D £
A M
Divina Annuente Gratia;
s u b p r^s i d io
VIRI CLAR I SSIM I,
Publico exmini fubjicit
FRANClSCys BAUTE, MedioburgoZeland.
Ad dtem 16. Maji.hou mna matuttm.
Typis Gisberti ^ zijU , amp; Theodori ab Ackerfdijck '
cid. idtcttv^nbsp;'
-ocr page 2-p
Sfeäaüfimo, Prudentißmo, Ornatlßi-
mocjue VirO)
D. DAVIDI BAUTE,
Inclyta^Societatis In- .
. di^ Occidentalispr^-
fedo ^eqiiiflinio , apud
, Medioburgenfes Mer-
catori ftrenuifUmo^pa-
renti fuo chariflimo^fi-
liali amore fibi in seter-
num profequendo,
Hafcefludiorum Medkorum pri-^
minaSf ingratitudimsfgrium,
OfFert
FRANCISCUS BAUTE.
-ocr page 3-D E
Aliturâ amp; Aétionibus illî
miniftrantibus. I
I.
Limacamp;aâkio naturalis, qua perpetuus caloris
fubftanixque corpora defluxus. ope fanguinis.
Fscipuequeartenofi,utpoteca!idioris amp; fubti-
^ rdlTuratu^rnbsp;pcrpetuo
2. Cum enim fubftantia noftrs corporel, amp; prxfertitn
fangumis amp; fpirituum, quibus vita confervatur,diffipatio.pro-
pter eorum teneritudinem,amp; caloris vitalis, etiam blandiffimi.
vim diflipandi, fit perpetua;hinc etiam ipfa reftauratio, per alil
nienta afTumpta facienda, debet effe continua : ac proInde fal-
fum eft hommes quofdamnaturaliter, fine alimento, multos
annos vixilTe.nbsp;. *
j. Aliturs inferviunt appetitus alimentarius, coaio,diftri-
DUtio, leparatio, excretio.nbsp;' quot;
4.nbsp;Appetitus alimemarius eft fpecies qu^^dam phantafi^ , ex
motu nervi fext^ conjugationis,ob defectum a!imemi,inordï
natms m ventriculo mot,,orta;per quam impelHmur, ob foiri
tus animales, mde certo modo motos, ad motus membrorumquot;
alimcnto prolequendo idoneos.
5.nbsp;^»tem eft corpus animalis nat„r.x ita fimile
amp; conveniens, ut a calore ejus fubigi, amp; „aturam eju con!
verti pollit.nbsp;quot;quot;
Eftqucefculentum, quod«ky; vel potulentum, quod
pms nuncupatur: tahafunt carnes animàlium , herbue, frnftT
femina, lac, aqua, vmum, amp;c.nbsp;'
7. Appetitus il!e eft fuis, ucl fames.
eft appetitus potus , ex moleftâ fauciunt œfophagi
^ ^nbsp;aridi-
-ocr page 4-ariditate, ob humiditatem ex üs expulfam, natus; quo phanta-
ab acribus amp; calidis quibufdam fuccis, ex artems m ventncu-
Ïum continuo impulfis, qui poft expulfionem chyh, non mve-
ni^n es quod corrodant, ventriculum pungunt, quonervus
Fexï^^ coSjugationis. certo modo in eo motus, imagmationem
cibi fumendi excitât. in morfus iftius rernedium.
O. Pro ut autem ifti fucci peculiarcm rationem ad hunc vel
iftum cibum diffolvendum habem, itahujus vd jft^us cib»
mendi appetitum movent: quod in mukis v.rgmibus amp; muhe-
tibus, picâ laborantibus, paffim animadvertitur.
lo Poft appetiti alimemi fumptionem,opus eft f«TïO«f,que
eft particularum infenfibilium,alimenta conftituentium, ad a-
lituramprasparatio.nbsp;.nbsp;-u ••
10 Hsc duplex eft; una communis,qu$ fit m omnibus vus,
per quas particule alimentitranfeuntes immutantur, amp; ad ali-
Lam pr^parantur ; altera certis vifceribus propria, eaque eft
amp; inteftinisqu. in
liene amp; mefenterio, atque etiam in hepate;fmw.qua: m corde.
liAnventriculoamp;intellmsfitcoaio^c^^^^^^
cata, amp; per membranaceum oefophagi,a faucibus per medium
thoracem amp; diaphragma ad ventriculum ufque pertmgentis,
tubum, eo deglutita fibique fponte inftar tœm humidi in hor-
reo reclufi incalefcentia,vi caloris,pr3rcipueque a corde iis fup-
peditati, amp; humoris calidi amp; acris ab arterus gaftricis, per ven-
«iculi amp; inteftinorum tunicasfparfis, eoimpulfi, amp; cum al -
mentis mixti, diflblvuntur,amp; in chylum, feu pultaceam cinei -
tiamque quaftdam materiam,ibi paulatim commutantur eo tere
modlut cibosin ollâ à fervidis liquonbus, poros eorum pene-
tramibus, diffol vi, emolliri, aliterque immutari videmus
14: Succum illumcalidum amp; acrem adhanc concoaio
nem concurrerc conftat ex fame, quamab eo m ventnculu^
\
-ocr page 5-puîfo,cumqucvellicante,proficifci diximus; ifquèfua inciden-
di, calefaciendi, attcniiandi, amp; fermcutandi vi, coólioni prol
movcndae eft aptilîîmus.nbsp;^
15. Alimentadcglutita.dumin ventriculo concoquntur
tranfmittunt tenuiores fuas partes , jam fatis attenualas, in ve-
narum gaftricarum,vafis venofi brcvis, aliarumque,per ventri-
culi tunicas difpcrfarum, infcn/îbiles poros.
I (. Craffiorcs vero corum partes deponuntur paulatim amp;
particulatim, ex ventriculo, ob preffionem diaphtagmatis alia-
rumque vicinarum partium,nec non ob influxum fpirituum,in
fibras ejus oblique defcendcntes, ifti ufui dcftinatas, influen-
tiuro, per pylorum feu infcrius ventriculi orificium, in intefti-
naj per eaque diffufa ulterius coquntur.
17.nbsp;Coótioillaalimentorum, proeorumdiverfitate, alia
eft celerior, alia tardior. Qux enim duriora funt, tardiusj qu$
teneriora, cckrius concoquntur,amp; diftribuuntur.
18.nbsp;In liene peragitur coâio, cum pars chyli, e ventriculo
pe.r vas venofum breve, ejufque ramos, in ilium propulfa, ibi-
que cum fanguine, ex arteriis copiofiffimis per lienem diffufis
in venas ejus tranfeunte, mifta, à calore ejus fubigitur, quje de-
inde per duftum fplenicum, cum fanguine è vena hxmorrhoi-
dali, induftumi luminterdumafcendente,in venam ports
amp; ex ilia porro in hepar, ulterius ibidem, cum alio fangmne amp;
chymo m illud afcendentc, coquenda, confluit: ut in vivo ani-
mali, ligatis his vafis, docct autopfia.
15,. Ubi enim in vivo animali, inter ventriculum amp; lienrm
ligaturvasbrevc venofum, fitvafisiftius imumefcentiainS
ventnculum amp; hgaturam ; mter ligaturam vero amp; lienem
fit derumefcenua: quod md.cat per venam illam aliquid^
ventriculo ad henem fern, amp; nihil à liene ad ventriculum pro
fluere,nbsp;^
20. Sic etiam, fi ligatura injiciatur in dudum fplenicum
ad oculum patet, vas illud intumefcere inter ligaturam amp; lil'
nem j detumefcere vero inter ligaturam amp; hepar: unde dare
probatur, hepar ranguinetii accipere à liene ; nequaquam vero
lienem quicquam recipere ab hepate.
21. I« mefenteriofit coäio-, dum chyhis, per poros inteftino-
ruminfenfibiles, in mefemerii venas mefaraicas, Siladeas,
propulfus, ibidem in rudern chymum converutur.
2 2. Et chymus quidem in venis mefaraicis, cutnfanguine
arteriofo, ex arteriis mefaraicis in illas tranfeunte,tnixtus,pro-
greditur in dudum mefeniericum j mox inde, per venam pro-
ts, in hepar tranfiturus.
2:!. Chymus vero, in venisladeis exiflens, propelHtur in
magnum chymi receptaculum , inter renem dextrum amp; fini-
ftrum,fub venâ ca;vâ amp; arteriâ magna, infra diaphragma, intra
duplicaturam peritona:i,ritumjatque inde perlatentemdudum
chymiferum, ex abdomine, fub ventriculo amp; hepate, per dia-
phragma,in thoracis capacitatcm,ramis quibufdam,(ubpulmo-
ni.bus amp; cordegt;in venas fubclavias; atque inde in venam cavam
afcendentem, verfus cor, cum fanguine in ea exiftente, tran-
fiensjdevehitur primum in dextrum,amp; deinde in finiftrum (Tor-
dis ventriculum, ibique in perfeftum fanguinem convertitur.
24. In hepate fit coäio, cumchylus, primum per infinitOS
venrriculi amp; inteftimorum inlenfibiles poros, in venas ventri-
culi gaftricas amp; mefenterii mefaraicas, per mefenterium yariç
difperfas; amp; ex bis in venam porta!, ac cx eâ deinde in caVum
hepatis, fupra regionem dextri renis in dextro hypochondrio
pofiti ; non aliquâvi attradrice, quâfanguis per attradionem
ad hepar deferatur, utpote qu2 fit imaginaria ; fed foli fuâ flui-
ditate amp; preffione vicinarum partium,utdiaphragm3tis,murcu-
lorum abdominis, aliarumque ; adjuvante fanguinis in corde
rarefadione amp; preffione, fanguinem ex gaftricis, mefaraiciS,
amp; reliquis imi ventris artcriis,verfus hepar per venas ipfis con-
tinuas , eafque in mefenterio amp; ventriculo comitantes, jam
comraeraoratas,nec non per vense cavae partem ad hepar ^cen-
dentem, propellente, delatus,reliquoque fanguini eo confluen-
ti,in radicibus venx portse amp; cavïgt;per hepatis parenchyma dif-
lemmatis,
-ocr page 7-fcmînatis, miftus, ibî in Hepatis poris, pecullarî modo difpófj-
tis, fermentatur, amp;,ut chymicorum more loquar, digeritiir, ac
in pcrfedum chymum rubrum abit.
2 5. Alimenta autem per ilias venas jam enarratas ad hepar
ferri, etiam ex ligatura ipfis in vivo animal: injeââ', amp; intu-
mefcentiâ in iliis inter ligaturam amp; inteftina, detumefcemiâ
verô inter hepar amp; ligaturam, obfervatâ, clare innotefcit.
2Ó. Exiftimo vero chylum ingredi venas, non tantum la-
dcas, fed etiam gaftricas, vas venofum breve, amp; mefaraicas -,
primo, quia nulla ratio fuadet, cur in illarum, quam in harum,
poros magis fe infinuetj amp; deinde, quod prx fame languentes,
ab alimentis alTumtis, amp; è venis ventriculi ad cor delatis, mox
refocillentur^ cum tamen pylorus, in fuperiori humani ventri-
li parte fitus, illa non ita celeriter in inteftina poflît tranfmit-
tere, nec ulla vena laftea ad ventriculum pertingat- neque ulla
prxter venas fit via, quï chylum ad hepar vel cor deducat: ar-
terie enim fanguinem alimentarium à corde abducunt, nul-
lum ad illud adducunt.
27.nbsp;Cum itaque hinc pateat, fuccum alimentarium, è ven-
t riculo per ej us venas ad cor ferri j nihil etiam eft dubitandum,
quin ille per fimiles inteftinorum venas, nempe mefaraicas, ex
eorum cavitate ad hepar, amp; inde ad cor quoque deferatur^ pra:-
fertim cum ventricnlus amp; inteftina, imo etiam ipfe oelopha-
guï, cavitatis potiflîmum difcrimine inter fe différant j ufu ve-
ro aliménti continendi, coquendi, deferendi, amp; diftribuendi,
quam maxime conveniant.
28.nbsp;Ncc ullius confequentisE hœc adverfantium eft illatio:
Ghyli meliores partes ingrediuntur venas ladeas; ergo non in-
tfant venas mefaraicas, prsfertim cum hsreducant ad cor
fanguinem ex arteriis mefaraicis in illas refluentem. Nihil e-
nimobftat, quo minusvenœ mefaraics utrumque fuccum,
nempe fanguinem ab arteriis, amp; meliores chyli partes abinte-
ftinis etiam accipiant, eumque mixtum primùm ad hepar, amp;
deinde ad cor transférant.
i«. Ncque etiam eft, quodfupcrabundanm pattmm cidem
ufui dcftinLrum, à quâ ! ut à partmm neceffanarum dcfeftu,
natura abhorrere dioîur.hinc ab mis
noftra, copiam quidem i qualem natura m ocuhs, aunbus, na-
Suquot; rembus ,lliifque olurimis partibus, procuravu: nullam
Terofuperfiuamabundantiamarguit.nbsp;_
3 o. nL pr.mo magnus ille valorum
oium, chylum excipiemium, numerus, commodiffirne mutu s
Lrur^ ob^ftruaioniLs,juftum chyli. ab inteftm. ac^
amp; chymi ad cor deferend.,tranhtum impedientibus,fuccurrere
poteft. Et deinde chylus venas mefaraicas ingreffus, cum lan-
^uine ibi mixtus, in hepate ukenus coctus, amp; ad cor dclatus
kcit: ut chylus, qui in venas ladeas folus impulfus, amp; in re
cfp a ulum chym?, amp; ex co per dudusnbsp;^^^^
dem tempore tranfiit, fuâ cruditate, five minore coc^.oms per-
feftione, fi quam forfan propter majorem viarum laxitatem,
amp; fucci fui finceritatem, fit adeptus, fangumis rarefaction!, Sc
reliquï codioni in corde facienda, nullam noxam mterat.
, I. Adhsc rudimentum fœtus,ipfequc fœtus,jam pertecbor,
nutriturprimum , cum caro hepatis vel placenta utenna ipU
ven^ umbilicali nondum eft adnata, folâ ilia vena per fuccum
alimentarium uteri cavitate contentum diffusa j amp; demde ah-
mentum à placentâ uterinâ amp; hepate adnato P^^ venam u^
licalem accipit, eumque ad hepar amp; cor defert. Simile quid in
pulli in ovo generatione obfervatur. Atque hinc patet alimen-
îum cordi fœtûs primum per folas venas, amp; demde per venas
hepatisparenchymateveftitas, fuppeditari: atque ideo (quia
par hie eft ratio ) ut ven^ umbilicalis rami commgunt fuccum
alimentarium, eumque ad hepar amp; inde ad cor devehunt, ita
alimentum , etiam in natis amp; adultis per ventr.culi amp; nt fti-
norum venas, illud contingentes, eôdem fern merito ftatuen-
quot;Ti. Fruftraautem nonnullihicdicunt, fuccum alimcma-
rium ante ladearum generationem venas quidem ingredi, led
-ocr page 9-iisgeneratisingreffumejus in venas ce0àre ; ac proinde argu-
mentationem, à venis umbilicalibus ad venas mefaraicas jam
inftitutam, reótè non procedere. Nam, priufquam hoc dicere-
tur, probandum erat, quod venarum laótearum produflio im-
)ediat, quo minus fuccus alimentarius venas mefaraicas amp; a-
ias ingredi amplius poffit ; quodq ueideofucci aiimentarii cx
jnteftinis amp; aliis locis in venas ingreffus, poft venarum laftea-
fum gençrationem , ceffet. Verum hoc, quia eft impoffibile,
nec fecerjint, nec facient unquam. Stat itaque etiamnumfirma
mea, qui male ab illis Harvxo adlcribitur, ratiocinatio.
3 2. Succum autem albicantem,venis ladeis contentum,non
chylum, fedchymum appello. Chylusenim tantum in ven-
triculo Sc inteftinis gignitur,amp; continetur: ifque,eas partes, e-
grediens,mox in chymum album in venarum Iaâ:earû,amp; in ru-
brum in gaftricarumamp;mefaraicarumporis,commutatur;quem-
admodum fuccus alimentarius ex luteo amp; albumine ovi in ve-
nam pulli umbilicalem, etiam ante fuum in cor ingrelfum, he-
patifq;produ6lionem,tranfiens,infuccum rubrum con vertitur.
3 Neque ullius momenti eft hjec adverfantium argumen-
tatio: Succus venis laäeis contentus chylus eft dicendus j quod
ab ilio non repleantur ilia vafa,nifi aliquot poft aflumtum cibü
horis,peraââ fc.magnam partem cibiconcoaione,ejufdcmque
» *r#»nrrirïlîrt ^»vmiïfionf»- P v parlpm rgt;ntfYinbsp;T™«
luaauiciiui.quot;'-»-quot;'» «-quot;Jquot;quot;quot;« «-UVnbsp;1-juuu au uio vense oc
arterix non repleantur,nifi aliquot poft affumtum cibum horis,
peradâ fc. magnam partem cibi concoSione amp; diftributione!
Verùm confequentia, abadverfariis contra me inftituta, non
valet, nifi antea probent, chylum ex inteftinis venas lafteas in-
greflum, in iifque exiftentem, non effe mutatum, atque ideo
priorem appellationem ipfi tribuendam. Qrod rurfus nec fe-
cerunt, nec facere poffunt.
34. Vena: ladex, ubi,aperto vivi animalis abdominc, relin-
quntur ab omni ligatura libers, citiffime omni albicanti
'Cucco
-ocr page 10-fucco dellituuntur; quod muiti mirantur,amp; varias ejus rei cau-
fas reddunt : mihi hxc unica effe videtur: quod, propter aper-
tumabdomen, exinteftinis, jamnonarnpbus, utifolebant,
preffis, nullus novus albicans fuccus in eas,pra lertira ubi inte-
üina jam plufculum funt refrigerata, impellatur ; amp; is, qm m
iisexiftit, fpontaneaipfarum contraftione, que prs reliquis
aliisvafis,quiaillsEfuccum illum nonfemper, led f$pepoit
longiffima tantum intervalla habent, in iis excellit, in aha vaU
totus propulfetur, ipfsque ardiffime claudantur.
^ 5 .Multum autem juvatur afcenfus chymi,per dudum chy-
miferum ad venasfubclaviastendentis, à valvulis,quc,m venis
ladeis amp; dudu chymifero inventse , talem fitum habent, ut,
quicquidilla eftingreffum »redireper viam, per quam intra-
vit, nequaquam poffit.nbsp;r n. ■ u
36.nbsp;Porro, nafcenterubicundo ilIoamp; perfedo m hepate
chymo, obfervatur/acf«J quidam aquofus, per dudus quofdam
peculiares, partim ex hepate amp; glandulis quibufdam abdomi-
nis , in magnum chymi receptaculum fuperius defignatum,
partim ex glandulis quibufdam pcdoris, in dudus chymfteros
jam defcriptos, delabens ; qui ibidem chymo mixtus ultcnort
cjusfermentationiinfervit.nbsp;.r nnbsp;i-nbsp;»
37.nbsp;Delaofus iftiusfucci aquofi eft mamfeftus ex ligatura,
în vivo animali circa illas partes fadâ ; qua intumefcentia,he-
par amp; iftas glandulas inter acHgaturam, detumefcentia veto,
ligaturam inter ac magnum chymi receptaculum- dudufque
chymiferos, animadvertitur.
38.nbsp;Atque hsrc de prima amp;fecundâcoaione. r^r/iiffftfiö,
qudifi,vera [angutficatio, fit in corde, cum chymus, partim in he-
pate jam perfedus,amp; ibidem cum rehquo fanguine ad
dente mi«tus;partim per dudum chymiferumin venam fubcla-
viam, amp; inde in venamcavam akendentemdelatus,cor,per ve-
nam cavam tum afcendentem, tum defcendcntem.,ingresiitur,
iUudque ingreffus, m rwbioundum perfedumque , per rareta-
dionçm puVificam,à cordis .caloie in illo e«itÄtam,commuta-
tur, amp;derndc adjuvante fpirituum animalium, ex nervo fcxt«
conjugationis in Hbras cordis influentium , preflione, per arte-
rias in totum corpus ad alituram diffunditur, amp; inde per venas
continuas tandem ad cor repellitur-
3 Ut albedinem ni vis, amp; ftirpium earumque partium co*
lores, in Philofopbia naturali, antehaccx fola particularum in-
fcnfibilium pofitioneoriridiximusäta exiftimo fanguinem ru-
bore,cx fola particularum minimarum pofitione, quam inter
coquendum inhepate corde amp; alibi adipifcitur, etiam tingi.
Nil enim rubedo cordis vel hepatis,ad illam rubedinem fangui-
ni communicandam , facit : cum illa fanguini nihil de fubflan-
tia fua rubra tribuant, nec alia ratione intclligibili id efEcerc
queant:
40.nbsp;Sanguifîcatio cordis alia eft prior, alia pofterior.
41.nbsp;Hs ut rede intelligantur, prsmonendum eft, cor duos
habere ventriculos: dextrum : amp;finiftrumi difcriminatos in-
termedio amp; cralfo ac denfo pariete : item quatuor vafa, venam
cavamcum fuâ auricula dextra, venam arteriofam, arteriam
venofam cum auricula finiftra, amp; arteriam magnafive aortam.
42.nbsp;Et quantum ad dextrum ventriculum attinet, ille habet
duo-vafai venam cavam, amp; venam arteriofam.
43.nbsp;Vena cava, qu£E defert fanguinem per bina fua orifîcia
in dextrum cordis ventriculum, inftruda eft auricula dextra,
amp; tribus valvulis tricufpidibus , foris intro fpedantibus, amp;
cgreffum illapfi fanguinis impedientibus.
44.nbsp;Vena arteriofa, vel potius arteria pulmonaria.qus fan-
guinem ex dextro ventriculo per pulmones in arteriam veno-
fam propellit ,^munita eft tribus valvulis femilunaribus, intus
foras fpedantibus, amp; fanguinis, in pulmonibus exiftentis, re-
ditum à dextro ventriculo avertentibus.
45.nbsp;Aft in finiftro ventriculo eft arteria venofa, amp; arteria
magna.
4lt;î. Arteria venofa, vel potius vena pulmonaria, per quam
fluit fanguis c pulmonibus in finiftrura cordis ventriculum,
munita
-ocr page 12-munita eft aariculâ finiftrâ, amp; duabus valvuHs foris intro fpe-
aamibus,mitralibus;ciuibus rcgreflus fangumis è corde m pul-
mones impeditur-nbsp;. ^ j •
47 Arteria magna fi vre aorta, quifangumem e corde m
totum corpus ad alituram difFundit, tres habet valvulas iemi-
lunares, fanguinem, è corde egreffum, ab eo excludentes.
48.Priorfanguificatiofitin dextro cordis jam dcfcripti,amp; ner-
vorum fibrillis inftrudi, ventriculoj ex fatiguine amp; chymo è
venâcavàjtum afcendente,tum defcendente,in illum influente;
qui deinde ex illo per venam arteriofam, in pulmones , amp; por-
ro in ramos arterie venofaf, propellitur.
49. Pofterior fit in finiftro cordis thalamo, ê fanguine, qui
ex dextro ventriculo per venam arteriofam , in arteriam ve-
nofam amp; auriculam finiftram antea propulfus, ex hac in fini-
ftrum cordis ventriculum inftillatur, amp; inde in aortam, turn
afcendentem turn defcendentem, magna vi, jam fatis alteratus,^
tandem erumpit. '
COROLLARIA.
3.nbsp;rsArtes telluris, jgt;ro varia fna foliditatis ratione, a cœli tellurem
1 rapidißitne circumcarrentis parttbmfluidißimis,varie tnter
fe agitatis, amp; magno impetu ad lineas reäas undtque quidem ten-
denttbuiyfedad medium telluris punäum fimul convergentibta,
premuntur undtque, vel magis vel minus fortiter, reilâ, quantum
fieri potefi, verfus telluris centrum.
z.Qm,propter majorem fuam feltdttatem,fortius,ut terra,aqua,offa,
carnes, ilia gravia ; qua ob minor ein foltditatem , debilius eo pel~
luntur, utaér, vapor, fumus, flamma, fptritus, pulmo, hac levin
dicuntur.
5, Nervi non tarn fanguine, quam fpiritu,ex cerelro in illos influente,
ali videntur.
4.nbsp;Nulla idea, nulUque communes notiones, menti funt innata,
J. Omne amp; folum corpus eß in omnes dimenfiones extenfum.