mola,

Q^V A M
DIVINO FAVENTE NUMiNE
Ex auBoritate CHagnißci T). ReBoris,

D. JOHANNIS van MUYDEN,

Jur. Utr. Doâ:., ejufdemque Facultatis in llluftri hac Academia
Ultrajeâina Profeflbris Ordinarii, Digniffimi
NEC NON

Amfliffimt Seneitiu Academici confenßt , Alm*

Facultatis MEVICt^ Décréta, ...nbsp;_

PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in MEDICINA honoribus, amp; Privilegiis
ritè, ac légitimé confequendis.
Publice Erftditorum Examini fubjicit
JOHANNES WURGER, Serveft. Anhalt.
Ad diem 5. Julii horis locoque folitis.

TRAJECTI ad RHENUM,

Ex Officina Francisci Hajlma, Academi«
Typographi, cb bc Lxxxvii.

ofa-y IR. IS :

INTÈGERRIMIS INDVSTRIIS

ViGILAI^k'ISSIMISQjJ^
quot; 'DOMimS DOmNIS

JOACHIMO^

WURGERIS,
HENRICOj

Mercatoribus Patronis Patrue-
libus inftar Patris ad aa-as ufq ue
colendis Venerandis.

Ha^c difputationem dedicare ac confe-
crare voluit dehuit

.Eorum Humillimus fervus

auctor.

I N A V jS Vi R J. L l S,

-, - © E

MOLA.

T H E ' s I S I.

• «

Tupenda naturs phaenomena majorem
nullibi admirationem (me judicemeren-
tur, quam in monftrofa , amp; inform!
fuorum corporum fœtuum produétione.
Forfan iis haec paradoxa videbuntur ,
quibus natur inftar alterius numinis vo-
luntate amp; ratione praedidi colitur : un-
dè facilè arbitrium liberum ipfi concè-
dent , quofvis acervos fuo more amp; nor-
ma difponendi, hos nempè ad ornatum, alios ad deformita-
tem amp;c. Sed melius edodi haec foli D. O. M. relinquentes, mi-
niftranti naturae minores titulos concedimus, hujus nomine tan-
tum innuentes, ritam prelfionem amp; motum fluidi in organis cor-
poris folidi benè figuratisad ftatum, augmentum, imô amp; de-
çlinationem, lege proprii motus iuarum partium acquirendam.
Undè in primo vita, in fecundo adio, in tertio mors fefe ma-
nifeftat. Ex hifce non difScilè erir colligere nugas fcholafticas,
quas de facultatibus fuis imaginariis proferunt (ignorantiae pef-

A anbsp;fimis

fimis afylis) à nobis explodi. Haec etenim omnia debetur mo-
tui materiae fubtiliffimae, aqueas glabras, amp; fluiles partltulas ra-
refacicntis, amp; propellentis, quarum ope falium acies ubique vi-
cina corpora terreftria dividens, amp; perfbrans conaliculos, mea-
tus, amp; interftitia fibi praeparat, vel jam parata fubingrediturmi-
nori, vel majori cum ferocia viam fibi patulam fingens, aut re-
tinens. Haec fiuidorum preffio , quamdiu limites fuos non ex-
cedit, nec fuperficiem corporum mutat, tamdiu dicitur corpus
effe in ftatu naturali, fua figura amp; forma prsdito, Sed è con-
tra, ubicavitates, alveoli, amp; fuperficies alio modo difponuntur,
alicubi tantum lineamentis amp; motu obfervatis, dicitur monftrum;
fin vero totaliter incongrua, nullibique fere vultui animali fimilis
obfervetur inftar alicujus chaos five rudis indigeftxque molis, di-
citur Mola, de qua in praefentiarum agere animus eft.

I I.

Grammatlcis ipfius nominis, amp; derivationis fententiam liberam
relinquimus, in tranfitu obfervabimus hoe. Ut alia plurima no-
mina amp; verba Latina, à Graeco vocabulo ^vA» vel juJa©. or-
tum fumere, unde etiam moles amp; picraque incondita majora du-
ra amp; immobilia corpora fignifitatibnem fuam traxêre : ita ut non
opus fit apertioribus verbis indicare, per hanc intendi pondus ali-
quod corporeum inconditum amp; inutile, uterum amp; partes vici-
nas gravans amp; obftruens. BelgicèWr, Gttmmcl Ei» Mohn-
kalb.

I I I.

Si brevitatem in hac diflertatione ampleéèi non cogeremur, ute-
ri amp; partium ei ancillantium ftruduram amp; funâionem acuratius
delinearemus, verum fufficit haec axiomata magis ftringentia pro-
pofuiffe : C I) omnia, vita vegetativa inftruenda , °determina-
tam amp; miris plicis intricatam figuram csnjlium (qui canafes prae-
^puè pro vita ilM in arteriis amp; venis, vel iifdem aequiparan-
dis vifuntur) obtinailTe in fblida tenella confiftentia. (2.) Hanc

figuram

ficuram plerumque efle globofam, vel Sphsricam ut aequslius
^pondeat omni motui partium fluidarum quas alias in hanc aut
[llam partem magis premerent, amp; difficilius curfum fuum abfol-
verent, undè laefiones vel ftagnationes fierent. (5-) Glandulas,
imo amp; in vegetabilius gemmas arborum amp;c. tot efle quafi ovuli
fuo modo figurata, per quae fucci convenientes elaborantur, amp;
depurantur mira tranfcolatione, amp; metamorphofi. (4.) Omni»
haecpolTe, amp; debere, antequam vitam fuam ineant, referarifo-
tuamp; irroratione humoris fpecifici, illorum poris amp; meatibus
convenientis, ut dein magis; explicata materiae fübtrhs amp; corpuf-
culorum illis appropriatorum motum amp; appofitionem admitterc
poffint. (5.) Tenellam hanc ftruâuram magis quam ceream el-
fe, omnibus figuris ineundis aptam : imo hanc ipfam figurano-
nem internam non femper in fuo primordio unam eandemque
cxiftere.

I V.

E Prscedentibus fequentes formabimus hypothefes. (ï,) af-
fluentiam materiae nimiam potuiffe plicas aliorum praecipe va-
forum amp; partium , non autem venarum , ( iis enim deftruttis
ceflat vegetatio) amp;c. per levem collifionem , concuffionem amp;
anguftationem nimiam inordmato amp; inconcinno modo difpo-
nere. (2.) Ratione loei, in quo illae coalitae form® delitefcunr,
diverfa externa accidentia figuram illam circularem variare queunt,
ut in plurimis illud obfervatur vegetabilibus. e. g. in femini-
bus pluribus uno alveolo reconditis , in bulbis, leviori modo
lasfis amp; contufis, undè diverfi poftea flores amp; frudus emer-
gunt; fed praecipuè in partu gemello idem non raro obfervatur,

ita ut illud recenfere opus non fit. (3.) Glaudularum tumores

amp; morbos deformes quis nifi in re medicâ planè hofpes igno-
rat. ubi involucra illa , fucco flatulento aut acri humido turgi-
da fuperficiem altam amp; montofam vel plane duram reddunt, ut
Tn folivatione amp;c. plus quam fatis patet ? ( 4. Fama amp; me^a
haec involucra exifterent, nifi proutChymici lo qui amant, fer-
mentativo motu inftruerentur fecundum partes fuas fluidas,

A 5nbsp;(qua?

(quas ego tamen pro maxima fui parte in propulfivo motu ac-
quiefcere autumo ) ut expanfionem acquirant , amp; liberius de
loco in locum propulfae ubique explicationem efficerent, amp; hic
illic bené figuratas particulas Salinas, Terreftres , amp; Aquofas,
deponerent tam ad nexum partiumfolidiorem faciendum, quam
ad augmentum illarum amp; dilatationem procurandam adjuvanti-
bus poft tergum denuô fubfequentibus paticulis , ad illam for-
mam per circumvolutiones varias reducendis , quae vegetatie
œque in bonâ quam in malâ corporis figuratione , tamdiu per-
ftat quamdiu nulla adeft Interruptio vera canalium, qux fi hic
illic accidat, ftatim vitium in figura amp; motu fequitur. (5.^
Conftitutio tenera primae corporum forms mirum in modum
vacillat, fed non femper eoufque , ut plane deftruatur , verum
potius ut in aliam tranfeat confiftentiam , vafis amp; fuperficie alio
modo difpofitis , à fucco extrinfecus accedente nimium opple-
tis, attamen cohaerentibus, amp; in unam malfam conglobatis,
quae vitia aliquando monftra , fed praecipuè ubi quafi conquaf-
fatae amp; in debito modo apertas fuêre glandulx , amp; vafa fibrofa,
Molas producunt.

V.

Nunc ad ipfam Molse definitionem tranfimus, in qua an prs-
cedentia poftulata locum habeant, examinabimus. Mola eft ru-
dis amp; inordinata congeries maffs carnofs amp; venofae. fungi in-
ftar in utero concepts , vita vegetativa per fernen virile prjE-
ditx.

V I.

Quoad interruptionem ordinis hujus machinae fabricands,'
cam adfcribimus non errori facuitatis formatricis, quoniam ille
error tantum â nobis obfervatur , fed non à natura committi-
tur : Nullibi enim ilia errat, verum leges fui motus perpetuo
profequitur, necmonftrofaproduâaexhibet, nifi refpeélu alio-
rum corporum. Hinc deformitatem illam ab ipfis ovi mulie-

bris

bris (Embryonatam malis lîneamentis inftrudam figuram con.
tinentis ) fœcundandi, fitu , oriri prœfupponimus : five ilJa
conftitutio in ovario. Tuba Fallopiana , utero, amp;c. jam tum
prîeextiterit : Sive in ipfo congreflu femina exsftuanna aliqua va-
fcula difruperint. Sive ubi in mutuum amplexum ruentes par-
ticulae Salino fulphureae , in feminibus velocius jam agitatç, ni-
mis arâam mutuorum pororum amp; meatrum repletionem inive-
rint , undè , denfa amp; non fpumofa vel rara corporum confi-
ftentia ut fubfequatur neceffe efl: : vel tandem , ubi inordinatè
fîuitantes acciores particule , qua data via ruunt, amp; per varioi
illicitos traftus , cavernulas, amp; cuniculos fibi efFodiunt , undè
quantum illicitç viae aperiuntur, tantum alias deprimuntur. Ex
hifce confufus illius molis ordo, qui poftmodum eidem femitae
infiftens ab aliis fupervenientibus non modo fovetur, fed amp; au-
getur, ut poft hac latius.

V IL ^

Quamvis in definitione fungofam nomînaverimus conceptio-
ncm , non tamen quis inde praefupponat , nos excrefcentias »
Scirrhos amp;c. hifce annumerare. Sed prout fungi rudiora amp; mi-
nus egregiè delineata funt vegetabilium partibus exterioribus ad-
nata , in omni fermé parte fui fimilia , per aliqualem duritiem
ligna , per flcxibilitatem amp; mollitem folia , per raritatem fpu-
mofos flores , tandem per conglobatam figuram fruélus , amp; fe-
mina reprsfentantia ; fic etiam in Mola ( quam primo in utero
concipi, amp; non adnafci llatuimus, pari ratione, ut omnes fœ-
tus ex fuo modo figuratis ovis) omnia haec obfervare licet.
Ibidem etenim carnea , membranofa amp; venofa cernitur fubftan-
tia olfium difparitionem durities faepius recompenfat, quç fimul
cum vifceribus conqualfata fuccorum tranfitum citra debitam
modificationem permittere debuit, undè ex confufa fuccorum
diverforum mixtura, folidioramp; durior illius corporis tubercula
amp; fungo fimilis informis maffa produfta fuit.

VIII. Cora-

VIII.

Conceptio amp; imprignatio abfque virili femine ut fiat contra
naturam animalium eft : in eo namque vivifici fpiritus amp; moleculat,
tam ad motum debitum conciliandum, amp;vafa aperienda, quam
ad primum nutritionis (fi ità loqui liceat) vel potius confirma-
tionis partium minimarum gradum acquirendum , delitefcunt,
pofteaque inftar automatis motum illum continuât ob rationes
fuperius allatas. E molarum clalfe igitur eliminamus adnafcen-
tias, Scirrhos amp; reliqua uteri duriora amp; timuda incommoda :
quas potius ex fpontanea difruptione amp; lasfione vaforum ut amp;
extravafatione humorum per offium, fibrarum, membranarum
mala colamina fucculenta in callofam duritiem faceflere cogun-
tur.

I X.

Incommoda , quae ipfi delineation! ovi in primordio Con-
tingere poflunt, jam delineavimus, reftat ulterior de ejus vita
vegetativa inquifitio, quje mirum in modum augeri vel minui
poteft accelFu vel defecftu corpufculorum male aut bené figura-
torum, Vegetatio eft motus amp; accretio corporis terminis pro-
priis defcripta ob rationes in prima thefi datas. Vitiatur ( t.)
ubi defedus eft humoris Salino terreftris Aquofi ritè elabo-
rati, amp; poris illius corporis proportionati, undè vel ingreflus
negatur, vel lœfioncs manifefta: fiunt.' (2.) Ubi abundantiâ amp;
fubtilitate nimiâ peccati ; prior enim oneri, cum amp; partes mol-
liores nimis diftendit, pofteaque dilacerat, vel fi exteriorem oc-
cupet fuperficiem , premit amp; comprimit lenfimque hoc modo
undulantes quafi fadae partes conquaflando in pulpam Leviorem
rediguntur indigeftam formam recipientem. Pofterior nimis
patulas reddens vias fuccos ultrà citraque movendo confundit,
ima ut dicitur fupremus micendo amp; omnia perturbando , quo
motu femel imprelfo figura vitiata non folummodo permanet,
fed amp; incongruae, per meatus illos admiflae, particulae, confi-

ften-

ftcntiam alterant. Reliqua fœtui jam bene delineato fupervc-
nientia incommoda hujus loci non funt, cum rarius totaliteritî
figura deleatur, ut veftigia plané aboleantur ; fed potius mon-
ftrofam acqmrunt formam , non folummodô ab iroaginatione
laesâ fed amp; a compreffione uteri mulicris gravidas, hanc vel il-
lam figuram impnmentis molli fœtui, ut amp; à particulis malè
dcterminatis copiofius illuc affluentibus amp;c. Qu$ omnia illu-
itrare ratiocmiis amp; experimentis ultrà differtationis metas excur-
rerent. Nam imaginationis amp; phantafix direâiones magis i
corporeo fitu amp; motu determinari, amp; modificari , quim i
mentis ratiocinantis judicio dirigi, demonftrare poffem, C tem-
pus amp; otium permitterent, adeoque paflîones animae didas cor-
poreis umbris, diverfas figuras repraefentanti bus potius effe at-
tfibuendas : fed ad rem.

X.

Ex antedidis hanc igitur conclufionem quoad Mole proda-
«lonem ftatuimus, Molam ex ovo jam malè figurato vel figu-
rando procreari iifdem legibus , ac omnia corpora ex mutuo
congreffu maris amp; fœminae generantur. Attamen nolim omni-
bus experientiis in tantum refragari, ut nullam Molae fpeciera
m virginibus amp; Viduis cafl:is admitterem , fed multum difFe-
rentis à veris Molis figure , praecipuè interné fi exadius obfer-
ventur.^ Externa enjm fuperficies ab ipfius uteri fitu amp;c eo-
dem fere modo adaptari poterit . imô quamvis in principio ad-
nate tuermt partibus uteri excrefcentis , ills per vehementiores
corporis agitationes, affluxum humorum cellulas dilatantiumamp;
debihtantmm, ut amp; per medicamenta afTumta acriora , ad eun-
^m finem confpirantia divelli potuere amp;c. Attamen hxc funt
de raro contingentibus, ideoquc valdè parum proflituti fioris
virginibus talia patrocinantur; Ncc cum Paracelfo homunculum
ex folo virili femine ritè digefiro vel exakato fieri pofTe autuma-
mus, fed prout è fale nunquam vegteatio ulla obfervatur, nec
etiam è fola terra denfiori germina in asternum fperanda funt,
nifi illa duo nempe faltamquam femen virile, terra tanquam Em^

Bnbsp;brio

brio figura jam inftrudus, concurrant in mutuos finus, excipicnds
in utero feu matrice Aquofa, fovendaamp;cxaltanda per materiam fiib-
tilem. Haec quoad produâionem fufBciant, reftat, ut ad differen-
tias, ex hiftoriis, Expericntiis nempè ipfis, pctendaî tranfeamus.

X I.

DifferentisE notabiles fcepius in Molis obfervantur: proue
enim rara in divcrfis hominibus eadem fuper faciei organorum-
que delineatio obfervatur : Sic etiam tam ratione loci motus in-
terni humorum praedominantium vario modo ilFas partes affi-
cientium amp; difponentium amp; ovorum diverfimodè jam fabrifi-
catorum variae procreantur Molae. Hifce non minimam infu-
per ânfam prxbent retardationes amp; mor® diutinas , quascontra-
hunt in utero ardius claufo amp; obftrudo , undè abluvies amp; in-
crementa acquirendo, fenfim ab illis fefe infinuantibus particulis,
non fatis in rudi illa malfa digerendis , attenuandis , deformem
magis acquirunt figuram : accedit ratio loci melius vcl pejus fi-
gurati, cujus idaea tanto altius imprimitur , quanto majorem
diftenfionem acquirit , adde fuccorum ad uterum amp; per ipfum
fluitantium hadenus majorem ac majorem ftagnationcm amp; de-
pravationemj qui lege naturali hoc modo ad diffolutionem par-
tium Salinarum imperium poftea exercentium, tendunt : quod
fatis fuperque in Chymicis patet experimentis. Hinc confufus,
attamen in fui coufufione diverfus ordo emanat. Nam corpuf-
cula diverfimodè concuffa per varias circumgyrationes in canali-
culis circa valvulas, glaudulas, fimilefque partes diverfimodè
retardata, commota, atque elaborata plane in plerifque fuis mi-
nimis particulis folidis difFerre Tyroni Chymico-Phyfico pluf-
quam fatis conftat. Ab hac varietate corpufculorum folidorum
fîuido innatantium diverfa oriri menftrua feu liquores Salino-
terreftres Aquofos nobis ad oculum vegetatio , fermentatio,
Putrefadio amp; deftillatio oftendit. Imo quid non fola macera-
tio amp; digeftio folidi in fluido poteft ? hinc innumerae enim me-
tamorphofes corporum ortum defumunt, de quibus paffimom- '
nes Medici nobilioces Chymici certatim differunt, inter quos

non

II

lion minimum mcretur locum Lmgdotttu in medicis amp; Chymi,
pis srquè Celebris. Omnia infuper in hoc macrocofmo Phœno-
mena hifce modificationibus miras fuas variegationes debere, Ti-
ircfia caecior ut amp; mencis egregiè ratiocinantis mufarumque im-
pos, folus negate poterit. Vid. Autores.

X I I.

Signa diagnoftica fatis difficilia ut plurimum exiftunt j diffe-
rentiae enim inter veras amp; fpurias impraegnationcs , primis pras-
cipuè menfibus, vix ac ne vix quidem clarè amp; diftinâè perci-
piuntur. Menftrua enim fupprefla, humores ichorofi in ute-
rum delapfi, feri extravafati, tumid® retentiones, melancholicas
imaginationes terrific^ , quas fuccorum motum circa illam rc-
gionem augere poiTunt, etiam in geftationis amp; motus falfa figna
promunt : Adde Molarum cum fetu naturali congeftationem,
ubi duo ova diverfimodè figurata , aut fimul aperiuntur vivifi-
co femine mafculino aut diverfo coitu jam praeexiftente naturali
vel deformi fœtu ibidem generentur explicanda, amp; motu vege-
tativo impraegnanda ovula. Haec ità nominate mihi liceat, quo-
niam in viviparis amp; oviparis animalibus illa multo minori mo-
le pnexiftere ftatuo , in foecundatione quam in exclufione.
Hinc ob incongruè )uxta fe invicem pofita corpufcula , mirum
in modum immobilior duriorque informis maffa , foetum be-
nè figuratum afHcit premendo, fricando, aut fuccos non bon«
notas exiftentes communicando : fed quoniam de Mola hic no-
bis tantum fermo eft , ideo de illis fuperfedcbimus ulterius in-
quirendis. Non raro etiam ipfa menftrua débité fluentia ob-
^ fervantur in gravidis, tam Mola quàm fœtu naturali inftru-
fî'âis.

XIII.

Signa comrhunia fœminae gravidf igitur, amp; hic pro tempore
locum tenere poflunt : Nempè cibi faftidium, naufea, jppeti-
tus varius, menfes obftruâi, coloris faciei mutatio amp;c. Diffe-

B inbsp;runî

runt autem plerumque medio geftationis tempore , ubi motus
amp; figura vitiata fefe manifeftant, lac nullum , fed potius ferum
aliquod Salfum, quod in Virginibus bis obfervavit D. Jacobut
le Mon Prsceptor , ac ftudiorum meorum Promotor, ad aras
ufque colendus in fuâ Praxi, una tredecim , altera leptemdecim
annorum exiftentibus, quibus menfes nondum fluxerant, Sym-
tomata infuper graviora ut plurimum ingruentia , quam in veri
fœtus geftatione, nempè virium collapfus, Refpiratio difficilior,
dorfi amp; mguinum dolores, ultimo geftationis tempus , fxpius
ultra modum protradum, ita ut in tota aliquando vita nun-
quam ea liberentur, partufque valdè moleftus. Haec incommo-
da , amp; figna quare talia Molam amp; nön fcetum concomitentur
fequentibus ratiociniis enucleabimus.

X I V.

Primo occurrunt fipa communia , qu« amp; hic locum capef-
fcredebeiit, prster alias ob duas prsecipuè rationes (i.) ob hu-
morum circa uterumjamobfefTum alterationem fitu nempè ipfius
uteri alio modo fefedifponente. (i.) Ob fpirituum animalium
interceptum curfum, a iamque dcterminationem circà illas partes,
qui poftmodum communicati alterationes varias circà reliquoj
humores eÉGciunt. Concipiamus enim poros amp; meatus redili-
neosmajores, rotundos, tales etiam tranfmittere modificatos hu-
mores, quibus fpiritus proprii interfluunt; hi, quamdui fphs-
ricis occurrunt particulis, blande amp; amicè iifdem permifcentur,
vel juxta fe invicem fine turbatione pergunt, unde motus feu
circulatio blanda, naturalis difta. E contra, ubi pori illi redi-
linei ampli amp; rotundi nimis in longum extenduntur amp; contra-
huntur à mole aliquâ incumbente, partefque illas premente, vel
ubi interftitia pororum amp; meatuum hic illic replentur, ftatim fi-
gura illa non folummodo vitiatur, fed amp; influxus humorum
tardior eorundemque manifefta: mutationes occurrunt. Hi igi-
tur jam in fuâ figura alterati humores, ratione nempè terrae amp;
falis fpiritus animales , ex illis cum materia fubtiliori con-
flandos, pcrvertunt, amp; alterant. Iq occurfu igitur diverfiffima

jam

jam figu« fo«^»quot; quadrata oblonga praeditönim %cormn cum
aliis fphaericis lû6b ut plurima nafcatur extra omne dubium eft,
ubi fimul fc invicem deftruunt, vel în mutuos amplexus ruunt,
utroque oiodo particulas heterogeneas pariunt toti corpori no-
xias. Ex hifce praecipuè caufis gravidarum naturalia incommoda
oriri abfque ulla haefitatione, cum hsc Mathcmaticis innitantur
veritatibus, pronunciamus, qua ulterius profequi ultrà haruro
pagellarum terminos excurreret.

X V.

Signa peculiâria Molarum geftationi prsfêrtîm convenfenti«
ex eodem fonte oriuntur. (i.) Quamdiu enim libcr aliquis
tranfitus per intumefcentem feu vegetantem Molam remanebat,
tamdiu mollior adhuc amp; flexibilior ejus erat maffa, ita ut pro
)arte fefe accommodarat humoribus amp; utero, prout tenelli ar-
jorum rami, in quafcunque figuras plicatiles; vemm poft in-
crementa folidior pororum amp; meatuum confiftentia, non niß
fui generis modificatos halitus amp; fuccos transmittens, tanto pe-
jora fymptomata amp; figna producit, quantomagisà ftatu amp; con-
fiftentia naturali defleftunt, poft mutuum particularum impetum
amp; occurfum. Hinc facilè concludi poteft, différentes in figura
Molas diverfa, mitiora, aut vehementiora incommoda debere
producerc, ut Hiftorix illud notant, (z.) Maffa hasc incon-
dita , totum ventrem asqualiter nimis dilatans ob ruderofam Sc
obtufam figuram ubique premens, amp; partes vicinas diflendens,
molcfta facpius rcfpiria ob anguftationem vaforum, nimis in Ion-
gum protraftorum, efficit; quod fufBcienter in Afthmaticis fu-
pinè jacentibus patet. (5.) Incondita denfior ftrudura, mino-
n aetherea fruens aura, gravativum quoddam pondus iners pro-
créât , utero amp; toti corpori molefta , undè , cum per fe
moveri nequeat, matricis motui tantum obedit, amp; hoc modo
in diverfas partes trahitur fecundum jadationes vel pofitioncs cor-
poris, fecus ac foetus, qui motu etiam proprio gaudent, ple-
rumque circulari, ab infima ad fummam uteri partem vergente.

B Jnbsp;W La-

(4.) Iridis .defeftum indç deducendumfupponq , quoniam fœ-
tus naturalis Chylp perfeó^ore in lac yertendo vitam fuam vege-
tivam fuftentat, idco pliirima dsbito modo figurata effluvia, amp;
^n^qres modificati, furlum ë jenello fœtus corpore adlympha-
ticas pergunt partes, qui copi^ accrefcentes, lege motus fui to-
turn corpus pervadunt, amp; primo alterationes quafdam impri-
munt , poftmodum poros amp; meatus mamillarum fubeundo,
tanquam menftruum (liceat Chymicorum vocabulo uti) ali-
quod appropnatum clauftra ibi/em référant, magifque patulas
illas viasreddunt, unde ladis influxus cominuusfervatur. Hanc
ladificationem, fi ità loqui liberum fit, cx hifce ratiombus de-
bere fieri, tcftantur fœtus ipfi lafte jam gravidi illiufque tantum-
modo produdionemgrandioriamp; benèformato jam exiftente ipfius
corpore. Alterum vero ladis fiditii, feu potius feri falfi genera-
ti Vitium cxiflit à nimis prscipitata lympha, àfaleAcidiori ibi-
dem depofita, ut patet in experimentis Boyleanis fuper lym-
pham, ^umen .'ovi amp;c. quae inter alia innumera, mihi videre
amp; perfcrutari licmt apud fupra nominatum virum Celeberrimum
JJ. Le Mort, quorum aliqua non femper cum fcriptis Philofo-
t)hi Acutiffimi conveniebant. Hifce igitur in Mola deficient!
.us modificatis exhalationibus, ut lac etiam deficiat in mammis'
neceflum eft. Prout enim fimile tantum fimJli gaudet, porif-
que proporttonata debeant effe falia amp; corpufcula terreftria fic
etiam in hoc cafu. Sed de his in pr^fentiarum fatis. rlt;.)'Ge
fotxonis tempus be mcertum. quoniam peffima figura globot,
men collo non ità facile adaptatur, ut egreffum faciJem prxbeat -
humorum liquidiorum defeâus non ita lubricas neque molles
reddens Jlas partes majorem adhuc difBcultatem parit, tandem
jmmenfam m molem congefta utero illam ferre mulier, maxima
cum fui corporis moleftiâ, ruinâve ipfa cogitur amp;c.

XVI.

Prognofis, quamvis in hoc cafu incerta amp; dubia, attamen
plerumque mala pronunciatur ob rationes fuperius allatas Vi-
tiatus enim corporis fuccus vires profternit, indigefta amp; rudis
malla ad leparationem amp; exitum inutiliorpartes ubique gravat. Hgc

incom-

încoinmoda tantor majora mala praefagiunt, quanto ipfa Mol«
diètitte in utéró taoram trahit, amp; incrementa acqüiht. Si con-
iünda fœtui exiftat naturali intci'itum vel noxam aliquam ipfi
comraunicat, imô exclufioncra fspius difEciliorem reddit,

XVII.

Ad tria igitur potiffimum figna hunc cafura reducemus. (i.)
Malum omen exhibet utçrifrigus, minorque motus excrefcentis
licet Molaî , utidè mcnftriioïum amp; excrcmentorum fuppréïÏÏ^
valdè incommoda geftatio amp; fuccorum'impürioMfn geherätio,
femper in pejus matrem trahunt, (z.) Pejus eft fi cèconomia
totius corporis jam iiï turbàta exiftat, ut valetudiuaria non fo-
lum , fetf amp; mbrtofa' fiat, nempè hydropica, fummè melancho-
lita , iaerica. hephritica amp;c. cuni bxc rüinam ilhns machinae
minltentur oï) rationes fuperius fecénfitas, praefértim, quoniaiiji

Medicus vix ilÏas vias amp; vcftigia delére pofTit, per qus ilh fijr-
ci malè conformati fuas imperfediones acquirunr. (5.) Peffi-
mum eft , ubi ultrà menfem undecimum perftat Mola, quo-
niam ad aliquot faepius annos dein commoratur : imo fo-
plus moles utéri fpatia non folum occupans obfervatur , fed Ä
ejus parietibus feu lateribus adhaeréndo divelli fefe nOh. patitür,
praecipue fi una exiftat carnea malfa. Dyfenteria vel fanguinis
fluxus immodici ob acrimoniam humorum , aut vaforum ali-
quorum anaftomofin violentam, peffima etiam, amp;lethaliafigna
pronuntiant in debilitato jam corporc.

XVIII.'

Quamvis omnis Mola fit mala amp; aliquo modo femper pericu-
lofa tefte Divino Sene, exiftat : Attamen non uno eventu tri-
fti infelices reddit fuas matres. Minus ig.tur periculofa fi nu-
t mento negato maturè extenüetur Mola : fi leviora tantum

irommoda^exhibeat : Si in ^uftra planè fecernatur h.^ ^

côhçrcntia : Si antè fextum menfem à Medico digaota. Cura

Mori aufcultet: Si menfe tertio aut quarto excludatur, quam-
vis non fine cruciatu amp; doloribus : Si vegeta perfiftat Mater,
Melancholia amp; otiofae vitçminus dedita. Ex hifce igitur omnem
fclutisfpem conclamatam nondum eflefufficienter patet, qusefo-
lertis amp; mduftrii Medici amp; Chyrurgi ingenio amp; manu Utpluri-
raum acquin poteft, ut in fequentibus apparebit.

X I X.

Curatio difficillima fspius exiftit, ob fuperius datas rationes;
vernm omnia tentanda prudenti [Medico, ne patiens incidat in
Jfperationem , vel morbus incrementum nimium acquirat.
Tria autem fummè obfervanda in adhibitione medicamentorum,
primo sgrae ftatus quoad proprium corpus tam fluidum quàm
lohdum. ^ 2. Magnitudo Mois illiufque aetas motus amp; figura
5. Excretîones rctentse vel in majori copia amp; extraordinario
modo depofits. Quoad primum, non femper Medicus ipfam
morbi caufam aggredi debet, aut poteft, cum tot fintincom-
moda in aliis locis , amp; humorum conditio in tantum alterata
lit, ut liberum agendi medicamentis modum denegent, imo
fspius plané alias adiones ipfis imprimant fummo cum periculo
segrotantis. Ideoque humores primo corrigendi , partes cor-
roborandœ ; Acîda auftera. fi quœ fint infringenda , ut ilüs
pofteà impedimentis fublatis, tutior amp; facilior remediorum co-
pia ingrelTum ad ipfa penetralia mali obtineat. Quod fecundum
attinet, ignorantiam Medicus fuam propalaret, fi longa moraamp;
vita diutina ad fummum excretam Molam medelis fuis folis ex-
pellerefefepoflbcredcret, prscipuè ubi duriorem amp; folidiorem
coiililtentiam acquifiverit : in tali enim cafu refocillantia amp; pal-
Iiativa in ufum trahenda, vel faltem ea, qus ab ulteriori detri-
mento , quantum poflibile , corpus prsfervare poffint, amp; ab
^gmento nimio Molam detinere. Manus enim amp; inftrumenta
Chirurgica hic maxime valent, quam tota remediorum porabi-
lium caterva. Quod ad tertium pertinet , fummo nifu conan
dum, ut excrementa libere deponantur , quoniam fxces reten''^

tx

tx duplex incommodum pariunt, nempè propriarum viarum
obftructionem amp; diftenfionem, vicinarumque anguftationem»
fpiritus itidem refolutî ex illâ putredine, altum petentes, proxi-
mis pr32terfluentibus permixti particulis, acredinem manifeftam
communicant, illas ex afperant, partefque foiidas pungendo amp;
vellicando irritant, undè mirum in modum œconomia corporis
animalis perturbatur amp; laeditur. Ubi vero excretiones nimis
acres amp; copiofae exiftunt, illa non ftatim adftringendae fedblan-
disoleofis, mucilaginofis amp; balfamicis, alcalicis medicamentis
fiint leniends, involvendo nempè particulas acres falinas peccan-
tes, eas fenfim expellendo, ut hoc modo patulae amp; lubricae per-
maneant viae.

X X.

In medicamentorum adminiftratione duo obfervanda veniunt,
vires amp; ufiis. Vires debent efTe convenientes patientis viribus,
undè à minori potius dofi incipiendum, fepiufque illa repeten-
da, ut hoc modo figuram amp; efficaciam fiiam imprimere poffit
mafTas fanguineas, quf ad abditiores recefTus penetrans fuum
Charadarem ubique inducit, adeoque ftatum alterat in melius.
Violenta remedia, Herculea dida nonnifi poft débitas corporis,
qua fluidi, qua folidi, praeparationes exhibeantur. Alias enim
maxime turbata mixtura horrenda non raro fymptomata in fua
exeftuatione producit; hincLypothymif, Dyfenteriç, Hfmor-
rhagiae violentiae per aperturas vel difrupticnes vaforum plerum-
que ortum trahunt. Rejicienda igitur in principio Diuretica
acriora amp; veficantia, ut Cantharides, amp; infeda acri fale prxdi-
ta, fortiora furfuro aut deorfum purgantia ut Helleborus, Eu-
phorbium ; quaecumque vomitoria per artem Chymicam para-
ta, amp; reliqua illius farinae, qua motus tumultuofos in miferë
affida jam republica excitare valent j haec tantum infervire de-
bent ubi ftatus placidior maxime firmatus eft humorum, amp; una-
nimiter confpirare pofTunt ad extirpandam aliquo modo jam amp;
debellatam Molam. Ufus non femper unus idemque alia enim

Cnbsp;in

in halitu, vel in fubftantia per os, alia, in ipfo collo uteri, ut
peffaria, recipiuntur, Notandum autem maximo cum emolu-
mento fumigationes vel pelfaria adhiberi, immediatè antèaffum-
ptionem medicamentorum uterinorum, hoe enim modo irritatae
illae partes fpiritus animales amp; fuccos prœcipuos illuc evocant, Sc
remedia adhibita hoe modo ad illas partes determinantur, ut fe-
liciorem fucceffum praebeant. Neutiquam vero pelfaria vel fu-
migationes in ufum accerfendse, nifi poft humorum emendatio-
nem, ut fpiritus illuc copiofiores fluere poffint ad illorum effi-
caciam ftimulandam.

XXI.

Primum igitur ordinem occupare debent maffani fanguinis cor«
rigentia quf in hoe cafu ufum eximium obtinent, utpotè quae fe-
rofos ad acidum déclinantes humores abfumunt per levem dia-
phorefin , amp; alcalicam praecipitationem , ut amp; per dilutionem
fi craffior amp; tenacior fuerit ejus confiftentia. Haec in ligno
Guajaco, Salfafras , Sarfaparilla, China, Croco amp; fimilibus
repiuntur : formula fe quens tam in modo utendi quam in vi-
ribus mihi maximè arridet.

çi. Lign. Safïafr. ^ij.

Rad. Sarfapar. 5iij.

Liquirit. 5j.

Curcum. 9ij.

Croc.

Salv. p. j. M.

Groflb modo contufis amp; confcilfis fiat infufio cum aqua communi
fervente, prout herba Thee extrahi folet, eodemquemodo ab-
forbeatur, femel aut bis de die illud continuando. Corroboran-
tia, id eft talia medicamenta, quae folutionem continui non fo-
lum praecavent, fed amp; quae figuram proportionatam noftris fuc-
cis amp; humoribus nutrititiis obtinent, ut defedum refarcire, amp;
defleftentes à quacunque causa retinere , vel reducere integros

poffint

poflint hujus not;E funt Diaetetica ex alimentis Eiichymis, ut
carnes ovillse, vitulince, Gallinacece amp;c. Milium, Hordeum
tnundatum, amp; hujus generis alia, fuperbibendo parum vini ge-
nerofi ad refocillationem virium, amp; fermentationem augendam :
Pharmaceutica è confervis florum amp; foliorum tenellorum vege-
tabilium blanda adftriftione , amp; particularum molliori confi-
ftentia, in fucculentampulpam reducenda prasditorum, uti funt
Conferva Menthae, MelilfaE, Rofarum, Calendulse, rofmari-
ni Violarum amp;c. quae in hunc finem amp; non in alium à Medico
praefcribi poterunt ad alios enim ufus nimis debiles earundem
adiones exifl:unt. Animi affedus ad Isetitiam induâi non mi-
nimum inter corrobarantia locum poflident, quoniam violents
corporis concuffiones hic peffimae, ftatum humorum debitum
invertunt. Moderata amp; alterna requies corporis hifce etiam
annumeranda ; fpiritus enim hoe modo placidi remanent, qui
alias in furorem vertuntur aut fuga pereunt.

XXII.

Corroborantibus fubjungemus Cardiaca , quamvis illa duo
fspius in uno tertio conveniant. Ea mihi Cardiaca nominan-
tur quaetenui fuo fulphure amp; blando fale nervosdemulcere, ven-
triculum adju vare, Capitis, uteri. Cordis, cçterarumque par-
tium principum funftiones fufficienter inftaurare, amp; fermenta
acria debellare poffint. Undè Cardiaca polfunt dici fl:omachica,
Cephalica, Uterina amp;c. id eft talia, qus harmoniam amp; con-
fenfum partium confervant leniflimmootu indufto ut funt Me-
lilfa. Cortices citri, aurantiorum, Cin^anomi, CalTia lignea,
Macis, Nux Mofchata amp;c. Ex hoc cenfu autem eliminamus
acriora quae non tantum motum levcm communicant tam oderc
quam fapore, fed etiam fervidum incitant amp; imprimunt hu-
moribus aeftum aut tumultum.

XXIII.

X X I I I.

Tandem in melius difpofito corpore ad ipfam Molae elimina-
tionem Mcdico pergendum. Fortiora hic requiruntur remedia,
ut motus nempe violentior communicatus ad partes illas pertin-
gat. Primo poft generalem faftam evacuationcm per purgantia,
quorum duas aut tres formulas furfum vel deorfum operantes
hic opponemus.

91. Infufionis vitr. Antim. §iß.

Tinßur. Contrajerv. 3f5. M.

^ij. vir. correfl:. gr. v.

Oleum Sabin, gutt. ij.

Conferv. Rof. pall. 5).

M. F. Bolus.

pi. Extraft. Hellebori nigr. 9(5.

Brion. gr. iv.

Gutt. gamb.

Ref. agarici aa. gr. v.

Trochifc. Alhandal. gr. ij.

Oleum Mac. ftillat. gutt. ij.

M.F.L.a.PilluI.No. vij.

Ad fpecifica dida uterina propcrandum quorum fequentia funt,
Caftoreum, Sabina, Ruta, Artemilïa, Borrax, Cyperus rotun-
dus odoratus Diftamnus albus, SuccinUm, Myrrha, Pilulse fce-
tidae, Pulvis ad partum dilEcilem D. W^edelii, ElTentia uteri-
na D. Michaelis, Pulvis uterinus B.D. LoiTii Prseceptorismei
olim Wittebergae fideliffimi, Aqua Antihyfterica Amfteloda-
menfium , Hiera picra Galeni amp;c. Ex his praeparata extrada
Salia amp; Olea, ut Spir. Sal. armoniaci. Oleum fuccini Sal vo-
lar. Oleofum uterinum amp;c. Formulas earundem fequentes hic
exhibebimus, quarum ulteriorem defcriptionem amp; numerum
apud Audores palEm reperire poterit Curiofus Leftor.

Aqu®

Aquae ror. mar.

Lavend, aa. |ij.
Sp. Matrical.
Sal. armoniaci 3ij.
Oleum Lign, Saffafr. gt. v.

Sabin. gt. ij.
Tartar, vitriolât 36.
Rad. Contrajerv.
Cyperi rotund, odorat, aa 3i5.
Syrup. de artemif. M.
De hac Mixtura capiat agra fingulis 2. horis
Cochl. ).

Çi. Rad. apii.
Diöamn. alb.
Polypod. quern. aa. §15.
Scorzoner. Hifp.
Sem. dauci vuig. ^
Nepeth. aa. jlj.
Rut. sj.
Fol. ror. mar.

Matricar. aa. Mj.
Tartari crud.nbsp;• •

Salis Tartari aa. gij.

Concif. amp; Contuf. macerentur in Vino Rhenano amp; Aqua
comm. aa. per hor. 2. poftea coqu. in MB. claufo vafe ab
igne remoto decodo adde

Lign. faflafir. 3vj.
Rad. cyper. rotund, odorat. Süj.
Contrajerv. Sij-
Refi-igeratus dein liquor coletur cujus 3XXIY.
permifc.

C 3

Sal. volat. uterin ^'j.
Spir. matrical.

Syrup. ftaechad. M.F. Apozema.

Hujus decofti asgra capiat |j. 1. alteram 4 de die.

Pulvis feqq. fortiffimus eft ad fœtum, Molam, amp; fecundinam

cxpellendam :

Ç1. Croc. Martis. aperient

Cantharid. rite ppt. gr.üj.
Sabin.

Borrac. Venet. aa. gr. xij.

Caftor. gr. vj. M. F. pulvis, pro una dofi.

In Vehiculo convenienti femel aut bis de die urgente neceffitate
propinandus. Reliqua pro lubitu conficere poterit Medicus.

XXIV.

Inftante exclufionis tempore clyfter ex acrioribus ftimuli lo-
co injiciatur feqq. 1. fimilis

ç. decoa. ex herb, uterin.amp;cephal;didis faâ'.'fix.
Bryon. 3ij.
Euphorb. 3ß.

Meli, anthofat. §j.nbsp;'

Sal. Armoniaci. Biv. M.
F. Clyfter, ftatim injiciendus.
Pofteà fumigationes adhiberi poterunt, optima mihi feqq. vi-
detur.

Çi. Spir. Salis, armoniaci §lt;5.
Vini Uterin. ^vj.
Oleum rut.
Sabin, aa. gt. xij. M.

Inden-

Indentur phialae oblong! colli cujus extremitas collo uteri im-
ponatur adhibito inferius Icni calore fic vapores afccndentes ute-
rum ad majorem aperturam fliimulabunt. Quaecunque infuper
fale volatili praedita prunis impofita amp; per tritorium in vulvam
excipienda ferè idem praeftant, ut unguis, cornua, plums, of-
faamp;fimil. Peffaria ex folo finapiamp;urtics femine cum parva quan-
titate Euphorbii, aloes fufficiunt. Fötus amp; balneatio hic etiam
valdè conducit ut molles amp; glabras reddat partes. Hsc fi irrito
fuccelfu tentata fint ad Chirurgicas manuales operationes amp; in-
ftrumenta tranfeundum efl:; Si vero illas tanquam nimis violen-
tas abhorreat Medicus amp; sgra , lenioribus amp; palliativis tantum
infifliere cogitur, donec Deo Opt. Max. aliter vifum fuerit, cui
foli fit Laus amp; Gloria fempiterna.

AT

.2 1 J A Ä U O A H I

-mi risîj oîloo ïÊjltrDiîra ixijt» ilîca igaoloo s!
r^pjbnu^ if ioqrv.oh.jjiök-} inji

isquloinbsp;.nbsp;muiotcm Le mui

mîvlu7 ni œiiiiôTii) isq jS sjîioqmi zinuiq eaibsciq u'itîcv aüü
-1p, .SfapIq,Euai05 ,s!ugnu 3u .JiUi£|a;îq xnabi tbtjsiqi^tt
-ny/pcvi^ tauji onlaiil xiisiu quot;-»i iqwiônbsp;. fil

oiï^alüdiézüro^i .îiiuijffiLil èsoîc .itdiorlqul aîBlÏJ
OJmMl-:»H .wièq Ji^fc^i^g s» «a^ ju
'quot;'finbsp;nletmtmnbsp;He £îcVn?i i/Rmoh^

■irn i'îiwJî rrii^Iv i3gt;t!s .xrM.-.cp oaQ asacb , lyîi^OD
, . ..nbsp;.-2. \ , Vinbsp;'-i

'.'lî

vi î-,