^V A LU
Divino afpirante numinc
Sub Prjesidio
Fin Clmlfimi,
D. ANTONII MATTHi^I, Juris An-
tecefloris Primarii, In illuftri Academiâ
Ultrajeainâ.
Ptthlicè defendet
GEORGIUS RIPPERDA Zutphanicnfis.
v4d dim 1, hlit hard locoque foUtis.
■ i
ilii
FLTRAIECTl,
Ek Ofîîcinâ JOHANNIS à WAESBERE
Anno M.D,C,LH,
im
CLA%ISSIM0,FI%0.
ANTONIO MAT-
TH iE O Iuris Utriuf-
que Doétori, ejufdem-
qu e Facultatis in Illuftri
Ultrajeétind Academia
Profeflbriptiimrio.
Hajce offen
GEORG. RIPPERDÄ
I
DISPUTATIO JURIDICA
D E
THESIS r.
; Urifdiâio cum fit poteftstis verbum, ut
cum dicitur nemincm jus dicere poffe fu-
pra jurifdidionem iuam Lult.ff.dejunfd,
item cujus ea de re jurildidio eft ? L^.D.
derefud.Sc poteftas non tantum cogno-
fcendi amp;;udicandi, fed amp;judicatum exc-
quendi.
Poteftas haec exequendi vocatur in Lult. D.de offic.ei : coer-
citio, quod (ententiae magiftratus parere recufans coercea-
tur.captionenerope pignorum amp; diftradione ,non tamen
omnis in coercendo pofita,cuai multa etiam expediantup per
mandatum amp;juffum.
lurifdiaio cum fit nomen generis in duas dividitur fpc-
cies civilcm quœ fpecialiter appellatur jurifdidio , amp; crimi-
nalem leu imperium meruro Saf.Geuül.l. i. delurifd.c.z.
lunfd.n. j quas duas /pecies fub ea contineri, ap-
pellationeque junfdiâionis in genere fumpts compledi.
quamvis quidam negarunt, evidenter tamen demonftratur
ex /. I. D. de o§ic. ejus ubi diferte pro eadem ponitur judicii
publici exercitatio, qu« meriimperii, amp; jurildidio.
Civilis eft poteftas cognofcendi amp; judicandi caulas civi-
les, conjunda cum eadem judicati exequendi poteftare po-
teftas haec de caufis cognofcendi civilibus cur (ola acceperit
nooven junldidionis, ejus rei ratio reddi poteft hœc, quod
olipj magiftratus urbani, penes quos diccbatur effe junfdi-
^ quot;nbsp;didio.
-ocr page 4-didio,tantum dc cauiis cognofccigt;antcivili{gt;us,poteftat5
cognolcendide criminibus, przlertion de Êapitc ciyis Ro-
mani relidapopuio.
Non additur tertia, five mixtum imperium, quia hxc fç-
re idem quod jurifdidio , illiquefic cohatret, ut ab ea non
divellatuf, cum fit adjundum infeperabiie, redeque Acur-
fiusahique interprétés, quicquid eft jurildidionisidem amp;
mixti imperii, amp; vice versa.
VI.'
Definiturque modica coercitio qua magiftratus jurifdi-
dionem fiiam tuetar atque explicat. l.ttlt.D de oße.et : Dici-
tur modica oppofitive ad animadverfionem gravem, in qua
confiftit imperium merum.
VII.
Cur dicatur mixtum imperium, non etiam jurifdidio mi-
xta, cum tamen ratione perfons qus cam exetcet,individuo
nexu fin~t conjunda, quid enim jurifdidio abfqae modica
coercitione ? . D, de junfd.l. i .§. ult.D. de off.et : cni mand.
ratio reddi poteft talis,cum civilium caufarum cognitio pro-
prium haberet nomen, appellareturque jurifdidio, crimi-
nalium vero non item,ac certumdodrinç commodioris gra-
tia fabricati elfent autores juris nomen imperii meri, ne-
quishacopaofitionedcceptus,jurifdidionem omni impe-
rio putarct e(Te vacuam, vifum fuit amp; mixtum imperium ap-
pellate , quod ij;a jurifdidioni cohaereret atque mixtum effet
ut ab ea non poflet leparari. '
VIII.
lurifdidio haec vel eft propria, vel mandata, vel prorogs-
ta, proprsam amp; fuo jure habent magiftratus, utpote quibus
ca poteftas principaliter concefTa, l. 6. D.h. tit. juris etenim
dicendi reddendique caufa, magiftratus à populo funt con-
ftituci 1.1, §. jgt;ofi origmem i^.de origme jm. eamquc amp; habere
dicuntur qui extra ordinem juris publice dicendi caufa con-
ftitöuntur, ut prçfedus vigUam amp; annonœ, l. 3.5,1, dc offe.
trafvml.vrnL bue refer amp; delegates à principe iifim Magi.
amp;s municipales, quorum jurifdidiointra territorium
cu^fque continetur municipn. L^.DJe mJmr.
M d ta efl delegata ab iis qui eam obtinent jure pro-
• ue qui delegata juris : didione utuntur, nihil pro-
quot;habere intelliguntur , fed ejus qui mandavit jurifdi-
Ko^ ati, unde nec legatus proconfulis, quia non eft magi-
ftrTtus hanc habet jurifdiaionero.
Nemo itaque-jurifdiaionem propriam à fe abdicatam
transFerre poteft m alium , neque gratis neque pretio, tum
n,!ia conferre iurildiaionem ipfam eft facere magiftratum,
Zoà cum à juie pendeat majeftatis,eft folius populi vel prm-
iois penes quem fumma rerum, aut cui ipfe concefht, tum
auiamagiftratumdelatumdetreâarenon licet,I. iz. D.de
2,u„er. multo minus fufceptum deponere.
Refutandus amp; hic error illorum,qui affeverant etiam eum
.ni mandata eft jurifdidio magiftratum effe, non enim quas-
•c ^rildicendi poteftas facit magiftratum , toto namque
cœlo differunt, fungi vice amp; partibus alterius amp; fuis.
Mandarejurifdiaionem tantum poflunt ii, qui eam ha-
bent fuo jure non beneficio aherius quomodo enim quis
ransferet quod eft alienum.neque enim plus juris quifquam
r „ poteft in alium quam ipfc habet. I. nemoflusiDJe
transier y j^-quam facit ad rem quod ufus transferatur,
ind^hic pofit mandari, is enim cum in fado confi-
ftarîtcueSerfonalis fit. ob-'eledam induftriam cert«
Sed nec cuivis mandari poteft, etiam ab eo qui maximi
habeat propriam amp; fuo jure cum eadem hic fit ratio jurif-
diaionis mandandg qua: judic.s dandi, ut qm idonei judges
non habcniur, iis necjurifdiaio reöe mandetuf,quo in nu^
mero funt perpetuo furore laborans, quibus foro eft inter-
diaum,impubes, fenaturootus, amp;:fimiles.
Nec (^nia qus funt jurifdiaionis in generc /umpte man-
dan pofl^unt, qua: vero illa fint ex hâc poteft collegi divifione
papiniani, qu$ exftat m U.inpr, D.de off. ejus quidam ina-
giftratui competunt jure magiftratus, quidam ei fpecialiter
tnbuuntur mandari tantum poffunt qua: competur jure
magiftratus, nifi quid ex eo genere fpecialiter jure exceptam
fit, feu quscunque funt jurifdiaionis contentiof», alia ra-
tiojurifdidionis voluntarije.
XV.
Mandata rede jurifdidione /cquitur ut mandata tranfe-
at, quatenus autem mandata tranfeat, ex ipfo sftimandum
eftmandato, quemadmodum amp;in cxtcris omnibus rebus
fines mandati cuftodicndos efle conftat. l.foUt i6.amp;Lfea.D.
h^ ttt»
XVI.
Prorogata nihil eft aliud, quam extra fines fuos confenfa
pnvatorumproduda.hanc ergo privati quodammodotri.
buuntjjurildldio fiquidem fuis terminis eft circumfcripta.
extra quas eam fine prorogatione exercere non liceat. / «/?
D.h.utd. i.amp; z.de judic.nbsp;'
XVII.
Prorogationi ifti non eft locus nifi inter cos qui communi
imperio, exempligratia uni eidemque principi fub/eâi funt,
plane enim ridiculum erir, fi fubditus Regis Hifpania cone-
tur prorogate jurifdidionem magiftratus Belgicf ejufdem amp;
fenfus eft illud magiftratum unum debere exequi fententiam
altenus.
. .... XVIII.
Finitur jurifdidio i. quidem morte ejus cui mandata eft:
Ut amp; morte ejus qui mandavit. /. 6.D, h. nt, cxcipitur fi ante
mor-
-ocr page 7-nioftem mandantis jam res genquot; coepta fit, 11. revocatione^
§. ttemfi tdinÜtt. de mand. /.6.§i.I). de of.proconf. ubi tan-
quam Ipecialc notatur qu'od Proconful non nificonfuho
Principe jurifdidionem legato mandatam revocare qucat,
alioquin etiam poftquam res geri cœpta eft, adeoque poft li-
tem quoque conteftatam pofle revocari exiftimant interpré-
tés, vel ab eo iplo quo mandavit, vel ab ejus lucceflbre, cum
nullum hic aut delegatf aut partium verletur praejudicium,
in quo videri poteft diffimilitudo delegationis jurildiâio^
nis amp; mandati procuratorii.
3. Solo temporis lapfu ,fi nempe ad certum tempus all-
Cui mandata fit jurifdiaio,ficut ca qua: ad certam caulam de-
legata cft, expirât fine negotioimpofito. 4, Praclcriptione ,
quod tamen fere tantum de toparchis, five magiftratibus qui
fimgl funt quafi territorii Domini aecipiendum, jus namque
illud hoaie compucatur in bonis amp; facultatibus noftris.
XX.
Criminalis feu imperium merum à potiori fui parte eft
poteftas gladù omniique animadverfionis in facinerofos /. 3.
de reg- jt*r. fub poteftate gladii, quia tunc fere temporis folo
gladio vita adimebatur./.8. §. i. D.depm. comprehende amp;
reliquos vitar adimendsE modos. Hinc illud imperatoris A-
exandri feyeri. Honores juris gladii nunquam patiar ven-
di neeeffe'eft qui emit vendat, ego non patiar mercatores
poteftaturn , quos fi patiar damnare non poffum, erubefco
enim punire illum qui eaiit.amp; vendit.
XXI.
Dicitur merutn in comparatione cum jurifdidione, cum
ea fiquidem fi conferatur, eft vere merum, quippe purum amp;
folum , cum jurifdidione non mixtum, ut merum jus gen-
tium quod non eft conjundum amp; mixtum cum pracce-
ptis civilibus. l.honoinpr. D. depof. mera conditio in dando ,
qu» nulla ex parte in faciendo eft, mera conditio in faciendo
A 3nbsp;quae
-ocr page 8-qua nihil habet dandi. /. eum[ervits%i,%.fed nos neque de con^
dn.amp;demonH. tueradonatio l.eAqutl.z'j.dedonat. id eft pura
Si {Implex, amp; fimiha.
Exercitio hujus imperii ad mortuos quoque cxtenditur,
idque tribus modis, pcenam ftatuendo vel in nomen amp; infi-
gnfa, cum memoria mortui damnatur, puta ftacuas ipforum,
vel in corpora, vel in libcros, pcenaeque rationem habet qua-
tenusexeroplo utile,pcenae namque irrogandï duplex eft
caufa, coercitio delinquentis amp; perterrefadio aliorum.
XXHI.
Sequiturque hsc p8ena etiamfiante mortem non fit in-
choata, reurarnnjcftatisÄ: repetundarum , poffuntquc talcs
damnari tanquam fi viverent, publicatis bonis ercptifque et-
iam liberis, ut ne fams liberorum parcatur idque hac ratio-
ne quod in iis metuatur paternifceleris exemplum quamvis
cuftodia potius amp; medicina fceleratorum liberis eflet adhi-
benda quam poena.
XXIV.
Extenditur amp; ad bruta, imo res ipfas anima carentes, ut
patet ex fado Romanorum , qui ad delenda veftigia amp; me-
moriam fceleris dominorum amp; domos everterunt, amp; fic
quoque animaha puniuntur non principaliter amp; direde, five
formaliter, fed tantum materialiter,ratione ipfius fadi,quo-
niamin beftiasproprie non caditdelidum, utcumbeftia!
cumparricidisculeoinfuuntur, cum refpedubeftiarumid
vere poena non fit ^ fed ufus tantum dominii humani in be-
ftias.
XXV.
Quod fi quando ipfa animalia principaliter puniri videan-
tur, ut videre eft. Levtt.zo.Exod.zi.necid tamcn adpoenam
earum fieri fciendum , fed potius ab luemoriam facinoris ab
iis perpetrati, nc oculos hominum iflarum befiiarum ^on-
fpedus offendat,
Impe-
-ocr page 9-Imperium hoc cum tantum competat fpeciali lege vel
SCto non poteft mandari. l. i.amp;ult.D. de oß et.cm mand. eft
/«»■i/a exceptio eft in eo qui necelTario abeffe cogitur.addunt
auidam amp; »infirmitatis feu invaletudinis, tum
ob expreffam conftitutionem, legum, tum ob fimilitudmen»
rationis cum in eo ut rede Vlp.vigor animi amp; prudentia re-
quiratur, quam invaletudine non nihil impediri,apud omnes
eft certiffimuai,cum corruptis amp; debilitatisorganis,amp; ipfam
facultatem qua: illis utitur, luo modo affligi necefte fit, mo -
dusenibagendi in re qualibet fequiiur moduni exiftenA,
hic autem ab eo quo exiftit anima extra corpus eft diverhlli-
mus non mirum itaque fi diverlus quoque modus confe-
quatur.
^nbsp;XXVII.
Hujus imperii ut eft damnare ita amp; aWolvere , cutn prü-
ftet nocentem ablolvere quam innocentem damnare idquc
maxime in re dubia inter homines valere debet. Hinc fan-
aiffime Chry-f. juftius injuftum jufte evadere, quam juftum
injufte perire, reus etenim etfi evalerit iterum poteft pen-
re innocens autem fi femel perierit, jam non poteft rcvo-
cari.
FINIS.
-ocr page 10-Nobiliffimi ac infrequentis exempli
HLrculis oßentat mundo fine laude co-
thurnos
QuijaHat proayos non meritumque fiium,
^ïR^ieïl magna bonis natumfarentibus eße:
qJ Itéra félicitasfi bonus ipje cluas.
Hoc proprio docet exemplo Tranobilis hicce,
Fhtute extoïïem nobile ßemma Juum,
Certat in hoc animo pietas, doBrina ^genuß
que
ctyelut ex auro Jplendida gemma, micat.
Amoris erga imbccilh veni hoc pagi
ax fupplementnm addidit.
I. Z.