DISPUTATIO JÜRIDICA

riGESIMA SEPTIMA,

DAMNO INJURIA DATO,

^ V A M
D. O. M. I.

P R AE S I D E
Viro CUrtlfmoj

D. ANTONIO MATTH^O, JurisAn-

teceffore Primario, in illuftri Academia Vhrajeäina,
Puhlicè defendet,
MATTHÄUS SMALLEGANGE, Goefa-Zeland.
tySd diem 9 Jldaji hora locofiefolitis.

Ex officina Joannis^Waesberge,

M D C X L I X,

Militate,Conßlto,M rehm ge flu

iMagnißco Vominoy

D. JOANNI de KNUYT.

Equiti , Domino veteris ôc novi

Vofmeni,amp;:c. in conventu illu-
ftr. Zelandi^ß Ordinum primo^

repraslentanti Nobiles illius
Comitatus ,ejufdemque nomi-
ne ad illiifl:iiff.ac pra^pot.D.Or-

dines generales confederati Bel-
oii delegate perpetuo, Celfifsi-
mo Principi Araiif.à confiliis,amp;
illuftrlff. ac pr^pot. D. Ordinû
generaliû adReges focios co-
cilia belli ac pacis fepius legato,
optime de republ.merito,

• ' ' Humtüimè offert

SMALLBGAHGE.

DISPVTATIO IVRIDICA

VIGESIMA SEPTlM^i.
D E

Damno Injuria Dato.

thesis I.

Amnum injuria datum nihil videtur ali-
ud efle^quam dehftum, quo dolo vel cul-
pa adverfarii patrimonium noftrum de-
' mmmtm.l.^.D.dedam.tnfeB. L l./.j./.i.

Affim D .de leg. tAqml. Species pene
mnumerx funt, quarum alix primo, alis
tertio legis Aquihs capite vindicantur.

Primo capitequi alienum hominem, alienamve quadru-

peaem^quç pecudum numero fit, injuria occiderit,quanti id
eo anno plunmi fuit, tantum fs domino dare damnatur. /.
^•fr.p.adleg.lt;i^quil. Hominem alienum cum dicimus, fer-
vurn mtelIigimus,nonliberum.Nec tamen invitoleeiflatorc
n hlmstamilias cxfus fit.patri aftionem dabimus d.l.lt;.ß. ult.
t. j.fr.amp; ^.ficiutstn coUuBatione D.eod.l.utuntum 14.jr. i.D.

deJerv. corr.nbsp;^

■ ^Ari'T.nbsp;ilia^^ oclifo utilis aflio uxori amp; libe-

f ^f^mf 'nbsp;r^tion«^ mcrccdum mé-

dias P'-^ft^^um , ahmentorum quibus carent cariturique
funt. arg.d ll.amp;Ujerl,orno ^.DM^.uU.U.ß.h.cau.
rem.erb. 6.Uk.D.de Jej. dr e'fus.l.^, ß, S.^u.dr.panp. fraf
dtcet. Covar.i.var. refol. lo.n.S.Gomef^.refoLxîn WcL 1'

fent.f.hom,aMumnz^.CoßaUn d.l.Jd sl^uldrTarfn.quot;^

l.fic}. D.adleg.nbsp;.h^CAUtem liBio 2gt;'. de his quidejec.

velejfiid.

I V

Homo à Primo mortifère vulneratus eft, à Secundo occî-
fus : utrum uterque de occifo tenetur, an folus Secundus ?
Secundus auftore Celfo amp; Marcello, l.ttem Mela. ii.§. Cel-
fiis D-. ad leg. Aqml. Imo ut-erque audore luliano /. ita vul-
neratus 5 T. D..eod. Agnolcit diffidium Cujacius 27. ohf ï
Reciius alii fanando vulneri intenderunt. Vide f oft. G lof m
d.l.e^l. Coßal. ihtd. Zaf.in ftngul. mtell. add.g. Cel fus. C/rfr./.^
homicidmm n.afi.Covar.in clem.fi funofuspart.x.$.z.

V

Si in rixa homo occifus fitjidus uniufcujufque contem-
plandi funt:,ut apparcat quis, occiderit : Si non appareat gt; o-
mncs quafi occiderint,tenentur, l.ult.D. ad leg. Cornel, dé fi~
car.d.l.item Mela ß.fedßplures, D.ad leg. Aqua. Nec adverfa-
tml.').verf.SatMSenm D, depœn.Gomefd.cap.-^.n. -^S.Clar.d,
fi.homtcidnm Gail i.ohf. lóp. Coler.decif.\ lt;^ i.n.%.amp; 15.
Sand.lth. 5 .ttt.^.dectf.^.

Vnbsp;I

Si homo dolo majo occifus fit,c5ccurrit cum aârione legis
Aquiliae accufatio legis Cornelix de ficariis,.neque alteri per
alteram fit prcBjudiçium l.tnde Neratius i'^.f.fi dolo D.ad leg.
oAfuLLPrator -j.^.atqmnfolemus amp; ß.feq.D.de mjur.l.un. C.
jQjund.cfv.aB.cnm.prajtid. Nec contradicitPaulus tal. 5. .D,
depubl.jud. Glofsogr. in d.hz^.Cujac.zo.obfz'^.Baro adfi. /lt;-
lerum eÜ Inß.hjH.

V I I.

Verbum,//«»mj, non folum seftimationem peremti cor-
poris dénotât , fed eo amplius, quicquid peremto corpore
damni nobisillatum fuerit.. Itaque fifervus ab alio heres in-
ftitutus peremtus fuerit , ante quam jufsunoftro heredita-
-temadiret etiam hereditatis jeftimatio fiet JT. hts autem
verbis Inß, de leg..zyicpiil. l.,att lex II. amp; feqq. D. eod. Nec

ad-

idrerfâtur /. Jgt;retia. D. ad hg. Fddd.

y I I I

Inineundafftimatione aficâio communis,nonfinguLiia

fpeâranda cit.Lft fervumnbsp;iyifiud.d.LfrettA^iTB

ad leg' fdcid. Nec reclamant ICti m l.fi m emùonem 3 5.2gt;.
fnmor Un fttndo ^S.D.derei.vjnd.l.cumfervus 54. D.mandat. /.
fervus j.D.deferv. export. L hbertus i6.D. de bon.lthert. Do-
nel z6.com. 15 .Schnetd.adpr.Infl.de.leg. Aquil.n. 11. Sed nec
illud advcrfatur,quod interprétés tradunt, in delidis haberi
etiam rationem ejus, quod extra rem mtçïdt.Cofial.adl. 3.
Xgt;. in ht. jur.

I X

Capite tertio legisAquilije cavetur de omni cxtero dano,
li quid cxfum, ruptum, Icifsum, collifum, eöufum,aut quo-
quo modo corruptum fe. .«ftimatur, quanti ea res diebus
triginta retrorfum computatis plurimi fuerit. /. ƒ fervus 27.
^.tertio amp;feqq.D.h.tit.jf.captte tertio. Infl.eod.SpedesmBnitx
funt:fed nos cas perfequamur.quf aliquid difficultatis habét.

X

Navis tua fune rupto, vel cum à nullo regeretunincurrit
in fcapham meam,an teneris mihi de damno ? Negat Vlpia-
nus tnLqtiemadmodum z^.^.fi navis tua junü.$.finavis alteram
D.lgt;.tit. Hic Faber 5. conjeSl.ij. contenditleûionem' men-
dofam 5 demtaque negatione legitJ»nbsp;Ji navis tua, .-.

Cum dommo Agendum e^e : Redcne ?,Nequaquam,: nam amp; li-
brorum autoritas rcclamat , amp; nulla nece'uîtas emendatio-
ncm nobis exprimit. Fide Cujac.z'^.obf.io.,

XI

Si arcendi incendii caufa xdes vicini interciderim, an te-
neor ei lege Aquilia? Non teneonfive pervenerit jam incen-
dium ad mc/ive nec dum pervenerit. l.fiqmsfumo 49. §. 1..

D.adleg.Aq'^d.L'^.^.fen.D. demcend.rmn.jîaufr.î^e.ca.àver-
i'ztm I. fi altus J. ƒ. efi amp; al^iD. Quod VI aut clam. G^.
in d. I, 4p, verh. emuBus, PaCi mt. 8. atin. 47. Mafi. vol. z,

D 3nbsp;de.

de proh. concl. . ». 6. Fmn. rer. erim.'eiu^îî. l lo. ». t^.

Diflîpatis incendiî metu çdibus alicujus, an vicinia fada
Contributione farcire ei hoc damnum tenetur ? A fïirmant
communiternbsp;z.D.de leg. Rhod. Bald, inead.l.z»

Mornac-.in d.L^^. D. h. ùt. Gaillih.i. obf. ii. Parin, d.
quafi. iio.n.i^i.amp;ßq. Sed videndum ne verior fit contraria
Bartoli fententia, ^iz/;/.y.jT.efï.C^^/àD. Qtwdvi aut clam.
Sane argumento legis Rhodix communis fententia defendi
nequit. Conf.Tuld.ad tit.C.de leg.ttAqml.n.r^,

XIII

Chirographum meum corrupifti, quo çontinebatur ob-
ligatio pecunize fub conditione débits: an lege Aquilia con-
dcmnari potes antequam conditio extiterit ? Potes: l. in lege
^o.D.h.tit. Nec\idverfatur,quod judicium accipiante quam
debeatur non poffit :25.D.if jud. Fide
Glojf.tn d.i.^o.verkdeheam vmcere.Co!îal.iUd.amp;m $ -Pac.
cent. 3. anttn. 16. Gatl^i. ohf.-j^. Gomef. adl. 40. Taur ». 79. )

XIV

Tabulas teftamenti apud fe depofitas quis corrupit:amp; de-
politi tenetur, amp; ad exhibendum, amp; lege Aquilia l.qui tabu-
las^!. D. h. tit. Atqui de dolo aftione convenir! poteft. l.fi
quis tabulas. D.de dol.mal. quïe cum alia adione concur-
rere nequit. Li.amp; l. eleganter 7. D. eod. Hsec non funt con-'
traria Glof m d.ll.Cujac. tn com.add.l.-] 5. Pac.cent ZMtm.Z-J.

XV

Tabernarius in femita,nodu, fupra lapidem lucernam
pofuerat :.eampr£Eterien.s fuftulit. Tabernarius fugientem
infecutus, dum lucernam eripere vult, fada

rixa oculum ei

eruit, damni injiiri? nomine tenetur l.fi explagis 5 z.jT. i. Xgt;.

Nonmaléexhocrefponfocolligimus , folam, rerum
defcnfionemvad excufationem cs^ vel vulneris nôn fuffi-
cere. Confer /, ^.D.de juft.CT jur.L^.jf.i.l.'^.pr. l.fctenttam 45.
SS.fen.D.LtitJ.fureni^.D.adleg.Comel. deßcar. Dec. m d.l.^.

ngt;'^\.Garz..ihtd.n.z^.amp;feqq.Zoan.de tnpart.defenf.part.i,n.i\z.

amp;

amp;nbsp;• D.h.tif. Difs. !af.m i.l'^M.X'^.cUY.^i

j^eaicus imperitè fecans aut pcfperâm medicamentum
danS' l^S^ Aquilia tenetur ; ^.mfentu Inft.h.nt.l.i. jr. ult. l.
Spr.D.eod. Index male judicans aftiotie in laftum tenetur
ex q'uafi delifto l.-^J.Ji judex D.de 0.amp;lt;^.frJnfl. de oUig.
txquafdel- Non eft abftrufa valde diverfitatis ratio. Fariè
j)il.Mynf'Schnetd.VVef Hotom.BacehovJ.fr.hH. Denel.i'^.
com- i^.tnfin. Corfi.mdag.z^.Heig.part.z.e^uaft.ió.raud.i.

l . .nbsp;XVII

Anthïam pifcem habcbam, quo duce amp;illice ntebar ad
magnas capturas: is à te exofsatus eft : in asfiimando damno
honfohim corporis peremti habenda ratio, fed amp; prsedf in-
terceptç: arg.d.l.ftfervum'^yd.l.zi.amp; fe^q.D.h.t. Necquic-
qUam mtitat. l. fi fier ilis zi. $. cum per venditorem D. de aSl..
emt.l.fiis cm -jï.%.i.D.defurt.l.ult.D.de,peric.amp; cem.retvend.
cumfimil.Hotom.in epit.h.tk. n.iz,

XVIII

Simcfsem meaminherbafuccideris,ant immifso peco-
redepaftusfueris,hautdubiéAquilia;, vel de paftu peco-
ris teneris l,fi fer-vus z'j.ffi obvam D.h. tit.l. ult. C. eod. /. qut
fervandarum i^.^.uh.D.deprafcr.verb.PaHl.Jl.fint.l^. SèA u-
truiïi herbefccns fcges asftimanda, an fnatüra.'' Cynus Caftr.
lac.Rav.Albcr.eofquefecuti Boer. ad tonfiuet^Bitur.tit. io.§.

ttt.j. s.6. verh, damnorum, Menoch. 2.

duntaxat .-Eftimandam cèn-r
fùerunt, «r^-^-^-iT-if-^emo D.d.lMlt. C.adleg. iy4lt;juit. L Z. §.
tpiafitum eU D.de frvu.del. Contra fine cerebro else , qui ta-
lemçftSmationcm

inire volunt, icripfit Argentr. W confi. Brt-r
tan.art.-^9-6.giofun:{ecntvis S^cula.torcmltb.^.tit.de injur. amp;
Jiam.dat.$.z.n.z\. amp; inümüiciVLXÜiohcMolin.adconf.Panf:
$,i.gloJl^.n.}2. Nobis vero prioris fententise auólorestam

acerlt;-

acerbam cenfnfam nequaquam méf uifse videnturT . 'ï ■,

XIX.

Si familia alicuju^s damnum injuria dederit j utrum pro
numero fervorum fsepius aeftimatio praeftanda, an fuœcit
tantum praeftitifse, quantum unius nomine fi damnum de-
difset, prxiiraretur ? Pokerius verifsimum efse, patet ex LU'
ludijuaßtum ^i.D.h.tit.junÛ.U. $.fi f lures D./ fantiL furt.
feaf.diç. Nec mutât Lfifarmlu ^.D.de.jurtsd.Duar.idl.'j.D.
eod.Cuj.i.oyßr.io.Pt(c.i.artnn.%6.Hotom. tllufi.quafî.^-^. ^

XX

A aio legis Aquilin in diredam amp; utilem diftinguitur.
Illa competitjcum damnum corpore amp; in corpus datum eft :
hjec cum in corpus, non tamen corpore noftro. Itaque fi fer-
vum alienum de ponte in flumen praecipitaveris , iique fid-
focatus fuerit, direda adio competit. ß.ult.Infi.h.tit. l. 7. ƒ,
pn.Li']-%-fedamp;ß qms mihtmi^.D.eod. Nec adverfatur
■i^.%.fedetßcalicemD.depr^efer.verb.Ftde Cuj.inr.ot.ad d.^.tilt.
Baron.amp; Hotom.Ademd.$.

XXI

Hominem vel pecus alicnum ita inclufifti, ut fame neca-
rctur : utilem adionem adverfus te concedit Imperator »» d,
§.ult.At Diocletianus adionem legisAquilise in duplum./.J.
C.h.üt. lureconfulti vero adionem in. fadum /. ttem fi ob-
fletrtx qtus homtnem Lquemadmodum z^.fjndgiffratusD.
h.tit. Nec ha:cfunt contraria. Ftde Cujac.dJoc.poii glof.tn d.
I.Q.amp; Gracos tn d.l.)~Baron.Hotom.Schneid.amp; alios m d.jf. ult.

XXII

Statute cautum eft, ut damnum jeftimet is qui pallüs eft : Valet
haut dubia ftatutum.fed quoniam fingulare eft,amp; ftriftè interpretan-
dum. ffart.P;ßigt;r.ljä.i.fvaß.T6.r2.ii.quxliixun eft. an fit intelligen-
dum, etiam derebuslurto ablatis ? Et lätis probabilitet de his quoq;
inteliigere potetimus Mrfcard.-ool. \.deprobat, concl.^-ji.n.16. Valet
etiam conventio hujuimodi, ut damnum paffus id aeftimet : Sed fi
iniquo «ftimet aiäor, non pbfiante ftatutè vel paélo judex corrigera
jniquitatem potent. Lverh.confil,iO},n. 7, Mtfcard. d. loc. ». 34. t^

D I S P U-