INAVGVR A LIS,
D E
FAVENTE DEO OPT. MAX.
Ex auBoritate CMagnifici ReBoris,
s. s. Theol. Dodoris, ejufdemque in Inclyta Academia Ultrajedina
Profèfforis Ordinarii , amp; Ecclcfiae ibidem Paftoris facundiffimi»
NEC NON
AmpUlfimi Senam Academici Confenßt, amp; Alma
Facdtatis JV RID IC M Vecreto ,
PRO GRADU DOCTORATUS
Summifque in utroque JURE honoribus, amp; Privilegiis ritè 1
ac legidmè confequendis,
Fruditomm Examini fd^jicit
JOSEPHUS HUYDECOOPER, Amstelodamen$i$.
Ad dim 2.8. Jmii, loco horifqaefolitü.
ULTRAJECTI,
Ex Officinâ FRANCISCI HALMA , Academia
Typographi , cId loc Lxxxvi.
Juris UtriufqueLicentiato, Equiti, Domino in Macr-
feveen , Neerdijck amp;;c. Reip. Amftelodamenfïum Sc-
natori, Conßili,nunc Prxfidi gravifïïmoin Con-
feflii Societatis Indiae Orientalis AfTcfTori vigilan-
tiffimo j parend optimo, amp;c indulgentiiïimo.
NEC NON
^ternx Batavorum Metropoli a fecretis fidelifïimo,
fratri amantiflimo.
. J- Z! XT A ET
D. D. GERARDO NOODT . J. U. D.
AntecefTori in Trajeélenfi Athenxo Confultiffimo
Clariffimo, Promotori meo honorando.
Humaniorum ibidem literarum Profeffori longe cele-
berrimo.
T^oBoribus, TiuBoribus meis honorandis
Inaugurale hoe quale quale exercitium dedicat conrecratque
• ' - ' ' J.. H U Y D E C O O P E R;
dcf er- ,^'iq-quot;-',.nbsp;Auctor.
-ocr page 3-INAVGVRALl s,
D E
CAPUT I.
D rccepti dudum nioris fuit, ut honeftum
in Jure gradum petenti fubeundum exa-
men fit. /. II. C. de adv. diverf. Jud. arg.
1.10.7. C. de pref. amp; Med. nec non concin-
nandaepro inauguraliexercitio thefes.quac
~nbsp;difputationis modeftse anfam praebeant ;
itaque prseter opinionem ocius mihi , adepturo deftoro-
tus honorifica infignia, confpirante nimirum fenatu Aca-
demico atque Juridici ordinis confenfu , arrifit prse ce-
teris non ob unam caufam, qux de teftamento privile-
giato eft, commendabilis materia. Cujus ipfa fe , ut
Ulpiano de in integrum reftitutione , vifum eft dicere
I iff. de in integ. reft, utilitas oftendit. Erit in magnis
gcvoluiffe fat, fi necfubaftioriJudicio, neque miliimet
quivero fatilFacere, propter anguftiffimos, quibus circum-
fcriptus liodie fum temporis caiicellos, quid mali fit ten-
taffe, dum Jafta eft alea ,
Quid ferre recufent
.Quid valeant humeri
§. z. Bonorum univerfitas prx ceteris hxreditatc acqui-
ritur : ult. Inft. per quus per f. cuique acqui. obtingente
eaex vel ab inteftato vel ex teftamento di5io§' ult. tefta-
mentum allufive ex eo appellatum eft venufte, quod fit
teftatio mentis pr^inft. de teß. ord. Modeftinus in 1.1.
qui teß.fac.poß. définit quod fit voluntatis noftri jufta
fententia de eo quod quis poft mortem fuam fieri velit,
vel fi mavis centraftius : eft légitima haeredis inftitutio
equidem praefato modo definitum Juris Civilis perhibe-
tur refte : fiquidem hac parte ultimae voluntatis Jus ,
non parum legibus Romanis atque Prxtorum ediftis in-
venimus auclium amp; excultum, licet ultimum arbitrium
naturali rationi confentaneum Juriquegentium, etiam-
fi forma difpari frequentatum efiquot;e palTim conftet arg.
l. g-ff- Je bon. damnat, arg. /. i. C. dejacrof ecclef
I. T^E antiquis modis teftandi Civilibus amp; ratione
■'-^prxtoria nihil attinet dicere, neque de reliquis
teftamentorum generibus, nifi quod id quod procindum
dicebatur coincidat cum noftro militari , maxime , ut
deinceps patebit privilegiato. Eft autem privilegiatum
teftamentum in quo diligens Juris Civilis obfervatio ad-
hibita
-ocr page 5-INAUGURALIS. 5
hibita non efl, quae quidem in folemnidefideratur. ER-
que exenitum id vel certis vel cunftis folemnitatibus.
Cunftis ut militare tcftamentum , quod in anteccffum
animum induxitnus noftrum fub examen revocare pcn-
ficulatius, poft fuccinfto prorfus compendio tradituri
amp; minus privilegiati fpecies paucas cum nobis propofita
fit brevitas.
CAPUT III.
§. »^Eftamentum militare paganicooppofitum l.j.de
reg. Jiir. defcribitur quod militias, nondomi, fa-
aum eft ab eo, qui in numerum relatus ftipendia merer.
Condithoc teftamentum quocunque modo poteft mi es
(de cujus etymologia vide l.i.li.ff.demil tefi.) rela-
tusin numerum : extra quem nemo miles dici poteft li-
cet lefti tirones fint, vel publicis expenfis iter faciant /. 4x.
ff.ht neque mercatores viduales, non fcriniarii vel ap-
paritores militum 1.16. C. eod qui tamen in hoftilifolo
reperiuntur, etfi paganifint, tamen quia cum militibus
eodem mortis difcrimine amp; armorum neceffitate tenentuj.
Jure militari teftari poflunt /. ult. ff. eod. I. unica ff de
bon pof. ex teß. \milit. dum amp; in hoftili folo décé-
dant; quot;Planeillud placet; navarchos, remiges, nautas,
item vigiles claffium, quique ex alio numero m ahum
tranflati funt amp; illo nondum , pervenerint, teftan Jure
militari pofte diSla I. unica i. amp; i.
§ % Veraamp;Genuina indulti hujus militibus privilegii
ratio eft laborum amp; periculorumprorep.funftiocumin
cxpeditionibusfintoccupati, amp;cumpatriam parentelque
vulneribus atque prsliis faivare fatagunt arg.l.i^,CJe adv
dtverf.yud.Q^Mhi\s devota mens aliis non refte cogitationi-
bus difturbatur ; id quod fieri necefTe foret, fi rigidioris Ju-
ris fubtilitatibus innefteretur, amp; rudia Mavortium pefto-
rumelogiaaddiligentiamlegum revocarentur; quas, ut
folent mihtes imperitiores elTe, minus quam armanofce
creduntur Ixx.CJe Jur.deHb. prsterquamquodtritum
lit in^r arma filcre leges; verbaque Juris Civilis inter armo-
rum ftrepitum exaudiriri graviter pofTe, Çg jam id tempus
efl, quo magis defender e quem audire leies oportet re-
ferents Valeriomaximo Lib. ^.Q.x.
f. 3^Illud poflèt controverti, utrum togatae militie idem
concedatur Privilegium quod fagatœ in conficiendo po-
ftremo arbitrio.? amp; negandum puto ; quandoquidem ratio
indulti privilegii in his cefTet ; prout etiam in iis, qui extra
expeditionem vivunt in sdibus amp; fedibuslocifque limita-
neis ubi peritiores confuii poffint ; prsterquam quod Privi-
legium extra perfonam ejus cui concefilim eft temere ex-
tendendum non eiïe priva lex inculcet. Patroni tamen
caufarum nec non magiftri Iludiorum liberalium aliique
omnes qui falaria publica accipiiïnt, etiamfi in poteftate
degant ad exemplum caftrenfispeculii de quaficaftren-
li libere teftantur fed communi Jure §.ult.h.t. id quod
ohm Confulibus tantum aliifque in diverfis dignitadbus amp;
adminiftrationibus pofitis licuerat Lult. C.deinoff.teß
hocnihibmmusaddito. utnequeeorumteftamentaque-
rela mofficioh expugnentur d. l. uit. §. i.
M- Igitur milites voluntatem quomodocunque decla-
rando, fcripto, vel fine fcripto, notis vel aliter, etiamfi
teftes
-ocr page 7-redes adhibjti non fuerint, modo res aliter probari queau
defunguntur: five in tabulisadnotatumfitarbitrium, fi-
ve membranisaut chartis five in clypeo, vagina, pulve-
re, l.yi^.C.h.tJ.i.^, ff.eod. maxime fi nuncupatio
teftib. duobus vdtrih, ( nam unus teftisnullusteftis L§.
C. de teft- ) fide dignis etfi cafu intervenientibus /. %i.§.pen.
h.t. 2i^]\xy]am^'i.inft.hj.JmB.l.it'ff'deteßib. et-
enim is ad probation em rei geftse, numerus naturaliter,
quin amp; divina lege fufficit : ut tamen levis illa haeredis
diftio, quam miles Jacftabundus interdum in familiari,
congrelTu aut fympofio effutit nonillicöpro teftamento
obfervanda fit, quale eft verum Imperatoris Judicium,
omni ratione fulfultum 1.14 ff h. t. in /. i. inß. eod. ubi
vide Vinnium à quo Jure vapulafiTe dixeris Domitianum :
quod alienißimas hereditates confifcabatvel uno exiften-
te, qui diceret audivifte fe ex defundo; cum viVeret,
haeredem fibi efle Caelàrem. Peffime!
15quot;, Ceteroquin efFeftus teftamenti militaris ( nam
perperam dicitur à Plinio paganum quod ad rufticos per-
tinet ) fequi folet aditionefafta, in excipiendis amp; moven-
dis aftionibusdebitorumamp;creditorum legatorumamp;fidei-
commifiTorum /. 17. 1.1.19. frinc. ^ i.h t.
§.6. Prxtereaex militari privilegie filentium mihtis
fcientis fe habere liberos, pro exhxredatione aeftimatur^
/. 9.amp;feq- h' t. militis quoque tcftamentum querela non
fubjacet faltem Jure veteri l.^.l.ult.Qdeinoff teft. de
bonis nimirum qus parta funt labore militis , fed an
fit corredum utrumque per novellam 115.01.3^^4.
ambigi poteft : quia fanguinem fuum preterite, nonm-
hii
-ocr page 8-hil cum naturali ratione , addicente liberis pärentium
hxreditatem velut tacita lege, pugnat^r^. l.j.jf.de bon.
damn.
§.7. Succedit aliud militis Privilegium : nam amp; is ve-
lut duorum hominum perfonamfuftinenspro parte tefta-
tus pro parte inteftatus decedere poteft /. 6. 71. §.iJ. 19.
h. t. quod licet Jure Civili non militantibus prohibi-
tum l.j.de R.J. praxis tamen amp; in his recipit Vinnius
ad§.^. hift.de hared- Inft it.
§. 8. Fävor etiam militum eft peculiaris, quod ad cer-
tum tempus, vel ex, certo tempore haeredes inftituant ^/i-
6îa l. 41. quamvis alias romani Juris ratio non patiatur
temporarium hasreditatis charafterem, cum hxrcdis qua-
litas fit indelebilis l.%%. ff de har ed. Inft. in fin.
^.9. Adhaec miles emancipatefilioamp;exlmedato pu-
pillariter fubftituit l. i^.ff de vulg. ^pupill.fubft. l. 8. C.
de Impub. al.fubft. l. 41. 4. h. t. in codicillis quoque
direfto dar haereditatem l.^s'jf.h.t. idem cum pluribus
defcedit codicibus l.i^.ff.h.t. praeterea cefTatin militis
five militari teftamento ( nam promifcueiis utimur, quam-
vis accurate loquendo non illico militis teftamentum fit
militate id eft privilegiatum) detradiolegis falcidije l.xz.
C.Ä.?. item Jus accrefcendi Uï.^ z.Q.demil.teft. per-
mittitur porro ei haeredes inftituere déportâtes , amp; eos
fere qui teftamenti fa(ftienem non habent fi fervos pce-
nae excipias Juxta alios quorum inftitutionem lex eis fpe-
cialiter prohibuit; quid enim fi mulier, in quam turpis
fuipicio cadere poHet ab eo honorata fit ? /. i^. f. x. l. 4.
11.ff.h. ^ Illud porro amp; olim militis priyilegium erat,
quod miles, etfi furdus amp; mutus effet, tarnen fi animi
fenfum fcripturâ exprimere poflet. Justeft^dihaberet,
paganis enim mutis amp; furdis etfi fcribere poffent hoc Jus
fine principis permlffu non concedebatur, cum m pa-
gano neceffe effet ut certa exprimeret verba, miles ve-
ro quomodo poffet amp; vellet haberet teftandi facultatem:
Cxterum hodie inter privilégia militaria id non nunie-
ratur rede , quod miles amp; fi furdus fit teftari poteft,
fiquidem amp; paganis, fi fcribere faltem poffmtidem con-
ceffum Jus fit l.io.C.qmteß.fac.poff. illud fane mih-
ti fpecialiter adhuc compctere non negabimus , quod
etfi mutus fit, tamen fi fcribere poffit folemnibus Ju-
ris Civilis non adftringitur; utcunque fuerit, illis non
accedo, qui putant militi cui à natalibus occlufse iunt
aures, amp; natura vocem aut abftulit, aut negayit, Jus
teftandi competere, cum appareat talem hominem ne
militem quidem effe poffe, qui neque f^ramentum prae-
ftare poteft, neque Imperatoris fui tefferam exaudire ;
amp; adeo ad mihtiam prorfus inidoneus eft.
§.10. Hoc tranfeundum noneft, quod teftamentum
à Pagano ante militiam non Jure neque folenniter con-
diturn, fola fubfequente militia non confirmatur quia
militare Privilegium non teftamento militis, led tefta-
mento à militante fafto, datum eft; amp; tamen ü mi-
les aliquid teftamento detraxerit, aut aliquid ei adjece-
rit aut quocunque alio indicio idem approbavent ; pla-
cet id valere quafi ex nova militis vo untate. s-
Bnbsp;Cas-
-ocr page 10-II. Caetemm qui Jure fagi vult difponére, in eo
necefTe eft ut ftabilem mente m fuerit adeptus, qualem
pupillus cum non habeat, neque adeo hominum fapien-
tium Jura pertraftare poffit ; elogium conficere ulti-
mum ft maxime fit miles, vetatur l.ult.C.hJ. quod
fi miles incertus an fui Juris fit l.ii.ff. h. t. teftamen-
tum condiderit, valet teftamentum; quod fi miles po-
fteaquam teftatus eft, fe inarrogationem vel adoptionem
dederit vel poftea emancipatus fuerit, non videtur te-
ftamentum capitis diminutione irritum fieri, fecus at-
que in communi teftamento Juris eft î. 4. infl. quib.
mod.teß.nbsp;l.iz.'Li.'häf.h.t. rurfus qui in ho-
ftium venit poteftatem nec Jure militari poteft teftari
l.io.h. t. i\Qc commxxm ff.quiteß.fac.pojf. quia
hoftium fervus efFeftus eft /. 3. i- /. de verb.fi l. 24,
de capt. ^ poßl. reverfi. id quod Imperator Leo permi-
fit, Novella 40, Porro miles fi fit teftatus Jure mili-
tari, is fi deinde de militia dimiffiis fit, valet ejus tefta-
mentum adhuc intra annum poft miffionem , fed hanc
honeftam vel caufariam, nam fi ignominiae caufa mif-
fus eft, hoc privilegio non gaudet, ut pote prgemii lo-
co ad i3ene merentos pertinente I. princ. i. 3. h.
Haftenus oftendimus quodnam militis intefta-
mento Privilegium fit ; unde intelligimus veteranos
(quos agnofcimus apud Romanos poft Augufti tempo-
ra duplices efle, exauftoratos amp; dimiflbs vide late Hu-
herum ad hunc tit.num. Jure Communi debereuti
d.§.
-ocr page 11-dj.^.h.t. unde fi deceflit univerfa bona etiam paterna
adhjEredem pertinere Caftrenfium ex Marcello VI-
planus nofter déterminât /.13. §.i. h.t. ^ Triphonius
l.\(). jf. deQaftrenßpec. his addamus , quod etfi mi-
litis egregia in teftamento privilégia fint, amp; poffit quo-
modo velit teftari, non tamen id datum ei eft, ut pof-
(ic alienum Jus minuere /.a8. l.ii.§.%.l.iX'ff'.h't. fed
etfi legaverit fundum dotale m non erit ratum legatum,
vêtante id lege Julia 1.16. ff.h. t. idem dicendum fi in
fraudem creditorum alienaverit, aut amplius quam unum
fervum haeredem fecerit /• 15. eod. quod ne iis quidem
licet qui teftantur Jure Communi l 60. ff. de hared.
Jnßit' §•!. Infi.qui^quib-excauf. poftremo non po-
teft miles tutorem ei dare, qui in alteriuspoteftate eft
I. ^8 .ff h' t' nempe ne praejudicet juri iftius, cujus in
poteftate pupillus eft.
CAPUT IV.
f. ATque haec de teftamento maxime privilegiato
*^qualiacunque enarrafle fufïècerit, videamus pau-
ca qux fuperfunt de teftamenti una atque altera fpecic
fecundum quid autminus privilegiati : utecce certae fo-
lemnitates remittuntur ob non refpuendas caufas ; pri-
mo in teftamento rufticorum omniumque ruri habitan-
tium : etenim eatenus rufticitati confultum eft ut quod
quifque rufticorum difpofuerit coram quinque teftibus
cum figi^is amp; fubfcriptione fi literas norint hocomnino
B ^nbsp;firmum
-ocr page 12-firmum validumque fubfiflat l-ulf- C. de teß. nimirum
ifto vos
AgricoU prifit, fortes, parvoque beati
Privilegie gaudetis.
Deinde propter metum contagienis in elogio tem-
pore peftis condito hoe de Jure ftrifto laxatum cft, nc
eodem tempore focientur fed numerus tamen legitimus
obfervandus eft l. ^-Ode teß, vide tamen Sandedectf
lib. 4. tit.vdef.Àf.
§. Tertio fi parentes utriufque fexus inter folos li-
bérés, manu propria, non fignis fed apertis literis, dé-
clarent amp; tempus , amp; libererum nomina amp; unciarum
numerum, tenebit omnino, hcet ex imperfefto tefta-
mento fit, ifta defunfliorum voluntas l. zi. §. i. cum
auth'feq. l.deteß.
§. 4. Quarto omne teftamentum publicum coram
principe vel Judice apud acta faélum neque teftibus in-
diget neque opus habet expreflîone folemnitatum /. 19.
C'de teß. MoUerus x.femeß.cap.^-Qlarusüb. i-fent.
§.teß. quafl. ^6. num. 7. Tholofanus ßntag. lib. 4z, cap.
§. Denique Canonum Jure quodlibet poftremum
ad pias caufas Judicium duobus ubique cum Parocho
tefti-
-ocr page 13-teftibus contentum eft C. cum e[fes 10. X. de teft, C. re-
lut um, II. eod. Imo fine teftibus folo nutu publicatum,
vide AndreamTiraqueUum de privileg.fia caufa priv.
46. paffm. ut tamen falli eos putem , qui dare id
de Jure Civûi probate conantur per 1.1- C. de facros
eclef quafi verb ab hac parte tarn liber tèftandi ftilus
à Conftantino permitteretur, ut venerabili pioque loco
fua bona deftinanti a légitima amp; confueta teftamentifa-
^tione integrum fit recedere : Neque enim credendum
eft Romanum Trincipem qui fur a tuetur, totamob-
fervationem teflamentorum multis vigiliis ex cogita-
tam atque inventant velle everti ut m hanc rem fer-
mocinatur Juftinianus in princ. I. 35-, C. de inof. tejt.
Verba lauroCedroque-digna! , ,
I I-
Non tamen poteft Jus alteri qu^fitum
-ocr page 14-ex ptenmdme potefiatis mfem.
I I 1.
Venditor prmfe rem
fur fed liberatur
intereft.
tradere mn tene-
ijiando id quod
Donatio propter Jupervenientiam libmrum
revocari nequit.
Poljgamia tarn Jure di'vino , quam hu-
mano prohibita eft.
In mutuo fit alienatio.
-ocr page 15-*
Fidejupr in majorem fummam adhitus
quam rem prmcipalts debet omnino non
obligatur.
Periculum rei 'venditA fpeäat ad emto-
rem.
l^egotiorum geflor tenetur de cu[pa k^if-
ßma.
s
finis.
-ocr page 16-t
f «
aeâit;«. -
. 1 i
V r , A
• -
i.