D I SrP U T A :T 10 n U R'I D I C A
t ri g £ I2dA - NO NAnbsp;^
Tit. I. X. 4. Lib.'zS. Pandedar.
Favente Deo Opt: Max.
Clarißimi Confultißimtqtie Vtriynbsp;. ' quot;
D. CYPRIANI REGNERI ab Oosterga,
i Ü.D. nec non ejufdem Facult, in Iliuftri Trajeft. Acad.
- Profefforis Pandel. amp; p. t. Redoris Magnifici.
Publice defendere conabiturnbsp;/
GEORGIUS CROOC K,Amftel,-Bata^^^
Ad diem rammsB^hora locoqueßolitis.
TraJecti Ad Rhenum,
TypiS GisherükZ^U, amp;cTheodor!ab Ackerfdijck,
n
Reverendo, SfeBMi, ac Prudenti viro
D. ABRAHAMO C R O O C K,
Mercatori apud Amftelodamenfes vigilantiflïmo,
Parenti meo, quoad vivam, Filiali amore pro-
fequendo.
Nec non
Ckrtßmo Confultißimoque Viro
P. CYPRIANO REGNERl ab OOSTERGA,
J. U, D. amp; in alma Ukrajeftina Academia,
ejufdem Facultatis Profeflbri digniflimo , amp;
p. t. Rectori Magnifico, Praefidi amp;
Praeceptori meo, fummo honore profequendo.
Hanc di(putationem IttrUicam in debiti amp; grati
Animißgnum,
Kejfond,
-ocr page 3-TRIGESIMA-NONA
test AM entis
A D
Tit. 1.1. 3.amp;4. Lib. x8. Pande£tar.
THESIS I.
D /. I. tif- I- xS. quseritur , an amp; quo-
modo teftamentum ex eo appelletur, quod fit te-
ftatio mentis ? Sed quoniam de hac quacftiuncula
dixi in dijp. adpr. Infl. h. t. remitto Studiofos ad
d.MJp. amp; Treutl. diJp. lo. vol. z. thef. i. lit. a. amp;
ibiBacchov. Sedredenedefiniturind.l.i. ? AfF:d.l. i.modo
perjuftam fententiam intelligamus inprimis heredis inftitu-
tionem^. ^^.Infl.delegat. quointelledu facile teftamentum
diftinguitura codicillis. /. lo. dejure codicill. Diff. vide apud
Treutl. d.thef i. lit.c. amp;feqq. amp;ihi Bacchov- Anamp;quomodo
tefVamentum coaftum fubfiftat, fignificavi ad tit. z. Lib. 4. Ad-
de B«/:nbsp;i.«. 3.
Ad 3. qusritur, an jus publicum m d. I. dicatur publicum
refpedu caufx cfficientis, ita ut nemo poffit facere teftamen-
tum nifi jus publicum permittat? Aff-.d.l. 3.juna. I. zzo.deV.
S. Diff- vide apud Treutl. d. lit. c. amp; ibi Bacchov. An ergo tefta-
menti fadio non eft introduda jure gent.? Non eft. dd. II. DifC.
vide apud Treutl. d. thef i. lit.b. amp; ibi Bacchov. amp; in d.diflgt;. noflr.
/td%. ï.ï-àquot; I. Infl.h. t. Buf ad d.l. i. Undeamp;hoc fequitur,
mod teftamenti fadio non edifti prohibitorii, fed perraiflforii
at. d. I. 3- Diff. Treutl. thef z. lit. b. quemfequiturd.
lit^b. Anamp;quomodo ftatutum, quod teftamenti faftionem
A 2nbsp;impedit.
t
împedit, valeat, collige ex jam diâis, amp; dd. DD.fup. allegatU.
Ad/. 5.qusritur, anteftamemumimpuberis adpiascau-
fas fad:um valeat ? Neg: amp; de jure Romano amp; Canonico.
Qmnimo nec ftatutum valet, quod plane impuberi teftandi
facultatem conceffit. Quoniam contra rei naturam feu ratio-
^nem naturalem eft, quod quis habeat poteftatem teftandi,
quum necdum habeat judicium. Quid de impubere, quipu-
bertati proximus amp; fagax eft ? Dixerim totum negotium pro-
pter naturam fui arbitrio judicis committendum effe. Difl.
vide apud thef^. lit. a. amp; ibi Bacchov. Autumn, in cenf.
Gall,add.l. lt;.
Ad 1.6. qusritur, an filiusfam. faltem in illis bonis habeat
liberam teftandi licentiam, inquibus pater non habet ufum-
frucSum? Neg: d.l.ô.Scà cum Moribus refte fccus fit,ut dixi ad
f it. 11. Inß- Lib. 2, fruftra hic prolixus eft Bacchov. ad Treutl. d.
thef. z. lit. c. amp; fruftra quxritur, an faltem cum claufula codi-
cillari donare mortis caufa poflit ? an amp; quando opus iit con-
fenfus patrisPan ipfi patri donare poflit? Vide Treutl.amp; Bacchov.
d. lec.Buf adh.L 6.
Ad I. J. qu£Eritur, an Princeps ei, qui à natura furdus amp; mu-
tus eft, facultatem difporiendi indulgere queat ? Neg: five de
milite, five depagano loquamur, per ea, quç dixi ad §, 2. tit.
ii.amp;ad§.^.d. iit. I z. Inß. Diff vide ibid, apud Treutl. thef 3.
lit. e. amp; thef. 7. lit.f amp; ibi Bacchov. Sed quid de cœco, tenetur-
ne, ille legatis prçmittere heredis inftitutionem ? Neg: §.
Infi, de légat, jvinä. l. 24 C. /;. t. Difl'. vide apud Treutl. thef 3.
lit.f. amp; ibi Bacchpv. Sed habetne necefle difponere juxta /. S. Ç.
h. t. quando inter liberos teftamentum condit? Neg: 21. §. i,
C. de teflam. amp; Auth-feqq. junót. arg. I 8, depubl. in rem aä.Ad-
de noSir. difp. ad §.4. d. lit.iz.Iml. Diff. vide apud Treutl. d.lit.f,
amp;ibiBacchov.
Ad /.S.quxritur, an teftamentum à Chriftiano captivo apud
Turcas faâum valeat? Aïî: per ea quf tradidi in noftr. ad §. «It.
Inn. d. tit. 12. Diff. vide ibtd. amp; apud Treutl d. thef. z. lit.f.
Ad §. 1. d. I. 8. quseritur, an amp; hodie damnati ad ultimum
fuppHcium teftamentum facere prohibeantur? Aff:^f.§.,.juna:.
■arg. I. 27. C,detepm.amp;l-3^- §.ult.C.deappell. Sed moribus re-
aius in plerifque locis cautum cffe,probavi ad d.^.idt.JnJi.Diff.
vide ibid.Sc apud Treutl. d. thef i.lit. h. amp; ibi Bacchov- Bufad d.
I. 8. An amp; quomodo teftari poffint relcgati, bànniti, excom--
•liiunicati, fignificavi adl.ii.§.^.D.mand. Adde Treutl-dtbefz.
lit. h. amp; ibi Bacchov.Bufad d.l.^. Quod /. 11. de obfidibus inter
Chriftianos non habeat locum, fatetur ipfe Bacchov,ad Treutl.
d. thef. 2.lit.g.
III.
Ad I. x6.pr. quseritur, an amp; quando monachi amp; alii clerici
teftamentum facercprohibiti cenfeatur ? Sed quumiftfqug-
ftiones moribus decifç fint, tefte Buf add. I. 6. amp; vix ufum m
hifce Regionibus habeant, remitto Studiofos ad d.Buf Treutl.d.
thef z.lit.d.amp;ibiBacchov.
Ad §.i.d. I. 16. quîEritur, an teftamentum legitimefadum
in cafu dubio prçfumatur conditum tempore lucidi intervalli ?
/. zlt;).detejiam. tnilit.vhi. voluntas teftatoris ex ipfo
fado quoque declaratur. Et quidni à rationabili profedum vi-
debitur, quod rationabile apparet? Diff. vide apud Treutl. thef
^.lit.c.amp;ibiBacchov.
Adl.i 8. pr. qu|ritur,an amp; ille,qui revera amp; ethice prodigus-
ncn eft,fententia tamen judicis talis declaratus, prohibitus in-
teiligatur teftamentum faccre?Neg: arg. l I. exquib. cauf. ma-
jor. jundis nojlr. adl. i, Ergo fi debet reftitui in integr. valebit
ejus teftamentum,licet morte prçventus antepetitionem reftit.
mortuus fit.Regulaçterni juriseft,qui non eftprodigus,non de-
bethaberi prodigus. Adde «of. noftr. ad §. z. d. tit. iz. Inft.
Diff vide zpuàTreutL d. thef -^.lit. d. amp; ibi Bacchov,
IV.
Ad L 10: pr. an amp; quando legatarius vel fideicom-
raiffarius particularis teftis effe poffit in teftamento,
A3
m
-ocr page 6-in.quo ipfi legatom vel fideicomrailfum reliftum eft, vide amp;
repete ex noflr. ad%.ii. Infi, deteßam. erdin. TreutU thef. 4. lit,
kj amp; ibi Bacchov, Autumn, adl.zi.de teflam.
Ad §. 3. d. I. zo. quseritur, an a contrario fenfu d. §. filius
mancipatus in teftamento patris teftis effe queat? Sed amp; de hac
quxftione dixi ad §. 9. Infi, h. t.
Ad §. 6. qujeritur, an mulier faltem jure Canon, in tefta-
mento teftis munere fungi poflit? Sed fruftra, quum jure Divi-
no non diftinguente admittatur. Fruftra ergo hic ult-erius
qua:ritur, cur jure Romano in teftamentis non potuerit efle
teftis. Item an in codicillis faltem teftis adhiberi poffit. Vide
tamen, fi lubet, Treutl. d. thef. 4. lit.f. amp; ibi Bacchov.
Ad §. 7. d. I. 20. quaeritur, an amp; quando monachi poflint ef-
fe teftes in teftamento? Sed monachos non agnofcimus. Quod
Sacerdotes noftri poflint elfe teftes, nemo in controverfiam
vocet. Vide tamen Bacchov. ad Treutl. thef. 4. /if. i.
Adl.zi.pr.amp;§.i. qusritur, an jus Canon, in c. cum effes.
ext.de teflam. rede reprehendatjusRomamam, quodprxcife
in teftamento 7. teftes fpecialiter rogatos requirit. rf. §.
2^Aff:perea,qu£ allegaviindißgt;. ad^.Inß.Lt. Fruftra
ergo qujeritur, an teftamentum minus folenne Ikltem in foro
confcientix obliget. Vide Treutl. thef 5, lit,a. amp; i. amp; ibi Bac-
chov. Sedpoteftne quis heres inftitui folonutuad interroga-
tionem alterii«s?Aft-: fi non dejureCivili, faltem Canon, vel in
genere, modo per duos vel tres teftes nutus probetur. Quod
tamen maxime procedit, fi teftator jam ante aliis fignis here-
dem indicaffet,amp; propter morbum loqui impedittjs fuiffet. Vi-
de Rosbac. tit. 4.». ult. de difjur. civil. amp; can. Difl: vide apud
Buf add.Lzi. Sedoportetneteftes vidiifeteftatorem? Aff:1.9.
C. h. t. Diflquot;. vide(,apud Treutl. d. thef 5. Ut. c. amp; ibt Bacchov.
Ad§.a/f.qu3eritur, an contradus in teftamento celebrari
pofl[it ? Jure Romano non poteft, d. §. ult. Sed hoc confiftit in
mera fcrupulofitate, ut probavi ad §. I. Inft,lf. t. Vide Treutl. d.
theflit. h.amp;ibiBaccbov.
Ad/. 2 z-S'S'tlu^ritufjan amp;nbsp;inftrumcnto tefta-
mentum fignare liceat? Sed fruftra, quia fubfignatio non eft in
ufu,fed fubfcriptio, magis tamen de utilitate quam neceflitate,
ut dixi ad d. tit, infl- Vide Treutl. d. thef. lit. e. amp; ibi Bacchov.
Ad/. 29- an amp; quando claufula codicillaris operetur fidci
commilTumjdixi ad tit.de inoff.teftam. YidtBufadd.l.i^.amp; diJp.
noflr.ad §. $ .Inft-de ex heredat.liber.Sed conceffa facultate teftan-
di de feudo, cenfeturne dominum folitas folennitates remififle?
Minime. l fi quando 3 5 .c.de inoff. tefiam. Diff vide apud Treutl.
d.thef.^-lit.a. amp; ibiBacchov. Sedreftringiturneillafacultasad
teftamentum primum ? Neg: Ratio allegatur a Bacchov. d. loc.
Difl^ vide apud Treutl. amp; Bacchov, d. loc.
Ail. i.amp;z. tit. 2. qujeritur, an pater fub cceteris exhereda-
tis etiam eos filios comprehendifse videatur, quos putabat
mortuos effe? Sed fruftra, quumjurenovo nemo intelligatur
exheredatus, nifi nominatim, amp; caufa expreffa exheredatus fit.
Nor. Ï15 • f- 3' Vide tamen Buf ad dd. U.
Ad /. 4. dïquot; 5. quasritur, an jure novo pofthumus exheredari
poffit? Negj per ea, quas dixi in d. difp. add. §. 5. In^i Sed ven-
tre in genere inftituto, idem ne de eo dicendum, quod in d. l.^.
dicitur de pofthumo ? Aff: quia eft eadem ratio, quam plu-
ribus demonftrat. Buf. add. 1.4. Diff vide apud Eund.
Ad 1.8. an amp; quomodo d. I. emendanda fit, hodie non euro,
quum quaeftio ufum non habeat, ut patet ex diH. ad d.l.^.amp;
ViéieüsBuf.adh.L8.
Adl. 10. quxritur, anrf. correda fit per/. ult. C.depojlh.
fjered' atque ita corredra, ut etiam de nepote accipi poffit? Aff:
d. I. ult.p^^-1-1 ^ 'deR.I. Diffi vide apud Treutl. difp. 11, thef.
i.lit.d.amp; ihi Bacchov. Buf add. 1.10. zoefad h.t. tt.46. An
Titius tertio primogenito fubftitutus, admittendus fit ad he-
reditatem filii, qui fine liberis difceffit, fignificavi ad pr. Inft.de
Ad UIU variffi a Bufio proponantur qusftiones qux alibi a
nobis
-ocr page 8-nobis cxcufTîE funt puta, ad tit. de iKoff. teftam. amp; ad tit. InR. de
hered. qud.
Ad/. 12. §. I. dixi ad /. 12. de ftatu homifi. Ad I. i^.pr. an
d.pr.Cit correâumaut iniquum vide in Cenf. Gall. Autum. ad
d.pr. An in §.i.d.l.i-^. emendationc opus fit,quîEftioneindig-
num eft, quum ibi agatur de fervis. vide tamen Cu/4C. amp; Buf ai
d. §• Idem Buf. contra Cujac. Aliofque DD. prolixus eft in ex-
plicatione /. 14. h. t. Sed fruftra, quum loquatur de exhereda-
tione poftumi, quse jure novo teftamentum nullum efficit, ut
dixi ad I. ^.h.t.
Ad /. 16, quxritur, an amp; quomodo (i./. conciliari poflît cum
l-ventreS^.deadq.hered. Sed cum amp; hfc quçftio ufum non ha-
beat , ut latius dicam ad tit. de honor, pojf. remitto Studiofos ad
Treutl.d.difp.i i.thefi.lit.g.amp; ibi Bacchov. Buf.add.l.i6. Interim
non video, quo paâo filius in d. I. 16. patri heres fît ab inteft. fi
mortuus eft ante conditionem poteftativam impletam.
Ad /. 19. qua:ritur, an filius cum propter caufas fimiles turn
graviores iis, qu£E in d. nov~ 115. 3 • enumerantur exheredari
poffit? Aff: per ea,qux dixi adnbsp;lo.
Ad /. 29. §. . quxritur, an etiam nepos,qui in cafum mortis
filii inftitutus eft, rumpat teftamentum, fi pater deportatus eft?
Neg: fi non de jure Civilijfaltem de hodierno, quo fuitas ceffat.
Ratio eft ex verifimili voluntate teftatoris, cui favendum eft.
Dilf. vide apud Buf. add. §. lt;{,
Ad §. 6. quseritur, an filius filii ex in inceftu nati, an nepos
ex filio fpurio heres ab avo inftitui pofi[it ? Sed de his alibi dixi.
Vide d.difp. thef. 11. DifT. vide ibid. amp; apud Buf add. §. 6.
Ad §. I o,^./.29.qu$ritur, an ilia verba: fi filius me vivo morte-
indicant heredes inftitutionem,an potius teftamentum nul-
lum fit,quod filius fit pr^teritus? AfF: pofterius per d. nov. 115.
c. 3. DifT. vide apud Buf add. §.amp;tnd. noftr. diJp, thef 2.
Sed debenturne legata ex tali teftamento, in quo filius eft prf-^
ritus? Aff: per ea, qu| dixi in d.dtfp. thef. i. An caufa prçteritio-
nisvelexhcredationisnon expreffa, vel exprelTa qmdem, fed
ner heredem non probata, teftamentum nullum fit, amp; fimiles
Lsftiones hue pertinentes facile eft decidere ex ^r^m,^
ê- d. difp- dh. t. ivß. AôdçrreutL d. dtfp. i uthef i. thBac-
cbov. Buf ad rubr. h. t. Tachin. 4. f. 9. èfeqlt;i. Lib.^. c.71. amp;ßq.
lib. 6. c. 16. amp;fm' I®-
Ad l i. tit. Î • quœritur, an teftamentum prius reyocetur per
i^nfterius ipfo jure, lieet claufulam contineat derogatoriam vel
fumS aV: p« ea, qua. dixi ad ^.Z.lnft h. t difp. ro. thef
Sed intelligiturne revocatum, fi fimphciterteltator
coram teftibus dixerit, fe nolle primum teftamentum ralere?
Nee. per ea, que dixi d. dtfp. add. §. 2. thef 17. PifT. nMd.
amp;apudTrmi.lt;/. difp. lo. thef j. lit. l.amp;mBacchov.Bufadl.
Adnbsp;an teftamentum imperfedum pofterius,
inquoinftitutifunt beredesab inteft. revocet prinium perfe-
aum, fi in eo non tantum extranei inftituti funt, fed amp; films
pcaeteritusgt; Dixi jam teftamentum nullum efTe, amp; ne quidem
Propter claufulam codicillaremfieaiinfideicommiffum. De-
inde Jiaec qU£eftio,ut amp; illa de fubftitutione in codicilhs revoca.
ta ufiim non habet. Groenevveg. ad l. ii.nbsp;de team-Y^dc
tamen,filttbet Bufndd^l z.Treutl.d.thef'j.ht.c. amp;tbtBae-
chv.luquc fruftra quoquequerLtur,an lt;f./.2.procedat,hcetnon
oiHn^sfcedes at inteftat. inftituti fint. Vide tamen Bufadd.l.
2, Sed quid, fiinpofterioriteftamento inftitutioad pias
caufas fada fit?Non tamen revocat prius perfeâ:uin,nifi faftum
fitcoram duobus vel tribus teftibus,licet ex illis nullus Secreta-
riusvelNotariusfuçrit, quietianmon poteft reqpiri, nifi fiib
pcena pecuniaria, vel alia fimili, ut alibi dixi lafius. Y'iàeBuf.
aàÂ, An amp; quomodo révocat teftamentum militjs aliud
tetaepturo commune vèl aliud militate, patemum aliud pa-
tcruuâayflcoxïimujje, dixiin d.difp. thef 16. Diff. nitïbil
SéâPuàBiifMll.î, Gmmvves' ^dAnfh. hoe mt. lik Ç. de te-
*nbsp;Bnbsp;ftattt»
ßm. Treutlt. d. difp. 10, thef lit.h. amp; tbi Bacchov. óquot; difp,
noß.4dI.ZO. fam. ercife.Zoef adtif. i.huJ.Lib. 28.
Ad/. 3. qu3ErItur,an pofthutnus ignoranterpraeteritus ita
riimpat teftamentum, ut nec propter cläufulam codicillarem
fidcicommiflb intelligatur gravatus ? Aff: per ea, qusedixiad
S-1. tit. 17. Inß. Lib. 2. d. dtfp.thef 13. Difl'. vide ibid. 8c apud
Treutl. d. difp. i o. thef 7. lit. a. amp; ibi Bacchov.
Ad 1.6. qu$ritur,an filio jufte exheredato nepostamen prx-
teritus teftamentum infirmare pollit ? AfF: non tantum de jure
novo, fed etiam de veteri, per ea, qux dixi ad 5. 2. d?quot; 5. Inß.
deexhered. lib. thef 8« An pr. d.i. 6. in fin. corrigatur per Nov,
ïiS. vide in dtfp. Inß. 14. thef 5.
Ad/. 17. qufritur, an teftamentum ex:Equoamp; bonocon-
valefcat fi filius pr§teritus ei adquiefcat, flvf extranei, five he-
redes ab mtefV. inftituti funt ? Aff: per d. L ubi ratio generalis
fubjungitur. Dift. vide apud Treutl. d.difp. 11. thef i. lit.c.
Poteftne ergo films efficaciter confentire in exheredationem
vel pr^teritionem ? Aff: per ea, qu^ dixi in rfjj^. f jf.
inoff. teßam. thef 6. Diff. vide ibid. amp; apud Treutl. d.thefi. lit.c.
Ad /. ult, an noftratium teftamenta nuncupativis annume-
randa fint, amp; an cancellatione vel detraclione figillorum re-
vocatacenfeantur, vide in ds difp. 10. thef ult. Diff. yide ibid.
amp; apud Bacchov.adTreutl.d.difp. lo. thef. 7. lit. b. An conjux
altero mortuo teftamentum pro fua parte revocare poflit} An
voluntate unius mut;ata, etiam alteriusmutata cenfeatur, an
teftamentum confenfu alterius fuper bonis ejus conditum ,
mortuo eo ab altero revocari poffit, vide apud lacob. Coren.obf
XI'Zoef. adh.t. n.ii.amp; feqq.
Adl. 2. 3.d'4. fif.4. qufritur, an heredis indudi portto
fifco applicari poflit ? Neg: d.i. z. ubi de fifco nulla mentio,
fed potius dicitur , reliquam partem teftamenti nihilómi^
nus valere j atque adco portio deleti heredis ceteris accrc-
fcere Arg. 1-7'de R.I. Moribus dida portio ad heredes ab inteft.
devolvcret, ut latius dicam ad tit.feq. Q^d Moribus non ap-
plicetur filco.etiamfi hercdi tanquam indigno auferatur, aper-
tius demonftrabo ad tit. de his quib. ut indign. DilT. vide apud
Buf, ad d.l.z. An in d.l.z. pro inflitutus legendnm fit fubftitu-
tus ia,m nihil attendo. Nam Moribus abfque dubio nomine he-
redis indudo, fit locus fubftituto non indudo, exclufo quoque
herede legitiiï^o. Sed prffiimiturne nomen heredis tanquam
indigni dcletum? Sed fruftra,propter rationem, quam modo al-
legavi.Sed de jure Romano exercitii gratia difputo,quod lubet.
Diff. vide apud Buf. ad d.l.i. Barto. Bald, ad eatid. Sed quid de
legatis, fideleto alicujus heredis nomine, portio ad heredem
legitimumdefcendat? Eafolvetheresab inteft. arg. h. f.
Sed fecus forfan eft, quando totum teftamentum teftator revo-
carevoluit, Zeefadd.h.t.inftn. Alias qufftiunculas ad h.t.,
yi quadam retadas vide apud Bart. amp; in addit.
r^ .v.;, .1.1 i'f. ni!/j^lgt; 1 inc vlov^ij
cry^Lrl riurr.rw: ih-gt;:ox! ïlnJ-^^fO: iïi
: -uX'nbsp;.-J'i-v^ AU .-iii cO^-VtI! rf^vL u i;
vv.ihVquot; ' -c . - ^ : , ' ^
c,i.nbsp;.-i-'r. r-,, ,gt; ; , .lt; , '
■'1 ■ ■ ■' i;--nbsp;- -nbsp;lt; -i -j, , f.j j. ;;; tus^^i
'■tfjnbsp;i.-iaonnbsp;.cr,;j;i;-jl tib^j.!!
■■ ^hi.-i-.-: -, Of:: J^C/ÏÜ-jj? :;i) ! : • ■ ■ '1
■ 'nbsp;* * ~ ' ' Jl' ' '
til'' '
. (
t
-V-'L;
-ovs'i
• f* '
■louAh: n:!;jii:,r;tiïvj;rr.n;r:: ob:., up riiiLJ^ tö^
.i:i,'gt;pnbsp;.ttr; -vnbsp;-.x j.;/
l g