DISPUTATIO JURIDICA
riGESlU^i OCtAVA
^V A M
D. O. M. I.
P R '/E s'l D E
Viro Ciarißimo.
D. ANTONIO MATTHyEO, Iuris An,
•ccceflbre Primario, in Illuftri Acade-
mia Ukrajeftina
» — .nbsp;yPMtci dejendet
JOHANNES COESVELDT Doesb.Gelrw.
.^d dtem Julii bork locoquefoliiis.
UITRAJECTI,
Ex ofEcina JoannisSWaesBerge'
MDC'^'--nbsp;'
X L I X.
-ocr page 2-(îAmpl^mis, amp; Clagt;
*
rißt mis F^iris,
ENSIS COMITATVS
DEPVTATIS,EORVM-
xe
QJ^E SEGRETARIO.
Sx officio offert
Refp.
-ocr page 3-yt G ESIMA ■ O C T A V A
Njuria nihil eft aliud quam contumelia
contra bonos mores alicui illata: eaque fit
tribus modis:re, verbis,amp; literis. Qu| vero
geftu obfcœno, aut piélura fit, ad unam
harum fpecierum non incommodé referri
poteft./. 1-amp; feqq.D.de infur.jpr.Inff.eod.
I I
Verbis haut dubiè injuria fit,cum crimen objicitur: quid fi
Titium naturx aut fortunf ? Etiam ex hoc maledido injuria-
rum aftio nafci poteft /. if en* *fud Laheonem 15. JT. convitium
amp;nbsp;de Ith. amp;foHh.hered.tnHtt.l.z.ß.qutd
enim um durum C.Quad.amp;qmh.i}uart.pars deh.l.ß übifervitutts
iI.C.deUher.e4uf.ConferGomef.i}.refol.6.n.i.CUr.).Jent.§.tn-
jurU n.i 5 .F*rtn4C.lt;iuxfi.lolt;^.n,2^.
Scdquod ad crimen attinet, vetus eft quasftio, utrumita
demum injuriarum adio detur, fi innocenti objedum fit,an
ctfi nocenti?Paulus refpondit, eum qui nocentem infamavit,
non efle jequum ob eam rem condemnari. Leum qm i2.D.L
tit. Hoc refponfiim varieDd.lancinant, ut videre licet apud
F*nn.d. qit^ft.i05.part. 5. Covar. l.var.refel. 11.n.ô.Gatl z.obj.
nihilintereflc cxiftima-
mus,utrum infamandi,an detegendi animoj in judicio,an ex-
trajudicium crimen objedum fit.
IV
Peculiariter etiam quzfitum de tefte,cui crimen objedum
eft elevandi teftimonii gratia,an eo nomine injuriarum agere
poffit?Verius eft pofse, fi modo crimen à litigante confidum
Wicxterum fi fama vulgatum probare non potuerit, parcen-
£e 2nbsp;dum
-ocr page 4-dam el vldeturnbsp;fatifd.edf.jitM^uis^uis de
foHuU.miles 11.g.muiter D.itdlegJul.de adult.l.
AdSC.Turpil.Jmb.i.Inß.for.i\lt;, .Rehuf.trAÜ.de refrob.tefl.art.^^
gl.m.Mornitc.a.dl.Lucius ix.D.de his quï not.infam. Difl'entire
videntur pro parte CoHal.a.ddd.^.GaU.z.obf.ioun.S.amp;q.CUr..
5nbsp;. 5 .».43.
V
Quid autemfi damnato id ipfum crimen objiciatur, cujus
jam poenam fuftinuit ? Siquidem falva exiftimatione punitus
fitjgquum eft,aäionem injuriarum ei dari:fin exiftimationem
confumferit poena,vix eft,ut eo nomine queri poflit: quid e-
nim exiftimationi jam confumtas decedere poterit? Zoan.tri-
fm.defens.part.2.11.amp;feqq. DilT. Arqentr.lt;trt.6il.n.lt;.
v i
Qmd fi convkians paratus fit autoremJaudare , an abfol-
vendus illo auftoritatem non defugiente ? Nequaquam
m. C. defamos. Ith. I. non folum i ufi.ß mandatu D.h.tit.C^er.
deeif.i6i.n./^l.Schnetd.4d i.i.JnH h.tit.n.6. Generaliter enim
indeliftislaudatio auäorislocum non hihttl.t^.C.de aecufj.
2.C.de cdnmn.l. i.^.incidit D.ad SC.Turpil.l. i.jf. quoties D.de
viamp; viarm. Rehuf.trall.de dtlat.art.JBerlich.part.^,
foncl.6j.n-')O.CoIer.dectfii6i.n.^i.Papon.lth.6.tit.^.arr.i/^.
Convicio provocatus, fi.dixeritjyJ/f«^;m: non tenetur in-
juriarum omnia 25./..T.D.de^rocur.l.qut ctm major. I4.§.
fi hhertus D.de bon.lthert.Gail. d. ohs. 101. «. 4. ohs.\co.fer
tot.FFurms.ttt.^j.obs.ï^.amp; l^.Zoan.thtripart.defens.fart.'i.n.
54.Sed fi convicium convicio ultus fitjtametfiinj.uriamfecifre
Yideatur,non umen abfurdum erit,paria delida mutua com-
penfatione tolli.lt;lt;)j'./.w»'o atque uxore 19.D. SoLmatr. Jlrg.art.
6iZ.zlos.Hn.Tuld.ad tit.C.de tti]ur.n.4f. Difs.Dd.com. quorum
alii ftmmoia corapenfatione provocato omnino ignofcunt;
alii mitius eumpuniendum cenfent.laf.amp;alitin l.ut tgt;imD.de
jufl.amp;jur. Bajard.adClar.^.fent.fi-injurian. 6%.Tann!d.
3«(«/ï. X05 .».30^-Sane Bolpgnetti fcntentia, qui add.Lut vim:
n.^OfSir fcripfit,nobilem convicîum à plebejo fibl faftam
etiam colaphovindkarepofse , nequaquam. eft probanda.
Literis injuria fit ^ cum in alicujus infamiam carmen com-
ponitur.vel hiftoriay aut infcriptionbsp;quis Ithrum amp; fen^,
D. h. tit. aut inventus libellus famofus non corrumpitur
fed
yyx\^3X]irl-iin.CJefamosMheL Sedfîlibelloaltçrius reigratia
confcripto,, alicujus exiftimatio quafiin tranfitu fuggilletur,
audor quidem tenetur, vulgator non tenetur. 1.15.ƒ^»/f
fiMlo.l.^^i.D.h.ttt.
I X
Facere injuriam illi duntaxat pofsunt,qui doli capaces fiant:
pati,etiam qui doli capaces non funt , veluti impubères nec
dum proximi pubertati,furiori,dormientes./.3./«r.^ $.X,Igt;.h.
tit. Qum etiam mortuis videturinjuria fieri^fi cadaver vexe-
turjautliatua faxis cfdatur: quam injuriam heredesamp; bono-
rum pofsefsores exequi folent /. i. ƒ. ttft forte ^.l.fi ftatua. 2.7.
J), h. tit.j»nB.l.i.D.de hts qua ut indien. Lo^or^. D.derelig.
ßmt.fm.Fmn.dj^uteii.io'f.n.S').
X _ '
Pàtimur injuriam non folùm per nofmct ipfos, verum etia
per fervos noftros, per libcros quos inpoteftate habemus;,per
uxorem.per fponfam.ƒInît^hlit. /.i.§. item Atttferff-
tnet,j,ßml.ilt;^,ß.fponßmamp; §i»/r./.i^D.folt;i.AdjiciuntDd.per
cognajum etiam toti cognationi, per fubjeâas perfonasab-
bati,ej)ifcopo,feniori,magiftratuijcivitati injuriairt fieri..
in ä,§.patitur.G.Pajgt;.dfctsu^^.Gmefd.c.6.n.6.Me'totJ}.de M:b.
Verum non perfuadent^nbsp;^ fi. . v
.. ■ ^ .....
Pœnainjunarum ex^ij^Tab.proptiîi'njetnbruipi; ^upmrii
talio fuit, propter ps fraftum-numari^ àffiujn
'de injitr. Gell.zo.noB.zyfttu.cap. v. Vtraque reâè fublata efl,
inprimis talio: nequeenim juftitiç diftributrici confentanea.
Ff 2 ' eft
-ocr page 6-t^.tAriU.lt;^.J£th.e4p.%.F4V0rin.4littdGell.d.eaf. l. Bodin. Jih. S.
dtrepHht.caP^»lf-GrofM.iJef»r.he/.amp; tac.cM.Z,'^
^nbsp;XII.nbsp;'
Novo jure permittitprstor injüriam pafso^eam «ftimare,
amp; vel tanti reura condemnat,vel etiam mïnoris d.f.faina fnff.
h.tit. Quf poena locum habet, non folum fi ex edifto agatur»
fed ctfi ex lege Corneliatod, Spe^
öatur autem in ineunda fftimatione tempus admifli,rion quo
agitüt, l.injuriarum it.D.eod.At licet jurisjurandi his locis
nullafiatmentio,re6tiffimè tarnen illud receptum, utjura-
mento adori delato injuria 5fl:imetur,rfgt;^./.5.yMtJ. cum furti
^.D.de in litem jurandJ.ßquando^, C. md.vi.Di{s.Tuld.in Cod
Adh,tit.n.io.
XIII.
Si plures injuri| illat^ fint,fingularum ^ftimatio peti poteft,
SJ tarnen eodem momento amp; impètu, veluti fi eodem tempo-
re amp;domum tuamTitius vi introieritjamp; convicio dido te ver-
beraverit, plures auidem injurif funt, de fingulis tamen fepa-
ratim agi nequit, fed omnes conjungendf funt. /. 7. §.ƒ mihi
flnres l.Jiplures ■^^.D.h.tlt.CHjae.zS.ohf. i2. Confer Farinac,d.
aUécSi. lO.i .n.ïj^.Sande Jeciftit.S.def.i.
•nbsp;XIV.
Illud difficilius, fi mortuo injuria fada fit,amp; plures exiftant
heredes vel bonorum pofsefsores qui agere velint,utrum fin-
guli in foIidum,an pro partibus hereditariis agere polIïnt?Sed
cum ad ipforum exiftimationem hgc injuria pertineat j cum
adionem fuo nomine habere dicanturj l.i.§.etßforte 4. amp; ƒ.
^uotiens6.D.h.ttt. cum tot fint injurif, quot perfong eorum
qui aut faciunt,autpatiuntur d.Lß f lures 34.D. eod.l./tfamilU
^.DJe jurifdAemlt;iue cum pater, maritus,filiafam. nupta,fin-
guli in folidum zg2atJ.i.fi.ult.D.h.ttt. rede judicatum arbi-
tföfiCtiam heredes fingulos in folidum agere ^o{se.Smd.d.tit,
8.lt;A-/.2.Igt;ifs./wo/./.2.§.Ci«f(gt;.».44./?.de F.O.Farin.quaß. 107.
«.368.nbsp;XV
Toüitur injuria diffimulatione, qug cx familiari conver/a-
-ocr page 7-tione amp; ufu potJfliin»!»» coUigitur, C|teramiieqj deprecate
rapul5tis.ncq; dÜatio aftionis^neqj oration« do^nks red-
facrsE «oens comunip lola^lufh'cies.diinmulatioms
exdpimus mjunam
manu fadaingt;putaverberando, vulnerandoye th^c qu oque
diflimulationetollitur.Difs.P/t«»J.f«lt;i?Jgt;.H5-
■ X .V I
Tolliturigt;aao,tranfaaione,jurejurandp/.Jï ly.jT.i. l.fi
mus 1-7.dep4B.l.non.falum xi.Jf.i.D^ Nee adgt;
verfatur /. i .U-S-p^^uf^tie D.de hts qut not.mfam. Sed fi fort^
contumeli? damnum mixtum fit,queritur,an remtfsainjuna.
cenfeatur etia rcmifsa perfecutio damni? Verms eft,non cen-
feriremifsam.^^./.fiprofure j. D.de cond.furtJ.i.D. depnv,
delMcumexuno ^z.l.quifervum :^4f.l.quottens^i.$.l.D.de 0.amp;
AA.iKj.fiquisfervo verberAto D Jh.M.CUr.S.fin.qiun. lt;)8. n.
iS.GomfdJeap.6.n.l^ .FartnJ.qu^fi.lO'^.n. 5Ö5 .Mjns. cent. 4.
i)hf.\o.Berlich.plt;trt.lt;,.cencl'jo.ml'6. .
■. iVquot; ■nbsp;X. V l-J-.-.Jc,- : -
Poftremo tolliturinjurkrura aéKoanno/./tPOBJowï'^« 5v
C.ktit.ScA de hoe anno non una nata efi: conti;overfia.
ritur emm,annus fitne intelUgendus contmuu5,an utiUs? Nos
üs afsentimur qui utüé inteUiguntur^./.Ó.D.^e Jten.judM
CMf.l.r.amp;6.D.de cdum l.i.pr,0-;.anms
l.i.Jf.hanc 4.Bionem D.^St mul.vêütr.nom.tnpofcal.CAUj.esdtc.U
1» honormis -^^.D.de 0.lt;3r^.cumfimil.Gail
in Ll/^.^.l-D.Q^drnet.caHf.Gov.i.varJea.io. Difs. Mjr.U
«»M.obs.'J.V'f^urmf.ttt.^-j.obs.ï.mrt.ab Epfin^.ttt.^lt;).ohs.i.
p-y'tf.inpArdt.n.xySchneid.Ai fed amp; lex Cornelia Jnflit.h.tit.
Dein dubitatur j an etiam ob injuriam literis faftam intra,
annum agendum fit? Multi perpetuam actionem elie putant,
CO quod liter?feW-per loquantur.Z^sJn l.cum lex n, xi.D.de
Uglh.Gxilt.ohs.104.W4. Vf^umfJ.Ht.^i.ok.tI. Vfef.d.hi.
Nobis verp neque feritentiahfejiieque ratio fententtf placcrc
^ottLRaHchh.x.'Juxft^.ti}^. amp; ^jCoktJvfroces.exec.pArt.^
Adhaic controvert!tur, an actio quoque ex lege Cornelia
defccndens anno terminetür?Verius eft,hanc cum civilis fit;amp;
injuriam manu factam vihdicet,perpetuam tfsc.fr.fnßJeperp.
amp; ternpor.aB.CUr.d.n.^.Fmn'.d.qitaß.io.n.2i.R*uchk4r.d. qit.
Wurmfd.ohf. i .Simd.-^.üt.S,def.'^.Neoß.Aectf.cur.prov, I j.Difs.
inßm.C:h.t.n.i:-j.Gor(iefXcKpX.n. i^.Pr.Marc.fart.1. de-
af-5^z,nlzi Oldend.denbsp;Mol .lt;td eonft.Elil.
Xf/X,.-nbsp;ij' ,
• Moribusaliaktiointrodddaeftj qua.ad palinodiam agi-
tur.Hanc civilem putamüs, noft criminalem Mynf.cent.z. obf.
98 .Gdl.i.obf.6'^. Epping.dltit.^9.ohf.'^.n.6.Di{s.Marant.part.^.
dejHdic.dtH.i.n.io.hnnAe:m, non p€rpetuam.r»/f.««lt;/jf./'®»^
J7tsi.h.tit.n.%nbsp;.co»c2.(S2.».4j .Cumulari cum
pretoria actione nonpoteïtjnïfi id confuetudine fit inductum.-
deficientè.enimconföetadineadjus commune recurrimus,
quo re^ularitcrcutBlulatiofteiactionum funt prohibit^. /.78,
ß.pen.D je leg.z.l.6.D.deexcep.retjud.l.r^:^.L^.$.fti fervunt
B.de lev.i.l. Iautem V.QmdGm.