DISPUTA
I N A V
G V R A L I s
DE
V A Ai,
Ex AuÜoritate Magnifici ReBoris,
S.S. Theologis Doâoris, ejufdemque Facultatis in Indytâ Academia
Ultrajedinâ Profeflbris Ordinarii, Verbique Divini ibidem in
Ecclefia Praeconis,
NEC NON
Amplijjlmi Senatus Academici confenftt, MohiliJJîmaqHe
Facultatis JV RIDICty£ Decreto ,
PRO GRADU DOCTORATUS
Summifque in UTROQ^UE JURE honoribus amp; Privilegiis
ritè amp; legitime confequendis,
Eruditorum examini fubjicit
JACOBUS VERVELST. Ultraject.
A. D, 22. Augt^fli, hora locoque folitis.
Ex Officina Francisci Halma, Academic
Typographi , cb bc Lxxxix.
j:^ohilißimo ac Generoßßimo VIR 0,
Domino de Weede, Dijckveldt, Rateies amp;e. Ag-
geris, qui fuperiorem Lecc^ fluvii partem obfidet,
Pr^efedo, Capituli S'. Maris Decano, ejufque no-
mine Dominorum Ordinum Provincie Trajedinsc
Prsfidi, in confefTu Supremi Concilii Confoedera-
tarum Provinciarum Belgii Deputato Ordinario,
variis pro Reipub: falute Lcgationibus , fummä
cum prudentiä amp;: induftriä feliciter geftis, perillu-
ftri, ut 5c nunc apud fidei defenforem, Magna:
Britannia Regem, oratori extraordinario.
NEC
NON
Ampüjfimo, Granjiffimo, Confultijfimoque
VIRO,
Decano CapituliS'.Johannis, quondamPr^poten-
tibus hujus Pro vincis Proceribus Adfcripto, nunc
Supremx Curis Trajectins Senatori Prsfidi, co-
gnato meo, omnigeno honore nunquam non co-
lendo.
Hanc DifiutatioMem confieratam volo,
débita cum animi reverentia,
JACOBUS
VERVELST.
Aoct. amp; Resp.
DISPUTATIO JURÎDICÂ
iNAVGVRAhlS
D e
Um olim fua cuique fides amp; fideli-
tas validiffimum effet teftimonium, ac
' grave effet fallere datam fîdem , nullis
legum vinculis opus fuit, cum ea
omnia , qua aureo illo feculo, ab
■ hominibus gerebantur, ita fervaren-
tur, ut neper latum quidem unguem
à promilhs recederetur ; verum enim
vero , cum œtas parentum nos ne-
quiores tulerit, neceffe fuit, id, quod in hominum fide con-
fiftebat, in legis nexum deducere, atque ideo cum non rarô
eveniret ut promiffis non ftaretur, vel cum in bonis promi-
milforis non effet res promiffa, vel etiam cum poft traditio-
nemfadam facile res extorqueretur, aut cum in contradus li-
mine immineret evidio; hinc favorabile illud evidionis re-
medium introdudum fuit, de qua inprœfentia dicere eft ani-
mus. Sed quoniam pervocabula ad rerum cognitionem non
infeliciter contenditur, operse pretium erit paucis perftringere
vocis etymologiam, amp; tum porro defcendere ad ipfam defi.
nitionem, Evidio ab ev'mcendo dicitur , evinco autem com-
pofitum eft ex verbo vinco. amp; prspofitione £, quas verbi
fignificationem auget, ut evincere hic non tantum fitvincerc
emptorem in judicio , fed amp; vrncendo extorquere , vel ita
vincere ut res controverfa vel poffeffio ejus ei inde inferatur.
Similem vim prspofuionis Jurifconfulti obfervant, in /. i.
ff.depof. V
Definitur evidlo quod Jit rei mflra , quam adverfaritts Ugi,
timo titulo acquifiverat. per judicem faiia recuperatto l.i^.f.h,
t. quam definitionem licet quidam impugnent , propterea
quod non femper legitimo titulo in eviaionelit opus, cum
amp; ab illo polfeflbre res evinci poflit , penes quem nul-
lus refideat titulus; attamen hxc vera funt de eviftione in
genere confiderata; habitovero refpedu ad materiam emptio-
nis, venditionis, utique neceffariumeft , ut emptor ex caufa-
emptionis, 8c fic ex juflio titulo poffideat, Eviftionem prs-
flare eji fatisfacere ei, cui rem v.g. ex caufa emptionis vendttio-
nu tradidi, ob ifiam ablationem: feu lucre »ut Jarcire damnum
ob rem ita ablatam eveniens. PraiSici vocant Garanderen , no-
ftrates JVaeren. At fatis de vocis etymologia ejufque defini-
tione , tranfeamus ad eviftionis prasftandae caufas, qux in
quacunque re explicanda plurimum attendendsE veniunt.
Tenetur vero quis ad prsfliandam evidionem, vel ex con-
tractus amp; negotiicujufdam natura, indequecompetentiafiio-
ne convenitur; v. g. in emptione, venditione, aftione exemptc«
vel etiam ftipulatione de evidione cavetur, quae ve! pendet
ab arbitrio partiura, ftipulatio nimirum fimplae, tripli, qua-
drupli /. 56. pr.ff. h. t. item duplae, in venditione rerum minus
pretiofarum : vel ex dido neceffario prxftanda venditori im-
ponitur , fcilicet duplae in venditione mancipiorum amp; rerum
pretiofarum /. 57. i.f. h. t. 1.3 r. v. 10. de ad. edia. refpedu
neceffariae hujus dupls ftipuIationiscJEterae venditiones rerum
minus pretiofarum , fimplarise dicebantur /. 48. in fin. de ad.
tdiü:. formulam duplas ftipulationis talem fuille probabileeft:
„ eum hominem , quem de te emi , amp; accepi , mihi per tc,
„per hxredemque tuum , amp; per omnes habere rede licere,
,,amp; fi is homo de quo agitur, pars ve ejus a mé petita erit,
5, vel fi ego eum hominem , partemve ejus ab alio petiero-,
jgt; tum de ea re agenda adefTe, cum tibi, haeredique tuo de-
„nunciavero , amp; eam rede defendere » amp; fi is homo parfve
J, ejus per judicem mihievida erit, vel fi ego eum kominera
»»per
-ocr page 5-„per judicem a pofleffore evincere non potuerini, tum du-
„plam mihi refte prsftari, hic fpondefne ? ad quam interro-
„gacionem promittens refpondebat: habere licere. Oijac. ia
lib. ^.C.h. t. Porro ex formula hujus ftipulationis apparet eam
committi, id efl:, obligationem evifiionis contrahi, non tan-
tum fi alio agente in rem ad verfus emptorem judex emptorem
condemnet, atque compellat rem reftituere , vel sftimacio-
nem , fed amp; fi agente emptore in rem adverfus poflelforem
judex poflefTorem abfolvat /. 16. tt, i .f. h. t. /. 75. / de procar.
fed qusritur hoe loco , quomodo evidèionis nomine fit ca-
vendum, an per fidejuffores, an nude repromittendo? Reo.
fufEcere nudam repromiffionem per /. 4 /. '^S.ff.h.t. ä qua
regula tamen tres polTunt ftatui cxceptiones, quibus requiri-
tur fatifdatio i. Nimirum eft, quando pretjo non folutoli-
te judicialiter amp; ferio mota immineteviftio L 24. C.h.t. po-
teft enim pretium tamdiu retineri , ufque dum fatisdetur l. '
pen. f.de per. amp; comm. rei vend. 1. Si creditor aliud, quam
debetur, in folutum recipere cogitur N. 4. c. 5. mtb.hocni.
ft debitor. C. dejolut 3. Si de ea fpecialiter aduni fit /. 4. /. 57.
f.h.t. kA feries noftri inftituti , feu difpofitionis nunc eo nos
deduxit, ut perfcrutemur negotia feu caufas , in quibus evi-
dio habet locum, ut poftea eo facih'us intelligamus, in qui-
bus non habet locum , fecundum illud Philofophorum axio-
ma : oppofita juxta fe pofita maqis elucefcunt.
Habet igitur locum eviaio r. amp; prscipue in emptione
venditione, non rantum fi expreffe de ea cautum , fed etiam
fi nihil fuperea diéèum, aftumaut promilfum fit /.g.c
l.6o.ff.h.t. ratio eft, tum quod venditorvacuam poffeffio
nem tradere adftnngafur Li.^.uf.deaa.empt. adeoqueini
demnem fervare debeat emptorem; tum quod eviftio ex na-
tura contradus emptioni venditioni infit d.l.60. f. t, t amp;
non tantum in venditione rerum fingularum locu'm habet
fed amp; un.verfitaris, ut h^reditatis, fi nempe tota ha^redita^
alten tanquam hsredi fuerit adjudicata . non etiam fi ex ea
res aliqu^adommisearum ablatx /. t. c.h.t. quia ipfum jus
A 3nbsp;fuc.
-ocr page 6-Aicceffionis, ipfaque univerfitas , augmenti amp; diminutionis
capax, in venditionem venit, nonres fingulae, quas proinde
fi habere velit emptor, ä poflèflbribus fumptu ac periculofuo
perfequi debet d. l. i. C. h. t. nifi interceflerit paftum , ut
venditor rerum fingularum evióèionem praeftaret, (srvanda
enim prasftandaque eft conventio ; cujus fpecies eft , fi ven-
ditor de fubftantia hsreditatis affirmaverit, five dixerithasamp;
illas res effe hsreditarias: quare fi hae res poftea evincantur,
evidionem prsftabit, quia ita afBrmavit utpraeftaret, quip-
pe propterea pluris vendidit l.i'^.ff'.deh^red, velaä.vend.
V»
2. In permutatione I. i.v. i-f' Sc I. i. C. derer, permttf,
quia permutatio vicina eft emptioni venditioni l i. ff. eod amp;
etiam habet locum in caeteriscontradibusnon nominatis, qui-
bus res in alium transfertur l.i.C- de rer. fermut. l. 29. C. L t.
3. In hxreditatis divifione 1.66. ir ult.ff.h.t. 4. In rerum
fingularum divifione , feu in judicio communi dividundo /.
7. C. comm. utr. jtid. 5. In datione in folutum l. 4. C. h. t.
6. In tranfaftione , ratione rei in penfationem ejus , quam
retinet, dats, non fi illa res evida fuerit, de qua tranfadum
t^ l.ll.C.de tranfaEl. 7. In locatione condudione /, 9./.
ff. loc. cond. 8. In emphyteufi , propter maximam fami-
liaritatem, quam hie contradus, cum contradibus emptio-
nis venditionis amp; locationis condudionis habere videtur arg.
•ïï. 5.»«/? loc.cond. 9. In feudo 2. feud. 8. r. 25. amp; dominus
aliud feudum ejufdem qualitatis dare tenetur z.feitd, 80. nec
hoe mirum , cum amp; vafallus fuftineat onus fervitiorum feu-
dalium ; at fi quis fciens inveftituram alterius beneficii acqui-
fierit, eo evido, nullam adverfus dominum vafallum adio-
nem habere dicimus, quoniam in acquirendo malam fidem
habuit Cttjac. Ui. 4. t. 80. defeud.
V I.
Celfat evidio i. in donatione fimplici /. 18. ir. uit-ff. de
donat. l. 2. C. h. t. exceptis duobus cafibus, nempe fife fti-
pulatione , non pado, de evidionc obligaverit /. a. C.h.t,
amp; , fi fciens rem alienam ignoranti donaverit, datur enim
de-
r
decepto aâio de dolo, ratione fumptuum, quos in rem fe_
cit, /.i8. 'jt.uk.ff. de douât, ac, fi donator ipfi Velit cederë
aftiones fiaas, datur ei adio de eviftione contra auftorem
donatoris arg. l. 59./'. h. t. ad quod tamen cogi nequitdo.
nator. 2. In dote inïfliimata data, fecus eft fi dolo malo res
aliéna, vel res aeftimata in dotem data fuerit, quia seftimatio
venditionifimilis eft, l.i.C.dejur.dot. vel etiam fi dos pro-
féra fit ab eo , qui dotare tenetur, amp; fie ex titulo quafi
onerofo l.l^.ff. de rit. ntipt.junü:. L 19. ff. de obi. ^ail.l. r.
C.de jur.dot. Ceflàt in legato rei certs vel fpeciei, cujus
dominum fe credidit teftator /. 40. ff. h. t. i 45. w, i.ff. dt
leg. 1. cedenda tamen eft legatario adio , fi quam evidionis
nomine defundus contra audorem habuit /. ^^.f.h. t. Confer
l.ii. rr.ï. adSBumTrebell. at fires in genere legatafit, amp;
haïresfpeciem certam praeftet, ratione ejus tenetur l.-^^.ff.h.t.
l.^^.-TT.i.deleg.i. l.ip. -TT. pen.de leg-i. quia non videtur res
periiffe quam teftator reliquit, cum genus non pereat. 4. In
pignore à creditore diftrado, quia pignus vendidit fuo jure
/. 59. TT. 4./. mand. l. 50. ff. h. t. dr tot. tit. C. cred. tviü.pign.
mndeb. porro creditor non folumevidionempignoris, quam
non promiferit, praeftarc non tenetur , fed nec promittere
fi ab eo petatur: ad id enim duntaxat obligatus eft , ut jus
nominis cedat jufto polfelfori debitum ofFerenti. /. 19. ff. qui
pot.inpign.
Ut autem hïe ftipulationes committantiir , amp; ob evidio-
nem emptor adverfus yenditorem agere poffit, fequentiare-
quiruntur. i. Requiritur, ut an^equam resevincatur, quis
audori (etiam pupillo tutore non apparente /. 56. w. uit. ff.
h. t. etiam haeredibus audoris C. ^ /, 51. ff,i,^t. 8c]
fi plures haeredes ejufdem audoris exiftant, omnibus denun-
ciatio eft facienda , amp; omnes defendere emptorem debent,
l.6z V, T. ffh.t ) denunciet fibi didatum elTe judicium, amp;
Ut adfiftat in judicio ad defcndendum eum /.8.C. / 29. w.,
uit. h. t. non igitur fimplex fufiicit denunciatio, fed fimul,
ut venditor de ea re agenda adelTeSc defendere debeat empto-
wm
-ocr page 8-rem d,l.z^,it,ult.amp; l.il.C.h.t. quem in finem ipfcdelitei
miflb exemplo libelli, inftruendus.
Obfervandum hic eft,denunciationem requiri. i. Licet
auftor in judicio praïfèns fit. 55. w. i. ff. h. t. 1. Licet
fciat litem efle motam /.7./.8./.20.C.A r. ubi, fi negotium
non fijerit denunciatum venditori , habet ille quo fe defen-
dat ad verfus emptorem, amp; aperte probar textus in l.B.C.b.t.
dum indifliinfte aflerit, quod, nifi emptor fundi auftori aut
hsredi ejus denunciaverit litem motam , evifto praedio, ne-
que ex ftipulatu, neque ex dupla, neque exemptojadionem
habet contra venditorem. Non obftante regula , quodcertus
non fit certiorandus /. i.mfin.f- de aä. empt. quia procedit
in cafu, quo denunciatio fit eum in finem , ut habeatur
fcientia feu notitia rei ; at in propofito non tantum fit, ut
fciat venditor litem motam , fed ut emptori in judicio adfi-
ftat, amp; caufam inftruat, /. 21. C.h.r. pado tamen haec de-
nunciandi neceffitas potefl: remitti /. 65. pr. ff. h. t. fed quse-
ritur quando denunciatio ßcienda fit ? Rerpondeo fieri pofle
tam ante, quam poft litem contefiatam, modo non fiat poft
faéèam condemnationem /. 29. m, z.f- h.t. nec multum no-
bis faceffit negotii, l.Z'). •TT.i. deleg.^o quia diftinguendum
putamus, inter caufam fivetitulum venditionis amp; caufam le-
• gatij hüjus eft ftriftior natura , adeoque fi non ftatim ante
acceptum judicium legatarius haeredi litem denunciet, vide-
tur is contentusefle re ipfa, quam oblegatumgeneris accepit.
Eflïftus denunciationis venditori legitime fad^ eft, quod
venditor tenetur venire , amp; emptorem defendere adfiftendo,
non totam litem in fe transferendo , in foro emptoris /. 49.
pr.ffquot;. de jud. fed cum , venditor dicat fe habere Privilegium
fori, quia forte clericus, cogeretur ne fequi forum empto-
ris laici ? Refpondemus cum Paulo in d. l. 49. Fenditorem
emptorü judicem fequi folere , nec fe juvare privilegie f»i ju-
dicis.
2.nbsp;Ut res ipfo aâ:uamp; révéra eviéla fit, five ut velpolTef-
fîo ab eoablata, vel fi ab alio rem pofleflàm vindicet, amp; is
abfolutus fit, vel ipfe emptor œftimationem ejus folvere co-
aûus fit, 1.16. -m. I. Lu. /.34. -n.i. f. h.t. fi vero lis fim-
plidter fuerit mota , tune tantum venditorem poteft conve-
nire ad rem defendendam'non vero ad pretium reftituendum
l. 74. ff. i.f. h. t. cui neque contraria efle videtur /. 12.
C. h. t. quia loquitur de eo cafu quo pretium ante eviâio-
nem ob cpnventionem reftituebatur. Quemadmodum ex ad-
verfo aliquando nequidem rem evidam fuilfe fufBcit ad ple-
num effeftum adionis amp; commiffae ftipulationis, nifi fimul
fpes habendi fit abfciffa ; unde fi a creditore Serviana adione
fervus evidus fit, amp; poftea venditor pecuniam folverit.
Pignufque luerit, exceptione doli mali removebit emptorem
ex ftipulatione duplse agentem. l. 35, ff. h. t.
3.nbsp;Ut fit evida ex tali caufa, quîe poft contradum non
acddit, fed quse praeceffit pofleffionem ejus, à quo res evi-
öa eft, I. -ii.ff.h.t. /.I. C, defer df comm. ret vend. 4.Ut
emptor fuerit in bona fide ; fi enim in mala fide fit, amp; fcien-
tiam rei aliens vel litigiofje habuerit ante venditionem, fibi
imputare debet damnum , quod per evidionem exinde pati-
tur. 1.17. C. h.t. 5. Ut res evincatur dtra fadum amp; cul-
pam emptoris /. 29. i. A 3 • /. 8. C. r. 6. Re-
quiritur, ut res evida fit in judicio , ac judicis fententia,
I. I. 34. TT. I. f. h, t. amp; quidem judicis ordinarii non
compromilfarii, 1.56.7r.i./ h.t. porro non fuffidt fola fen-*
tentias pronunciatio, fed etiam requiritur, ut fententia à ju-
dice lata executioni fit mandata,nbsp;I.iC.ti i.
ff.h.t. necintereft quo genere judicii res avocetur ', u't earn
habere non liceat, five rei vindicatione, vel adionecommu-
ni dividundo, vd Serviana , 1.34. i. ^ j, a ^^
terdido Ll-^. ff.de aEl. empt. vd adione noxali, l.u m n
ffeoL vel reftitutione in integrum 1.19.fr. ff.h.t. nec utium
I N A u G
U
X.
res in totum, an pro parte evincatur; nam etiam de pajte rei
datur evidio I. 1./.39. tt. 2. l.^^.ff.h.t. nec didis legibus
obftare videntur /. 56. tt. z.l. 16. f. h.t. quia cum pac. eent.^,
q. 5. ^ Wef. h. t. n. 9. diftinguendum putamus inter partes
heterogeneas, ideft, diverfi nominis ac naturae, de quibus
pofteriores leges loquuntur, amp; partes hqmogeneas, ideft,
ejufdem nomipis ac naturae, de quibus priores leges intel-
ligendae ftmt,
X I T.
A requifitis tranfeamus ad adtones , quibus mediantibus
adevidionis praeftationem devenitur. Duae prsecipue funt
adiones unaexempto, l.Co.Ljo.f.h.t. fine nempe res evi-
da ex caufa empti pofleffa fuerit: fi enim per mutata adïo
frafi.verb. I, r. w. i.ff. derer. permut. I. J. i.ff.depaB. fl
locata adio locati condudi I. ^.pr. ff. lec. cond. fi in folutum
data, ■ utilis ex empto adio datur /. 4. C. h, t. petitur hac
adione pretium v. g. ab emptore exfolutum ; ac prsterea
quanti intereft rem evidam non eflè /, 15. C. ^ 1.60. ff. h.t.
itemimpenfsE, quas pro lite firftinenda erogavit, 1.9. C. h.t.
quin etiam fumptus, quos emptor in rem meliorandam fe-
cit ; verum in hifce fumptibus recuperandis fervanda erit di-
ftindio, aut enim potuit emptor hos fumptus in rem emptam
fados ab evincente recipere, /. 16. C. h.t. quia ipfe rem pof-
fidebat, ita ut evincentem dedudis impenfis fumptus refti-
tuere nolentem exceptione doli mali fubmovere poffet: aut
eos ab evincente confequi non potuit, quia rem non poffi-
debat; priori cafu fibi debet imputare, fi, doli mali exce-
ptione omiffa, don fit fumptus ab evincente confecutus, nec
debet ejus culpa obeffc venditori, amp; nullum adverfus audo-
rem habet regreffum, nifi hie fciens rem alienam eam igno-
ranti vendiderit , tunc enim ob dolum tenetur, I. 45. tt. i.
ff.de ail, empt. Pofteriori cafu fumptus i venditore repetere
poteft , /. 9. C. b. t. nec non ufurse pretii hac adione peti
poifunt,
-ocr page 11-Altera ex ftipulatu , amp; quidem vel (Implas , vel duplœ.
adio fimplae datur ad id quod in ftipulationem deduftum'
eft, five ad fimplum rei pretium, non vero ad id, quodin-
tereft, I.99. deverb.oblig. aftioduplaeaddupiicatumpretium
(nonquidem bonitatisrei, fed pretii conventi / Sl-pr-ffquot;h.t.quot;)
confequendum compatit : amp; hxc adio ex ftipulatu etiain
poteft competere ad triplum vel quadruplum pretii, prout
inter partes fuper hoc conventio intervenerit, /. ^ó.pr.f.h.t.
in quibus fifcus hanc habet praerogativam, ut, licet dupium,
vel triplum , vel quadruplum promiferit, teneatur tamen dc
folo fimplo /. 5./gt;r. f. dejur-fifc.
Competunt didae adiones iis, quibus debetur evidionis
praeftatio, nimirum emptori , aliique fimilem titulum ha-
benti, amp; ejus hœrcdi, five fuccelTori univerfali, non par-
ticulari, qualiseft fecundus emptor, nifi cefla ei adione con-
tra primum audorem. /. 59. ff. h. t.
Dantur adverfus venditores, aliofque iis fimiles ac eorum
haeredes , l. 9. /. 21. C. h. t. quid fi fado proprio venditor
iè obligaverit (de fado proprio venditor fe obligare dicitur,
qui tali modo cautionem praeftitit : tteque per me , neque per
haredem mef-m, vel venientes a me perjoKOi futurum , quo mi-
ntu tibi habere liceat ) amp; fado anteceflbris res evida fuerit ?
Refpondeo eum non quidem teneri de evidione , fed ad
pretium reftituendum l. 11, V. ult. ff, de oEl. empt. quasritur
etiam, fi plures vendiderint, an cum fingulis in foüdum pof-
fit agere emptor! AfBrm. per l. 6i. i.ff: h. t. l. 139. de
verb. obl. fi tarnen ab uno folutionem acceperit caeteri libe-
rantur exceptione / 51. tt. ult, f h. t. quid vero fi unus ex
duobus hîeredibus rem pro fua parte liberaverit , eaque res
evida fit ideo , quod alter pro fua parte pignori obligatam
non liberalTet, an qui liberavit adhuc conveniri poterit !
Affirm, in/. 65./.k?. idque ob indivifam pignoris natu-
B znbsp;ram,
-ocr page 12-ram , amp; quae divelli non poteft. Quin etiam adverfus fide-
juflores L^o.f.h. t. etiamfi caufam agi ignoraverint l.j.C.
eod. nec non eorum hxredes l. 18. C. h. t. fidejufior autem
non folum obftriaus eft , fi alius evincat, fed ipfe vindica-
tionem inftituens doli mali exceptione repellitur, quia vendi-
tioni adeo confenfum dedit, ut fe ipfum etiam pro evidione
obligaverit. l. ii. C. h.t.
XVI.
Explicatis adionibus reftat, ut paucis difcutiamus modos,
quibus cefTant praedidae adiones. CefTant aftionesde eviftio-
ne his cafibus : i. Si emptor venditori ante conclufionem in
caufa non denunciaverit litem fibi efle motam, /. 8. C. h. t.
nam peccat emptor auftori non denunciando , cui julla po-
terat eflquot;e defenfionis caufa, ut pote fcienti melius rei à fe ven-
ditsE jus amp; conditionem , excipe nifi venditor abfens fit, vel
is praefens in caufa fit, quominus ei denunciatio fiat, /. 56.
TT.'y-ff.h.t. vel emptor certior fieri non potuerit, ubi ven-
ditor commoraretur, /-SS- »It-ff- eod. addunt quidam amp;
hanc exceptionem , nempe fi venditoris caufa manittfte fuent
injufta, quo cafu non tam culpa erit emptoris, cuiresevida
quam venditoris, cujus caufam non falvam feciffet denuncia-
tio emptoris, quia ea non obftante res certo erat evincenda;
quorum fententiam tamen non ampledor, cum femper tan-
tum fub conditione denunciationis hae ftipulationes commit-
tantur , amp; emptor ob evidionem adverfus venditorem agere
poffit,nbsp;ac audor femper
allegaret non efle manifeftum, neque hic fides emptori eft ha-
benda, cujus non eft de juftitia caufae judicium ferre, amp; qui
utique fcire non potuit media, quibus rem fuam in judicio
venditor defendere poffit.
2. Si res injuria, imperitiâ , vel ftultitiâ judicis alten fit
adjudicata amp; emptori ablata l.^.infin.C.amp;l.'ii fh.t.
riaenim, quae fit emptori, audorem non debet contingere
d. I. 51. C^id fi emptor praefente audore condemnatus non
I N A V G U R. A L I S. 13
provocaverit ab injufta fententia , non fibi , fed venditori
nocebit, cui controverfiam de ea re efle motam fuerarde-
nunciatum l.6i.ff.h.t. quia venditoris caufapraecipue agitur,
qui a judice fadae fententiaepronunciationi acquiefcendo fe
rem alienam vendidiffe fatetur : aliud dicendum, fi vendito-
re abfente lata fuerit fententia , tunc enim omiffa appdlario
emptori oberit, ita ut contra auftorem non habeat regreffum,
quod fua culpa caufam deferuilTe videatur.
Ceffant 3. fi ejus, cui res evida efl, fadum vel dolus, lata
vel levis culpa intervenerit /. 53. w. i./. 55.^^./: amp; /. 8. C. h.
t. forte fi is tranfegerit I. i-j. C.eod. fipotuerit ufucapere nec
ufuceperit l.i^.v.i.f. h.fi rem pro derdido habuerit/.
Hit. ff. eod. fi compromiferit, amp; contra ilium lata fuerit fen-
tentia l.'^6.ff.h.t. quia nulla neceffitate cogente fedt: fi lo-
cum rdigiofum fieripermiferit I. lt;)i.v.x.ff.eod. vd cum ven-
ditor fuaferit emptori, utageret non direda rd vindicatione,
fed publidana, ac emptor nihilominus direda eeerit /. 66
pr. f. h.t.
X I X.
4. Si res nondum evida cafu perierit l.zi.pr.f.h.t. quia
res evida did nequit, quae periit, nec tamen base adio locum
habet, nifi poft rem evi^lam 1.1. C.eod. atque ita, cum ne-
mo rem evicerit , fed fato humanae fortis id tribuatur , ven-
ditor emptori non tenetur , nec hoc iniquum videri debet,
quod emptor rem amittat ac venditor pretium retineat, quan-
doquidem poft venditionem contradam utcommoda itaamp;
incommoda fupervenientia emptorem fequuntur /. 8. f. de
per. ^ comm. rei vend.
5- Si quis rem vendiderit in alea, ut luderet, amp; poftea ea
res evincatur exceptione fubmovebitur emptor /. z. v. i.fF
qmr. rer. a£l. mn dm.nbsp;'
Ö. Si emptor fdverit fe rem alienam , vel oppignoratam
B 5nbsp;emere
-ocr page 14-emere l. i8 C. L t. nec ulla exprefla de evidtonc prseftanda
interceflerit conventio /. 27. C. tod. debet enim en^or fibi
imputare, quod rem, quam fciebat efle alienam, evinci polTe
non ad verterit. Sed qusritur, an emptor fciens rem, quam
emit, eflTealienam, evida re poffit conlequi pretium à vendi-
tore ? Neg. fer. /. 27. C. h. 1.1.7. C. comm. ultr. jad. non ob-
ftante /. alt. V. fin. C. comm. deleg. ^ fidecomm. quia ibi eft
fpecialis cafiis , ut patet ex w. praecedenti , quo quis emerat
rem fiib conditione vel incerto die fidecommiflb gravatam,
hanc licet quçs fciens emerit, tamen poteft pretium repetere,
fi conditio vel dies extiterit, amp; res fit rcftituenda, quia fci-
licet in eum cafum bona fide amp; licite emilFe videtur fi non
exifteret.;
7. Ceflànt de evidione adiones, fi venditor ftipulatus fit,
ne de evidione teneatur /. 21. C. h. t. dummodo dolus abfit.
Eft autem dolus fi fciens rem alienam , vel oppignoratam
ïgnoranti eam emptori vendiderit. Caeterum, non obftante
illa conventione, non dubitatur , quin autftor re evifla pofj
fit conveniri ad pretium reftituendum , licet non teneatur in
id quod emptoris intereft rem evidam non efle /. 11. tt. mU.
ff. de aEi. empt. quia non conveniens eft bonae fidei contra-
dui , ut res emptori aufèratur, amp; pretium maneat penes ven-
ditorem. Sed ne hxc noftra difputatio propofitos excederet
fines manum de tabula toUo.
L
'J'Vtom datio non eß jurifdiäionis or-
dinär U fid legitime.
In omni conjmäione habet bcum jm
accrefiendi,
Vtdejuffor in majorem fummam, quam
rem principalis deheti acceptm omni--
no non tenetur,
IV, oAäio
-ocr page 16-oABio de tigno jmBo femper ^ omni
cafu efi in duplum.
f-,.
f