DISPVTAT. PHYSJCA SPECIALIS

INSU Va RUM

TER
Q. U

Favente Deo Opc. Max.

S V B P K M S I D l O

D. PAULI voet J.U.D.amp;L.A.M.Meca-
pnyfices ac Logices inalma Academia Vltraje-
étina Profcflbris ordinarii,

ULTRAJECTI,

Ex Offidna, Jo H a n n i s k WTeTb erge.
Anno. M DC L.

yenerando, VHjfmo Viro »

D. JOHANNI DU PRIE, civi apud Slu^.
nos^quiiTimo^graviirimo. Parenn meo dileaiffi-
mo.FÜiali amoris genere amp; obfervanti^e , quoad
yivam» profequendo.nbsp;'

U T E 1,
SfeBitif celeberrimis, pieUte äc doHrin* conffuuis viris,

D. ABRAHAMO WILSENIO verbi
diviniapudMudenles pr^com Fideliffimo Theo-
logo doftiflimo, inlinguisvedatiirimo, PrxceptO-

ri quondam meo folerciffirao, Parentis inftar fuf-
piciendo.

D. ] OH A NNI van DÖRTH,
D- CORNELIO vander LINGE,

Tfieologisfacundiflimis, Orthodoxias propugna-
toribus fcrenuiffimis , vigilanterque m Gregem
Chrifti. illi Slufç, huic Rheno-Trajedi excubanti-
bus, dcftudiis meis plurimum mentis, m dielque
merentibus.

Httfce me fis Philofofhica primttids in grAti
mmi TiKfivs^c,[Hhmtjfe.

fnbsp;D.D.D.

HenricusduPrié

Refp,

DISPVTAT. PHYSICA SPECIALIS,

De Infiilarum Generationo

J g n T I

thesis I.

Vperioribus difputationibus ca fuerunt à
me explicata, quç inJuIarum ortum, imeri-
tum^ulumfpeäant. Hâc difputatione pa-
ticulares quaeftionesfeu dubia,SquîEalicujus
funt ponderis enodabo.

II

Ac primo quidem difquiritur, cur quar-
dam infulf hue aut illuc contis laipellantur navigii inftar,
aut etiam ad idum modulantium pedum eommoveantur?
Refp. i. Infulas iflas effe fîuéiuantes, natatiles.aquarum fuper-
ficiei incumbcntes,veluti errantes mediis in undts; uti de Delo
infula teftatur Callim. Hym. in Del. quf, mhàyiQm è-m-
■cy^st .libera mm ttinat abat.Sic igitur tales infuli, qux radicibus
fundo non ad heferant hue illuc facih negotio, aut vento, aut
flucäibus aut contis impeilipoterunt. Neque tamen hinc in-
ferri oportuit, omnes commoveri, aut impelli cas infulas,qua:
libéras mari innatanr, aut aquis ineumbuntjtum quod ex quo-
rundam fententiâquotquot funt infuix omnes amp; fingulx di-
cantur aquis innatare, negato centro grayitatis circa medium
globi terreni ; tum quod quaedam majores infulsquot; ratione ma-
gnitudinis,non ita commoveätur;vel quod Deo vifum immo-
las eas fervare infulas, mediis in undis,non aliter ac certa na-
tura lege immotam voluit tellurem quamvis medio in aere
clemento aquaadhucde cuplo fubtiliore, fufpenfam. Vel
quod lub aquis hçc forte infula alteram contingat, eique fic
affixa fit , ut illa immota, altera etiam immota remaneat, etfi
utraqiie aquisincumbat.Refp.z. Infulasifhs etiam forte fun-
do coaluiffc, verum tamen,quia non conftant partibus terreis

C znbsp;adeo

adeocra(ns,amp;denfis, fedlevioribus. rarioribus ; vel cuam
quia radlcibus gaudent flexibilibus,adeo uiinfleéti poffint fa-
ctie contis duci,aui ad pedum concuffionem commoveri;quas
etiam inde non fa/tmres , ut quidam perperam apud Plin. le-

gunt, fednbsp;diétas, notât vir fumm. Salmaf. in exercit.

Plin.p.miht ii^.ldem licebit obfervarc inquibufdam Hollan-
diaepattibus, ubi quia terra eft cefpititia,etiamfi radices fub-
tus egerit, ad iftus nihdominus aut faltus majores m fuperfi-
cie, tota contremikit, Neque mirum , cum etiam in pariibus
terr$ folidioris major impetus fadus excitet trepidationem,e-
tiam levis pulfio vel percuffio, mutabilem, vel lenfibdem lal-
tem motum producat.

III.

Secundo inquiritur, cur qusdam infulï nunquam mer-
santur, etiamfi tumidum ac impetuolum fit mare , etiam ia
littoribus exundans? RefpÔdcret Bodinus omnes miulas man
innatare,etiam quç cóftant materia folidiore,adeoq; eas ad in-
ftar arcç Noachi intumelcentibus ac elevantibus feie aquis etii
elcvari, amp; quo aquç funt altiores , ita etiam magis in àltum e-
vehi,nunquä vero deprimi pofle naturae certa lege,quâ confti-
tutum ut perpetuo terra eminentior aqua, Uli incumberet.
Sed forte illa Bodini refponfio aliquid dubii contineret. Hinc
potius aliter refpondendumcenleo. Et primo quidem dico,
qualdam infulas effe natatiles, ex algâ quâ marina, juncis, ftra -
mentis,fecibus.aliifqj rebus lordidis, materia k. levi conflatas,

qusE omniafiminibusfirmiterinvkemcolligata accohsrentia

facile mari aut aquis innatant, iis fc. leviora, hincq; fada: infu-
Ix nunquam fub aquis merguntur, verum iuperficiet incum-
bentesinmodumluberisjfiuftibuselevatis, fimul fe levant,
amp;levantur. Secundo refpondeo, ideo marinas quafdam in-
fulas nunquam fludibusobrui, etfi fint denfariim amp; crafTa-
rum partium,etiafi fundo fint afKxx.Quod etiâfi mans aqua ut
eft procul à littoribus, illis fit altior, prope littora tarnen mfu-
larum infulis, amp; littoribus fit deprelTior, imo fe déprimât, vel
quod evitet terrae ficcitatero, ariditatem,neque fe cum ea mi-

fceri patiatur,tamquam cum fuo cótrario, ratione qualitatum,
uti hoe coUigo gutta!« experimento, vel modic^ quantitatis
aquas fuper terra arida,(uper cincribus.fuper arena efFufejqux
etiamfi iupra partieulas arense fit elevaca,» undique particule
terref modicâaquç quantitatem ambjpt,illa tamen intra figu-
ram rotundam Ie recipiens , tanquam fub hac fpecie adverfus
hoftem munitalatis,nunquam fuafluiditate partes circuroftan
tes terrae conteget, quibus tamen eft elevatior, adeo ut eas in-
tuitu ff uiditatis fuç pofTet cótegere. Vel etiam tertio, quod
hçc fit aqua: natura, ut prope terminos,utiie ab alio elemento
terminari patitur, femper deprefïior fic,quam prope medium,
neque ubi aqua terram contingit,unquam fupra terram eleva-
ta confpici poffit, etfi paulo à terra remotior, elevatior con-
fpiciatur amp; maxime elevata circa medium , in quo fenfibiliter
fatisaltitudine fus fuperfiriei terrae terminos fuperabit. Si
quifquam didis non credat,. fenfibus credat ,amp; experimen-
to infallibili vitri aqua aut vino, etiam fupra terminos oras aut
marginis repleti ibi obfervatu facile erit aquam fluidam vitiquot;i
marginem , etfi fe depreflSorem amp; aêre undique cindam non
tranfilire, quod tamen fieri oportuit, fiaquç fluiditas intro-
fpiciatur, amp; terminorum ambientium depreflio. Siigitura^
qus altitudo vitro contenta circa medium margine vitri efl: e-
levatior, circa marginem non item, neque ea efl circa margi-
nem altinidine, qua circa medium, neque fupergreditur vitri
oram, amp; fi alcitudine fatis notabili marginem exfuperet ; quid
mctuendum ne non contineatur liitoribus etiam depreffio-
ribus unda circa profundum maris alti longe ipfis httoribus
etiam inlulisPRefpondeo quarto Deum certos terminos afli-
gnaffefua Providentia fluftibus marinis,quos prscepto condi-
toris ligati non exccdunr, aut egrediuntur, idque in commo-
dum hominum amp; jumentorum ne feil. immite iftud elemen-
tum, fua fluiditate omne animantium genus c6tegeret,ac fuf-
focaret, Etiam aqui talem indidiflTe naturam , ut admodum
gibbi ^.ad littora deprefïior fit paulo,à littoribus elevatior. Sic

C 3nbsp;certe

ccrtc oculis ccrninius,eo gibbofius effe mare quo magîs în al-
tum profpicimus -, fic expcrimento comprobamus gibbum a«
quï circa medium , fic veteres fuis locutionibus teftati fuere,
lt;\\x\ dorfum marts ahnmxc^aot nominando , nihil aliud defi-
gnare voluerunt, quam convexitatem maris circa medium:

I V.

Tertio difquiritur qua ratione, quove modo ad infulas de-
venerint fc,ra anunalia ? Refpondeo primo, non improbabile
effe homines qui primitusinftindu amp; admonitu Dei omnis
generis animalia in arcam deduxerunt, eofdem vel admonitu
divino, vel quod intuerentut Dei fcopum , (qui per introdu-
éiionem animalium in arcam voluit confervare rerum fpecies)
eadem animalia jam domata fatis amp; cicurata ad infulas fecum
transtulifTe. Refpondeo fecundo improbabile elTe , Deum
poft exitum ex area miraculofo modo domaffe fera animantia
ut ab hominibus fc contraiStari paifa fint. Fruftra quippe ad
miracula confugimus cum modo ordinario homines anno , fi
non brevi ore temporis fpatio foleant mftar agni mitia redde-
re animalia efïerata, amp; man£uefacere arte , qu3E natura erant
indomita. Etiam improbabile folo venandi ftudio homines
ad ignotas delatos infulas transtulifle leones, apros,ur(os amp;c.
Quafi non plus in hominibus valeat admonitio divina, aut
quodipfi novcrint Dei propofitum, cuifatisfacere volebant,
quam fuis cupiditatibus. Quafi etiam non magis tum tem-
poris folliciti fuerint de agris fertilibus,quam. de venationibus,
reliquifque rebus non tam ad effe , quam ad jucunditatem re-
quifitis. Refpondeo tertio mihi videri maxime probabile fe-
ra animantia non tantum hominum cura, fed potiffimum fua
fponte ad infulas devcniffe. amp; quidem ad infulas viciniotes fa-
cili negotio tranatare poterant. Si quis quf rat quo inftinctu.?
Refpondeo naturç inftinâu , quo feruntur ad alialoca, il-
leda fc. pabuli abundantia, quae tantacopia non erat eo loei,
ubi vivebant. Sic referunt antiqui Scriptores Taurum ex par.
tibus Liguriï quotidie pabuli caufa folitum ad infulam Cor-
ficam, quïfcrtiliflima erat tranatare ,amp; probe faginacum re-
dire.

Ad infulas vero remotifïimas illa fic deveniffe arbitror. Pcr-
plurimsfunt'ofulg natantes fluéluantes , quas fitum fuum
fspius mutafTe tot feculorum curriculis fit piobabUe , amp; cum
iftilnfulxpermaria errabant, fimul cum illis vehebaniur a-
nimaliabruta,cumque forte tum in bas, tum in alias infulas
immobiles impingerent bruta, ut confpexere alias infulas ex
natantibus, qug aut continent!, aut aliisadhgrebant, inillas

tranfiliebant pabuli forte virore mota. Quï natantes infüls
ut forte vento aut unda marina abaliis femotç fuere, fic ibi
brucaremanerecoada fuerunt. Et ut fic fentiam , moveot
illo Plin. Iun.lib.8. Epift.ad Galium p.mihi 232. Qui in bunc
modum fcribit de Infulis in Vadimonis lacu natantibus. AM^
in hoe (fcil. lacu) nauts, fed innatant infuU herbida^omnes hamndi-
ne amp; junco teBa, ftaque ahafacundiof palus, tpfaque illa extremitas

Iacus effert-Suacmque figura, ut modmconBis margo, derafus : quia
fretjuenter vel littort,vel ßbi liiifa terunt, terunturque. Pat omnibus
ältitudo, par levitas-, quipfe mfpeciem canna humili radice defien-
dunt. Hac ab omni Utere ferfficttur, eadem jUe, aqua panter Juffen -
fa amp; merfa. Interdum juncla, co^uUtaque, amp; continentis fimiles
tunf.interdum difcordantihus ventis digeruntur, nonnunquam deßttu-
t^ tranquillitate fmguUflmtant. Sape minores majortbus, velut cym-
hula oneranis adharefcunt.Sa^e inter fe majores minorefque qu^ß cur-
fum, certamenque defumunt. Rurfus omnes in eundem locum adpulfa,
qua Heterunt promover,t terram. Et modo hat, modo läac latum red-

dunt, auferuntque. lt;tAuBum demum cum medium tenuere non contra-
hunt.Conß*t fetora herbasfecuta, fic in infuUs ut in extremam ripam
procedere foUre, nec frim inteiligere nobile folum , quam littore abre-
pta, quaflläata amp; tm^ofka. ctrcumfufum uiidi/jue Ucum fAvent.MoX
dUO tulerit vent US egrefe non magiife defcendtjfe fentne , quam [enft-
rmttafcendijfe. Hattenus Plin.

Corollaria Refpondentis.

I Z!^ àetur materiapnma} ff.

^ (i/l Anm interitu rei naturale fiat refolutioin fnaîertâprimâi^N.

An detur ignis Elementar hfub concavo Ima^Quodhb.
. An elementa in proprin fun locis gravitent, aut kvitenfi Neg.
\ An in uno compoßto una detur anima : an vero plures realiter dißin-
äa^^nus Aß.poß .Neg.nbsp;6 .

c An mimts rationales omnes fuerint fîmulante corpora produMa^ N.

7nbsp;An anima rationalis fit ex traduce : an vero immediate à Deo mpin-

dendo creetur creando infundaturiprim Negpo/l Aff.

8nbsp;AnintelietluiverJeturcircauniverfaltaiSftrgt;gquot;lAgt;-''ai AJ-

9nbsp;An anima rationalisfit divtftbilis ? Neg.

finis.

Prxfiantifflmo,

D. RE S PONDENT I.

QVae gravida longo veniunt oriente carina,
Vt largis ditefcit opum mercator acervis :
Sic dofti facris veniunt quç Cafialis un dis ,
Piérii ditant cultorem munera fontis.
Te crebro fuaves adiifle, Priae, Camœnas^
Ditia perculto promis qux munera corde
Lxtâ voce fonant, fubito quse vera reponis.
Pro falfis falfs turbs, refponfa loquuntur
Divitias animi, mentemque labore fubadam.
Sic, juvenum fxlix, coluifti PxUadis arces,
CaHalii toto defcendant agmine fruftus.
Et tua faâa beent : animi juvenilibus annis
Dant tibi canities, mentifque fagacis acumen
Longxvos square fenes : bis, terque beate
Intrepide pergas, furiarum tota caterva,
^quoranec fraudes, amp; qux meditandafuperfunt,
Te divis poterunt donis ipoliaife Minerve.
Intrepide pergas, ferales optima flammas
Fama tui lugiet : prxftans per fecula nomen
Protrabet, amp; ccelo quondam te Muf* beabit.

Ceeinit

M. P-