DISPUTATIO PS;(gt;BI.EMATXCA
SEXTA,
SUB PRxESIDIO
Lib. Art. Mag. amp; in Inclytä Academiä
Vitra] eäinä Philorophi^ Profefibris
Ordinarii,
IPublicè defendere conahitur
EVERARDUS deWEEDE Rheno-Trajedims.
Mdiem zS Imij hora mm mamina.
Ex Typographia
ïoan.dNoortdyck, i!? Wilhelmi Strickl,
Auno eis l3C XI.X I I;
#
.f
Mîtû Stemmate,(ff- frudentia, clans Firïs Damhisr
D. lOHANNl de WE EDE, hujus Vrbis Con-
Tuli, amp; nupei- inter Illuftriffimos Fœderati Belgii Ordines De-
putato.Parenti fuo,femper filialiamore,amp; obfervantia colendo.
D. EVERARDO de WEEDE, I. V. D. hujus
Provincie Procuratori Generali, amp; Revereudiflimis Nobilifli-
mifq;Viris Dominis Decano.amp;Metropoiitanœ Ecclefise Ultraj»
CanoniqisJi Secretis, Patruo fuo, nunquam non honorando.
d. CHRISTIANO de cvYPre, ejufdem
Ecclefïx Canonico digniffimo, amp; illuftriflimis Dominis Ordi-
nibus didi Fcederati Belgii in Scnatu maritimo Middelburg!
à Confillis.'
UT ET
Clarifsimis, fDoEiijslmïjque Vins
OOST ER G A I.V.D. ejufdemque Facultatis
in alma Trajedenfium Academia ProfelTori celeber- ^
rimo.nbsp;de ftudiis
D. ARNOLDO SENGVERDIO^fuisopti-
L. A.M. amp; in eâdem Academia Philofophise Pro- me meri-
felfori acutiffimo.nbsp;tlS.
rum , óclinguaruntvperKiflimoj Gymnafii Rogienfis
Regenti indefélfo.
Hafcejluàmum fuorum prirnkm in dehit£ ohfeûgt;antu
tejferam
ofFerf
E'VER'ARDUS de WEEDE
-ocr page 3-S E XT Jf,
DE
THESIS I.
Lementî vox varie acdpitur, aiiquando enim cujus-
libet rei.pdncipia tam artißcialia, quam inartificia-
lia,dicunîur elementajamp;; fic litterçciicuntur elemen-
ta diótionis : aiiquando veto per e'ementa intelli-
.nbsp;Jt guntur principia generationis corporis naturalis; fed
iiosneutro mudo confiderabimus^led agemus de de-
mentis corporum mixtorum : verum quoniam vel ratione nature
fu£C, vd quatenus ad niifti generationem concurrunt, vel quatenus
funt partes mundi gt; confiderari poffunt^deillis ratione nature fu£e,
amp; tanquam partibus mundi agemus. Illa reéte nobis videntur defi-
niri, Corperaßmfiliciaiex ^uibns mixta primo orimtur,amp;tn^m ultimo
refobuntur.
II.
Elementafunt vera corpora, amp; confiant ex materia Sc forma fnb-
ftantiali; dicunturcorporayTw^/ïV/W non ea ratione, quod non fimt
compofita ex materia amp; forma ; fed eo tantum modo, quod non
funt mixta ex corporibus prioribus, diftinguuntur à cceleftibus
corporibus, quae etiam fimplicia funtj quod ex ilhs non procreen-
tur mixta.
III,
Qusr. Jh h£c deßnitioßtperfeHa ?
Hanc definitionem piurimi defendunt Philofophi,ut qua perfe-
ö:ior,amp; ad rem propofitam magis accommodata haélenus à nemi-
ne Philofophorum fit prolata ; quam amp; nos, quoniam in ea nihil
omifîuin,amp; nihil temerepofitum videmus,tuebimur, amp; adcontra-
F znbsp;lia
-ocr page 4-tia argutticnta gt; quibus nonnuIU cam deftruere volunt rtfponds-
bimus.
pbjiciunt aliqui, mixta cx elementisnon primo oriri,nec ultimo
in ea refolvi, cam clcmenta cónftcnt ex materiê amp; forma : fed re-
fpondemiiJ.. hcc verba, fcilicct primo oriri, 8c ultimo refulvi, non
intelligcnda cfle.qaod ex nulb alio oriantur,vel in nullum aliud re-
folvantur, quod certifllmiftn eftj fed tantum, quod nec ex prioribus
corporibus fint orta, nec in ulteriora corpora refolvipoffintjmare-'
ria vero amp; forma, ex quibus elementa conftanti tantum corporatn
partes, non vero corpora fmif.
V.
Prieterea objicitur»quod mixta non generentur ex c?smenti!:jfed
potius ex femine cujufque generis. Refpondemus argumentun%_,
illud ineptiffiraumtire, amp; oportere, ut illi difcant diftinguendunij
efle inter principia remota amp; propinqua. Temen quidem eft princi-
pium propinquum, fed tamen elementa principium remotum, cnm
iemen compofitum (ït exelementis; quis enim crederet, qualitates
clemenforum, calorem 3 humorem, frigas, Sc ficciracem, inter (e
temperatas feminibus inciTe fine elementis.
Quaer. An materia omnium elementonim fit eadem,
formee di)!erfce ?
Materiam omnium (plementurum,ut amp; omnium corporum fub-
lunarium (nam omnia corpora fublunaria,vel funt elementa,velex
illis conftant) unam eandemque elfe, ex eorum mutua inlèinvi-
cem tranfmutatione patet j qu£E enim in fe inviccm mutantur.ea ex
communi quadam materia conftarcjnecelfe eft .• quod autem diver-
fasformas, amp; eas fubftantiales habeant; ex eo colligirur, quod, (i
fórmae elTent esdem^ tum elementa fpecie non difFerrent ( per for-
mas erim res diftinguuntur ) ac proinde unum ex alio nonpoflet
generari.nbsp;. .
VIL
Qu^i'. Qmndmßtforma ehmmtorum inbsp;quot;gt;
Eletoeiîtoram formas fubftantiales effe,non eft dubitandum,ve-
liim tarnen accuratiffimè corum effentia non innotuit, neque ill«
facile cognofci poterunt, quoniam nonincurrunt in fenfus, pcc
qiios cognitio firquot;. Quod autem aliqui qualitates primas eotiim
formas ftatuunt, hanc ob rationem abftu'dum eft: quia materia
nulla exiftit fine forma fiibftanriali i qualirates autem primte lunt
accidentales forms» ergo non poffunt effe forma: elementorum_- :
qualitates primas formas accidentales effe, ex eo manifeftum eft,
quod nullafubftantiaeft fenfibilis, qualitates-funt perceptibiks ta-
äui, amp;fenfibiles, ergo fubftantix elle non poffunt-. Deinde etiam
nulla fubftantia recipit magis,amp; minus, óc qualitates recipiunt ma-
gis amp; mijius,
VIII.
Quatuor dari elementa, ignem gt; aërem, aquam, amp; terram ex
quatuor combinationibuspoffibilibusprobamus; Tot enim funt
elementa quot funt qunlitatum primarum conibinationes. Atqui
quamor tantum.qualitatum combinariones funtpoffibiles, cxiexss
enim dui impoffibiles. nempe calidi öc fngidi, humidi amp; ficcr :
qu£E in uno fubjedo coiififtere nequeunr^. S cd tamen nófi défunt,
qui hunc numerum defttuere conantur, quorum argumenta paucis
diluemus.
IX.
Pritnofunt nonnulli, qui nullum effe elementum ftatuunt,atque
hoc imprimis argumcnro utunrutL.. Omne elernentum debet effe
corpus primum, fimplex^expers figui-aquot;.colqiUm,fapoium,amp; odo-
rtun, quale nullum fubccelo reperiuuquot;, faltem nuUi ex dementis e-
niimeratis competit, Refp. Aliud effe qu£erere, an fint quatuor ele-
ngt;fnta,aHud vero,an pura.- amp; fincerain univerfo repeiiantur,fi enim
element.gt;impura,amp; perraixta appareant,no|i deftruit conditionem
ele,menti,atque hoc argument© nihil aliudprbbatursquam elemcxi-
tano0reycriri.pura,acfn.er,.^ ^nbsp;Sccundç
Secundo aliqui icperîuntur, qui duo tantum eiementa efTe di-
cunt , nempc terram amp; ignem, hâc pr^cipue indudi rationegt; Ele-
mentum cum fit fimplex debet effe extremum non medium. Atqui
aqua amp; terra iunt médis, inter duo extrema, ignem fcilicet amp; ter-
iam,Ergo. Refpondemus medium effe multiplex: aliud enim,.
dicitur medium per mixtionem amp; compofitionem, aliud mediuni
per comparationem amp; relationem, amp; aquam amp; terram effe media
per comparationem five relationem, non media per compofirio-
nem , at ycro medium per comparationem , elementorun; condi-
îionem non evcitir-.
XL
Suntamp;aliijqui ignem inter elementanumerandum newant.licet
communis Philofophorum opinio optimis rationibns contraiium
tueatur,horumargumentis allatis, aliorum quoq; rationem pauci.^
folvemus. Prima ratio eft , fi quot;iiUus fit ignis elementaris, fequitur
nullam effeaquam^cjuod eft abfufdiflimum.Ratio eft,quiaalioquin
non foret mixtio, fed nocius conuptiojnam non poteft effe tempe-
ramentum inter duo frigida, aquam fcilicet Sc terram,amp; unum ca-
lidum, nempeaërem, ncc inter duo humida, aquam fcilicet amp; aë-
rem , amp; inter unum ficcum, nempe terram^ : Deinde ex quatuor
conibinationibus,de quibus jam diximus, hoc idem patet,caiidi amp;
ficci, calidi amp; humidi. frigidi amp; humidi, frigidi amp; ficci, nam cum
tribus poftremis combinationibus refpondeat aër, aqua amp; terra
piimam ignem conftituere necelTe eil, amp; pi'oindeignem effe cal.V
dumamp;ficcum_.
Huic objicere folent adverfarii noftri. Id quod eft mixto-
rum elementum, in omni perfedto mixto debet reperiri. Atqui
hoc Jgni non competu, quia in natura dantur mixta fumme frigida
in
-ocr page 7-ih qiiikfs ig!iis,qiTi fiiie calorc nonfervatijr,locu habere libn poteft.
Relp. quod fi miiita rcpeiiantar frigidiflima adeo, ut nihil iquot;nis in
iliis rcpetwi videatur, nonpucandum cffe eaomnino efle ignis ex-
pertiai«,cum frigidiflima dicantnr modo comparati ve,fi vc cum re-
fpedtuadalia mixta, ÏJiquibusmajorcalordatut,,
XIII.
Locus ignis naturalis cftfupra acrem fub concavo Lunse, cum
ignis fit elcmentorum leviffimum,an vero ibi ignis detur,non adeo
certum eft, nos tamen jam, ignem ibi dari, ftatuemus; contra hanc
fententiam objiciunt, quod ignis nifi ligna, aliave materiaCombu-
ftibilislubjiciatur, exftmguitur, amp;quod fupra fphjram aërisnon
poteft-liujulmodi pabulum fuppeditari. Relp. Ignem quidem ex-
tra lph?ram ptopriam.undiq; contrariis obrutum,pabulo indigere,
led m naturali loco adverfariorum immunem, fua fe ami^iEudine,
conlcrvaio.
Piasterea hoc argumentum adferunt, fi ignis fupremam mundi
fublunaris regionem obtiner€t,luc«ret utique,amp; proinde confpice-
retur, fed hoc falfum eft: et-goamp; illnd. Reipondeo, ignem elfe
fimpliciffinium,amp; rarjfl]mum,amp; propterea non lueere,nec in fen-
fum caderc_, •• quoniam aiitem lux corpus non reddit vifibile, nifi
denfum fit,ideo ignis propter fummam raritatem i lucenon poteft
reddr yifibilis, corpora enim confpicua, quo funt ra|ióra,jeo minus
confpiciuntur , aër minus videri poteftgt;quam. aqna. Prccfërea ilia
eonlecutio etiam concluderet, plurimagt;Gc^i']partcs non dad, cura
tc ipfac ob raritatem non videanmr.
XV.
Objiciunt aliigt; quod fi ignis fubconcavo Lunae eflet,cum maxi-
ma
ma agendi vi poIleat,eja(q«e immenfe voracitati proxîma q^aequc
in pabulum cédant, jamdudum reliquis elemcntis intcritum atmlif-
fet, jamque totus fufaluuaris mundus incendio devaftaamp;t. Pra:fer-
tim cum aëris hamor caîori ignis neutiquam refiftat, Iwmiiiicas e-
nim minus vehemens eft,quam ut illius impetum fiiftineàt. Ad quod
dicendum eft gt; ignem multipliciter cohiberi, ne alia corpora abfu-
mat, tum aftromm influxu, prœfertim autem Lima: Se Saturni, per
innatam ad id proprietatem, tum etiam à vicino acre.
H-
iDenique rogant, cur, quanto altius fupra montes elevamur,tan-
to minus à calore turbamur, cum aëtem frigidiorem invenimus ÔC
in montibus altiffimis nives congelatae ôc perennes reperiantuc^ î
Relpondemus primo, eam elevationem in montes fcilicet gt; valde
exiguam elfe, relatamad cœlum:fecundo, ob diftantiam radioram
folis à loco repercuffioms : tertio illud evenirc ob majorera vapo-
rum copiam à ventis agitatam, denique quia iguis ob raùtatem noji
valde calefacit nec comburir.