DISPUTATIO JURIDICA

INAVGVRALI s,

USURIS amp; MORA,

0_V .A M
ANNUENTE SUPREMO RERUM OMNIUM
MODERATORE

Ex autoritate CMagnifici Tgt;. ReBoris,

D. JOHANNIS van MUYDEN,

. U. D. , ejufdemque Facultatis in Illuftri hac Academia
Ultrajeéèina Profeflbris Ordinarii, Digniffimi ,
NEC NON

Vnanimi Amplißmi Semtus Academici confenpt, Nobilijßmaque
Facultatis jZJRJDIC^yS Decrete,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Et fummis in UTROQUE JURE honoribus amp; Privilegiis
ritè, ac légitimé confequendis,
Placidx Eruditorum difqutfitioni fubjicit.
BERNHARDUS SCHUTZ, Quakenbrug. Weftphal.
Ad diem n.Septembrü horü locoquefilitis.

TRAJECTI ad RHENUM,

Ex Officina Francisci Halma, Academiïc
Typographi, cïd bc Lxxxvii.

FAUTORIBUS

AT ^E

AMICIS.

DISPUTATIO JURIDICA
INAVGVRALIS,

D E

USURIS ET MORA.

THESIS I.

Uemadmodumncceflâria fuit ufibus Iiu-
manis pecunis inventio , ita amp; ufura
quaedam diligentiae humanae /. 3. f.deeo
quod. cert. loc. Borch. c. i. mm. 16. idcirco
fuadente Ulpiano l.i.f. de juft. jttr.
Etymon Vocabuli prsmittendum duco,
amp; animadverto omnibus in rebus id per-
feâum efle quod ex omnibus fuis parti,
bus conftaret. Cujufque vero rei potif-
fima pars principium eft. Cajus lib. i. ad Legem. Xll. tab. Ne-
que inepte dicitur ordinem effe vinculum artis, memoriae ac in-
lelligentisE Matrem , quae memoriam reddat bons fidei cufto-
dem , depofitum abfque mora reddentem. Menoch. Conjîl. 51.
vol.ï.n.i. War. ab Ehrenb. meditam. pro feed. lib. i.e. x.num.
146. Eft enim ufura dida quafi ufus , eo quod pro ufu fortis
praeftatur. Ut amp; Cicero ufuram innumeris in locis pro ufu
nominat, bifariam potiffimum accipitur: Fel vnlgariter fro nÇn-
ra lucis, temporis, vitasTufcul. lib. i.qmfl.93. Donell. in traB.

A 2nbsp;de ufttr.

deußir. C.I. Francifc. Hotom. in difiut. de »ßr. cap. i. Natura
dedit ufuram vitas tanquam pecunise. Fel juridice, atque ita rur-
fus vel latè pro incremento, quod in quocunque contracSu vel
negotio accedit ei, quod exinde debetur c. i.pleriqne 14. q. 3.
Dn. Struv. Syntagm, Jur. Civ. exerc. z-j.th.a^i. FelßriBe pro
incremento , quod mutuo accedit in eodem gencre. c. putant.
c.Hfnranbsp;Vel ftriailTime, pro eo quod for-

ti accedit in mutuata pecunia Hahn, in not. ad mCenb. h. t.n. i.

per I. I. amp;XO. c.h.t.nbsp;^

I I.

. Ufura definitur quod fit acceffio ad fortem , quam propter
ufum fortis. h. e. quantitatis principaliter debits , creditor
exigit Peretz./»C.Â, tit. num. i. amp; hsec eft aequa; cum non
tam propter lucrum creditoris accipientis, quam propter moram
debitoris non folventis infligatur I. x-j.^.yff.h.t. quo ipfo à
fœnore differt vol.^.d.y.Baßl.l. uu. 7,. Acceffionis nomen hic
generale eft, compledens omne, quod ex re principali venit, fi-
ve naturaliter obveniat , ut fruâus; five civiliter ut penfio,
merces, ufura. Quamvis ufura différât à forte, nequit tamen
mtelhgi nifi ex comparatione fortis /. 5. §. z./. de film. Hinc
ufura non poteft per fe fubfiftere quafi acceffio fine re princi-
pah , ex qua fuum effe habet d. Vol. 3. d Baßl.ead. non tantum
fort,s acceffio m pecunia numerata confiftit, fed inomnibusque
mutuam fundionem in fuo genere recipiunt, ut funt vinum quot;
oleum frumentum d. l.^. f.deeoquod.cert.loc. l.z. x. Tje
reb créât. In quantitatibus, i. e. in rebus fungilibL ifcum
ftabet, non m corponbus amp; fpeciebus /. f. de his qus ut
indign. aufer. /. 3. §. ttlt. h. 1.1.2.5. tz. c. eod. nifi inter contra-
hentes agatur, ut pro his fpeciebusseftimatis ufura reddatur amp;
tune pro vefte ita data , ut pecunia reddatur licite ufura promif-
mur amp; folvitur , quia idem eft ac fi veftem vendidiffent /. «o.

; al' ^ ''nbsp;^dl.i^.C. h. t. m /.?.§.

ult. ff. h.t. dantur ahx fpecies, utpotè quando aurum vel argen-
tum faftum per fidei commiffumreliaum, hoc cafu mora in-
ter ven len te , ufurs debentur, fi teftator materiam ideo reliquir,

ut

ut ea diftraâa amp; pecunia inde redaâa fideîcommiflà folverentur.
De ftatuis amp; imaginibus Ftde L ij.^.fin.h.t,

III.

Praemifla nominis amp; rei definitione pro ingenii mei tenuitate,
traftationem de Ufuris in fex partes dividere animum induxi.
i. Quomodo earum obligatio oriatur; 2. Quae amp; quotuplex
fit divifio. 3. An illae licitae fint nec ne. 4. Quibus ex caufis
debeantur. 5. Quas poffit effe earum quantitas. 6. Quibus
modis deberi definant. Obligatio contrahiter fliipulatione , quâ
principaliter pecunia debetur , amp; ufura interdum accedit, tan-
quam ejus pecuniae frudus Donell. ad tit. 31. C.deufrr. Quia
ufurs fruduum vicem obtinent, nec à frudibus feparantur l,
ufur.f.h.t. Hinc not. inftridis judiciis five contradibus ftridi
juris ufurarum exadio fineeffedu efl:, nififtipulatione fint pro-
niiff^ l. lo.^. éf.ff.mandat.Liât.ff.depufiript.'verh. Lu ^ C.
h.t. Zoef. adf.h.num.z^. Non autem fulBcit padum fimplex,
nec quod contraótui mutui in continenti adiicitur /. ß tibi in
frincip.f.depaEi.Li.C.h.t. Quamvis non nullae fint caufas in
quibus padum nudum, id efl:, à ftipulatione nudum L^.infin.
ff. de nautic. fœn. de ufuris praeftandis pariat adionem; nempe
fi Civitas fit creditrix /. 50. l.n.h.t. Item infrumento amp;fimi-
libus rebus mutuo datis l.n.C.h.t. Nec non in pecunia tra-
jedititia qus tranfmare vehenda credatur periculo creditoris /.
etiam ff. h. Lin quibufdamff.de natit. fœn. Sic etiam quando peri-
culum creditoris eft extra mare. Lperictiliff.de naut. fœnor. Ju-
ftinianiConftitutio idem privilegium tribuit argentariis, ut pof-
fint citra ullum padum ufuras exigere, propterea, quod foleant
illi fine ftipulatione contrahere , ac fœnerari vits eorum fit in-
ftitutum. Nov. ii^^.cap.âf.pluresadhuchabetcafksfpecialesWefenb.
indifp/it.adPandeB.^z.th. 11. Hodie vero quia ex quovis pado
datur adio etiam ufurx inftridi juris judiciis indiftindè petun-
tur Hahn.innot. h.t.n.%. SibonsE fidei judiciis adjiciantur ejuf-
modi pada , intereft, num ftatim in continenti adjiciantur,
amp; tune jure acceffionis peti ufurae poffunt L 5. C. de paB. int.
empt.amp;'uend.Llt;{^.amp;^6.f.depoßti■, an vero ex intervallo, amp;

A 5nbsp;hoc

hoc cafu nulla aâione peti poffunt, folutas tamen non repetun-
tur /. 5. C. h. t. Dn. Eckfih. adpandeB. h. §. 4.

I V.

Secundo loco me explicaturum dixi, quotuplex fit divifio?
Efi: enim triplex. Alia propter quaeftum infligitur, qu® appel-
latur in fpecie fœnus fie didum à fiixtu quafi fœtura quidam
pecuniae Gell. lib. 16. cap. ii, Nibilque aliud efl: quam ufura de
mutuo prsfl:andaqu!E vulgo ufuralucratoria nominatur 1.11. »5.
§. I.h.t. l.ZiSf. depraftr. verb. Anth. Matth, difpftt.ff. xxx, th.i,. Mu-
tuum vero per fe amp; fua natura efl: gratuitum I' 1,1. §. i .f. de reb.
cred. neque ufurse in eo debenturnifi ex nova obligatione l.iii.
ff de verb.ßgnif. (diflentit Salmafius in Elencho fuo de mutuo
P.32S. qui^ro nova legendum putat nota obligatione admodum
irigidè amp; infcitè ) ut pote fi fortis fl:ipulatione in diem collata
creditor ufuras fi;ipuletur l.^o.ff.-é-l.6.C.dereb.cred.ficert.pet.
Ufura lucratoria quam ttiordacem vocant.efl:prohibita jure quo-
quecivili Strttv.hicih.i^i.Zoef.n.'j. Ut fi quis legitimum exce-
dat ufurarum modum : quo tamen cafu non plane inutilis efl: ufu-
rarum majorum promiflîo vel praefl:atio ; fed quod legitimum ex-
cedit modum reftituitur, aut forti imputatur l.iç-ff.h.t.vid.
Dm. Vhet. in Compend,adf. h.t.» i- Attamen leges amp; receflus im-
perii propter neceffitatem quandam amp; tolerantiam permittunt lu-
cratorias Brnnnemarm,adParatitl.Wefenb. th. 14. h.t. quia nemo
alteri cum fuo detrimento benigne facere cogitur /. i. §. idem ajmt
CHmfequ.deaqH.phv.arc. Quaravis ufura fœnebris pecunia ci-
tra vinculum ftipulationis peti non poflît ; tamen ex padi con-
ventione foluta, neque ut indebita repetetur, neque in fortem
«cceptô ferenda eft. l.^.C.h.t. Efl nam fœnm velNamkum ,vel
Terreflre. Nanticumfœnus eft, quod pro pecuniaTrajeditia, feu
trans mare vehenda, ita, ut ejus periculum creditor fufcipiat, de-
betur : ideo illa pecunia nautica graviflîmam ufuram , etiam ex
pado citra ftipulationem admittit 1.1. C.denaut.fcen. l. l.l.^.ff.
eod. Phd. Dn. Struv.h.t.th.jz. Frid.Stjpman. dejur.marit.part.
4. c. 2. Moribus hodiernis licet excedere centefimae metas amp; ea-
tenus augere quatenus periculum apparet ut in oleo, tritico amp;c.

/. 23.

I. ZI. C.h. t. Dn. Huber. ad Pandeä. de naut.fœn. AäoliMa. de Vfur.
nnm.^i. amp; fequ. Petr. Gudel. mComment.de jur. uov. lib. ?. cap. 5.
Paul- i.fent. 14. §, i-Terrefire quod eft pecunia non navigaturis
periculo creditoris creditaî /. 2. C. de naut. fœn. ex conventione
idem jus efle poteft fcenoris terreni quodmaritimi j Veluti in pe-
cunia terreftri. itinere periculofo ac prsedonum infidiis infefto,
periculo creditoris transvehenda, ufuram graviffimam fibi quis
ftipulari poteft, i.e. centefimam quam vocamus etiam legitimam
Glojfa lib. 26. f. tit. 7. cum utrobique adfit eadem juris ratio in
periculi fufceptione fundata arg. l. 5. de naut.fœn. Petetz,. ad tit. C.
denaHt.fœn.num.6. Wtjfenbach.eod.tit.th.ult. Et in aliis cafibus,
in quibus creditor periculum fiibit locum habet d.i.-). C.eod.
Pertinet hue quoquenbsp;quseft contradus, quo quis

cafijm adverfiim rerum quarumvis alio transvehendarum pro pre-
tio convento, in fe fufcipit : prsfertim in emporiis marit. ufi-
tatiflîmus Vid. Petr. Santerna Lußtani träÜatum de Jjfecurat. er
/ponf. Aperçât. c.\. rjrMolin. dej.nbsp;D. 517. Strttv. Syn-

tagm.Jur.Civ.Exerc. 25./Ä.46. Et hic contraâus Aflecuratio-
nis, tam ad contradum facio ut des, fi periculum fufcipitur,
ut detur pratmium, quam ad contraftum do ut facias, fi alteri
praemium detur, ut periculum rerum, alio transvehendarum fuf-
cipiat , Suendendorfi^er in annotat. amp; fupplement. adEckolt.lib.
i^.tit.^.^.G.infin. Alia compenfatoria, in quacompenfaturju-
ftum interefle, h. e. pro fua indemnitate creditor aliquid praater
fortem accipitj cum non teneatur alteri prodefle extra caufam ne-
ceflîtatis cum fui detrimento. Alia punitoria qux in pœnam tar-
das folutionis debitori ob moram infligitur, propter interefle prse-
fumptum l.ij.^.i.h.t. quam alii vocant ufuram reftaurativam.
Et fciendum eft ex Canoniftarum amp; Theologorum opinione ,
quod, fi pecunia mutua ad diem non reddatur, petere judicio
poflit creditor, non tantum damnum fi quod paflus eft, quia
fuis nummis caruit; fed etiam aeftimationem lucri, quod fàcere
potuiflet, fi fuo tempore nummos fuos habuiflet. Atque adeo
ftipulari poteft creditor, fii ad diem pecunia non reddatur, una
fibi redditumiri id, quodintcrerit, nondefinitaquantitate Tul-

deft

den. ad Cod. de Vfm, mm. 4. ex Gail. 2. ohf. 4. amp; 7. Si fpeciei aut fa-
fto additae punitoriae amp; compenfatoriae ufuras, tunc funt licitae
jureCiviliamp;Canonico. c. lö.c. 8.5'. imô amp; jure Naturali
h. t.ff.th.xLiii.

V.

Etfi Canonum amp; legum dodores permulti parum confidera*
tè ac prudenter omnes ufuras jure Canonico prohibitas elfe affir-
ment : tamen non datur textus qui hoc ita indiftinde approbet.
Verior efl: igitur fententia; jus Canonicum non ita finjpliciteramp;
omnino ufuras omnes, fed faltem ufurarias pravitates, immode-
ratas, turpes, mordaces adeoque ufuras, proximum contra le-
gem charitatis offendentes atque affligentes , damnare] amp; reji-
cere Chrifiop. -von Hagen traäat. de Vßtr. cap. 4. n. i. z.
Herman, LathermdeCenfu. L 3. cap.i^. n. ~,6.fequ. Befild. inConß-
derat. vita ^ mortü pol. cap. J.». 5- Hering, de fidejuffor. c.24. n.z6o.
Ubi eleganter fic loquitur : Noftra aetate à Pontificium decretis
eorumque prohibitione, ex fumma quadam neceflïtate ad fufti-
nenda commercia, amp; fublevandam quorundam egefl;atem, hac
in parte eft receflum. Rede etiam peofert Petr.Frider. Adinda-
nns : Qui generaliter amp; indiftinfte ufuras damnant nec vim Sacrae
Scripturs, nec rationem confervands humanitatis intelligunt,

TraElat .den3andat.judic.l.2..c.'jz.n.z^. itaque non minus focie-
tati hominum ufurœ funt neceffatias, quam locatio amp; conduftio,
alioquin nihil locatione condudione turpior Dn. Huber. ad D.
tit.deVfiir.th.ä^. Praeterea cum jus Canonicum, fundamentum
prohibitionis fax ponat injure divim C. confuluit.X. h.t. quod
non indiftindè ufuras afpernari notum eft. Eckfllt.adf.h.t.^. 3.
Hodie per Conftitutiones imperii amp; Ordinationes Principales cer-
tus eft ufuris praefcriptus modus : Unde in judiciis inftrumenta
obligationum liquida, tam quoad légitimas ufuraspromiflTas, quam
quoad fortes execu tioni mandantur Chrißoph. d. c. 4. num. 201.
Moller. cap.'], n. 2. quod ob certam caufam prsftatur, id quoque
fecundum eam caufàm determinandum eft BartoLf. de annuls lé-
gat. amp; ufurae non tam ut ufurœ quam ut interefle, five lucrum
ceflTans amp; publica lege taxatum, debentur amp; petuntur Receß.Im.

perii

fmî de anno 1500.1550.1548.1570. amp; 1577.gt;^//gt;.bantoucôren

unb toucïJECÏiCÖm Contractm. quibm concordat Conßtmio Eleäora.

Us Saxen, ^orgautfcó au^fcbîcîbcn Anno 1683. ©on 3©. €on.

tracten lï^ tjaûm toic fclcljfr. Cothman. ex Johm. lupo re-

fponf. iuris 52. num. 261.

jr J J gt;nbsp;^

Moribus hodiernis quilibet diligens paterfamilias eam quam
paratam habet pecuniam fub ufuris confuetis mutuo dare folet;
ubicunque hoc licet ; dummodo ufurs legitimam quantitatem
conftitutionibus Provincialibus prsfinitam non excédant Hart^
man. 0or. qti4- 49- -4- Cokr.par. 2. decif. 227. In fumma :
fubjeàum ufurarum funt perfons tum conftituentes , tum ex-
folventes. Conftituere polfunt omnes illi, qui confentire amp; qui
contradus, quibus adjiciuntur illas, inire poffunt, ut funt do-
mini, qui rei alienandae jus habent, ut amp; eorum procurator«,
fpeciale ad hoc mandatum vel poteftatem omnium bonorum ha-
bentes amp; fimiles. Exfolvere poffunt omnes illi, qui praecedentî
contradui, aut ftipulandoaut pacifcendo ufuras adjecerunt, aut
ex quacunque caufa , debits fortis folutionem difïerendo earum
obligationem ex mora contraxerunt. Dn. Eckplt. adf. h.t.§.6.

in fin. Licet pecunia per fe ac fuâ natura fit fterilis, facile tamen

induftria humana commutari poteft in merces , quas frudum
edunt, aequeacager, domus, fundus l.^.f.h.t.mfnb.dif-
pHt.adpandea.XLii. th.^. Etenim pecunia tune fterilefcere dici-
tur quando fcenore non eft occupata, ficuti expreife Vlpian. in
l. 5- ^./^.ff'decontrar. tmel. aSl. hoc judicat ; pecunia igitur in
iure otiofa dicitur., qus in cifta jacet recondita ; contra occu-
pata , quïE fcenori data eft , amp; ufuras five frudus fert domino
Tomere[chad\.6.infi.mandat. Merito igitur pro pecunia mutuo
data , quam debitor in commodum fuum vertit amp; creditor eâ
interim caret, fibi aliquid ftipulatur Hug. Donell. in auth. ad
hlt;£cC.h.t.n.i').amp;fi^^-nbsp;quxftuofa cujus non

eft periculo 1.15. §• i- D.commod. Quid enim squius,eft, quam
propter periculi fufceptionem lucrum fibi aliquod tanquam ejus
periculi pretium padfci ut appellatur in /. 5- ^aut. fcen.Jj^

c lo )

Hotom. ad tit. Beeret, de Vfur. cap. 19. Tutor vero regulariter,
in adminiftratione tutelœ, eam curam praîftarc debeat, quamdi-
ligens Paterfamilias in rebus propriis adhibere folet. Haud fane
praeter rationem videri inde alicui polfet, diligentiam iftam quam
tutor adhibere debet, ad id, quod fecundum cujuslibet regio-
nis mores atque confuetudines , communiter fieri folet , refe-
rendam atque dijudicandam, amp; hinc tutorem , qui confuetudi-
nem hanc fecutus, pecunias pupillares fub ufuris mutuo dedit,
excufandum elfe potius, quam ut jura ufurasprohibentia itapre-
cife tenenda fint. Nam qui fadt id qnod in loco aliquo fieri
confuevit, excufationem meretur i.fifign.ff.z.%.fin. ubi Not.
Bar. de pignor.ati. l.pignus C. eod. tit. l. qptps amp;f»gmvHs^. a^udLa-
beonem de ^dil.ediä.l.j.adMacedon.

V I I.

Quod jure Civili ufura fit licita hoc fatis fiiperque teftantur
integri tituli ff. ^ Codicis , tum etiam hoc fatis confirmatur ex
Juftiniani conftitutionibus ut conftat ex Leone Novell. 83. amp;
Aniano l.z.l.Theod.deufar. quando nimirum pecunia numera-
ta mutuo eft data tune permittitur creditoribus ab agricolis infin-
gulos folidos unam filiquam ufurae annuse caufa accipere, id eft
trientem centefims /. 34. amh. ad hac C. de ufur. Novell. 3 a. Fue-
runt enim in quoquo folido feu aureo viginti quatuor filiquae ,
tefte Ifidoro lib. i6.c.z^. Etymologiarnm. Sic etiam jure Divino
ufuras quodammodo exigere confiât, neque fit contra legem Dei
ubi recipimus quod dedimus, alioquin mutuum non effet mu-
tuum fed donatio, amp; Chriftus inquit Matth.iz. Luc. 6. Dili-
gite proximum ficuti vos ipfos, amp;quœ vobis fieri vultis eadem
amp; aliis faciatis, quo ergo illis non fit injuria , hoc fine offenfa
legis Tamp; verbi Dei accipiendum. Sœpe enim evenit, ut ufuras
exigere liceat fine in commodo amp; injuria debitoris, prifertim
ceffantibus in folutione debitoribus noftris, ncc nos creditori-
bus noftris fidem fervare poffimus j Atque ideo incidimus in
pœnam aliis debitam , vel pignora noftra diftrahantur , vel in
alia multifaria incurramus mala Donell. ad tit. l. de ufkr. Jluthent.
Ad hxc ut amp; prasclare à Cicerone in lucem editum eft , fu®

unicui-

unicuique utilitati infervire quod fine alterius injuria fieri poffit,
conceffiim elfe, natura nec repugnante. Si omnis ufura intrin-
fice ac fua natura effet mala legique naturali contraria, nullo mo-
do illa in lege Divina permitti potuifTet, quin legis amp; legifiato-
ris fanditas violaretur Luuó. v. 55. quot;bi haec verba funt Chrifti
mutuum date nihil inde exfpedantes. Hic praîcipit Chriflus ne
denegemus pauperi, fi petat à nobis mutuum, neque avertamus
faciem ab eo, etiamfi metuamus reftitutionem propter ejus pau-
pertatem , ibi non tam de ufura loquitur Chriflus quam de re-
cuperatione fortis huic creditf , qui paria reddere non poteft;
Deus enim centuplum amp; plus rependetur talibus WifTenb. ad
f. h. th. 3. Ufurae omni jure funt promiffae in quantum non dam-
no afficiunt proximum fxoü^.z a. w. 25. Levit.i'),v.16. Deut.
ÏI.V.10. Pfal. 15. f. 5'nbsp;8. Vide Balduinum de cafibus

con(i:quot;ient. lib.^.c-i. Locis veteristeftamentijamcitatis prohibe-
ri ufuram mordacem amp; expilatoriam per quam Charitas amp; dile-
âio proximi praegravatur, quç rodetfratrem ac quidem egenum
amp; in calamitate conftitutum : que vero non efl conjunfta cum
incommodo amp; injuria proximi, illa quoque non pugnat cum
lege Dei Conftans eft interpretum fententia ; ne quidem ipfe
Apoftolus confentit : nos aliis ita commodare, ut nobis fit affli-
dio 2. Cor. 8. V. 13. Et quod magis ; ab alienigena ufuram

exigere licuit Dei voce Deut. 25. f. 20.

^nbsp;V I I L

Debentur ufurae vel ex conventione vel ex mora. Conventio
illa eft duplex, vel ftipulatio vel padum Cujac./«^. 8.o^yêrt'.54.
Conftat autem ftipulatio hifce duobus ; interrogationc prasce-
dente amp; refponfione fequente inß.deverb.oblig. Ex ftipu atione
ufurae indiftinde debentur five bons fidei five ftndi juris con-
tradui adjiciantur l.i.Li.C.h.t. l.u.amp;l.fetj.ff.eod. Kàzo ut
ad certum tempus promiffae perpetuo quamdiu fortis folutio
nondum fada debeantur Eckolt. ad Panded. h. t. n. 4. Modo
intra quantitatem legibus praefcriptam ufurs confiftant /. 31. l.
41. ƒ. h. 1.1.26. C.eod. l. 26. ^.i.de condiü. indeb. In contradi-
bu's ftridi juris ut mutuo non nifi ex ftipulatione ufurae pro-

B 2 quot;nbsp;miuae-

miffs debeantur af. /. 5. C.h.t.I. i^.f.depufcript. verb. Vid. Cu-
jac. conßtlt. 1(5. Attamen ufu receptum eft ut etiam ex mutuo
propter moram ufurç debeantur Dn. Struv. Jurispr. Rom. Germ.
For. lib. 5. tit. xx. th. xx. Si quis autem minores ufuras quam
promiffas funt acciperet, is videtur majores remififfe, adeoque
reus exceptione taciti paâi defenditur /. 5. 8. C.h.t. argum./.i5.
in princip. ffquot;. eod. Borch. Cap.^. ». 29. Sola etiam patientia ope-
ratur liberationem à debito odiofo Gloff. in K.ahr. I. qui femijfes
ufttr.ff.h.t. Sibi imputare debet creditor, quod non vigilave-
rit , vigilantibus enim jura funt fcripta non dormientibus l.pH'
pillrnff. qm infraud. cred. I. non enim exqmbm caußs majores I. vein-
tiff, de edendo Vid. Surd. Confil. 4. num. ii. Remittit creditor
ufuras tacite vel aperte pado. Fit tacite remiffio partim in prse-
teritum partim in futurum , de praeteritis remiffio pro confeffa
habetur Don.inC.h.t.ad l.adverfits lt;). Si quis minores per mul-
tos annos acceperit, intelligitur ilium remififfe in futurum ma-
jores per multos autem annos, valet idem quod diuamp; diuidem
quod per decem aut plures annos. 1.16. §. 5. ad leg. fent,
Vel aperte , aperta conventio eandem vim habet quam tacita,
quandoque expreffa tanto firmior amp; certior eft , quanto cer-

tiora funt ea quas exprimuntur, quam quae intelliguntur. Qua
propter fi quis aperte pado ufuras remittere majores non poteft,
manifeftum eft , ilium tacita conventione remittere multo mi-
nus poffe Hug. Donell. add. I. 5. h. t.

IX.

Ex pado etiam quod bonx fidei judiciis tam diredis quam
contrariis in continenti adjedum eft ufurje debentur l./{. C.h.t.
1.10. C. eod. 1.29. /. 26. §. r. depof. Nihilque magis convenir fidei
humans, quam ea quae femelplacuere fervare /. i. ff. delt;tdil.
ediä. I. I. ff. de confl. pecm. I. i. de paB. ut amp; rumpere
pada grave eft apud Deum ; nedum apud homines. Padum
autem in continenti hic eft, quando ipfi contraduiexneceffaria
quadam confequentia ineft, amp; ex fui natura , ufurarum obliga-
tionem producit Borch. C^^. 5. 4. utputafiemptor, cui pof-
feffio rei tradita eft, pretium venditori nonobtulerit : quamvis

pe-

pecuniam obfignatam in depofiti caufam habuerlt, aequitatis ra-
tione ufuras prsftare cogitur l.ii.C.h.t. nummorum vero m
mutuo creditorum ufuras debentur ex iHpulatione duntaxat /. 5.
Cod. eod.

X.

Ufurs pado promiflae in ftridi juris judiciis regulariter non
debentur l.zäf.ff.defaa. amp; illud padum ex parte rei tantum lo-
cum habetnbsp;igitur hoc cafu creditori ad ufurarum
adionem prodcfle non poteft all. 7,. C.h.t. auamvis ufuras ex
pado peti non poflint in contradibus ftridi juris, foluta tamen
condidione indebiti non repetuntur, nec in fortem imputantur,
cum naturaliter fuerint debitae l.io. jf.de Aa.amp;obl.l.i6.D. de
condiä. indeb. Naturalis vero obligatio non impedit folun repe-
tit'onem, etiamfi id, quod folutum eft, jure Civili fit indebi-
tum l.n-f.de condia. indeb. /. 16. §. 4. D. defidejuf Quin amp; per
retentionem pignoris in ftridi juris judiciis de quibus nulla ftipu-
latio interpofita eft, ufuras confequi licet l.^. C. h. t. Bachov.
ad Treud. vol. l. difput. 5. th. 3. lit.c. Borch. d. cap. 3. num. 45.
Vendi quoque poteft pignus ob folutionem ufurarum nondum
fadam. L%.^.^.ff.depignom. aü. Nempe fi fortem folverit tunc
non cogitur creditor aftione pignoratitia pignus reftituere, nifi
etiam ufurae pado promiffae fuerint foluts; dummodo pignus
pro ufuris acceptum fit non minoribus, quam poftea debitor fe
priftiturum repromiferit, amp; in eas pignus quoque obligatum
Lerit d.i.4. C.b. 1.1.11. §. 3.jf.depignorat. aä. Alias mftndi ju-
ris judiciis, citra ftipulationem ufuras non veniunt, exceptis ta-
rnen quibufdam cafibus, qui recenfentur^^.j.ne quidem earum
obligatio litis conteftatione inducitur / 5..§.7./.Ä.^. hjc lex

non dicit, quod lite conteftataufursdebenincpiant: fed quod

currant,nbsp;quod earumcurfus nonrefiftatur fifcihcetameli-

tem conteftatam per ftipulationem fint promiHx l.i.L.d.pa.
Sed ex lege 5. C. i» qmbiu caußs in integr. reß. l.i.^. ^^.C.de Vfttr.
^%.Wefenb. inparatitl.lib.^^.tit.'^.num. 3.Item Joh.Cor-
Sus amp; alii colligere volunt, quod ufur$ in ftridi juris judicus

cx tempore litis conteftatœdeberi^ncipiant.nbsp;^^ ^^^

( H )
XL

Secundo in bonse fidei judiciis ufiirœ debentur à tempore mo-
rae l. 52, /.38. D. h.t. Efi: autem Mora definiente Struvio, fialutio-
nis debito tempore prseftandae vel recipiendae injufta feu fruftra-
toria dilatio /.jy. infinff. mand. Bejm. lib.ßng. d. mora num. i.Zoef.
n.^6. aut efi: ceflatio fruftratoria vel fi-ufl;ratio ceflantis ftudio ad-
verfarii fada /. 5. §. 16,20. f. minpoß. leg. l.il.amp; I- 'il-f. de fidei.
libert. Eftque duplex ex perfina vel exre d. l. 3 2. inprincip. /. 5, C.
in quih.caufi.refi.inintegr.nonefineceß. Ex perfona mora fieri di-
citur, vel ex parte creditoris, fi oblatum debitum injuria recu-
fet accipere l.^j. ^J.ji.f. defiokt. Pupillus vero ex fafto fiio
moram non facit, five fit debitor, fivecreditor, nifi tutorisau-
thoritate interpelletur, aut oblatum recufet.nbsp;deverb.obl.

111. ex cjuib. cauf major.1.3./: §. ult.l./^. 1.5. quib. ex canfis in pof eat.
Vel ex parte debitoris fi interpellatus debito tempore amp; oppor-
tuno loco non folverit, quod debebat dummodo habeat inter-
pellans aflionem nec poffit per exceptionem elidi /.52. d. §./! /.
ïlj. de verb. obi. Quas interpellatio fit in judicio litis conteftatio-
ne 1.I.e. de ufiur. amp;fruil. leg.fieufideic. l.z.C. de fru£l. amp; lit.
expenfi. atque unica fufficit, nec requiritur Ut ipfe debitor appel-
letur: fed etiam procurator veldefenfor ejus appellari poteft l.i^.
amp;fieqq.d.l.i-2..^.i..f.h.t. fivejudiciaUter five extrajudicialiterfit
fafta interpellatio 1.1. 2. C.de Vfiur.reijud.l. 122.§. 5./.deverb.
obi. Qui femel certior eft faâus non debet amplius certiorari.
l.i.^.ult.Jf. de aB. empt. urgeat tamen creditor atque inftet poft
interpellationem pro folutione. Extra judicium fit interpellatio,
quondo pnvatim denunciatur ut folvat creditori debitum , fta-
tim atque femel eft fafta denunciatio, in mora conftituitur/.32.
pr.f.h.t. /.82.§. I. 1.91.f. de verb. obi. Gœdd. de contrah. fiipul.
c. 11.num.6^; Menoch.de A. cap. no. Quando dies inter-
pellât pro homine, tunc in obligationibus hifce in diem, aliain-
terpellatione opus non eft Menoch. d. cafi no. n. 46. ^ßqq.
I. 12. C. de contrah. amp; committ.fiipul.l.i. Q. de jur. emphyt. adeo
ut ad morae conftitutionem nulla alia interpellatione opus fit
1.17. §. ult. D. mand, 1.4. §. ult, J). de leg. commijfor. Quin imó

poteft

poteft conveniri ad pœnam prseftandam fi ad diem conftitutum
non folvat /. 25./. de A.amp;O.

XII.

Mora in re five ex re fit, quando lex aliquem in mora ponit
citra hominis interpellationem, ita ipfo jure debitor morofiisdi-
citur Vid./. l.C.mqmh.caHßsini»tegr.refl,nonnecefl. 26.^.-].ff.
defidekom.Übert.l.%.%. 1. ff. de Cond, fan. quod fit per appofitio-
nem diei-1. 12. amp; 114. de verb. obl. Unde patet ad mors hu-
jus conftitutionem judicis fententiam declaratoriam necelfariam
non eile, quod tamen Menoch. putavit de arbitr. jud. qusft.
d.caf. zzo.nHm.iu perd.text. l. 32. f.h.t. Cujufmodi mora lo-
cum habet in minoribus viginti quinque annis, donec ad legiti-
mam statem perveniant, neque folum in emptione amp; venditio-
ne minorum illud procedit, verum etiam in aliis bonse fidei con-
tradibus; imo in legatis amp; fidei commifTis, quae, quoad ufu-
ras negotiis bonae fidei comparantur /. l.ff.h.t.l. 1. §. l^-ff. tit lé-
gat, fi» fideicom. nom. ca-v. d.l.^. l. in quib. caufi. refi. inimegr. l. 87.

i.ff.delegat.i.d.l.i6.^,\.ffJefideicom.libert. inEcclefiis, quia
Ecclefia jequiparatur minori Gloff. in l. \Refip. 4. C. quibm ex cnufi.
major.amp;c, c. derefi.inintegr.lib.6. Eberhard, in Topicis loco
à minore ad Ecclefiam». i. In Republica, illa, quoque jure mi-
norum uti folet, Im^f.ind.l.^.C. quib. excaufi.major.l.fin.C.de
S.S. Ecelefic.z.%.fiinimm mv.-]. fi quid Fifco debeatur/. 17. §.5.
l.i^l.h.t. Item fi emptor non folvat pretiutn prore venditatra-
dita, cujus frud:us percipit l. ^.C. de aB. empt.l.i^.§.10. D.eod.
quia, cum re emptor fruatur œquifTimum eft eum ufuras pretii
pendere Paul.nbsp;17. Praeterea fi extraneus dotem quam

pro muliere promifit intra biennium non pr.ïftet. l.ult. §. 2.C.
de jur. dot. Dominic. Arum, de mora c. 4. ». 12, Perinde eft ac fi
uxor vel pater ipfius dotem promiferit ; fimulatque onera matri-
monii maritus fuftinere cceperit, moram iftam in rem incurrere
patet P. Barbofaadl.if.ff.fiolm.matrim.num. 10. ^fieqq.ind,I,ult.
C.de jnre dot.^.pratereay exprefTe fancitur amp;conflituiturutpro-
miffordotis, citra ullam, mariti cui dos eft promiffa, interpel-
lationem, mora contrahatur. Denique fi non exftet qui conve-
niatur. /. 23.§.i. Ä.f.nbsp;XIII.

( 16 )
XIII.

Porro mora jure committitur delinquendo; utpote fur, rem
invito domino contreftans, fingulis momentismoram facit, hinc
eft quod fur femper eft in mora, cum fciat vel fcire debeat, fe alie-
num poffidere amp; temeri reftituere /. 8. r. ^ /. ult. f decondiB.
furt. Unde fur amp; morofus in jurefaepiifimesquiparantur /. 83.
^.penult, f.deverb.obl. I.T^o.^.i.dejure jur. Item fi quis pecus
alienum abegerit I. ult. C. de condiä. ob turp. cauf. • Si creditor pigno-
ra fibi obligata pluris vendat, amp; refiduumpretii apud feretineat
/. 40.ƒ.h. 1.1. J.ff, depignor. aa. Si fociuscommunem pecuniam
mvadat amp; in fuos ufus convertat. 1.1. §.i.60./: »ro/oc. amp;
his fimilibus, quibus res aliena contredatur amp; fraudulenter'de-
tinetur , etiamfi nulla penitus interpellatie ä domino fit fada'
nam qui rem ita poffidet, novit fe teneri ad eam reftituendam',
eamque confeftim reftitui, dominum velle. Hinc quoque maJse
fidei poffelfor citra interpellationem in mora eft l.io.%.i.ff,dt
pstet. haredit. I.fin autem ^.fihomoff. de rei vind.

X I V.

De deb Ito conditionali qusedam paucis attingam ; nimirum
an perexiftentiam conditionis debitor in mora conftituatur ? Quod

omnino negandum , quia conditio dependct ab eventu incerto •
fieri itaque non poteft, ut debitor codempundo , quo condil
tio exiffit amp; obligetur amp; in mora conftituatur I.-io^^. ff.defilm.
1,2 r. §. r. f.de Confi.pecun. §. final. Infi.deinutilib.ftipul. Baverius'
d.traEt. demorapart. 1. 5. Conditionis enim eventus purificat
obligationem, hoc eft, eam prasfentem facit amp; habetur pro pu-
ra l.iil.deverb.fign.l.if^.deverb.ohl. in pura autem obligatio-
ne nemo in mora conftituitur, nifi interpellatus l-iz.h.t. amp;
quod jure promiffum, confeftim quidem peti poteft; attamen
squum eft in exadione temperamentum quoddam adhiberi. Non
enim ftatim cum facco creditor paratus venire poteft. d.l.io'j.de
folut. miferationis igitur gratia modicum debitori tempus ad fol-
vendum conceditur, quod a jure non eft determinatum; fed in
arbitrio judicis eft, prout ei fecundum perfonarum amp; locorum
varietatem videbitur, fecund. Bart. ScDd.ind.l.io'i.ff.defiltit.

XV. Ne

( 17 3
XV.

Ne vero nimia pœna vcl compenfatio exigatur ; vel cîvés ni-
mium fœneratorum avaritia laederentur, leges certum modum
feu legitimam quantitatem ufurarum ftatuunt ac permittunt ; illa
autem quantitas nunc non eft ficuti olim fuit Wà.C.infin.ficert,
pet. L 26. §. t. C. h. t. Apud antiquos mirifica fuit varieras ufura-
rum , pro diverfitate temporum ac rerum neceflîtate. Et qui-
dem primum leg.xii. tab. leviffima ufura, quae erat tum tem-
poris unciaria, conceffa fuit, confirmanteCornelioTacito
amal. qui fancitum efle ait, ne quisunciario fcenore ampliusex-
erceret, poftea Duellia lege lata à M. Duellio Tribun, pleb. amp; fo-
ciis ut ex Liv. lib. i.Decad.j. patet, /. ii.tab. unciariumfœnus
definitURi revocatum fuit, amp; rogatione tribunitia ad femiunciam
redafta Y\é.CzhiM.intraB,deVfur.mm.iê.(^feqq. Gell.c. 16.
pro conditione tamen temporis multis legibus amp; plebifcitis amplia-
ta amp; ad centefimam permiffa; Cujus veftigiain jure noftro itive-
niuntur d.l.^.C.ßcert.fet. Lult. C.deZJfitr.reijudieat. Dicitur
autem centefima ufura, cum fingulis menfibusduodecimacente-
fimae, vel affis ufurarii pars, f. uncia penditur : quas ufura cen-
tefimo menfe fortem sequat vel annis oöo amp; quatuor menfibus
Conn. 7. comm.i. mm.12. Bud. /.deaße. i.Alc. z.parerg.z^. amp; fic
de forte ccntum aureorum fingulis menfibus folvebatur unus au-
reus; indeque cx centum quotannis duodecim reddebantur : Ve-
teres enim pea* fingulas calendas feu menfes ufuras ftipulari atque
exigere foliti erant l.a^o.cHmfiqtt. f.de reb. cred. l. 126. §.Chryfi~
gomsff.deverb.obl. Antonius Auguftinus in lib.z. Emendationum
cap.io.n.zx. Exinde Calendarium vocabant tabulas, ad fœnus
cxhibendum inftitutas, iu quibus mutuantium nomina infcripta
erant l.'^C.f.deverb.obl.l.é^.deiegat.^. Si vero pro confuetu-
dine regionis minores centefimis obtineant, illae folse, nifi aliter
conventum effet, debebantur. l.i.inpr.D.h.t.l.to.^.l.D.man-
dat.1.^7'f-h.t. Minores autem ufurae proportione, quam ad
centefimam ufuram veluti afTem habuerunt, appellatae funt qua-
drantes, quae funt quarta pars centefimae, aurei nempe tres de
forte centum aureorum, Trientes tertiapars centefimae cum qua-

Cnbsp;tuor

tuor pro centenario dantur; femifles aurei fex five dimidia pars
centefimae. Sextantes fexta pars centefims. i. e. aurei duo ; Bef-
fes funt bis trientes centefimœ feu Odo de annua centefima in
centum aureos, non vero oâava pars centefimae amp; aequant for-
tem 12. annis amp; menfibus 6. fem^o. menfihm Septunces feptem de
centefima. Quincunces quinque de Ufuris centefimis, quin-
que in aureos centum annuatim à. 1.26. h. 1.1.74. §. 4. deadm.m.
Hoiom. difp. c. 7. Donell. ad. d. I. 26. §.i. Dmren.deVfur. c.z.
Fach.controverf.lib. 5.ca^. 14. WifTenb^^iDigefl.42.th. 19. Un-
ciaria, uncia una, feu pars una centefima, reddens aureum unum
pro centum aureis fingulis, ita ut fortem xquet in centum annis,
aut mille ducentis menfibus. Hinc intelligitur apud Tac. 6.4«.
»a.i6. fœnus femunciarium amp; fefcundarium. Hinc ufurae cen-
tefima Romanorum refpondet ufura Drachmalis Grscorum
quia fortem referebant ad minam , cujus centefima pars drachma
erat, utObfervant Budsus amp; Alciat. de Affe lih. J.

T a- .nbsp;^ ^

Jufl:inianus permifit tantum viris illufl:ribus flipulari trientes
ufuras /.3. ^.fin.adl.Falcid. Sunt autem hic Illuftres perfonae
non noWles, non Magiftratus aut Patritii alicujus civitatis, fed
proximi à Principe fummam poteftatem obtinentes, infra quos
funt qui dicuntur fpeaabiles amp; clariffimi, quales fuerunt Impe-
ratoribus Romanis Prœfcâi prœtorio P. V. Magiftri milit. Co-
mites facr. fcriniorum Novell, d.appell.ii. cap. alt. Hugo Donell.
adl i6.C.nHm.9. Illisquoque qui in dignitate funt conftituti,magis
Jdecori fit avaritia. quam privatis, unde amp; magis ab ufuris ab-
Itineri debent. Brunneman.ad d.1.26. C.h,t. Atque hoc trien,
tarium fœnus exercuit Antoninus Pius, ut patrimonio fuo plu.
res adjuvaret, quemadmodum fcribit in Vita ejus Capitolinus.
Mercatoribus amp; Argcntariis, qui ergafteriis feu officinis prs-'
funtamp;qusftumprofitentur belfalesufur? funt promilfae, quam-
VIS ilh non dixerint, cum tacite eas videntur paÄi all. Novell.

Ex conftitutione Caroli V- Mercatoribus centefima per-
mifla eft, quia ad mercaturam exercendam illis quotidianus amp;
magnus fumtus opus Peretz. in C.h.t. num. i^.. Et tutor pecu-
niam;

lîiam pupillarem in ufus fuos convertens, dolo clam contutori-
busfms, ufuras ccntefimas praeftare tenetur/.} 8. f.^/fw^o^-M-
Wilfenb. h. t. adf.n.zu Reliquis autem omnibus perfonis ufu-
rae femiflcs funt determinatae Hotom. difp. dt Vfur.c. 8. Reitnn-
guntur ad legitimum modum fi quis majores ufuras ftipulatus
fuerit amp; eatenus valent quatenus non cxcedunt l.i^^ iô.C.h.t.
I. zo.1. zç.f.eod. quia ftipulatio ufurarum quantitatis difcretae eft
ftipulatio in difcretis autem amp; feparatis utile per inutile non vi-
tiatur /.I. ff.deverk obUYiko femper debentur femiffes .
quamvis ex more Regionis minores praeftentur d.l.ij.ff.h.t.^.ô.

XVII.

Hodie per Conftitutionem Imperii Spirenfèm de anno 1544.
J577- t. 17. permittuntuntur quinque pro centum omnibus,
quamvis illi receffus de annuis reditibus loquantur, ad mutuum
tamen, amp; .alios contradus \xfushocextçndit. Dn.Struv.adPan-
dea. A.ÏÂ.49. KkhKxdec.7^.mm. Vid.Recefl.noviil.
de Anno 1654- §. ^ticeicßent Die ïâunfftif- ^ - ----

S als naUEnUJlC vcru. U(l$gt;UmilHt$gt;Unigt; RMi-ynbsp;----IM.MI

auff amp;unÖECt/an flatt Dec interelfe tjen sïàubigetn ju fp?ecfjen mage:
Idque non modo in Saxonia, fed univerfo propemodum Impe-
rio ita obtinet Carpzov. criminal, fart.i.qaaß. p-!-»; No-
tandum quod fi creditor quincuncibus ufuris non veliteUe con-
tentus fed majus intereffe probare, admittatur, quo probate
debitor quincunces ufuras folvendo non libereturR. A. de anno
i^oo. §.^0 bîcï mm biefemnacft amp;c; (Cojgauifcï)au^âfccibcnd.
•^l^öabmtoitfoïcöecamp;c. Alias differentias addit Carpzov. 4.
teß. 50.

^^nbsp;XVIII.

Immoderatum fœnus amp; ufuras ufurarum fruftra In ftipulatio.
nem deduci, Audor eft JCtus Ulpianus in /. 26.§. i.ffdecon-
diB. indeb. Haec enim conftitutio duas rationes manifeftas ad-
mittit. Primo : abfurdum eft eandem rem amp; fortem effe amp;
ufuras, quia fors eft res principalis : ufura autem acceffio. Na-
tura autem non patitur ut eadem res fit principalis caufa amp;ac.

Canbsp;ceflio

ceflîo : ùfùra in plerifque vicem pœns obtînet
pœnam pœnae praeftare omnino injuftum eft. Et hoc modo fi
ufurarum ufurs effent licitx duae unius rei acceffiones exigiren-
tur. Immodica enim amp; illicita computatioeft inquit Ulpianus,
cum quis commodorum commoda exigere audet L 2. §. 5. de
adminiftr rer. adciv.pen. Altera ratio non mimis eft evidens, nam
ufurs fi quid habent, id maximum, ut fruduum vicem amp; fî-
militudinem obtineant l.io.f.h.t. 'Dondl ad Luit. C, eod. Na-
tura autem frudlus frudum non parit, nec etiam poteft , fed
fblum fundus fru^u accepto. Quamvis fruduum ante petitam
hsreditatem prxftentur ufurs /. 51.i.d.^p.^it. h^red.arz. l.
ult. C. eod. non tamen inde praeftantur ufurarum ufurae, quia
fruftus ante hasreditatis petitionem percept! non tam acceffionis
quam fortis titulo petuntur. /. lî.^.h.t. Nec incommode in-
ter ufurarios referuntur , qui ufuras in fortem redigunt ( quod
in fpecie anatocifmus dici folet) amp; poftea totius fortis ufuras ftf-
pulantur. mt ben jin^ jnm Capital^camp;ïagcn / unb bar buccft
benöaupfïam Uecmeöcen Carpzov. Agyl. debit.C.i.poJ.^i.». jyr.
Iniquum enim eft , praeteriti temporis ufuras convertere in for-
tem, ejufque fortis ufuras ftipulari I. ult. C.h.t. Alioquin lex
effet impofita non rebus fed verbis ut ait Juftinian. in I. 2S. C.
h. t. Idcirco apud omnes gentes prohibentur ; jure noftro fub
poena infamiç I. lo.C.exfjuib. cauf. infant. Aliquando tamen con-
tingit ut ufurarum ufurae debeantur : Nam in diverfis adtori-
bus poteft fieri, ut aliquis licite ufuras ufurarum adipifcatur,
. vduti fi tutor vel curator ufuras ex rebus pupilli vel adulti ex-
aftas in ufus fuos converterit, aut in reftituendis moram com-
miferit: Earum ufurarum ufliras tutor vel curator pupillo vel '
adulto dare cogitur, quoniam illx ufurae funt loco fortis in per-
fona tutoris vel curatoris 1.7. §. r. ^ §. 12. /. 5g. mt. deadm-
nifi. é-peric.tut. Grot, introd. in jus Belg, tit.i. e.g. Item negotio-
rum geftor ufuras nomine domini folvens creditoribus ejus prop-
ter moram rurfus dominus ad ufuras tenetur , quas fi geftor de
area fua numeraverit, ufuras in ea regione frequentatas confe-
' quitur : fin ab aliis muîuas. acceperit, tum eafdem ipfi domi-
nus

nus refundere tenetur l y].ff. h. 1.1.17. §. 9. éfeqq. D. mand. fe-
eus eft fi perfona non mutetur. Sand, l.^.tit. ^.def. 6. Si qms
ut fidejuffor pro reo principal! ufuras folverit, merito iftarum
ufurarum ufuras petit /. all. i2.§. i. amp; fiq. mand. Berlich. p. 2.
decif.zô-i. «.3. Si debitor fortem cum ufuris ab alio fibi debitis
per delegationem cedit fuo creditori ob fortem debitam Berlich.
d. deeif. Hoc cafu ufurae non ut ufurae , fed ut fors fe habent.
Denique aliud obtinet in annuis reditibus , quia annui reditus
ufurse non funt fed iftis quodammodo afBnes amp; inftar fortis ha-
bentur , quorum intereffe ob moram rede petitur Dn. Struv,
th.^t.infin.h.t. Carpzov. vrax.Crim.z.q.^i.num.8(5.

XIX.

Sed amp; imprimis ufuras, ultra alterum tantum petere non li-
cet. h. e. ulteriores ufuras poftquam forti fucceffive funt adae-
quataequot;, licet particulariter fuerint folutae /.26. §. i. decond. in-
deb. 1./amp;. f. /. IO. 27. §. I. C. eod. Novell. 121. c. I. Cum leges
noftrae nihil ultra duplum folvi velint Nov. 138. Jura Civilia
hic fupra allegata, amplius nop attenduntur. Legitimarum enim
ufurarum curfus etiam ultra duplum hodie moribus noftris efl:
permiffus : quia neutri eorum mora fruftratoria prodeffe debet
Uyj.mfin. jf. mandat, neque ex hac fruftratione reus meliorem
fuam conditionem facere poteft l.ii^.§.i.f.dereg.jnr. Tufchus
fraa.conchf.lit.M.concluf.tßo. Etiam naturali aequitaticonfen-
taneum eft, ut quamdiu durât pecuniae ufus , tamdiu non fi-
ftatur curfus ufurarum. Alias contra omnem rationem debitor
pecunia aliéna uteretur, amp; exinde lucrum perciperet : Creditor
vero interea eâ careret vel damnum fentiret arg. 5. C. de ail.
emt. Et fic adnonnullas leges fpecialiter refpondet Petr. Frider.
Mindan. de mandat, judic.lib.i.cap. n. 21. Alterum tantum
ita quidem dicitur, quod curfus ufurarum fit in altero tanto for-
tis : fed hoc tantummodo verum eft in cafu,, quando alterum
tantum locum habet , uputa creditor non exigit quotannis
ufuras, quae ex. ejus negligentia tandem ad Alterum tantum ex-
creverunt, amp; ita fortem exxquarunt : hoc modo ufurae ultra
Alterum tantum exigi nequeunt. Ratio eft: cum creditor fit,m

C 3.nbsp;culpa

culpa, eô quod non exegcrit Cothman ex Johan.Luporelponf.
juris ^z.n.iSz, ^fiq. In hoc cafu, pronunciavit facultas Juridica
Lipfienf. An.VV. vonM. Anno 1602. P. P. i(|aE)m euece Decern
bonobbcmelDten 3000. fj. Dicsinfen fo lange mcftt abgefojDew / Da^
fïcnunmeöcöieÓauptfummauamp;ectwffEn : J)o fepö iftc ignen an
öm ÇrlDfn cm meDrer^ nicBt / Dan fo fjocfi fïcô dießauptfumma éc-
fîcecamp;et/5u 5alcn/unö fïe/öie uöecma^ fcïjtoînDen ju iaffen/fcBulbig.
V. R. W. fi vero creditor debitorem five judicialiter five ex-
trajudicial! ter interpellavir, nec tamen ufuras percepit, aut ufu-
r? quotannis creditori exolutae funt : hoc cafu, quamdiu durât
mutuum, tamdiu praeftandœ funt ufursE, etiamfi ad centum vel
mille annos duraret obligatio : Qgia ufuras hodie non tam ut
ufuras, quam ut interefle, five lucrum celfans , amp; publica lege
taxatum debentur amp; petuntur ^ocgauifcft fcï)?eiBen1{nna
1583. öuoj. ©on Ω. Contracten D. §. ôaamp;cn bjic
Et ita haec difl:inâ:io non tantum praedióèis fundatur ra-
tionibus , fed amp; graviffimorum virorum fulcitur fufFragiis
Petr. Frider Mindan. d. cap. 75. ». 31. -verf. verum hoc ex probahili.
Zanger de exceptio, part. 3. cap. 25. ». 40. verf. Quando ergo
debitor mea pecunia utitur, amp; in mora eft. Berlich./irfr. 2.con-
duf. 38. à ». 55. amp; decifio. 30. num. 10. Chriftoph. van Ha-
gen de ufur. ufurar.nbsp;Et fic pronunciatum in Cu-
ria Eleftoral. Wittebergenf.^n fcftlotTcC 5U S. P. P. «J^binoï ÎU tCCÏlt

ijemmi Da^öic^tnfcnuamp;ccba^aïtccum tantum nicht ïtonncn
gerucamp;cttoccöm : ©cnnocljaöccunb Die üjciï Die sinfcn laRnlfch
ccïegct / unb cwöitorc^ ïmmitteï^ m Capital^ entbehren mufi

'c S^^? öamit m'cöt fcöaffcn ftonnen : âooK'^i.
m- lom mmfen ferner aûsufiattcn fcfjuïöig/ unö öic über baé aïte^
rum tantum aïïûereît erïcgte/ aï^ cm înîiebîtum/ ju conbicïrcn
nicgtDefugt/ V.R.W.

X X.

Tandem definunt deberi ufurs omnibus modis, quibus ob-
ligatio tollitur : Sublata enim obligatione principali, fortis ufu-
rae nempe accelforiae, nullo jure poftulantur, nec quicquam in-
tereft, quomodo obligat io tollatur, utrum folutione an accep-
tilatione, novatione, confignatione amp;depofitione, velaliismo-
dis quibus obligatio tollitur /.z6. C.h.t. inft. quib. mod. obligatio

telli-

toUitur'. Idem ducendum, fi per fententiam judicis adio princi-
palis fit finita, inqueeâufurae non adjudicate fuerint, ceflarequo-
que ufurarum petitionem Li^.C. in fin. h. 1.1.4. C. depoß liberato
enim debitore quocunque modo liberatus fit ; quia principalis obli-
gatio fublata eft, non poteft acceffionibus locus elfe I. z^.dere-
gal.jur 1.178. eod. tit. Donell. ad 1.19. C. h. t. ». 2 Cum non fint
duae aÄiones, altera fortis, altera ufuraium fed una tantum j ex
qua condemnatione faéla, iterata adio rei judicata exceptione
repelliturnbsp;amp; hoc procedit in adionibus bonae fi-

dei in quibus ufurarum obligatio eft accefforia. In adionibus
vero ftridi juris; principaliter amp; per fe debentur ufurae per fti-
pulationem, quia funt dua: obligationes : (ufurarum ex mora
tantum unica obligatio ) ideoque fit ut principali lite finita, non
extinguatur ufurarum petitio Lz^. ff.de except.rei jud. l.i.C.damp;
judic. Sola autem pecuniae oblatio, curfum ufurarum non fiftit
fed pecuniam porro obfignatam amp; depofitam effe oportet /. 6»
1.9, amp; 1.19. C.h. t.l. tutor.§. I. ff.de adminiflr. dr perte.tut.
Denique fola oblatio folvit «vT^pocni/, quia haec multo gravior
eft, quam ufura. Cum creditor ex fundo Pignorato omnes fru-
dus lucretur. Igitur fi debitor fortem offerat, illamque recu-
fet creditor accipere, tunc bona fide frudus ex prsedio alieno
fuos faceee non poteft, fed imputantur in fortem 1.11. C.h.tit.
Hic finem impono, quifquisergo es benevoleLedor, cogitatio-
num benignum cenforem te praebe amp; genuino dente mordete parce:^
fiquae funt, quae tuo palato minus fapient, ea vel Candida inter-
pretatione adjuva vel amica profequere venia. Interim Deum
immortalem fupplicio, ut velit magis magifque corroborate ju-
dicium meum in honorem fui amp; utilitatem proximi.

Invidia, quarts, qui fftcula vincere foßml
Vincuntur Solo cunBa favente Tgt;eo.

ï}

■i^y f.. A

' ! quot; i.:

f

,■ Vj' \ ■nbsp;^ ■ /

S,