L. A. Magiftri, Phyfices amp; Mathematices in
Alma Academia Trajeftina ProfefToris.
Fublicè defendet
GERARDUS HALMA, Ultrajeftinus.
Ad dim 13. Norembris, htra nom matutinL

m .

D.D. PROVINCIE ULTRAJECTINJE OR-
D INIB U S , Parrix Patribus, avitx Libertatis propugna-
toribus,amp; Orthodoxae Religionis defenforibus ftrenuilTirais.
Eorumque SECRETARIO fideliffimo,
U T ET
Clarißmts, Amplißtmis, Prudenüßimißjue
D.D, PR^TORI, CONSULIBUS, SCABI-
NIS, Inclyts Reip. Ultrajed. Senatoribus. Eorumque
SECRETARIO dignillimo,Dominisfuis;
N E C N O N
Eeverendis, Fnßantißimis, amp; doätß'mis Vtr'ts
D. REGNERO HALMA, Ecclefi« Dei,

qux Langerack colligitur, Paftori vigilantiffimo, Patri fuo
qnoad vivat, nunquam non colendo.
D. P A U L O V O E T, J, U. D.^

amp; L. A M. Metaphyfices ac Logices in cele- ( pr^gceptori-
berrima Ultrajeclina Academia Profelfori
Ordinario, amp; p-1. Reflori Magnifico.

.ingi
riflir

feffori clarilhmo.
D. JOHANNI DE BRUYN,
L. A. M. Phyfices amp; Mathefeos in dida
Acad. ProfefTori digniflimo Prxfidi fuo.
D. D A N I E L I V O E T,L. A. M. amp;

D E N I Q^U E
mäißitno amp; Ornatißimo luveni
D. JOHANNI SOMEREN, Juris Utriufque
Studiofo diligentifsimo, fummo fuo amico.

bus fuis, de fe
ftudiifquefuis

optime meri?
. tis amp; infuper
'in dies merc-
tibus, honore
amp; amore per-
)etuofibi pro
quot; iqucndis.

4C:

Hyfica Graecis natura: doctrinam figni-
ficat, derivatur Sm -toV cpucniSr, natura.
Vulgô definiri folet, quod fit Scientia cor-
ports naturalis, quatenus naturalis : unde
objeaum Phyficsediftinguitur inmate-
riale. Se formale. Objedum materiale,
five materia, amp; res, quœ in Phyficâ tra-
fèatur , ftatuitur elfe corpus naturale :
objeftum formale, feu ratio formalisfub quâ corpus naturale
hictraâatur, dicitur efle quatenus eft naturale. Porrô per cor-
pus naturale in definitione intelligitur, quod in fefe habet prin-
pium motus amp; quietis internum, id eft quod eft propriarum
îuarum operationum amp; quietis ab iis, caufa.Undè concluditur,
cum Phyficadicitur agere de corpore naturali, quatènus natu-
rali , à terminis Phyfices excludi artificialia, qux, ut taiia, non
habent in fefe taie principium motus amp; quietis internum , fed
ab artifice. Deinde per eandem hanc reftridionem ad Phyfi-
camnonpertinere putatur. Medicina, Aftronomia, Optica,
Mufica, Mechanica amp; qus alia funt : nam licet Medicina agat
de corpore naturali fc. homine, non tamen agit, de eo quatenus
naturali, fed quà fanabili : Sic Aftronomia agit quidem de A-
ftris, quç funt corpora naturalia, fed fub alia ratione, nimirum
quatenus moventur. atque ita de est.

Quxritur, quid de hifce fentiendum fit ? Refp. Non itac-
vidensefle, difcrimen naturalium amp; artificicialium in eo con-

fifterc, quod naturalia habeant principium operandi amp; ceflandi
internum artificiaüa externum, hâclenus enim nondum proba-
tum ideft.Imó non minus corpora naturalia non vivcntia,quam
artificiaüa externam caufam requirere,a qua moveantur amp;agan-
tur, vel etiam à motu amp; adione ad quietem reducantur, infrà in
materia de motu manifeftum faciemus. Sed hic ex occafione
quxritur, utrum ergo inter corpora naturaha ita dida, amp; artifi-
ciaüa nullum difcrimen fit ftatuendum ? Refp. Principium ex-
ternum à quo aguntur amp; moventur, vel ad quietem reducuntur
corpora naturalia fiepius nos latet, ac fenfus amp; intel ledum no-
ftrumefFugit; quod in artificialibus non ita locum habet, ubi
artifex facile cognofcitur Deinde corpora naturalia agunt, mo-
ventur, amp; ceflant, fecundum naturam amp; ordinema Deo in
mundo conftitutum, fine interventu arbitrii humani i artificia-
üa non nifi interveniente arbitrio humano. His adde opera na-
turalia multo fubtiliora amp; perfediora effe iis operibus quç ab
arte peraguntur ; unde eft quod vulgo dici folet, artem imitari
naturam,effe fimiam naturç : atque hoc verum effe patet res ip-
fas infpiciendo ; vel perfcctiffimum enim artificium, ut ma-
china quEedam mechanica,ab ingeniofiffimo artifice fabrefada,
cum bilifsimo naturç opere ( fume vel imperfedifsimi animal-
culi corpufculum ) ratione perfedionis, amp; ftrudure conferrii
nullo modo poteft.

Alterum quod in hoc negotio minus placet eft, quod per re^
ftridionem illam, qua dicitur Phyfica agere de corpore naturali
quâ naturali, medicina, Aftronomia, Mechanica Optica amp;c.
cxcludantur. Efto enim conflderet medicina hominem quàfa-
nabilem, A ftronomiaaftratradet quatenus moventur, amp; ita
in cast. Verum dico fi propterea ha: difciphnse fub Phyfica non
comprehendantur ; plures ali:E partes phyficsc à truncofuo refe-
candx funt; imo tot diverfx à phyfica fcientix funt conftituen-
da, quot funt diverfa:, tum corporis in genere, tum diverfarum
ejus fpecierum affediones : non minus enim fanabilitas,

hominis, motus, aftrorum eft affeöio, quam quantitas, locah'-
tas, calor frigus amp;c. funt fuorum corporum affcdiones: nec mi-
nus cum dehifceahis corporis affeäionibus in Phyficis agitur,
de corpore natural! agitur, quatenus iis afFeäionibusfubeft,
quam in Medicina tracäatur de homine quafanabili, in Aftro-
nomiâ de flellis quatenus moventur. Quare cum nihilominus
fecundum numerum diverfarum corporum afFeâionum, ab
hujus fententia? aflértoribus, non conftituantur tot diftinßf à
Phyficâ fcientiœ, neque propter eandem rationem per reftri-
âionemillam Medicina, Aftronomia amp;c. à terminis Phyfice
cxciudendf funt. Atque hinc ulterius patet reftrittionem illam,
qm naturale in definitione Phyficœprorfus inutilem amp; abfur-
dam effe.

Nos ergo fimplicius definimus phyficam quod fît Scientta
fubfiantu corporea omniumque ejus affeäionum amp; operationum.
Quod cum Phyfica non minus Pradica fit, quam Theoretica,
utfuperiori difp. probatum eQ:,Scientilt;e nomine in definitione in-
telligimus non minus Pradicam quam Theoreticam.Dico Sub-
ßantia corporel potius, quam corporis, ad evitandam vocis am-
biguitatem ; nam amp; Mathematicis magnitudo ab ftrade fum-
ptatn'busdimenfionibusprxdita, corpus vocatur. Porrofub-
ftantig corporeç nomine intelligitur fubftantia contradifHnda
fiibftantiç fpirituali. Definiri ea vulgo folet, quod fit ex mate-
ria amp; forma fubftantiali compofita,-quam definitionem licet fal-
fam effe non dico^huic tamen loco parum congruere aflero:nam
utut verum fit, corpus ex materia amp; forma fubftantiali compo-
ni ; cum tarnen id probari non pofsit, nifi multa adhibeantur,
amp; in fubfidium vocentur, qu$ ab iis, qug poftmodum in pro-
greffu difciplinç demumdemonftranda funt, dependent, ea hic
in limine fcient/a: adducere, amp;p rsfupponcre contra omnem
legitimcE fcientiç methodum eft, que docet ea prçmittenda effe,
quf àfequentibus,quoadfui cognitionem,non dependentjquç-
que per fequentia non debent demonftrari, fed per qug fequen-
tia demonftrari poffunt.nbsp;B 3nbsp;Mab-

Malumus igitur hoc loco imperfeftam fubftanti^ corporef
definitionem adferre, pcrfediorem poftea, ubi locus poftulat,
fubftituturi. Dicimus igitur eam ctieSubßanüaminlongum ,U-
ttm, amp;pofmdum extenfam, cum partium fuarum, amp; cujufvis alte-
rius corporis impenitrabilitate. Atquc hanc definitionem quam
e xaftifsime fieri poteft naturam corporis nobis delineare atque
ä fijbftantiis fpiritualibus diftinguere putamus.Extenfio in Ion-
gum , latum amp; profundum eft fiibftantif verfiis omnia latera
diftufio, coëxiftentia cum loco divifibili. Impenetrabilitasne-
gatpotentiam recipiendi partes intra partes, amp; aliud quodvis
corpus intra eflenti? fiise limites. De quibusfequenti dilputatio

Ex iis qusE dida fimtpatere poteft quam late termini Phyficç
cxtendantur ; nimirum quidquid de corpore, ac variis ejus fpe-
Ciebus quomodocunque amp; fiib quocunque refpedu dici poteft,
eft confiderationis Phyficx. Comprehendit fiib fe Medicinam,
Aftronomiam, Opticam, Diopticam , Catoptricam, Muficam,
Mechanicam , Agriculturam, Artes Mechanicas, Chimiam,
Magiam naturalcm amp; fi qus plurafunt ejus generis.

Dividitur Phyfica in partem univerfalem amp; fpccialem : pars
univerfalis eft, quae agit de fubftantia corporeâ in gencre, afte-
dionibus amp; operationibus, qu2E omnibus corporibus funt com-
munes. Pars fpecialis eft , qua: agit de variis corporum fpecie-
bus, amp; individuiJ, fingulorum naturam explicatj, affediones
corum, amp; operationes fcrutatur. In tradatione pars univerfalis
prœmittenda, ut ea quse omnibus corporibus funt communia,
poftea in fingulis corporum fpeciebus ut demonftrata poflint
praefupponi. Abfolutâ parte univerfali, ad partem fpecialem ac-
cedendum, ubi primo agendum venit de corporibus exiftenti-
bus colledive fumptis, quatenus univerfum vel mundum con-
ftituunt. Deinde mundi partes feorfim confiderandse, natura

cceli amp; corporum cceleftium , ftellarum , planetarum , co-
metarum atque aliorum, qur in ccelo confpiciuntur, expli-
canda. Poftea natura terra; noftrseexaminanda, fimplicium,
mixtorum, in animatorum, animatorum fpecics feorfim tra-
dands.

An unum corpus in duohus loc'ts, ^jy* an duo corpo-
ra in uno eodemt^ue loco fimul effe poßint ?
Neg. Htmmque.

9 '

Chylus Tion ad heparfidmimediate ad cor defertur per du'
Sium chyliferum nuper hmntmn.

Motüs cordis caufa non funt fpmtm a cerehro miß, quta
ante formatum cerebrum cor moyetur.