DISPVTATIO THEOLO GICA,
s E P T I M A '
Q_ U A M
S V B P R M s I D l O
D. C A R O L I de M A E T S, S. S.
Theolog. Dodoris amp; in A eadem ia Ultraje- ■
ftina Profefforis ordinarii,
Defendere conAhmr,
GEORGlUSdeRAAD Zelandua
I /«»« ^cr/ï locoq^ue/olitU.
U L T R A J R C T ï.
ExOfEcina,Johannis ^Waesberge,
Anno. M DC i.
t^mflîjftmifygrAvijfimùygeneroftjfmif virif,
D. HENRICO THIBAVT, Confiliario Illuftriumac prar-
potentum OrdinumZelandiç.Domino Agathç kercke amp;c,
D. ADRIANO VETTH . utbis Middelburgenlis Syndico fideliffi-
jiJo;omnis eruditionis verè amatotibus.cultoribus eruditiffiniis:
CUrijfmOy DoEliffimo vtroy
D.. CAROLO de MAETS, SS.Theol. in indytâ Acad. Ultraj. Pro-
iefl., ac ibidem in eccleliâ Paftori vigilantilT propter affeftum erga
me,ejafque varium tum publicè,tum privatim efiE;élum .perpétua
«more ac honore ptofequendo:
u r E i
Pietate ac doElrinâ Reverendo Damimy
D. DANIELI de SUAEF, myfteriorum Dei in eeelefia qua: Chrifto
Medioburgi colligitur Difpenfatori fideliflimo.doaiflîmo:
Sudiotum meorum fautoribus. promotoribus.ac Mae-
cenatibas fummis.
NEC NON
Reverenàis as confficuis viris.
D. CAROLO BOUSSEMAER.GraphiarioAetdenburgidignilT
D.- DAVIDI TAETZ, urbisFliflingenfusScabinovenerando.
Cognaiis mcis dilediflîmis.
Hanc diffutdticnem
a E O R G J U S de RAAD
Refpondt
-ocr page 3-DlSPVrATlO THEOLOGICA,
s E P T I M A.
THESIS I.
Equitur nunc ut ad petitionem filiae leph-
t2 tranfeamus.In hac autem petitione quç
V.37. delcribitur.duo potiffimum confide-
randa funt.
1nbsp;Modus petendi.
2nbsp;Materia petitionis.
____Modus exprimitur verbis,nbsp;laKOl
n?n ITin h miî'j;» rr^X. QuœrUurhici.quomodo
haec verba conftruenda fint ? Refp. Tigurini haec verba ad i4
quod przceffit referre videntur. Vertunt enim hunc locum
hoc modo: Mxitque adpatrem fuum , fiat mihi h£i res,fed ahUine
amp;c. Interpofitione enim adverfati vse fed quae non efl in He-
brîco, fîgnificare videntur, quod fenferint, filiam,lephtaî
dicentem fiat mihi haec res , repetivifTe quod ante dixerat,
nimirum ut pater plane certus elTetde fpontanea ipfius fub-
mifTione: amp; deinde iteratse fuœ fubmiffioni petitionem adje-
cifle, videlicet ut pater ab ea abflineret duobus raenûbus amp;c.
Si enim verba de quibus agimus adfequentia pertinere cen-
fuifrent,aut adverfativç loco copulativam e^potui(rent,aut ab
omni prorfus fupplemento abflinuiiTent. Verumtamen exi-
ftirno potius verba haec ad id quod iequitur pertinere. Vjde-
tur enim plane filia lephtç fîgnificare volui lie, quod nonnihil
haberet quod peteret, quodq; oraret ne id fibi denegaretur.
11 Quid vox nif;;'hic fignificetPRcfp.Verba futuri tem-
poris apud Hebrseos loco imperativorum faepe fumuntur.ne-
que tamen propterea tum femper imperandi fignificationcm
habent,quandoquidcm ne quidem imperativorum femper ea
eft poteftas ut pracedcnti difputatione oftenfum fuit, Ali-
quando, ut alia omittam petendi five obfecrandi fenfu fum-
munturjUt videre eft iSam.i.v.i6. fnn Sx. Pl.^.v.z.Sx
'Jnoin. Pf. lop.v. 14, ^:3rgt;,quomodo quoque TOnbsp;hie
fumendum eft. Nam nuilo modo putandum eft filiam lephta:
qu2 tarn nobile exemplum obedientia: dederat- patri conce-
dendojut juxta votum de ipfa ftatueret, illi hie quippiam per
modum imperantis prsefcribere voluifle. Humiliter itaquc
pent amp; orat ut fibijquod fequitur, à patre concedatur. Non
ufa eft hic meo judicio rationibusad perfuafionem accom-
modatis^ne videlicet.aut quod petitura effet patri extorquere
veile videretur, aut de patris benignitate male (entire à quo-
piam judicaretur, fed fimplici oratione petitionem fuam ex-
hiber, ut oftendat fe totam à patris nutu pendere. Adeoque
quod petit modeftiffime petit : Prsetereo vocem quot;IDT qus
rem hie notât. Quia non tantum h;ec apud Hebrxos (uti no-
tum eft) hanc fignificationem habet (unde etiam fadum ut in
fcriptura N.T.nbsp;nonnunquam hoc fignificatu fu-
manturMatth.i8.v.i6.Luc.i.37,Marc.ii.2cj. Ad.8.2i.fcd
etiam res ipla clamat earn hie alio fignificatu non effe fumen-
dam.nbsp;II.
Materia petitionis defcribitur rcliqujs verbis verfus 37. ea
autem cftgemina.
I Dilatioexfecutionisvoti.
•2 Facultas excurrendi.
« * »»VMAVCi«« VAVUJ./lV.llUlt
Primumindicaturhifce verbisnbsp;nö*)n
Petit hic filia lephtje ut pater differret exfecutionem voti cir-
ca ipfam ad breve tempus,id eft duos menfes.
Quœritur hic i. quid Hebrsis fignificet} Re/p. Vox
hac qua: deducitur à W^Tj innovavit^ i. Novilunium fignifi-
cat.Num.28.14. iSam.20.5. 2Reg.4,v.23.Ief.i.i3.i4. A-
mosS.^. 2,Menfem.,Gen.7.ii.amp;8.4.5. 13. 14. IndeiyiH
J j j^ j, ^^^^ {enlu etiam mgt;
Deut.21.13. dicitur) menfem integrum id eft 30 die-
bus conftantem notât. Pofteriori modo voccm hanc hic In-
mimusjomifra uheriori difquifitione de menfibus amp; annis lu-
daeorum.Si quis tamen hac de te judicia virorum eruditorum
coonofcere cupiat adeat ScaHg. de efi)cndat.temp.l,b. i, § de
menfibus amp; § de anno. amp; lib.2.§.de periodo ludïorum Ale-
xandrea. amp; ƒ de anno ludasorum noyitio. amp; jf de anno vete-
rum Hebrsorum autumnali. amp; lib. }.§. de anno prifcorum
HebrîEorum Abrahameo. amp; lib,4.§.de îudasorum Solari. Et
hb.5. de Epoeha ludaica artificiali. amp; §. de anno Alexandreo
ludxorum. Item Zeth.Calvif.ifagog.Chron.c.12. amp; deniquc
Philip.Lansbergium Chronolog.Sacrae lib. i.c.tf.
IInbsp;Quœritur, Anfilialephtxredefecerit petendo dilati-
onem exfecutionis voti ? Ratio quaefiti eft, quia non tantum
requiritur, ut quod vovimus,fi eft de re licita prïftemus, ve-
rum etiam ut eodem illo tempore id praftemus , quo nos id
prxftituros vovimus.Huc facit quodEccl.5.v.3.dicitur; Cum
nuneupaveris votum Deo, ne dijferto perfolvere illud : nam non dele-
BaturJloUdii'. id quodvoveris, perfolve. Suadetidem lana ratio.
Nam omnes (enunt virtutem veracitatis poftulare ut homini
quod promifimus conftituto tempore fo vamus. Qupnia er-
go Deus omnibus hominibus major eft,fequitur,virtutem re-
Ijgionis pofcere,ut id quod vovimus ft fit dc re licita,tempore
quod voto deteEminavimuSjpraeftemus Relp. Votû lehts aut
fuit de re illicita,aut licita. Si de re illicita fuit,non tantum pe-
tere debuiflet dilationem exfecutionis fed etiam plenariam
voti omiffionem ; nimirum ut patrem à perpetratione peccati
averteret. Si vero de re licita,peterepotuit dilationem ejus ad
tempus aliquod, nimirum aWoIute fi icivit patrem in nuncu-
patione voti certum tempus perfolutionis non adjeciflc. con-
ditionate, fi nefcivit utrum id adjeciffct nec ne.
IIInbsp;Quçr.,quomododi(ftum fuerit in fecunda parte deter-
minationis Flia lephtx licite petcre potuifTe aut abfolute aut
fub conditione,dilatione voti,cum certum eiTe vidieatur eum
qui vovit nec voto certum tempus prafixit,quo illud exfecu-
turus fit,id dsberciolvere quando primum poteft. Nam Sa,
îomoloco prscedenti quœflione addudo prohibct procra-
ftinationcm pcrlolutionis voti. Refp. Non fimpliciter vovens
tenetur folverevocum cuinon pràfixit certum exfecutionis
terminum, quando fimpliciter aut ullo modo poteft, fed H-
mul ac commode poteft, amp; grave impedimentum non objici-
tur. Sic legimus lacobum votum fuum quodfugiensfratrem
fuum vovetatGen. 2 8. v. 2 2.cniq; determinatum tempus non
prsfixerat, non ftatim poftquam in Chanana^am rediilTet, fed
fimul ac commode poterat folvifle Gen.3 5 .v.7. Neque enim
affentioriisqui fentiunt lacobum negligentia diftulifle folu-
tionem voti ac proptereaipfi evenifle infortunium quod nar-
ratur Genef.34, quia nihil ea de re kriptura tradit. Vide Riv.
Comm.in Gcn.35.Exerc.i42.Ratioidédocet.quiaficuti ma-
lus debitor cenferi nô poteft,qui fimulac cômode poteftfolvit
quod debet, ubicertu m tépus aut tacite ant cxprefle folutioni
non eft prxfixum,fic quoqj voti negledi reus elfe nô videtur,
qui votum cnjuslolutionicertû tempus non prïftituit,{olvit,
quamprimum commode poteft. Quoniam itaque filia lephtc
aut (ciebat pattern exfecutioni voti fui certum terminuto non
praEfixifle,aut fahem nefciebat an prasfixiffet nec ne,aut abfo-
lute aut fub conditione petere potuit , dilationem ejufdem.
Quia nimirum ipfa fentiebat fe adhuc imparatam efle,ut pater
in ipfa exfequeretur quod voverat. Adeoque pater nondum
commode vorum fuum exfequi poterat.Prsfertim quia tem-
pus dilationis voti quod petebat filia,breve eflet.Locura ergo
£ccl.5.verl.3. quodattinet, is agit aut de votoin quo nuncu-
pando vovens exfecutionem certo tempori alligavit , autde
procraftinatione voti ex negligentia, aut voti nuncupati
pœnitentiaf, promanante. Quod malim, propter ea quas
ibidem fequuntur. Sunt quidam inter pontificios (ut hoc
praîcedentibus addam) qui putant votum cujus exfecutioni
nullum certum tempus prsefixum fuit, tunc efle reddendum
cum mens amp; ratio prsfcribit ut folvatur, quamvis autem ju-
xta hofcc,filia lephtse dilationem voti petere potuerit, régula
tarnen qua tradunt incerta eft.ScrupuIofi enim,hac ufi régula
jadicabunt fe ftatim,non obftantc gravi impedimento,ad voti
talis redditioncm teneri : ü vero quibus confcientia laxa eft,
feroaut nunquam de voto pcrblvendo coguabunt. Alii inter
ipfosftatuunt,tunctale votum reddendum quando vir bonus
arbitrabiturvotumperfolvidebere, verum nec hi, (heet ex
eorum fentemiafequatur, non peccafle fiham lepht« dilat.o-
nem voti petendo) latisfaciunt, quia quamvis judicia bono-
rum non fint contemnenda , ptaeterea tamen requintur ut
quifque certus fit, in conicientia, adiones fuas Deo probari.
Rom. 14'
I I I.
Facultas excurrendi quam poftulat eadem Fiha lephtç con-
tinetur rehqua parte verfus quem enarramus. Duo autem hic
perpendenda funt.
I Ipla facultas qu» petitur.
i Finisfacultatis petits.nbsp;,
Ipfa facultas quç petitur exhibetur verbis: »mTI nD7N1
annnnbsp;Petlthifce verbis Virgo de qua agimus ut fibi
bona cum patris venia liceret reliâa ad tempus domo patria
abire in vicinos montes.
Quïtitur bic 1. Quid fibi velit modus bic loquendi qui in
textu occurrit ? plane enim à ratione ahenum effe videtur ut
dicamur defiendett tn montes, quomodo tamen lephtx filia lo-
quitur.Refp.exiftimant quidam domum lephtx alto m mon-
te fitam fuifîe, amp; magis editam quam montes ad quos egtedi
virgo cupiebat, atque hinc faftum ut diceret delcendam ad
montes. Conjefturam fuam confirmare nituntur.ex eo quod
lephta» domus in Mizpa v. 24. fuiffe dicitur: amp; Mizpa fpecu-
lam notât J fpeculçque in editiffimis regionum locis efle io-
Icnt.Sunt qui exiftimant yerii poffe defcendam fuxu montes-,vel
^erfut montes, nimirum per intermediam vallem inter Mizpam
amp; montes de quibus agitur. Vel locutionem banc concifam
brevitatem Hebraeisnoninufitatamredolerc, SclenfumefTe
iefcendam amp; thoadmontes. Non nego hafce interpretationes
probabiles circ:c|terum tarnen mihi dicenduro videtur filiam
^nbsp;leph-
ïcphtx hic locuta, juxta conîuetudinem Hebrçorum,qui vo-
cibus defcendtdt amp; Afcendendnxoman(\\xzm utuntur nulla fitus
habita ratione.Huc enim pcrtinet quod Icgitur lud.15 .11.
Io{.7.24.amp;Io.4.v.io.47.Vidcanturhacde re prçterKimchi-
um in hunc locu m. Beza ad loan.4. 47. amp; Drullus ad locum
quem enarramus. ubi quoque annotatum invcnietleâor ex
Salomone larchi amp; Kimchio verba filiï lephtç de quibus hic
agimus à ludasis etiam allegoncè exponi, ut fenius iit : defien-
dam ad montes, hoc eft doHores Synedm -.forte inventent januam vota
weo.Non refero hoc quafi cxpofitio hçc aliquid probabilitatis
habeat,fed potius ut earn refpuas.Nami.nulla hic efl neceffi-,
tascur ad allegoriam confugiamus. z.Probandum eftdoâo-
res'Synedrii ullibi voce monitum fignificari. ^.Subjecerat fefc
jam anteafilia lephts patri,nimirum ut de ipfa ftatueret juxta
quod voverat: quis autem credat.eam nunc fignificare amp; qui-
dem terminis ambiguis amp; obfcuris,fe ad doftores Syncdrij ab
ire velle quxfuuram,num voti neceffitatcm cui fe fubmiferat
evadere pofret.4.Quod fequitur de deflenda virginitate,cam
lociis fuis.comnicntumhocplancrcfellit.
i V,
Finis facult.itis petita: fignificatur verbis
»n'J/Tl OJN 'SlDD. Finiseftploratusàfilialephtïamp;iociis
puellç inflituendus.Duo autem hic fefe potiflîmum ofFerunt.
i Objedum five materia ploratus futuri.
• 2 Ploratus caufx efficientes.
Primum exprimitur verbis »'^IDJ Sv
Qi'çriturhic i.quid vox CD'^^inO lignifi^:et?Rcfp.i,virgi-
nitatem. 2.Signa virginitatis üeut.22.v,i^ 17. Voccm hanc
priore fignificatu hic fumi nullum eft dubium.Cartcrum cum
virginitas fit duplex una animi alia corpcgt;ris, tencndumrft hic
de virginitate corporiseffe lermonem. Nam i. Nulquam vox
CD'Sv'a pro virginitate-animi in facris literis accipitur.
Qtiamvis virgines nonnunquam appellcntur qui animumà
fcortatione tum carnalt tum fpirituali alienum gerunc, amp; pu-
ritati iniisqu« generanûnemfpe(âant,ûncerJtatique cultus
yen Deiftudent.zCor.ii.v.2.Apoc.i4.v,4. 2.Cum virgini-
tas animo tnetaphorice tribuatur , fimilitudinc à virginitatc
corporali petita,xquum non eft ut proprietatc vocis □»'jma
reliâa,ad improprietatem defleâ:amus.3.Flevit ut mox audi-
us filia lephtae ; non quod virginitatc privanda effet, fed
uod conjugii compos futura non effet. At non tantum ftoU-
dum gt; iedimpium foret fletibus indulgere ob non amiffam
necaroittcndam virginitstem mentis.Nam praiterquam quod
virginités illa mentis, in iis quibus ea difplicet jam Isefa eft; o-
jjjnibus ea imperatur,tum iis qui caelibem vitatn ducunt, tum
conjugibus.quia utnfque fpiritus Dei onr.nesimpuritatis pro-
hibet,amp; virtutem caftiatisimperat Matth,5.8. Neque enim
putandum eft conjugium cum caftitate pugnare. Deus enim
illudin paradifo inftituit : Patriarchce,ProphetaE;,facerdotef-
que V.T.eo ufi lunt.Chriftus nuptias Io3n.2.prç(entiafua amp;
exordio miraculorum decoravit. Apoftolimuhiconjugcsfu-
erunt. Et Apoftolus Heb.i ).v.4.conjugium inter quofvis
honorabile, Qc cubile impollutum efle prcnunciat: Imo vero
iCor.y.v.:. 9. conjugium poftlaplumalioquipericlitatura:
caftitati divina orciinatione,fubvenire docet,atque dircde fa-
cere ad tentationes amp; peccata pugnantia cum virginitatc
mentis vitanda,nimirum ut mentis illa virginitasconkrvetur
amp; promoveatur.Legimus quidem SiriciumEpift.4.c.5).de di-
xifle facerdotes amp; levitas id eft miniftros N.T.utentes matri-
monio in carne effe amp; Deo plaeere non pofle. Sed hominis
außoritas verbis Icripturse abutentis adverfus Deum nulla
eft î Prxidcit Apoftolus i. Timoth.4. verf. i. 2. 3. exori-
turos qui doârinas dxmoniorum feminarent amp; inter eas ,
)rohibilionem conjugii ; veritatem autem prfdiâionis Apo-
lolicç implevit Siricius amp; Cjeteri Pontifices Romani qui poft
niuha certamina rem eo deduxerunt ut cxlibatus^im«^/»^»«
Ecclefig Romans.fitimpofitafitneceffitas , quç mordicus à
Romancnfibus retinetur,quafi videlicetur ufus conjugii fftri-
tutles 'AXos (qui tamen matrimonium fuorumfacramentum
effe volunt) dedeceret.
II. Anftatusconjugiiftatui virginitatis fit prçferendus ?
Ratio qusfiti efl: gt; quia pofl;uIat filia lephta: veniam feceden'
di in montes, ut ibi virginitatem fuam plangeret,id eft ut de-
ploraret, quod nuptiarumfibi copia futura non eflet ? Refp.
Vt ad hanc quxftionem apte refpondeatur notandum eft fta-
tum conjugii amp; virginitatis trifariam fpeftari poflè. Nimi-
rum I. fimpliciter amp; perfe. 2. quatenus plus aut minus con-
ducunt ad virtutes. 3. quatenus referuntur ad banc velillam
perfonam circumftantiis (ut fic loquar^ certis veftitam.-Quod
fi primo modo hi ftatus confiderentur, de genere indiffèren-
tiumfunt, unde ficut reflus horum ufus, fic etiam.abufus efle
poteft. Hindquot; fequitur dici non poflè, alterum altero fi hoc
modo confideres moraliter efle meliorem. Q^d fi fecundo
modo fpedlentur, videtur conj ugium virginitati effe praefe-
rendum. Nam non tantum doccmur conjugium inftitutum
effe in ftatu innocentise ad [faciendam hominis conditionem
meliorem Gen.1.18. verum etiam poft lapfum direÄe face-
re ad tcntationes amp; peccatavitanda quse cafHtati repugnant
I.Cor.7.2.5.9. Q^dfidenique tertio modo confiderentur,
abfolute dici nequit uter ftatus alteri prsferendus fit. Nam
pro diverfitate circumftantiarum ftatus qui uni cdnducit al-
teri non conducit, i.Cor.7.v.9.i7. Quod fi quifpiam dono
eontinentix à Deo fitinftruftus, vocatioque feratut in casli-
batuvivat, ftatuscxUbatusconjugioprxferenduseft. docet
id Apoftolus I .Cor.7. verf.2 5.3 5. ) 8.40. Quod fi vero dono
continentia: quis donatus non fit, aut tam commode officio
fuo fungi non poflit in cïlibatu acin conjugio, conjugium
cslibatuiprsferendumeft, i.Cor.7.v.2.^.5,.3lt;î. Vide Amef.
caf.lib.5.c.35.
III. Quidpontificiihacde re fentiant? Refp. pontificii
YOto cœlibatus viam munientes, virginitatem conjugio pra:-
ferunt, freti his fere argumentis. i.QuiaDeusIef.56.verf j
promittit fc eunuchis daturum fpatium amp; nomen in domo
fiia amp; intra murosliios,amp; nomen melius quam filiorum aut
filiarum, nomen perpetuum quod non exlandetur. i. Quia
Chriftus cum dixiffet Matth, ip. ü- efle qui fe caftrarunt pro-
pter regnum Dei, addit fti foteH upax eße hujus ret capiat
c^ommendans videlicet virginitatem prae conjugio. 3. Hue e-
tiamadferunt varia ex i.Cor. c. 7. nimirum quodApoftolus
nuptis non dicat bonum(id efl; melius efle jfi fic maneant.itcm
quod fuadeat, folutus es ab uxore ? noli querere uxorem. prf-
terea quod affirmet, eum qui matrlmonio jungit virginem
fuam bene facere: at melius faccre qui non jungit. Et deniq;
quod de vidua pronunciet beatiorem efl'e, fi in ilatu illo peir-
feveret. 4. Quia Chriftus virginitatem fervavit:, amp; ex matre
virgine naici voluit. ^ Quia matrimonium quantum ad ufum
amp; inclinationem convenit homini fecundum partem ejus in-
feriorem,qu2 illi communis eft cum brutis.Virgimtas autem,
tametfi quoad integritatem carnis fit in corpore,tamen quoad
inclinationem acdefiderium fervandi propter Deum, conve-
nitilli fecundum partem fuperiorem, neque cft naturalis, fed
fupernaturalis ac csleftis, redditque homines angelis fimfles.
Matth.22.30. 6.Qmaftatus matrimonii implicathominé va-
riis moleftiis,a quibus qui virginitatem colunt immunes funt.
VideThomamz. z.quïft.i $ 2.art.4.cjufque commentatores.
V I I.
IV. An hxc argumenta valida fint ad probandum id (juod
in quiftione eft.? Refp. Neg. ut auteni pateat id merito a me
dici, bre viter ad fingula rcfpondebimus. Quantum ergo ad
primum. i.Nulla lef. inftituitur comparatio inter virgi-
nitatem aut cslibatum.Nam bona qux ibi promittuntur Eu-
nuchis etiam in conjugatis locum habere poiTunt amp; f«pe ha-
bent. 2. promiffio qus ibi fit cunuchis, ipfis fit non qua eu-
ntichis fed qua fidelibus. Ita enim habettextus: Nam tta. att
Jehova de eunuchts emiohjervaverint Sahhathamea, y amp; elegennt
idquodeleilor,af prehenderintqHefoedwmeum etiam datums fum
tis amp;c. 3. PromifTio qus fit ipfis eo tantum fpeélat, ne exifti-
marent propter id quod legitur Deut. 23.V.1. fe apud Deum,
M 2nbsp;fi
-ocr page 12-fipii effent, pejori loco futuros, quam alios qui eunucW non
effent. Ad fecundum : loco Matthxl 19. [docet Chriftus ma-
trimoniumiisquidonumcontinentiashabcnt, amp; fic melius
regnum Dei promovere poffunt, prxferendum cffe conjugio,
fed id nihil contra nos facit ut liquet ex quaeftione fecunda.
Ad tertium. i . Apoftolus non dicit quidem formaliter nuptis
bonum (id eft melius effï; fi fic maneant,dicit tamen id ^qui-
pollenter. Videverf.io.ii.iy. 2. uti dicit Apoftolus folutus
es ab uxore .lt;' ne qusere uxorem : fic quoque ait,uxori alliga-
tus es ? ne qusere diffölutionem. 3. Apoftolus duobus poftre-
mis locis tantum docet virginitatem amp; viduitatemmatrimo-
nio ptEeferendam ubi quis donum continentise habet, amp; me-
lius Deo fervire poteft in caslibatu conftitutus quam in con-
jugio, ficuti,v.9.amp; 17; docet matrimonium caeUbatui praefe-
rendum illi qui donum contincntig non habet aut cujus,voca-
tiomatrimoniumpofcit.Ad quartum.i.Simili ratione cóclu-
dam,hominem Angelo effe pr£ftantiorem,quia Chriftns non
angelicam fed humanam naturam aflumfit. At quis hoe ferat?
Aflumfit Chriftus humanam naturam , quia non Angeli fed
homines per eum falvandi erant. 1.Chriftus virginitatem fer-
vavit, nó ut virginitatem abfolute matrimonio potiorem efle
doceret,(dicitur enim Gen. 2.v. 18.nó eft bonum hominé effe
Tblum amp;C.amp; iCor.7.v.5i.QMdfifènon continent^matrimo-
nium contrahant) fed quia nec opus habebat matrimonio, ut
qui nullas uftiones perpetiebatur, nec venerat ut orbem per
generationêcarnalem liberis impleretjfed utopusfalutis no-
ftrx perageret. 3. Chriftus natus eft ex matre virgine, fed vir-
gine defponfata, conjugioque rato lofepho devinfta. Vide
Thoraamp.3.quxft.29.art.2.ejufque commentatores. quod
fiergo reéle foncluditur virginitatem prfferendam conjudo,
quia Chriftus ex virgine natus eft, an etiam non fequetur fta-
tum conjugii rati, quamvis^ non confummati, efle meliorem
quam ftatumcxUbatus? Quod fi id concedant pontificii cur
clericis fuis non imponunt,ut omnes cbnjugium contrahant,
fed non confumment, nimirum ut fic,adperfedione conten-
dant?
-ocr page 13-(Iant?4-NatusChriftuseftexvirgine, quialef. 7.v. r4. prx-
diftumerateimexvirginenafciturum, nimirum ut ex hac
nativitate ab aUis hominibus tanquam criterio quodam,f qua-
lia multa alia Deus in Vet.Teftamento prxnunciaverat) dig-
nofceretur; non autem tit hac ratione virginitas abfolute
conjugio prseferenda efle fignificaretur. Ad quintum i .Ccr^
te virginitas fireferatur ad honorem.Dei,id eft proptereafer-
vetur ab iis qui domum continentiae habent, ut commodius
regnum Dei promoveatur,pertinet ad partem fuperiorem ho-
minis, amp; eatenus res qusdam fupernaturalis eft, amp; cceleftis.
Sed fic quoque conjugium fi referatur in honorem Dei, id eft
propterea contrahatur, ut caftitas alias periclitatura confer-
vetur , Deufque puro corde ferviatur , vocationique a Deo
impofitse melius vacctur, pertinet ad partem fuperiorem ho-
minis , cftque eatenus res qua^dam fupernaturalis, quia pol-
lutis amp; incredulis äquales omnes natura fumus) nihi eft
mundum Tit. i. verf. 15. nec non cceleftis; quia ftudium ca-
ftitatis per media aDeo inftituta amp;imperata,ne templumSpi-
ritus Saniäi polluatur, caslcftedonum eft. z.Non eft exifti-
mandumvirginitatem Deo gratam efle , fi ita fervetur in ho-
norem Dei, ut non referatur in aliquod opus quod per fe bo-
num eft, atque a Deoprseceptum. Nam virginitas fimplicitec
amp;perfe confiderata eft nature indifferentis, adeoque ut Deo
fit grata neceffum eft ut induat rationem medii ad opus per fe
bonum,ut propter Deum id eft in honorem Dei confervari
queat. NatursE indifferentis cft,humi procumbere: quia vel id .
bene vel male fieri poteft. quocirca, ut quis humi procum-
bat propter Deum non fufficit. utintendataiäu ifio procum-
bendohonorareDeum , nam nufquam fignificavit Deus (a-
ftu fe tali fimpliciter amp; per fe fpeftato honorari) fed prster-
ea requiritur,utadusil eprocumbendi, adbonum aliquod
opus ordinetur, ut fic actus ille ex fine tali rationem boni o-
peris induat, ut per eum Deus honorari poffit. Turn autem
referturaftus ille ad opus per fe bonum, cum adiiibetur ad
humiliationem cordis coram Deo promo vedam ftudiumque
M 3
-ocr page 14-precum acccndendum. QiK)d (ïergo pontificii, cum loqimn-
tur de confervatione virginitatis propter Dcum , aótum il-
lum confervandi virginitatem per fe amp; fimpliciter confidera-
tum , citrarelationem ad opus quod perfe bonum fit, opus
fupernaturale amp; ccelefte appellant, grauiter crrant,amp; ex s««^»-
S-^hQx-hu. cultumDeifaciunt, quodipfisfolemne eft.^.Id quod
Chnftusaitv.-^Q.fedfuntut angeUDenncœlo, non eo perti-
net ut ftatum virginitatis ftatui conjugii in terris prçferen-
dum efle oftendat, (nam eo non facit fcopus verborum Chri-
fti j fed ut ratio detur, quare in refurreftione neque uxores
ducent, neque nuptum dabuntur .• nimirum quia refurre-
étionis filii animali hac vita depofita, immortales erunt, ut
Angeli, fublata videlicet moriendi potentia non tantum pro-
pinqua led etiam rcmota : adeoque amp; potentia atque inclina-
tione ad generandum ( ut qus pertinet tantum ad animalem
hanc vitam) carebunt. Patet hoe ex Luc. 20. verf 3 5.3ubi
Chrifus fic loquitur. Qm vero dtgni habitifuerint cjui avum »/-
iud confequantur, amp; rffuredtonem ex mortuis, neque ducunt uxo-
res neque nuptum dafitur : Nec enim mori amplius
PossuNT, pares enim angeUs funt. Cam cmnx zit, pares enim
angeltsy«»?,oftendit hoe à fc adferri ut probet id quod proxi-
me prçceflèrat,nimirum quod filii refurredionis amplius mo-
ri non poterunt. Ad fextum. i. Concedo fl;atum matrimonii
variis hominem implicate moleftiis, fed nego inde fequi fl:a-
tum virginitatis ftatui conjugii efle abfolute prxferendum ;
Nam vult Apoftolus ut rationem doni amp; vocationis noftra:
habeamus: atq; utfidonum defit,amp; vocatio noftra cójugium
pofcat, id ftatui virginitatis aut viduitatjs prsferamus. Adeo-
que nihil amplius hoe arguméto obtineri poteft, quam quod
antea concefliim fuit, videlicet quod ftatus virginitatis addc
amp; viduitatis fit prxferendus matrimonio, folis illis qui amp; do-
ni continentie hbi confcii funt, amp; quorum vocatio matrimo-
nium non pofcit. Neque enim homo fefe citra neceffitatem
in moleftiasprscipitare debet. Qnia hoe pugnat cum pru-
dentia, amp; diledionefuiipfius. 2.Vti ftatus conjugü ordina-
rie multas moleftias fecum trahit, fic etiam fi:atus cxlibatus,
ex vitiofitate humana'fepe uftiones parit ; amp; nonnunquam
vacation! officit. Quod fi ergo ex moleftiis quas matrimo-
nium, non natura fiia, (ed partim ratione vuiofitatis huma-
ns, partim srumnarum quse ob peccatum à Dco immittun-
tur, fecum trahit, colligere licet ftatum virginitatis aut vidui-
tatis efle meHorem ftatu conjugii, etiam colligere licebit ex
uftionibus ilHs amp; ratione vocationis ftatum conjugii efle me-
liorem ftatu virginitatis aut viduitatis. Reftriftione hic opus
eft ut ex prscedentibus patet. 3. dixi ftatum virginitatis amp; vi-
duitatis ex vitiofitate humanafspe uftiones in multis parere.
Veriflîmum id efle, vel fpmtudes Pontificiorum fuo exemplo
abunde docent.Oftendit hoc Cl.Rivetus in iuo Icfuita vapu-
lante c. 3 .ubi,ut Silveftrum Petra fanftam modeftiam doceat,
crimina ab ipfo in Calvinum amp; Bezam congefta ad qux idem
Rivetus c.2.refpódet,in Pontificios retorquet.Videri etiâ hac
de re poteft prxfatio Baler quam prçfixit hiftoris fuse de adis
Pontificum. Nam ibi temporibus Hcnrici oftavi cum mona-
fteriorum per Àngliam vifitatio inftitueretur, tot ac tam ne-
fandas turpitudines in monaftcriis repertas fuifle ait,ut Sodo-
ma amp; Gomorrha in ea commigrafle viderentur. Locum non
recito.quia prolixior cft,fufficit illum indicafle.
V Quoniam jam oftenfum eft non pofle abfolute pronun-
ciari ftatum conjugii ftatu virginitatis efle meliorem,qu«ritur
cur ergo filia lephts duorum menfium fpatium petiverit ut
virginitatem fuam defteretPRefp.Potiflima hujus rei caufa fu-
ifle videtur quod Ifraelitae magno generis propagandi ftudip
ducerentur , atque propterea probrofum ducercnt fine liberis
•decedere. Vide hac de re Gen.i 5.V.2. amp; 30.V. i.Ruth.^.v.ii.
iSam.i.v.7.Ief.4.i.Luc.i.v.25. Quid autem ipfosimpulerit
ad tantum libcrorum ftudium prolixe non inquiro, breviter
quodfentio dicam.Statuo pios eo impullos fuifle quod defide-
rarent incrementum ecdtüx Dei quï tune illorum generi
Lnclufa ecat. Addo etiam probabile efle quod inter illos fue-
rint
rmt qui fperarentMeffiam ex ipfis nafciturum Omnes en;m,d fperafle
eSbik non eft, quia Deus ortum MelTux pnmo tnbu. lud^, poftea
familix Dav.dis qu« pars erat tribu^iUms adltnnxerar.
raufe efficientes ploraws futuri defcribuntur verbis »p^VD]«.
à g fs pueWs inftituédum. In vocenbsp;lod pro vau fœb.cur utt
ISS annotatum eft. fed non eft mlolitum ut jod ^o vauamp; vaa
' ^ od fcribatur. -Yiderihac de re poteft Buxtotfius T.benaàsc , 5.
^ oLn hic poteft,... An permutat.o h^c elementorum .f fi Spmtu,
SaS an veto l.brariis fit fribuenda? Refp. Rationem non video qua-
fe f codLm non eft varietas prius negari poftenus affirma« debeat.
,1 Otiare filialephtœ virginitatem fuam deploratura.fccias p an-
ftus fÄumendas duxerit? Refp. Videmr hoc fadtum, non ut plan-
au fuo foci^ puell« luftum Ulms accenderent: (quid enim opus erat
ut anlum dSore faucium magis lamarent.^ ) fed ut e. una cum ^fa
Dlanaentes ipfi levamen al.quod dolous afferrent. Ita enim tere tit ut
S Smus aniicos lugere amp;Uchrymari ob calamttatcm qn^in nos
fnrnbuit tciftitia qu^ nos öbfidet.non nihil rale vettw.commiferatione
Uorum quafi pariem triftitiaenoftr^ in.fetransferentium.animum af-
Km ntn nihil demulcente: ficuti è contrario fere expenmur inten-
di dolorem , quando eum ab iis quos nobis amicos exiftimaveramus
nesliei aut etiam rideti fentimus.Vide Pfal.3 5.V.1 2.. amp; fequentibusali-
quot Etiam alia quasdam hic qu«ri polTent, verum iis poftea etiam
locus eile poterit.
I m •^HeoloP'tapraBtcaeÏÏ.nbsp;__
J I Opnmem. ChUiaffarum de regno Chnflt in his ten»
1nbsp;mtlienario rejicimus.
5nbsp;VAtres ante Çhr 'iHi mortem m coelum receptifuerunt.
4 (tAnimttpofi mortem vivimt acfentiunt.
lt; Crucianturammatmpiorumpofi mortem.
6nbsp;^nmquthuflamconvertendisfint difpofittones praparatort^,
c,ua aUnm caufahtate fua concurrant ad regenerationem?N,
7nbsp;zyfn verbum Dei ante converftonemfaktanter audiatur. iV.
8nbsp;Et intelleBus amp; voluntas regenerantur m converßone.
9nbsp;Jn probanda Scnptmxauthoritateuon nos committtmui circti^
lum, fed pontißcii.