INAVGVRALI S,
Q^V A M
DEO TER OPT. MAXIMO PRESIDE
Ex auBoritate C^iagnifici Tgt;. ReBoris,
Jur. Utr. Doâ:., ejufdemque Facultatis in llluftri hac Academia
Ultrajeâina ProfèfToris Ordinarii , Digniffimi
NEC NON
AmpUjftmi Semtm Academici confenfn , amp; Nohiliffimlt;t
Facnltatis JVRIDIC^ Decreto ,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in UTROQUE JURE honoribus, amp; Privilegiis
/
ritè, ac légitimé confequendis.
Publica Eruditomm cettfura fubmittit
CHRISTOPHORUS BERNARDUS HERTLEIF,
Monafterienfis Weftphalus.
Ad diem . Juny hora locoque folitis.
TRAJECTI ad RHENUM,
Ex Officina Francisci Halma, Acadennia:
Typographi, cb bc Lxxxvu.
PER ILLUSTRIBUS DOMI-
NIS DOMINIS DECANO SE-
NIORI Ci£TERIS(iUE SUM-
MiE CATHEDRALIS ECCLE-
SIJE DIVI PAULI MONASTE-
RIENSIS CANONICIS DOMI-
NIS MEIS GRATIOSISSIMIS.
Ha^c Inauguralem difputationem
cum devotiffima fui fuorumcjut
comwiendatiom
D. D. Offert dedicat con-
fecrat
C. B. HERTLEIF.
ÂuStor,
-ocr page 3-Dni. Dni. Decanus Senior cseteri,
que fummse Cathedralis Ecclefiae
divi Pauli Monafterienfis Canoni-
ci Domini mei gratiofilTimi.
, vi conatmm meomm in Juris Civilis
i ßudioprimitias dedicarem non diu muU
mmque mihi fuit Circumfpiciendum j
quorum enim memoria fe mihi offerte
' poterat citim j quam illorum ^ quorum
perpetua./aime incolumitate, quotidie Deum Im-
mortalem precihus meis invicem y ipfamejuhetpie'
tas. tamus favor vefier ^ benignita^ in pie de fun-
Bum patrem meum qua fluminum infiar exuberan-
tium majoribus rivis fefe in me effundet ut novam
fuhinde materiampropitio Numinefim hahitmus Re-
Verendijf. nominibus Veßris Immortales agendigra-
tias. Quamobrem quicquid divino adjutus auxilio in
optimarum artium hocque Juris prudentiaßudio ha-
kenus fum aucupatus atque venatus, id Omne, Re-
'vered. lUußrif dignitatibus veßris fubmißa meme
offero nolo vimtes Veßras generofi animi dexterita-
tem amp; cur am pro Eccleßa. Cathedraliflillo meo extol
lere , quis enim faviuus in enarrandis laudibus
A 2nbsp;veßris
-ocr page 4-'^eßris militaretury am tuUianam indulgeret eh-
^uemiamj dignitatibus quot;Veßris demum dignamrogo
faltem ut hocce Mmufculum levidenfe gratiofa fron-
te refpicere ut me atquefludia meaperennifaVore ac
gratia tgt;eflra CompleBi dignemini TDeus T. 0. M.
femper Incolumes fofpitesquepraferVet
Revercndiffimorum per IlIuftriLim
Dominorum Dominorum Deca-
ni Seniori caeterorumlt;^ue fumme
Cathedralis Eccküx divi Pau-
li Monafterienfis Canonicorum
dominorum meorum gratiofififi-
morum
Devotißma ßde
cAddiBißmus Clieus
C. B. HERTLEIF,
Au CT.
-ocr page 5-THESIS I.
Vocis igitur Cognitione quod plerum-
que fieri folet utaufpiciemur, vox ufurae
■igitur ab utendo dida Latinis ufum figni-
ficat, unde ufuralucis temporis, vita:, nil
aliud fere fignificat, quam rerum iftarum
ufum, aftfadumefl:, ut vulgo pro ufus
pretio vcl mercede accipiuntur ufuraeWe-
' fenb, de nfur. ». i. quafi ipfa pecunia lo-
cata , amp; ejus locationis nomine merces
aliqua petatur Dttar. deußr. Ui. §. \ . in fin. quibus apprime con-
gruit quod dicit. Ißdor. /. 5. originum Cap. 25., ufuram effe
nuncupatam ab ufque aeris crediti amp; Varro lib. 4. de lingular, ufu-
ram impedium appellat quae cum ad fortem accedit ex ufu ufura
diâa eft.
Poft Cognitionem nominis fequitur cognitio rei qux fit me-
diante definitione, quam dodores initium omnis difputatio-
nis dicere folent, ufuram igitur cum communi dodorum fchoîa
definimus amp; defcribimus, quod fit certa quantitasforti feu quan-
ntati principaliter debitae accedens, praeftanda in re ejufdem genc-
l,\Z.amp; Ufin. C. dettfur. Heig.f. z.q.t.n.i^i.
Pertradata definitione fequitur divifio dividitur ergo ufm-ain lu-
cratoriam punitoriamamp;compenfatoriam, ufura lucratoria dicitur,
lucrum illud, quod quafi ex pado mutui accipit nullo alio titulo,
quam quod alteri mutuum dederit, punitoriadicitur lucrum illud
quod quafi accipit ex pado in pœnàm non fervantis promilfa. v. g.
Siquismutuet too. flor. ita tamen ut intra annum eos reftituat fin
minus pro pœna exfolvat 5. flore. Compenfatoria ufura pervenit ex
pado, quod initumeftde folvendo aliqua re ratione damni emep-
^entis, lucris celfantis, periculi fufceptlvellaborisaut expenfaruro,
A 3nbsp;c^uae.
-ocr page 6-quae probabilîter creduntut futurs in recuperando mutuo his
itaque fuppofitis.nbsp;«
Quaeritur imo an ufursE lucratoriae fint prohibitae Affirmati-
va eft ampledenda, ut probatur ex jure divino, Pfalnio ij ubi
dicitur, eum qui pecuniam fuam non dederit ad ufuram habitatu-
rum in monte domini, amp; Lucae c. lt;5. habetur, benefacite amp; mu-
tuum date nihil inde fperantes, quibus refpondent Jura Cano-
nica ut pro haeretico habeant cum , qui pertinaciter affirmare
praefumit, exercere ufuras non effe peccatum Clement, S.
hU. de Hßtr.nbsp;^
Qusritur ido an ufur^ punitoria: fint prohibits caeteris
paribus quod non, quia debitor qui eft in mora peccat contra
juftitiam retinendo alienum feu alteri debitum ac perinde dignus
eft poena, confequenter, rationabiJiter in padum deduci poteft,
Ubi aliter in termino ei prsfixo mutuum datum non reftituerit,
Lmagmtm C. de contmh. vel committ. Stipulât, leffius. dej.^y\
C.20. dub.xo. ».128. dixi notanter ceteris paribus, quia adhoc
ut ufurs punitoriç exigi poffint, requiruntur quatuor conditio-
nes, quorum prima eft ut non imponatur pœna in fraudem ufu- '
rarum, ita videlicet ut pœna propter lucrum ratione mutui de-
tur, fed imponatur quia intereffe mutuanti, vel quia in eo ter-
mino habere vult, five deinde interfit five non,- eo tamen ipfo
quod mutuatanus contra mutuantis utilitatcm ultra terminuni ei
prsfixum rem rautuatam retinet, injuriam ipfi facit, ob quam
dc ejus confenfu poena moderata ftatui poteft. fecunda eft quod
cx parte mutuattrn, verè culpa interveniat, ibi pœna locus effe
non potelt, cum pœnae imponanturdelinquentibus. tertia ut pœ-
na fit moderata fecundum modum culpae quia pœnae delidis de-
bent effe commenfuratœ, l.-j.defigmr. Quarta ut mora fit nota-
bahs, nam tempus reftituendi mutui Praefigeretur ut unus aut
alter [dies ultra terminum ei prxfixum laberetur, tantus rigor
pœnae incurrendç tam facile obfervari non poteft le floe.cit.
C^sritur praeterea an ufura; compenfatoriaefint prohibits 91.
quod non quia ufuras quas mutuans exegit, non recipit ex eo
mutuum, datum fed ideo quia alias damnum pateretur, aut lucrum
perderetcxbeneficio,quod alteri prœftitit, nemo autem alteri cum
fuo notabih damno fubvcnire tenetur, fed hoc tamen ut refpcdu
damni
-ocr page 7-damni emergentîs aliquod ultra fortem exigi poffit quatuor rC'
quifita intervenire debent quorum primum efl: ut mutuum fine
caufa damni fine ifto mutuo damnum non eveniret.
Secundum eft ut mutuans muluatarium admoneat de damno
emergente, quia fi mutuatarius hoe fciret forte cum tanto onere
mutuum non acciperet.
Tertium eft ut mutuans mutuatarium non cogat pacifci de
periculo damni potius quam de damno fed relinquat ejus arbi-
trio an mutuantem indemnem fervare an vero pro periculo feu
incerto damno aliquid certi promittere velit.
Quartum ut fi in padum deducatur id quod ratione damni-
emergendspraeftandum eft quia feclufo pafto mutuatarius ad hoe
prçftandum non obligaretur nifi fuiffet in mora fecundo Infer-
tur licitum elfe pacifci de lucro celfante modo fequentes Condi-
tiones interveniant Primo lucrum habeatur infpe certa vel fumm.um
probabili ; 2. Ut lucrum folum exigatur , quantum revera fu-
turum fperatur, deduâis Impenfis amp; fuftinendis cum fuifaftidio
periculis amp; laboribus ac proinde minoris illud aeftimare debeo,
quam fi defacto illud haberet. 5. Ut mutuatarius de illo lucro
ceffante moneatur amp; de fuper padum fiat. 4. Ut illa mutatio
fît caufa lucri ceifantis amp; fi pecuniam deftinatam negation! vel
emptioni rei frugiferae V.G. cenfus agri fubtraham,amp;tibi mu-
tuem, confequenter fpem illius lucri amittam ita lejf.diüJoc.dub,-
II.». 87. Infertur tertio ratione fortis periculi licitum eft aliquid
ultra fortem exige're quia quando quis ingratiam alterius periculo
fe fubjicit hoe pretio eft aeftimabile /. in Civitate de ufuris nifi poftea
periculum vel potiusdamnum quod probabiliter timeri debet, non
eveniat ,quiafuf5cit potuilfe evenire fecundum probabilem
$ivit(it. de ufuris.
Notandum denique quod aliquae ufurae'quamvis non promif-
fae praEftantur,punitoriaEUt in contraöibus bonx fidei quando
quantitas, fubeft five mora fiat in folvendo
five alter in fuum ufum converterit pecuniam contra fidem con-
traftus, /. 2. §. I. deufur. l. 60. fro focio 110. §. l- memd, incontra-
dus Bonaefidei compenfatoris non nifi promilfae debentur l. 5..
C, depaa, inß. mft, ^ vend, caß,capall. deufur. q. 85.
In contradibus ftricti juris nullf ufurae debenturnlfi promiflf,
/. 5. c. h. amp; nc punitoriae etiam poft litis conteftationem, /. 38'
§.7. Ä. /. 5. C. eod. Bachov. th. 3. in fin. Zoef. «. 30. h. excipitur
imo adio ex teftamento qua amp; legata amp; fidei commiffapetuntur
quae hcet ftridi Juris fit propter favorem tamen uhimae volun-
tatis quoad praeftationcm ufurarum, fruduum ex mora cum ju-
diciis bonae fidei Convenit /. 34. h. 1.4S. delegat. 7./. i. c. de ufihr,
(jrfruä.leg. excep.i. fifcus cui omnibus contradibus ob morara
ufurae debentur/. 17.5. 5./. 43. Wief.fc./Ä. 11. Tertio adio rei
judicatç inqua ipfo Jure ex mora debentur ufurae l.z.C.dc ufur.
Rei judicat.i
V I.
Veiiiunt ergo etiam ufurx, vel exftipulatione, fiveconven-
tione, conventio eftpadum vel ftipulatio, conventio nomen ge-
nerale eft , in bonae fidei judiciis ex pado debentur ufurae tam
,diredis quam contrariis, fi id in continent!, hoc eft fi initio amp; in-
greflu contradus, vel antequam ad alia negotia quis divertit, adjicia-
tur /. 24. §.fin. ibi fi tamen ab initio dc ufuris prseftandis con-
venit, lex contradus fervabitur/.p»^/»'^nbsp;-^s.^.T.f.depofit.
I. com. quidem zj.^. ex locate f. de ufiiris in contradibus ftridi Ju-
ris aliter feres habet, in his enimjfine ftipulatione ufurœ pecuniîc
creditaeexpado etiam in continenti adjedo non debentur. I. ti.
tinsz^. ibi pecunif quidem creditae ufurasnifi inftipulationem dc-
dudas non àehen. f-p.zi.
Dixi ufuras pecuniœ credit« ex pado etiam in conti-
nenti adjedo Regulariter, non deberinam aliud in frumento tri-
tico hordeo vino oleo ex fimilibus rebus menfura conftantibus
obtinet inquibus mutuo datis etiam exnudopado ufurae deben-
tur l.iz. C. de ufur. fed difFerentias ratio haec eft quod pecunis
fit publica amp; perpetua'œftimatioamp;una ac eadem poteftas, amp; eflè
debeat, nec ejus valor amp; œftimatio ad cuivis placitum mutaÄ
poffit. 1.1. in verb, cuivis publica ac perpetua a^ftimatio eft forma pu-
plica percuffa ffquot;. decontr.emft. at frumenti hordei caeterarumque
rerum menfura conftantium aeftimatio conftans ac perpetua non
eft, fedpretia harum rerum fubinde mutantur locis ac temporibus
varie-
-ocr page 9-varletatem adferentibus paulus in l. pretia rerum ff. Adl.faldd.
ubi dicit non nullam pretio varietatem loca temporaque adfe-
runt in hifce itaque fpeciebus ideo diverfum juseflintrodudum
ob incertitudinem amp; diverfitatem pretii, funt etiam cafus, inqui-
bus ex pado nudo dantur ufurx fic Civitatibus hoc fit in favo-
rem reipubl. item Argentariis ob ingens ftudium quod circa pu-
blicos contradus adhibent, item; à pecuniaTrajcclitia permiffum
eft ob periculum creditoris quod infefufcipit compenfandum quam-
vis extra praedidos cafus, peti ufurae expado nudo non poflunt
tamen fi folutje fuerint repeti non poflunt, nec infortem compu-
tari l.i-C. deufur. licet autem quis eafdem plures annosfolverir,
eas tamen impofterum praeftare non cogitur /. 28. C.de paB.l.j.
c. h. Si conftet nullam ftipulationem interceffiiTe fi vero dubite-
tur utrum ftipulatio praeceflerit diuturna praeftatio faltem pras-
ftationem juftae amp; folemnis obligationis inducit L6.,prm.h. Zoefi
h.t. ». x6. praeftatur ufura ratione quantitatis l. 5. %.ult.h.l. 6. §.
ï. C.de fecund, nupt. amp; quidem in eodem genere quod fi alterms
fit generis, non eft proprie loquendo ufura fed eft aliquod pro-
miflum aut datum loco ufurae, 1.14. /. 16. C. h. notabis hic circa
merces à mercatoribus venditas, diftinge, an tempus exfolvendo
pretio deftinatum,amp; à tempore moras debebuntur ufurs.an vero
nullum tempus adjedumjamp;nullseufuraEdebentur,Dn.Riekt do-
cif. 74. ». 51.52. ufu tamen fori aliter eft receptum ut etiam ex
mutuo ob moram ufurs debeantur.
Ne autem nimia pœna aut compenfatio exigatur, vel difficili
ejUgt; quod intereft probatione clves onerentur, leges certam amp;mo-
deratam quantitatem ufurarum ftatuunt amp; primum quidem /. l.
xii.td. ufura leviflïma quae erat tum unciaria conftituta fuir,
deinde rogatione tibunicia adfemi unciam redada eft poftea mul-
tis legibus amp; plebifcitis ampliata, amp; ad centefimam permifla, qui-
bufdam tamen locis leviores obtinuere, tandemJuftin. inl.iô.C.
h. t. définit ufuras pro negotiorum diverforum qualitate ac per-
fona'rum conditione alias majores (centefimas fcilicet iftas quibuf-
dam cafibus relinquens) alias minores conftituens Perez. ».9.
feq. Zocz.h.t.n.iz. maxima igitur ufura fuit centefima quando
fcilicet fingulis menfibus centefima pars ufurarii affis feu fortis feu
quot;quot;............Bnbsp;una
una utgt;da penditurquae ufura centefima menfe fortem iquat Sc
lie de forte centum aureorum fingulis menfibus folvendus erat
unus aureus, indequeannuatim pro forte centum aureorum pen-
debantur duodecim ratione haram centefimarum ufurarum, feu
duodecim annuatim folutarum minores appellationes funt fortita;,
tanquam ab alTe quodam, fic quadrantes ufurç funt quarts pars
centefwnae aurei nempe tres de (orte loo. aureorum trientes tertiae
pars centefima id efl: aurei quatuor femilfes aurei fex five dimi-
dia pars fentefimae fextans fexta pars fentefimf id efl: aurei duo
befles de vero funt bis trientes centefima feu odo annua centefima
quincunces quinque de ufuris centefimis hoc efl: quinque in au-
reos centum annuatim unciaria uncia una, fed pars una centefims
hoc eft unus aureus pro centum aureis fingulis /. 74. §. lt;^,dead-
miniß.tm, hodie quincunces ufurs 5.in loo.admittuntnr quam-
vis enim ordinat./x?//. d. 1577. tit. 17. deannuis Reditibusloquatur
locpater amp; in rec. imperii, d. A. j6oo. fo wirt nuhn in mutuo
a tempore morae, ifta ufura ftatuatur ufu tamen receptum, quod
in mutuo amp; aliis contraftibus non folum a tempore moras, fed
amp; compenfatoriae initio contradus promiflae quincunces ufurx
rede exigantur. Hagen d,tr.c.'].amp;c.\6.n.äfüf. Carpz.z.c. 50.
d.t. Dn.Richt.lt;/fc»;^74.«. 5. in fin vidi noviftimeR.I. InRe-
gensburch de Anno 1654. §. ameichendt die Kmfftiger
Illud quoque obfervatlone dignuni eft non pofle ex debitis
pcnfionibus eas in fortem convertendo reditum priftinum augeri
amp; novum crearitrado argumentoabufuris, quas nullo modo prse-
teriti vel futuri temporis in fortem redigere, amp;ufurarum ufuras
û\\-)uhv\, !.i6.^.i.f.decondiB.i»duh.l.29.ff.h.t. hoc jus con-
firmavit Juftin. in I. ult,h.t. anatocifmum penitus prohibens feu
renovationem ufurarum quamjam ante Augufti temporibus pro
hibitam fuifle conftat excicerone lib.^.ep.ult.inadatt. quin etiam
ipfe Auguftus ut refert Suet. cap. 29. aliquos notaverat quodpe-
cunias levioribus ufuris mutuati graviori fœnere collecaflent fit
Improbum hujufmodi fœnus exercentes imp. dioclet. max. dé-
clarent eflTe infames in /. 70. I. excjmb. cav. inf. irr. ratio autem
cur ufurs ufurarum fint illicitas amp; femper fuerint prohibits eft
hsc quod acceffionis ut eft ufura , non fit acceflTio^namacceiTjo
eft
-ocr page 11-eft principalis rei acceffio, eft amp; hsec ratio, quod pcena noti exiga:
tur pffnae ufura autem faltem in cafibus ob moram debits eft
qusdam pc=na Li.j.ultJ.iz.amp;l.n-^-l-f-f'-''
Plane fi ufura fortis redigeretur in ipfam fortem amp; ei quafi
coalefceret, hoc cafu licebat; ufur? ufurarum ftipulari, quia fcilicet,
ufura cujus ufuram ftipulari licebat cDTe jam fortis potius portio
quam ufura, utpote forti conjunfta fedjuftin. nec hoc quidem
permifit D. S. ult. quia aeque videtur ufurse dari ufura, licet re-
dacta infortem fic etiam olira poft tempora judicati exigi pote-
rat ufura non tantum fortis fed etiam ufurarum exea,quodfimiIi-
ter luftin. abrogarit in I. »lt. cod. de »fur. rei jud. inqua mentio-
nem facit I. ult. h. t. fed cum dicit ufuras ufurarum exigi non
poffe, intelligi dèbet ab eodem debitore nam ab alio poflunt,
utpote fiquam fummam ä te accepi ufur» nomine crediderim
alii eiufque fumms ufuras ab eo fuerim ftipulatus , vel etiam
fi tutor aut curator quam ufuram exegit ä debitore pupilli vel
adulti eam in ufus fuos converterit, hujus fumms ufuram pras-
ftabit quia fortis vice fungitur aut fungi debet /. 12.1. 58.
§. x.f de admin, tut. his cafibus non eft anatocifmus renova-
tio aut continuatio ufurarum in eofdem, quod obtinet intuto-
re vel curatore , idem eft in procuratore amp; negotiorum geftore
ufuras nomine Dni. percipient. I. 10. §. l.verf denique mandat
fccuseft fi perfona non mutetur,adeoque nec ufura in fortem
tranfeat ut fitutor ipfe ufuras debeat, amp; ä fe ipfo non exigat amp; m
rempupilliconvertat Sand./.nbsp;6. fimiliter. 2. Si quis
amp; fidejuflor ufuras nomine alienó foluat merito ratione iftarum
ufuras exigit Berlich. a.lt;affc.268, ». 55. tunc enim ufuras folutae
non fint amplius refpedu accipientis in priori cafu amp; refpeftu
folventis in pofteriori cafu ufur§, fed vera fors fecus fe res habet.
Si creditor 2dus creditori cui primum eadem res oppignorata for-
tem amp; ufuras folvat tunc namque ufuras ufurarum ä debitore
repetere non poteft quia non negotium alterius fed fuum ut fci-
licet ipfe in pignore effet prior, geffit /. 12. §. 6 qui pot. in pig
porro 3. ufur? non utufur^ ampl.us fed
ut fors fe habent fi debitor fortem cum ufuns ao ahis fibidebitis
perdelegationem cedit fuo creditori obfortem debitam vid. Ber-
lieh.dec. i6B.f}, 34.35,5Ä. denique 4. aliud volunt efle in annuis
reditibus ftatuentes rationem illorum non debito tempore fo-
lutorum interefle ob moram rede peti Bcrlich. did. dec.«. 29.
e^ ßq.
Q^uaeritur imo qusenam (int pcenae ufurariorum pro cujus re-
folutione porro notandum ufurarios, alios efle manifeftos alios non
man^eftos, manifefti funt illi qui de ufuris commiflis publico Judi-
cio funt condemnati vel qui publice amp; palam ad ufuras mutuant ita
ut hoc fadum Celan aut negari poteft vel qui legitimo Juris
ordine fervato coram judice funt confefïî vel per idoneos tefles
coram judice de eo conviâi caeteri habentur pro ufurariis non
maniftftis ita tamen ut fola confeflio coram parocho amp; teftibus
non famt ufurarium notorium Secundum dodrinam Leffii de
J.amp;J.lib. I.e. 10, d/ib. 12. fi. 185. his ita fuppofitis prima poe-
na ufurariorum manifeftorum eft quod ad oblationem amp; com-
munionem altaris non fint admittendi qui ob ufuram in peccato
mortali conftitutus extra gratiam Dei eft. Indeque indignus ut
ad Ecclefiaftica admittatur C . otftnis.depcetiiten. ^remiß,
Secunda eft quod ufurariis manifeftis Ecclefiaftica fepultura
denegetur qui in peccato mortali vita decedentes pro membris
putridis Ecclefiae reputantur, hinc fi parochus fcienter ufurarium
fepeliri faciat, non tantum accepta proptererea reftituere fed etiam
ab olBcii fui executiones fufpenfus manere debeat quo ufque ad
arbitrium epifcopi fatisfecerit C. 2. h. t.
Tertia poena quod fepelientes notorium ufurarium ante fa-
dam reftitutionem ufurarum fi id fcienter faciant ipfo fado ex-
communicentur Clem.- i. deufm. pro fepelientibus autem non
habentut qui funus tantum concomittmturfef d.dHb.iz.». i2S.
Qua«a pœna eft quod notorius ufurarius teftamentum facere
non poffit C. 2.^.?. in (Î. in qua re nil intereft five fit Chriftianus
five infidelis, quia in infidèles non cadit fpiritualis pœna amp; inde
ad Ecclefiafticas leges non obligantur nilominus tamen tenentur
fervare eas leges quE fundamentum in jure naturali habent, aut in
bonum reipub. fenentur , cujus infideles funt membra , prohi-
bitio autem ufurarum non folum confiftit in jure natura fed
etiar»
r
etiam refpicit bonum rcipublicf ne pauperes nimium per ufurarios
craventur Cavarr. var. Refilut.Ith.^. c. 5. n.fin.nbsp;^
Nihilque intereft an aliquis fit manifeftus ufurarius tempore
conditi teftamenti an vero fiat notorius tempore mortis quia te-
ftamentum morte confimari debet amp; inde fi temqore mortis fub-
fit impedimentum Juris, infirmatur teftamentum, quantumvis
tempore conditi fiiiflet habilis ad teftandudum per confequens fi
poft mortem primum in cognitionem veniatur mortuum fuiffe
ufurarium fuperveniens ifta manifeftatio non infringer teftamen-
tum antca faftum, quia non Manifeftus ufurarius a jure teftan-
di non excluditur Molina D.dijp.ii^.». lt;o..
Quinta, quod ufurarius manifeftus ipfo Jure fiat infamis ante
latam fententiam quia ipfum notorium habetur pro fententia C. in-
fame. CtJuf.l.9'7' C. inter dileElos de exceßibuspralator. quod ve-
rum 'eft de jure pontificio, non Jure Caefareo, fecundum quod ufu-
rs erant permiffae. quod a lege permittente fit. non meretur pœ-
nam , nifi quis legitimum modum in exigendis ufuris exceffiffet,.
de quo cafu jus noftrum civile poena infamise hujufmodi ufura-
rium fubjicit, f»/. 20. C.excfuib. cauf. infam, quibus confequens
eft quod infamibus portae dignitatum non pateant, dericum ufu-
rarium rede repelli ab obtinendo officio inC.de Petrodifl.^J. amp; ab
officio amp; beneficio acquifito fufpendi m C. pratereaX.de ufur.
Sexta eft quod omnibus cujufcunque ftatus prohibeatur ufu-
rariis manifeftis domos conducere ut in illis ufuras exerceant ita
cjuidem ut Epifcopi amp; Archiepifcopi contrarium agentes ipfo fa-
do pœnam fufpenfionis minores, fingulares perfonae Ecclefiafti-
CÇ excommunicationis collegium aut alia univerfitas Ecclefiaftica
pœnam interdidi incurrant, text.in C.\.deufur.in 6. de laicisve-
ro ftatuitur quod ipfo fado quidem excommunicationem non
incurrant, fed ab Epifcopis conftringendi funt cenfuris Ecclefia-
fticis, ut fi quid tentarunt, defiftant.
Septima , eft quod ufurarii manifefti easdem pœnas habeant
quae conftitutae funt ufurariis non manifeftis nempe quod, fi
ufurarius folvit ufuras, eas repetere non poffit, nifi prius ipfe
ufuras ab aliis acceptas reftitueriî C. michael. deufur. mfuperque
compelli poffit oftendere codices rationum fuarum Olm. un. h.t.
B 3nbsp;Sc per
-ocr page 14-amp; per Receflus Rom. Imperii ufurariu« quarta parte fdrtis capi-
taJis muldetur cujus dimidia pars fpedat ad magiftratum cuiufu-
rarius eft ftibjedus altera dimidia fpedat adeum magiftratum con-
tra quem ufura exercita Receff. imperii de Anno 1577. tit. von
jvucherlicheK contraden infuperque extraordinaria poena aflSci
poffunt fed fecundum Jus commune ob poenam infamix in arbi-
trio judicis confiftit, amp; per Receffus Imperii non eft fublata feu
alia poena fuper addita Carpz. in praxi crimi. parte z.q. 92. «.29.
Gravis eft quaeftio an hœres ufurarii obligetur ufuras à defundo
perceptas reftituere ex bonis propriis. cafu quo tantum in bonis
defundi non reperiit Çi, de jure Civili quod non. haeres non te-
netur ex delicäo defundti, nifi quatenus ex eo delido fadus eft
locupletior, l.fin.C.exdeliä.defmBor. hinc fit quod adio doli
rerum amotarum rei perfecuroriae contra hsredes non dentur, ni-
fi in quantum fadi funt locupletiores, l.fin.C.rer.amotar.l.inde
Neratius^ hanc aäionemf.ad Laqnil. de Jure Canonico contrarium
elTe afferendum quia ad quae praellianda defundus in confcientia
fuit obligatus, ea omnia tenetur haeres praeftare, quia tenetur ani-
mam defundi liberarc, cujus peccatum nondimittitur nifi refti-
tuatur ablatum C.ß epifcop.cauf.i6.q.6.C.fin.X.defep»ltur.C.in
Uteris X. de rapt, atqui ufurarius verum debitum contraxit pro ufu-
ris reftituendis , quarum acceptione injufta damnum proximedo-
losèintulit, undejure merito ad hujus damni refufionem hxredes
condemnanturinC.4./amp;.^. amp; non obfervandum eft Jus Civile quia
debet cedere Juri Canonico quando verfamnr circa falutem animç
vet materiam peccati Canif, de differentiis utriufque Juris differen-
tiam. 27. Molina de delists difput. 6j.n, 34.
Quaeres fi quis tantum perfolvit pro ufuris quantum mutua-
tum eft, amp; non tantum hoc, verum ultraalterum tantum exfolve-
rit, an creditor a debitore ulterius aliquid exigere poffit videtur
effe folvendum quod non ob Nov. 121. cap.2,ibi. nos vero re-
cipiamus ut particulates etiam folutiones débita diffolvant, fi uf-
que ad duplum pertingant fancimus itaque , ut fecundum hoc fiat
computatio, amp; fi ultra perfolvatur, detur condidio indebiti his, non
obftantibus contrarium effe afferendum, ubi de centum quinque
accipi un-
-ocr page 15-accipiuntur quia non petuntur ut tifurs, de quibus »ow. loqui-
tur led velut interefle, ab ufura ad intereflfe bonum non fit ar-
gumentum, ut interefTe fitconceflumut a tempore morœ de cen-
mm quinque fingulis annis exigi poflTint Berlich.;rlt;?ff.Cö«c/./gt;«r^.
2. cmchifzl^- *gt;• ?7'debitor per Receflum Imperii fpirenfemde Ao.
lóoo. excipitur primo fiinterpellatus in mora folvendi fortem con-
ftitutus fuerit. Richt. decif.'jAf. «,92. 95. modo fuerit folvendo.
i. fi poft fententiam condemnatoriam ufurae fupra fortis quanti-
tatem cxcreverint 5. fiquodvere intereft petatur, non ufurs
l.z.^.î.f.deeoqHodcertoloco 4. aliud eft in AnnuisreditibusA'ö'y.
160. 5. in ufuris pupillaribus Berlich. f.z. concl.i'i.n.j, Carpz.
C.i.pof.nbsp;28. ubi idem effe dicit in ufuris viduis ac piis locis,. in
his cafibus licet etiam ufuras ultra altrum tantum exigere.
Quseres an contradus Cambii fit ufurarius Refp. nego quia lu-
crum quod accipitur non accipitur ex mutuo fed cx contraólu inno-
minato loco mercedis quia labore proprio amp;induftria ad hujufmo-
di cambia paratos nummos habere debent Ipfai vere exfpedado vi-
detur pretio effe xftimabilis modo lucrum non capiatur magnum
quia id videtur fieri in fraudem legis vid. cavarr. de collât, vet.
mmifinaium C. 7. «.4. Latius illud deducere alfertum termi-
nofque hujus difputationis ulterius extendere temporis ratio in-
ftansque impedit iter itaque hic pedem figo, Benevolum Ro-
gans leftorem , fi forte minus limitata atque accureta vel minus
difplicentia appofuerim , non enim omnes hic fimilem furs lâbiis
invenient laétucam , ut naevos legendo repertos benevolentiar
umbrae tegere non dedignetur, fpondeo viciffim, adfit jaflan-
tia diâo me BaldiJCti merito fufcepturum modeftiam. qui cum
à quodam deprehenfus eifet: in Concil. 44.//^. 4. Sedefendit at-
queitafefubfcripfit, Baldusdeperufioignorantiîeinimicus aliénas,
inimiciflîmus fuae paratus , corrigi à quocunque , amp; corredio-
nes patiens, animo lubenti amp; humili , quia ignorare non eft
Vitium. 1.11. in fin. f. de leg. 5. fed nil difcere velle. Interim
D.nbsp;T. O. M. pro concelfa divinitus gratia fit
C O-
Hic igitur noßram teneat jaÜa anchor a puppim,
iitque honor aterno qui regit Aßra Deo.
7i/ßnor Jure Civili potefl procurator ejfe non folum
■LyJ- ad negotia extrajudicialia fed etiam ad Utes.
Feudo legato fucceffbrfeudalis neque legatum ueque aßi-
mationem praftare tenetur.
Jn feudo pro fi ^ haredibus utriufque fexus accepto
non aliter admittunîur fœmina, ntß deßcientibus
mafiulis.
'Permittitur civibus ^ ßbditis Imperii exteris Regi-
bus ^ principibus milhando fervire , modo nihil
contra Imperium ejufque flatum moliantur.
^aßio, qua difputatur adhuc inter DoBores, an
Judex debet Jttdicare fecundum aBa probata an
vero fecundum confcientiam ; eß inutilis, quia non
datur talis cafus.