PARS S E G r N B A,
U A M
Favente Deo,
SUB P R M S I D I O
D. TOHANNIS HOORNBEECK , S S
Theolog. Doftor. ejufdem
q ue fac ultatis in inclvta Aca
dem. Vltrajea. Profeff. ac in Ecclef. ibi-
dem Pafloris vigilantiflT,
Publicè ventilandam propomt,
CORNELlUSiTHIEL Hard Gelrus
Adèkm 4 Ju(ü hora locoque folitis.
quot;i^trajecti,
Exofficina J o annis^Waesberge,
M D C X L I X.
-ocr page 2-^AmpliJSmo,gravtj!mo,amp;JpeBatlJIImo
VIRO
D. HERMANNO van
EWYCK,TerapliMari-
ani apud Ultrajedinos
Canonico j X^seftori,
Mehac difputatione
OfFerodivind.
CORNELIVSaXHlELL
Rifpondens,.
-ocr page 3-DISPVTATIO THEOLOGICA,
Vguftinus in Pfalm. xxx. Si enim tibi
dicit DfWj ecceinvoicifli me, ven oadte, qu9
mrahoi TantAsjordes confaentia tuafufline'
bo ? St fervum meum tn domum tuam mvf-
tares,nonue pnus eam mundare curares} 'nvocas
me tn cor tuum , amp; plenum efi rapims. Quo
invocatur Deus,plenum efl hlafphemtts,ple-
num tH ^duiterus, plenum efitrt amp; fraudtbus, plenum efl malis
concuptfeenttts, amp; mfuperplenumeflinvtdta, amp; tnvocas mei Ber-
nardus, medit.cap.vi. Cum adorandum,liveAdpfaUendum eccle-
fitm mtraverts,JIuBuanttum cogitattonum tumultus exterius reltn-
que, euramque extertorum pemtus obltvtfcere, ut Jolt Deo pojfs va-
cate. hert enim non patefl, ut altquando cum Deo loquatur, qut cum
toto mundo etiam tacens fabulatur. Intende ergo tilt, qui tntendit
ttht, ttttpje exaudiat te, loquentem fibi. 11. prsEcipue animus hu -
hic eft, cum Deoloquuturus. Genef. xviii. 27.
lob. xlii. II. Chron. vii. 14. i.Reg.i 11.7. Ezr. ix. lt;?.
Heb. V. 7. Tertio, hoc ^r^fW«», a Deo, ut precari nos fa-
Ciat. Rom. VII i. 26. Niius .• ft vis orare, opus eft ut Deus orati-
onemoramtribuat. iv.ad oflEcium hoc animus fingulariter
txcttandus; quemadmodum mcdicos videmus fe in pedes eri -
gere,amp; incitare femet, ad implorandam ftipem.Iefa. xlvi.7.
nec uUus, qut tnvoeet te, qut excitet fe adteprehendendum.
Qu. An illa omnia diftinftè requiruntur ad quamcumque
precationem,adeo ut hate non conftet.uhi illa non figillatim
prscefferunt ? Refp. Pracparatio alia eft remota, habitualis,
implicita, yirtualis; eam femper adefle precaturo necefle eft:
alia
-ocr page 4-alia adualis, explicita, juxta fingulos pratmeraoratos aftus 5
qus non femper quidem explicité fecundum omnes illos a-
dus prsmittendos neceffaria ; nonnunquam tamen adhi-
benda,ubi lolemnius amp; diligentius nofirum hic officium prg-
ftandum. .
XVIII
Illalt;lt;»re prccationem curanda, fequitur , quomodo in eâ
gerere nosdebeamus. Prima hic virtus efl:,ut lt;j»»wo,amp; fpi-
ritu oremus. loann. iv.2 3.24. iiSam.vi 1.27. Pfalm. cxix.
145. amp;cxlv.i8.Rom. viii. 26. 27. Deut. iv. 25).iSam. i.
13. I. Cor:Kiv.Iud.verf.20.non fbloorejVellingua.Chry-
foflomus, homil.de fide Annas; OW»« quidem oramus, fed non
omnes, m conjfeElu Yiomtm. Etemm cum cor fore tn terram froftra-
to , amp; orefruftra deUrante , mens ubtque fer domum ac forum
circumvagatat ; quo ore talis pojfet dtcere, quod or am tn confpeBu
Vonnminam in confpeBuDet orat,qut orat undtquaq-, coUtgens mente
fuam,nihtl habens cum terra commercii, }ed ad ipfum Deum potius
commtgrat, omni cogitatione humana ab animo depulfa, 11. réqui-
ritur ut oremus ex5 lacob. i. 6..7. Rom. x. 14. amp;xiv.
III. cum fumma ammiattenttone, Ecclef.v.i. attentione, ad
re»»,ad verba,zà Deum. Cy^.àeerat.p.^9^ Quo apud Genti-
lesfpedabat illa, in pubhco cultus,vel idololatria: exercitio,
populi per prsconem adhortatio, hac folemni voce : hoc agei
Miffis videlicet rebus omnibus aliis : cujusetiam meminit
Tertullianus,adverfusMarcionem,lib.iy. Dicunt Tudfi, amp; in-
fcribunt ad parietes fuas Synagogae î
natï'j S^SS ïlljiD nJTïS precatw fine attentione, eBficuti
corpus lïne anima. Ephrasm fyrus, lib. de Armat. fpirituali :
nam fi dum eras, permitlas vagari animum, eris tamquam qut tenet
qutdem arcum, verum lagittam contia adverfarium dirigere nequit.f.
iHam in vacuum nulla cert a intentione mittens. Bene lohannes
LanfpergiusjinEnchiridio Milit.Chrifl.'ian.cap.x.^«'»»w»lt;/«
Domino foligt;quaß prater ipfum amp; te,nihil aliud/f.Qualis attentio.
hie rcquiratur,vide etiam explicatum ab AmeHo,Caf.Confc.
Ub
-ocr page 5-■HL Iv.f.xiv ^«.3. Et eap.%vii^«.Z.Quarta virtus precationis
e{t,fervor;iit cum omni afFeau.ardoreque percemur Deum.
lon.i II-8' Exod.ix.zS. I Sam.i.io.lef.Ixiv.y.rer.vi i.kJ.'
Luc. XXI 1.44. II. Chron,xiii.i4.Heb.v.7. Chryfoftho-
mus, in Matt, horoil. xxiv; Duo tgttur adefe oportet oranti, tu
feilicet amp; vehementer petat, amp; tUa , qua petenda funt. hunc fer-
vorem teftantur in precibus, clamores Pfalm.v. 5. amp; Uhryma,
Heb.v. 7. lefa.xxxYlli. Meianchton,inorat. tunebri,de
Luthero: fepe tnterveni, cum Uchrymansprecationes famspro totx
Ecelefià dixit. Arnobius, in Plalm.cxviii. Summusgradus
enim orationis eH , quando in oratione foßtus , preces
mul or lacnmasfundis. v. in precibus facienda eft peccatorum
amp;indignitatisnoftrïcoram Deotonfefio. 11 Sim.Yii. 18.
Ezr. IX. 6. Nehem. 1.6.7. amp; ix- lof.vi i, 10. Plalm. xxxii.
5.amp;h.io.Dan.ix. Thren.i ii.42.Hof.v.i5. Iac.v.16. vi.
addenda gratiarum aBio, pro acceptis à Deo beneficiis.
Philipp, iv. 5. loann. xi.41.42.1. Reg. iii. 6.1 ï. Ephef.
III. 22. 21. Heb. XII1.15. Aftxvi.i^. Bafilius, de vitafo-
litariâ : cum ergopreeaheris, non Hatim adpetendumprorumpe, ah-
oqui prodis ammi tui affeBum , tanquam necejfitate coaBus ores ad
Deum. Oraturus tgitur reltnqtle teipfum, uxorem , liberos, defere
terram, tranfcende cdum, rehnque poft te omnem cteaturam viftbi-
lern, amp; invtfihilem, amp; ordite äglorißcatione,ejus qui omnia, candi-
dit, amp; übt tüumgloriß caveri s, ne oberres animo vel hue vel iliuc ,
neque moregentilt f«buleris,fedfMmptis facra fcriptura verbis,dicas,
Benedtco te domine, lenem at paient em , qui quotidte peccantem me
patia.ter toléras, dafque omnibus nobis reßpifcendt copiam. amp; quîe
fequuntur. Ambrofius, lib. de inftitut. Virginis , cap. n.
Bona oratio, qua ordinem fervat, ut primo a. divinis inchoëmusjaur-
Mus amp;c. VI I. Orandum catnJpe,Sc fiduciaoptatum à Deo
impetrandi-ii Sam vii. zS.zp. 11.Chron,xiv. u.amp;xx.
12. V111 .addere licet rationes, ob quas illud petamus, amp; qui-
bus Deum quafi commoveamus: five ex Dei natura, ejus bo-
aitateamp;c.Iudic. w iSPfalm.cxhii, jj, u.fiye ex ejus
C 3nbsp;verbe
-ocr page 6-petitas.Pfalm vi. 5.
amp;C.IX. ConfÏmer infiftendum precibus. Luc.xvlii-1-
amp;ivi.i2.amp;xi.8.Nehem.i.ö. iSam.xv.ii.amp;vii.S.Matth.
xxvi.42.Aa.x.2,i.Rora. xii. i2.The{r.v. x. omnia tan-
men iahArhttno dtvino appendenda. Matth.viil.^ amp; xxvi.
39.1 Sam. III. 18. Dam iv. 17. i. loann. v. 14. xi, deni-
que cum promiflione, amp; voto obedientis erga Deum.quan-
2o nos exaudict.Genef.xxv111.21.Pfalm.l1.15I0n.1H.
8.Exod.ix.28.Pfalm.lxxx.i8.Hof.xiv.3.4.Zephan 11. 3.
XIX
Pof?precationemhjEC obfervanda. i.Res precata exfpe-
flW4aDeoeft,quandocumqueeam dare placuerit. Plalm.
xxxvii. ^amp;lxxxv.9. loann. V. j. Pfalm. xli t. i^Deinde,
marenda, per omnia nimirum media ifta, quibus Deus peti-
tum conferrelolet. Pfalm.xxvii.4.11. Chron. vii. 14. amp;
XXXIII. 12.Matth. vii.7.8.Prov, 11. }.4.5.Luc.xni.?4-
lerem.xx i x. n. 14. iHud fibi volebat Laconum iftud diver-
bium, apud Plutarchuro,in Lacon. admota manu fortmam tm-
plorandam efè.Denxciac tempus heneücii accjpiendi,Deo in lo-
lidum reünquendum , neque hic ei aliquid temere prxkri-
bendumjAd.i. 6. J.Prasterea, quod ad anmum ejus, ^m
jam precatus eft (illud enim prins preces ipfas ipedabat; vi-
dendum, num bene, num melior ex precibus redierit: quod
nifi fit, peccatum hic apud nos eft. In Bibl. Patrum, lohan-
nes Climacus,grad.xxvi II. de oratione,inquit:FWr amp;qut-
dam ab orattone exeuntes.velun exfornace tgms egredmntur, fordts
cumfdam ac materia levamen fenttentes, aln vero velun a luce tllu-
Jlratt, atque duphei humtlttatts amtHt vefte, inde procedunt,
vero abfque hts duobus effeBtbus ab oratione exeunt, eorpore non [pf-
ntuyjudaicêdtxenmorant. Confer Gregorium, in lohum-Ub,
X.frf^. xvx. amp;C.
^nbsp;XX
Oratio eft vel mentalis, vel voealis : illa, qu« animo pera-
gitur, Exod. XIV. 15. x.Sam. i.n. Plalmcxxx.
mul voce, amp; fermone. Hsec abfque illâ, nulla eftjlcfa. xxix.
illa vero etiam fine hac valet.In Martyrologio,ad A.mdIxi i.
CaftillaRocques, coram tribuno diu ludificata , amp; ut tum
Deuro fuum mdamaret, irrifa ; ego (ajebat ) ftamvis non d-
tum ckment,eX4Hdtor t*men àDeo,atque is me quidem è tuis Ubera-
bit manibus .De utraque, mentali amp; vocali oratione (conjun-
dim utraque optima eft) vide htatÇi\im,Caf.Conf.ltb,iv.cap.
XVII. Heb. v.7. Clemens Alexandrimus, Stromat. hb. i vi
pag. 543-nbsp;voluntPythagorüi, inquit, quamjuhent
tum voceprecari ? non quod, ut mihi qmdem videturj exiHimarent^
Deum non poffe exaudire eos, qui tacite loquuntur ,/ed quod juflas
vellent eßepreces,quas non vereretur quis fundere multis eas fcienti-
De Luthero,Melanthon, in orat. funebri, Declamat.
Tom. iii. refert : (ape dixit fe fuccenfere iÜis, qut aut propter
ignaviam,aut propter occupationesydicüt fatis eßefologemitupTecari.
Facit ad explicandos excitandofque magis afFeâus,vocem in
precatione adhibere. Auguftinus, epift. cxxi. ad Proham :
tnterdum voce nos ipfis acriusexcitamus. Tum, amp; omne quod
in nobis eft, membra omnia Divino cultu fic quam optime
impendimus. Pfalm. ci 11.1. prçterquam, quod amp; alios hoc
paâo fimul docemus, amp; ad precum officium inftigamus.
Qüse fitBattologia illa, à Chrifto,Matth, vi. 7. re-
prehenfa?^f^.i.inanis loquacitas,amp; verborum profufio,ît^aw-
Aoy/jt, verf. j.putant enim quodfua TnXvXcyU exaudientur, 11 .ver-
borum eorundem futilis repetitio, hztx.o\o^\z-.montibus,inquitt
erant amp;c, fin 'SnTnXs'^Qmf. III. ut qui putant, quafi hoe mo-
lt;io Deo melius imotefceret ipforum petitio. Hinc Chriftus
Terf.8. novit enim Pater vefler^quibus opus habeatis anteqUam vos
petitis ab eo. iReg.xvi i i.zö. Ad iftud, fii ß»r'!sXcyilt;r„-n, amp; Sy-
riacum hoe loco r'ppÖO, vide Nicol.Fulleri Mfcelianea, hb.
H.cap.wi.
Qu. An ergoomnis eorundem forte verborum in orati-
one repetitio,pro vitio Battologise cenferi debet?i?e^,Non
ubi priora abfum,amp; cumrepetitione verborum, affedusl
conjang«ntur, amp; crefcuntj atque inde ipfius petitionis quo-
que fijrgitempliafis. Auguftinus ,epift. cxxi. ad Probam,
qus de orando Deum infcribitur.-^^Tif enim ah oranone multa lo-
eutto/ednon défit multa ptecatto/t fervens fer fever at intent to. Nam
multum loqm efl in orando rem necejfartamfuperflms agere verbis.
Multum autem preean efl, ad eum quem preeamur, dtuturna amp; pi*
cordis exercitatione (ulfare. Naplerumque hoc negotium plusgemt-
tibusqmmfermonihus agitur,plufßetu quamafatu.hddQ Amell-
Hm,Caf. confc. Ith. w. cap. xvi i.
XXI
Cyprianus.de otzK.Domm.Cogitemus nos fiib confpeBuDet
ßare. Placendum divinn oadtSyamp; habitu corporis,amp;modo vocis.Nx
ut mpudentis efî, clamonbus sîrepere, ita contra congrmt vetecunda
modeHiiprecibus owre modeftos amp; fanftosin precattone decet
PeHus adhibece;non hypocfitoü.nö in hominum applaulum,
amp; pompam compofitos. Mattii.vi. 5, Nehem. viii. J.refi-
pondentes totm populm amen^cum elationemanuumfuirumyverticem
tnclinaruut, amp; incurvarunt fe lehova, facie terram verfus, Luc.
XVIII. i3.Ëxod.ix. 29. 33.Thren,iii.4i. Deritibus Vè-
terumgt; inter precandum, diximus alibi. Ét de orationisgeftu,
vide quoque Amefium, lib. iv. Caf. Confcient.cap.-i.viii.
Quod ad locum habendae orationis,eft is vel privatus, vel pu-
hhcus-.ûàs preces lunt vel privatç,vel publicç.Privatç,feu do^
m,Siüt in conclavi,Matth.vi.5. i iReg. iv.Aa.ix.i i.amp;x.p.
amp; xVi.25. vel in alio quo loco folttario. Luc.vi.i2. amp; ix. 18.
Apud Clementem,Ak viir. Recognit.Vcuwsiperreximus pA-
titer ad locum fecretum, in quo amp;pridte orationis caufafuetamtts.
XXIII
Vel funt precesfingulares,c^MX à fingulis fiunt. Dan.vi. 4.
vel«wwÂBW.quçà multis una, Matth, xviii. ip. Aö:.xii.
12.Luc. i.p.io.Zachar.vin.2ï.22.Alt;5i:.iv.24.amp;xii. 12.
amp;X111.Î.amp; xxi.5.amp;xvi.i}.3. aut 'mhm\\ü,domeßic*,h^.
x.4.24.3 3. iPet.iii.y, mtfcholoHic*t aut ecclefiAflic^.Umh.
XXI.
-ocr page 9-xxi.ij. In cotnmunibus precibus 1. eft loicmnis contefta-
tiomutu^ comrnuntomsyamp;c unitatis fidelium inter fe, tam-
quam in uno corpore. Aa.1v.24. i i.mutua aliorum exata-
rzo. iCor.xiv. 15.i(5.Rom.xv.30. m. Deo accepttm, quoà
pluribus una,honoratur, accolitur. Plal. xxn.4. Aâ.iix,
5. Rom.xv. 30. lac.v.id.iv. vis unita eo fortior eft aitmpe-
trandum, Matth.xvi ii.ip. Ignatius, epift, ad Ephefios
ntm mini atque altenus precatw tantanm virium eiï, ut ChnHum
inter tllos ßatuat, quanto plus Eptjcopt amp; totms Ecclejfa oratio eon-
\onay afcendens ad Deum exorabit, ut omnia qua petivennt in Chri-
iio, dentur tpfis. Yctüm uhique locorum precandum iTim.
11.8. nam amp; ubique Deus adeft. Matth. vi.6. Bernardus,
Medit. cap.vi. ubieunque ergo fueris, infra temetiplum ora. Si
oraiorwt nolt qturete locum, quoniam tu ipfe locm es,
Stfuerk tn leBo , aut in alto loco ora', thi eß templum. £t pau-
lo poft ; Qftocunque loco cenliHts, co:ttationes tuoi jaBa in Deum,
amp; altqutd faüttare in ammo tuo ver fa. Omnis fiqmdem locus ad
medttandum congruuseß. Patrum nonnulloruni hanc in rem
loca,vide apudHondorfiumw mpracept.deorat.
Controverfia nobis hic eft cum Papiftis, fuper templorum
fanâitate: illis contcndentibus,in templis iuo rituconlecra-
tis, prei.cs fieri rehgiofiores, amp; efficaciores-Bellarmmus, lib.
in.de cultu (anti.cap.iv.Qontxi fublatum fub N.Teftamen-
to, locorum difcrimen, loann.IV.21. amp; parem oronmm ra-
tionem. Mal.i.ii,Matth.vi.5.iTim.ii.8. Dehoc videan-
tnr plenius noftrorum difputationes,adverlus Papiftas.
XXIII.
P Ad tempm precandi quod fpcâat , quseritur, quando, quo-
ttes, amp; quamdtu orationi inh^rendum fit? fimpliciter relpon-
detScriptura,y;»,/.frorandum efle. iThef.v.17. Ephef. vi.
l8.Luc.xvi I i.i.Pialm.xxxvii 1.2. Bernardus, de interio-
ridomo,cap.xlviii.y7«f tntermijfioneorare debcmtu. nam ficut
nullum efl momentum, quo homo non ft uatut, aut utatur Det ptetate
amp;mtfertcordKti fic nullum debet eße momentum^ quo eum prafen-
Dnbsp;tern
-ocr page 10-tem non haheät in memoria. Non autem quod nihil aliud agere
unquam liceat,praeterquam Deum precari ; etenitn amp; alia
pietatis officia non omittenda quoque funt j tum etiam na-
tura : fed illud de perpetua oratione intelligendum pricep-
tumeft. I. de4»»»«oad precandum lemper difpofito, amp; ad
precationes prono. ii. amp; omnes ad precandum arripiente
occaßones. Ephef.vi.18, precantes ci -mi-n ißtigj ci méJi^^^ lo-
annesLanfperg.in Enchirid. milit. Chriftian. cap. x. Ex o-
mmhus qua vides,qu ave audis,difce orandi fumere occafionem,men~
temque ad Deum elevtmdi. Nihil enim adeopoteß audiri abfurdum,
nihil fieri, quod bona menti fife ad Deum convertendt, cum Deo-
que traBandi, non prabeat occafionem. III. intelligendum de con-
Hantia iftius in precationibus officii: quod fcriptura appellat
in precibus «iôCgt;0tg'nga».Rom.xii.i2. Ad. i. 14. Denique
quod quovii tempore, nullo ad orandum profefto,precandum.
Adde Amefium,nbsp;De illo Clemens
AlexandrinuSjStromat.lib.vii. «(t'V f^ ävlJnbsp;»Tmt,preca*
tio quidem efi ei vita untverja, amp; cum Deo converfatto. De Mar-
tino,SulpiciusSeverus,in ejus vita, circa finem : nimirum ut
fabris fetrariismorisefl, qui inter operandum pro quodam labons le-
Vamine incudem fuam feriunt -, ita Martinus etiam dum aliud agere
videretur,femfer orabat.
(Quando oranàam} praecipue i.adcertas/ew/)owperiodos.
Hinc ufus ille ut antiquus, ita bonus, orandi mane ac vefpe-
ri.Pfalm.lxiii.i.Thren.ii.i?. Chryfofthomus, in iTim.
ii.i. ^mbrofius,lib.iii.de Virginibus, Oratio quoque nos
Deo crebra commendet Si enim propheta dtcit : Septies tn die lau-
dem dixi tibi ; qui regni erat necejfitatibw oceupatus ; quid nos facere
oportet,qui legimus : Figilate amp; orate ne tntretis tn tentionem ? Cer-
te folennes orationes cum ^ratiarum aÜione junt deferenda , eum è
fomno fitrgtmus, cum prodimus, eum cibum paramus fumere, cum
fumpfinmm, amp; hora incenfi, cum demque cubitum pergimus. Sed
sttam in ipfo cubih volo pfalmos cum or atme dominicafrequentt con-
texat
-ocr page 11-texat vice, vel cum evigihverié, veUntequm torpm fipor irrieet
Ut te m tph quetts exordw remmfacuUrtum cura Uber am d
med^tantemfommsmvematÄo{e1p\).^^s,^Qt:\c^üh.\ih v cap
inter Mofis leges recenlet : bisquottdte, meuntedie, 'amp;cümu'
cuhttum, commemorandajumma Det benefictayr,ua Itberattsex Je
gyptopradmt. Bafilius, epift. ad Gregor.Tlieologum : ec.md
heatuM , tjuam hominem tn terra concentum angeiotum tmttart} ine-
mte ßattm die tn orationes tre ? m hymnis amp; canticis Creatorem ve-
nerari ? exindejole jam dtlucefcente converti ad opera, nufq.iam fi-
ne oratione } denique cantuis tamquamfale condire a vlt;o«w? txhor-
tat. ad filium Spiritual. Quod 'cumq ue opus inchoaverif, primo in-
•^caUomtnumy^ne de[tna^ gratias agere, cum perjeceris tllud.
Confer, quas habet Cornchus à Lapide, in Deut. vi. 8. De
node etiam orant Paulus, ac Sylas, Ad.xvi 25. Hierony-
mus, m epift.ad Euflochium : Sanatsipfe ettam fomnus oratio
fit- ^yprianus,deorat Oowia.nuUa fanthoris noaurnis pre-
cum damna. Bafilius, ferm. in martyr. lulittam : noais diducas
tempus tnfomnum amp; orationem. Ipfitibi fomnt quoque pietatis me-
dttationes,exercttattonesruefiant. Hujus loci eft quîcftio illa,quâ
cum Papiltis habemus, de hons canomcisi quam imprœfentia-
rum non ingredimur.
Prxter temporis articulos, quibus folemniusprecari con-
venu, ratio agendorum habenda nobis eft ; ut antequam ad o-
pus noltrum accedamus , benedidionem divinam imprimis
imploreinus.Hmc ufus ille laudatiffimus ante negotia,amp;ante
quam cibum fumimus, ut amp; pôft, Deum feduló orandi.
tpiótetus. interque Gentiles celebratum exemplum Scipio-
nis Ahacani, fohti ante Reip. négocia diluculo capitolLm
frequentare, ac cum love prius confultare j Aulus Gellius,
Itb.vii.cap.u Chryfoftomus de orat : Q^ua^ropteroportet,
ftratisreltais,dtvino cultupravenirefolts exortum,amp;
cum ad menquot;
fm accedimus,amp;cum nos ad nothrnam quietem recifimus.Deindei
D znbsp;Dic
-ocr page 12-uan hahedt itt tHftunvij. Mrtn 4iikgt;ivi
Die mihi qm fmte folm intueberû, nißprim adordvtris qui lumen
illud dulctjfmumoculis tuts mittit} ^uo paclofrueris menfa, niß
prim adonvcris eum,qut tibi tantum bonorum largitut ac fuppedi-
tat ? Qua fpe trades tetpjumnoclurnotemport, qualibm cum tnfom'
nits putas tibi rem fore, nißtetpfum pramumveris orando, fid tncu-
ßoditusfomnum acceßeris} BaGlius , epift. i. ad Gregor. Ante-
quam cibus fumatur,precesfiant dtgna largutontbut Dei, tam eorum
auäiinpra(entiarttm offert, quam qua ad futurum repoßmt. Cibum
Lome fequanturpre.es, quibus amp; gratiarumaato perfolvatur : amp;
promißadivinapetantur. Et ferm. in lüknu^y.fedensadmenfarn
era, amp;c qux fequuncur, pag. 44 ). Adde Ambrofium, firm.
xl II xli II. Hinc in bello, ut tclicius geratur, fupplicationes
ad Deum fieri lolitç : iSam.xiv.3(Î.P(alm.xx,amp; xxi.Num.x.
35. Ea in Conftantino pietas, ab Eufebio deprçdicatur ^ liL
Ji.de Vita Conïlant'cap.\\i.amp; lib,iy.cap.xviii.xi-amp;. Et qui-
dem hsc prxcationis militaris formula erat : Te unum Deum
novimUi : te agnofcmw Regem ; te opttuUtoreminvocamus. Tu vi-
Borianoflraes. Pertehoßesvmctmus. Ttbi acceptafertrnwhona^
ûUibM fruimuTy omnia. Reliqua abs te uno exfpeSlamu«. Tefuppli-
ces precamuryut Qonfimtnum principem noftrum, ejufque film,
dtutilfimeJerves incolumes. Idem ftudium in Theodofio luni-
ore dilaudat Socrates,^;/ hb.vii.cap.jmiu
Denique,ficuticertiamp;^lt;•»»/'0r^^«^, amp; initio prius quam ad
opus accedimus, oramus praîcipue; itz ca/amitatis tempore,
amp;quum patimuràDeogravia,in anxietate noftra per pre-
cationemadDeumconfugiendum,resmonet. Plalm.1. 15»
Matth XXV 1.3 8.3P.Iob.v11.11.Hœc refponfa funto ad quae-
ftionem • quando potiflimum precandum fit ?
Et quoties^ hue pertinet divifio precum, in flatas, certas; amp;
ejaculatoritt, veloccafionales. Hx funt,. quas ad varias amp;
quafcunque occafiones ejaculantur pii, continua eorum ad
Deum fulpiria,amp;defideria. iSam.viii. ö.Nehem.
tt«t
- —Jfj^
De oratîone ftatâ, vide Amefium, Caf.lih. iv.cap.yiiy, tîru-
fius de Hafida:is, cap.xi i. ex luchafm refert : De R. /ofe ctix-
erunt quod effet, congregatioftnaa-.vocatur mtem (ongregMio Uncla.
at qtitdam volunt, quia, laborahant m lege, hyeme ,aßate, amp; cum o-
fgt;ui facerent: ut altt cenfent, quia diem tn tres partes dtflrtbuebant j
quarum unam dabant precatiom, alteram legt, terttam open : Jed
JanBtpriores, Hahdat novem horas trtbuebant precationt. Melan-
thon,in declatnat. de Lutheronbsp;enim ßbt fere quotidie
certum tempus ad PJalmos altjuos recit*ndos,cimbusßiavotagemens,
amp; lachrymansmifcebat.EoàeixitomOjde Sibylla, conjuge Fri-
derici Lielt;äoris: Horas enm difînbuerat precatiomm, lethonumy
amp; operarum,
Denique amp; quamdtu precandum fit, five preces,an breves,
an longas oporteat efle, quoque videamus.Haud poteft eer-
ta precationibus omnibus régula,amp; meniura prœfcribi ; fed
habendaratio eft I. gt;Ȁ?m^,rerumque petendarum, prouc
eajpaucae, vel mult2E,amp; graves funt. ii. animi , amp; affeclus,
quamdiu is retineri poteft fixus,amp; in precibus ardens,ac con-
ftans. I ii.auditorum, amp; populi, quando is adeft : ut hinc f-
ftimetur, quam longam, aut brevem facere conveniat ora-
tionem-Carteroquin prasferenda: funt brevioret,Ó' crehra pre-
cationes proltxiotibus. iiSam.VII.20. aliud eft fape , aliud
/o»;Çrprecari.Luc.vi. 12. iSam.xv 11. iTim. il. 1.Pfalm.
Ixxxv I n.2. Auguftinus , epift. ad Probam •• Dicunturfratres
tquot; i-^gypto crebras quidem habere orationes, fed eas tamen brevi ffi-
mas,dr raptim quodammodoejacuUtas, ne tlla vigiUnter ereBa,
qua oranti plurimum neceffaria efi, per produBiores horas cvanefcat
utque hebetetur imentto. Annotât Fagius,gt;w Xewï/f.xv.iy.pre-
cationem Summi PontificisapudHebrxos.fefto expiationis
brevem fuifle ; alioqui produââ mora, populus foras confti-
tutus valdeanxiushaerebat.nequidxgri Hp accidiffet Pon-
tifia : ut Luc. 1.21. Precatio illa fic refertur : placeat tibi
Domtnt Deus aoßet, ut annus hie ßt caüdus, amp; pluvtofus. Non
Dlnbsp;m-
-ocr page 14-/j.m ««»« hähfät tn «M/MfAff^. V/-
duferdtur fceptrmgerens âe domo TehudL Non tgeit populus tuus,
ut ilter À dtero ctbetur. Neque adfcendtt coram te oratio facten.
tium iter : id eft, vana, amp; ftulta iioroinum precatio, qualis eo-
rum, qui iter dum faciunt, fibi petunt talem vel talem cceli
tempeftatem, parum attendentes, quid aliis, quid toti terr»
melius convenÏat.Farellus,referente in Annalibus, vel in hi-
ftoria Reformat.Sculteto,Bafileç A.MDxxv.inter alias theles,
defendit amp; hoe quoquedongas preces periculolas effe.Wef-
felus, Ith.I .de orat.cap.vi i. longas preces hoe nomine rejicit,
quod ifto modo facile nomen Dei in vanum fumitur.
Interim crehro precandum, iaftandum,perfeverandumquc
in orationibuseft.Luc.xvi 11.1.7.amp; xi.^.Rom.xii.a.Eph.
vi.iS.Col.iv.i.iTheff.v.iy.Matth.xv.22.27. iSam,i.i2.
A(ä.i.i4-amp; ii.42.4d. Qu2ftiones,amp;cafusnonnullos,cirr
cabane de precibus materiam.habet, inter Anglos Theolo-
gos, Robertus Harris, conc.innbsp;qui videatur.
Qui fic, uti hucufque diximus, precatur, Deo valde gra'
tus efl; atque etiam apudDeum multum poteß.lac.v.i6.
jg». Vnde eft, quod preces, vel iftud precandi officium
Deo ita gratum eft ? Rejp.i. quia perßma precantes Deo pla-
centjin Chriftónempe. Ioann.1x.31. Iezech.x1v.14. Prov.
XXVI11.9.Plalm.II 1.3.5.amp; V.2.amp; XVIII.2.3.loann.XI. 42.
Tum. 11 .quia in Chrtßt nomine preces ad Deum fiunt- loann.
XIV.Ij. 1 II. quia àSptritu S. in cordibusnoftris excitantur,
amp;formantur. Rom.vi 11.25. iv. Ä«, quampetimusàDeo,
quando eft grata. iReg.iii.io.ii.Sam.vii.}.Iac.i.5. Ba-
filius, de vita folitaria .• rbt vera precationi inßitens, ne alta pro
altis petas, ne dominum trites, nec pecumam,nec humanamglorim,
nec potentatum, nec aliud quicquam eorum qua dtlabuntur petas, fed
regnum D«, amp; qwecunque corpori necefaria funt ipfe tibi dominus
exhthebit , quemadmodum pollicttus eß. V. ipfe precatttnis
cultus Deo fingularem in modum placet.Cant. 11,i4.Apoc^
-ocr page 15-v,8.Pfalnj.cxlx.2.VîaI.i.iï. vtquot;. pfopter/^^fWjex qua peti^
nius.Marc.v.36 Matth.xv.zS.amp;xxi.zz.vii.Deniqueprop-
ternbsp;amp; aflïduitatem precandi. Luc.xviii.y. Hafce
ob cau/as adeo grata Deo eft precatio. Bernardus : nemo no^
firum pendit orationem/wtm, dico enim vohis, quod tpfe, ad
quem oramus,nonparvipendit eam. PoHquam egrefa eH ab ore na -
f{ro,ipf^jcrtbtteaminlibroßtoiamp; mum ex duobus indubitanter
fperare poffumus, quoniam aut dabtt,quod petimus; aut quod novit «-
«/w.Confer fivelis Philippi Czmtxzxà Meditat.hiß.lib. i.c i
XXXII.
^ Nempe ea eft precum noftrarum apud Deum quoq; effica-
eia. Matth.xxvi.5 i:amp; v11.11.IVIarc.x1.24.I0ann.x1v.12.13
I4.1ac.v. 14.15.16. Apparet ea precationis visj five in peti-
tïonibus, ^tiisTin j five in deprecationibus, Ml^sO'lia:'five com^reca-
tionibus,liluc faciunt exemplaprecationum, infa-
cris commemoratarum, quibus legimus,vel pluviam accep-
tam, aut etiam inhibitamjlac.v.iy. iB.velliberos à Deo im- '
petratos, iSam.i.amp; 11.1p.21.Genef.xxv.21 valetudinem,
iiChron.xxxii.24.Genef.xx.i7.Iac.v.i5.vidori3m abini-
micis. Exod.xv 11. i a. 11 Chron.x i v.amp; xx. fapientiam. i Reg.
III.9.10 IZ.Dan.II. 18,19.aliaque complura. Vide amp; Nyi-
fenum,lt;^for4^flt;i^.9. In OMc^C^«/lt;w,liber eft aoud ludsos
juridicus, »«»M.i./ef/.iv.dicunt •• ri'^Snn riD ^HJ magna
eß VISpreeatioms, etiam ad tmmutanda naturam^ amp; ad hberationem
expenculis, Addunt, Tljjn 'ïcoa'?! ^ adiiritum reddendum de-
tretum.c^vLoà eft falfum. Eundemque in Gentilibus crrorem
notât, amp;confutatThomas,iil.fo«/r Gentes, cap. xcvi.
Bene diffcum à Chryfofthomo .-nihil homine orante efïe
potentius. amp; Lutherus, omnipotentiam precum, dixir.Vide
Origenem in Numeros, homil.xxv. ubi concludit : vides er-
go, quia multo plus valet unus CanBus orando, qutm peecatores innu-
men pr^liando? Oratio fanBûpénétrât cœlum, quomodo non amp; ha-
pemvincat in terns} Auguftinus, ferm.ccxxvi. de tempore:
oratio jufti eUvis eß cceli : adCcenditprecatioy amp; defmdit Det mi-
feratto.
-ocr page 16-ferdüo. Confer lac.Y.ïy.iS. amp; excmplum Onîf , apud lofe-
phum, a^»/lt;^«»gt;.W.xiv.f4^».iii.Tertullianusdib. ad Scapu-
am : Admits quoque nAutelm tn Gemanica expedtttone Chnfli'
Anorum mtlittm oratiomkus ad DeumfaÜts,tmhres tnfiu tUa impe-
travit.Quando non gentculanombus noÜns etia ficcitatesfmt depul-
/-eJnotg efficacesLutheri precanones,in Comitiis'SJf^ormau-
enfibus, de quibus lob, Gerbardi Confeß.CathoLhb. ï.pAg*
153. amp; alise, de quibus Melchior Adamus, in ejus vita ,piig.
166. i42.ne quod ex Sleidano,fupra de eo quoque attulimus,
dicam. Climacus, de orat. Qutppe oratiopiè Deo vim infert.
Vide Exod. XXXI I. 10. lerem, vi i. 16 Matth, xv. 23. Ex-
empla aliqua efficacium precationum, ex Ecclefiaftica hifto-
ria, adducit Ant.DaurouItius, in Catechifmo hißoriaU, cap.ii.
tit.XI. led cum juditio legenda.Tum deprecationitm,\ihi mala
deprecantur à Deo , efficaciam vide Exod. xxx 11. lo. le-
rem, vii. 16.amp;X1. 14. Genef. XIX. 15.Pialm.cvi. 23 ruß
Mofes fîettpt tn il/Jrupturânbsp;IDJ^jChaldiEUS id
t)pnNT C3pn qui Hetit,amp; Hrenue rem eguprecibus.Ds-
nique Imprecationum vim lupra vidimus , thef. Adde, quod ex
lofephojam citavimus,/«t. XIV. fdf. m.Greg. Nazianz.in
epitaphio Baflhi, de eo ; BaßUi oratio erat tonitru, quia vita erat
fulgur.
Qu. Vnde noftra precatio illam apud Deum habet vim,amp;
efficaciam ? Refp. Stephanus Marfchall, Anglus. conc. habi-
ta coram Parlamento, fuper ludic. v. 23. refpondct,quia hçc
quatuor in precibus concurrunt. i. qui precatur.efl Dei fili-
us, Matth.VI1.9.10,11. Dei fpiritus eas diftat. Rom. vi 11.
z6. iii. OfïerunturDeo ,per Filium fuum, Apoc.viii.
IV. amp; maximam Deo conferunt gloriam: dum,in Deum re-
clinamus, iiChron. xx. omnemquefafti gloriam ei loliad •
fcribimus. Addo infuper ha:c, ex ratione Dei, ut fe ad pre-
ces noftras habet, petita, i. quia is,qui hic invocatur. amp; cu-
jus auxilium imploramus.eft Deus fortiftmus; ejufque poten-
tiam hic maxime intuemur, ambimus, amp; urgemus, Ephef.
III. 20. Matth. XXVI. 5 f.. 11. Et qui in promiffionibus fuis
abunde teftatus eft fe quoque vtlU preces óofiras ratas face-
re. Matth. VI 1. 7. 8. amp;c. II I, Et qui cxaudic nos precantes
j.uvatque^ro»)r///7»jf, Matth. VI.S.Ioann.x« 1.26.
que fupriid, quod cogitamus, vel pettmuls. pneftà^, Ephef'
III. 20.nbsp;•
XXXII.
lüiet exmpldy quç hiftoria Ecclefiaf^icaprodttycotum,quf
fedu]o,amp; efficaciter precati fuerunt,hujufq;ofEcii commen-
dat'ionem nobis fuo'faâro reliquerunt, céferipofl'uîit ^ Wo-
juftus; cujus (referente Eufebio,//i.. u.taj). x^m,ge-
nua afïîdua inter precandum fîexione callum^inftar çamelo-
rum, contraxeram. Simile eft , quod de Macario Alesan-
drino, narrat Sozomenus, hh. i ii. cap.xi.v. per fréquentes
genufîexiones crines ei genubus enaki haudpotlriflie. 'n M.
Conftantinoidem precandi ftudium admodum extoHit JBu-
febius,/»^. 1 v.^/f wV.ro«/?.frf;!.x'v.qui leiplirm, orantis forma,
numifmatibusamp;imaginibusexprimifeeit. Etiib. ii.cap.iv,
ubiLidniusfemagicis adverlus eum incantionibus ; ilitfe
precationibus muniebat. De Theodofio juniore Socrates,
hh .VII. amp; ex eo BaroniuSjw^gt;j«4/.7ow«.v^lt;ij^.')05.narrat,cum^
in circo palàm populo prïiviffe in precibus, quando tem-
peftatem ccelideprecat!,annons ubertätem àDeo largam
impetrarunt : totaque civitas quaß una Ecclefiafutt. De eodem :
ßquando helium concitdhatur, Davidis exemf lum imitatus, ^d
Deum confugit. Theodoretus, lib. v. cap. xxiv.Stcerat The-
odofius amp; in pace Qf in hello, qui amp; fimper peteret divinum auxiliJ
um , tîr nunijuam tllofraudaretur. Cätohus M.libellum precum
quoquoudie uteretur ,fibi fcribi aureis literis juffit, cujus
Baronius meminit. Tow. %.ad A.%-jo. editufquejam cxtatquot;
Ingolftadii A,i58 j.Aliorumque exempla paflim hic addux-
imus;amp; nonnulla etiam mox adducentUrgt; ubi de precun»^
cxauditione..
-ocr page 18-^trà Serif tur£ mhoritas non f endet ah EecleftA mho:
ritate.
anbsp;Nomen tOH' nufquam inScriptur4tr$huffurere4tutiigt;.
} Difitn^io voluntatis divin* in antecedentem amp; confequentet»
maU efï,
4nbsp;OhjeSlum fradeîîinatioms non eft homo primum ut lapfm,
5nbsp;jnChnpnonfuntdudtperfona.
6nbsp;Chrifius non pro omnibus feeeatorihm fatisfettt.
q Ab oratione optimum petitur arguments pro vera ChrifiDeitatt.
8 Fideles nonjinit Deus defeere à f de.
p Ftdeles pojunt amp; debent falutts fu* efe eerti.
JO Non fuit vemSmnelyfuiSauhapparuity i.^rfw.xxvill.
11 zAnaniam Pontif Maxim.reÜe Paului voeivit pmetem deaU
latum AB.ii-i.iii'
IZ luddiinter Chriflianos quoque ferendi funt.
xy DuelkMvulgo infiititunturt non funt licita».
S