Philofophiaï Doaoris, ejufdemque Facultatis in Illuftri
Academia Ultrajedina Profeflbris Ordinarii,

Omnibus, fingulis, amp;unicis, amp;;nuncamp;olim
Ecclefia Chrifti in Varik, Dudoribus prudendfÏÏ-
mis, Theologis folidiffimis, Ecclefia ab omni
errqre defenforibus indefeffis j lili Parend hono-
rando, His ob amicitiae favorem mihl pliirimum
venerandis,

Efonat jam dudum univerfum Belgium
_ ^ thematibus novis , quibus aiiquo tempore
abbinc inquietarunt quidam docentium at-
que difcentium fcholas , de Lumine Ratio-
; nis ac Revelationis cum in modum philofo-
phantes, ut nullam huicreliquamfaciant cer-
titudinem aliam, quam qus omnis ex illo veniat derivanda.
Dudum eft, quod qui cx recentioris Philofophije princi-
piis fapere inftituerunt, poftquam conclufiones fuas Divino-
rum oraculorum diâratis adeo parum congruas experirentur.
Ut de conciliatione delperarent, haeccarpere, quam illis va-
ïedicere, maluerint. Hinc non abfque gravi piarumauriüm
ofFenfione audita fspius triftis illa vox , Spiritum Sandum
in Sacris Literis, quando de rebus naturalibus fermo eft,
paffim loqui, non fecundum reriiin veritatem, léd ex erro-
nea infipientis vulgi opinione. Qua affertione quandoquidem
non obfcurè Scriptürarum majeftas fulgori fuo reftituenda
innuitur per difcuflas hafce nubes ex rationis, accuratius fci-
licet philofophantis, lumine, haud deerant illico providi re-
rum aeftimatores , qui animo pridem prsfagiebant , quo
exitura tandem foret fibi relifta iftsc philofophandi licentia.
Neque fefellit infelix eventus ; profiliente brevi ex Philofo-
phorum hac methodo jnfiftentium cavea Véra Philofofhk Sa'

era SmpmVa Interpreih InfallMls aflertore. Quo quidem in-
fami exemplo nunc faltem Virorum, quibus non pknè abje-
fta erac Sacrorum reverentia , ufque eo aperiendos effe ocu-
los , ut profpedarent tandem, quo abducant, qus rationi
nimiumcirca Sacra indulgent, hypothefes, iiquibus religio-
nis caufa cordi erat fperabant. Atqui, prob dolor ! nihil
eos, qui unamrationem fuam femel deperirecaeperunt, terre-
re potuerunt veftigia: ne eos quidem, qui'prx aliis illorum pe-
riculum olim obferyarunt, quique ante csterosin impugnan-
da publicèr, neque uno volumine, hac impietatefervidi fuere.
Quin ipfos hos excjecavit ufque eo rationis admiratio, ut lon-
gius quoque provedi fuerint, quam aufus paradoxusScriptu-
rarum Interpres j infuper habentes amp; quod imminet ex ap-
plaudentis Socinifmi vicinia fcandalum , amp; quod reclamat
confcntiens Chriftiani orbis fufFragium , amp; (quod unum
noftri erit nunc inftituti). quae plané inoppofitum euntCar-
tefii fui placita. Infelix feculum ! quo qui Nobilis Phib-
fophi reverentia ducuntur falivam Viri lambunt in eispotiffi-
mum quibus à tri ta via recedit; iftic unicè fermé deferunt,.
ubî ipfe à communi Chriftianifmi fide ac profcffione alienus
videri noluit. Praepofteram hanc agendi rationem quando
in capite omnium graviffimo ferioexpenditanimus, non po-
tuit temperare calamo jufta indignatio , quo minus paucis,.
quantum finet otium amp; valetudo, revocet fic inftituentes ad
celeberrimum Viri comma- , quo univerfam rei fummam
quam accuratiffimè atque pulcherrimè compendifecit. Mö^
retur fané periodus aurea,

ans intégra cum marginali lemmate hùc adfcribatur : brevis
etenim eft ; neque abfque textu ipfo percipi fatis pote^unt,
quas noftra-hxc Exercitatio in eam dabit, obfervationes.
Sic lego :,

„ Prater estera autem, memorias noftrse
„pro fiimma régula eft infigendum, eaquae
„ nobis à Deo revelata funt, ut omnium cer-
„ tiflîma, efTe credenda : Et quamvis fortèlu-
„men rationis, quam maximè darum amp; evi-
„dens, aliud quid nobis fuggerere videretur,
„ foli tamen auftoritati Divins potiùs, quam
„proprio noftrojudicio, fidem efle adhiben-
„ dam : Sed in iis de quibus fides divina ni-
„ hil nos docet, minimè decere hominem Plii-
„ lofophum, aliquid pro vero aflumere, quod
„ rerum effe nunquam perfpexit ; amp; magis fi-
„ dere fenfibus, boc eft ,inconfideratis infontise
„fuse judiciis, quàm maturx rationi.

TJi ex artis prsfcripto plura commendaturi funt
^ prçcepta, id attendant imprimis, ut quod caete-
ris momentofius eft, ac pr^ aliis fideliter obfer-
^'^vandum, ultimo loco id inculcentj quo animus
hoc ftimulo dimilTus omnium minimè oblivifca-
tur quod erat maximè infigendum. Non abfimilem metho-
dum in eo quem exhibuimus textu obfervabit, quifquis di-
ligentius nobifcum expendet locum atque occafionem , qui-
bus exaratum cum voluit Nobilis Auftor. Undè confta-
bit fimul, quod univerfo negptio prscipuum addet pondus,
que fint perfonç quarum ufibus obfervandam prœfcribit re.
gulam, amp; quo cafu.

rhattm
divinam,
perception
ni no fine
effe prlt;e-
feren-
dam :
fed (a fe-
clufd non
dece-
n Philo,
phum
aliis

quam per'
ceptis
ajfenti-
ri.

pro summa regula est infïgendum, amp;c. Quibus ver-
bis revocatur animus Ledoris ad ea , quse haftenus à Nobili
Philofopho inculcata fuerunt, quibufque his verbis additu-
rus erat colophonem. Res omnis fummatim fie habet. Ini-
tium Principiorum fuorum fecerat à débita Philiofophaturi per
miverfdem dubitationem mithûons. Interim exißentiam fui,
tanquam rei cogitantis, ut pundum Archimedsum , repere-
rat. Dei dehinc exißentiam, ac illa ejus attributa, quorum
eft primarius in phüofophando ufus. inveftigaverat. Indé de
errornm tum caußs tum remediis difleruerat , ac quo quis fe-
licius fefe eis liberaret, primùm inftituerat fummatim emrra-
reßmpUces. omnes notiones, ex qmbm cogitationes noßra comps-
nmtMV, dr quid in unaquaqtie ßt darum, quidque obfcurum,
ßve in quo poßmm fallt, diflinxerat. C^ae omnia ubî prae-
ftitit fuo more , preffius detegere inftituit qnatmr primarias
ac practpHds errorttm omnium canfas, quantum fufficitad claros
amp; dißinElos conceptus ab obfcuris amp; confußs dignofcendos. Tan-
dem §.lxxv., qui hunc noftrum proximè antecedit, uni-

verfam dillertationem brevi recolledione abfolvit, inque unanf
fummam contrahit ea qua obfervanda ßmtad ferio ac reElephi-
lofiphandpim, veritatemque rerum omnium cogmfcibilium inda-
dagandam. Totum ad duo capita revocat, quorum alterum
eft, Prâtjtiàiciorum omnium depofttio ; ßve accurata cautio, ne
ttllis ex opinionibw olim a nobis receftis fidem habeamm , niß
prins , iis ad novum examen revocatis, veras effe comperiamtu.
Alterum, Attentio ordinata aà notienes , quas ipßmet in nobis
habemtu ; fic ut ea omnes ac fok , quasßc attendendo clare
diflinBe cognofcemus , judicandxßnt vera. Quibus paucis
pracipua cognittonis humane principia adcô illi contineri videntur,
ut promittat ßc agentibtts tifum claros équot; diflinBos omnium re-
rum coanofcibilium concepttu formandi. Quibus quidem omni-
bus pertradatum videri poterat, quicquid ohfervandum eft,

de evitandis errorihm , rerttmque omnium veritate indagmda,
non abfolvendus erat tradatus lic Metaphyficus, abfque ne-
ceflfaria cautione, obfervanda circa audoritatem divinam,five
ea qusE nobis à Deo revelata fiint: eaque tanti momenti, ut
pro summa regula haberi velir. Summa,inquani, abf-
que qua neque frajudiciorum otnniurn depoßtio , neque ad in-
ßtas mtioKes attentio ordinata , ad ßrio philofophandam fuffi-
ciens habenda fit : quamobrem nec fine ea régula tanquam
summa claudenda erant pama, in quibus pracipm cognitionü
hnmeina principia cominentHf.

Indé neque obiter ejus hic mentio fit, fed inculcaturtan-
quam MEMORIA iNFiGENDA. Scitè fic Audor , quando-
quidem nimis quam facile accidit , philofophantem ufque
adeo indulgere fuis fpeculationibus, ut, omniumfecurus ea-
rum filo inhaereat totus, nihil praeter mera rationis placita ad
cas gubeniandas attendens. Vetat id exertim lex, quœ me-
moria inf1xam vult regulam circa res fidei fumme obfer-
vandam.

Unde fimul patefcit, cui, five cujus ufibus, regulam hanc
prifciptam voluerit Cartefius ? Homini nempe Philoso-
PHo, quemadmodum habet textus ; feu Philosopho ut
habet margini adfcripta nota. Et quidem PhilofophoVefe
componenti ad ftrio ac reSle philofophandum , veritatemque
omnium rerum cognofiibilium indagandam-, ficuti loquitur no-
ftrum hunc proxime praecedens Articulus : quicum hic ità
conneditur, ut, prater catera, quae iftic loci inculcata fuc-
rant , tanquam famma .earurn qua obßrvandaßtnt ad reBè

fhilofiphandum, praeprimis htic pertinere innuaturreligiofa hu-
jus régula, ut fumma^ mmoriatiue fideliter infigenda, ob-
fervantia.

adreBefhilofophandum. Atquî hon ità vifum Cartefio; cui
PRETER CETERA ifta, qusEhadcDUs tradîta ab ipfo fjera '

Neque hoc loco duntaxat , alibi quoque conftanter fic
Nobilis Audor ; quod quas deinceps fuis locis ex illo erunt
alleganda facient planiffimum. Et quis dubitet , num reftè
atque rei nature convenienter philofophanti ïncûXcttnr prater
catera, tanqrnm fumma regiik memorU infigenda, eorum quaj
à Deo revdata funt prudenter effe haben(£m rationem , qui
unquam cum Ratione Revelationem contulit, hujufque pras
ilia dignitatem amp; cxcellentiam, quemadmodum oportet, ob-
fervavit ? Fufiorem differtationern poftulat lioc argumentum,
quam qu$ inftituti noftri limitibus caperetur. Verbo ex
multis unum. Quo majora funt quae homini, etiam Philo-
fopho , promittit eorum quje divivina gratia revelata funt
fides, quam quîE prçftare unquam valet perfeftiffimum quo-
que naturalis rationis lumen ; hoc diligentius homini, etiam
Philofopho , fi fux falutis prodigus effe noluerit , id venire
cavendum ante omnia , nequid unquam hujus ufu illa patia-
tur detrimenti, res ipfa clamat. Nemo itaquè, nifi ve Re-
velationis omnino expers, vel profanus ejufdem contemptor,
philofophari fe reaè putabit , ad perfedionenj naturs , nifi
certus fit, fe tuto philofophari, abfque praejudicio gratis.
Graviter itaqnè atque meritiffimo juremonet Cartefius, phi-
lofophaturi memoria , prater cetera , pro fttrnma régula infi-
qendum , diligentem effe habendam rationem rerum fidei.

At vero qualem ? Prçcipit, Ea qu^ nobis à Deo re-
velata sunt, ut omnium certissima, çsse creden-
da. Attendere vult Philofophum ea quä quot;nobis à Deo
revelata sunt; five ca, qucmadmodum fsquitur, de qui-
bm fides Divim ms alicjuid decet ; qualia funt fold auüo-
ritate divinâ menti cognofcenda oflfcruntur, nt habet Arti-
culi noftri textus : quaeque idcirco hic confiderantur oppo-
fitè ad ea qu^e lumen rationis nobis fuggerit, ut ipfe fe explicat
Au6tor ; de q^uibus haflenus fuerat adum , quaeque knma-

'iüt cogfAthnn efie , dixcrant ultima jjrscedentis Artlcull
fea. Quflibet fdiket veritatis raanifeflatio menti noftrse fa^a

lata effe dicantur , quae nobis ratione utentibus fefe neque
fua fponte ofFerimt, neque noftra induftria ; fed quas menti
cognofcenda fiftuntur ab aliquo extra nos, five is Hdino fiie-
m, five Angdus, five Deus.

De hifce hoe loco fermo eft : eaque homini Philofopha
ESSE CREDENDA , ptsEcipit regula ; id eft , quemadmodum
. Turfus femet ipfum expIicatPhilofophusinfeqüentibus, /«ft?»
eis efe adhibendam propter filam auäoritatem divinam. Ni-
mirum cum mens noftra aflèntitur rei cuipiam qus tanquam
vera recipienda proponitur, fundamentum ut certitudinis ita
quoque aflenfüs nonnunquam in re ipfa hxret, cui affenti-
tur : quo cafu omnis animi converfio eft in rem ipfam, qua-
tenus intrinfeca fui neceflïtate mentem ad aflenfum impellit.
Atque ejufmodi alfenfus propriè did fokt. Scientia. Accidit
interim faepè, ut bafis qua nititur nofteraffenfus fit fola ejus
qui rem ut veram recipiendam proponit audoritas : quse
quoniam rebus recipicndis eft extrinfeca, mentis quoque cre-
diturx, ut credat, attentio non tam eft ad rem credendam ,
quam ad d^iom^'ictv ejus qui credere eam jubet. Atqueidac-
curate loquendo eft TO credere, quatenus^ uti hoc loco fit,''
opponitur tm fcire ex hmine ratknis. Quamobrem ïccura-.
tè Philofophus qult;t Deo fmt revelata credmda eße dicit : ut
enim Revelatio Rationis fphcEram excedit, itä fidd , non
fdentiï, objefèum eft quicquid fupra ac prater rationem ä
Deo revdatur. Ad Magiftrum itaquè fuum remittcndi, un-
dè difcant quid Fides diftet ä Sdentia, quj^ea aequècredi con-
tcndunt qus per rationem quam qus per revelationem co-
gnofcimus. Verum textüs fequamur filum !

. ^.ida UT OMNIUM GERTISSIMA. quot; Certltudo propric
.intis affeâio eft-, amp; fignificat ftabilitatem aflensûs, funda-
tam in ejufdem convidione de rei cui aflentitur neceflaria
veritate. Hinc res ipfa ut cma recipitur , quotics animus
firma perfuafione , citra uUam haefitationem aut fluduatio-
nem , eam veram efle cenfet. Quas convidio five perfuafio
fuos patitur gradus ; indèque res una tanquam ceitior altera
à nobis recipitur, quoties fundamcntum ob quod illi aflen-
timur majorisminorifveneceffitatis efie deprehepditur. Sum-
mus itaquè certitudinis gradus erit, quando in re cui mens
allentitur tantafe prodit veritatis neceflfitas, ut nulla unquanti
formidineerroris inquictari ea poffit. Atque bunc ipfumin
recip^endis iis qu« à Deo revelata funt exigit Cartefius.

Quin, non abfolütè tantum ut prorfus certa ea recipi vultj
fed comparativè quoque ut omnium certiffma. Certiffima
puta illorum omnium, de quibus lumen rationis nobis fugie-
rere aUqutd videturquemadmodum eft in verbis textûs qu»
haec excipiunt: ÇviQumnium, c^us zdcognitionishumam frin-

cifia fpedant , ut eft in fine prscedentis Articuli. Quid
ponderis habcat comparativa phrafis, tum demum intellige-
tur , quando attenderimus, quo loco Cartefius habuei'it ea
quae ivi^ié^il cognitionis humana principia. Metaphy ficas co-
gitationes de Deo amp; Mente Humana quod attinet ( quarum
fypopfin hahét hic Liber Primus Principiorum, qui hac pe-
riodo datiditur) • illas ita fe profecutum faiJfe ^lonaXar NobÏlis
Audor ■ m pro certijjmis ^ evidemiffmis demonflrationibm
illas aufit proponere ; quas exiflimet certitudine ^ evidentia Geo'
metricof aquure , vetfuferare. Adeo , m illum cogat caufa
neceffttas amp; gloria D^ eas tales pronunciare, ut mn putet, ul-^
lam viam humoKo ingénia patere , fer ^^uam meUores invemri
mqmm pojftnt. Éfifl. Dedicat. ad Facuttat. Theol. Parifuns.
Medit. prafixL Qiiantum adPhyficam, cujus compendium
exhibent cxteri Tres Principiorum Libri, quibus liane regu-
lam

lam prsmiflàm voluit, êc iHam ufquè ëo m numerum ^.
thematicamm demonfimionum recipiendani tSe contendit
iajunam Deo facere videretur , ß qùh caußu rerum , quas'tra'
dit, falßu ejfe Jkfficaretur. Confer Part. n. ^rt. Vit cul
Part. iv. Art. femlt. ^ Part. m. An. xliu. Revelata à
Deo ut omnium horum tiYmm certijßma credere jubet

^ Et hoc quidem (quicquid de ifto fit) reaiflimè.r Recî-
prciidum tnvm cfkrvx omamfrcertiffinrnnrr xiu^ nitrrur fan-
damcnto^veritatis omnium maximè infallibili, per fe daretquot;
Jam verô rebus à Deo revdatis divinà fide credenti ejufmo^
di fe offert fundamentum Divina auftoritas femper amp; ubiquè
verax, fallere atque falli abfolutè nefcia. Quod privileeium
cum prafumi ne quidem pofTit de lumine jationis, proutid

exiftit fubjeâivè m hoœine , neque integro illo quô recens
ex manu Dei fuit gavifus, immenfo profedô pofl fe inter-
vals relinquit Revcfationis certitudo omnem illam , qux â
Jumine rationis, etiam quam maximè claro ac ordenti fue
gm nobis videtur. Atque non potefl non multo pleniS^
e^ ventatis certioratio , qy^ menti diredè obtingit per ma-
nifeftatiûnem immed.atè ab ipfa prima veritate fafem-, quam
dia omnis, quae, etfi quoque fuo modo ac ordine Deum
habet auéèorem . per intermedias interim caufas amp; occafio-
nes menti patefitindèque efl dcbiiior hoc ipfo, quia à
prima ventatis origine Deo recedit longius. Prindpia per fe
nota attendamus! Ea, cum condufionibus, neceffwiâono
que fequeiâ indè elicitis. fi conferantur , haud paSm Xaquot;
clus mentem affiaunt. Illa nimirum per fe , h^Ter il?

innotefcunt Ad infhr luminis fe res habet, quod etfi con!
tinua fene a lummari fîuit,. eo tamen fentitur languidiusquo
a fonte receffit ma,on diftantia. Idem hoc alibi fdtè obfer-
vav.t Cartefius ^erens, i/ludpropter qmdfidemampleSlTur
# omm naturak luce muflrius. Quoniam '^uta ra^Zi
Its propter quam rebus fidei aßentimur confißiL iJ^elZZ

'tri-erno , qm k Deo ßifernaturditer ihßrati confidimtts, eaqm
eredenda proponmtur ab ipfo ejfe revelata , amp; fieri plane ma
pojfe Ht ille mentiatHY j quod omni natura lumine certify efl, ö*
frpe etiam, propter Ittmen gratia, evidentim. Refponf Secund.
p. 78. Bcnè igitur Philofopho prxfcribitur , Prater catera,
pro fumma regula memoria inpgenda , ea qua nobts a Veo re-
velata fmt, ut omnium certijfima ejfe credenda.

I. 'r\Ubitationem miverfalem rejicimus.
II; Ur Decantattim Cartejii, Cogito ergo fttm, in mmentm
primornm principiorrsm non recipimus.

III.nbsp;Ex certa mentis, tanquam rei cogitamis , amp; dubia corpo-
ris exiftentia diftin£lionem inter animam amp; corpus non cogno-
fcimns.

IX.nbsp;Creatoris non-nullas caufas finales , quas hahit in creande,
inquirendas ejfe, judicamus.

X.nbsp;Feracitas divina nojlram claram amp; dtfiinaam percepttonem
normam affirmandorum non ponit.

XIII.nbsp;Sfdftantia male definitur res, qua iia exiftit, utnuuare
indizeat ad exiflendum.