DISPUTATIO JURIDICA

7RÏGESIMA SEPTlMAy
DE

Eo quod Intereft»

^V A M
D. O. M. I.

P r s i d e
Viro Clariffmo,
D. ANTONIO MATTHiEO. Juris An-
teceüore Primario, In illuftri Academia
Ultrajeftina.

Puhltcè defendet
CASPARUS FAGEL Haga-Batav.
lt;iyfd diem z 5, Febr» hord locoquefolitk.

u l traject I,
Ex OfEcina JOHANNIS d WAESBERGE ,
Anno M. D. C. LII.

Clarißimh, Confuhißimißue Vms,

D. GUILIELMO ab HEUCKELOM,
J. U. D. amp; Rcipublica: Neomagenfis Confuli.

D. HENRICO E A G E L, J. U. D. amp; in

Hollandiae Curia Advocato.

D. FRANCISCO FAGEL, J. U. D. amp;
in Hollandix Curia Advocato.

D. NICOLAO ten HOVE, Reram Indiae
Occidentalis in Camera Delphenü Praefedo.

D. NICOLAO FAGEL , J. U. D. amp; in
Hollandiac Curia Advocato.

D. ]OSlB SAGGERS, J. U. D. ScinHol-
l^diae Curia Advocato.

Fratribus, fororiis, amp; Cognate fuo'.

Hoc legale Exerdtium

D. D. D. C. Q.

C A SP A R y S F A G E L y

Rcfpond.

DISPUTATIO JURIDICA
TRIGESIMA SEPriMAy

D E

Eo quod Intereft.

THESIS 1.

Nterefle nihil aliud eft, quam utilitas a-
mifta.vel damnum illatum dolo vel cul-
pa adverfarii, quod officio judicis taxan-
dum eft juxta vulgatam formulam :
Quantum mihi abeft, quantumque lu-
crari potui: /. i. I, tutor 8. D. de in Ut.
jur. I. JulUnus^.^. ult. amp; l.pen.D. adEx-
htb,l.ftcommijfa l^.D. rem. rat. hah. l.ult. D. deprxt, fltpul.
/. Ji fundus 2 fi, nam etjicolonus D, locat.

II.

Hxc definitio excludit primo interefle finitum : tamctfi
cnim a multis dividatur in finitum amp; infinitum feu incer-
tum: Hotom.di^ut. de eo ejuod inter cap. t. n, 6. Rebuf.tn
fchem. tamen finitum feu poena non eftfpecies ejus quod
intcreft, cum pcenam fUpuletur amp; ille cujus nihil intereft.
ƒ. alteri, Inft. df inut. HifuUt. MoUn.in trA^l. de eo quod inter
».17. amp; fil' Donel. zS.

II I.

gecundo, excludit hxc dcfi;iitio divifioncm interefle in
commune amp;fingul3re. Ratio enim ejus quod intereft ad
afteaioncm communem redigenda eft: non ad fingularcm.
Cerie nec amoris, nec honoris, nec pudoris, nec moerorisj
nec ultionis interefle ullum hie admittimus. l.Jt fervum:^-^.
J). ad leg. zAqiiil. I. ult. D. de his tjut dejec, vel efud. I. pretia
D. *dleq. Ami. Donel, d. cxjgt;.nbsp;d.tra^l.n.i^.

^nbsp;Oo 2nbsp;0- I-J.

x-J.Alciat.Aàl.m.CJe eo quodinter.eaf. 6. n.x ^.Giph.in d,

l. un.fag. z 5 9,lt;iy4dde Baron.^Je divid,amp;indtvid.ohUg.ctip,6,

Tertio rejicimushacdefinitionedivifionem ejus quod
intereftin intrinfecum amp; extrinfecum : Intrinfecum enim,
vcluti fruétus, partus, amp; fimilia non funt fpecies interefle.
Relinquitur ergo, ut interefle omne potius extrinfecum
quam intrinfecum üt.l,mter hiec verba 179. L hac verba 195.
D. de F.S. d. l.ficommijfa l} .D. rem ratSjab.l.infurü aBione
5O'D.i/f/«rf./.4.§. hdLC autemaÜio D.vi bon.raft. l.i. l.fija-
Unm iz.D.de aä.emt.l.eviBa re jo.D.de EviH.Mohn.d.traH.
». 13. Non tamen nego, quin alio fenfu etiam intrinfecum
intereffe dici uoi£ix..Vide ÂIcut.d.traB.câp.j.'Gtph.tn d,Lun.

V-

Illudnihilominus verum eft, utilitatem quam intereffe
vocamus, debere elTe in re principali, vel circa rem : com-
mentitis enim amp; longius quxfits utiHtati$ non efl: haben-
da ratio /. un.verf. ut hoe qitodrevera C. de fint. qua pro eo quod
inter,prof./.pen.D.ad Exhib.l.mterdam ^g.D.de furt.\Ut ü di-
cas infulam , quam non jedificavit promiflor j donaturum
te fuifle principi:autfi cautionem exigas à promifTorejquod
dicas poflTe eum labifacultatibus, aut mercator dicat, non
fuluta à te pecunia labefadatam efle fidem fuam : amp;c, Cu-
jac. in par. C, d, tit. Donel. z6. com. z j.

' VI,

Inde quasfitum, an audiendus emtor, qui dicit, traditis
mercibus potuifTe fe negotiari, amp; grande lucrum facere ?
Negat Paulus tn l.fi Herilis 2 i.§.c»wper venditorem D.de aB.
emt, SiHttrCiO^em^nasinl.ult.D.deperic.amp; com. reivend.
Affirmât Ulpianus»»/. z. §. nunc de officio in fin. D.de cond.
quoA eert. loc, Nullum hic diffidium efl. Molm.d.traB.n.^6.
amp; feqq. Donel,ad d.S.nunc de officio n. 9. amp; d. frff .2 3. Co-
raf.:} .mifcel. 1 ?. Coftat.ad d.l.ult.D.Àepene. amp; com. rei vend.
Aienoch. 2. a,rb, caf.iiQ. n. zlt;, eyilctat. d. traB, cab. o. n,
16. amp;feq.-

VIL

Qusefitum etiam de damno , fi emtor queratur, tritic
non tradito familiam fuam fame periifle,an fit perernts fa°
milixhabenda ratio? Negat idem Paulus in 21.§.
fervendttorem D. de aB.emt.H^c adverfatur Lhlunus i^.p^
D.eod.verf.fiverofaens.l.fedAddes i^.ff.l.D.locAt. Li. §. uU,
verf.^uidenim.D. ceTttloc. Cujac,tn d, %,cumper \endi~

torem.Molm.d.traa.n.^^.amp; lt;;:^.DoneU.i6.com.2^.Hotom.d.

traSl.n.io.i\,amp; IZ.amp;caf.^.n.l^.0' l'^,Baro.^.dedtvtd,amp;

individ, 7.

VIII.

Fingamus intercfle quidem, fed ex caufa inhoneftaan
hujus utüitatis habenda eft ratio ? Non eft: hum ii i i.l.iu-
ïi-Sf.i.l.qutre j6.jf.i,D.defurt.{l.figmuitam 17. ƒ.«//■.
X». äeprefer, verb. Ue ufuns. 27. i. C de ufm. I. ßprocu-
rm 8. ^.mandaUciBm ^.junB.l.fimandavero iiS.quiadem
6. Ü. mand. Donell. md.ß. nunc de officio n. 8. d. cap. 2 2.

^Icut.d.traB.cap.uk.

IX.

Quantum ad ^ftimationem ejus quod intereft , diftin-
guit Imp. tn à. I. un, cafiis certos ab incertis. Certos vocat,
in quibus certa continetur quantitas, vel natura. Incertos
œntra, m qmbus neutrum. De quorum verborum intelle-
^ digladiantur interprétés cum veteres,tum recentiores.
In univerfum autem duodecim opiniones refert amp; réfutât
Mohnxusnbsp;^scumeodem JMolinxo

n.^Z. amp;feqq. Donel. 25. 17. per certam naturam in-
telhgimus non lolum certam fpeciem, fed amp; genus, veluti
hominem: amp;fa(5tum, cujus cxconventione contrahenti-
um certa xftimatiohaberi pojeft.4^^. d. I. un. verb, m loca-
tionibus. Diff. quantum ad genera zAlcut. d. traB. caf.z.n
16. Gtfhan.m d. L un.f ag.i61. Bavo. dtvid. amp; mdiv.'^

Xt

Hoc amplius fi fpecies debeatur ex alternativa obligati-
one, veluti Stichus aut Pamphilus, cafus nobis certus erit :

O o 3nbsp;non

non obftante l.ubi 75.$.iüutl aut illud D. de V .O.Bonel.
d.cap.ij. Molm.d.traEl. ».43. Sed etfi ufusfruftus certi fun-
di in obligatione fit, cafuscertuserit. ^0//». «/.^quot;f.«,nbsp;-

nec rede hoe judici definiendum reliquit Baro d. loc.

XI.

Incerti cafus funt, cum fadum conuentione contrahen-
tium non definitum, ett in obligatione. Lft quis ah alto 13«
in D.Jere jnd. /. 2. §. uit. Qutfattjd. cog. cum polfeffio
l,pen.$.ult.D.ut.poj[id.l.\.%.exdteD.de vi amp; vi.arm. Item fi
agaturde reftitutione opens l.fe»*per 15. %.hoc interdilio D.
Quod vt aut dam. l.fitertius 6.%.ult. D. de aq.amp; aq.fluv.arc,
aut de cautione prxftandaW./.yJ qufsah alio fr.Cujac.tnpar.C,
h. Confer Donell. 26. torn.18. Hotom. d.traB.n.i^.dr 14.

XII.

In certis cafibus ita sftimandnm eft id quodintercft,ut
ne excedat duplum rei principalis in cafibus incertis judex
aftittiabit, quantum in veritjite interfit, amp;indubioin-
clinabit in minoris fummse cortdemnationem. Ita Imp. lo-
quitur d.l.un.C.deJent. quafro eo quod inter,^rofer.ncc^xxz ve-
rifimile eft, cum fcripto pugnare fententiam.

XUI,

Vehementer tamen premi videtur hgc definitio ifto ar-
gumento: Victor vafa,tabcrtignum, paftor orem vitiofam
vendidit: periit vinum, domus, grex: an non abfurdum, 2E-
ftimationem damni non excedere duplum vafis, tigni,ovis?
d.l.fcdaddes l^.f.i.D.locat.l.teneturnbsp;4./. lultanm

j 3. pr. D. de aB. emt. Hujus argumenti pondere impulfus
Hotomannus priEtulit incptam Martini Cofi^interpretati-
oncm. in Epit.de tifiir. n. 5 ij. licct conftitutioni Juftincanes
non eife accommodatam fateatur, Vctiiai non rede, cum
fuperior objedio commode removeri atque difl'olvi poffit.
Donell. z6. com. Molm. d. traB, ». 48. feqq.

XIV.

In codem exemplo illud quoque controverfum eft , -u-
truni ille duutaxat teneatur iii omne quod intereft, qui fci-

cns

ens vendidit vas vitiofum, tipum, ovem , an amp; qui jp^o,
ransf Julianus amp;Ulpianus fcientem duntaxat teneri dicunt
in â.l. I ^.Utrumque vero Labeo amp;Pomponius»W / 5 Caf
fius amp;LJlpianus m IL ip.Hxc quoque difficultas comniodâ
ratione tolli poterit. Mohn. d. tra^, ». 49. ^ lt; c

XV.

Cumque obftantia commode removeri poffint, pon vi-
aentur ilh audiendi, qui banc definitionem Juftiniani tan-
quam ineptam damnant. Inter quosSteph. ForcatuIus^//-
/«/.41. dum rationem ejus quod intereft, commodius iniri
pofle putat ex I, mfundo 38. D, de ret vtnd, ineptum ipfe fe
• prodit, meritoque eo nomine reprehenfus eft à Molinxo d,
58.

Videamus an finitio ilk dupli pertineat etiam ad dclida?
ttiicet ex vetcribus Accurfius, Bartol. amp; Salicetus , ex re-
centionbus Baro in traB. de dtvid. Cr tndiv. 4. cap. 4. amp; 5.8.
tuerint m ea fententia: verius tamen eft,banc legem ad con-
traótus duntaxat, non etiam ad delifta pertinere. Mctat. in
d. I. un. cap,nbsp;cup. 10, Moltn. d.tra^l.n. 1 5feqa.

M.m d.l.un.pag. 264. Quod autem idem Molinxus, d. loc.
Ci^acms W/ cum forte 44. B.de dÜ. emt.traB.^.éd Afrtc:
amp; ponellus^.flt;,^. i9.lt;7/;p^.^./c,.tradiderunt, etfi in cÓtraéiu
n^ï non ! jr^quot;quot;**'nbsp;taxationem dupli; id cul-

X VII.

An pertinet ad pœnas conventionaIcs?Hac de re quatu-
or diverfas opiniones enarratMolinarus^/.». £jj

quibus peffimam vocat quartam Azonis, qui id fine dilHn-
aione negavit. Nobis vero ea optima videtur : nec quic-
quamfolidi videmus refpondiffe Molinçum,ad fundamen-
ta iftius fententix. Certè dupli fine nequaquam coercendx

imJ-Jïdta»m^6.DJeEvtaJitCHr4tlt;gt;r^,DJejHrJfc.l.ult.

inja.

in fn.CJe SponfM-ffifuUtio ifta 38. ^.dlteri D. de V.0. Re-
hufJlun.n.S^6.amp;feqq.CttjAc.ind.l.^4.amp; rö.ohf^^.DoneU.
zd.com.z^.Fal.z.conj.'^.apr.Imh.inenchtr.verh.pcena conven-
tfonJif.Yy\amp;.f rater Molin.Hotom.d.diJ^.cdp.^.n. ii^.Aleiat.d.
tr*Sl.cAp.\i.n.4.Gpph,ind.l.un.cAp.z6:^. amp; 264. Menoch, 2.
arb. caf. z6o.n.\6tamp;feqq. AUter Gomef.dd leg.TaW.6'ègt;n.lt;\.

xviir.

An ad eas caufas, m quibus adori, propter contumaci-
am rei.juramentum in litem defertur, ita ut ultra duplum
jurare non liceat? Minimè: verbum enim nullum eft lt;» d. I.
un. unde id colligi poffit: amp; contrarium non obfcure indi-
catur jurare D Je m lit.jur.l. qut reftituere D.de R. •
F. l.non ab judice ó^.D.dejud. zAlciat. ad d.l.un.caf.6.n.zo,
amp; feqq. DoneU.ad d.L^.n.i. Duar.ad ttt.D.de tn lit.^ur.n.Z'^.
amp; zS.Diff,Bm.(S'.com,Dd.add.ttt.amp; d.l. un. CoHaUddJ.^,
$.deferre.nbsp;XIX.

De tempore etiam videndum, cujus in taxando eo quod
intereft ratio habcridebeatPVerifimile eft, fi diem vel con-
ditionem habuerit contraöus, fpeftandum eum diem, quo
noviflime folvi fierive potuit,/.y* Kalendis 11. D.de re jud. /.
qui autem iz.§,l. D.St quis caut.jud.JtH.cauf.fali. non ohtemp.
junB.i.quoties 59. l.fe^q. D.de F.0. Molm. d. traB. ». yz.
Conf Aleut. d.traB.cap.%. Sin minus, in ftridis plerumquc
tempus quo petitur: in bonsefidei judiciis tempus rei judi-
candïE fpeétari arg. I. vinum iz.D.de reh. cred. I. ult. D. de
cond.tr:tic.l. 3 .$.tn hae D.ctmmod.l,3 ,%.pen.amp; ult.d,l.ft (leri-
/jf 11. jf. cum per venditorem D.de aB. emt. I. hominem ^j.D.
mand.tAlciat. d.traB.cap.S.Molin.d. traB, ». 72.

XX.

Id quodintereft.ejus quod intereft,non magis videtur peti pofle,
quam ufura ufuras.aut poena pce.nxlr.eque i %.D de ufur I. ut rmlit
modo xZ.C .eod.juna.Ljuhanus ï-^.übidem Papmianus xt.l.fifieri-
lis II.cum per venditorem D. de aB.erntluh. D. depenc. ts com.
reivend. EtiicetMenochiusz.«r^.Crt/ii9-«-»8.lt;5/êj'f.admittatin-
terefle fecundum, fi amp; debitorin mora fuerit j amp; creditor folitas fit
negotiari, amp; propter moram debitoris decolant probabilis lucri
fpes; temperamentum tamen ejus nequaquam admittimus. ^ ^ p