.D I s P U T A T I O J U R I D ï C A

INAZ) G XJRALI s,

OBLIGATIONIBUS,

• Q^V A M
DUCE ET AUSPICE S.S. TRIADE.

Ex autorit ate CMagnifici ReBoris,

D. JOHANNIS van MUYDEN

Jur. Utr. Doa. , ejufdemque in Inclyta Academianbsp;^

Ultrajedina Profeflbris Ordinarii,

n e c n o nnbsp;quot; .

Ampliffimi Semtus Academici confenfu , amp; Alm* ac
N9bili[ßmlt;t Factthatis JZJRIDJC^ Décréta ,

pro gradu doctoratus,

Summifque in UTROQUE JURE honoribus, amp; PrivilegîiV
ritè ac légitimé confequendis.
Eruditoram Examini ßtbjicit

l E v i n U S VAN DOORN, Goesa-Zeland;

Ad diem zi. Mmii, hor h locoqtte folitis. —

trajecti ad r h e n u m;

Ex Officinâ FRANCISCI HALMA, Academis
Typographi, clo Idc Lxxxvii.

Hobt uffimo ac Stremifßmo

Urbis Goezan^

p R ^ T o R l.

Am^lißlmis ac Gra^iffmis
ejufdem Civitatis

CONSULIBU s
SENATORIBUS,

quique iis fant

A SECRETIS

PATRIi^ PATRI BUS

MeritilTimis vigilantifEmis dominis
fuis ac fautoribus.

Hdtic DifpHtationem inaHguralem, ea qm
far cß anmi ohjervantia

D. D. D.

LEYINUS van DOORN.
..nbsp;,nbsp;Auctor.

DISPUTATIO JUR.IDICA
INAVGVRALI S,

d e

OBLIGATIONIBUS.

thesis i.

Ifputaturus de Obligationibus non in-
concinniter ac abs re me faâurum ar-
bitrer , fi in anteceflum quaeftioncm ,
quam Dolores ac interprètes circa no-
bilera hanc materiam movere folent,
prsmittam, tum ut haec diflertatio mea
fiat clarior, rum ut meliori ordine ac
methodo procedat, quae eft ; Vtram
Obligationes ßnt referenda ad fecHndnm
juris objeBum, cjuod efl jns reruml Sunt qui arbitrantureas non
ad res fed ad aftiones vel ad perfonas efle referendas, quorum
opinionem plane crroneam ftatuimus.

Contra obligationes ad traftatum rerum pertinere evidenter con-
fiât, cum ca omnia qui in bonis amp; patrimonio noftro funtjad
respertineant, nec folum res corporales, verum etiam incorpora-
les. tit.y.deReb.corp. ^incorp. quo loco inter res incorporales,
cum haereditate, Ufufruftu, Servitutibus, numerantur etiam
obligationes, ut res in bonis noftris, amp; acquifitioni fubjeâse,
amp; ipfe itKper, nofter de iis, tanquam rebus incorporalibus fe in
fequentibus afturum pronunciat. ^.ult, J. de ZJfii,^habitat, add.
I. ff. de K Sign, neque enim aliter poteft efle, five eflentiam
obligationum fpeâemus, five obiedum earum, five finem ulti-
mum, quin referri, debeant ad eam noftrç difciplins partem,
quae eft de jure rerum.

Inter alios qui folidum hoc fundamentum in jure fundatum
fubvertere nituntur eft. i. Theophilus, qui contendit obliga-

A 2.nbsp;tiones

tiones reducendas effe ad doârinam de Aâionibus tanquam Ca-
rum caufas ac matres.

Hoc autem falfum effe velexunohocapparet, quod iftacon-
iîderatione non magis obligatio ad aâiones pertineat quam do-
minium, quam caetera in rem jura, quippe quae amp; ipfa fingu-
las fuas afèiones habent amp; pariunt. /. t.§.z.#'. ij./.t/e^S.

Major vero nobis lis eft cum f^ultejo^ qui lib. l. dijc. Schal. i6,
dr ad Ruhr, de Obligat, contendit^obligationes referendas efle ad
jus perfonarum, quem fecutus eft D. Anton. Matth.colleg. infiit.
difp-i. at neque hanc rem acutetigiflfearbitror. Argumentantur
itaque primo quod obligatio perfonae inhasreat. Frivola enim
hsEC eft oppofitio, cum eodem modo amp; eadem ratione eirepli-
care poffim, fic multo magis ufum amp; ufumfrudum ad jus per-
fonarum refèrri oportere. Sed apparet, ut reâe obfervat Vin-
nius, Vultejum obligationes tantum confideraffe in relatione ad
perfonam débitons, cum prxcipue hic confiderandae fint ratione
créditons, qui eas contrahendo fibi acquifivit, eafque fuo mo-
do vendendo. donando, legando in alium transferrepoteft : quae
oftendunt obligationes à parce créditons in commercio efle, quod
de jure perfonarum, puta libertatis, civitatis, familif nemo di-
xerit. Etfi enim obligatio perfonam obligati afficit, non tarnen
afficit, quatenus confideratur ut perfona , fed quatenus ut de-
bitor dicitur refpedlu rei qux debetur : Neque enim hic finis
principalis eft obligationis, ut perfonam tantum nobis habeamus
obligatam, fed ut rem in obligationem deduftam confequamur
/. ff.deobligat, (^aä.l. 38. § 17. ff. deFerb. obltgat. Neque ob-
ftat quod fi obligatio ad jus rerum pertineret, uti dominium
pcrtinet, tum ex obligatione quoque, utiex dominio, com-
peteret aftio in rem, quia adio ex obligatione non ideo in per-
fonam efle dicitur, quia peream aut perfonam, aut jus aliquod,
quod in perfonam aut perfonae fit, perfequimur, fed quia hase
adio in perfonam obligati dirigitur, amp; femper adverfus eum lo-
cum habet, cum in rem aftio cum re ambulet, amp; fequatur
poflieflbrem. l. z'^. ff. de obligat. ^ aH:. atque haecdehacquaeftio-
ne determinafle nos fufEciat, nunc ad rem ipfam.

II. Obligationis vocabulum ita diftum videtur à Ugando feu

obftrin-

I N A U G ^ U R A L I s. f

obftringendo , eftque vox Metaphorica , defumpta à vinculis
corporeis ; atque fumitur in jure nollro vel late vel ftrifte : la-
te , quando quis ex quacunque caufa alicuiadprœftandumquid
velreftituendum adftringitur, hoc fenfu capi videtur in rubrica f.
de obhgat'.^aü. ita ut, non folum obligationem inftrldo figni-
ficatu de qua ftatim , amp;unde fluit alt;äio in perfonam, fedetiam
qua rem domino reftituere tenetur pofleffor , qui inde aftione
in rem conveniri poteft, denotet. Striftius fumitur pro nexu,
quo quis fado fuo conventione nimirum vel ex deiifto aliquo
ad aliquid praeftandum vel faciendum eft adftriSus. Quge ligni-
ficatio proprie eft ejus loci, hue non ineliganter alludunt verfus
qui extant in C. G/.

Ftrba ligam homines, tauroritm corma fmes, « V-■•■J'^;

Cornu bos capitur y voce tenetur homo.nbsp;i r''

Si quis hie à me qusrat utrum obligationes firtt, jurisgentium,
an juris civilis , refpondebo utrumque efle fano fenfu verum,
videlicet funt ex jure gentium quo ad origincm amp; fubftaritiam
fu^am, uti apparet fAr/. '). ff.de jufiit.^- jur. formam tamen acci-
dèhtalem amp; vim accipiurit à jure civili.nbsp;'

in. Omnis igitur obligatio in genere haud malè definltur v/«-
culum qmddam juris, quo adflringimur ad alicjuid praßandum vel
faciendum. Pr. I. de Obligationibus amp; I. l. pr.ff. de obligat. aB.
qui autem iftiufmodi juris vinculo alium obftridum habet, cre-
ditor vocatur, amp; qui tali vinculo tenetur, debitor propriedi-
citur I. 10. amp;duab.fe(jcj.ff.de F. atque illud quod Vl obli-
gationis folvendum amp; prsftandum eft , debitum amp; deberi pro-
prie dicitur. I. r. §. 7. ^ feqq.ff. de Conflit, pecun. d. I. 10. amp;
feqq.ff.der. ßgn. idque in dando vei faciendo confiftit I. 3. pr.

1.pr.ff. de obligat. é-aEi. 1.1. pr.ff. de verb, obligat. i, I.de
aB. In dando confiftit debitum, fi debitor rem creditorisfacere,
hoc eft rei debitse dominium in ipfum transferre tenetür I.
§. fi», f. de r obligat. I. il.ff.de aB. empt. ^ vendit. 1.1 .pr.ff,
derer.permnt. in faciendo debttum Confißit, fi debitor obligatus efi
adfaBum , quo dominium in creditorem transferre non cogi-
tur. Cum enim dare amp; facere in jure opponantur, amp;darepro-
prie fit dominium transferre : fequitur inde , faâum proprie

A 5nbsp;effe.

effe, quo. dominium non mnsfertur, fed ejufmodi fadum eft
aut rei traditio l. ii.'f,dea8.empt.amp; vendit. vel opera praftatio.
l. 26. ^ 5 8 loclt;tt. 1.11-pr. amp;fif-f- ^ re judat. Cum autcm ad
prajftationen^ alicujus rel aliquando nos adftringat fola squitas
amp;■ ratio naturalis j interdum mera fubtilitas juris civilis , utplu-
rimum autem. jus naturale ac civile fimul , pro hac juris varie-
tate obligatio in tres fpecies rede dividitur, in naturalem puram
meram civüem, amp; mixtara : de quibus fingulishicquaedamdi-
cenda funt.

. IV» Primo loco hic fefe offert naturalis obligatio, quae niti-
my Tola, tantum aequitatis ratione , amp; ita defcribi poteft , quod
fit vincuïtim natma amp; aqmatis, quaconfcientias lt;}uidem hominum
devincity amp; Mfolvendii^ adflrin^t J. 95. §. 4. ƒ. defilfit. Ut
nulla tamen eo nomine jure civili compctat aftio.

Didtuf;ea naturalis non ä natura , feu a natural! inftindu
nobis cum' brutis animantibus communi, fed ä natura humana,
fluae folum quod aequum eft , didat. Hasc naturalis obligatio
iterum diftinguitur in naturalem imperfeflam, feu ut alii malunt»
minus plenam amp; perfedam feu plenam.

IV. Obligatio naturalis imperfeda eft, quaenon exfadoali-
quo ad obligationem tendente oritur, fed quas fluit tantum ex
jure naturs,amp;didamine rede rationis ac in terminis mers ho-
neftatis Sc aEcjuitatis confiftit adcoque nec ullam adionem nec
alios efFedus parit ; unico verbo. cui lex nullam vim tribuit,
negligit earn amp; tantum naturalitati fuse amp; confcientiis hominum
relinquit : ejufmodi obligationum plurima poflunt enumerari
exempla, ut talis eft obligatio gratitudinis amp; caufa beneficii ac-
cepti unde obligatio ad dnUufm fe ad remunerationem ; ncc
enim convenit beneficia foenerari aut in Kalendario fcribere, fed
pudor faltem accipientis adftringitur ex jure gentium /. 15. §.ii.
f. de petit. l)ereditat.L^^.§.i.deffirt. Obligatio pietatis, quapa-
rens fili? , quam in poteftate non habet, dotem dare tenetur.
Quae omnia in totum juris civilis auxilio deftkuuntur , plura
poffent addi exempla, quaebrevitatis caufa omittam.

VI. Obli-

I N A U G U R A L I s. 7

VI.nbsp;Obligatio naturalis perfefta eft, quf oritur ex negotio,
per fe amp; natura quidem ad producendam aàionem apto, ita ut
ex naturae jure gigneret adionem , fed quae à jure civili ita li-
mitatur, ut quamdiu fola eft in foro civili adionem five exaftio-
nem parere nequeat, feu quae nititur hoc fundamento jurisgen-
tium i paEta effe fervanda. /. i.§. i.f. defaEi. ac de hujufmodi
obligatione potiffimum agunt JCti, cum ajunt aut negant na-
turaliter quern obligari , ut videre eft /.13. 19.58.41.^64./.
deCondiEl indebit. I. lo. jf.de obligat. ^ AB. I. 5. §. z. ff. defoltit.
amp; fimilibus locis,

VII.nbsp;Ut autem naturalis tantum , non etiam civilis fimül fit
obligatio, facit aut qualitas conventionis, aut perfons pacifcen-
tis contrahentifve aut qualitas perfonae amp; negotii fimul.

1.nbsp;Non omnis conv.entio obligationem civilem parit, fed ilia
duntaxat, quae in proprium nomen contradus tranfit, yel cui
pr^er conventionem alia fubeft oUigandi caufa, velquse légi-
tima dicitur, .aut quae contfadui ïn continenter adjicitur. 7.6.
é* 7-/quot;quot;• §•nbsp;excaeteris que folo placiti fine ftant,
nafcitur duntaxat obligatio naturalis. QÛippe nudis pafl:is vim
talem obligandi Romanas leges tribuere noluerunt, utexiisetiam
ultro agere liceret.quot;* /. 10, C.depaEl.l. zj.C.locat.

2.nbsp;Facit qualitas ^rfonç contrahéntis, ut ex conventione quan-
tum vis idonea, tantum naturalis obligatio oriàtur veluti fi pu-
pillus intelligens quid agit, contraxerit fine tutoris audoritate.
/, 127. de Férb. Obl. 1.1 .fin.f. de mvat. l. 14. de Obl. amp; AB. /. i j.
de CondiB. indebit. aut is cui bonis interdidum eft 1.6. de verb.
Obligat.

5. Perfonç amp; negotii qualitas fimul, veluti fi mulier interccf-
fit contra S-Cftum Vellejanum /. 16. \. f.adS-CßHmJ^elle-
janam. Filiusfamilias mutuam , pecuniam acccperit contra
S-Cftum Macedonianum l.fin. cnmfeq.jmBa l. i.f.deS-Cflo
Maced. Huc etiam refero eam, que oritur ex voluntate tefta-
toris teftamento minus folenni declarata. Li. C. defideicommiJ\
ff-de-donat,interFir-^,uxor, item eam, qua hçres le-
gatis oneratus tenetur ea intégra prsftare citra detradionem fal-
cidiae. l,filt-C,adl.falcid. in omnibus hifce exemplis allegatis ad-

eft

8 DISPjU.TATIO JURIDICA

eft naturalis obligatio ejufque squitas fed tarnen deftituta aufto-
ritate juris civilis -quot;attatTien obligatio haec naturalis plena non pla-
ne amp; omnîno eft inefficax, neque omnino eft civilis auxilii ex-
persj nam alios tarnen effeftus non paenitendos amp; minime fper-
nendos in'fefe continet, principales funt hi :

1.nbsp;Dat exceptioneni l.j.^./^.ff.depaü:.

2.nbsp;Impedit condiäionem indebiti, cum debitum naturale fo-
lutum fit amp; creditor poteft retinere quod ita per errorem folu-
tum, cum alias folvens femper poffit repetere tale debitum quod
juribus non debebatur. /.15. aô. §. ti. f.decoùdill. indebit. l.io,
f. de Obligat. Aä.l. 19 .ff. de copdiä. indebit.

5. Pignora eidem ac fidejufforcs accedere .poffunt. §. i. fini
J. defidejuf. l. 6. ^ j.ff. eod. /. 5. ^A'ff' depign. hjpothec.

4.nbsp;Ejufmodi debitum novari poteft. l.i.^.ult.ff.deNovat,

5.nbsp;Poteft hujus naturalis debit^.cum alio quovis 6eri compen-
fätio.'f

^quot;lt;5. Poteft conKitm. l. i. ^.penult, ff.de conflit.pec. omnes hos
effeflus non dubltamus adfcribere nudo paâo, is enim natura
debet, quem jure gentium dare oportet, cujus fidem fecuti fu«
mus, ait paulus in 7.84. §. de R.Jnr. ubi de pafto haud
dubie loquitur ut excollatione l.i.p.ff.depaEl. liquet, quo qui
tenetur, eum natura amp; jure gentium obligatum affirmat, datur-
que ei hic effecäus, quod exceptionem producat. l.j.pr.^^.^.
ff.depaB. Atque hasc de obligatione; videamus ergodecivili. ,

VIII. Obligatio civilis, ut fuperius caepi dicere, eft vel civi-
lis tantum, quae dicitur mere civilis, feu civilis mixta quae civi-
lis amp; naturalis fimul eft.

Obligatio mere feu fimplex civilis eft vinculum folius juris ^
civilis, feu qus nititur fola duntaxat Jegum Romanorum fubti-
litate citra aequitatem naturalem, amp; parit ea quidem aftionera
non autem exadionem , quatenus non poteft cum efFedu in-
tentari, quoniam haec , adio exceptione aliqua quam jus praî-
torium ex aequitate fuggerit, elidi poteft. Hsc autem talis eft
vel ab initio, vel ex poft fado.

i. Ab initio hujus generis eft obligatio, fi quis vi vel metu
coadus quid promifit, ipfo jure obligatur, quia adeft confcn-

fus

INAUGURALIS. ^

fus amp; voluntas juxta Ari(i.l.\,Ethk.C.\. veruntamcncumini-
quum fit, quod inetu geftum eft, ratum haberi, ideo prstor,
qui hac in parte mitigatduritiem juris civilis, dédit exceptionem
quod metus caufa, per quam eliditur aflio ex ifta obligatione
orta : idem dicendum, fi quis dolo indudus aut errore lapfus
quid promifit. ^.i.^z.J.deexcept.

2. Vel ea obligatio eft ex poft faiflo talis, ut qui ad tempus
promifit , etiam poft tempus obligatur , cum jus civile dicat,
tempus non effe modum tollendx obligationis , §. 3. J-. dc
verb, obligat.

5. Aut fi poft conftitutam obligationem debitor cum credi-
tore fuo padus fit , ne peteret , etiam poft padum obligatur,
quo cafu iterum poteft opponi exceptio de non petendo. D, §.
l.J. de except.

Sed notandum eft, hoc genus obligationis propemodum fine
re effe, amp; exitu inutile. /.3-§- i.f. de conflit, pecan. I.iii.ff.de
E.jur.l.j^.deCompenfat. Plurimihanc fpeçiem obligationis reji-
ciunt, Fide Strtiv. Harpr. ad tit'.y. de obligat, pr. Numero 24. fed
abfque fufEcienti ratione, mea fententia.

IX.nbsp;Hadenus de obligatione naturali amp; mere civili : or-
do nos vocat ad civilem mixtam , quaï prscipua eft in hac
materia fpedanda. Obligatio proprie ficdida eft vinculum $qui.
tatis pariter amp; juris civilis, quo quis ita adftringitur , ut adio-
efficax in eum detur.

Mixtam hanc obligationem voco propterea , quod eam amp;
naturalis fuftinet aequitas, amp; fimul juris civilis firmataudoritas,
unde etiam fola plenam praeftandi neceffitatem habet, amp;exadio-
nem producit, haec mixta jam, KÓlt^oxxy amp; per exceücntiam di-
citur obligatio in ufu juris.

X.nbsp;Haec mixta obligatio, ut Dodores notant, eft aut verè
talis aut faltem prsfumptive, qualis eft obligatio judlcati ,/.z5.
ff.deßat.homin. quippe res judicata pro veritate accipitur,/,56.
de re judicat.l. vom. de R.jur. (\mmvis de fado contingere pollet,
ut judexfalfumjudicaflet. Talis feciindo loco eft obligatio con-
felïionis judicialis, quia confefliis habetur pro judicato, l.i.ff.
de confejf.l.un.C.eodem. 3. Obligatio juris-jurandi voluntarii,

Bnbsp;aut

aut potius fententis ex eo lat®. ^.^.J.dsJB, quia homo mi-
nime prçfumitur confcientiam fuam aggravare, aut onerare vei-
le. Hujus generis 4. etiam elllitterarum obligatio, ut fi quis
fcripfit, fe debere, quod fibi numeratum non eft, amp; antiqui-
tus intra quinquennium : jure [novo autem intra biennium non
repetierit chirographum fuum , neque oppofuerit exceptionem
pecuniae non numeratae intra illud tempus, nihilominus ex tali
fcriptura tenetur , ac fi pecuniae numeratio revera interceffiflet,
quia haec eft prxfumptio jurisamp; dejure ^.fin. J.de litter, obligat.
in his omnibus tum non amplius quaeritur an debeatur, fed an
judicatum, confeflum, juratum, atque fcriptum fit.

XI.nbsp;Propius itaque amp; penitius cum imperatore noftro hanc
materiam pcrfpiciamus, qui nobis perfefliCTimam hujus obliga-
tionis civilis diffinitionem exhibet. fr. J. de obligat. cn]\xsÇm^u.'
la verba hic explicate amp; examinare lubet , utpote qus continet
omnia hùjus obligationis requifita , definitio hxc eft : Obli-
gatio eft juris civilis vinculum, quo necefiîtateadftringimurali-
cujus rei folvends fecundum nöftrce civitatis jura.

XII.nbsp;Definitio h^c itaque accuratiffima eft regulifque dia-
leâicis optime conveniens, utpote conftans genere proximo
amp; differentia fpecifica. Generis loco hic ponitur vinculum y
amp; metaphoricè dénotât vinculum intelleftuale feu jus vin-
ciens amp; ligans. Proprie loquendo non eft vinculum , fed'
efFeftus vinculi , juris enim vinculum eft contradus , vel
quafi contradus, vel delidum , vel quafi delidum , obli-
gatio vero eft devindio , quç per haec vincula fit. His enim
vinculis, id eft , contradibus aut delidis , quodammodo liga-
niur amp; creditoribus noftris devindi fumus , intercedit niniirum-
relatio inter creditorem amp; debitorem , quae ex parte débitons
confiftit in potentia paffiva morali five lege induda qua devin-
dus eft creditori, amp; ea vinculum juris vocatur ; ex parte vero
creditoris confiftit in potentia adiva morali , qua creditor debi-
torem tenet fTbi devindum, ( amp;dicitur jus ad rem) inde jCti
in eadem perfeverantes Metaphora, prçftationem ejus, quod ex
obligatione debetur, vocant folutionem ; quafi qua vinculum
iftud conftridum, iterum difToIvitur. Dixi proeterea c}m neceß-

me.

éate adflringimur. Hxc amp; fequentia verba difFcrentis fpecificK
Joco addita,adipfam obligationis fuftantiam, finem amp;effeaum
pertinent, obligatio nempe femper adjundam habet prsftatio-
nis neceffit^em, qus in eo confiftit, ut nifi obligatus praeftet
id, quod debet, jure judicioque cum eo experiri hoc nomine
Jiceat, amp; mvitum ad folvendum compelJere /. 15. C. de cont.
erupt, quare obligatio quae ex aliena voluntate, aut alieno arbi-
tno pendct obligatio non eft, /. 108. §. nit. f. de Verb.chli!rat.
veluti, fi quis ita ftipuletur , dabis\ amp; alterrefpondeat; ddo.
ß voluero: non contrahitur obligatio. Ratio: quia neccffitate
non adftringit , vel quia pro non dido eft , quod dare , nifi
vehs, cogi non poffis, ut eleganter loquitur Pomponius in I.
^. ff.deobli.^aa. Neceffitas autem hxc, qua obligatio adftrin-
git, eft multiplex , alia namque eft arÄior amp; validier , alia le-
vior amp; infirmior : quandoquidem alii tenentur prscife dare vel
facere aliquid , alii per aliquam exceptionem poflunt hanc fol-
vendi neceffitatem exitare, ut fuis locis hïc pleniusdocentur.

Alicujus reifolvenda , amp; hfc verba emphafin habent: fubje-
ttum obligationis hie eft Res. Rei vocabulum hie generaliter amp;
late accipiendum eft pro omni eo quod in obligationem deduci
poteft, ita ut fadum quoque fub fe comprehendat I. i. fi».f,
de reb. credit. Proinde five in dando obligatio confiftat, five in
faciendo, necefTitas obligationis poftulat, ut utrimque prsfte-
tur. l.i.f.deoblig at.Q-aß:, finis obligationis eftneceffitas, quae
verfatur circa illam folutionem: Verbum filvendi quoque gene-
rale hie eft, cum in ufu juris dicaturfolvi, cum debita prseftan-
tur. l.'^9-f-defilm.Lrgt;.%i.amp;feqcj.ff. de pign. aB. eaque folu-
tione tollitur obligatio mfi^.pr. J. ^„ib. mod. toll. oMigat. Non
errabimus itaque generaliter fi dicamus fub folutione hie conti-
neri omnes illos modos, quibus ab obligationis nexuliberamur
ita ut fub folvere non folum nummorum folutio hie continea-
tur, fed omnis liberatio quomodocunque fafta amp; quslibet de-
biti praeftatio. l.^.f.defolut.l.iyó.f.dererb.figmf. imo qua-
lifcunque fatisfadio , quocunque tandem modo fatisfiat /.j.jf.
de obligat, five hoc fiat per acceptilationem, quae eft imaginaria
folutio, amp; veram folutionem quodammodoimitatur, cumfin-

B 2,nbsp;gitur

gitur intervenifle res quae revera non intervenit. §. i. ƒ. ^»»iJ.
mod.toll.obligM. five per Aquilianam ftipulationem, fivept no-
vationem , confufionem , amp; compenfationem tot. tit. I. quib.
mod. toll, obligat.

Secundum mflra civitatis jura. Ultima ii|c definitionis verba
varie ab interpretibus explicantur, optime tarnen ad illud totum
quod prçcedit, meo judicio referri poffunt : temperaturhac ad-
jeétione neceffitas folvendi , ut intelligamus adftringi nos non
quibuflibet modis, non ex quavis caufa,feddebitomodo,quern
jura civilia praecipiunt. Quo modo inter caetera comprehendi-
tur : aliud pro alio , item alio loco , aliove tempore, quam
quo conventum eft , invito creditori folvi non pofle. /. z. §. i
ff. dereb. credit, ç^arg.tot.tit.ff.de eo quod cert, loco dari oportet.
Sic qui centum debet, quinquaginta invito Creditori non rede
folvit: quia folutio debet fieri fecundum jura civilia, qusepar-
ticularem'folutionem non admittunt. /. 3./. l'è. ff. famil.
ercifc.nbsp;i .ff.de ZJ/ur. I. i^.^.S.ff.de aii. empt. I. 5 7. in fin.

pr:ff.delt;edil.ediâ. item neceffitate non quavis, fed in qua infit
ea cogendi ratio, quae jure civitatis noftrae fit approbata : hue
jam poffet referri, quod creditor non poffit propria audoritate
extorquere debitum àydebitore, amp; fic privatus fibi jus dicere,

XIII. Expenfa oblTgationis mixtae definitione , fequitur ejus
prima amp; fumma divifio, defumpta à caufa efficiente remota in
civiles amp; praetorias, ita enim Imperatoris verba funt in §. i. /.
de obligat, omnium autem obligationum fumma divifio in duo
genera deducitur, namque aut civiles funt aut praetorif.

Obligatio civilis fupra in partitione generaU amp; fenfu latiori
opponebatur- natural! amp; mixts, amp; comprehcndebat etiam fub
fe illud genus obligationum , quae hic praetoriae dicuntur, hic
vero in ftrido fignificatu opponitur prstoriae , cum hsc divi-
fio non ad obligationem in genere , fed ad mixtam faltem per-
tineat. Neque huic divifioni adverfatur. 5. ff, de pign. ^
hypothec, ubi trimembris obligationis divifio extat, nimirum ci-
vilis honorariae amp; naturalis 3 facilis enim erit conciliatio, modo
intelligamus JCtum ibi duas fpecies fub uno gencre comprchen-
dere, nam ita in ea lege habendum eft : omnis obligatio eft

aut

INAUGURALIS. 15

aut naturalis aut civilis, civilis iterum eft vel civilis in fpecieaut
eft praetoria . amp; fie nulla erit pugna,

XIV.nbsp;Civiles in fpecie fiint, quae aut legibus conftitutse funt,
amp; funt ex , qus originem fuam tantum debent juri Romano,
feu quas ante incognitas jus civile fimpliciter introduxit, qua£-
que à fanftionibus Romanis vim fuam acceperint , esque funt
numero paucxj ut talis eft fti'pulatio tot. tit. J. de Fcrb. obligat.
litterarum obligatio, tot. tit. I. de litt, obligat. Sponfalitia largitas
feu donatio propter nuptias. Sic ex delido quo tenetur fur nec
manifeftus. arg. § 4.1, de noxal. aä.jmü. pr. in fin. de perpet. équot;
temper.aä. item qualis eft is, qui damnum injuria dedit, tene-
tur exl.aquilia tit. I. de I. ac^uilia , cujus quadrupes pauperiem
fecit, tit. 1. fiijuadrt^p. paap. feciffe dicatur , qui arbores furtim
cecidit. l.i.arbor.furt.cafar. injurias ex Z. Cornelia. Referunt
hue vulgo eas, quae, defcendunt ex pacäis fpeciali lege confir-
matis,qu2 diciturlégitima l.S.ff.defaü. quale eft V.cauf. Pa-
ftum Legitimum/.6.55.§.»/?.amp;pollicitatio dotis/.6.
C.dedot.promiJJ. Wh obligatio quoqueconftitutione civilis eft,qua
tenetur is, qui ex SCto Trebelliano reftituta eft haereditas.

Alif vero funt jam à jure gentium inventce , fed quas à po-
pulo Romano recepts , approbatae amp; confirmatae funt, addendo,
vel detrahendo aliquid iis, atque ita juris civilis funt fadae,
funtque eae innumerabiles /. 5./'. deinfi. amp; jur. I. 7. ff. de paB.
cujus generis funt obligationes ex conventionibus feu contradi-
bus juris gentium , ut emptione venditione, locatione Condu-
dione, mutuo , depofito , focietate, mandato, amp;c. defcen-
dentes.

XV.nbsp;Sequuntur obligationes prsetorix , qua; aliter dicuntur
honorarix, eo quod totum jus praetorium alias honorarium di-
catur I.dejtir.nat.gent.crcivili I. 15. §. 2. de pail. amp; funt
ese, quas prçtor ex fuajurifdidioneconftituit: quales funt plu-
res obligationes ex delido , uti qus nafcuntur ex furto mani-
fefto, rapina injuriis.nbsp;denofcal. aEl. vel ex contradu, ut
talis eft obligatio, qua pater amp; dominus tenentur ex contradu
filii aut fervi, quod cum eo qui in aliéna poteftate eft. ex con-
ftituto, quo conftituens pecuniam tenetur ei, cui conftituitur

B 5nbsp;§. 9.

^.^.I.deaEl, item obligatio de peculio. §. lo./. eWf/w, ex pi-
gnore feu hypotheca /. ij.f. äepaB. talis item eft obligatio,
qua is qui detulit jusjurandum , juranti tenetur. §.n.I.deaci.
damni infedi, amp; fi qu® funt fimilcs.

Obfervandum hie civiles obligationes omnes efle perpétuas :
praetorias vero plerumque efle annales , praefertim paenales. tot.
tit. /. de perpet. ^ temp. a[l.

XVI. Secunda obligationum divifio defumpta eft à caufa ef-
ficiente proxima : aut enim obligatio civilis oritur ex vero vel
quafi contradu, aut ex vero vel quafi deliâo. Sunt qui putant
aliquas efle obligationes, quae ad nullum ex his quatuor mem-
bris.referri queant, propterea quod ]ClMSinl.i.pr.f.deobligat.

fcribat obligationes oriri vel ex contradibus vel delióUs,
vel ex variis caufarum figuris: fed hase non obftant cumibiper
varias caufarum figuras nihil aliud intelligendum fit, quam qua-
fi contradus amp; quafi delida.

Igitur omnis obligatio civilis defcendit ex contradu feu vero
feu quafi, ut excludatur padum nudum, ex quo de jure Ro-
mano non nafcitur adio. I. lo. C. depaB. ideo omnibus padis
ftipulatio fubjici debet , ut ex ftipulatu adio nafci poffit, quid
autem fit padum définit lex i. §. 2. /. de paä. nimirum
duorum plunumve in idem placitum confenfus. Nuda haec
conventio feu padio ftat in nudis placiti amp; conventionis fini-
bus , nec certum nomen habens, nec ullam obligandi caufam
praeter conventionem, femper enim tantum naturalis, nunquam
civilis obligatio ex ea oritur, i.j. §. r. ^.f.depaEi.

XVIII. Cum didumfitpadaper fe, amp; fua natura nunquam
producere adionem, fciendum eft quaedam tamen efle pada,
qu2 obh'gationera amp; adionem pariunt, fed non qua pada, amp;
funt primum illa, qus manentefimplici conventionis forma fpe-
ciatim ad obligationis efficaciam funt confirmata, vel jure civili,
quae pada dicuntur légitima, quia robur fuum capiunt vi legis
autS--Cti l.6.f.depaa. quale eft V.C. padum donationis ex
lege 55. Juftinianea C.dedonat. padum dotis ,quod dotem confti-
tuit. /. 6. C.dedot.promijf. vel jure praetorio , ut conftitutum. amp;
conventiodepignore./.i./.^c/'/g«.^^7. l,if.àeConfl,P.àdaàc amp;

pada

I N A U G U R A L I S. 15

pada incontinenti adjcda contradibus bonaefidei.quse hiscontra-
öibustanquam pars eorum ineffe creduntur./.7.§.5./.^/e^^ö./. j^^
C eodem. Unde eorum nomine competit aftio vi amp; natura coni
tradus, cui accedunt. ff. decontrah.emft.1.6.^.1. f. de Aä.
empt.l.ii. C.defaB. de qua qu^ftione vide fufius Vinnium ad
tii.y.devbligat. Conventio non nuda, quae ä doftoribus vefti-
ta appeüari folet, eft quae pure placiti fines egreditur, quod in-
de dignofcitur, fi proprium nomen fortitafit, vel fi prster con-
ventionem alia obligandi caufa fubfic; id eft, fi negotium civi-
le geftum fit, Lj.^.i.ff.depaü. atquehaec conventionis fpecies
uno verbo vocatur Contraftus,

Hie jam methodi ratio nobis Aiaderet examinare contraduum
naturam; fed cum fcopus noftri inftituti tantum fuit traéiare obli-
gationes , non verocontraftus, non eft animus de hisfufe atque
operofe agere, cum id negotium fpecialem quidem exigeret difpu-
tationem, attamen cum h® duas materia fibi invicem admodum
affines fint, amp;quafiquadam cognatione amp; vinculo jungantur,
cum caufa efficiens obligationem fit contractus, amp; omnis obli«-
gatio dicatur defcendereex conventione, feu faöo licito amp; ex ma-
leficio, vel delifto feu fafto illicito, non abs re mefadurum ar-
bitror, fi quaedam de contradibus in genere, amp; generales quafdam
eorum divifiones, ac fimul differentiam unam aut alteram inter
contrarius amp; pafta,quatenushorum intelledus principal! noftro'
tradatui aliquam lucem adferre queat, breviter amp; fummatim
exponam, atque ita fimul huic negotio finem imponam.

XVI11. CentraEiKS itaque efi conventio fua nat ma obligationem
ad agendum efficacem producens. Genus conventioy hoc eft,,
duorum pkiriumve in idem placitum confenfus. I. i, ^.z.ff.de-
faSl. Cujus duse funt fpecies »contradus amp; padum nudum /. 19.
ßn.f.deNovat.

Differentia hie ab effedu eft, quia contradus producit obli-
gationem amp; adionem, cjuo difcernitur ä pado nudo, [qu? eft
conventio in nudis placiti finibus fubfiftens, atque exinde natu-
ralem tantum, non civilem obligationem, producit. l.j.pr.^
^.f.depaEl.l.io.l.ii.C.eodem\ Addidi in definitionef»a mt»-
ra. ne diefinitio conveniret padis legitimise, id eft lege, edido,

S-CtO'

S--Cto aut Conftitutione confirmatis, quae cum adionem non
fua, fed legum vi producant, non funt tamen contradus. 1.6.
f.depail. Si quis à priori diiferentiam inter contradum atque
padum fcire velit, ca hec efl. Omnis conventio Habens pro-
prium amp; legitimumnomen vel caufam,id eft, dationem aut fa-
dum, ea contradus eft ; quœ vero neque certum nomen habet,
neque in effedum ca;pit deduci aliqua datione aut fado, hsec
eft, padum, Ex Gr. Dabo tibi centum ut fervum manumittas,
hoc eft padum, quia nec certi nominis hçc eft conventio, ne-
que datio vel fadum adhuc interceffit at hoc negotium, do ti-
bi amp; mox numero, jam contradus eft, vel cum tu manumififti.
ftatim dégénérât in contradum, cum anteà finibus nudi placiti
ftabat. Iz-j.C.locM.

XIX. Conventiones, quae fpecialem formam amp; certum ha-
bent nomen vocantur contradus nominati ex quo genere con-
ventionem funt Emptio, Venditio, Locatio Condudio, So-
cietas. Mandatum, Mutuum, Commodatum, Depofitum,
Pignus, fimiles contradus, qui omnes obligationem amp; adio-
nem certo jure producunt, non utique propter nomen, quod
extrinfecum quid eft, atque accidens, fed propter utilitatem com-
mercii, cujus rei indicium eft, quod certo ac proprio nomine
appellantur ; vel potius quia hae conventiones ob frequentiorem
ufum talem accepere vim ac naturam , quae etiamfi nihil fpeciali-
terdidum fit, ex ipfo nomine fatis intelligatur. D. Grot.
Bell.ac Pao, ii.w.j.

XX. Quaî vero proprio amp; legitimo nomine carent, fed qui-
bus prster confenfum fubeft caufa, ut hoc exprimit JCtus in
l.-j.^.z.f.defaü. dicuntur contradus innominati, quia fpecia-
li nomine deftituuntur, nec adiones, qus ex iis competunt,
certum amp; determinatum nomen habeant (cum alioquin adiones
ex contradibus nominatis femper idem nomen habeant atque ipfi
contradus, fed amp; omnibus illis datur adio praefcriptis verbis /.5.
^.z.f.deprafir.verkqux ideo itavocatur, quia negotium cum
certum nomen ejus amp; adionisexprimi nequeat. per rei geftçnar-
rationem, verborumque circumfcriptionem exprimitur, amp; quod
inde debetur ita abakero tot.tit.f.deprafcr. ^r^,.tales con-

tradus

I N A Ü G U U. A L Ï S.

traSus vulgo enumenntur quatuor. Do ut des, Do ut facias,

Facio ut des, Faciout facias.

XXI.nbsp;Eft amp; alia contraduurti divifio , qua aut veri feu pro-
prii aut quafi feu improprii Gontradus dicuntur. Veri contra-
Ö:us dicuntur, qui confenfu cxprelTo ineuotur. Quafi contra-
rius funt, in quibus quidem deficit mutuus confenfus, attamen
confiant confenfu praefumpto in quibus lex praefumitconfenfum
ex fafto aliquo vel negotio. Hujus fpecies enumerantur, fex,
negotiorum geftio , tutelœ adminiftratio , rei communio , hs-
xeditatis communio, aditio hsreditatis, amp; indebiti 'blutio. tot.
tit. J. de obligat, qua quafi ex contraBru orimtur.

XXII.nbsp;Veri amp; nominati contraiäüs iterum in quatuor abeunt
fpecies, aut enim re contrahuntur aut verbis aut litteris aUtcon-
fenfu. §.ult.y. de obligat, quod non ita eft accipiendum acfiden-
tur contractus , in quibus nullo modo defideretur confenrus,
cum confenfus fit de natura ac eflèntia omnis omnimodo contra-
ftusjfi nonexpreffus faltem prxfumtùs. /. x.^.pn.ff.yefaï^. fed
quatenus ad quorundam contraâuum perfeäionem fuflScit me-
rus confenfus, nec praeter confenfum quomodocunque declara-
tum aliquid amplius ad perfedtionem defideretur, ad quo-
rundam vero contrafliuum perfedionem non fufEciat folus con-
fenfus, fed quatenus aliquid plus quam confenfus requiratur, fc.
aut ipfms rei interyeptus, aut certa amp; folennia verba , aut lit-
terae: Exhisconrraftum re conftantem igitur ita definio , quod
fi talis contraftus, ad cujus prefeftionem omnimodo necefla-
rius eft ipfms rei interventus ; atque ejus fpecies funt quatuor,
Mutuum , Commodatum, Depofitum amp; Pignus. Contradus
vero confenfu conftans, eft qui folo confenfu perficitur, ad cu-
jus fubftantiam non pertinent verba, nec fcriptura nèc rei tradi-
tio, tot. tit. J, de obligat. Ex confenfu ejufmodi autem contradus
itidem funt quatuor, Emptio Venditio , Locatio Conduâio,
Societas 8d Mandatum.

Ea omnia, quae hie generaliter amp; fummatim de Contraâibus
tantum attigi penitus explicare non lubet, cum haec pro modo
noftri inftituti de iis, quo ad elucidationem obligationum enar-
rafle fufEciat : àtque ita jam manum de tabula.

Cnbsp;CO-

COROLLARIA.

i.

Aäiones fua natura mixtas dari m-

II.

ViflinBionem procuratoris universalis cum
libera'uel ßne libera admitto,
11 i.

An procurator aÛoris teneâtur dominum
defendere in recon'ventione ? Dißing,

i v.

Inepta efl qu^flio an légitimaßt pars hono^
rum, an 'vero h/sreditatis,

V.

Servitutes maxime funt in bonis.

v i.

Jn mandator v^lneris , c^de frbfecuta ,
de ea teneatur? aßrm,

finis.

) -