DISPUTATIO POLITICA
EXTRAORDINARIA,

B E L' L O.

^V A M

Divino favente Numine

SUB pRAEsioio
Clariffimi DoBiJJimi^ue V'm^

D, danielis berckringeri;

Lib. Art. Mag. amp; Philofophis in Alma Rheno-
Trajedtenfium Academia Profeflbris Ordinarii,
Puhlicè defendere cmthitm,

PETRUS ab EYNDHOVEN Rheno-Traje(ainus;

^d, diem JHmtj, hork leco^ue folitis.

ExOfiicina4 noortdYck»

ANMO M* SC. XJ.VX.

Nok Ampltßimo, Conlultißimoque
V I R O

D. D. GISBERTO
VanderHOOLCK,

L V. D. per annos com-
plures Reipub. Ultra-
jedb. Cönfuli, nunc no-
mine iftius Reipub: in-
ter ordines Generales
Provinciarum Unitar:

Belgii Deputato, Co-

gnato sternum colêdo^
obfervando:

Hocce exercitium Voliticum

Submifsè offert.

PETRUS Ab EY^JDHOVEVN;

v^whoramp;Re^,

disputa tio polit
extraordinaria

D E

bello.

T H E s I s L

A Cruris deBcllo, vocis infpicienda eft notario, hanc
vani tradunt variafn ; bellum autem x.lt;tT dpVp^ft, di-
. , ^tum volunt, quafi minime bellum^. Aliiàbelluis,
quia belluaruin, non hominum fit perniciofa diffenfio, Diâum
ïnluper cxifiimant quafi duellum. quia licet multi ßnt milites,
dus tamen neccfl-aiio funt pattes, quibus de vi^ftoria conten-
dentibusdimicatur. Aliam alii, nobis cstetis has eligeie

placuit, praefertim poftrcmam-..

n;

Bellum jam an fit, quis eft qui dubitet, cum amp; hoc teftari i-
planon denegct Europa. Quid vero fit, non minus olim Alba-
na tyrannis, quam nuiic multorum fatali hac crynnide concuf-
lotum prafcntiffimus ftatus docer-. Eft autem,ut cum poëta
loquar.^.r., mortis alerta Via. Circa hoc tria fefc confideranda
nobis ofFetum. fufceptio, adminiftratio,fini:io.

m.

Sufccptio, imprimis ne fit

cvitetut tcmeraria. Eft au-
tem res magnae indigens fapientix . quocirca confiliis amp;
graviffima opus deliberationc. quia pudendum cum fit facinus,
cx hommibus unum mjuftè necare.quantum, quale,tot Sc tantas
«cci^ere genees peiniciofiflimum fcelus; ubjgaudcnsBellona

A 3nbsp;- cruen-

cmentiscoUrur,amp;,utinry\visfaaî. flüffimibus mf«s. acte
volucres, fie kominum homines exponuntuc cainiticiu«.

IV.

Adhanc igitucut fit légitima, requiruntuc duo. cau^
licet externa amp; interna. Pet externam ipfiim Magiftra um. leu
Pïnclpem, per internam ipfam caufam juftam . Magiftratum
Principcmvead bellum fufcipiendum impellentem. defigna-
mus. Hscqueimpulfiva in univerfum gravis fit injuria, non le-
vis, dubia,antiqua, ablivioni fame cradita.

îuftas igitur belli fufcipiendinominamuscaufas, fœderum^
puta violadonem,Pnncipi, Legatisvc illatam contumeliam eo-
Lm.qu^ nobis , nofirilquejure gentium debcmur.denegat.o.

nem. bonorum direptionem, regionis vaftatlonem,amp;c.

VI.

Neq; vero nos hsc eo dixifle quis putet, quafiunaharum ex-
orta, bonorum puta ex pane dircptione, c veftigio, abfqueulla
mora manibus pedibus ad arma fit concurtendum: minimo»

Terum è contrario circumlpeólè agendum^, ne tncanibus. fic
bcllcm inci.oararis.mmia noceatfcftinauo. Quid autemfV. g.
Liciofelefiftatquirpiam. Turn ve.o 6c arma fiftenda )udica-

mus Nefasenimineum, qui jure ag^te amp;i'atisfaceie paratus
efl, bellum fumere, tanquam m mjurium.

Universèitaque)gc3veminjuriam, cum neceffitate conjun-
aamviuftam belli fufcipiendi caufam elfe,affirmarenon au-
bcfcimus, confideracaquidem ica neceffitatis voce,cum cflo
non liceat, nifiinferatur bellum.

VIII.

Verum cum afTeclis dicat Anabaptifticafobolcs,licct julto

jufta fuppcditetur cauia. bellis tamen bona amp; ilkfa conicicnna
inelTe non poteft, quia bella gerere direélè pugnat cum Serva-
toris àïào^mh^i cap. s. 39=
M quite in dsxtwm maxillam c^det, « ^ quot;quot;quot;'alibi

alibi, NoneccUes, Deinde 7 répugnât human« naturjç,' arma
traélarc, utpote qux eft mitis amp; placida , non munira, ut tauro-
rum rabieî cornibus, ut aproium dentibus, uc leonum ungaibus.
Quocirca nefas,ni belluis magis bellua velit efle homo , m im-
ptobirarem alat,innocentem vexet, rapinis.cxdibus.ftupris q.
mniacommifceat, patrium deniquc folum omnium cum dc-
reftatione funditus c*ertar,atque ex libertate, rerumque floten«
ti ftai u, in perpctuam redigat lervittuem.

IX.

R'-fp. primo» verba illa ptivatam.nonpublicam indigetaro

^indiftam.De ptiore fi intelligantur, argumentum proceder-o,
de poftetiore fecus fele rem habero» Neque etiam tam Poli-
ùx formandï,quam quidem fpicituale Chrifti regnum infti-
tuendi rationem cx Apoftolicis (cripùs iftaclenus elTe peten-
dam^«

X.

Secundo, licet mitis amp; placida fit humana natura, nihil ra-
men hase officere, quo minusjuftiä jufto bellis ineffelicear::
Quia qui ipfius Deimandatisobtemperavetit-, haud aberrave-
rit, atqui (i juftum gerat bellum, obtempérâtquot; Dei mandatis:
JErgo. Quod ut fit evjdens î.cap. foß- quot;verf, i. iSamuel'Z^,
iierf. 4. qus ôc alia paflim loca leâori infpicienda rclinquimus,
ubi direéiè Deus prarcipit. Nos,cum facilis hujus averni dcfcen-
fus, revocamusgtadura-..

X I.

Sequitur itaque adminiftratio , qu», ut fit proba, imprimis
unus fit fummusin bello dax, quia,fi multi a:qualis eifent pote-
ftatis, vel nullum tune effet regimen , faltem inceitum , difcor-
diisobnoxium. l'iurimiemm imperantes, [^ut ayinx»'^ perdjère
Catiam. Summum proinde habeat unus imperium, fifelicitcE-,
yclit admirtiftrari belluro.

XII.

Requifita in eo ptarcipuè fint quatuor : fcientia ncmpe rci
fljiliiaris, TitMis,a»toritas, quibus accedatfcUcitas.
~ ------------'nbsp;A ^ ' Hifce

xni.

Hifcejam princeps aut dux munitus, ca, quœ maxime ftinf
necefïaria,mature praparet,aima tum duéiilia,tumveéèilj3,com-
mcatumL-, amp; cujus non oblivilcatur, nervum belli pccuniam-,:
fine hac autem bellum conftare vix polFe, contendunt inter alios
Poliuci-

XIV.

Videat, prsEvideat, nepenuria magis quam pugna confumaf
exercitura. VjcIus itaque procuret fufficiat.Nam fineferro vin-
ei, qui frumentum-j , aliaque bcllo necelTaria haud curaverint,
multorum docuit müenimus eventus.

XV.

Deinde tympano, tuba, alioTe indieio, peditcs équités co«-
vocentur milices, ut tum his, tum illis, prout locoium cxigir*
oppottunitas, pollitusi. Convocaticertiscatalogis, addita ad
nomen patria, annotentur, annotatorum tum perfona,tum-«
arma ludrentur, exploientuii.' ne utapti, fic retineantur inepti.
hi ferventur, illi rcpudientun^-

XVI.

Speftentur itaque in milite potiflimum quatuor, setas, cor-
pus, animus, vita feu mores. .lt;£ras fit juTenilisamp; végéta, com-
paflum, robuftum corpus, prxiens, acer, nec minuspatria: bc-
nevolus animus, vita denique ne fit infamiSjfcelerata, impia»

XVII.

Quibus peraélis accedat audioratio, corporale prasftandoju-
ramentum, idque talc. Ce iandteleges amp; jura belli confervaturos,
impetatori quoad juftitiam amp;a:quitatem morem gefttjros, rai-
liciam invito eodem non deferturos, dikiplinam mihtarem non
turbaturos, urgente neceffitate propatria nec mortem recufatu-
tas, imo oppetiiuros.

XVllT,

Adhzc,infcliciter bellum fi gerere noUtgt;cm:et,procurer prin-
ceps.

cepsj nc tam multitudo » quafti armorum traâandotu fpcAetnc
peritia,quocirca milites,tum pedites, tum excrceat équités. Pc-
dites, militarem greffum amp; inceflùm oblervare, caftra munire»
conftituere,vim armis conferre, declinare, excipcre,ordines5ç
intervsUain aciccurtodire, fervare, agmcn laxare,nec congloba-
rcnirois,doceat,equites,equum expediteabutroque latereafcen-
dere, dextcritatedefilirc.in curfu fat concitato arma gubernare,
inter tonitrua bombardarum, atmorumqus ftrepitus, equujn
frsnare, agmen fetvâro: ïquot; generc» vigilate, laboiatci folem,
fngus, famcm, aliaque incommoda perferre.

^nbsp;XIX.

Exercitum jam fi paratum habeat, bellamque decetnatquot;prin-
ceps, amp; hujus fit memor,divinum ut invocet auxilium,huic noo
militibus prœcipuè fidat. Deus enim (^îgt;eiit. cap. i^.'i'er/.ïi.)
indefinenter ambulat in medio callrorum-. , eripiendo amp;
exponendo hoftes hoftibus.; quocirca hoc fiuiat^, hoc in«
cipiaf.

XX.

Vires praeterea,tumhoflium, tum fiias fubducat, auxilia quae-
polTit, non poffic habere,cogitet, irala amp; clades, qiiœ bellum-,
comitantur, confideret, illud cogitans, dubiam elfe Martis
aleana_,.

Bellum deinde antequam incipiat ^ indicat: fkjuidcto non loi
lum jliftè fuitiperc, verum etiam juftc gerere amp; tranare oportet.
Ha^c Dei vox, hœc ratio naturalis , ut antequam hoftiliter aga-
tur, renuncieturamicitiae. Indiélione itaque opus.Nam abfque
hac vel Marti aperto, vel infidiis locuta dari, injuftum elfe quia
neîcit?

XXll.

IndiÄumjam antequam moveat, primo naturam fibiloco-
ïum hjbeatperrpedam, neincognitis hoft lis ditionislocis^ in_.
holtium incurratinfidiasitam etiam e*itus,quam introïtus ut pa-
icatyiagt;prseTideat,

♦nbsp;Cavcatj

2.X11J.

'Caveat, prœcaveat, ne temere aggrcdiaturlioftem, verum oc-
cafione capcata fiat procurer impreflîo, cum noverit iti-
ncteeiïelaflos, defeffos, fame vel fiti confeftos , aliove modo
pertcrritos, fecuros , non cogitantes.

XXIV.

Ad prslium,tum provifum, tum improvifum j fit paratus,nun-
quam vero ex voluntate hoftis ineat) fed confilii, loci, temporis
opportunitatem in tam graviffima te, ubifumraa interdum belli
vctticur, rcfpiciat.

xxr.

Parcat etiam,quam fieri poterit.militibus,fiquidem diaholica

îlla cenfentur principum ingénia, quœ eanum inftar confiderant
hominem, fuumqueraiUtemleviter, irao nulla interdum habi-
ta circomftantiarurn ratione, miferrimè trucidationi amp; maéta-
tioni objeäare folent. Humaniffima vox Scipionis , diccn-
ns, fe malle unum fervare civem , quam mille occidere hoftes:
Ncc minus Luculli,fe malleunum militem fuum ex hoftium eti-
pere manibus, quam univerlàs-fibi hoflium vendicare formnas.
Sic omnes ucinam!

XXVI^

In prseliö vnlneratorum asquè ac mortuorum habeatur xatio.
Hireficiantur, fanentur» illi fcpeliantur, humentur, utitare-
liquorum animos tanta humanitatc ad pugnam alacriores in-
citer'.

XX Vil,

Diinicamri rede fcfe prajparent milites, amp; imprimis pa-
nicus abfit terror pi^caveatuii.. Dux interim mafcule pra:-
liatuios, amp; inter pra:liandum {aos animer, hinc inde obc-
quitet, milites ubi opus fuerit, fiftat, incitée, occurrar-,
rctrahat, aclu denique omni hoftibus infignis, con/bicuus
ûjis.

XX ni/,

Pi^lii confequcns la:tuin eft vilt;aoriâ,qu« amp; bcUi finis, quam

adep.

adcptam non fibi, venifn Deo T. O. M. adfcribendam princeps
judicet, gratiafque ci in publico perfolvendas,quod tantam ejus

auxiliorepottavctit viâoriam.

XXIX.

Adepta jam,moderata, Icniter, utatur. Ea enim pnedara eft
viftoria, in qua plus dementis quam ctudelitatis eft Quocirca
viftor cane pejus amp; angoeinfolentiam amp; lupeibiam effugiat-
ita tamen, ut cam perfequatur, nein ipfum,quod olim in Hanni!
balem.jaâeturdiàctium Scityiiwerc Hmnibal,nbsp;mfcit

Uth ■nbsp;-

XXX.

Gent! jam fiibaétœ imponat milites, hi cuftodix, tutela, amp;
dcfenfioni locotum prcefint, ut ita melius in officio cam conti-
nere queat.nullumque ipfi poftea rebellionis metuendum fit pc-
riculum, hoc tarnen caveat, ut, qui mittuntur, pacificè eum ca
vivanr.nbsp;^

XXXI.

Siibaftotum etiam h:Ec fit conditio, ut viaorisfcfe accom-
modent votuntati, atque impofitam feront poenam : aha autcm
devidlorum. alia fponte fefe alicujus imperio fubjicientium.
lots efr-.

XXXI/.

Poßquamjamex animi voto féliciter fucccflerintomnia.ncj
obrcslecundiflimaselatioraut gravior vidcatuc., evitet Prin-
ceps, amabilis quin potius , amp;comitcrbemgnitarem «hibeat
ommbus. Pnus odium., pofleriusamoremconciliatc^

XXXl 11.

Demde licet magna , imo maior Principis potentia, ta-
rnen ad paccm facile fledatur, moveatut, modo ea fit fecura.
tuta, honefta, œqua , fimplex, amp; Candida : turpi autem pacr,.
etiam mors videtur potior, tutiulq; bdittra apertuao, fulpclt;äa
pace-».

San-

Sandra denique fefiiel pax, fecvctur, confêrvetar, nec ullufti
quod ad magis ftabiliendam paccm conducai, negligatur me-
dium. Atque ita hic erit optimus bcUorumtermimis, hic op-
timus, optatiflimas beilorum finis.

COROLLARIA

ETHICA.

Ï • \ ^upUitas/emperßt cum dolore conjmEla \ tAf.

'nbsp;»t älimentisuti

3. Ufnahfiinmk^^^nbsp;^impuhrihus\

rectepoßttdict V$rtusTemperantk^ JVeg, ^
4; ^n Patriarchit.ijuidiVerßasßi in uxorts cUgerunt ^ fmtdhendi

intempérantes ?

j. Aninextremonecefßtatis caßu eßurientipmm, nHdoyeftesli-
ccitßHhtrdere ? T^eg.nbsp;- i - u

6. Sdtm,annm)tefcicmihshmmisi

oe c o n o m i c a.

I. Confenßus ne àn )gt;erocincuHtusfaciat Matriminim ? Jff.Prius
Neg. Poßer.

tarne» committ4turrap-

3. An ingradihas}Hre divinoprohibitis, hominum, vel potmtijff
^mm,dijpen/atiolçcurnh4hat}

4.nbsp;M ai rnatrimmum a^m matris ac patris rejuirttar confiné

fus!

5.nbsp;Mparentfim eonfmfusftt ie necefitate matrimmii f ^^

6.nbsp;Qturitur ultcrim, an (tiamfit decjjentia ßTfeßbfiantia matrim».

nii}nbsp;.nbsp;, „

7.nbsp;An illud matrmonium,quad ahfque parentum confenju ift contra-

üumjtjußttm .prafertimßpmntes reHastyprobahiksfui

dißinßis caufas haheant ^ ^eg,

S. Adeojui.an liberi ^ui ex tali matrimomofußipimtmßtitlegith

mi? Neg,

POLITICA.

r. AnliceatadverfushoHemmacbinarißratägmatai sAff.
2, jfn hello captos , ptifertimßab iis belli metmtur redintegratiol
liceat occidere'i Aff,
An oculorumeßoßione,mannumprtecißone, pedum ampHtatione
in hoBesgrajfari fit licitum i 2lt;(eg.
4. Annonjaltem cum jus talionis id ipfum ut poinm exigit} Jff.
y. iy^n tJHagißratuiiniquaäHtbarefesprmpientißt oUdimdiml
Neg.nbsp;^ ■

An f^tillus,qué Vafallus, ßtdenumerofuhdittrHm i

Vamp*

'FamtUaritatejunBißimo,
D.PETRO ab EYNDHOVEN,

05

B E L L O

Bellum movcnti.

T^Rdcepta Marüfiro doäadiäitas,
^ Impiger Auriacus

Viäis Sicambmdeßit
iBeUare-^ 'verum,fifuturaprojpicü,
Sat cito providus es,
Meßißquentiprovidm.
Jßhamp;c M^iner^A capta laude digna(unt,
Martis^ artis opus^
Vtrique Tallas praßdet^
Huc Thœhus, Marti comesfurensßror,
Et reliqui venient ^
Sic dantefato, dißuta»

OfFerebam

GISBERTUS BENNINGH,
S,S.L,L. Swd.