Judiciis 5 amp; Foro Competenti,
Q_V A M
FAVENTE DEO TER OPT. MAX.
Ex au6îoritate tJM.agnifici ReSîoris,
Jur. Utr. Dolt;a. , ejufdemque Facultatis in Inclyta Academia
Ultrajeâina Profeiforis Ordinarii,
NEC NON
AmpliÏÏlmi Senatpts Academici co^fi»f» , dr Nobilifimx.
FacftltMis JXJRIDIC^ Décréta ,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in UTROQUE JURE honoribus, amp; Privilegiis
ritè, ac légitimé confequendis.
Eruditomm examini fubjicit
JO HAN KIEN, Dordr. BataV.
diem 11. Junjj hora locoque folitis.
Ex Officina Francisci Halma, Academia:
Typographi, cb bc Lxxxvii.
Viris mUifmis, lyfmplißmis, atque Gravlfmis
hominis
Florentiffimse Urbis Alcmaria: Senatori Patri fuo, filiali debito, hono.
re, ac amore profequendo,
T. U. D. quondam Praetori, Confuli, amp; Senatori ampliff.: civitatis
Lugduni Batavorum. ac eo nomine Praefeiäo deputato ad CameramSo-
cietatis Indiae Orientalis, quae eft Amftelodami, nunc vero Confiliario
amp; Magiftro rationum dominiorum Illuftr. amp; Prsepott. Ordmum Hollan-
diae Weftfrifiaeque integerrimo, Avunculo fuo Magno.
u t et
Nob'iU ac Generoß, quot;Domrno
Senatori ac olim Scabino laudatae modo urbis Alcmarix, atque eo nomi-
ne ad Nobiliff. amp; Potent. Collegium, quod praeeft auditioni rationum
Reipublicse Weftfrifix amp; Hollandias Borealis Regionis, in Weftfnlia amp;
eademBorealiHolIandiaeRegione, deputato, acinfuper Prifedo aggc-
ri de Schermeer Vigilantiffimo atque indefelTo , confobrino fuo.
nec n o n
Ihßrißma ac GeneroßßintA ExcellentU maximeqtteßrenuo Hem,
Comiti de Sylisburg, Equiti Ordinis Elephantis, nec quot;oquot;Ba-
ronnetti, ut amp; Hollandiae ac Weftfrifiae vice-Archithalaffo Genera-
li, amp;c. 5cc. Cognato fuo
Se atque Difptttatioaem hanc Ittauguralem qttam
bumillime offert
DISPUTATIO JURIDICA
l^jiVGVRALlSy
Judiciis , amp; Foro Competenti.
E potentiorum libidini cxponerentur infe-
riores, amp;cupiditatis, atque avaritisdomi-
naretur afFedus authoritate privata fibi jus
dicere (exceptis quibufdam cafibus) nemini
regulariter permilTum eft /. ty ff.dejudiciis,
quicquid enJm publice permagiftratum fieri
poreft, majoris tumultus evitandi gratia,
fingulis noneftconcedcndum/ i-jC ffK j.
Quapropter ad juris publici tutelam confti-
tutum eft judicium, quae vox licet in jurenoftro nonnunquam pro
mentis difcretione, five animi judicio, /. iz.i'» fi». §. i.ff- de judic.
fcepius etiam pro fententia , aut loco, in quo judex jus dicebat /.z.
amp; f-finbsp;^P*quot;® 'P^^ ââione in judicium
dedufta, accipiatur , hie tamen definitur , (\\xoà fit légitima caufe
dijceptatio , qua fit ex parte aUoris, amp; rei coram judice litis finiend^
gratia, arg. 1.1 .ff. de re judicata.
Partes judicii przcipuae funt litis conteftatio, amp; fententia. Con-
tinet autem litisconteftario petitionem aftoris coram judice, amp; ad
eam rei conventi refponfionem per contradictionem»»/c. C.
cont. Ante litis conteftationem nulla judici de caufis cognofcendi
poteft3scompetit/gt;i?rATcv.nbsp;quiaprincipiumjudiciieft, amp;
Lte eam nullum eft judicium. Varias illa produdt effedus, omnese-
nimadiones alias morte, vel tempore periturasperpetuat § i. infl.de
terp er W^ff'««.Conteftantemcfficitlitisdommum/.ii.^ ij.C.
äevrocur.nbsp;I. i.C.deIhigiof Sententia quç judi-
cio finem imponit,debeteffedefinitiva, utexecunoni mandari poliit,
amp;utvaleat lata a judice competente pi efentibus regulariter omnibus
illis, qui judicare funt juffinbsp;89 ff. dejudidii Liy.^. ult. l.iîff.
de recept, aditr. His itaque prsmiffis, amp; natura judicii perfpeda ad
varias ejus divifiones, amp; deinde ad perfonas judicium conftituentes
tranfibimus addituri in fine pauca de fora competenti.
Ividitur primo judicium, quod fit cm/« in quo agitur ad com-
modum aftoris privatum , vel criminale , in quo ad pœnam
capitalem corporalem , vel pecuniariam fifco applicandam conten-
ditur I. tilt.ff. deprivat, delic. I. nlt.ff'. defartis. Civile judicium fub-
div'idi poteft in pofejforiHm, dcpeiitorium, illud eft, in quo de fola
pofleffione adipifcenda, retinenda, vel recuperanda contenditur /.
12, §. I .jf. de adcjuir. poffeßl hoc eft, in quo de rei proprietate, five
alio jure extrapoffeffionem agitur. PoIfefforiumD.D. rurfusfaciunt
duplex, zXmA ftimmarium, in quo fine ftrepitu , amp; figura judicii
)roceditur, in quo praeter citationem , amp; neceflarias probationes re-
iqua juris folcnnia omittuntur, ad quod judicium referendae funt
momentariae polfeffiones, amp; extraordinariae cognitiones perl.2. C,
mdevi. AViad ordinarium, in quo omni juris ordine fervato, ple-
naque caufae cognitione adhibita proceditur.
Secundo judicium dividunt in publicum^ in quo quivis ex popu-
lo aöoris, amp; âccufatoris vice fungi poteft, -vcWn pri-vMum , 'm(\ao
is tantum agit, ad quem res, vel injuria pertinet l. i.f.adl. Corn,
de fear. l. ^.f.depubljudk. Privatum dividt poteft in miverfale, in
quo de juris univerfitate agitur /. i. inpr.ff. deR.Fquot;, in generale, quod
multas caufas ampleditur/. iS-ff.profocio. amp;c\nßngulare, inquorei
Angularis fit perfecutio /.nbsp;Porro judicium eft, ve]pra-
paratorium, y A principale, cui praeparatorium quafi viam fternit l.
^ó.jf.deprocur. Aut in remeü vel in perfonam. Aliud bona fidei ^
ftriäijurü. VtSc aliud competens wdincompetens. Quamvisplurima
aliaedivifionesfuperfunt, has tamen ut maxime neccffariasenumerafTe
fufHciat. -
J
Udicium conftituunt perfonœ principales, utador,^ reus, amp; ju-
dex, quibus adjunguntur aliae^iw/fW^e, quae judici, vel partibus
d;
accedunt, atque infervîunt, ut AffefTores, apparîtores, advocati,
amp; fimiles M unie»* judex f erJona ftthhco. authoritate adjudtcandum
Tonifituta' quahs, quicunque non prohibetur, dari poteft ab illis,
L.bus id lex, SCtum, vcl princeps conceffit /. ii. §. 5-ƒ• depdicits,
five fit paterfam. fivefiliusf. Liz. §. uit. f. de jud, nam in publlClS
caufis non attenditur patria poteftas.
Arcentur a judicandi munere, quidam natura, ut hjrdi, muti,
perpetuo furiofi l, iz.^.z. f.de jud. impuberes , nec non minor
, Lnis oftodecim, poft illam vero «tatem confenfu partium, aut
voluntate Principis ad judicium admittitur /. 57./. de rejudtcat. non
tamen ad judicandum cogi poteft ff. de recept, arb. Nonnulli
lege impediuntur effe judices ,utSenatumoti propter turpitudinem,
amp;ob crimen infamia notati. Liz,§.ult.ffdejudLi,ff.definator.
neque enim judicem decet effe notatum, cum
in aliis non U6.ff.de jud. Moribusrepelluntur muheres, nifi de ju-
re haereditario, vel de confuetudine habeant jurifdiaionem,w/gt;.4.
X. dearbitr. fervi, qui jure civili pro nullis habentur.
Caeterum debet effe judex vir bonus /. 157. §•nbsp;verax
/ 6 ff. deoffic.pr./. juftus,conftans Li^-ff-deoff.fr.f. gravis/, i^^eod.
necfeverior, necclementior /. 11. ff.depœnts incorruptus nov,%. le-
gum peritus, idqueea ratione, quod judex fecundum leges judicare
debet, nonnegotamenplerofque magiftratus, amp;provinciarumad-
miniftratores riilitares fuiffe magis arma, quam hteras fcientes, amp;
propterea diftinguendum puto inter judices minores, amp; majores,
qui literarum împeriti effe poffunt. quoniam non per fe judicant,
verum ex confilio Affefforum, quos jurifperitos effe oportet, nam
fi Affefforis imprudentia jus aliterdiftum fit, quam oportuit, non
hoc ma«^iftratui, fed ipfi Affeffori nocet. /. 4. f. quod quifque juris ^c.
Minoribus autem, cum per fe judicant, fcire leges neceffe eft. Im-
Iritis tarnenpermittirurcarumcaufarumcognitio, quarum ipfi pe-
ritiam habent.nbsp;/nbsp;.nbsp;.
Officium porro judicis eft, caufam diligenter audire, anxie veri-
tatem negotii examinare l.^.ff de refi. in integr aliaque eodem fpe-
Sa plena inquifitione difcutere L9.C dejud. amp; utrimque faâa
allegatorum collatione poft maturam ddiberationem determmarefe-
ÜB
cundum veritatem legibus conftitutionibus, aut moribus proditam
^.i.infi.deoffic.jHdkis etiam fecundum confcientiam, quae {j cum
allegatis, amp;probatispugnec , deponendum efl: judicis ofScium,
Ut Veritas patefiàt, judex perfonam teftisaflumere debet /.Jp.
ff.dejud.l. ii.C.dejftd.arg.l.lô.ff.dere ttdkata.
Hifce de judice dilt;ais ad litigatores progrediar. AEloreOi, qui ad
judicium provocat, reus, qui convenitur, in duplicibus vero judiciis,
qui adverfarium prius ad judicium provocat, eft aâor, fi vero il-
lud non conftet, forte dirimitur uter fit aâor, aut reus 1.13,14,
(^■L^.f.dejudic. Nullus autem invitus agere. vel accufare tenetUr
l. U.C. Ht nemo invit. Excipiünt tamen D.D./. Diffamàri •j.c.de
gen.amp;mannm. qua Difi^amans intra certum diem a judice prsfigen-
dum aélionem fuam inftituere cogitur, aut fi non agat perpetuum
illi imponitur filentium. Etiam fi id officii ratio poftulet, cogitur
enim tutor pro pupillo, amp; curator pro adolefcen te agere, nifi tute-
Ix judicio damnari ve!,it. Obfervandum circa reum quod unus pro
alio conveniri nequeat, non uxor quidem pro marito, tot.tit.C.
ne uxor.pro mar. Requiritur porro in uiroque ut legitimam habeant
perfonam ftandi in judicio, unde fervi, impubères, furiofi, alii-
que fimiles a limine judicii funt repellendi tit.C.qutleg.ferf.hah,
ftand. injhd,
CAPUT Q.UARTUM.
N' Une de fecunda tituli parte pauca dicenda reftant. Generalis
enim hic recepta eft régula, quod adtor fequi teneatur forum
rei /. 2. 5. C. dejurijd. omn jud. requiritur itaque ut vocetur reus
zà forum competens, quod definitur locus exercendorum judictorum or-
dinarius, CM rem immediate fuhjeBus efl. Nam extra territorium jus
dicenti impune non paretur. Multis vero modis forum competens
fortitur reus. 1. Ratione domicilii. 2. Contradus. 3. Deliâii. 4. Rei
fitç. 5.Continentia2 caufne. Ö.Privilegii.
Ut igitur ordine proccdamus, videndum quomodo reus forum
fortiatur ratione domicilii, quod trifariam fieri pofle dicimus, nam
vel refpublica, velorigo, vd fuacuique voluntas domicilium facit.
Refpublica commune domicilium . amp; patriam civibus Romanis
urbem Romam conftituit L lt;S. §. 11. jf de excuf. tm. 1.17. de flat.hom,
unde quilibet Roms repertuscx quacunq; caufa ibidem conveniri po-
teft.
teft.attamen excipiuntur,qui jus revocandi domum habent, utüegati,
quamvis Roms ante legationem contraxerint, utquijudicandi, te-
ftimoniive dicendi gratia evocati, tutelœ reddendae, aut peteïidae re-
ftitutionis in integrum caufa Romam profeâi funt /. j, 8,2$, lö»
■^%,ff.dejHiic. Originis domicilium nancifcitur qui ibi loei, unde
vel Pater oriundus, vel in quoipfenatusefl: Li.^ 6,^.i.ffadmff
Tiic. non enim hic matrisattenditur conditio, nifi quis illegitime fit
natus, aut privilegio quodam raunita fit materna origo, /. i. §. uit. ad
muKutpal. hoe itaque domicilium jure Romano efi: immutabile, in
eoque onginarius conveniri poteft inventus, licet a'ibi larem fixerit
Arg. /. 6, ßr 29. e^municipal. I, unie. C. uhiptt. tut. Domicilium ex
fua cuique eft voluntate, ubi quis larem , rerumqucjacfortunarum
fummam conftituit, inde non difceffurus, fi nihil avocet, undepro-
fedus peregrinari videtur. l. 7. C. de Incolts. Liberum illgd arbitrium
eligendi habitationem impeditur, vel ob defeâum confenfus, unde
impubes domiciJium patris, furiofus, quod fui't antefucorem reti-
nere cenfetur arg. /. unie. C. ubi pet, tut. arg. /. 10. ff. de fiat. hem. veî
obpoteftatem maritalem, ob quam uxor fequitur forum , amp; domi-
cilium mariti, quod amp; vidua retinet, donee alteri nupferit.
§. I. ff.ddmunicipal. I. zz-ff eod.
Contradus ratione in loco, ubi quis contraxit, modo illic invc-
niatur, aut bona habeat, quae pofTunt eo abfente poffideri. L 19»
^o,z6,ij.ff de judic. nifi ejufdem obligationis implementum, fo-
lutiove in alium locum fit deftinata, aut contrahens inde ftatim fit
difceffurus /. 19. §. 2, ult ff. àejudic. 1.5 .ff. de reb. auth.jud.poff.
Deliâri nomine delinquens ejus judicis forum fortitur, in cujus
lerritorio ipfum inchoatum , vcl commifllim eft, CjUl'a deJilK^llCncfo
illi foro fe fubjecit, neergo maleficia maneant impunita reus ubi-
cunque rcperiatur apprehendi, accufari, damnarique poteft /, i, ^
2. c. ubi de crimin. fi tamen judex ilHus loci, ubi delidum perpétra-
tum eft, adferemitti facinorofum velit, neceffario remittendum
efle puto propter rationes ml. lî.^.pen ff.depœnis1.1. ff.deremilit,.
Porro forum fortitur reus ubi res fita eft contra ilium, cum quo de
pofleffione, vel proprietate rei mobilis, vel immobilisexperitur,quam-
vis nec ibi domicilium habeat, nec contraxerit ncc deliquerit. tot.tit. C.
ubtin rem aB. I. unie. C. ubi de hared agat. non enim hic tam perfona,
quam rei qus petitur ratio habetur. Concurrit cum hoc foro domicilii-
forum, in quo fi fuerit adio iaftituta, reuscondeninatus,.res vero,.
dequaagitur, alibi fita, petitur a judice loci rei fîtse, utfententlam
in loco domicilii latam exequatur, amp; in poffeffionem mittat. 1.15.
de re judieat. l. 2. c. nk in rem aä. L »nie. übt de hdred.
Continentia caufae quis forum fortitur, nam fi inter plures fami_
lias ercifcundç aut communi dividundo agatur, caufae connexitas non
eft dividenda, fed coram eodem judice comparere debent, fi vero
fuper eadem realia incidat quaeftio, omnes ad eundem judicem mit-
tendi funt, ne, quodin uno, eodemquejudicio terminari poterat,
apuddiverfos ventiletur /. i. i.ff.neqmsademd.jttd. l, io.ff.deju^
die.arg. l. ult. ff. de nox. ail.
Denique reo forum competit pri vilegii refpedu certis perfonis, vei
caufis conceffi, itaque caufae ecclefiafticaeapud judicesecclefiafticos,
negotia militaria coram ducibus funt ventilanda c. 5. x.h. 1,6. C. de
jurifd.omn.jnd. Profeffores, amp; ftudiofi in Academia coram Refto-
re, amp; Senatu funt conveniendi, modo re non nomine tantum fine
ftudiofi. Auth. habita C. nefilius pro patre. Pupillis viduis, amp;mifera-
bilibus perfonis idconceffum eft, ut Imperator de ipfarum quaerelis
fola faiäi veritate infpeda, immediate cognofcat. l. unie. C. quand.
Imp. int.pupill. dr vidua.
I.
IN mutuo fit alienatio.
Quarela inofficioji teflamenti efl ipfa hareditatis petitio,
Mulier ratione dotis prafertur creditoribui exprejfam anteriorem hy-
pothec am habentibu!.
I V.
Pater tenetur dotare filiam licet locupletem.