ïToAAji KÓTTfio, 0Î TrpoTrdpoi^s ùupduv,
'Hfdóvwv rs, (Sowv ts , »Alt;ï xéxyr' oipp' «v 'dyctsv
Aiiûiç 'O^yffOquot;?«? réfisvo^ (Jiéyn xoTTfY.ffovTeq.
Od. XVII, 297 sqq. Theophrastüs , Hist, ylant. hih. Ylll
Cap. VI. àvdXoyov Sè 'éx^i xxi gt;i xiTrpyici^ jrpsj rà?
Vid. etiam Caput VIII.

2)nbsp;PiiKius, Sist. Nat. XVII : 6. Augeas fuit Eleorum rei,
quem Hercules sustulit, unde proverbium. Augiae stabulum.
Legimus apudIsiDORüM Orig«XVll. 1. stercorandi agri ratio-
nem primus induxit quidam nomine Siircuiüs in Italia.

CU tum vocavit qucm Saturnnm interpretatnr,
P1 i n i u s vero Fauai filium, uterque igitur S t e r-
c u t u m sicut S t e r c u 1 i u m Lactantius vocavit :
singuli stercorationis inventionem tribuunt.

De Romanis non est quod hic amplius loquar.
Ceterum longius foret apud diversas gentes de
«tercoratione inquirere. Sufficiat hanc ipsam ar-
tem omni aevo floruisse atque jam tanti haberi
ponderis, ut ab ea speremus verum Laetamen
omnibus quos urget inopia.

Omnia, quibus additis soli fertilitatem auge-
mus, ut aptius reddatur ad plantas producendas,
merito diccuda sunt laetamina.

Laetamina praesertim constant substantiis ori-
ginis animalis vel vegetabilis, non tamen anorgani-
cae substantiae, ex quibus terrenae constant, ne-
gligendae sunt: salia plurima in functiones plan-
tarum magnum etiam effectum habent, quam
ob causam jam laetamina habenda sunt.

Ob dispositionem faciliorem observandam, quo
melius in contemplandis laetaminibus de omnibus
suo loco fiat sermo, apte tripliciter dividenda
sunt.

L.ieta»iina anorß-anica ,
animaliu,
et vegetabilia.
Primum breviter agam de laetaminibus auorga-
nicis, fusius deinde de organicis ; non tarnen po-
terit evitari, quin interdum oriatur difficultas,
ubi agitur de peculiari quodam laetamine at-
que quaestio tractatur, cuinam division! sit
adscribendum ; laetaminibus saepe coinpositis
substantifs quantopere diversis.

Constat omnem plantar um text uram esse com-
positam e carbonic, hydrogenio et oxygenio :
praeterea omnes plantas atque quam pluriraa
earuiii principia continere nitrogenium: cum his
conjuncta esse corpora anorganica, uti bases et
acida. Corpora anorganica quibus constituuntur
hic inprimis redeunt: potassa, soda, calx, ma-
gnesia, oxyda ferri et manganesii, silica, sulphur,
phosphorus et chloriura.

In pluribus terris reperiuntur carbonium et
ceterae substantiae, quae originem a corpori-
bus organicis dérivant atque insuper substantiae
anorgauicae in plantis obviae.

Agricolae asportandis, vel plantarum seminibus
vel aliis partibus vel plantis totis, solum pri-
vant corporibus organicis et anorganicis.

Quodsi agrum foecunduni servare voluraus
asportata restituenda sunt, quantum horum ele-
menta spcctamus; insuper majore copia adden-
da agris, si foecunditatem augere conamur.

Substantiae vegetabilium vel ex aëre vel ex
terra desumptae sunt, animalium vel directe
vel indirecte ex plantis ortae nulla continent ele-
menta ia plantis non simul obvia.

Intima ideo est congruentia inter laetamina
animalia et vegetabilia, atque cunctis agris re-
stituiaius maxima parte, quae vel ex acre vel e
solo originem traxerunt.

Nec minus tarneu elementorum complexus in
laetaminibus alio modo se babet, quam in plan-
tis viventibus. Cfjlerius plantis alimenta suppe-
ditare possunt laetamina, quia plerumque jam
magis dissoluta sunt eoque facilius novas com-
positiones inire possunt atque aqua solvi, quod
quidem maxime requiritur.

Ab omni aevo experientia docuit, omnes fere
substantias animales et vegetabiles vegetationem
promovere.

Chemicorum investigationes et revelationes hanc
experientiam probarunt et illustrarunt.

Plantarum nutritio maxima parte eo constat
processu, quo aëris elementa, ope terrae vege-

tabilis , in plantas transeunt. Certis quibusdam
corporibus anorganicis , in solo deficieutibus,
quae experientia et primo loco disquisitio che-
micorum in plantarum cineres docuit esse ne-
cessaria , multum exspectandum est de fertilitate
agrorum, si talia corpora terrae addimus atque
hac in i-e plurima profecto disquirenda restant.

Laetaminibus varii generis terrae admixtis
hujus non solum tenacitatem, verum saepius eti-
am colorem mutant. Quibus mutatis, in tali terra
facultas hygroscopica et temperatura e calore
absorpto aliter se habebit. Hoe modo radices
earum evolutione facili reddita plus alimenti as-
sumere poterunt.

Laetamina agricolis ideo non tanlum prosunt
principiis suis, verum etiam hanc ob rem, quia
proprietates physicas terrae quantopere mutant.

Ab accurata laetaminum varii generis contem-
platione variis hujus viribus bene disquisitis spe-
randum est, ut quam minimum perditum eat
quod ad fertilitatem promovendam aptissimum
esse potest atque agricolis via indicetur quomo-
do sibi laetamina , sufificiente copia , procurent
quibus agrorum proventus augeant.

3.nbsp;Transeundis in plantas ibique compositio-
nibus ineundis, quibus in plantarum textura
assumantur.

Laetauiina anorganica prae eeteris spectanda
sunt : silica, calx, magnesia, alumina , chlorureta,
sulphates, nitrates, alcalia , sulphuret phosphorus.

Silica vel potius acidum silicicum in omnium
fere plantarum cineribus reperitur saepe con-
junctum cum alcalibus. Expérimenta, quae
instituerunt Wiegmann et Polstor ff i),
hac in re observa tiones magni momenti suppedi-
tarunt, quibus indicarunt silicates, qui antea
plane solutionibus restiterant, temporis lapsu,
ab acido carbonico solvi.

In omnibus etiam terris obvium fit acidum si-
licicum. Tamquam de laetamine de sola silica so-
lummodo sermo esse potest, si terra nimis co-
haeret atque igitur prospiciendum est terrae
conditioni physicae, vel etiam, si terrena
tota fere constant corporibus organicis, veluti
obtinet in agris uliginosis similibusque. Sabu-
lum omnino compositione varia esse potest at-

que iutei'dum optimum laetanieu praestare, at-
tendendum enim est ad caetera corpora anor-
ganica 5 quae larga copia nonnumquam conti-
net , uti verbi causa quod iu bttoribus colligi-
mus saepius praeter aba multam calcem tenebit
ex detritu conchyliorum

Sabulum etiam in stabulis pecoris sternitur
atque simul cum laetaminibus organicis ad agros
laetandos inservit.

1) Les sables de mer les plus employés en Bretagne sont
designés sous les noms de merl et de irez ou tangue.

lt;t Le tnerl appelé aussi sable de mer, sable vermiculaire,
fond de corail, est composé pour la plus grande partie,
de concrétions calcaires renfermant quelques centièmes
d'un tissu organique très azoté. Il est mêlé de coquillages et
de divers débris de madrépores. On le trouve en abondance
dans la mer, à l'embouchure de la rivière de Morlaix,
où il s'en fait une exploitation considérable. On assure
qu'il s'y régénère, et de temps h autre on en découvre

forme des plages dans diverses localités des environs de
Morlaix ; c'est le même sable' que l'on désigné sous les noms
de tangue ou tangue sur nos côtes septentrionales.quot; boüssin-
catjit, Economie rurale, Tom. II. p. 109 Conf. spbengei ,
Die Lehre vom Dunger, p. 347 sqq.

Calcis usus antiquis bene inuotuit; apud Pli-
nium leginius : Aeduos et Pictones calce
uberrirnos fec.isse agros hanc sane et oleis et
vitibus utilissimam reperiri i). Alio loco: calcem
radicibus admotam cerasos praecoces facere atque
cogere ut maturescant 2).

Nullius laetaminis anorganici usus latins patet,
quam calcis , ia omnibus fere plantis et ani-
mal ibus reperilur calx ; calcem solutam tenet
aqua fbntium, fluminum et maris, praeterea in
omnibus terris vegetabilibus obvia est.

Calcis frequens est usus apud Anglos ; cau-
sae videntur esse, calcem et cretam in Anglia
abuudare, item lithantraces quibus uruntur ; ideo
minoribus sumptibus adhiberi posse; magis etiam

3)nbsp;a Le carbonate de chaux calciné, dépouillé de son
acide carbonique, à l'état caustique, est devenu la base
de l'agriculture d'une partie de l'Europe, où l'on ne com-
prendrait pas une bonne agriculture qui en fût privée.quot;
De GAsrAKi» , Cours et?Agriculture, Tom, l. p. 6tî3.

requiri ob pascua arlificialia quae saepius iuarva
mutantur: organieorum clenique laetaminum ma-
jore produetione, in Anglia bonum effectum ha-
bere posse, ut testatur W e c k h e r 1 i n i).

Calx cujus ad laetandum fit usus est usta,
eomparata ex carbonate calcis, quae in hydra-
tem mutatur sive aëre humido sive aqua directe
addita, in priore casu simul pro parte se conjun-
git cum acido carbonico, in altero hoc minus me-
tuendum est. Hydras calcis aqua solutus opti-
mam vim habere potest, quapropter morandum
non est donec aëris interventu mutatus sit in
carbonatem calcis.

Nec tamen subita aut violenta aquae consper-
sione humectanda , hoc pacto enim divisio calcis
quam exposuimus non obtineretur, quapropter ne-
cesse est ut pedetentim humectata aqua satietur:
sunt qui solent terrae vegetabilis operimento uti,
calce antea in parvos cumulos congédia 2).

Calx valet facultate plantarum partium dissol-
vendarum atque insuper se conjungendi cum
acidis, quae saepius vegetationi nocent, quatenus
ulterioridissolutioni corporum organieorum obstant.

Calx conjuncta cum substantiis vegetabilibus
vel animalibus saepius constituit compositiones,
quae aqua vel non vel parva quantitate solvuntur;
quae tamen vi aëris et aquae simul clissolfuntur
atque ad plantas alendas aptae redduntur, hoc
modo calce addita plurima corpora organica diu-
tius plantis alimenta suppeditare possunt. Quam
ob rem magnae utilitatis esse jîotest inter mixte-
lam compositam , ex variis corporibus organicis ,
calcem admiscere.

Usus calcis plus prodest in solis compactis
quam in tenuibus; in bis enim, quae solutionibus fa-
cilius permeatur, facultate dissolvendi plurimis
substantiis asportatis plantas privaret calx, dum
illorum tenacitate diminuenda aëri necessarium
aditum praebet.

Terris igitur argillaceis magna quantitate , ter-
ris sabulosis minore addenda est. Angli hoc jam
ante plui quot;imos annos observarunt ut nobis testa-
tor S i n c 1 a i r 1).

In Gallia quamquam nonnulli majore quanti-
tate utuntur, tamen quantitas quam addere so-
ient vulgo parva est 2). Hoc inde oritur, quod
saepius iterant usum hujus laetaminis.

Cerealibus praesertim preciest observationes
etiam probarunt boe laetamine acldito semina
celerius ad matnritatem pervenire. Prae cete-
ris favet leguminosis , horum enim producta sae-
pius valde augentur usu calcis.

Terris quae ad culturam aptae redduntur, si
abundant corporibus organicis ut terrae uligi-
nosae vel paludes exsiccatae calx optimum lae-
tamen largietur. ütilissima profecto est quia tan-
tvnn eflccLum ]iabet iii terras caespitosas: sola
sabulosa meliora etiam reddere possumus turfia
a calce dissoluta.

Minus necessario requiritur calx si terra, diu-
tius jam variis laetaminibus additis, ad plantas
colendas apta reddita est. Qni talibus denuo
calcem admiscere volunt caute respiciant, ne ni-
mia copia addant.

Plerumque ante sationem inaratur, nonnun-
quam tarnen optimo successu spargitur uti in
pascua et prata , interdum etiam in cerealiai).

Agris nonnisi in pulverem redacta addenda
est tempore sicco, ne nimis plnviis conglomeretur.
Galx usta ex concbyliis caeteris anteponenda
ob acidum phosphoricum quod continet. Ex ana-

lysi quam de testa ostreaeinstituerunt Bucholz
et Brandes patuit hanc mag-nam copiam con-
tinere phosphatis calcis, parvam tantum carbona-
tis calcis : contra tamen Middle ton in con-
chis invenit 99. pc. carbonatis calcis ij.

Occurrit etiam in plantarum cineribus et prae-
sertim in cerealium seminibus simul cum acido
phosphorico reiieritur. Multis proprietatibus cum
calce congruit, quacum in pluribus mineralibus si-
mul invenitur 2) , imo calx usta interdum magna
quantitate magnesiam continet. Per se tamen
numquam adhibetur quamquam verosimile chemici
aliquando hujus usum aptum docebunt. Mag-
num effectum 3) in plantas habet saepius no-

2)nbsp;«La Dolomie, si commune dans beaucoup de parties
de l'Allemagne et de la France, constitue l'une des variétés
du calcaire magnésien.quot; Lïeii , Éléments de Géologie tra-
duit de l'Anglais par M'quot;« luiLlA meulien, p. 3G.

3)nbsp;«La chaux magnésifère agit d'une manière très active,
mais épuise le sol si on la donne en grande dose ou si on
ne la fait pas suivre d'engrais abondans.quot; M. A. Pcvis.

eiviim , tribuendum vel quautitati nimis niagnaa-
vel defectui ceterorum iaetauiiuum.

Alumina 'quantitate exigua in nonnuliis plan-
tis reperta est, hujus rei forsan est causa quod nou
solvitur ab aqua acidum carbonium continente.

Terra quo magis argilla pura abundaret, co minus
vegetationi prodesset i), quum tamen semper cum
silica et plurimis aliis corporibus simul occurrit 2),,

Maison rustique I. I. p. 65. IVupcrrime Magnesiae usum pro-
batum vidimus ex relatis ad Societatem philomaticam Pa-
risiorum communicatis m. aprilis 1845, testatur enim dei,a-
koue : « Lorsque ... la Dolomie , devient assez friable pour
servir au même usage (l'amendement des terres) on l'emploie
avec un égal avantage (avec un succès remarquable) et
je ne me suis aperçu nulle part' que la vegetation souf-
frit des mauvais effets généralement attribués à la présence
de la magnésie.quot;.

1)nbsp;j. i. van aelbroeck, Wcrlicladige Landbouwkunst der
Vlamingen, bl. 11 : « De gronden die niet dan uit potaarde
bestaan, daarvan zal ik niets anders zeggen dan dat de
Vlamingen deze onbekwaam en onwaardig achten om hun-
ne aandacht in den Landbouw te verdienen; alleen dienen
deze voor slechte bosschen.quot;

2)nbsp;j. a. uilkeks, Handboek va,n Vaderlandsche Landhuis-
houdkunde, p. 109, § 351.

de mixtis plerumque sermo esse solet. Argilla
ipsa magna parte constat alumina quae optimis
gaudet proprietatibus, scilicet se conjungen-
do cum corporibus organicis et vi aquae reti-
nendae quod plantis valde prodest.

Alumina vel potius argilla prodesse potest
terris sabulosis, obstant tamen sumptus quo mi-
nus ad hoc refugerent agricolae, multos enim la.
bores requirit.

Utuntur nonnulli laetamine quod praeparant terra
argillacea urenda ut porositas augeatur atque ap-
tior reddatur ad ammoniam absorbendam i).

Marga ubi occurrit magnae est utilitatis, imo
ejus ope, terrae plane steriles in fertiles mutantur.
Agrorum proprietates physicas valde emendare va-
let atque omnino compositione sua laetamen effi-
cacissimum suppeditare.

') c. sprengel, die Lehre von den Urbarmachungen, p. 182,
349. c. a. bergsma, Handboek voor de Faderlandsche Land-
huishoudkunde, f. p. 103.

Pliniumi). Alia est ratio, quam Britannia et Gal-
lia invenere aleudi eam ipsa; quod genus vocant
margam. Spissior ubertas in ea intelligitur.
Est autem quidam terrae adeps, ac veJut glan-
dia in corporibus , ibi densante se pingnitudinis
nucleo. Non omisere et hoc Graeci : quid enim
intentatum illis ? Leucargillon vocant candidam
argillam, qua in Megarico agro utunfur, sed
tantum in humida frigidaque terra. liJam Gal-
lias Brittaniasque locupletantem cum cura dici
convenit. Duo genera fuerant. Plura nuper exer-
cer! coepta proficientibus ingeniis. Est enim al-
ba, rufa, columbina, argillacea, tofacea, arenacea.
natura duplex: aspera aut pinguis. Experimenta
utriusque in manus : ususque geminus, aut ut
fruges tantum alant, aut edant et pabulum.

Distinxerunt veteres inter Acaunumargam, Ar-
gentariam et Glyssomargam. Prima rufa est
et arenam intermixtam tenet secundum creface-
ani verosimile Argentaria dicta, quod ea uteban-
tur fabri argentarii ad argentea vasa polienda ut
Tripoli, seu Tripolitana terra, ad aurea aereave.

Universe dicitur Marga posterioris aevi est de-
nominatio Margilae et Marlae, unde Gallica

Hodie etiam distinguimus inter margam sa-
bulosam, calcaream et argillaceam, prior inprimis
prodest terris argillaceis , secunda solis uliginosis,
sabulosis tertia. Pj'aesertim itaque constat sili-
ca , calce et argilla i).

Marga si bonum efamp;ctum liabebit aëri exposi-
ta dilabi debet, quo citius oxydulum ferri quod
saepius continet in oxydum transeat ; si non di-
labitur saepius continet bitumen vegetationi no-
xium, hac in re bene erit margam urere.

Color praeterea et tenacitas valde saepe diffc-
runt, pertinet marga ad formationem recentiorem
atque interdum corpora organica continet, dum
parva quantitas nitrogenii in quibusdam specie-
bus reperta est.

Plurima salia simul cum marga in agris iua-
ramus quibus magna ejus utilitas nititur, quatenus
scilicet varia elementa plantis praebet veluti salia
sodae et potassae, gypsum et quod in pluribus
speciebus obvium fit phosphas calcis 2).

1)nbsp;j. a. uiikeks, Handboek van Vaderlandsclte Landhuis-
houdkunde , p. 11.5, § 360.

Marga agris aclcli(a bono siiccessn colenda es-
set avena quod experienlia probatuni videtur i).
Maturitatem fructuum tamen non uti calx acce-
lerare videtur; in pratis et pascuis muscos suffo-
cat atque bonas gramineas ebcit et legurainosis
prodesse dicitur.

Sprengel qui jam per quindecim annos varias
inargae species cbemice disquisiverat, quam pluri-
nias analyses communicavit in oper'e suo laudato

Oxyda utriusque metalli in plantarum cine-
ribus obvia veluti laetamina in sensu vix ve-
niunt. Ferrum in omnibus fere terris invenitur.
obviam tamen fiunt substantiae terrenae quae
multam ferruginem tenent, quaeque interdum
terris sabulosis prosunt, quatenus colorem mutant
et exsiccationem paululum diminuunt.

Ferrum autem quo ad laetandum utimur ple-
rumque conjunctum est cum acido sulpburico, hoc

sale optimum usum praestari, si corpoiibus putres-
ccntibus admiscetur, in postorum videbimus. Sae-
[)ias cum cineribus lithantracis vel turfae ad-
bibetur, cavendum tamen ne magna quantitate
terris addatur; raro addendum est terris
bumo abundantibus. Spargitur etiam in plan-
tas vel simul cum seminibus injicitur^). Bo-
num habet effectum ad animalia nociva ne-
canda 2). tsgt;

De Gasparin animadvertit efFectum no-
civum sulphatis ferri forsan magis adscriben-
dumgt; nimiae quantitati hujus laetaminis quam
quidem qualitati, salem culinarenr'magna quanti-
tate aeque esse nocivum^).nbsp;ti
—- :

1)nbsp;sprengel, 1. 1. 385. addit tameft'! 'tt diequot; Terth«ilung
muss aber auf das allervolikommensLe vorgenommen wer-
den, denn wo er zu dick zu liegen kommt tcidtet er die
Pflanzen fast augenblicklich, indem sie schon nach 24
Stunden wie verbrennt erscheinen.quot;

2)nbsp;«Dass sich durch den Eisenvitriol die Würmer, In-
secten und Schnecken vertillgen lassen, wurde schon vorhin
erwähnt, es ist nur ein Stäubchen desselben nöthig, um
eine Schnecke binnen wenigen Augenblicken zu tödten.quot;
sprengel, 1. 1. p. 386.

3)nbsp;«Que la question de sa nocuité n'était qu'une question
de dose. De nouvelles expériences de M. Gui semblent con-
firmer cette idée. Il a appliqué le sulfate de fer à un
grand nombre de végétaux, et tous les signes d'une végé-
tation vigoureuse ont remplacé ceux de la maladie.quot; De
gasparin, 1. I. T. J. p. 662.

Vcnuste docuit Liebig mineicini ferrii) sem-
per condensatam babere ammoniam, qua vege-
tationi favere potest. Haec certe ütilissima est
proprietas.

Prarcipue in censura veniunt cbJorurela quae
composita sunt cum calce, soda et potassa.

Prior si caute adbibetur plantarum vegetation!
prodesse potest. Hoc sal in mixtela laetaniinum 2)
bonum effectiim exercet. Quod eo melius crit,
quia pro se additum , saepius nocivum repertum
est, forsan tribuendum ejus fecultati, quod facile
aqua solvitur.

Chlorureta sodii et potassii, tamquam residua
in officinis saponariis obtinenda , bonum laetamen
constituant, quorum facultas laetandi insuper
angetur variis salibns sulphaticis, quae saepius ad-
niixta tenentLampadius hanc mixtelam

3)nbsp;Valet hoc quatenus cineris ligni ad saponem coquen-
dum fit usus, qui insuper etiam continet phosphates,
silicates ct rault.im ralcem. Conf. SPRengei, 1. 1. p. 360 qui
analyses talis residui communicat.

cerealibus valde iàventem reperuit; nnpeiTiine ex-
pei'imentis institutis optima praedicafa est ad
linum laetandum 1).

De usu chlorureti sodii tamquam laetaminis di-
stant opiniones : sunt qui nocivum rejiciunt, sunt
qui beueficum praedicant 2), Quum tamen
analyses docuerunt hoe sal in pluribus planta-
rum cineribus reperiri, universe etiam hujus lae-
taminis utilitatem agnoverunt. Solummodo ne
magna quantitate simul adhibeatur. Bonum vide-
tur si admiscetur calx , optime si utrumque ad
miscelam compositam ex variis corporibus orga-
ganicis additur.nbsp;)|iiv feiiiiq :

In Livonia jam diu cum sale cubnari e Gallia ar-
cessita laetant linum, cui magnoperelfaverei dici-^
tur^). Terris siccis etiam prodest ob ifacultateni
bygroscopicam. Sal cnlinare, quälet restât post
evaporationem aquae marinae, puro ante ponen-
—------- il-

1 ) hebberger ^AUgeni. Zeitschr. für Lanclio. Bd. 1. Hft. 2 , ibique
quae Kittel de laetaminibus mineralibus: «so wie sie sa-
gen: kein Klee ohne Gyps! so auch: kein Lein ohne Aescherich !quot;

dum ob salia cetera, talis mixtela in pratis her-
bis 1'avet pecori gratissimis. Expérimenta quae
instituit L e c o q docent : hordeo prodesse et
quidem quantitate 60 kilogr. ad Hect. uti ex
phn-ibus experirnentis simul institutis pateret
Cannabi sativae prae ceteris favere videtur ut do-
cuerunt experimenta de pluribus plantis simul
instituta 2).

Sulphates.

Sulphas calcis utilissimum laetamen anorga-
nicum in pluribus plantarum cinei'ibus repei itur.
Huic ipsi sali magna pro parte optimus effectus
cinerum turfae tribuendus. In pluribus laetami-
nibus animalibus sulphas calcis obviam fit.

Qui agrum meliorem reddere volunt ope sul-
phatis calcis plerumque utuntur minera quae
dicitur gypsum. Ante usum molifura dividitur,
nonnumquam etiam antea aqua crystallina pri-
vatur, quo facilius commolitur.

lautlatur.iiJQni ihoc sale utuntur aiense aprilis
vel maji ilspargunt inter plantas végétantes i).
-T Ïn terris II tenuibus 1 sabulosis elïectum habet
celeriorein et breviorem quam ia compactis ar-
gillosisf ob ilt; percolationem faciliorem, quapro-
pter illis saepius parva quaatitate addenda erit,
dum hie simuli majorem addere possumus, quod
coiianune ihabet cum eeteris salibus omnibus,
quae aquaJsolvunturji.

il) Maxime valet gypsum , additum corporibus
putrescent ibus decompositione sua verosimile op-
timum »praestat fontem sulphatis ammoniae 2).
ß) Sulphas •lammoniae hodierno tempore merito
optimum laetamen praedicatur. Quia hoc ipsum sal,
velmt residuum in fabricis, quae corpora aërifor-
mia combureuda producuat, comparandum est,
aliquando 'bonam vim iu plantarum vegetatio-
nem'i'ihabere potest. Disquisitiones theoreticae
etlni€A)8ervationes3' practicae congruunt, ut in

0 De vriend van den Landman, 1842, bl. 633.
2) De Gypso fusius egit BOCssiNGAttir1. t. p. 199 sqq.
Vergleicheiiidé^Vérsüche'''über das^'Gypsen dés Klees und
^der Kartoffeln■^amp;n'gèstèiit' im Jahrè'* 18441 sigt;eengei , Allg.
LiiHdé.'quot;Mgt;natsckt-.\8i5 , März Bd. XlV,^^? 843. Vid. etiam,
quae Dürios in Srhiesisch. Gesellsch. für vaterl. Kultur,
Breslau 1843.

agiicultura magni momenti commencletur. Opti-
mum effectum habere dicitur quatenus nitro-
genium et sulphur in omnibus seminibus reper-
tum, plantis cedat 1).

Inter sulphates, qui agriculturae pi-osunt, me-
moraudus est sulphas sodae, parva quantitate ce-
teris laetaminibus admixtus bonum usum praestare
potest ; invenitur etiam in plantarum cineribus;
quamquam forsan combustione productus 2). Sul-
phas sodae praesertim effectum habere ividétur
in partes virides plantarum , uti foliai^).'»')a9iJoq
Multi usum acidi sulphurici cum laetaminibus
iniscendi et in arvos irrigandi, hoc proposito sua-
derunt, ut acidum illud se jungeret, cum ammonia,
decomposito carbonate ammoniae, sale volatili.

Effectus fuliginis non tantum a carbonio mi^
nutissimo, I verum etiam a sulphate ammoniae
pendet. Magna fuliginis quantitate utuntur in
arboretis, etiam Viti viniferae fevens a multis
commendatur.

3)nbsp;Conferantur experimenta communicata in Journal of
Agriculture of the ffighland and Agr. Soc. of Scotland JaniSil,

horum ,tlecompositione.jm plantis substantiae oriri
possunt, quaA,nitrogenium continent quarumque
; jinbsp;efifetus tantus est in formationem cellujarum.juf

sub conditionibus verosimiliter ortus est nitras so-
dae, cujus magna quantitas in Chih'a reperitur.
Intima relatione, quantum formalio spectatur,
convenit ^jcuni^^ nitrate calcis^ „gif^fli^ggaepius^ in
muijis bumidis, praesertim stabHlorui^i,9|gt;sei;vamus.

^^n. ^mi^telis .laetaminum j.compositi^ tsubstan-
tiarupT qjjgfïnicarum, si requisitae bases adsunt,
fornaantur.jpitiates^j^uti in terra vegetabili ipsa.

Nitratis potassae ct praesertim nitratis sodae
bono exitu saepius in agricultura fit usus^), va-

msioiuin r -'iiiJilB'i einsy ni joiiinmo oaiiJin oî!^ •
q .'ifiiuomnifi fufiup liiidinJ raorioiiRla^^v ■•■
B'^) JmtrHol des i connaissaims mwlles- Dec. 1840, p. 257.
enkiaar, de vriend van den Landman, V. Deel, p. 472. An-
nales de t l'agriculture Française, seric;fli')Tom. IV, p.'i43.
BKRGSMA, Mandboelc s i jt V- 105.wr gt^q,nbsp;„i ;

! Î '
îi

Non tamen exspectandus effectus continuus,
obstat enim facultas aquaè eos facile solvendi,
quamobrem magis considerandi sunt tamquam
bona supplementa ceteris laetaminibus.'quot;'quot;^'^

In laudem quot;nitri uberior'-^fuit H ir s é'b fel d^'^
qui varias disquisitiones et opinionèJs expösitas
suis auxiti)rnbsp;auJt®-»

Ammohîacilliifi'ftummi profecto momenti ^quot;qÜód-
si experirtitóïi''*^'dócuerunt
tem multa'aqua'dilutam nocivaih hàBiiisfe Vim,
non imputandum est

sed imprudenti administratiorfi quot;Nequé^^iVnfufii'*
li .jiMi'jß'iq 'i yß886Jlt;M( iiimSiVl

1) Die Ernährung und das Wachsthum der Pflanzen, Kiel
1844. Acido nitrico omnino, in variis salibus, majorem
effectum in vegetationem tribuit quam ammoniae. p.
139, 147-153. In fine libri sui denuo experimenta
citat, quibus Ihujus acidi efficacitatem probaret; quodsi
nimiis sumptibus comparandum , tarnen insistit ut,^^quan-
tum possit, in agris ipsis promoveatur nitrißcatio.

est, parvam quantitatem additam, quae iulàu-
stam opiuionem pepeiit, nihilorainus nimis fiiisse
magnam ; si enim respicimus ad parvam copiam
nitrogenii in plantis repertam et ad multam
aquam perspiratam , patebit exiguam quantitatem
ammoniae, magna aquae copia solutam, jam suf-
ficere, ut plantae nitrogenium suum procuret.
Effectum salium ammoniae terris administratorum,
esse celerem et brevem ex eorum volatili natura
sequitur.

Inter salia ammoniae prae ceteris memorandus
est carbonas ammoniae, quod praecipua plan-
tarum elementa continet, est sal valde volatile
ex omnibus corporibus putrescentibus evolvens,
quapropter primae est necessitudinis, ubi de lae-
taminnm praeparatione fit sermoi^ ut ad hujus
damnum antevertendum attendatur.

Carbonatem ammoniae et sulphatem ammo-
niae bono exitu in prafa sparsit Lecoq, ex
hujus disquisitionibus , quas in alias plantas etiam
instituit, plurimorum opinioncs probatas vidimus ').

Longius foret innumera citare expérimenta,
quae posteriori tempore etiam cum salibus am-

moniae sunt instituta. Inter plurima tamen me-
moratu dignissima sunt, quae instituit Schat-
tenmann quaeque nuperrime sunt communicij-
tai).

UK-i; fquot;in III uJiza onod sßin
1) Cofnpies rendus, T. XVII, p. 1118-1134. Vid. eüam

kdhimaun und schattinmannEitttgè'^'BeOlmihtii^éh'^'übêr
die Wirkungnbsp;«Sai^.Jftuff^^iie^

Düngerarten. Pharm. CenU-. BlaU. 1844. Märtz ubi legimus:
«Es ergiebt sicliC'¹âàss îV'Âlî|'èïïeirfé0^èie^émehrung
des Ertrags deia S^iclfcstoffgel^lttiTidfr ■Siftlz« jente^
Auetor praeterea putat: laetamina nitrogenio abundantia
plantas insuper stimulare, ut plus nitrogenii ex aere assu-
matur atque ammoniacalia etiam aliorum salium in plantas
transitum leviorem reddere. £. c. enklaar, De vriend van
den i.andi«flfl , Aprii 1845. p. 223.

tes potissimum in agris tertilibus reperiuntur.
Alcalia imprimis ilium effectum habere videntur
ut substantiae absque nitrogenio in plantis pro-
ducantur i).

Magna utilitas quam cineres ligni agricolis sup-
peditant praesertim potassae tribuenda. Cineres
ligni optimas praedicat Johnston ad leguminosas
laetificandas 2).

Facile intelligitur et vix admonere necesse erit,
ea ipsa elementa aliquando a plantis assumta vel in
pluribus reperta, tanquam laetamina addita, fau-
tura earum vegetationi.

Eo magis profecto mirandum est, in patria nostra,
plantarum cineres non satis magni haberi pretii
atque vix attendi ad eorum salia aqua solubilia

retiiienda, quorum tanta est efficacitas m Vegeta-
tionen!. Nonne mirum est, quod in patria nostra
cineres in Belgium exportandas, tanta cura in
nubilariis deponuntur, quum quibus nostrates
utuntur, pluviis expositae manent, quo fit ut aspor-
tentur salia quae facile ab aqua solvuntur.

Animadvertendum praeterea , quod ad usum ,
Belgas mense martii vel aprilis i) cineres in
plantas spargere ; nostrates saepius jam hieme
cineres agris addere, dum aratio et seminatio
postea locum habet : hoc modo etiam salia, quae
aqua nondum solverat, perditum eunt. Bonum
effectum habere possunt cineres si per prata et
pascua spai-guntur.

Res estniiotissima, Romanos ad vegetationem
promovendam cineres magni habuisse momenti ;
legimus enim apud Virgilium:

Ne saturare timo pingui pudeat sola, neve
Effetos cinerem immundum jactare per agros 3).
Praecepta quae a Virgilio traduntur ex Italiae cir-

Igi'i caespitibus constantes quae aduruntur,
inprimis regiones silvestres, quae arboribus com-
bustis optimàs messes producunt, magnam effi-
cacitatem, quot;quam cineres in vegetationem habent,
demonstrant. •
iianir iirißinulq § 13.
rnmoop ç8ndiniiiior.

'In plantarum cineribus reperiuntur salia sul-
phatica-'et phosphatica. Disquisitiones Clarissimi
Muldçr docuerunt apud plantas et animalia cum
proteinoiobviam fieri, sulphur et phosphorum^):
quae ideo necessario requiruntur^)si.':functiones
plantarum et animalium prosperabunt. Verosimile
est acidum sulphuricum et phosphoricum a plantis
decomponi, et oxygenio evoluto, novas composi-
tiones.jformaril).

c. h. schüiiz, Die Entdeckung der wahren Pflanzennah-
rung. Mit Aussicht zu einer Agriculturphysiologie, Berlin 1844,

De sulphure paucis jam vidimus ubi egimus
de sulphatibus; phosphorus etiam sub composi-
tione acidi phosphorici inter laetamina occurrit.

Acidura phosphoricum ad laetandum summi
habendum est, illud in plurimis plantarum cineri-
bus adest; praecipue vero in seminibus, quorum
productioni merito faustissimum praedicatur et his
facile explicatur quare semina plurimarum plan-
tarum nutritioni animalium tam apta sunt. l).
Nulla ten-a vegetabilis, testante Liebig, acido
phosphorico plane est destituta 2). Repertum
etiam in nonnulhs minerahbus 3). Plerumque cum
calce conjunctum tamquam laetamen adhibetui*.
Phosphatis calcis usus frequentissimus fit ossibus.

1)nbsp;« Die Pliospliorsäuren Salze wirken vorzüglich auf
die Bildung der ßlutbestandtheile.quot; ii£BIG , 1. 1. p. 251.

2)nbsp;a Die Phosphorsäure wird aus dem Boden von der
Pflanze aufgenommen, alles eulturfähige J,and, selbst die
Lünenburger Heide, enthält bestimmbare Mengen davon.quot;
IIEBIG, 1. I. 156.

ä) Der Apatit (phosphorsaurer Kalk, von gleicher Zu-
zammensetsung mit der Knochenerde) findet sich in jeder
fruchtbaren Ackererde, in krystallinischer Gestalt deutlich er-
kennbar, auf Gängen (besonders Erzgängen), wie auch im

Substantiae quae e canalibus, e fundo maris
vel in urbium et vicum \ns colliguntur, quae e
diversis subslantiis constant agriculturae conser-
vantur et haud raro magni pretii habentur ; ta-
lia composita agunt secundum effectus substan-
tiarum e quibus compositae sunt, caeteroquin
saepissime divitia sunt organicis corporibus.

Hoc loco etiam de aquae utilUatc in agricul-
turam agere potuissem, sed notissimana est plantas
absque aqua non crescere. Praeterea saepe plu-
rimas substantias immixtas habet aqua et ita
laetamen utilissimum praestat. Prata plurima hoc
tantum laetamine fertilissima habentur, imprimis
ad ripas fluminum.

Laetamina anorganica raro per se sufficientia
spectanda sunt, solummodo, si agri abundant
corporibus organicis, prae ceteris, ad hos laetan-
dos utilia esse possunt.

Quantum denique spectantur, tamquam sup-
plemcnta ad laetamina sueta attentione agrico-
laruni dignissima smit corpoi'a anorganica.

In agricultura salium usus hucusque fuit ra-
rior. Obstant sumptus faciendi, atque magnam
si habent vim in vegetationem, tamen non
nisi summa cura adhibenda sunt. Quam pru-
dentissime circumspiciendum est, ut singulorum
usus fiat pro rata corporum in terrenis jam ob-
viorum et caeterorura laetaminum addendorum.
Quum autem optima horum omnium fit mi-
scela in animalium excrementis, quae insuper
valent actiouibus physicis, facile ^^explicandum
quare minus ad salia anorganica réfugiant agri-
colae: aptissimus usus animalium excrementorum
substantiis vegetabilibus admixtis , quam pluri-
raum conferre debet ad rusticorum commodum.

-iDBwJoII» .ayaM.J .W auaiiamp;BilJuanoJ ami
IßßW/l oh ii'jw)) labl)imgt;lt;f)9n9^ o^gibnoi^j no ygiJiioii
-od-107 no o^ni['»il;li//Jiio ïgt;fgt; ni J^jif olwnnii i-ib
((.ivY'-MyAkgt;'.i\ot f,f is!)

-OU «iiJcq UI uiiJ'ioaaß'iq licißfijiuaz'j «ilwm'l
.fnebn970Jii0i{j rnßiiiJluorrgr. bß nmiJqo mu
.71

Jure Consultissimus W. C. Mees: «Het waar-
achtige en grondige geneesmiddel tegen de kwaal
der armoede ligt in de ontwikkeling en verbe-
tering der lagere volksklassen.»

Praedia exemplaria praesertim in patria no-
stra optima ad agriculturam promovendam.

Ill regionibus ])atriae nostrae, ubi optima prata,
baud probanda est pecoris stabulalio perpetua.

llaud assentiendum L i e b i g i o dicenti : « Die
festen und| flüssigen Excremente eines Tbieres
haben als Dünger für diejenigen Gewächse den
höchsten Werth, welche dem Thiere zur Nah-
rung, gedient, haben.»nbsp;,

Errant, qui cuidam laetamini eo plus valoris
adscribuut, quo magis nitrogenio abundat.

Arvorum fertilitasu inprimis' pendet a condi-
tione qua gaudent corpora carbonia'praedita.

Analyses chemicae terrae cujusdarfl-vfegy labil is
minus necessariae, ut» hujus'substantiaS'JactiVas
cognitas habeantiagricolae.nbsp;.Ju uüd.ul

Ad terrae vegetabilis conditiMeniquot;'t#tf8icam gt;
magis attcndendum, quam ad compositionem clie-

Ex organis plantarum et animalium invicem
comparatis jam sequitur',' iHa magis'sis'pra'ebère
ut forment substantias organicas, haec ut con-
sumant.nbsp;quot;'1'

Nutrimentorum nitrogenium bonus index ha-
bendus horum facultatis'alendi.^quot;' quot;'!

Pecora etiamsi 'ex amylaceis''substantiis?'adi-
pem formare queant, non tamen copia sUfEciéntö

Terrae teraperaturam tempore historieo non
decrevisse, nullo modo demonstrari potest.