FAVENTE DEO TER OPT. MAX.
Ex auSforitate CMagnifici Tgt;. ReBoris,
y.U.D., ejufdemque Facultatis in inclyta Academia Ultrajedina
Profeflbris Ordinarii,
NEC NON
Vndnmi Antplijß'»^ Senatus Academici confenfu , Nobilijfwixciue
Facultatis JVRIDIC^ Decreto,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Et fummis in UTROQUE JURE honoribus amp; Privilegiis
ritè , ac legitimè confequendis,
Eruditorum difquißtioni fubjicit.
ANTHONIUS BLONDEL, Mediob. Zeland.
Ad diem »7. OBobris horis locoque folitis.
Ex Officina Francisci Halma, Academia:
Typographi, cb bc Lxxxvu.
Re^erendis honeftifque V I R IS,
Mercatori fideliffimo, Fratri meo unico
ad rogum ufque venerando.
NEC NON,
Librariö Societatis Indi^ Orientalis ,
qu^e eft Medioburgi.
Mercatori folertiffimo , aifinibus meis di-
leólifÏÏmis de me optime meritis.
Hanc difputationem inamuralem ed,
qua decet reverentia dico confe-
croque.
ANTHONIUS BLONDEL,
A U C T..
-ocr page 3-DISPUTATIO JURIDICA
INAVGVRALIS,
D E
thesis
Ommodatatn accommodando quafi
commodo utentis datum , fiamitur vel
late pro eo quod alterius commodo quo-
quomodo infervit, quo fenfii etiam mu-
tuum compleflitiur arg. l.z. in fin. Cod.
de hts q/ii expMc. ration. amp;c. vel ftride,
cum res certo modo amp; fine gratis utenda
conceditur §. 2,. Infi, qdhns modis re con-
—nbsp;trah.oblig. quo fenfu vel pro re commo-
data /. 3- §•?• ^'inprin.f.h.t. atque ita commodatum dici-
tur accipi, reddi, cuftodiri, amitti, alienari. /. 5.§. i./. 5. §. 5.
amp; paffim. ff. h.t. vel pro contraftu commodati. d.i.nbsp;verf
commodatum. amp; 1.17. in pr. ff.h.t. atque in hoe ultimo figni-
ficatu definitur hoe modo COMMODATVM eft contradus
juris Gentium, bonafidei, re conftans, quo res aliqua vel y^f««
gratis utenda datur, ca lege, ut eadem res in fpecie reflituatur, tem
I.
pefiive fc-17'
A a
Audita definitione , videamus de perfonis, quae commodare
poflunt, amp; quibus commodari, quae res, quae fit forma amp; quis
effedus. Commodare poflunt omnes , qui rerum fuarum ha-
bent adminiftrationem, quales funt illi, qui contrahere amp; obli-
gari pofTunt : neque refert an domini rei fint /. 8. f. h. t. an
tantum poffeffores. five bonae, fivemalae fidei L^.amp;feq.f.h.t.
l. 64. infrinc. f. de Judiciis. fic etiam uxor poteft commodare
rem viri /. 24. §. 6. ff.fikt. matrim. ufufruâuarius Jus fuum,
quod habet, rede alteri commodat §. i. Infi, de ußt ^ habitat.
fic filiifamilias l.^.ff.deohlig. ^aü. fervus ignorante amp;invitodo-
mino /. Xäf.ff. h. t. amp; l. 16. ff. de condiä. indebiti fervus here-
ditarius. 1.16. ff. de ohlig. amp; aSl. pupillus fine tutore, ut alium
fibi obliger, princ. Infi, de auSi. tutor, non tamen rede commo-
dant ufuari, zrg.d.^.i.Infi.deufiu amp;chabitat. neque condudo-
res, multo minus qui ipfi rem commodato acceperunt ; nifi
commodantis vel nihil interfit, vel fi ea lege qua rem commo-
dato petuiffent, eam nihilominus obtinuiffent.
Commodatum accipiunt omnes, qui pofTunt alias contrahere
ut filiifamilias ff.h.t. l.i^.^.io.ff. defurtis. fervus. d.ii.
U'fh.t .Iz.ff.defidejuff. filiaf.amp;anci]la d.l.i.%.äf.ff.h.t.l.z'j.
inprinc.ff.depecul. pupillus tamen amp; furiofus, fi accipiant com-
modato , ex commodato non obligantur 1.1. ^.ultim. l. 2. 5 in
princ. ff.h.t. is etiam, qui liberum hominem poflidet, poteft ei
commodare. l.i.^.ultim. f.h.t. non folumuni fed etiam pluri-
bus poteft commodari. /. 5. ^.ultim. l.6.-j. in princ. ^^.i.L 21.
§. I, ff.h.t. quo cafu quodaromodo duo correi debendi viden-
tur fieri. 1.9. inprin.ff.de duobus reis, ita utalteriusdolus alteri no-
ceat. l. penult.ff. dedmbui reis, amp; quifque eorum in folidum te-
neatur. §. I. Infi, deduobm reisl. 2.3. §. i .ff, eod.
I V.
Commodari poffunt omnes res, tam mobiles, quam immo-
biles, corporales amp;incorporales/. i.§.nbsp;(ubiper vocabu-
lum habitationis non res corporalis, v.g. domus , ut quidam
voluit. Sed incorporalis, nimirum lervitus, denotatur, cum
Ulpianus de ea loquatur per modum extenfionis) arguit etiam
illud. l.l.l.iS.^.i.f-àefrecar. cum precarium commodato in
multis fimile fit. amp; fi res incorporales precario concedi poffint,
ut apparet ex allegat. text, quid impedit, quo minus commoda-
to dentur , cum œque, ut in precario, ita amp; hic ufustransfera-
tur? nihil refert, aliéna res fit, quae commodatur, an propria..
I . ■ f. h. t. non tamen refle commodantur res propriae
ipfisdoSs. m.f.depeßn. excluduntur etiam ab objeda
commodati quantitates five res, quae ufu confumuntur , quia
tunc in mutuum incidit, nifi forte ad pompam vel dtcis gmia,
id eft, ßmitkte, fine voluntate abutendi, tales res commodato.
dentur. /. j.
Quod ad formam commodati attinet illa confiftit (i) in eo,
qu^ perficiatur ipfius rei datione , quia eft re conftans, § 2.
ƒ»/? etuibus modü re contrah. ohlig. dare hic non eft transterre do-
minium aut poffeffionem, fed fimpliciter concedere ufum. (i) ut
ad certum ufum detur, quem nequecommodans, nequecom-
^odatarius excedere poteft. Ille enim fi ante «xpletuni ufum re-
vocaverit, ad intereffe tenetur. /.i7.§.3./.^.J. Hicahterutens
furti obligaturnbsp;amp;7. Inll.deoblig.qm exdeUBo nafc. fcilicet
auia invifo domino rem contredat , nifi forte Juftam caufam
credendi habeat, fe illud invito conimodatore non facere /.7Ö.
wTeft^rtis. (5) ad formam commodati fpeftat , ut conceffio fit
intuita , amp; n merces vel alia res pro ufu detur autifiat mer ces
f; m nt rveniensfacit ut non commodatum, fedlocatio fit. §.1.
l^r^us modis re contrah, oblig. fÄt fi
-ocr page 6-numerata pecunia formseque locationis conveniat fi quid aliud
detur vel fiat, contradusinnominatuserit 1.17. §. ff.defußr.
verb.
EfFeâ:us commodatiprimus efl:, quod commodatarius uti pof-
fit rc commodatâ ita ut ipfi permifit commodator. 1.1.§. i.l.zi.
ff. h.t. fecundus effeäus confiftit in obligatione §. a. Infi,
qulbm modü re contrah.oblig. ideft, tenetur reddere eandem fpe-
ciem five idem corpus, quod accepit, idque non deterioratum,
quod fi tamen deterioratum fit, non intelligiturredditum , nifi
id quod intereft, prsftetur l.i.^.i.ff.h.t. tertius effeâus in
eo confiftit, utcunque ea polfeffio naturalis, quae eftnudade-
tendo, penes accipientem fit, cum ei res tradatur l. 58. §. i.f.
de ußtr.l. !.§.!. ff. pro hered. tamen vere non polTidet. l.ff. de
R. K fed tum proprietas, tum polfeffio manet penes commodan-
tem. l.'^.^.ff.h.t.l.z.^.zi.ff.devibonor.rapt. quartus amp; pras-
cipuus effeftus eft obligatio commodati mutua unde nafcitur adio
tum direda, tum contraria.
AElio commodati direBa efi aBio perfinalis, bomfidei, quig da-
tur ctmmoämti adverfm commodatarium, ut rem commodatam in
fpecie refiituat ^ prafiet dolum ^ omnem culpam. Dicitur perfo-
nalis, quia oritur ex contradu , bonafidei: 28. Infl.de aBion.
quae datur commodanti. Qualifcunque ille fit , five fur , five
praedo nihil intereft. /. x.inprinc.l. lô.ff.h.t. non enim hic per-
fona commodantis, led quale commodati beneficium amp; quid à
commodatario adum promilfumve fit, Refpicitur. /. 17. §. T^.ff.
h.t. amp; cum ex contradu fit, datur heredi, etiam filiof. 1.9-
de ohlig. ^ aB. additur adverfut commodatarium quo verbo artis li-
gnificaturis, qui commodatum accepir, etiam adverfus ejus hae-
redes 1.^.^.^.1. ij.§.i.ff.h.t. l.^. Cod.h.t. ita ut fi pliures fint
hœredes, finguli pro hosreditariispartibus conveniantur : nifi for-
te
te aliquis eorum rei reftituendi facultatem , habeat : qui qui.
dem in folidum teneturnbsp;ff.h.t. quinimo amp; contra pu-
pillum datur haec aftio, fed utilis , fi ex commodato fadus fit
locupletior. l. i. §. ultim. l. ^.inprin.ff.h. t. eodemque modo
contra furiofum. l. z.ff. eod. facit etiam l.äf6.ff.de ohlig. amp; aB.
contra filiumf. etiam direftadaturnbsp;ff.h.t. contra fervum
vero de peculio. l- zj.f.de peml. dicitur porro ut Rem comma-
datamreftituat. petitur (i) hac adione principaliter ut res com-
modata reddatur /.5.§.i./.5- m prin.^. iz. ff.h.t. vel ut refti-
tuatur /. 5.§. 5./. i%.^.Mltim.ff.h.t. amp;quidem res illaipfa, quae
commodata eft §.2. Infi. quib. mod. re contrah. oblig. 1.1.. de
ebUg.amp;aB. fi vero perieritejus aeftimatio. l.vj.^.ultim.ff.h, t.
(3) fequela Rei commodatae etiam in hanc adionem venit /. 5.
§. 9./. h. 1.1.14. §. I f.de fürt, frudus percepti. l. 38. §. 10. J. de
ufur. multo ergo magis quaeftus ex re commodata per ceptus
arg./. 13.§. ff.h.t. maximè cum quaeftui facicndorescommo-
data non fit, additur ut prüftet dolum amp; omnem Culpam. quod
ad dolum atttinet, hoc adeo verum eft , ut conventione dolus
praeftetur non valeat, 1.17. tnfrin.ff. h. t. cum occafiodelidi pado
acquirinon poffit. l.zj.^.i.ff.depaB.l. 1.^.7.ff.depoßti. dici-
tur porro omnemc ulpam etiam leviffimam /. 5. §. a./. iS./Vä.
t.l.i.^.^.ff.deoblig.amp;aB. excipiturtamen (i) fi res commo-
data tantum dantis utilitatem contineat tum tantum lata culpa prf-
ftatur /. 5. §. 10.nbsp;(2) fi quis ultro ad commodatum fe
obtulerit d.i. $.§.io.infin. eod. (3) quando utnufque verfatur
utilitas, tum culpa levis praeftatur. l. i^.f. h.t. (4) fi conve-
nerit, ne levis aut leviffima culpa prasftetur d.i. '^.inprin.ff.h. t..
conventio enim dat legem contradui l.zi-ff.deR.J.
VIII- ' ,
Regulariter tamen de cafu fortuito (quia is in nullo contra-
du prsftatur) non tenetur commodatarius. infi. quib. mod.
re contrah. oblig. l. 2 3 .ff. de R. 1.1.6. cod. depign.aB. nifi vel cafum
fortuitum in fe fufceperit. /. i. cod. h.t. vel fi culpa aut mora ca-
fum prascefTerit. ^.z.Infi, quibus modus r£ contrah. oblig. l.z^.ff.
de
-ocr page 8-äeverb.oblig.l.i. ^.o^.ff.deohlig. é-aUJ. ^.^.^.^jMiyf.h.t'.
aut fi res aeftimata commodata fit , amp; commodatarius in fe fu-
fcepent œftimationem l. 5.§.i./. h. t. Interprètes div/dunt ca-
fum fortuitum in Solimm amp; in Äfo«»? ,amp; qui cafum fortuitum
feprfftiturum padus eft ; eum de folito tantum teneri putant ,
nifi expreffe de infolito cafu aâum fit : imo etfi jurejurando
padum de cafu fortuito fimpliciter faélum fit, pacifcentem ta-
rnen de infohto non teneri autumant, tum quod jusjurandum
non augeat obligationem /. 5. §. i. Cod. de IL amp; deinde quia
actus agentmm non funt extendendi ultra eorum intentionem,
amp; certe hoc etiam non patitur natura pafti, patifcentem teneri
ultra, quod promifit aut cogitavit, adde. L-jZ.inßn.ff.decott-
nah. empt, L 6. cod. df pign. aB.
Ceffat commodati aSio direda multis cafibus. (r.) fi com-
modatum ex aliqua caufa inutile fit, veluti fi pupillo fine tu-
tons audoritate aliquid commodatum fit, ufque adeo , ut ne
quidem tum commodati obligatio nafcatur, fi in re maxime fi-
bi commodata pupillus dolum aut culpam admiferit. /. i. §. »/-
tm.f.h.t. (2) fi damnum injuria alterius datum fit , /. 19. f.
h.t.l. \9.f.locatil.i\.ff. de aa. empt. (3) ceffat , fi damnum
fine culpa commodatariicontigerit./.i2.§. i.l.zo.Lultim f.h
^ v.gr. feneftuteaut morbo. L^.i^.LiUnpfm.^-^.Hltim.
jr-iJ't.Li.^.^.f.deoblig.^ aa. (4.) fi per eum, cui julferit
commodator , remittatur res commodata amp; res perierit aut
damnumcontigerit. Lii.^.i.f.h.t. aut fi commodatarius per
idoneum hominem rem commodatam remiferit. /. lo.Jf, h.t.
C5) fi commodatariusufuseftcommodatoin eam rem, in'qu'am
accepit. Lio.inprin.f.h.t. (6) ceffat etiam , cum commoda-
tor ab alio fuum confecutus eft. /. 5. §. tihim. f. h. t. aut alia
adione fuum recepit.nbsp;( 7)'celfat fi
hberatio legata fit. /. 8. §. ultim. f. de l,berat, leg. ultimo loco
ceffat hsc aßio , fi folus dolus (ut aliquando fo!et) prsftandus
fit : vel dolus amp; culpa, amp; citra dolum aut culpam damnum
contigerit. /. 5. §. 10. L 10. §. i./. h. t.nbsp;X. ABio
X.
'ABiocowmodaùcontmUeflaBioferfondiscM^^
am datur commodatario adverfus commodantem ad ,à
Idemnts. Competit h^
Xe^d^cTnTrÄ amp; officii magisquam neceffi-
tatis eft commodare, ita.modum commati finemque prsixnbere
ejus eft qui beneficium tribuit. Cum autem id iecit (id elt,
poftquam commodavit) tunc finem prasfcribere, amp; retro agere,
«que intempeftiveufum commodate rei auferre: non ofticium
tantum impedit : fed amp; fufcepta obligatio /. 17. §. ?.h. t. (2.)
fi fciens rem vitiofam ignoranti commodavit, unde commoda-
tarius damnum accepit. veluti vafa aut tigna §• 5-^
^rff h t (\) fi commodator rem commodatam commo-
daiatlo £bngt;ui?amp; inhilominus à commodatorio nefaente exe-
o t , quan^^^ interfit rem non reftitui /. 21. m prm f h t.
fl) f^ommodatori prore commodata perdita pretium fit fo u-
tlm, ifque rem eam poftea recepem. /. 17. §■nbsp;(5) -
r^ommodator codicem commodaffet, ut m eo debitor cave-
ret ^hTsc poftmodum commodator chirographum débitons
deleatnbsp;datur hsc aâio commodatario, ejufque
heredi, cum fit ex contradu : filio quoque familias fed in fa-
aum five utilis. /. ii-ff. de oblig. amp; aB. datur etiam ei, qui m
poteftate commodatarium habet, prin. inß. per quas perjon. nobis
acauir oblig. dituc adverfus commodantem amp; ejus heredem. Ad-
^iruroorro ad id ut fervetur indemnis. Petitur hac adione quic-
° id ex caufis fupradidis ei abeft , cui res commodata eft. U
fuora allegat. petintur etiam hac adione impenfe necelTarij amp;
perpetux utilitatis causâ in rem commodatam fads
Non datur contrarium hoc commodati judicium ob mpen-
fas inutiles amp; fuperfluas vel modkas, veluti fi equo fervove
commodato alimenta interim data fint , aut fi alia modica im-
pendia fada fint in valetudinem aut ad requirendum fervum.
/. i8.§. r.Jf.h. t.l. iz.f.deimpenf.in res dotal. faB. modica im-
pendia videntur efle, qu$ minora funt commodo ex'repercep-
to exemplo. /. x. §. uUim.ff. dejpign, ^ hypoth. l. 50. §. i.f. de ^di'
ßt. ediä. non datur etiam fi quis ignorans rem vitiofam commo-
davit, aut fciens fcienti Li^.^.l.l.ii.infin.f.h.t.l.ix.ff.de
pign. aB. l. 27. §. j.f, mandati.
His omnibus itaque perfpedis videamus in quibus commo-
datum différât à mutuo, precario, locatione condudioneà mu-
tuo primo difFert fcilicet quia in eo transfertur dominium, prin.
infl.qmbus modis re eontrah. oblig. l. 2. §. i.f. de reb. cred. non
vero in commodato. 1.2. cuml.feq.f.h. t. Secundo commoda-
tum datur adufum; ideoque eadem res reftitui debet: mutuum
vero ad abufum; ideoque fufficit tantundem reftitui. d.i. i.in
prin.f. de reb. cred. denique commodatum eft contraftus boiiae
fidei, l. 3. §. 1.ff.h.t. amp; arg. §. 28. infi. de aB. mutuum vero
ftndii Juris, arg. §. z^.infi. de aBion. I. Ó.junBa I. j.ff. de eo quod
certo loco, à precario etiam diftinguitur : (i) quia Commoda-
tum ad certum ufum amp; tempus conceditur ; ideoque necdum
finito ufu repeti nequit. L 17.^. ^.ffh.t. atprecarium quando
cunque libuent, poteft repeti. /. i./«pri». I. 2. deprecaria.
(z) in commodato dolus amp; omnis culpa regulariter prseflatur.'
/. 5.§. z.ff. h.t. in precario autem duntaxat dolus amp; culpa dol
lo proxima , utpote quod totum exliberalitate defcendat ejusl
qui precario conceflit, amp; quando vulr, repetere poffit. /.8. §'.
l-ff- depracario. (3) commodatum eft contraftus nominatus,'
precarium innominatus. In aliquibus etiam non convenir hie
contrarius cum locatione condudione utpote quia commodatum
eft contradus re conftans, locatio cbndudioconfenfu. prin.infi.
de oblig. qua ex conjenf.l. z. in prin.ff. de oblig. ^ aB. denique loca-
tio condudio requirit mercedem. /. 5. iz.ff.h.t. at commo-
datum
datum] gratuitum eft. §. z-nbsp;quot;
oblig.
Coronidis loco magna amp; difficilis venit qu^ftio . fcilicet an
in commodato locum habeat compenfatio? quod mihi videtur
affirmandum propter has rationes (i)nbsp;m Lfin.Cod.decom-
penfiat. §• 50- '»A ^^Juftinianus regulam proponit, quod
• in omnibus aftionibus, five in rem fuerint, five in perfonam
amp; five bonsefidei, five ftridi Juris, compenfatio fieri poffit :
quapropter etiam in commodato locum habebit compenfatio. m-
fi alicubi commodatum a praedida régula expreffe excipiatur, •
(2) quia in addudis locis Regula ifti ftatim fubjungitur exc^
tio adionis depofiti, ita ut in quibufcunque ^«äionibus com
penfatio admittatur . depofito excepto , at exceptio confirmât
rcpulam in ca'fibus non exceptis , amp; fi Imperator commodati
adionem sque à fuperiori régula exceptam'voluHfet.^pro-
culdubio perinde ut depofiti adionem eam cxcepiffe . amp;
quia particula Sola additur , quï particula taxativa eft amp; v m
habet estera univerfa excludendi prêter ea , quae exprefle lunt
indufa. Sunt tamen, qui his rationibus non attentis, contr^
riam ampleduntur fententiam; fuas etiam habentes rationes .qui-
bus tamen fatisfacere connabor acque haec pro viribus dixilie
fufficiant.
cfVs accrefcendi locum I'det etiam inter verbis
J conjunBos.nbsp;^ ^
Vfucafiio non pugnat cum omni a quit ate.
-ocr page 12-Tericulum rei vendit a nondum tradita permet
ad emptorem.
tJMatrimonium non eß contrains.
t
Communis error populi non facit jus.
^Mandator mlneris tenetur de cœde fubfecuta.
In mutuo contingit alienatio.
'Prtnceps legibus Civilibus non naturalibus folutus
efi.
ÖD jKloS
/