S. S. Theol. I^i^oris., ejufdemque in IncVta Academia UJtrajidina '
ProfelTons Ordmarn , amp; Ecclcfis ibidem Paft^ris facundiffi^.

Amplijfmi Senam Academici Confenfit, ^ Ajma
Famltatis ^EDIQM J)ecr0g,
PRO G R A D :Ü. ? D b C T CMRIA^ Ü S

Summifque in MEDICINA Honoribus, amp; Privilegus
^^ rite , ac^ legitimè confe(juendis,

Ocietatem humanam, poß primant primornm parent
mm labem,variis corporum imbecillitatibfu\obnoxiam
ejfe, adeo exploratum, amp;nHnqHammn obvium eft,
ut nemo, niß vellet exuere, humanam naturam in-
,ficias ire pojfet y qualis quantaquemorkorum phalanx,
) ab ißo tempore retro humanum vexavit genus, quo-
rum ^ truculentißimis invaßonibm inumeri jacent viEli mortales. Vt-
rorum morbos folummodo cum conßdero, eos fere innumerabiles effe quü
quafo non videtl ^mabilü autem muliebrü fexus infeßos hoßes ad re-
aam rationi6 trutinamß appendam , qualem quantumque morborum
non ojfendo catalogum, virorum longe fuperantem, amp; non folum cum
his communium, fedfaminis propriorum ? ex omnibus hifce pro exem-
plo frfficiat nobis Chlorofis ßve Morbus virgineus ; atatem , enim
cui familiar is eßß fpeäes, primam fere invadit virginitatem', kmpto-
matumß confideres vehementiam, nullus fere eß truculentior, amajbi-
lem, autem illam délicatamque virginum pulcritudinem induäo patlore
monicinio abfumens ; nullus fere ßquiori fexui , cum nubili flore in
amplcxus procorum ad volare , cupiunt, mollique Matrimonii jugo
Collum Uta fubdere appetunt, magis efl exofus magis eß infeflasi ß
frae^uentiam fpeBes , fanequam fipiffime occurrit, ^ curationis perti-
nacia ut Firgines in pallorem, ita Medicos in ruborem conßcit hic mor-
bus igitur in pr^efentiarum mihi ( utpote cui lucubrationibus Acade-
micis colophonem fuperaddituro , pro more folito incumbit, aliquod
meorum in fludiis progrefuum fpecimen edere ) inauguralis lemmatis
materiam fuppeditabit : quem ß non pro materia dtgnitate , faltem prf)
Viribm ac ingenii modulo planiorem aliquantulo reddere eß ancimiu-
fecundet itaque Deus T. O. M. noflros conatrn , votisque adfpirét ',
ut omnia imtia cédant ad nominn ipßus gloriam ^ proximi falu-

tJöniam in omnibus tum qux dicuntur , turn qux
; chartis mandantur ccrtaquxdam requiraturmethodus,
''fecundumquamömnia, 'qu3è vel dicenda, vel fcribenda
j fupt.^äiriguhfur, nil magis neceffarium putavi, quam
ut majoris evidéntix ergo fiimma diflertationis noftrx
recenfeamuscapita, è re ergo mea effe puto (i.) Paucula quxdam
prxmittere circa nommis Etymologiam. (i.) Ipfam morbidare deß-
wiHowe^'^f i.-jindïgitare , (4.) Prsmittere
quxdäm. de'chylificatiohe amp; natura fanguinis. C5.) Caufas turn
'proximas tüm remotas^quahtum poffibile erit innuere. (6.) Le-
'gitiriiani ^hxnoinef'fflr pér caufas éxplicationem fubjungere. (7.)
Prognoftica aliqua récenfere. (8.) Succindam denique amp; conve-
nlehtèm curationem tradcre; ne antem cum tam multa in fingulis
confideranda funt, librum potius quam differtatiunculam confcribere
yidear, tanta quanta poferit brevitate omnia percurrereanimus eft.

n. . Nomen hujüs morbi eft Chlorofis a x^opi^u viridis fum,
quot;qüia ipfi femper fere comcs eft luridus cum virore flavor ; Latini
fxpius Morbüm virgineumappellarunt quia virginibus jam viro ma-
turis magis eft familiaris; Febrem albam nonnulli dixerunt quia fè-
'bricitantes ordinario funtpallidi; nominatur amp; Iderltiaalba, quod
^ficut in Idero totum corpus flavo tingitur colore, ita in hoe affe-
'dü. paiiido amp; albo inficitur. Belgis ÖC .ïl^aagöCll-Jjiriite.
' III. Pofita itaque nominis Etymologia definitionem morbi tra-
dère neceffarium duxi, fciücet quod Chlorofußt fitbtHmidus aut de-
color corporis habitus ob obftruBioms multiplices vafirum capillarifim
tubulortirnque partium folidarum ab humoribus crajfis vifcoßs.

IV. Symptomata ut plurimum hunc morbum concomitantia
(qux Sc pro fignis diagnofticis infervire poffent) (unt faciei ^la-
hiorum pallor, eorumque inßatio ^ intumefcentia, pracipmpoflfimnum;

D, I S P U tat I Q M E D l C A

t.o j AjV' 1 .k^ 'é amp;K- A LIS,

D E

o s i.

oltto major. Capitis dolorgravativas, gravitas^ Ußltudo to-
tins corporis fpontanea, refpiratio tiifficilis, hjpochandriorsim inflatio çf^
int urnefcentia, MenfirHorum fitpprejßo, Cordts palpitai to, Cardialgia,
Appeiitüs proflratfts, N^^ttfia , Pica, Fehris erraiica ^ inordinata,
mdtaque alia-, Notandum autem hxc fymptomata aliquando plura
in his, aliquando pauciora amp; Icviora in illis aliquando omnia in ali-
quibus contingere.

V.nbsp;Sedpriufquam pergam, pauculaprxfarilubetdechylificatione
ac natura fanguinis ejufqueajFedis. Alimentum itaque quod quotidie
alTummusdiverfum eft hoc ut cedat in naturam fanguinis vanasne-
ceffe eft ut fubeat mutationesfermentationefque; ori traditum acie
dcntium comminuitur , ita enim particule à fe mutuo extricantur,
ac quoad molem majorem fortiuntur fuperficiem, faliva diverfis par-
dculis onufta humedatur, amp;ad plenariam fermentationem dein in
ventriculo padendam difponitur: hsc alimentadifto modo prsepa-
rata ope linguse mulculorumque pharyngis coguntur per œfop la-
gum adire ventriculum ut ulteriorem illic accipiant fermentationem
amp; per confequens particularum attenuationem : ad mifceturhic fer-
mentum aliquod conftans ex fufficientibus pardculis falinis, acidis,
oleofis aqueis amp;c. (nam fanguinem ex quo hoc fecernitur fermen-
tum conftareexinnumeris diverfis pardculis quotidiana non folum
oftendit diœta;quod edam innuere videtur Hipp. lib. de prifc. Me-
dicin. diccns eft in fanguinenoftro 8c amarum amp; falfum, amp; duke,
amp; acidum amp; acerbum amp; fluidum amp; fexcenta alia, fed amp; aperte hoc
docct Anatome chymica) partim per vafa gaftrica ad ventriculum
delatum, partim à reliquiisciborum in rugis ventriculi hsrentibus;
confert amp; fuumfymbolum materia mundi fubdIilTima, cundarum
particularum poros feftino curfu pervolans unde fequitur quo ma-
jor eft particularum heterogeneitas, eo etiam majorem œtheris effe
diverfitatem. cx qua diverfitate, cum non omnis xther eadem fa-
cilitate poteft pcrvadere omnium corporum poros luäam maximam
particularum alimentofarum oriri necelfe eft, amp; per quam ita à fe
invicemdisjunguntur, attenuanturamp;dividuntur, utgenuinum fu-
turs nutritionis rudimentum defcribant.

VI.nbsp;Quod nutritionis rudimentum per dextrum ventriculi
orificium adinteftina detruditur, ubi fubtiliorejus pars vafa laciea
fubitjfsculendor vero, motu inteftinorum periftaltico ulterius pref-

fa fsces alvinas conftituit; fubtiüor igitur maiTa per vafa ladea de-
fertur ad commune chyli receptaculum, ubi dum ab affluenteun-
dequaque lympha fluidior faâ:a,à prelTione circumjaccntium vifcerum
aliifque mediis per dudum thoracicum, pecquetianum didum, ul-
terius verfus fuperiora ad venam fubclaviam finiftram impellitur,
ut mox cum fanguine circulante ad venae cavae truncum ( adfcen-
dentem, fed male, veteribusdiftum) propulfus cum reliquo fangui-
ne in dcxtrum cordis ventriculum illabatur ; hic itaque ulteriorcm
pati in partes quoad molem ufque minores attenuationem, amp; ut in
thefi praecedenti ex particularum diverfarum figura blanda inter fe
pugna fimilem fere attenuationem faftam fuilTe jam vidimus, ita hic
à ratione alienum non efi: per fimiles caufas eofdem produci poffe
cfFedus; Confideranda tamen funt hic (primo) fanguinem è vena
cava ad cordis thalamum reducem , ac diverfiffimis particulis con-
flantem, (ido) chyli jam jam de novo accedentis cum fanguine
maximam difconvenientiam, (tertio) fanguinem in cordis ventri-
culo à praecedenti fermentatione refiduum, maxime fpirituofum,
fermenti quafi naturam habentem, (quarto) fanguinem ex arteriis
coronariis tranfTudantem ( quinto ) lympham per vafa lymphatica
adveftam (fexto) fpiritus per nervas fexti paris afHuentes, ex ho-
rum autem omnium concurfu mutuo non potefl: non quin tanta
exoriatur eflfervefcentia, quae apta nata fit omnia in fubtilem polli-
nem redigendi.

Vll. ÎEgreffus è dextro cordis ventriculo fanguis per pulmones
C ubi nitrofis quibufdam aëris particulis imprsegnatur, amp; à nonnul-
lis recrementis feparatur, eirculationes fuas abfolvit, ac deportatur
ad finiflram cordis ventriculum, ubi repetito (ut in dextro) in
foco cordis incendio, vi ejus valvulas aperit, per totum corpus
fefe difFundit, ac pulfus caufam conflituit. Sanguis hic chylo onu-
flus alluens omnes noftri corporis partes, perarteriarum aperta,cuAî
pulfu tumefaftse funt ac crebris foraminibus dehifcunt, deponit in
fibraru« fiftulas, nutritios quosdam fuccos qui quod praeterlabun-
tur faecunda ope végétant, donee tandem per vafa lymphatica, qu®
ofcula fua infundibulorum inftar plus minus patentia habent in par-
tibus quibusdam folidis, revertuntur ad fanguinem: chylusdeinde
five fanguini fidus ubique fuerit comes, five à nutritione refiduus
iteratis per cordis ventriculos tranfitibus ac fermentationibus in ru-

bicundiffimam propter falem volatilem amp; oleum intime unita ( qui-
tus impraegnatus eft) convertitur fanguineam maffam.

VIII.nbsp;Haec dum dido modo omnia peraguntur rite procedunt
œconomiaî noftrae animalis fundiones; humores amp; recrementa à fan-
guine fccundum juftas naturae leges fecernuntur ; fubtiles in ce-
rebro fpiritus, in orefaliva, in ventriculo fermentum, inPancrea-
te ejus fuccus, in Hepate bilis, in Renibus ferum, amp; plura alia
à fanguine feparantur ; hœc attamen in utroque fexu, nec etiam in
omni fubjedo non aeque feliciter femper procedunt, in aliquibuS
vegetiora, in aliquibus tardiora efte folentprofexus, vel fubjedi, vel
fermentationum , vel diaetae ratione : luce meridiana clarius hoc
patet infœmineo fexu, in quo partim ob fixioremfanguinem (for-
fan à prima origine) partim ob negledam dixtam, cui plerumque
indulgere folet, partim ob vitam fedentariam, paucioraque exerci-
tia, unde minor fermentatio, particularum craflarum attenuatio,
amp; cxcrementorum à fanguine fecretio, quam in maribus fieri fo-
let, qua propter in illarum corpori bus congeritur magna craflarum
ac terreftium amp;c. particularum copia ac cacochymia, malorum innu-
merorumferax mater, qux utmulta alia mala, ita amp; chlorofin pro-
ducere potens eft.

IX.nbsp;Caufa itaque hujus morbi proxima funt obftrudiones innu-
merae vaforum capillarium, tubulorumque partium quarundam fo-
lidarum : caufa antecedens eft fanguis craflior vifcofior, amp; terre-
ftrior cum falfedinequadam vel aciditate fixa, unde craflîores amp; vif-
cofiores humores amp;c. (nam qualiseft fanguis nofter tales amp; in no-
bis fecernuntur humores,) qui dum propter obftrudiones natas in
vafis capillaribus, tubulifve partium folidarum more folito ea nec
pervadere nec intrare poflunt Chlorofin cum magna fymptomatum,
mox explicandorum caterva progignunt.

cnarrare amp; videre quid poflunt animus eft (primo loco) confide-
randus venit aèr qui femper, non folum per cutis fpiracula foras in-
tro fpedantia, fed amp; per afperam arteriam pulmones ingrediens,amp;
fanguineae maflae fefe commifcens earn maxime alterare poteft; non
intelligo autem aërem naturalem, fed craflas particulas ex intimis
terrae penetralibus mediante folarium radiorum vi elicitus, aerique

ut peregrinum quid innatantes, qüs latid fanguineo communlca-
tï ejus fermentadones imminuere, humores drculantes incrafrareamp;
varias obftruâiones progignere poflTunt. (Secundo) Confideranda
veniunt aflumpta, five alimenta difla, haec fi pardculis gaudeant '
benignis, ac quantitate connvenienti bene procedunt oeconomis
animalis fundiones ut oftenfum Th. v, vt amp; vii , fin vero fecus
fehabeant omnia in contrarium vertuntur, ut v. gr. efu tridd,
aliorumque fi-umentorum crudorum, cretae^ terrs, dnerum, gy-
pfi cefpitum uftilium See. hxc enim vel quod imbibendo ventri-
culi fermentum anfam prxbent ut chylus non elaboretur bonus
vel quod conftantia ex particulis craffioribus amp; gravioribusfanguil
•nem fixiorem reddunt, ejusque motum imminuunt amp; obfiruftio-
nes innumeras producendi apta funt, idem hoc efficere poflTe ali-
menta crafla vikofa glutinofa, ut carnes bubulx annofx falitae,
pifces varii, pedes vitulini amp;c. quis dubitat? fanguinem enim in-
craflando ubique in tubulis pardum folidarum vaforumque capilla-
rium rémoras quafdam fanguinis amp; humorum circulationi refiflentes
deponunt. Potusaqmfriginia^ draceti nocent, quatenus aqua diluens amp;
enervans ventriculi fermentum illud impotens reddit ad fatis inci-
denda amp; attenuandaalimenta, etiamfimelioriseflquot;entnotx, acetum
vero pardculis fuis acidis aufl:erisomne fere, prxterquam quod coa-
gulat verdt in naturam fui.

. XI. (Tertio) Somnm cjr vigilU fi in exceflTu peccant huncmorbo
dare poflunt, iÜe autem fanguinem craflTiorem reddit, quia ob mi-
nores tum temporis fermentationes paudores fecernuntur fpidtus;
hic veronimiae dum fpintus animales abfumunt fanguinem rdin-
quunt inftar capitis mortui. ( Qiiarto) idem efto judidum^e-wo-
ttt (fr quitte;, motut enim nimius fpiritus diffipatSc exhaurit, unde
concodriones ob defedum fpirituum rite peraginequeunt, hinc fan-
guis fit craffior; econtra jufto longior etiam fi fpiritus non
^eo abfumat^'eofdem tamen nimis deprimit eorumque generado-
nem promptam quodammodo inhibet, inde circulatio fanguinisamp;
humorum tardiör pei-agitur, fpiritus redduntur craflTi torpidi, nec
ad fundiones obeundas fads agiles, ut itaque hoc modocruditates
in fanguine cumulentur. (Quinto) Exçreta ^ retenta, fi legidmo
modo.non procedunt plurimäs turbas amp; calamitates in ceconomia
animali exdtant; ■ ut fascum;alyinarum , urinae, haemorrhoidum^

confuetarum, menfium amp;c. evacuatio fi fit fupprefla fanguinem in-
craflat amp; ad obftrudiones generandas idoneum reddit; nimiis au-
tem evacuationibus per prxdiftas vias fere omnibus mafla fanguinea
fpiritibus animalibus, amp; fubtiliffimis feripórtionibusprivatur, re-
manentc materia inutili, craffa, cruda, vifcida, qua ad motum circu-
lumque fanguinis abrdvendum eft inepta. (Sexto) agmendenique
claudunt animi pathemata inter qua prxcipue accufamus maerorem
amp; triftitiam , hse enim quatenus fpiritibus animalibus per totum
corpus circulantibus viam prxcludunt, motum cordis amp; fanguinis
imminuunt unde elaboratio fanguinis lente peragitur, amp; particula-
rum craffarum non fit attenuatio.

XII. Amplum fymptomatum campum jam percurrere lubet, in
quo primo fefe prodit loco, faciei labiorum pallor, oritur hic
dum fanguis innumeris fcatens particulis vifcofis, craffis, terreftribus,
nec motu gaudens fatis agili ut fub ratione laticis rubicundi ad ex-
timas perveniat corporis partes, minimaque faciei, labiorumque vaf-
cula capillaria ingredere,amp; diftendere potens fit, illaimplethumorc
quodam lymphatico,qui eainficiatalbido colore: deviat hic color vel
m fubalbidum, vel m lividum , vel ex virore flavefcentem prout
lympha per vafcula illa fluitans plurimis eorum conftet particulis: acce-
dunt hmccolot'iinflatio amp; inmmefcentiainfacieamp;palpehris, pracipue
pofljomnum; ex fanguine illo terreftri, craflb vifcofo ubique in mi-
nimis vafculis obftruciiones ortas efle quisinficiasibit, utamp;mino-
n fanguinis motu latera vafculorum ad fe invicem fubfidiffe, unde
per lila circulans humor immotusftans, ä tergo tamen prelTusinflat
amp; intumefcere facit faciem amp; palpebras, hoc autem praecipue fieri
poft fomnum ratio eft, quia in fomno dumdebilioresexiftuntfer-
mentationes quam in ftatu vigiliae plures etiam ortae fint obftru-
öiones.

Xlir. Produciturfolito major fimntts ab eodem fanguine crafTo
amp;c. tendente per arterias carotidesad caput, ubi hic, dumadinfi-
nitas per fubftantiam cerebri divaricatasCarotidium ramificationes amp;
praecipue plexum choroideum propcllitur, paucosjSc non fatis etiam
fubtiles per vaforum poros fecernit fpiritus in ventriculos cerebri,
qui cum ob inopiam fui interiores nervorum fibrillas flacceflfere amp;
in fe mutuo collabifaciunt, per tubulos intermedios anguftatos non
tranfeunt tot fpiritus, quod ad fufficientem mufculorum inflationem
requiruntur, unde corpus noftrum ulterius fuftentari nequit, amp;
in fomnum prolabitur; graviorco eft fomms quo major eft inopig

io DISPUTATIO MEDICA
fpirituum amp; collapfio tubulorum. didi fanguinis particule qu^Jartt
cralfae dum cum fubtilioribus tranfiere poros vafculorum cerebri
inter ejus fibras haerentes, obftrudionesque molientes ac pondéré
fuo fibris incumbentes anithx talem praïbent fênfarionem triftem,
quam vocare folemus Cafitis dolorem gravativum. Ab eodem fonte
dependet graviuu ^ laffitudo totim corporis fpontanea, nempe dum
ex illo eadem labe infedi fequaaftrantur fpiritus, qui cum vel ni-
mis pauci, vel non fatis fubtiles ad mufculi inflationem, inepti eva-
dunt, eorumque tubulosdebito modo pervadere non poffunt un-
de tubuli in Ie mutuo collabefcunt, amp; plurimis particulis crafTis re-
pleti, aggravantur,adeoque gravitatis languorisque in toto corpore
fefe, offert fenfus. Eadem fanguinis fpirituumque conftitutio rejpira-
tionem quoque reddit difficUem, quœfit quia Diaphragma amp;reliqui-
rejpira/io.yiem adjuvantes mufculi ab eodem fanguine amp; humoribus
craffis funt obfeffi, vel cum vifcera abdominis afFeda funt à com-
muni caufa unde obftrudiones, amp; forte tumores motui diaphra-
gmatis valde refiftentes, praeterea à fanguine tam depravato fpiritus
vix tanta copia poffunt generariutfufBcientercontinuamiftamadio-
rem fuftentari poffint.

XIV.nbsp;Menflruorum fupprejfio fit cum fanguis fcatens particulis ter-
reftribus vifcofis, acidoaufteris ad quietem inclinantibus torpidiori
motu fertur, hincfacile particulae ifiae craffiores fibi mutuo agglu-
tinantur (nullum enim majus in rerum natura eft gluter quamquies)
hxc, dum ficut in aliis partibus, obftrudiones plurimas producerein
poris vaforum uteri, ejusque vaginae, neque etiam aufcultant levi
adioni certs cujusdam phafeos Luns (qux quatenus radiis à fole
acceptis, amp; in terram reflexis certam materiam xtheream in fangui-
nem introducit, qux aptanata efteffervefcentiam excitare, vafadi-
ftendere, iliaque aperiendo fluxum menftruum excitare, amp;prout
hoe vel illo modo fanguinem conftitutum repperit, fic modo has,
modo illas fluxum pati efficit ; unde fermcntationem eo tempore-
folitam, amp; qux illa fequuntur fufcipere inidonex funt.

XV.nbsp;Palphitativ Cordis genentur, cum fanguis vifcofior, acri-
moniam habens conjundam, attamen fatis adhuc fpirituofus, efFer-
vefcit in corde. Si in magnam molem attollitur, qua fpiritus fe
propter vifcofitatem fanguinis extricare nonpoffimt, (ut aqua cum
fapone mixta , amp; vento inflata in magnas bullas elevatur, quia aër
interius inclufus vifcofitatem aquae non facile perrumpit)' hinc du-
rante nihilominus efFervefcentia fpiritus ifti magis magifque expan-

duntur, itaut priusquam è corde exeat fanguis in maximam bulJam
intra ipfos ventriculos attollatur, in quo cum plus folito confumitur
temporis, ac fpiritus acriores cordis parenchymatranfeuntes amp; fua
acredinevcllicantes, faciunt priufquam fanguis ex carcere fe liberet,
ut fpiritus, foliti per nervös ad cor conftringendum influere, copiofe
amp; in ordinate advolant, accedunt è cordis vafis in ejus fubftantiam fe-
fe infinuantes fanguis amp; humores , illamque diftendentes atque
fic ventriculos anguftantes ; intus interim contentus fanguis im-
maniter rarefcens vcntriculorum latera fupra modum diftendit, at-
que ita omnes ejus tubulos magno cum impetu comprimit, amp;mu-
cronem cordis ad bafin ejus contrahit , unde fanguis magna vi è
cordis vcntriculis in arterias propellitur.

XVL Cum particule falinxfixx, vel aeidae aufterx moleftiffime
fodiunt amp; velücant ventriculi orificium fuperius, quod innumeris
gaudet nervis ideoque acutiffimi eft fenfus, vel alimenta adeo cruda
amp;abfurda, aflumpta fcabritiefuarumparticularumpunguntfibrillas
ventriculi vel pondéré fuo aggravant, prodit Cardialgia. Producitur
vero Appetituifroßratm cum fermentum ventriculi ex poris vaforum

• gaftricorum à fanguine tam male aifeßo in ventriculum expulfum ad-
eo depravatum cft ut non p'olTet inducere levem vellicationem fibrilla-
rum interioris ventriculi tunice,ejusque finiftri orificii,quod in mente
excitaret appetitus ideam. Naufea vero fit dum inter membranas ven-
triculi, quae conftant ex texturainnumerorum nervoforum filamen-
torum , utcunque teretium, vel totidem cylindrilorum fibimutuo
retis ad inftar intertextorum amp; fuper impofitorum innumeros, ea
ratione juxta fe re'inquentium poros feu fpatia intermedia dudus,
alias tubulos vocandos, per quos fluunt fpiritus animales, ortç
funt obftrudiones ab humoribus craffis vifcofis, qus tubulos ejus
infarcientes, fpiritibus motum periftalticum producentibus liberum
non concedunt tranfitum,unde hi copiofiusamp;inordinatius afHuen-
tes tremulum efïiciunt motum in fibrilias membranarum ventriculi
qui cum non fit fatis fufficiens ad alimenta intus contenta fatis alte
attollenda, à\c\x.nr Naufea. P;« anfam datur cum è fanguine in ven-
triculum dcponitur fermentum aüquod peregrinum per cujus po-
ros tranfit materia stherea infolita , qus infolito modo nerVos
ventriculi afficiendo occafionem dat. ut in anima infoliti oriantur
appetitus, faepeque illorum qus alimenta non funt, ut Cretse, Cal-
ciSjSilicum, Oryzae, Terrae, amp;c. prout tranfeat per poros iftius pe-
regrini fermenti sether aliquis conveniens cum sethere fluente per
horum poros. Febris erratica ^ inordinate fi adfit, oritur à chylo

malèelaborato, qus dum ad fanguinem perducitur, importât sdie-
rem, inimicum stheri, fluenti per poros particularum fanguinem
conftituentium , ex quorum mutuo concurfu producitur magna
lufta, quae mixtionem fanguinis turbatam reddere (in quaconfiftit
natura fèbrium) polTe, à ratione alienum non puto.

XVII.nbsp;Quod ad Progmfin atdnet, Morbus hic recens omni ca-
ret periculo levibufque poteft tolli medicamends, fi tamen nimium
negligatur, amp; altas incorpore radices agere permittatur, facile patet ex
antedidispericulofaehinc affectum plenum elfe ales, praefertim cum
graves amp; univerfales ubique adfuntin corpore obftruóiiones (quia
medicamenta priufquam ad tam longe à corde dilTitas partes perve-
niunt maximam fuarum virium amifere partem, ita ut impotentia
fint obftrudionum illic perrumpere clauftra) qux totam valent
invertere œconomiam animalem, imo inducere hydropem, fterilita-
temque irreparabilem, aliaque plura.

XVIII.nbsp;Perventum jam eft ad curationem, in qua prsecipuè hae
funt obfervandae indicationes (primo) ut intemperies fanguinis
amp;humorum, fuprafspius culpata corrigatur, obftrudionefque re-
ferantur (fecundo) ut humores corredi amp; ad evacuationem ido-
nei evacuantur ( tertio ) ut graviffimorum ac maxime urgendum
fymptomatum aliqua habeatur ratio , eaque midgentur (quarto)
denique ut exada dicEtae Methodus praefcribatur.

XIX.nbsp;In malo itaque recend, fi vires conftent , ( amp; praefente
praeferdm Plethora, magnaque cacochymia) curadoincipiendaeft
à V. S. inftituenda in pede , ut reliquus fanguis eo facilius
incidi, attenuari amp; regi poffit; in pede autem inftituo, quia dum
ad caput tendit per Aortsramum adfcendentem fubtilior, magifque
volatilior laticis fanguinei pars , per Aortae truncum defcendentem
ad pedes, fecundum naturae leges juftas, defcendit craffior fceculentior-
que, hinc vulnufculum edam foüto aüquantulum majus eft infli-
gendum ut craffiori huic fanguini facilior detur exitus : quantitas
vero emittendi fanguinis, dum aliae Venae fedioneni abfquemmori
incommodo, hae vero cum majori ferunt vix determinari poteft, ita-
que pro fubjedorum diverfitate hanc adminiftrandam prudentis
Medici judicio relinquimus.

XX.nbsp;Imminuta itaque fanguinis copia V. S'one propinentur ea
quae particulis fuis crafla attcnuare , vifcofa incidcre , obftrudio-
nefque referare valent;, qualia funt Herb. Abrotan. Arthemis.
Matricar. Melilf. Majoran. Menth. Puleg. Sabin. Arrotan. Flor.
Rofraar. Anth. Lavend. Croci amp;c. Sero. Dauci.Faenicul.Nepeth. amp;c,

ut amp; omnia quas multofalevolatilidonatafunt,. ac proin fanguinem
ad majorem fermentationem difponunt; fed quoniam hscce parti-
culis nimis fubtilibus gaudentia fola paria non funt fanguim huic
craffo attinuando, fed potius retrudantur imo ipfa fleduntur, oportet
igiturtalia qus majoribus viribus, majoreque particularum conftan-
tia pollent,adhiberi. hoc autem nobis praefiabunt Ligna, Cortices
Rad. lignefcentes amp;c, qualia funt Lign. Guajac. SafTaphr. Santal, alb.
Cort lign.Guajac.Tamarifc.Rad. Cappar.Fraxin. Aurantior. Rad.
Chin, falfa parill. Angel. Levift. Brion. amp;c. Bacc. Juniper. Lauri fîc
etiam Tartar. Rhénan. Sal. Armon. amp; talia quam plurima, ex qui-
bus pro arbitrio Medici diverfae pofTunt Medicamentor. prépara-
ri formulae, quarum ufitatiffima, nobifque confuetiffima hsc efïê
poteft

confcis. amp; contus. infund. calid. p. nod. in vin. alb. Gall. amp; Hy-
drom.aa. q. f. (aut in f, q. vin Rhen. amp; Aq. chalib. pro ratione
materiae peccantis ) poftea fiat decod. lenta m vafe duplic. colat.
Itiiv. adde.

M, F. Apozema de quo ter quaterve quotidic
Vacuo ventriculo bibat güj. vel iv.
Per tale aut fimile decodum quod reiterari amp; commutari pro Me-
dici aut îEgri lubitu poteft, fanguis fufficienter inciditur, obftru-
diones tolluntur , amp; fenfim ad purgationes feu evaeuationes prx-

XXL Sanguine tali vel fimili modo prsparato , humoribufquc
fluidioribus ac mobilioribus redditis neceflum eft illos antequam
hic vel illic fubîîftant purgatione evacuari , nam nil juvat prœpa-
rare nifi prœparata quoque eliminentur; quinto aut fexto itaque poft
uRim hujus Apozematis die prsfcribatur purgans aliquod quodpo-
tiffimum conftare poteft ex Phlegmagogisqualia fiant Refin. Jalapp.
Agaric. Troch. Alhand. Mercurius dulc. Extr. Lapid. Lazul. Extr.
Helleb. nigr. Pill, ex Gummi Ammon. Mercurio dulci ac fale Ar-
themis. conflatf, nobis à Cl. v. Medicorum Ocello Th, Craenen Pro-
feflquot;. quondam Lugd. Batav. tum temporis prxceptore meo exper-
tiffimo, amp; quamdiu fpiritus hos regunt artus honorando aeftiman-
do, in collegio pradico fuo valde commendatse) ex quibus com-
poni poffunt Pulv.Pillular. amp;c. pro aegrarum lubitu variae formula,
quarumunam aut alteram praefcribam

M. F. Pulvis fumendus cum cerevifia calida,
XXII. Elimînatis ita ex corpore humoribus iterum ad Apoze-
matis ufum revertendum eft, amp; in eo per aliquot dies continuan-
dam ac denuo purgandum, interim etiam exhibenda talia quK 'quot;er-
mentum ventriculi encrvatum exacuere amp; elevare queant : tali fço-
po inferviunt Tart, virriol à 3j. ad 5f?. Spirit, acidi volar, ut fp. fal.
Dulc. Nitri dulc. ad gtt. xij. ad xxx. vel fal. volat. Oleof. amp; Aromat.
ad 3f§.ut amp; Aromat. qusedam amp; Elix. prop. Paiacelf. amp;c. eaque
omnia pro ratione materia peccantis. acida amp; auftera fermenta fi ma-
nifefte peccant, concentrentur ilia amp; enerventur conchiliis teftaceis
CoralL Perlis. potiffimum autem per limaturam chalybis.

Limat. chalyb. teratur in Pulverem te-
nuem amp; trajiciatur per anguftum cribrum , Macis jj. Sach. puri
gij. teranturin pulverem tenuem, amp; mifceantur, dofis quantum cus-
pids cultri contineri poteft.

XXIII.nbsp;Cum autem congeries illa particularum peccantium non
fufficienter omnino per piu-gationes evacuari poflet, amp; jam ter qua.
terve fit afTumptum purgans, haud à ratione alienum videretur,iU
lud quod in partium folidarum tubulis adhuc refidet, jamqueien-
fim , per decocSum , aliaque fit folutum., infenfibili tranfpiratione,
feu per fudores è corpore excutere; huic fcopo inferviunt Theriac.
Meihrid. Diafcord. Confed. Alkerm.Croc.Tind. Caftor. Sal. vo-
lar. Succ. CC. fal. volat. Oleos. amp; Aromatic, ad majorem autem per-
terebrationem, pororumque apertionem fortioribus ex Mineralium
regno defumptis uti poffi^imus, ut funt Bezoard. Mineral. ReguK
Antim. Medicin. Mercurius Diaphor.Tinâ;. Metallor. quae partim
particularum fubtilitate, eonjunâa cum rigiditate, partim œthere

transfluente fanguinis humorumquemotuminteftinumaugenteopus
fuum deftinatum efHciunt. ex hifce talis poflet prœparari formula
çi. Regul. Antim. Medicin.

M. F. Pulvis cui fi addas Theriac. Venet. jß.
F. Bolus qui dilutus in vino vel Aq. Cardb. amp; fyr. Cardb. vel
fim. add: F. Hauftus fudorificus , hifce prœfcriptis medicamen-
tis tamdiu per intervaüa repetitis perfeverandum eft donee omnes
fuerint obfl:rudiones fublatae maflaque fanguinea debito modo re-
ftinita nienfcsque fiuere ineipianf.

XXIV.nbsp;Commendant valde AuthoresThermasfam pro potu quam
balneo quas amp; improbare, modo rite prius fit praeparatum corpus, amp;
illae exiftant temperats aut chalybeatç, non poffumus harum enim in-
tro affumptae particuiae aqueae diluunt fanguinem amp; humores, rigids
vero amp; confl:antes Chaly bis Venerifque amp;c. particule, fua rigiditate amp;
conflantia ,valent obftruélionum perrumpere claufti a pro balneo ex-
tra ufurpatf cutis partiumque extimarum fpiracula ab obftruftionibus
libérant, fubtiliofesautem particuls per porosforisintro fpeâantes ,
voûtantes eadcm fere prïftant quam aquç ha: intus aflumptae : hf cum
procul à nobis inveniuntur Thermae, amp; sgrœ res fïpe nonferant iter
ad illas, pofTent parari balnea artificiofa ex fequentibus ut Cort. Fra-
xin. Rad. Brion. Lapp. Major. Fraxrn. FohArthemis.Calaminth.Ne-
peths Salv. Mercurial. Bacc. Laiiri Juniperi, Sem. Nepeth. Fœnicul,
Nitr. Sulph. Viv. Sal. Armon. codtis in f. q- Aq. Chalyb. amp; Vin. alb.
an. part, aequal. fiatquef. a. Balneum.-

XXV.nbsp;Quaeri amp; vulgo foiet apud pradicos, an Venus légitima in
hoc morbo quoque conducere poflet? quod dum ab utraque difpu-
putätur parte, nosinaffirmativam (ea tamen cautione, fi magna ad-
fit, in corpore cacochymia lila priustollenda, amp; cüra quae huic malo
cömpetit prsinittenda, poftea Virgo jungenda viro, utidquod Me-
dicamenta plane effedum reddere non potuerunt, Venus fuppleat,at-
tamen fitvaldemoderata,neviresnimisdejiciantur) defcenderemus,
hac fcilicet ratione moti quod in congreflu fpirituofa mafculinifemi-
nis aura per poros uteri adfanguineam advolat maffam, eamque ad
majorem fermentationem excitât.

XXVI.nbsp;De fymptomatum mitigatione nihil dicam ne in nimiam
excrefcat mólemdifputatio mea, maxime etiam dum fublatiscaufis
tolluntur effedus , ut loqui amant Philofophorum filii, fi autem
horum aliqua nimis doloribus cxcruciarent aegram, officium pru-
dentis Medici eft Medicamentis convenientibus illis quodammodo
occurrere.

XXVII.nbsp;Agmen denique claudit dista , cujus exada femper
habenda eft ratio, hac enim negleda magis in deterius vergeret
morbus, quam ufu medicamentorem proficeretur , aër igitur fit
temperatusj cibi fint humidi, boni fucci, facilifque concodionis,
abftineant sgrae ab oleribus , frudibus horariis , iisque omnibus
quae in caufis procatardicis culpavimus. Pot^ fit cerevifia bene
defascata, vinumque generofum in afluetis, amp; quod maxime con-
ducit vinum malveticum, quatenus in fe continens particulasquai-
dam metallicas quse fua conftantia valent obftrudiones referare : fu-
giantur aquae frigidae amp; aceti Potus motis fit moderatus fuperet
tamen quietem. FigilM amp; fornmus fint moderata , excedant atta-
men Vigiliae fomnum. Excreta. amp; retenta quantum poffibile fit
vel natura vel arte refpondeant voto indicationique medentis. In-
ter animi Pathemata cane pejus amp; angue vitentur triflitia- équot; r»^-
ror; econtrario fumma opera navanda ut gaudium , deliciae, vo-
luptatefque amp;c. aegrarum recreent corcula ; atque haec de propo-
fito lemmate dixiffe fufficiant.