DISPUTATIO ME

INAVGVRAL
D E

DIARRHEA,

QJÖ A M,

FAVENTE DEO TER OPT. MAX.
Ex auBoritate CHagnißci Tgt;. ReBoris,

D. JOHANNIS van MUYDEN,

J.U.D. ejufdemque Facultatis in inclyta AcademiâUItrajeâinà
Profeiforis Ordinarii ,
NEC NON
AmpUJßmi Senatus Academici confenfu , NobiHjfimieque
Facultatis ME D I C lt;i/£ Decreto,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Et fummis in MEDICINA honoribus amp; Privilegiis
ritè , ac legitime confequendis,
Eruditorum difqu^itioni fubjicit
ADRIANUS CROCCiEUS, Vliffingâ-Zeland.

Ad diem 9. Janudrii horis locoque folitis.

Trajecti ad Rhenum,

Ex Officina Francisci Halma, Academic
Typographi , cb bc Lxxxviii.

D. CORNELIO CR0CCi£0,
Mercatori vigilantifTimo, Parenti Charif-
fimo, filiale amore femper colendo, pro-
fequendo ,

M E C N O N
Clariffimis atque expertijjimis VIR IS,

D. JACOBO vallan, M.D. in
hac Academia Facultatis Medici Pro-
feffori Ordinario, pradico feliciffimo,
praeceptori quoad vivam venerando,

D. JOHANNI MUNNICKS, M. D.
in celeberrima hac Ultrajedina Acade-
mia Anatomes amp; Botanices ProfefTori
Ordinario , pradico exercitatiflimo ,
verfatiflimo, praeceptori ac promotori
dum fpiritus hos regit artus^, fufpiciendo,
V T ET

CONSANGUINEIS,

C

AMICIS,

In debitç gratitudinis teftimonium,

^ 'nbsp;Thefes hafce Inaugurales

Oflèrc amp; dedicat
ADRIANUS CROCC^US. ^AuSim

DISPUTATIO MEDICA

INAVGVRALIS^

Tgt; E

DIA R R H ^ A.

t h e s ' i s

rimus creationis ftatus , quam di-
vetfus ab eo , in quo tarn miferi
fedifumus. Per peccatum, eheu/
quot non mutationcs contigerint ;
nec ullibi plures amp; majores, quam
in noftronbsp;; ut dici liceat,

nec fine ratione , quantum muta-
tus ab illo Heftore? amp; ipfum Cor-
pus quafi fcena evaferic publica, in qua innumergemor-
borum multitudines horrendas fuas tragedias peragunt :
inter quas non Ipernendüs eft nofter afîeftus, Diarrhaea
vocatus, quem aggreflurus, non multum morabor vo-
cis etymo.

II. No-

11.

Nomen namque quod attinet, Graecis Tgt;iarrh£a ,
Latinis i^hi fluxus dicitur , quo humores excremen-
titii fine fanguine , ut aUmento crudo , amp; fine exulce-
ratione inteftinorum excernuntur. Hifce conditioiiibus
'D'larrhaa ab ahis alvi fluxus fpeciebus diftinguitur ,
quandoquidem in lienteria alimenta prout in ore funt
mafticataamp; per cefophagum ad ventriculum dimiffa , mi-
nimeque fermentata , fed cruda plané per anum excer-
nuntur -, at in Caeliaca paffione femicofta quad amp; ferè
cruda ejiciuntur : in Dylenteria veto amp; tenefmo fanguis
cum humoribus excrementitiis permifcetur , uti amp; in
tluxu hepatico, amp; haemorrhoidali, fanguinoienta excretio
obfervari folet.

III.

Diarrhea itaque eft bilioforum, ferofbrum , aliorum-
quevitioforum humorum frequens , immoderataque per
alvum excretio, qua nunc plures, nunc pauciores , plus
minufve invicem , vel cum fœcibus permifli vel
confufi , paucis interjeftis intervallis , nunc majori,
nunc minori copia redduntur, nunc impetu quodam ef-
funduntur , amp; veluti ejaculantur. Suntque hi ab ini-
tio magis craffiores, moxaquei, amp;diluti, colore vario,
cinereo, flavo, atro, inaequaliter, alias etiam aequaliter
tinfti.i

IV.

Agnofcit autem afTedus hic pro fubjeâ:o inteftina,
ram tenuia, quam cralTa, in quibus nulla aliquando, non-
nunquam magna tormina, eaque graviora, cumtenfione
amp; rugitu, prasfertim cum dejeftio inftat, percipiuquot;tur.

V.DifTe-

V.

Differentiae vero Diarrhgeae plurimae funt : quae ut di-
lucidè exponantur, ad tria capita referri pofTunt, quorum
primum materiam refpidt, quae exccrnitur ; fecundum
continet locum, à quo illa excernitur : tertium verocon-
fiderat caufam, fiendique modum, qui alvi fluxum pro-
ducit.

V I.

Ratione itaque materia, quaeejicitur, alvifluxuspof-
fet dividi, in biliofum, pituitofum, amp; ferofum. Biliofus,
dicitur cum excernuntur humores aquei amp; biliofi , non
quidem alimenta fola , fed fspe iis permixta. Serofus.
quando humores tenues ac ferofi copiofe excernuntur;
quando autem vifcidi, craffi amp; tenaces humores ejiciun-
tur, vocari poflet pituitofus.

VII.

Locus vero à quo ifti humores profluunt, eft vel to-
tum corpus , vel aliqua ejus pars peculiaris puta cere-
brum, ventriculus, hepar, pancreas.

VIII.

At ratione caufx , fiendique modi, qui eo refpe-
du vel artificialis eft , ut videre licet in purgatione per
medicamenta inftituta , vel naturalis , fc. naturae mo-
tu inordinato concitata ; Diarrhoea alia eft fymptomati-
ca, alia critica. Symptomatica eft, qualis fubinde fe-
bribus malignis, nec non pthifi, vel Hedics febri fuper-
venit. Critica veto, quae in declinatione morbi acce-
dens morbum folvit ac curat. Quae autem differentiae ut
plurirnum fimplices non reperiuntur, fed in uno eodem-
que alvi fluxu faepe complicantur : Adeo ut non raro

A 3nbsp;bilio-

6 DISPUTATIO MEDICA

biliofus, ferofus, ac pituitofus humor eodem alvifluxu
excernatur.

I X.

Caufas hujus afFeâius ftatuimus vel proximàs , vel
remotas;^ internas, velexternas. Remotaefunt, quae hu-
mores in noftro corpore corrumpere , falfos , fe-
Éolbs, pituitofos , imo acriores amp; biliofos reddere va-
lent. Illae autem funt, ex rebus non naturalibus , affum-
pta nimis acria, efus uvarum nimius , colocinthys in-
cauüe fumpta, vel potus mufti, vel aër acrior, aliterque
vitiofus!; quibus vafa obftruuntur , hinc impeditut
cliyli permixti bili amp; fucco pancreatico, ut amp; malo fer-
mento ventriculi,. tranfuus, ficque continuo interior in-
teftinorum tunica pungitur, vellicatur, amp; ad expulfio-
nem. concitatur.

X.

Proximas ergo effe caufas, acres ülos amp; corruptos hu-
mores , tam falfos , ferofos, biliofos ^ ut amp; pituitofos,
cum omnibus recentioribus medicis ftatuimus. Qui hu-
mores ira dégénérés fa6ti;.ac per tötum corpus circulantes,
vel è ventriculo, vel ex hepate, vel ex pancreate, aut
aliunde ad inteftina delati, ibique fuâ acrimoniâinferio-
rem inteftinorum tunicam vellicantes, amp; pungentes, ad-
eoque continuo ad expulfionem irritantes, continuum il-
ium alvifluxum, vel conatum alvum dejicicndiexcitant.

X I.

Hifce jam abfolutis, quae ad hujus affeftus caufas fpe-
ftant, fequunturjam figna tam diagnoftica, quam progno-
ftica. Signa itaque diagnoftica à materia confpicua. fuquot;^,
cum feniîbus ipfis pateat, cognofciturque diarrhsea in ge-
nere, ex frequenti amp; copiofiore, quam pro humore amp;

modo

«modo natotae, alvi humida dgeftione, abfque tnamfefto
dolore amp; iiiteftinorum exulceratione, amp; hinc fine fangui-
nis pcrmixtione : partes vero mandantes difficiliorem ha-
bent diagnofin, quae ita tamen diftingui poffunt.

Si fcilicet à toto corpore humores profluant, adeft, vel
prjecefllt fehris continua, vel aliquis alius totiuscorporis
affedus, ut cachexia, leucophlegmatiä, amp;c.

XIII.

Si vero fit critica Diarrhjea, fit illa cum bonis aegri rc^
bus, unde tunc morbi folutio, aut maxima illius immi-
nutio fequitur. Sique Diarrhaea fymptomatica fit, ma-
gnum caufat laborem aegro, qui vires plurimas amittit, amp;
morbus in eodem ftatu perfeverat faltem, vel augetur.

XIV.

Si vero alvi fluxus procedat à malo ventriculi fermen-
to, indicat laefam Sc vitiofam effe ventriculi fermentatio-
nem ; quando fcilicet alimenta in ore mafticata amp; per
œfophagum ad ventriculum delata, ibidemqueà nonbene
difpofito fermento corrumpuntur, amp; acriora redduntur,
unde irritata facultas exputrix , cogitur per alvum expel-
lere, amp;c.

XV.

Prognofm quod fpedat, hunc in modum inftitui po-
teft , vedbi gratia. Diarrhaea, quae cum facili tolerantia con-
tingit , amp; ex qua patiens levamen accipit, bona : è con-
tra vero quae laboriofa eft, ac vires deprimit, mala.

XVL

Si leucophlegmatia detento fortis diarrhaea fuperve-
nerit ,motbum folvit, idque juxta Hippocratem afhorif

inoÏ.fiB. 7. quod veriffimum, quia tunc in toto cor-
pore reftagnantis evacuatio fit : id autem limitatione in-
diget, verus fiquidem eft aphorifmus, fi talis alvi fluxus
in principio morbi, amp;adhucconftantibusviribusaccidat.

XVII.

Longa diarrhxa laboranti fponte fuperveniens vomi-
tus malum folvit , juxta Hippoeratem aphorifmum 15-,
feSîionis 6.

XVIII.

Hifce jam abfolutis quîE ad theoriam fpeftant, reftat
ut nos ad Curacioncm accingamus , quae fequcnti mo-
do legitime inftituatur ; medicus quam primum adœgrum
Diarrhaeâ correptum vocatus fuerit, neccfie eft ut curam
habeat iftos humores peccantcs evacuate. Huncquc
in finem aegro prxfcribaturfequenspulvis, dividcndus in
tres dofes aequales , quorum unum fumat pariens cum
hauftu cerevifix vel vini, idque tempore matutino, amp;
circa vefperam, verbi gratia,
rhabarb-eleâi,2;ij.
falis prunellae , vei nucis mulcatse

M f- pulvis,
vel fequens potio, verb. gr.
rhabarb. elefti-,
myrobal. citrini, ^ß.
fantali citrini, Bß-

infundantur in aq. plantag. amp; in exprefi^ione difl~olve
rhabarb. pulver. 5ß.
fyrup. rofar. ij.

f. potio. quibus jam praefcriptis medicamentis, hu-
mores maxime peccantes funt cxpurgandi, amp;c.
Si vero affedlus foveatur à malo ventriculi fermento, tunc

Optimum

Optimum efle puto, asgro exhibere vomitorium ; verbi gra-
tia , -ex vino emetico , amp; oxymelle fciilitico , quod in
liunc modum praefcribi poteft,

vini emctici ex infufione croci metalloruin Bjß. vcl ij.
oxymel). fcyllitici gvj.
M. F. Hauftus.
Purgato corpore , aegro praefcribi poteft fequens bolus,
cubitum ituro. v. gr.
theriaces 5).

gt;ulv. trochifcorum de terra figillata gt. xij.
audani opiati gr.-j. vel ij.
M. F. bolus.

Praemiflis jam univerfalibus amp; corpore expurgato, ne-
cefle eft, ut aegro pr$fcribantur adftringentia medicamen-
ta: nam mimme adftringendum efl!e puto, nifi corpus
fit bene purgatum, alias enim furem clauderemus in ftabu-
lo ; huncque in finem fequentia admodum conducere pof
fe judicavi, quaeque in hunc modum pofluntconcinnari.
Primo itaque patienti fequens conditum praefcribatur. v. gr.
y.. Conferv. rof rubr.^jf?.
mivae cydoniorum fj.
diafcordii fracaftorii
[pulv- cornu cervi prsparati jj/?.
lapidis hematitidis prasparati 9ij.
fyrup. papaveris crratici, q. f
M. f. conditum.
vel Tf ConfervsE rof rubr. fj^.
diafcordii fracaftorii 3iij.
fpeciei diatragacanth. frigidîe.
corrallorum rubrorum praeparatorum ä 5jf
fyrup myrtini q. f.

M. f. conditum-nbsp;Bnbsp;vel

10

vel

If-. aq- plantag. liijf.
cinamomi , if.
diafcordii fracaftorii, 9iv.
corrallorum rubror. praepatatorum Sff.
fyrup. myrtini. 5v.

Mifceantur.nbsp;-

vel fi haec non juvent, admodum conveniens elle duxi,
îEgto exhibere fequentem pulv. qui valide adftringit.

v. gr.

Sang. drac. thurif
maftich, mumiae, terr$ figillatae,
lapid hasmatitid.
trochifcorum de carabe ä Sj.
boli armeni veri ^iij.

M. £ pulvis , de quo capi patiens poiïèt 9ij. cum
idoneo vehiculo.

In inveterata autem Diarrhaea fequentia admodum con-
ducere amp; utilifTima efle puto-v.gr.

Croci martis reverberati. gr. vj.

bezoard. miner. 9f
confervas rofar. tubr. Si]-
fpiritus vitrioli gutt. iij.
M. £ bolus bis in die exhibendus.
» Deinde poflentamp;clyfteres,ad dolorem mteftinorum aflb-
piendum parari , ex rad. althese , lilior. confolid. major,
fol. bifmalvge , verbafci , fior. camomil. meliloti, fern,
lini, fœnigr. amp; cydoniorum ,qu£E vel in lafte dulci, vel
in aq. com. decoqui poflTunt, addendo poftea oleum ca-
mo. violatum amp; verbafci.

XIX. Bo-

X I X.

Bonam dixtam Diarrbasâ laborans per longum tern-
pus obfervet, ne recidivam patiatur- Aër itaque fit mo-
deratus, cibus fit potius ex affis quamdixis; afià autem
amp; tofta utiliter aceto condiuntur. Panis fit Candidus amp;
bene fermentatus, vitentur allia, cep^ , fpinachia, efus
uvarum nimius, amp; vina fumofa in acrimoniam degene-
rantia : fi enim ager ob fitim intolerabilem amp; linguam
aridam amp; ficcam , aquam fontanam defideret , fiimat
brcvi tempore copiofam , q«am velit : fomnus fit lon-
gus,corporis animique quies. Atque haec funt, quae bre-
viter circa hunc afFeftum in medium proferre volui, amp;
idcirco hifce finem imponam.

COROLLARIA.

1.

^rtem medicam mquihußam ejfeconje-

äuralem, aßrmo.

I I.

' l^cetus in utero ^ per os, ^ per umbilicum

nutritur.

III.

Inpleuritide quindecies 'venam fecare li-
cet » ß wes ferant.

' B ^ IV.

I V.

'Nulla dari quot;vafa laéiea in mtefiinis craffs
a^rmo.

V.

J^on dantur cljjieres nutrientes.

V I.

Tgt;ari effernjefcentiam ^ quidem hlandam,
noftr^que nature amicam , in inteftino
duodeno , concurrentihus hifce tribus
fuccis , fc. bile , fucco pancreatico ^
chjlo, ajjirmo.

G E-

xyian CMïjn HEER

Adrianus Crocc^jus,

Tgt;oen zijn E. na gehouden redenkaveling , over
de B U Y K L O O P , met algemeyne
toeßemming tot DOCTOR i// de
Medicijne wierd gepromoveerd.

cuncti Lätüm Celebremus Honorem,

As AV J M en vaft gebleven

In 't woord , van GOD hem aangèfeyd
Of had hy geen gehoor g^even

Aan Satans loofe liftigheydnbsp;'

Dan hadden al fijn lenden-fpruyten,

(Al was 't getal onnoemlijk grootJ
Haar dagen können fluyten, buyten
Ellende, fiekten , ramp en doot. lUxi 'n

. rr

Maar na het vallen van dien vader

O droeve, en jammerlijke val!
Soo heeft fich opgedaan een ader

Van fwarigheden , fonder tal.
Wie is bequaam , om op te tellen

De fiekten die den armen menfch »
Gelijk als fchaduwen verfellenj. ,nbsp;;

't Gaat niemant hier na wil en wenfch.
Dees doet het hoofd feer , dien de beenen,

Geen teert de fpijs niet in de maag
Gints fal een door de bujkrpn» weenen.

Daar is graveel de flimfte plaag.
Maar GOD tot trooft aan d'arme luyden,
Die fent haar toe des DoSlors hant

En

^En heeftjn bladers; bloemen, kruyden
Byfondere krachten ingeplant.
Een man van kennis en van oordeel

Gebruykt die tot der fieken ftut,
Hy trekt uyt 't alderkleynfte voordeel.
i^Daai' groeyt geen kruyt, of 't dient tot nut.
O overoude konft ! hoe heerlijk
Hoe edel zijt gy 1 hoe befaamt !
mthfid ^^ oogwit dat word * Onwaardeerlijk,
quot; By menfchen kin-ieren genaamt.
Dit hebt gy , waarde vriend , geweeten

Die met een onvermoèyde vlijt
En yver , twee jaar hebt verfleten
Eer gy dus ver gekomen zijt.
Gy hebt gefproken, en gefchreven
Yiti BHjkleof , een feer droeve quaal,
' Gy hebt vernoeginge gegeven
Aan de Profeßbrs altemaal:
Gy wierd beproeft, en wel bevonden

In alles bleek uw weeten fchap,
Soo dat de Heeren u vergonden
Den hoogen Doüoralen trap.
Geluk Heer DOCTOR , heyl, en zegen,

Wenfch ik u in decs nieuwe ftant

Door moeyt', en naarftigheyd verkregen,

Leef lang ten dienft van 't Vaderlant.
Tot trooft van fwakk' , en fieke lieden.
Tot heyl van Kinders, Man, en Wijf
Van al, die u om hulp ontbieden,
De Heelkunst leev' door u bedrijf.

xyimicus amico fofuit

D. H.

ADRIANUS CRO C C B V S*

Dom hj in de hoge Schole vm UTRECHT Mee^er der
Artz.enyen wierd ingewijd.

Intaminatis fulget honoribus.

Ie rretiz re^kt »a hooge wetenfihappen ,
En met een onvermatyde vlijt fltjgt op
na 'topperß vangeleertheyds flejle top,
Langs 't hejlfaam deugden pad, en d'eere-trappen'.
Word, Jchoon hem vaak,fijn ongeval de voet
Set dwars, en over hardefiivaarigheden

Van onfpoed waggelen, en firmk'len doet.
Noch altijd uyt die mjfelvalligheden
Gered , ßj*^ heerelijk. beloont,
En 't deugd'lyk hooft met lauwerlof gekroont.

Dat overdenkennbsp;, .

Geleerden Heer . den eerßen pnk,keHPlt;gt;lt;gt;^ gt;
't Ontrukte 's wereldsydelheyd uw oor.
En 't was uw hoofd eenforg, en vaak-verdrijver'.

Geleerdheid ivierd uw meeft gewenfte wit

Geleerdheyd wierd het doel van uw begeer en H

Die k^nfi, waar in Apollo Meefier fit.
En ionderfoeken reedftaat om te leeren ,
Beving HW /«/?, en vatte d'overhand
Op uw gemoed, en ftoofde 't in dien brand.
.Apollo fag u -vlijt in 't onderfoeken

Derfchriften van ervaren Arts, op Arts,
En 't geen het jeugdig breyn daar oit verwarts
In voorqmm, loß'en uyt geleerde Boeken:

Des iprakhnbsp;. J /,

'kHebimmerI't k'»d, doen 't noch aan's moedes borftert.

En in de Wteg in figte wmdels lag .
Bet breyn met tysheyd om, en omdoen hrflen,
En met de melk der borflen van fijn mm
En hoog-verligt verft and doen fuygen gt;n.
'k Heb immers aan de bakermat de Vreed^
Vytvoerßers van des menfche» ßaale lot

dhoordinfang: groeyjeufg kind, ^my, tot

Vw taaje levens finoer word afgefneeden,nbsp;^^^

Omhejn'mgd tegen al bet ongeval
Van 't ongebonden lot, dat krengen, fchaadeni

■ Moch uw gelfik, oyt over^^werjèn fal;
Z,eev tot uw kruyn met hayren jj hel maden.
Niet grijs van Jorg, maar grijs van ouderdom,
Leev tot uw rug fta van de jaren ^rom.
'k. Heb' immers al de hemel-hovsUngen
Ferheugt geßen, op 't vrolijk, k'nder-maal
Van ßjn geboort', en met een blijde taal
Mijn fufler-tal ßjn deugden hooren fingen.

En Joud' tk, na dten \rouwen yveraar,
Die in mijn dienfl foo dapper ßveee, en fivoegen.
Heeft doorgeflaan, en nimmer achte 't pwaar.
En moeylijk. werk, van boeken door te ploegen ,
Die kjruyn niet kjfOfiJen met de Lauwer-kroon l
Die kpmt hem toe , mijn Voedßerltng, en Soon,
Dat was her fiot, en 't eynde van ßjn reden.
Nu flaat gy pal, gelijk een fieyle rots.
Dießch het ßaan der golven bots op bots
Niet kreunt, op eene flap na doorgefireden

Het ruyme worflel-perk der Artz^eny^
Al wat u dreygt manmoedig af te wachten.

En (fchoon van voor, van achter, en de ß
Befprongen') door uw wapens te quot;verkyachten.
Terwijl wy vafi ( om m om 't hoofd te ßaanquot;)
Sien vlegten uw bevochten Latiwer-blaan.
Nu wagtmen dat gy fait de Dood aanranden.
En gaan beßooken in fijn doods-been-kuyl.
Om hem een flalen toom te werpen in de muyl
En 't maaj-mes hem t'ontrukken uyt de handen

Wat ßad wenfl u niet binnen haren muur ?
Elk ^ bereyt om u met eer iontfangen,

Als die nu menfchen fitlt doen leven op den duur.
My dunkt ik hoor al klinken welkom-fangen,
En 't grimmelend volk '^l fihreemven onder een
Sie hier den Arts die meer is als Galeen.

In perpetu« amicitiae tefleram cecinit

JOSIAS HOUTERKENS.